recykling papieru - Logistyka Odzysku

ekologistyka • logistyka zwrotna • domknięta pętla łańcucha dostaw • logistyka recyklingu
st yczeń – marzec 2016 NR 1/2016 (18)
ISSN 2450-6273 • INDEKS 410 292 • 14,99 PLN (w t ym 23% VAT)
nakład DRUKOWANY 1000 EGZ., E - WYDANIE 100 000 EGZ.
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ W PRAKTYCE
DODATEK
bezPROBLEMOWA
SEGREGACJA ODPADÓW
OCZAMI RECYKLERA
RECYKLING PAPIERU
LOGISTYKA ODZYSKU
W PRAKTYCE – VI EDYCJA
SZKOLENIA W JAPONII
6 PUNKTÓW
ZA PUBLIKACJĘ ARTYKUŁU
NAUKOWEGO WEDŁUG
NAJNOWSZEGO
WYKAZU MNiSW
JOURNAL OF REVERSE
LOGISTICS
ANALIZA CEN SUROWCÓW
WTÓRNYCH W 2015 ROKU
str. 49
DLACZEGO WARTO ZADBAĆ O RECYKLING PAPIERU? • PAKIET KOMISJI EUROPEJSKIEJ DOTYCZĄCY GOSPODARKI
O OBIEGU ZAMKNIĘTYM • ROZMOWA Z LESZKIEM ZAGÓRSKIM, PPHU LEKARO •
SPRAWOZDAWCZOŚĆ
ŚRODOWISKOWA
2015
–
KTO?
KIEDY?
DO
KOGO?
•
HISTORIA
JEDNEGO
SUROWCA...
PAPIER
edukujemy społeczeństwo
W ZAKRESIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
M&M Consulting
M&M Consulting
/ekodoradztwo
Newsletter
minilo.org
logistyka-odzysku.pl
seniorlo.org
/minilo.aniela
/logistykaodzysku
/seniorlo
OD REDAKCJI
Szanowni Czytelnicy,
oddając do Państwa rąk kolejny numer ,,Logistyki Odzysku’’ niezmiernie miło jest nam
poinformować, że liczba punktów za publikację w naszym tytule, według najnowszej listy
punktowanych czasopism opublikowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wzrosła z 2 do 6 punktów. Tym samym chcemy serdecznie podziękować Członkom
Rady Naukowej, Partnerom, Autorom tekstów oraz Czytelnikom za wkład w rozwój czasopisma – jest to nasz wspólny sukces.
Tematem wiodącym 18 numeru ,,Logistyki Odzysku’’ jest recykling papieru. W Polsce
z każdym rokiem produkcja papieru wzrasta. Jak wynika z raportu Gospodarka Materiałowa w 2014 r. (GUS, Warszawa, 2014 r.), na przestrzeni lat 2011 – 2014 odnotowano jej wzrost
o niemal 14%. Tendencja ta, ukazuje jak ważnym surowcem jest papier oraz po części wyjaśnia dlaczego warto zadbać o jego recykling. Dzięki recyklingowi papieru, oszczędzamy
również pozostałe surowce, zużywane podczas jego produkcji – wodę, paliwa i energię.
W tym numerze między innymi przybliżymy historię tego cennego surowca, przeanalizujemy sektor recyklingu papieru i zaprezentujemy najnowocześniejsze technologie stosowane
u pionierów w tej dziedzinie. Szczególnie polecamy również coroczną analizę cen surowców wtórnych, która pozwoli zobrazować czytelnikom jak w 2015 roku kształtował się ich
rynek.
Czytelników, którzy chcieliby pogłębić swoją wiedzę z zakresu gospodarki odpadami
opakowaniowymi, już teraz zapraszamy na (współorganizowaną przez wydawnictwo
Logistyka Odzysku) VI Międzynarodową Konferencję Logistyka Odzysku – Opakowania.
Tematem wiodącym będą aspekty prawne, ekonomiczne i organizacyjne procesów odzysku
i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce. Do zobaczenia 14 i 15 czerwca w Łodzi.
Mamy nadzieję, że poprzez lekturę najnowszego numeru ,,Logistyki Odzysku’’ hasło ,,papier wartościowy’’ będzie kojarzone nie tylko z giełdowym parkietem, ale również z bardzo
wartościowym i ważnym surowcem.
Z życzeniami udanej lektury,
Mateusz Perzanowski
Redaktor prowadzący CZASOPISMA „Logistyka Odzysku”
„Logistyka Odzysku” jest czasopismem punktowanym.
Według wykazu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 23.12.2015, autor za publikację artykułu naukowego otrzymuje 6 punktów.
rada naukowa
redaktor naczelny
Menadżer ds. dystrybucji prasy i reklamy
dr Atalay Atasu
dr Katarzyna Michniewska
[email protected]
Marcin Bajko, tel. 519 184 337
[email protected]
Georgia Institute of Technology, College of Management, USA
dr Joanna Baran
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
dr hab. prof. nadzw. SGH Halina Brdulak
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
dr Tamer Boyaci
McGill University, Kanada
dr Marisa de Brito
NHTV Breda University of Applied Sciences, Holandia
prof. zw. dr hab. Mirosław Chaberek
Uniwersytet Gdański
prof. dr hab. Zenon Foltynowicz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
redaktor prowadzący
dział marketingu
Mateusz Perzanowski, tel. 512 108 403
[email protected]
Justyna Borecka, tel. 519 184 376
[email protected]
redaktorzy
druk
Błażej Fidziński
Piotr Grodkiewicz
Agnieszka Karpińska
Jolanta Osiak
Paulina Siwiec
Grzegorz Walętrzak
ABC Zakład Poligraficzny
ul. Wielkiego Dębu 27, 03-262 Warszawa
Uniwersytet Szczeciński
nakład drukowany
dr hab. Paweł Hanczar
1000 egzemplarzy
dr Grzegorz Hoppe
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy
dr hab. Sabina Kauf
Uniwersytet Opolski
dr Marek Kośny
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Prof. dr hab. Radim Lenort
Uniwersytet Techniczny w Ostrawie, Czechy
dr Katarzyna Michniewska
Wojskowa Akademia Techniczna
issn 2083-6422
wydawca
prof. zw. dr hab. Marek Górski
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
SKŁAD
Arkadiusz Kowal
Wydawnictwo Logistyka Odzysku
M&M Consulting
ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa
e-wydanie
100 000 egzemplarzy
Czasopismo
„logistyka Odzysku”
drukowane jest
na papierze z recyklingu
W RAMACH PUBLICZNYCH KAMPANII
EDUKACYJNYCH EKO CYKL ORGANIZACJA
ODZYSKU OPAKOWAŃ S.A. WERSJA
ELEKTRONICZNA CZASOPISMA
,,LOGISTYKA ODZYSKU” DOSTĘPNA
bez dodatkowych opłat NA STRONIE
www.edukacjaekologiczna.com
prof. dr hab. Bartosz Rakoczy
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
dr hab. prof. UŁ Adam Sadowski
Uniwersytet Łódzki
dr inż. Ryszard Szpadt
Politechnika Wrocławska
dr hab. inż. Krzysztof Witkowski
Uniwersytet Zielonogórski
dr inż. Paweł Zając
Politechnika Wrocławska
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam z zastrzeżeniem art. 36 ust. 4 prawa prasowego. Redakcja informuje, iż nie zwraca nadesłanych tekstów, artykułów.
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i zmiany formy graficznej artykułów wraz ze zmianą tytułów i śródtytułów. Przedruk tekstów i ich wykorzystanie tylko za
pisemną zgodą redakcji. Artykuły zawarte w czasopiśmie nie muszą odzwierciedlać poglądów wydawnictwa.
1/2016 (18)
Logistyka Odzysku / 3
SPIS TREŚCI
ZE ŚWIATA NAUKI
05
Dlaczego warto zadbać o recykling papieru?
39 AKTUALNOŚCI
06Aktualności
08Ambitny Pakiet Komisji Europejskiej dotyczący
41 gospodarki o obiegu zamkniętym
PATRONATY
10Patronaty
11 Targi POL-ECO-SYSTEM 2015 – udane spotkanie branży
12Konferencja: Opakowania – Człowiek – Środowisko
– Gospodarka
53 Certyfikacja leśna na przykładzie PEFC Polska
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
25Wszechobecna nieodpowiedzialność i chaos
informacyjny
PRAWO
29 Zbieranie odpadów komunalnych i produkcyjnych
w świetle nowej ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach
Gospodarka o obiegu zamkniętym – rola LCA, szanse,
bariery, wyzwania
NOWE TRENDY
NAJLEPSZE PRAKTYKI
Przykłady najlepszych praktyk u członków
Klubu ekoCSR
RELACJA-ŚWIAT
55 W świecie zaawansowanych technologii – Szkolenie
Logistyka Odzysku w Japonii w nowej odsłonie
w Ostrołęce
21
ARTYKUŁ RECENZOWANY
46 Generacja czystej energii w Bydgoszczy
49 Analiza cen surowców wtórnych w 2015 roku
TEMAT NUMERU
13 Makulatura – cenny surowiec
17Recykling papieru w Stora Enso Narew Sp. z o.o.
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE
Sprawozdawczość środowiskowa za rok 2015
– Kto? Kiedy? Do Kogo?
RELACJA-POLSKA
60 Aktywna EkoEdukacja – VII cykl spotkań
Ogólnopolskiego Klubu EkoEdukatora
62 Nowa odsłona największych targów branży ochrony
środowiska
63 III Konferencja Polska a gospodarka o obiegu
zamkniętym, organizowana przez Novago Sp. z o.o.
SPOŁECZEŃSTWO RECYKLINGU
Jak ,,ODPAKOWAĆ” odpady spożywcze?
WYWIAD
64 68 70 34 JOURNAL OF REVERSE LOGISTICS
32 Sprawozdawczość przedsiębiorców gospodarujących
opakowaniami za rok 2015
Warszawski system monitoringu odbioru odpadów
komunalnych – Rozmowa z Leszkiem Zagórskim
Dyrektorem PPHU Lekaro
79 Historia jednego surowca… papier
LEKKA STRONA LOGISTYKI ODZYSKU
Circular economy – the role of the Environmental
Life Cycle Assessment, opportunities, barriers and
challenges
Zachęcamy do przesyłania artykułów do publikacji w „Logistyce Odzysku” i „Journal of Reverse Logistics”. Szczegółowe wytyczne dla autorów są dostępne pod następującymi adresami: www.logistyka-odzysku.pl, www.jorl.eu. Czekamy również na
listy do redakcji, zawierające pytania bądź opinie na temat czasopisma. Do Państwa dyspozycji są tak że nasi eksperci z branży
logistyki odzysku i szeroko pojętego doradztwa w zakresie ochrony środowiska.
DORADZTWO
Z OCHRONY
ŚRODOWISKA
KROK
PO KROKU
ZLEĆ NAM DORADZTWO
ŚRODOWISKOWE
DLA TWOJEJ FIRMY
Korzyści:
• przeglądy środowiskowe
• opieka merytoryczna
• sprawozdania w ustawowych terminach
• regularny newsletter
www.mmconsulting.waw.pl/doradztwo
• certyfikaty
ZE ŚWIATA NAUKI
Dlaczego warto zadbać
o recykling papieru?
dr Wojciech Piontek
Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej
H
prof. dr hab. Zenon Foltynowicz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
W
łaściwie odpowiedź na to pytanie można by zawrzeć
w jednym stwierdzeniu: na wyprodukowanie 1 tony
nowego papieru potrzeba celulozy z 17 kilkudziesięcioletnich drzew, a celuloza z makulatury może z powodzeniem
zastąpić świeżą celulozę ze ścinanych drzew!
Drzewa z kolei to ogromny magazyn węgla i główny pochłaniacz ditlenku węgla (CO2) z atmosfery. Rocznie
w Europie zużywamy ok. 200 kg papieru na mieszkańca.
Produkcja papieru jest obciążająca dla atmosfery. Produkcja 1 tony papieru związana jest z emisją do atmosfery ok.
800 kg CO2, czyli mniej więcej tyle, ile powstaje podczas
przejazdu 5000 km samochodem osobowym. Dzięki wykorzystaniu makulatury europejski przemysł celulozowo-papierniczy zmniejszył od 1990 roku swoją emisje CO2 na
tonę wyprodukowanego papieru o ok. 40%.
Recyklując papier, nie tylko chronimy tak potrzebne lasy,
ale również oszczędzamy surowce energetyczne i wodę.
Wykorzystanie makulatury do produkcji papieru prowadzi do zmniejszenia zużycia energii i zanieczyszczenia atmosfery o 75%. Powtórne wykorzystanie tony makulatury
to oszczędność 26 tys. litrów wody i zmniejszenie ilości
ścieków przemysłowych o 35%.
Recyklując papier, nie tylko zmniejszamy ilość cennego
surowca trafiającego na składowisko odpadów, gdzie jedna jego tona zajmuje kilka m3 objętości, ale ograniczamy
również emisję gazów cieplarnianych – metanu i ditlenku
wegla, powstających podczas rozkładu papieru.
Recykling papieru nie powinien jednakże odbywać się poprzez odzysk energii. Owszem makulatura może odgrywać rolę OZE, ale do elektrociepłowni czy do cementowni
powinien trafiać jedynie papier nie nadający się do recyklingu materiałowego.
Pamiętajmy, że z tony makulatury można otrzymać około
900 kg odzyskanego, nie najgorszej jakości papieru.
1/2016 (18)
istoria ponownego wykorzystania odpadów jest tak
długa, jak istnienie człowieka na Ziemi. Od pojawienia się homo sapiens (ponad 1 mln lat temu) do czasów
rewolucji przemysłowej działania człowieka charakteryzowało dążenie do maksymalizacji korzyści z posiadanych dóbr. W praktyce oznaczało ono wielokrotne użycie
przedmiotów i poszukiwanie możliwości wykorzystania
ich na kilka sposobów.
Dostępne źródła wskazują, iż prowadzono recykling papirusu w starożytnym Egipcie, jak również recykling papieru ryżowego w Chinach w pierwszych wiekach naszej ery.
Czynnikiem decydującym o rozwoju recyklingu papieru,
tkanin, a także ołowiu było wynalezienie w 1425 roku
przez J. Gutenberga druku. Uznaje się, iż jego wpływ na
rozwój procesów recyklingu jest większy, niż jakiegokolwiek innego wynalazku. Ołów wykorzystywany do produkcji czcionek drukarskich stawał się przedmiotem recyklingu już po kilku dniach. Rosnące zapotrzebowanie na
papier, jego wykorzystanie na coraz większą skalę, wiązało się ze wzrostem popytu na surowce potrzebne do jego
produkcji, w tym szmaty i zużyty papier.
Rozwój odzysku i recyklingu papieru uzasadniają co
najmniej trzy przesłanki: przyczynia się do efektywnego
korzystania z zasobów, ogranicza emisję gazów cieplarnianych, jak również jest procesem ekonomicznie opłacalnym. Zapotrzebowanie na energię w procesie pierwotnej
produkcji papieru wynosi 3520 TJ/100 tys. ton produktu.
W procesie recyklingu spada do 1880 TJ/100 tys. ton produktu. Tym samym oszczędność energii wynosi około
1640 TJ. Emisja dwutlenku węgla w pierwotnej produkcji
papieru kształtuje się na poziomie 0,17 ktCO2/100 tys. ton
produktu, w procesie recyklingu ulega zmniejszeniu do
0,14 ktCO2/100 tys. ton produktu.
Zróżnicowanie strumienia odpadów papieru i tektury
jest pochodną licznych zastosowań papieru. Komponentem wymagającym szczególnej uwagi są odpady opakowaniowe. Rocznie na rynek wprowadzanych jest około
1,6 mln ton opakowań z papieru i tektury oraz około 67
tys. ton opakowań wielomateriałowych o dominującym
udziale papieru i tektury. Rozwój recyklingu wymaga
systemów gromadzenia odpadów opakowaniowych z papieru i tektury zapewniających wymaganą jakość surowca.
Jednocześnie nie wszystkie odpady papierowe mogą być
przedmiotem procesów recyklingu. Reprezentatywnym
przykładem są opakowania z papieru i tektury po środkach niebezpiecznych, które wyłącznie powinny być poddawane termicznemu przekształcaniu.
Logistyka Odzysku / 5
AKTUALNOŚCI
Aktualności
Nowy skład Ministerstwa Środowiska
28 grudnia 2015 roku odbyła się konferencja prasowa Ministra Środowiska – prof. dr. hab. Jana Szyszko, podczas
której zostali zaprezentowani pozostali członkowie resortu
oraz przedstawiono priorytety Ministerstwa Środowiska.
Wcześniej, Premier Beata Szydło, powołała sześciu wiceministrów środowiska. Sekretarzami stanu zostali profesor Mariusz Orion Jędrysek oraz Paweł Sałek. Mariusz
Orion Jędrysek został powołany na stanowisko Głównego
Geologa Kraju, zaś Paweł Sałek, pełnomocnika rządu ds.
polityki klimatycznej. Na stanowiska Podsekretarzy stanu
powołani zostali Mariusz Gajda (będzie odpowiedzialny
za gospodarkę wodną), Sławomir Mazurek (gospodarka
odpadami), Andrzej Szweda-Lewandowski (Główny Konserwator Przyrody) oraz Andrzej Konieczny.
Minister środowiska przedstawił również priorytety resortu. „Jednym z najważniejszych zadań stojących przed
Ministerstwem Środowiska jest zrównoważony rozwój.
Trzeba ponownie postawić na rozwój gospodarczy z poszanowaniem ojczystej przyrody i polskiego krajobrazu.
Budowa innowacyjnej gospodarki z zachowaniem zasobów przyrodniczych jest wymogiem nowoczesnej polityki” – powiedział Minister Jan Szyszko. Dodatkowo, jak
wynika z programu Prawa i Sprawiedliwości – priorytetami mają być: przystąpienie do urealnienia prawa europejskiego, uczynienie z zasobów polskiej energii bazy dla
bezpieczeństwa energetycznego kraju, przeprowadzenie
zalesienia gruntów o niskiej przydatności oraz ochrona
zlewniowego zarządzania gospodarką wodną.
Minister podkreślił również rolę edukacji ekologicznej
oraz zadeklarował, że kierowany przez niego urząd będzie
zmierzał do tworzenia jasnego, przejrzystego prawa środowiskowego.
Źródło: www.mos.gov.pl
Raport GUS Ochrona Środowiska 2015
Główny Urząd Statystyczny opublikował coroczne zbiorcze opracowanie ,,Ochrona Środowiska’’, zawierające
analizę wybranych aspektów stanu i ochrony środowiska,
uwagi metodyczne, tabele oraz ilustracje graficzne. Raport zawiera syntetycznie ujęty obraz złożonych aspektów
działalności człowieka w środowisku, a przede wszystkim
prezentuje skalę, tendencję i dynamikę zmian ekologicznych wraz z ich przyczynami i konsekwencjami.
Źródła danych, wykorzystanych w przy opracowaniu raportu, to materiały oparte na badaniach i sprawozdawczości GUS, dane administracyjne i raporty ministerstw,
a także wyniki badań służb, pełniących nadzór nad wyznaczonymi obszarami środowiska. Informacje zostały
podzielone na kilka działów, w których opisane są: komponenty środowiska, czynniki zagrożeń – odpady przemysłowe i komunalne, hałas i promieniowanie oraz ekonomiczne aspekty ochrony środowiska.
6 / Logistyka Odzysku
Dodatkowo, bazując na danych EUROSTAT-u, OECD
i FAO oraz raportach Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej,
przedstawiono porównanie, obejmujące obszary ochrony
środowiska w Polsce, konfrontując z krajami członkowskimi Unii Europejskiej i OECD.
Jak wynika z raportu, w 2014 r. w Polsce wytworzono 142
mln ton odpadów. Ilość wytworzonych odpadów innych
niż komunalne wyniosła 131,3 mln ton, a głównym źródłem były, podobnie jak w latach poprzednich: górnictwo
i wydobywanie (ok. 53% ilości wytworzonych odpadów),
przetwórstwo przemysłowe (22%) oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w energii elektrycznej (17%).
Jak podaje GUS, odpady komunalne stanowiły 7% ogólnej ilości wytworzonych odpadów, zaś ilość odpadów komunalnych wytworzonych na jednego mieszkańca Polski
w 2014 roku wyniosła 268 kg, co w porównaniu z rokiem
2013 (293 kg na mieszkańca), oznacza spadek o ponad 9%.
Wynik ten ukazuje, że posiadamy jeden z najniższych
wskaźników wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej. Średnia ilość odpadów komunalnych wytworzona
na jednego mieszkańca w krajach UE w 2013 r. wyniosła
481 kg.
Niestety, w dalszym ciągu 53% odpadów komunalnych
zostało zdeponowane na składowiskach. Recyklingowi
poddano 21%, unieszkodliwieniu termicznemu 15%, zaś
biologicznie przetworzone zostało 11% odpadów komunalnych. W porównaniu z rokiem 2013, w którym na składowiska trafiło ponad 60% odpadów, wynik jest znacznie
lepszy, ale w dalszym ciągu ukazuje, jak dużo jest pracy
przed polskim społeczeństwem. Jak odzwierciedla tendencja – dążymy do poprawy stanu gospodarki odpadami,
dzięki czemu jesteśmy przekonani, że wynik w raporcie
,,Ochrona Środowiska 2016’’ będzie jeszcze lepszy.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Raport Ochrona Środowiska 2015, Warszawa 2015.
Trzy nowe spalarnie odpadów komunalnych
W ostatnich miesiącach 2015 roku, zostały otwarte trzy
nowe spalarnie odpadów komunalnych.
Po Bydgoszczy (więcej informacji o bydgoskim obiekcie na
stronie 46 ,,Logistyki Odzysku”) przyszedł czas na dwie
nowe miejscowości, które będą mogły pochwalić się spalarnią odpadów: Kraków oraz Konin.
3 grudnia 2015 roku rozpoczął się proces rozruchu Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie,
zaś 21 grudnia do eksploatacji przekazany został Zakład
Termicznego Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych
w Koninie.
Krakowska spalarnia ma przekształcać 220 tys. ton odpadów komunalnych rocznie, produkując ok. 65 tys. MWh
energii elektrycznej i 280 tys. MWh energii cieplnej. Warstyczeń – mArzec 2016
AKTUALNOŚCI
to podkreślić, że wyprodukowana ilość energii elektrycznej odpowiada całkowitemu rocznemu zużyciu energii
przez krakowskie tramwaje, a ciepła stanowi 10% rocznego zapotrzebowania miasta.
Obiekt w Koninie, pracując całodobowo, może unieszkodliwić ok. 95 tys. ton odpadów w skali roku, produkując
przy tym 47 tys. MWh energii elektrycznej oraz niemal 34
tys. MWh ciepła.
Do końca 2016 roku w Polsce funkcjonować ma siedem
spalarni odpadów. Do zakładów w Bydgoszczy, Krakowie,
Koninie oraz Warszawie, gdzie spalarnia funkcjonuje od
2000 roku, dołączą obiekty w Poznaniu, Szczecinie, i Białymstoku. Dla porównania obecnie w Niemczech funkcjonują 72 zakłady, a we Francji aż 129.
Źródła:
www.spalarnia.krakow.pl,
www.lm.pl,
www.teraz-srodowisko.pl.
Zakaz składowania odpadów palnych
Wraz z początkiem nowego roku, 1 stycznia 2016 roku,
weszły w życie przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach (Dz. U. z 2015 r.
poz. 1277), wydanego na podstawie art. 118 ust. 2 ustawy
o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r. poz.
21). Rozporządzenie zakazuje składowania wysokokalorycznych frakcji odpadów powyżej 6 MJ kJ/kg suchej masy.
Zaliczają się do nich odpady o kodach:
19 08 05 – ustabilizowane komunalne osady ściekowe,
19 08 12 – szlamy z biologicznego oczyszczania ścieków
przemysłowych inne niż zawierające substancje niebezpieczne,
19 08 14 – szlamy z innego niż biologiczne oczyszczania
ścieków przemysłowych inne niż zawierające substancje
niebezpieczne,
19 12 12 – inne odpady (w tym zmieszane substancje
i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż
zawierające substancje niebezpieczne,
oraz odpady z grupy 20 - odpady komunalne łącznie
z frakcjami gromadzonymi selektywnie.
Z pewnością zakaz będzie miał duży wpływ na sektor usług
komunalnych. Do dziś nie udało się jeszcze zakończyć budowy wszystkich projektowanych spalarni odpadów, zatem
w 2016 roku może pojawić się problem z zagospodarowaniem odpadów palnych. Instytucje ekologiczne skierowały do Mateusza Morawieckiego, Ministra Infrastruktury
i Rozwoju, pismo z prośbą o zmianę rozporządzenia, poprzez niewprowadzanie z dniem 1 stycznia 2016 roku zakazu składowania ww. odpadów. Jak możemy przeczytać
w uzasadnieniu: ,,Rozporządzenie jest nie do zrealizowania
w obecnych realiach i będzie martwym przepisem nie tylko
w dniu jego wprowadzenia, ale w ciągu wielu najbliższych
lat’’. Autorzy pisma ostrzegają, że w chwili wejścia w życie
rozporządzenia zabraknie przynajmniej 2,1 mln ton mocy
przetwórczych spalarni i współspalarni odpadów. Jak czytamy w piśmie skierowanym do Ministra wprowadzanie
zakazu będzie prowadziło do patologii: ,,Wobec braku
1/2016 (18)
możliwości zagospodarowania i składowania dużej masy
odpadów, należy się spodziewać, że skutkiem wprowadzenia w życie rozporządzenia będzie to, co w branży odpadowej nazywane jest „mieleniem kodów odpadów” – nieuzasadnioną zmianą kodu odpadu, aby pozbyć się go w sposób
nie narażający na sankcje prawne i finansowe’’. Dodatkowo,
według instytucji podpisanych pod listem: ,,Rozporządzenie doprowadzi do znacznego zwiększenia nakładów
i kosztów gospodarowania odpadami.’’ – powołując się na
wysokie koszty budowy i funkcjonowania spalarni, to że
,,rozporządzenie nie zrealizuje celów ekologicznych’’ oraz
,,(…) powinno być zastąpione innymi rozwiązaniami, aby
osiągnąć cele w gospodarce odpadami i ekologiczne’’.
Pod listem do Ministra Infrastruktury i Rozwoju podpisali się:
• Joanna Furmaga, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona
Sieć, członkini Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
• Małgorzata Grabowska-Snarska, Stowarzyszenie OKOLICA
•K
amila Musiatowicz, Fundacja alter eko
•P
aweł Głuszyński, Zero Waste Europe
•P
iotr Rymarowicz, Towarzystwo na rzecz Ziemi
• K rzysztof Rytel, Centrum Zrównoważonego Transportu,
członek Komitetu Monitorującego Program Operacyjny
Infrastruktura i Środowisko
• J acek Schindler, Stowarzyszenie Nowa Idea
Źródła:
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca
2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania
na składowiskach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1277).
Pismo z dnia 7 grudnia 2015 r. wysłane od organizacji pozarządowych do Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie uchylenia zakazu składowania odpadów komunalnych.
„Logistyka Odzysku” poleca
Piotr Grodkiewicz, Katarzyna Michniewska,
Paulina Siwiec, Efektywność surowcowa
w Polsce. Wpływ sprawnej logistyki odzysku na
tworzenie gospodarki o obiegu zamkniętym,
Difin, Warszawa 2015
Monografia stanowi interdyscyplinarne
studium teoretyczno-empiryczne efektywności surowcowej w wymiarze krajowym i międzynarodowym – nieograniczające się wyłącznie do gospodarki Unii
Europejskiej. Jest to pierwsza w Polsce
publikacja poświęcona złożonym i trudnym problemom związanym z domykaniem pętli łańcucha dostaw w wymiarze
przedsiębiorstw, łańcuchów dostaw,
sektorów oraz gospodarki światowej ze
szczególnym uwzględnieniem problemów i zjawisk występujących na
tym polu badawczym w Polsce (z recenzji dr. hab. inż. Adama Sadowskiego, prof. nadzw. UŁ).
Dostępna na stronie wydawcy: www.difin.pl
Logistyka Odzysku / 7
AKTUALNOŚCI
Ambitny Pakiet Komisji Europejskiej dotyczący
gospodarki o obiegu zamkniętym
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Czysta gospodarka
- Nasza planeta ani nasza gospodarka nie przetrwają, jeśli
będziemy nadal stosować podejście »wykorzystać i wyrzucić« - ostrzega wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej
Frans Timmermans. W grudniu KE zaprezentowała pakiet zmian i inicjatyw legislacyjnych dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Obejmują one cały tzw. cykl
życia: od produkcji i konsumpcji do gospodarki odpadami
i rynku surowców wtórnych. Zmiany wymagają dużych
nakładów, dlatego Komisja zamierza przeznaczyć 650
mln euro z programu „Horyzont 2020” oraz 5,5 mld euro
z funduszy strukturalnych na gospodarowanie odpadami.
Inwestycje w gospodarkę o obiegu zamkniętym otrzymają
również wsparcie na poziomie krajowym.
Pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym stanowi wyraźny sygnał dla firm, że UE używa wszelkich
dostępnych narzędzi, aby przekształcić swoją gospodarkę,
tworząc przy tym nowe możliwości biznesowe i zwiększając konkurencyjność.
Pakiet obala schematy, pozostając w zgodzie z ogólnymi
priorytetami politycznymi KE - przeciwdziała zmianom
klimatu i problemom środowiskowym, a jednocześnie
wspiera tworzenie miejsc pracy, wzrost gospodarczy i inwestycje.
Nie możemy budować naszej
przyszłości na modelu
„weź-wytwórz-wyrzuć”
Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, powiedział:
Dajemy pozytywny sygnał wszystkim, którzy czekają, by
zainwestować w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dziś
mówimy, że Europa jest najlepszym miejscem do rozwijania zrównoważonego i przyjaznego dla środowiska
biznesu. Przejście na gospodarkę o bardziej zamkniętym
obiegu oznacza przekształcenie gospodarki rynkowej
i zwiększenie konkurencyjności. Jeżeli będziemy efektywnie gospodarować zasobami i ograniczymy zależność od
wyczerpujących się surowców, możemy osiągnąć przewagę
konkurencyjną. Potencjał tworzenia miejsc pracy w gospodarce o obiegu zamkniętym jest ogromny, dynamicznie
rośnie też popyt na lepsze, bardziej efektywne produkty
i usługi. Usuniemy bariery, które utrudniają przedsiębiorstwom optymalizację wykorzystania zasobów i usprawnimy funkcjonowanie rynku wewnętrznego surowców wtórnych. Pragniemy osiągnąć faktyczny postęp na niższych
szczeblach i zamierzamy realizować naszą wizję nie tylko
wraz z państwami członkowskimi, regionami i gminami,
ale także z przedsiębiorstwami, sektorami przemysłowymi
i społeczeństwem obywatelskim.
Plan działania UE dotyczący gospodarki
o obiegu zamkniętym
Aby zapewnić trwały wzrost gospodarczy w UE, musimy
wykorzystywać zasoby w inteligentniejszy i bardziej zrównoważony sposób. Nie możemy budować naszej przyszłości na modelu „weź-wytwórz-wyrzuć”. Wiele zasobów naturalnych ma ograniczony charakter, dlatego ich najlepsze
wykorzystywanie leży również w interesie gospodarczym
przedsiębiorstw.
8 / Logistyka Odzysku
Zapobieganie powstawaniu odpadów, ponowne użycie i tym
podobne działania mogą przynieść firmom w UE oszczędności netto sięgające 600 mld euro lub 8% rocznego obrotu,
prowadząc jednocześnie do ograniczenia łącznych emisji
gazów cieplarnianych o 2-4% rocznie. Przykładowo w sektorach ponownego użycia, ponownego wytwarzania i naprawy, koszt ponownego wytwarzania telefonów komórkowych byłby o połowę niższy, jeśli byłoby łatwiej rozkładać je
na części. Gdyby udało się zebrać 95% zużytych telefonów
komórkowych, mogłoby to przynieść oszczędności w zakresie kosztów materiałowych w wysokości ponad 1 mld euro.
W przypadku lekkich pojazdów dostawczych przejście
z recyklingu do odnowienia wyrobu mogłoby ograniczyć
nakłady materiałowe o 6,4 mld euro rocznie (około 15%
budżetu przeznaczonego na materiały), zaś koszty energii
o 140 mln euro, a także spowodować zmniejszenie emisji
gazów cieplarnianych o 6,3 mln ton.
Lepsze projektowanie produktów ma kluczowe znaczenie
dla ułatwienia recyklingu i wytwarzania produktów, które
są łatwiejsze do naprawy lub bardziej trwałe, co umożliwi
oszczędności zasobów, wspieranie innowacji oraz zapewnienie konsumentom lepszych i tańszych produktów. Komisja zamierza wspierać takie inicjatywy. Już niebawem
mają pojawić się propozycje dotyczące ułatwiania demontażu, ponownego użycia i recyklingu wyświetlaczy elektronicznych. KE przygotuje również program niezależnych
badań w zakresie zagadnień związanych z praktykami
potencjalnego celowego skracania cyklu życia produktów.
styczeń – mArzec 2016
AKTUALNOŚCI
Zmienione wnioski ustawodawcze
w sprawie odpadów
Każdego roku Europa traci około 600 mln ton materiałów
zawartych w odpadach, które mogłyby zostać poddane recyklingowi lub ponownie użyte. Jedynie około 40% odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe w UE jest
poddawanych recyklingowi, przy czym wskaźnik recyklingu wynosi na niektórych obszarach aż 80%, na innych zaś
poniżej 5%. Przekształcanie odpadów w zasoby to zasadniczy element służący efektywniejszemu gospodarowaniu
zasobami i przejściu na gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Komisja zamierza:
■ ustalić wspólny unijny cel zakładający do 2030 r. objęcie
recyklingiem 65% odpadów komunalnych;
■ ustalić wspólny unijny cel zakładający do 2030 r. objęcie
recyklingiem 75% odpadów opakowaniowych;
■ ustalić wiążący cel zakładający ograniczenie ilości
wszystkich składowanych odpadów do maksymalnie
10% do 2030 r.;
■ zintensyfikować współpracę z państwami członkowskimi,
aby usprawnić gospodarowanie odpadami w praktyce;
■ uprościć i udoskonalić definicje odpadów oraz zharmonizować metody obliczeniowe;
■ zadbać o to, by fundusze strukturalne były wykorzystywane do wspierania celów unijnego prawodawstwa dotyczącego odpadów oraz wykorzystywane zgodnie z zasadami hierarchii postępowania z odpadami. Hierarchia
ta ustanawia kolejność priorytetów na podstawie najlepszych skutków dla środowiska, począwszy od zapobiegania powstawaniu odpadów, przygotowania do ponownego użycia, recyklingu i odzysku energii, a skończywszy
na unieszkodliwianiu, takim jak składowanie;
■ zaproponować minimalne kryteria w zakresie systemów
rozszerzonej odpowiedzialności producenta, przewidujące nagradzanie producentów wprowadzających do
obrotu produkty ekologiczne i zachęcających do ich odzysku i recyklingu pod koniec ich cyklu życia.
Jeśli nie można zapobiec powstaniu odpadów ani poddać ich recyklingowi, odzysk zawartej w nich energii jest
w większości przypadków korzystniejszy od składowania,
zarówno pod względem ekologicznym, jak i ekonomicznym.
NIE dla marnowania żywności
Szacuje się, że co roku w UE marnuje się około 100 mln
ton żywności. We wrześniu 2015 r. Zgromadzenie Ogólne
Narodów Zjednoczonych przyjęło cele zrównoważonego
rozwoju na 2030 r. W tym cel zmniejszenia o połowę odpadów spożywczych w przeliczeniu na osobę na poziomie
handlu detalicznego i konsumentów oraz cel ograniczenia
strat żywności w łańcuchu produkcji i łańcuchu dostaw.
UE i jej państwa członkowskie zobowiązały się zrealizować te cele.
Część działań KE będzie nakierowane na zapobieganie
wyrzucaniu żywności nadającej się do spożycia. Wspólnie
z państwami członkowskimi, KE zamierza doprecyzować
przepisy UE dotyczące odpadów oraz żywności i pasz, aby
ułatwić redystrybucję bezpiecznej i nadającej się do spożycia żywności wśród osób potrzebujących oraz - jeżeli
jest to bezpieczne - wykorzystywanie wycofanych środków spożywczych jako zasobów do produkcji pasz. Dzięki temu np. połamane herbatniki, czerstwy chleb, które
są bezpieczne, ale nie można ich wprowadzić do łańcucha żywnościowego z powodów marketingowych, nie są
uznawane za „odpady” w UE i w związku z tym mogą być
wykorzystywane do produkcji pokarmu dla zwierząt hodowlanych.
Źródło: Komisja Europejska
SENIORLO.ORG
LOGISTYKA-ODZYSKU.PL
MINILO.ORG
EDUKUJEMY SPOŁECZEŃSTWO W ZAKRESIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
Wydawnictwo Logistyka Odzysku, M&M Consulting, adres redakcji: ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa, [email protected]
PATRONATY
Wydarzenia pod
naszym patronatem
- relacje
XVI Konferencja Naukowa Modelowanie
Procesów i Systemów Logistycznych,
4 grudnia 2015 r., Sopot
W dniu 4 grudnia już po raz szesnasty
Katedra Logistyki, Katedra Polityki
Transportowej i Zakład Transportu
Międzynarodowego i Spedycji IHZ Uniwersytetu Gdańskiego zorganizowali XVI Konferencję
Naukową Modelowanie Procesów i Systemów Logistycznych. Edycja ta obejmowała między innymi analizę porównawczą polskiego makrosystemu logistycznego a globalnej przestrzeni logistycznej, zróżnicowanie potencjału
logistycznego krajów Unii Europejskiej oraz znaczenie
międzynarodowego transportu drogowego. Kolejna edycja zaplanowana jest na grudzień 2016 r.
Więcej informacji: www.ekonom.ug.edu.pl
XIX Konferencja Logistyki Stosowanej Total
Logistic Management,
9-12 grudnia 2015 r., Zakopane
W dniach 9-12 grudnia 2015 r. odbyła się
XIX Konferencja Logistyki Stosowanej
Total Logistic Management. Konferencja miała za zadanie zbudowanie pomostu między teorią i praktyką logistyki.
Zakres tematyczny konferencji objął wszystkie obszary
zastosowania logistyki ze szczególnym uwzględnieniem
zagadnień dotyczących projektowania i modyfikacji systemów logistycznych w sytuacjach kryzysowych. Kolejna
edycja wydarzenia odbędzie się w listopadzie 2016 r. i połączona zostanie z Karpackim Kongresem Logistycznym.
Więcej informacji: www.tlm.com.pl
Panele dyskusyjne będą poświęcone finansowaniu inwestycji w gospodarce odpadami i roli dialogu społecznego
w podejmowaniu decyzji o procesach inwestycyjnych,
a także nowym wojewódzkim planom gospodarki odpadami oraz planom inwestycyjnym. Główny akcent dyskusji będzie jednak położony na przygotowanie naszego
kraju do wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym.
Więcej informacji: www.sosexpo.ztw.pl
IV Łódzka Konferencja Logistyczna,
10-11 marca 2016 r., Łódź
Jest to już czwarta Konferencja ogólnopolska o tematyce
logistycznej organizowana przez Koło Naukowe "OPTEAM" na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Skierowana jest do studentów takich kierunków jak między innymi: logistyka, finanse
i rachunkowość, zarządzanie czy ekonomia. Główne cele
konferencji to: aktywizacja społeczności akademickiej zainteresowanej tematyką szeroko pojętej logistyki, zachęcenie społeczności studenckiej do pozaakademickiej działalności naukowej oraz do pogłębienia wiedzy dotyczącej
zagadnień związanych z wyzwaniami, jakie stoją przed
logistyką XXI wieku.
Więcej informacji:
www.logistyka.net.pl/konferencje/szczegoly/356
Logistyka wokół Nas 2016,
17-19 marca 2016 r., Poznań
„Logistyka wokół Nas” to cykl konferencji organizowanych co roku przez Studenckie Koło Naukowe Logistyki
AElogic. To co charakteryzuje konferencje, to prelekcje
zaproszonych praktyków biznesu w branży logistycznej
oraz cenionych wykładowców z Katedry Logistyki Międzynarodowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
opowiadających o najnowszych rozwiązaniach logistycznych, jak również aktualnych problemach i zadaniach
podejmowanych przez firmy działające na rynku polskim
jak i światowym. Temat tegorocznej edycji to: Magazynowanie XXI w. – ewolucja czy rewolucja?
Więcej informacji: www.aelogic.ue.poznan.pl
VI Międzynarodowa Konferencja Logistyka
Odzysku – Opakowania,
Wydarzenia,
14-15 czerwca 2016 r., Łodź
którym patronujemy
- zapowiedzi
VI
V Międzynarodowe Forum Gospodarki
Odpadami SOSEXPO 2016,
17-18 lutego 2016 r., Warszawa
Zapraszamy na V Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami w Polsce
SOSEXPO 2016 – konferencje i wystawę.
Konferencja dotyczyć będzie aktualnych
rozwiązań, propozycji i planów inwestycyjnych mających
zastosowanie w gospodarce odpadami i ochronie środowiska. Uczestnicy dyskusji będą starali się ocenić sytuację
po trzech latach funkcjonowania nowych zasad gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce.
10 / Logistyka Odzysku
W dniach 14-15 czerwca 2016 r. w Łodzi
odbędzie się VI edycja Międzynarodowej
Konferencji Logistyka Odzysku - Opakowania. Jej temat
przewodni brzmi: Odzysk i recykling odpadów opakowaniowych w Polsce – aspekty prawne, ekonomiczne i organizacyjne. Konferencja porusza problematykę odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce. Jej celem
jest wymiana doświadczeń w tym zakresie ze szczególnym
uwzględnieniem zmian w prawodawstwie. Jest to temat
ważny dla przedsiębiorców zarówno ze względów ekonomicznych, jak i zarządczych.
Więcej informacji: www.logistykaodzysku.com oraz
www.facebook.com/konferencjalogistykaodzysku/
styczeń – mArzec 2016
PATRONATY
Targi POL-ECO-SYSTEM 2015
– udane spotkanie branży
W Poznaniu zakończyły się targi Pol-Eco-System - jedno z najważniejszych wydarzeń
poświęconych ochronie środowiska. Było to prawdziwie biznesowe spotkanie
w międzynarodowym gronie.
B
ranża recyklingu, odpadów, gospodarki komunalnej,
energii i energii odnawialnej, a także firmy posiadające ofertę z zakresu rekultywacji, rewitalizacji, ochrony
powietrza, wody, klimatu, hałasu i wibracji oraz niskoemisyjnego transportu i małej architektury miejskiej – październikowy przegląd oferty eko i smart na targach POL-ECO-SYSTEM był istotnie szeroki.
Ekspozycja tegorocznych targów POL-ECO-SYSTEM zajęła prawie 12 tysięcy m2 powierzchni brutto. Swoją ofertę prezentowało 657 uczestników. Zarówno wystawa, jak
i dyskusje targowe stanowiły zbiór informacji o najnowszych trendach.
Na targach nie zabrakło również stoisk najważniejszych
izb i instytucji branżowych: Ministerstwa Środowiska,
Ministerstwa Gospodarki, NFOŚiGW, WFOŚiGW, GIOŚ,
KIGO, IGEiOŚ, KAPE, KFDZOM.
Otwarci na wymianę doświadczeń
O tym, że targi POL-ECO-SYSTEM mają coraz bardziej
wymiar międzykontynentalny, świadczy nie tylko liczne
grono zagranicznych wystawców biorących udział w tegorocznej edycji, ale również specyfika zwiedzających. Na
poznańskie spotkanie branży ochrony środowiska zjechali uczestnicy z całego świata. Duży udział gości pochodził
z takich krajów, jak Czechy, Niemcy, Włochy. Pojawili
się również reprezentanci ze Szwecji i Danii. To czołowa
piątka krajów do których eksportują wystawcy z targów
POL-ECO-SYSTEM. Nie zabrakło zwiedzających również z innych państw, takich jak Austria, Gruzja, Francja,
Belgia, Holandia, Luksemburg, Turcja, Ukraina, Węgry,
Wielka Brytania czy nawet odległa Japonia.
Główny profil zwiedzającego stanowili przedstawiciele
zakładów produkcyjnych z wielu gałęzi gospodarki oraz
reprezentanci samorządów i administracji publicznej.
Profesjonaliści, którzy przyjechali na POL-ECO-SYSTEM
to w dużej mierze kadra zarządzająca (43%), poszukująca
nowości w branży, pragnąca nawiązać kontakty handlowe
i wziąć udział w konkretnych konferencjach.
W tyglu wydarzeń
Pisząc o tegorocznych targach POL-ECO-SYSTEM nie
sposób pominąć prawie 50 konferencji i seminariów odbywających się w ramach tej imprezy.
Krajowa Konferencja Ochrony Środowiska. Jak również
o nowych, debiutujących w tym roku, na przykład Strefa Ograniczania Niskiej Emisji, Strefa Kariery, Norweski
Dzień Innowacji, czy konferencja „Finansowanie inwestycji w ochronę środowiska”.
Ekologia bliżej użytkownika
Swoje miejsce na targach POL-ECO-SYSTEM od jakiegoś
czasu zajmują dwie przestrzenie specjalne – Miasteczko
Ekologiczne oraz wystawa Eco Design. Pierwsza z wymienionych powierzchni zaskoczyła tegoroczną odsłoną.
Zwiedzający przechadzając się po pawilonie 8, który w całości wypełniała ekspozycja Miasteczka, zastanawiali czy
tak będą wyglądać miasta przyszłości? Z elektrycznymi
autami, hybrydowymi rowerami i energetycznymi autobusami? Estetyczną architekturą i oznaczeniami dla niewidzących?
W pawilonie 7A można było zwiedzać wyjątkową wystawę
Eco Design łączącą nowoczesny design z troską o środowisko naturalne. Na ekspozycji prezentowano 57 produktów,
które zakwalifikowały się w I etapie konkursu do wystawy
finałowej. Spośród nich wyłoniono najlepsze, według jury,
eco-produkty. Nagrody laureatom II etapu wręczył Minister Środowiska Maciej Grabowski w trakcie gali otwarcia
targów POL-ECO-SYSTEM. Pierwszą nagrodę otrzymało
Tree In the Bottle firmy Hair O’right International Corporation, drugą – wielofunkcyjny system eko-kubik zgłoszony przez firmę enJOINER / BUK Agnieszka Bukowska,
a trzecia nagroda powędrowała do firmy TRYBECO/S2
Projekt za produkt Trybeco Terra 26.
Branża ocenia na plus
Nowa odsłona targów POL-ECO-SYSTEM, czyli połączone w jedną imprezę dawniejsze targi POLEKO, KOMTECHNIKA, GMINA i DWORZEC, spotkała się z dużym
zainteresowaniem. 64% ankietowanych zwiedzających
odpowiedziało, że poleciłoby wydarzenie innym znajomym z branży. Zapytani o udział w przyszłorocznej edycji
– 66% odpowiedziało, że planuje przyjechać do Poznania
także w przyszłym roku.
Kolejna edycja targów POL-ECO-SYSTEM odbędzie się
w dniach 11-14.10.2016 r.
Więcej na: www.polecosystem.pl
Trudno wymienić wszystkie, ale warto wspomnieć o tych
najbardziej znanych, jak Envicon, Forum Czystej Energii,
Forum Recyklingu, Strefa RIPOK, Glob Pełen Energii,
1/2016 (18)
Logistyka Odzysku / 11
PATRONATY
Konferencja:
Opakowania – Człowiek – Środowisko
– Gospodarka
Nadarzyn, 8-10 marca 2016 r.
Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy na konferencję pt. „Opakowania –
Człowiek – Środowisko – Gospodarka”, która odbędzie się
w dniach 8–10 marca 2016 r. w Międzynarodowym Centrum Targowo-Kongresowym „Warsaw Expo” w Nadarzynie k/Warszawy, al. Katowicka 62, Hala F, w trakcie
Targów Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack
2016.
Organizatorami konferencji są: Krajowa Izba Gospodarcza, Centrum Badań i Rozwoju Opakowań COBRO
– Instytut Badawczy Opakowań, Polska Izba Opakowań,
Ogólnopolska Izba Gospodarcza Recyklingu, Związek
Pracodawców Przemysłu Opakowań EKO-PAK oraz Warsaw Expo – International Exhibition & Congress Centre.
Celem konferencji jest spotkanie i dyskusja w szerokim
gronie przedstawicieli branży opakowaniowej, w tym producentów i importerów, handlu, instytutów naukowych,
administracji rządowej oraz podmiotów zajmujących się
zbieraniem i recyklingiem odpadów opakowaniowych
oraz wypracowanie rekomendacji i wniosków dotyczących optymalnego rozwoju branży opakowań, w tym
w zakresie obowiązków wynikających z nowej strategii UE
Circular Economy.
Uczestnicy konferencji będą mieli również niepowtarzalną okazję zapoznania się z najnowszymi trendami
w branży opakowań (techniki pakowania, maszyny i linie
do pakowania, logistyka pakowania itd.) prezentowanymi
podczas targów „Warsaw Pack 2016”.
Program konferencji przewiduje, odrębne moduły tematyczne dla każdego dnia konferencji:
1. Circular Economy w gospodarce opakowaniami. Nowa
polityka Unii Europejskiej i jej wpływ na opakowania
(8.03.2016).
2. Przemysł i rynek opakowań w Polsce. Kierunki i warunki rozwoju (9.03.2016).
3. Zrównoważony rozwój w gospodarce opakowaniami
(10.03.2016).
Wykładowcy zaproszeni do udziału w konferencji to wysokiej klasy eksperci i przedstawiciele różnych instytucji,
w tym kluczowych dla tematyki spotkania ministerstw
i Komisji Europejskiej. Podczas konferencji przedstawią
oni referaty dotyczące zarówno obecnej kondycji branży
projektowania i produkcji opakowań, jak również nowych
wymagań wynikających ze zmian prawa na poziomie Unii
Europejskiej, w tym zmian wynikających z nowej strategii
UE „Circular Economy”.
W zależności od zainteresowania określoną tematyką
w ramach trzydniowej konferencji, uczestnik ma możliwość udziału we wszystkich lub wybranych dniach konferencji. Opłata za udział w konferencji wynosi 100 zł + 23%
VAT za jeden dzień.
Zapraszamy do zapoznania się z programem konferencji
oraz szczegółowymi warunkami uczestnictwa dostępnymi na stronie www.kig.pl.
Zgłoszenia udziału w konferencji można dokonać wysyłając formularz zgłoszeniowy na adres [email protected].,
fax: 22 630 96 01 lub rejestrując się on-line.
Zapraszamy !
KONTAKT:
Agnieszka Buze
tel. 22 630 96 20, 505 121 730
e-mail: [email protected]
ORGANIZATORZY:
12 / Logistyka Odzysku
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
Makulatura – cenny surowiec
W grudniu 2015 r. Komisja Europejska przyjęła ambitny pakiet dotyczący gospodarki
o obiegu zamkniętym, którego celem jest pobudzanie konkurencyjności, tworzenie miejsc
pracy i wspieranie trwałego wzrostu gospodarczego.
Paper for recycling – a valuable material
In December 2015 the European Commission adopted an ambitious package relating to
a closed circuit economy, the aim of which is to promote competitiveness thus creating jobs
and promoting sustainable economic growth.
W modelu tym istotne jest to aby odpady – jeżeli
już powstaną – były traktowane jako surowiec.
Dlatego też równorzędne – a niejednokrotnie nawet priorytetowe – stają się w tej gospodarce surowce wtórne. Ich
wysoka jakość oraz odpowiednia ilość może mieć niezwykle istotne znaczenie dla rozwoju polskich przedsiębiorstw
i stwarzania przewag konkurencyjnych, wynikających
z obniżenia ceny zyskania materiałów oraz zredukowania
kosztów ich transportu. Jednym z tych surowców jest papier i tektura z odzysku nazywany popularnie makulaturą.
Zbigniew
Fornalski
Dyrektor Generalny,
Stowarzyszenie
Papierników Polskich
Gospodarka o obiegu zamkniętym
Zgodnie z komunikatem KE proponowane działania
wspomogą „zamknięcie obiegu” cyklu życia produktów
dzięki zwiększeniu recyklingu i ponownego użycia oraz
przyniosą korzyści zarówno środowisku, jak i gospodarce. Pozwolą one uzyskać maksymalną wartość i zapewnią
wykorzystanie wszystkich surowców, produktów i odpadów, przyczyniając się przy tym do oszczędności energii
i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Propozycje,
o których mowa, obejmują cały cykl życia: od produkcji
i konsumpcji do gospodarki odpadami i rynku surowców
wtórnych.
Zmienione wnioski ustawodawcze w sprawie odpadów
wyznaczają jasne cele w zakresie ograniczenia ilości odpadów oraz określają ambitny wieloletni plan gospodarowania odpadami oraz recyklingu. Aby zapewnić ich
skuteczne wdrożenie, oprócz celów dotyczących redukcji
odpadów w nowych wnioskach znalazły się też konkretne
środki pozwalające sprostać problemom napotykanym na
niższych szczeblach i różnicom pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Do kluczowych elementów
zmienionych wniosków w sprawie odpadów należą:
■ wspólny cel UE dotyczący recyklingu odpadów komunalnych na poziomie 65% do roku 2030;
■ wspólny cel UE dotyczący recyklingu odpadów opakowaniowych na poziomie 75% do roku 2030;
■ w iążący cel redukcji składowania odpadów do maksymalnie 10% do roku 2030;
■ zakaz składowania segregowanych odpadów;
1/2016 (18)
dr inż. Katarzyna
Godlewska
Główny Specjalista,
Stowarzyszenie
Papierników Polskich
■
wspieranie instrumentów ekonomicznych zniechęcających do składowania odpadów;
■ uproszczone i udoskonalone definicje oraz zharmonizowane metody obliczania współczynników recyklingu
w całej UE;
■
konkretne środki na rzecz promowania ponownego
użycia i symbiozy przemysłowej, tj. przemiany produktu ubocznego jednej branży przemysłu w surowiec dla
innej branży.
Jednym z priorytetowych strumieni odpadów, które są
cennym surowcem wtórnym jest papier i tektura z odzysku, czyli makulatura.
W projekcie nowej ramowej dyrektywy odpadowej wyraźnie zaznaczono, że ”wywiązanie się z obowiązku utworzenia systemów selektywnej zbiórki papieru, metalu,
Logistyka Odzysku / 13
TEMAT NUMERU
tworzyw sztucznych i szkła ma zasadnicze znaczenie dla
zwiększenia współczynników przygotowania do ponownego użycia i recyklingu w państwach członkowskich.”
Tabela 1.
Zużycie i odzysk makulatury w Polsce w latach 2013 – 2014 [1,2,3]
Wyszczególnienie
Należy zauważyć, iż selektywna zbiórka odpadów jest kluczowym elementem umożliwiającym odzysk i recykling
surowców wtórnych takich jak makulatura. Jednocześnie,
jeżeli jest prawidłowo prowadzona, zapewnia ona odpowiednią jakość materiałów, które mogą być ponownie
przetwarzane.
Makulatura
Makulatura jest jednym z głównych surowców stosowanych w produkcji papieru i tektury.
W 2014 roku w Polsce zużyto ok. 2 139,7 tys. ton makulatury, co pozwoliło na wyprodukowanie ok. 1 843,0 tys. ton
mas włóknistych wtórnych (odbarwianych i nieodbarwianych). Odzyskano z rynku ok. 2 208,2 tys. ton makulatury z czego wyeksportowano ok. 587,1 tys. ton, głównie do
Niemiec (435,3 tys. ton), do Austrii (58,8 tys. ton), na Węgry (44,7 tys. ton). Zaimportowano 518,5 tys. ton makulatury głownie z Republiki Czeskiej (157,2 tys. ton), Szwecji
(126,2 tys. ton), Niemiec (66,4 tys. ton), Rep. Słowacji (64,8
tys. ton), Litwy (61,4 tys. ton).
Całkowite zużycie i odzysk makulatury w Polsce w latach
2013-2014 przedstawiono w tabeli 1.
2013
2014
Zużycie makulatury (tys. ton)*
2.049,7
2.139,7
Import makulatury (tys. ton)
457,7
518,5
Eksport makulatury (tys. ton)
593,1
587,1
Odzysk makulatury (tys. ton)
2.185,1
2.208,2
Wskaźnik zużycia (%)
49,9
50,0
Wskaźnik odzysku (%)**
48,9
46,5
Wskaźnik recyklingu (%)**
45,8
45,0
* Ź ródło: wg SPP.
**wskaźniki liczone w stosunku do całkowitego zużycia papieru i tektury
uwzględniając saldo wymiany handlowej wyrobami z papieru i tektury
oraz papierem zadrukowanym
Udział mas pierwotnych w produkcji papieru i tektury
w Polsce wynosił w 2014 roku ok. 42,6%, mas wtórnych ok.
43,1%, reszta to surowce niewłókniste. Ze względu na wzrost
zużycia makulatury na nowych liniach produkcyjnych
w Świeciu i w Ostrołęce, w 2014 roku występowały w dalszym ciągu problemy z zaopatrzeniem papierni w surowiec
wtórny i konieczny był import uzupełniający makulatury,
który wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o 13,3%.
Odzysk makulatury w Polsce w latach 2013-2014 z przeznaczeniem do recyklingu w kraju i zagranicą, w rozbiciu
na główne gatunki przedstawiony jest w tabeli 2. Zużycie
makulatury w przemyśle papierniczym w Polsce w latach
2013-2014 z podziałem na główne gatunki ilustruje tabela 3.
Tabela 2.
Odzysk makulatury w Polsce (łącznie z odpadami produkcyjnymi), w rozbiciu na główne gatunki, w latach 2013-2014
Rok
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
niebielonych lub falistych
Makulatura i odpady
z pozostałego papieru
i tektury wykonane
z bielonej chemicznie masy
celulozowej niebarwionej
w masie
Makulatura i odpady z papieru i tektury wykonane
głównie z masy chemicznej
drzewnej (np.: stare gazety,
czasopisma i podobne
materiały drukarskie)
Makulatura i odpady z papieru i tektury – pozostałe,
łącznie z odpadami
niesortowanymi
Razem odzysk makulatury
w Polsce
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
2013 w tym
opakowaniowa
1.277,2
103,8
453,9
350,2
2.185,1
320,2
1.597,4
2014 w tym
opakowaniowa
1.280,3
96,7
416,1
1.277,2
1.280,3
415,1
2.208,2
379,4
1.659,7
Źródło: Dane z ankiet z przedsiębiorstw przemysłu papierniczego za 2013 i 2014 r., SPP 2014 i 2015 r., Produkcja wyrobów przemysłowych w 2013 i 2014
roku, wydawnictwa GUS 2014 i 2015.
Tabela 3.
Zużycie makulatury w Polsce (łącznie z odpadami produkcyjnymi), w rozbiciu na główne gatunki, w latach 2013-2014
Rok
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
niebielonych lub falistych
Makulatura i odpady
z pozostałego papieru i tektury wykonane
z bielonej chemicznie
masy celulozowej niebarwionej w masie
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
wykonane głównie z masy
chemicznej drzewnej (np.:
stare gazety, czasopisma
i podobne materiały drukarskie)
Makulatura
i odpady z papieru
i tektury – pozostałe,
łącznie z odpadami
niesortowanymi
Razem zużycie makulatury
w Polsce
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
2013 w tym
opakowaniowa
1.466,0
84,7
299,0
200,0
2.049,7
170,0
1.636,0
2014 w tym
opakowaniowa
1.529,5
82,5
289,6
238,1
2.139,7
202,4
1.731,9
1.466,0
1.529,5
Źródło: Dane z ankiet z przedsiębiorstw przemysłu papierniczego za 2013 i 2014 r., SPP 2014 i 2015 r.
14 / Logistyka Odzysku
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
Tabela 4.
Import i eksport makulatury w Polsce (łącznie z odpadami produkcyjnymi), w rozbiciu na główne gatunki, w latach 2013-2014
2014
2013
Rok
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
niebielonych lub falistych
Makulatura i odpady
z pozostałego papieru
i tektury wykonane
z bielonej chemicznie
masy celulozowej
niebarwionej w masie
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
wykonane głównie z masy
chemicznej drzewnej (np.:
stare gazety, czasopisma
i podobne materiały drukarskie)
Makulatura
i odpady z papieru
i tektury – pozostałe,
łącznie z odpadami
niesortowanymi
Razem odzysk makulatury
w Polsce
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
import w tym
opakowaniowa
424,3
0,9
11,7
20,8
457,7
20,8
445,0
eksport w tym
opakowaniowa
235,5
20,0
166,6
171,0
593,1
171,0
406,5
import w tym
opakowaniowa
488,1
0,2
15,6
14,7
518,5
14,7
502,8
eksport w tym
opakowaniowa
238,9
191,7
587,1
191,7
430,6
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
– pozostałe, łącznie
z odpadami nie
sortowanymi
Razem odzysk makulatury
w Polsce
424,3
235,5
488,1
14,4
142,1
238,9
Źródło: Dane dotyczące wymiany handlowej w 2013 i 2014 r. Warszawa CAAC 2014 i 2015 r.
Tabela 5.
Eksport, import makulatury w Polsce w trzecim kwartale 2015 roku
III kwartały 2015 r.
Rok
Makulatura i odpady
z papieru i tektury
niebielonych lub falistych
Makulatura i odpady
z pozostałego papieru
i tektury wykonane
z bielonej chemicznie
masy celulozowej
niebarwionej w masie
Makulatura i odpady
z papieru i tektury wykonanych głównie z masy
chemicznej drzewnej (np.:
stare gazety, czasopisma
i podobne materiały drukarskie)
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
import w tym
opakowaniowa
303,9
0,1
10,1
4,2
318,3
4,2
308,1
eksport w tym
opakowaniowa
199,4
12,6
116,7
152,2
480,9
152,2
351,6
303,9
199,4
Źródło: Dane dotyczące wymiany handlowej po III kw. lat 2014 i 2015. Warszawa CAAC 2014, 2015 r.
Import i eksport makulatury, w rozbiciu na główne gatunki, zgodnie z Nomenklaturą Scaloną klasyfikacji towarów, (łącznie z odpadami produkcyjnymi) w latach
2013-2014 ilustruje tabela 4. Najwięcej w produkcji papieru i tektury zużyto makulatury z „tektury falistej i mocnej” (71,5%), z „gazet i czasopism” (13,5%) oraz „mieszanej” (11,1%). Odmiany „wyższej jakości” stanowiły tylko
3,9%.
W ciągu pierwszych trzech kwartałów 2015 roku z Polski
wyeksportowano 480,9 tys. ton makulatury (rok wcześniej 408,4 tys. ton) z czego 351,6 tys. ton makulatury
opakowaniowej (rok wcześniej 289,8 tys. ton), a zaimportowano 318,3 tys. ton (rok wcześniej 368,2 tys. ton)
z czego 308,1 tys. ton makulatury opakowaniowej (rok
wcześniej 356,0 tys. ton), co przedstawiono w tabeli 5.
Obecnie znane są i stosowane technologie pozwalające
na wytwarzanie papieru i tektury w 100% z papieru i tektury. Takie nowoczesne instalacje funkcjonują w Polsce
i potrzebują znaczących ilości surowca o odpowiedniej
jakości, która bezpośrednio determinuje właściwości
otrzymywanego wyrobu.
1/2016 (18)
Dlaczego jakość jest ważna?
Odpowiednia jakość makulatury dostarczanej do zakładów jest jednym z najważniejszych czynników pozwalającym producentowi otrzymać wysokiej jakości produkt.
Zanieczyszczenia te powodują problemy technologiczne,
zwłaszcza przy rozwłóknianiu i sortowaniu oraz generują
koszty związane z ich utylizacją, które ponosi papiernia.
Oznacza to, że konieczne jest odpowiednie postępowanie
już na etapie zbiórki, zgodnie z zasadą, że najtańsze sortowanie jest w miejscu powstawania odpadów. Niezwykle
ważnym aspektem przygotowania odpowiedniej jakości
makulatury jest odsortowanie papierów i tektur nienadających się do przerobu w przemyśle papierniczym.
Najczęstsze problemy technologiczne przy przerobie makulatury to np. trudności z rozwłóknianiem, zaklejanie
odzieży maszynowej (sita, filce), zapychanie sit sortowników, tworzenie osadów w rurociągach i na zasuwach, wady
w papierze w postaci wtrąceń kleistych, parafinowych,
smolistych (z papierów powlekanych itp.).
Wyróżniamy następujące rodzaje zanieczyszczeń, które
nie powinny występować w dostarczanej do papierni makulaturze:
Logistyka Odzysku / 15
TEMAT NUMERU
Selektywna zbiórka odpadów
jest kluczowym elementem
umożliwiającym odzysk
i recykling surowców wtórnych
takich jak makulatura
■ mechaniczne, np. metal, tworzywa sztuczne, szkło, tekstylia, drewno, piasek i materiały budowlane;
■
chemiczne, np. rozpuszczone cząstki klejów papierniczych, niektórych farb drukarskich, substancji impregnujących, pozostałości substancji chemicznych;
■ mikrobiologiczne, np. bakterie, pleśnie, grzyby.
Podstawowym narzędziem stosowanym do oceny jakości
makulatury jest norma PN-EN 643: 2014-03E. Zdefiniowano w niej odmiany makulatury, stosowane jako surowiec do ponownego wykorzystania do produkcji wyrobów
z papieru i tektury w przemyśle papierniczym. Zgodnie
z tą normą makulaturę możemy podzielić na pięć głównych rodzajów:
■ 1 rodzaj – odmiany słabe np. czasopisma niesprzedane
z klejem lub bez kleju;
■ 2 rodzaj – odmiany średnie np. papier biurowy sortowany;
■ 3 rodzaj – odmiany lepsze np. ścinki drukarskie;
■ 4 rodzaj – odmiany mocne np. ścinki tektury falistej nowej;
■ 5 rodzaj - odmiany specjalne.
Norma zawiera również informacje dotyczące składu poszczególnych gatunków makulatury jak i poziomy tolerancji dla materiałów niepapierniczych i niepożądanych.
Materiały niepożądane definiowane są, jako materiały nie
nadające się do produkcji papieru i tektury, w skład których wchodzą:
■ elementy niepapiernicze np. metale, tworzywa sztuczne,
szkło, drewno, tkanina, piasek, materiały budowlane
oraz materiały syntetyczne;
■ papier i tektura niezgodne z definicją rodzaju makulatury;
■ papier i tektura szkodliwe dla produkcji papieru, czyli
papier i tektura, które w standardowo wyposażonej instalacji nie mogą być wykorzystane, jako surowiec;
■ papier nie nadający się do procesu odbarwiania (deinking).
Zbiórka odpadów z papieru i tektury –
smutna rzeczywistość
Obowiązek selektywnej zbiórki wprowadzono poprzez zapisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
W ustawie stwierdza się, że gminy ustanawiają selektywne
zbieranie odpadów komunalnych obejmujące, co najmniej
następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa
sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym
odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji (art.
3 ust. 2 pkt 5).
Jednocześnie legislatorzy w ustawie o odpadach wyraźnie
zdefiniowali, co należy rozumieć przez pojęcie zbiórki
selektywnej (art. 3 pkt 25) – jest to zbieranie, w ramach,
którego dany strumień odpadów, w celu ułatwienia spe16 / Logistyka Odzysku
cyficznego przetwarzania, obejmuje jedynie odpady charakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takimi
samymi cechami.
W praktyce niestety w wielu przypadkach gminy chętnie
zastępują selektywną zbiórkę systemem dualnym, czyli
tzw. zbiórką suche – mokre. Ogólnie zakłada się, że odpady mokre przeznaczone są do kompostowania, zaś suche
do segregacji i dalszego zagospodarowania W skład poszczególnych frakcji przykładowo wchodzą:
■ frakcji suchej (surowce) czyli opakowania z papieru lub
tektury, stare gazety, katalogi, periodyki, zeszyty, książki, opakowania plastikowe po artykułach spożywczych
(jogurtach, lodach, serkach, kefirach, tłuszczach), butelki PET po napojach, opakowania plastikowe po chemii gospodarczej i kosmetykach, folie opakowaniowe
z tworzyw, torebki foliowe, tzw. torby reklamówki, opakowania z metalu (puszki po napojach), metale (stare
narzędzia, zabawki), kartoniki tetra pak (np. po sokach,
mleku), odpady ze szkła opakowaniowego (butelki po
piwie, winie, po sokach i napojach, słoiki po dżemach
i przetworach) oraz stłuczkę szklaną.
■ frakcji mokrej – bio, czyli odpady kuchenne tj. resztki
owoców i warzyw, np. obierki z jabłek, gruszek, cytrusów, liście np. nać marchwi, liście kapusty, kalarepy,
rzodkiewki itp. fusy od herbaty i kawy wraz z filtrami,
skorupki od jaj oraz ręczniki papierowe nie zabrudzone
detergentami i innymi środkami chemicznymi.
■ frakcji odpadów pozostałych po segregacji czyli zabrudzone papiery i folie, zatłuszczone opakowanie np. po
smalcu, maśle, margarynie, ręczniki papierowe po czyszczeniu zabrudzone detergentami i innymi środkami chemicznymi, zużyta, zniszczona i zabrudzona odzież, filtry
z odkurzaczy, odpady z utrzymania czystości i porządku
w mieszkaniach (zmiotki), pampersy i podkładki, chusteczki higieniczne, serwetki, waciki, resztki mięs, wędlin,
ryb oraz kości.
Metoda ta, jakkolwiek korzystna dla gmin z punktu widzenia kosztów prowadzenia zbiórki odpadów powoduje
znaczące obniżenie jakości odzyskanego surowca (zwiększa się prawdopodobieństwo zanieczyszczenia substancjami niepożądanymi).
Podsumowując – kwestia odzysku zużytego surowca jest
elementem krytycznym, szczególnie w Polsce. Jednie prawidłowo prowadzona zbiórka selektywna odpadów umożliwi osiągnięcie odpowiednich celów stawianych nam
przez KE, a jednocześnie zapewni wysokiej jakości surowiec wtórny, który może zostać wykorzystany między innymi przez przemysł papierniczy, szklany czy stalowy.
Źródła:
• Dane z ankiet z przedsiębiorstw przemysłu papierniczego za 2013 i 2014 r., SPP
2014 i 2015 r.
• Produkcja wyrobów przemysłowych w 2013 i 2014 r., wydawnictwa GUS 2014 i 2015 r.
• Dane dotyczące wymiany handlowej w 2013 i 2014 r. Warszawa CAAC 2014 i 2015 r.
• Dane dotyczące wymiany handlowej po III kwartale lat 2014 i 2015 r. Warszawa
CAAC 2014, 2015 r.
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
Recykling papieru w Stora Enso
Narew Sp. z o.o. w Ostrołęce
W związku z dynamicznym rozwojem firmy Stora Enso oraz rosnącym zapotrzebowaniem
na papiery pakowe w Europie, zarząd spółki podjął w 2011 roku decyzję o zainwestowaniu
w Ostrołęce prawie pół miliarda euro w nowoczesną linię produkcyjną. Głównym celem
nowej linii było zagospodarowanie rocznie 500 tys. ton makulatury z rynku surowców
wtórnych oraz przetworzenie jej ponownie na papiery pakowe typu fluting oraz liner,
które są głównymi składnikami tektury falistej.
Paper recycling in Stora Enso
Narew Sp. z o.o. in Ostrołęka
Due to the dynamic development of the Stora Enso company and the increasing demand
for wrapping paper in Europe, in 2011 the company’s management decided to invest in
Ostrołęka almost half a billion euros in a modern production line. The main objective of
the new line was recycling 500 thousand tons of waste paper from the recyclables market
annually and transform it again into wrapping paper of the fluting and liner type, the main
components of corrugated cardboard.
Projekt MP5
Podstawowe założenia projektu pn. ,,Budowa Zakładu
Produkcji Papieru’’ zrealizowano w 2013 roku, uruchomiając na terenie istniejącego zakładu w Ostrołęce nową
linię produkcyjną składającą się z:
1. Maszyny papierniczej MP5 do produkcji papierów fluting
(papier na fale w tekturze) i liner (papier płaski w tekturze falistej) w zakresie gramatur od 70 do 160 g/m2.
2. Makulaturowni finalnie przetwarzającej sprasowane
bele makulatury na dwa rodzaje włókien celulozowych
wtórnych: długo- i krótko-włóknistych.
3. P
lacu makulaturowego na 16 tys. m3 bel z makulaturą.
4. Nowoczesnej oczyszczalni ścieków dla potrzeby linii
produkcyjnej MP5 a opartej na stopniu: beztlenowym
oraz tlenowym.
5. Magazynu automatycznego składowania na 17 tys. ton
zwojów z papierem.
Międzynarodowy zespół specjalistów uruchomił z sukcesem linię produkcyjną MP5 w pierwszym kwartale 2013
roku. Prawie sześć tygodni przed pierwotnie planowanym
rozruchem, nowa instalacja zaczęła wytwarzać papier na
potrzeby produkcji tektur falistych, a ich wysoka jakość
została doceniona przez klientów zewnętrznych oraz wewnętrznych. Już od trzech lat papiery z MP5 udowadniają,
że w Europie można z sukcesem zastosować nowoczesne
rozwiązania technologiczne, które są unikatowe w skali
światowej oraz przynoszą wymierne korzyści. W dalszej
części tekstu, przedstawione zostaną poszczególne ogniwa
procesu przetwarzania makulatury w papier.
1/2016 (18)
Radosław Kopeć
Development Manager
Stora Enso Narew Sp. z o.o.
Surowiec dla linii MP5
W Stora Enso w Ostrołęce przyjmowane są, przedstawione
w tabeli 1, grupy makulatur. W ramach poszczególnych
grup, rodzaje i odmiany wyszczególnione w tabeli mogą
występować w dowolnej proporcji. Informacyjnie podano
także kody odpadów określone wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2014 poz. 1923).
W dostarczanej makulaturze zabronione są jakiekolwiek
materiały stanowiące zagrożenie dla zdrowia, bezpieczeństwa lub środowiska naturalnego, takie jak odpady
medyczne, zanieczyszczone produkty higieny osobistej,
odpady niebezpieczne, odpady organiczne włącznie z żywnościowymi, bituminy, substancje toksyczne i im podobne. W szczególności dotyczy to między innymi: papierów
asfaltowanych, papierów gumowanych, papierów natłuszczanych, papierów powlekanych woskami lub żywicami,
tapet, map, oklein meblowych, tonerów do drukarek, oraz
substancji towarzyszących wytworom powlekanym i impregnowanym, takim jak bituminy, asfalty, gumy, składniki kalek barwiących, parafiny, woski, tłuszcze, żywice
i kleje, farby i lakiery, makulatur wykazujących widoczne
(makulatura zbutwiała) lub wyczuwalne (zapach) oznaki
procesów gnilnych.
Logistyka Odzysku / 17
TEMAT NUMERU
Grupa Makulatur
wg SE
Oznaczenie
rodzaju i odmiany
wg PN-EN 643
Kod odpadu
wg rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 9 grudnia
2014 r. w sprawie katalogu
odpadów (Dz.U. 2014 poz. 1923).
Mocna
1.05, 4.02, 4.03, 4.04,
4.06
15 01 01
Supermarketowa
1.04
15 01 01
Poprodukcyjna
4.01, 4.05, 4.07
03 03 08
Mieszana
1.01, 1.02
19 12 01
W dostarczanej makulaturze niepożądane są jakiekolwiek
materiały niepapierowe, które nie stanowią integralnej
części produktów i mogą być oddzielone metodą sortowania, takie jak: metale, tworzywa sztuczne, szkło, materiały włókiennicze, drewno, piasek i materiały budowlane,
kompozyty, makulatury należące do innych grup niż zamówiona oraz materiały szkodliwe dla procesu technologicznego. W szczególności dotyczy to między innymi: papierów metalizowanych, papierów powlekanych, papierów
barwionych w masie, papierów syntetycznych i gilz.
Weryfikacja grupy makulatury oraz określenie zawartości materiałów zabronionych i niepożądanych odbywa
się bezpośrednio przed rozładunkiem towaru metodą organoleptyczną przez specjalnie przeszkolony w tym celu
personel.
Normatywna zawartość wody w makulaturze tzw. wilgotność, wynosi do 10% włącznie. Stwierdzenie przez SE zawartości wody przekraczającej wielkość normatywną jest
podstawą do negocjacji ceny zakupu lub podstawą odmowy przyjęcia dostawy stosownie do kryteriów określonych
w umowie.
Badanie wilgotności dokonywane jest dla dostaw standardowymi środkami transportu (zestaw samochodowy
z ładunkiem około 24 ton) bezpośrednio po pierwszym
ważeniu dostawy, na bramie zakładu. Odbywa się ono za
pomocą serii pomiarów wyspecjalizowanymi urządzeniami. Jako zawartość wody w dostawie traktowana jest
średnia arytmetyczna ze wszystkich dokonanych pomiarów. W przypadku stwierdzenia w dostawie średniej wilgotności powyżej 10% możliwe jest przyjęcie dostawy po
uprzednim sprowadzeniu przyjmowanej makulatury do
standardowej wilgotności 10%. Dokonuje się tego przez
potrącenie z wagi dostawy wody nadmiarowej wyliczanej
według uzgodnionego wzoru matematycznego.
Forma dostawy makulatury
Makulatura musi być belowana. Bele muszą być wiązane
drutem (wiązanie bel taśmą plastikową lub sznurkiem
wymaga uprzedniego uzgodnienia). Makulatura musi być
zbelowana w sposób zabezpieczający przed rozsypaniem,
a ułożenie bel na środku transportu powinno umożliwiać
bezpieczny transport i rozładunek (rysunek 1). Dostawa
papierów w postaci innej niż zbelowana (np. zwojów lub
luzem) wymaga uprzedniego uzgodnienia z SE.
W celu odpowiedniej organizacji składowania technologicznego, do każdej z bel musi być trwale przymocowana
metka, zawierająca dane identyfikujące dostawcę i oznaczenie Grupy Makulatury. Preferowane jest przedstawie18 / Logistyka Odzysku
nie na metce również informacji umożliwiającej powiązanie danej beli z konkretną dostawą (np. nr awizacji, data
dostawy, data wysyłki). Zaleca się stosowanie metek o minimalnym rozmiarze A5.
wysokość 800 – 1200 mm
Tabela 1.
Akceptowane w Stora Enso gatunki i odmiany makulatury
drut
szerokość 800 – 1200 mm
długość 1000 – 1500 mm
ciężar beli zgodny z normą
(350 – 1000 kg)
Rys. 1 Wielkość i sposób wiązania beli z makulaturą
Logistyczne wyzwania dla surowca
Z uwagi na aktualne potrzeby linii MP5 dostawy bel
z makulaturą odbywają się każdego dnia od poniedziałku do piątku na dwie zmiany. Średni dzienny rozładunek na placu składowania szacuje się na poziomie około
2200 ton/dobę. Celem, a zarazem wyzwaniem dla zarządzających placem składowania surowca w postaci zbelowanej makulatury, jest zapewnienie jego minimalnego,
ale ciągłego stanu miedzy 3000 a 5000 ton każdego dnia
w roku.
Przetwarzanie makulatury na linii MP5
w Stora Enso Narew w Ostrołęce
Składowane bele makulatury w odpowiednich sektorach placu makulaturowego podaje się bezpośrednio za
pomocą wózków widłowych na transportery taśmowe
zasilające makulaturownię. Odpowiedni dobór ilościowy poszczególnych gatunków makulatury zależy
od technologa procesu produkcji makulatury, który
tworzy wytyczne mieszanek bel dla poszczególnych
gatunków papieru wytwarzanego finalnie na MP5. Zanim jednak z bel makulatury uzyskamy masę papierniczą (odzyskane włókna) przydatną dla maszyny, papier
makulaturowy zostaje jeszcze kilkukrotnie przekształcony.
Zasilanie rozwłókniacza bębnowego
Operatorzy wózków widłowych podają bele makulatury
na dwa podajniki odbiorcze. Na każdym z nich zainstalowane jest urządzenie do usuwania drutów spinających
bele z makulaturą. Drut jest surowcem wtórnym, który
SE sprzedaje na zewnątrz odbiorcom złomu. Średnia ilość
drutu pochodzącego bezpośrednio z bel przy obecnej produkcji wynosi ponad 120 ton miesięcznie.
Wszystkie bele pozbawione drutu zrzucane są na pierwszy z dwóch przenośników płytowych. Praca podajników
z oddrutowywaczami jest inteligentnie sterowana przez
system czujników, który uniemożliwia spiętrzanie się
makulatury na pierwszym przenośniku odbierającym
tym razem już luźną, tzw. rozbelowaną, makulaturę. Na
kolejnym przenośniku makulatura ważona jest specjalną
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
wagą radiometryczną, z której wyniki ciągłego ważenia, są
przekazywane do systemu sterowania pracą rozwłókniacza bębnowego (z ang. „drum pulper”).
System rozwłókniania bębnowego FibreFlow®
Opis działania, System
Tryb pracy Auto – lub CASCADE
• Warunki stabilnego procesu: Zasilanie, %C (stężenie), T (temperatura)
Rozwłókniacz bębnowy FIBRE FLOW
Głównym dostawcą urządzeń i zarazem technologii
w rejonie makulaturowni dla linii MP5 jest firma Andritz z Austrii, która zarekomendowała układ rozwłókniania makulatury w urządzeniu rurowym zwanym
marketingowo FIBRE FLOW. Dzięki temu urządzeniu
następuje efektywne rozwłóknianie makulatury z jednoczesnym precyzyjnym odseparowaniem zanieczyszczeń dostarczanych w belach z makulaturą. Na rysunku
2 przedstawiony jest schemat rozwłókniacza bębnowego, zasilanego makulaturą i wodą. Ilość wody dobierana jest automatycznie do ilości podawanej makulatury (wartość z wagi radiometrycznej). Opcjonalnie, do
procesu rozwłókniania można dodawać specjalistyczne
chemikalia, ułatwiające prowadzenie procesu. Gabaryty rozwłókniacza to ponad 6 metrów średnicy i 42 metry długości. W końcowej części (około 1/3 długości)
płaszcz rozwłókniacza jest owiercony tworząc strefę,
gdzie włókna są wymywane do zbiornika pod rozwłókniaczem, a bardzo czyste zanieczyszczenia (po strefie
płukania) wyrzucane są osiowo na zewnątrz, gdzie za
pomocą przenośnika taśmowego przenoszone są do
strefy automatycznego sortowania odpadów. Do ciekawostek należy ciężar rozwłókniacza, który bez problemów może wielokrotnie zatrzymywać się i rozpędzać
przy pełnym obciążeniu. Waga wypełnionego podczas
pracy rozwłókniacza dochodzi do 300 ton!
System rozwłóknienia bębnowego FibreFlow®
Sekcja sortująca
– oddzielenie
zanieczyszczeń
od masy przyjętej
Wylot odrzutu
– Ciągłe usuwanie
zanieczyszczeń
Osłona – Potrójny
system rur
wodnych
zapewnia wydajne
rozcieńczenie masy
System
podpierający
– rolki
i pierścienie
wsporce
Zsuwnia wlotowa – papier,
woda i chemikalia podawane
są do bębma
Sekcja rozwłókniająca
– Tu odbywa się
rozwłóknianie
Kadź dolna
– wydajne
mieszanie
Zespół napędowy – silnik,
sprzęgło, przekładnia zębata,
zębnik, wieniec zębaty
Rys. 2 System rozwłókniania bębnowego
Na rysunku 3 przedstawiono zdjęcia z podajników zasilających rozwłókniacz, strefę rozwłókniania masy papierniczej oraz końcowy obszar sortowania i wymywania masy
z czystym odrzutem, który zostanie dzięki śrubowemu
ruchowi odśrodkowemu wyrzucony osiowo na zewnątrz
urządzenia.
1/2016 (18)
Ciągłe, równomierne zasilanie
bębna rozwłókniającego
Surowiec rozwłókniony,
zanieczyszczenia
nie rozdrobnione
Odrzut czysty, pozbawiony
włókien
Rys. 3 System rozwłókniania bębnowego FibreFlow
Piaseczniki wysokostężeniowe
i sortowanie zgrubne
Odseparowaną (wymytą przez natryski) w końcowej strefie rozwłókniacza, masę włóknistą przepompowuje się ze
zbiornika pod rozwłókniaczem, przez urządzenia zwane
piasecznikami wysokostężeniowymi, do wieży magazynowej. Zadaniem piaseczników jest usunięcie z przepompowywanego przez nie strumienia ciężkich zanieczyszczeń
tj.: śrub, gwoździ, piasku, kamieni, itp. Kolejnym etapem
dla masy włóknistej jest proces zgrubnego oczyszczania na
sortownikach ciśnieniowych. Ten etap składa się zazwyczaj
z trzech stopni sortowania, gdzie za każdym razem masę
przeciska się pod ciśnieniem przez szczeliny rzędu 0,5 mm,
sortując pożądane włókna wtórne w stężeniu około 3,5%.
Oczyszczanie masy na piasecznikach
niskostężeniowych
Kolejnym, bardzo energochłonnym, ale wydajnym pod względem oczyszczania włókien z zanieczyszczeń ciężkich (oraz
lekkich w przypadku odwróconego piasecznika) etapem, jest
oczyszczanie masy na piasecznikach niskostężeniowych. To
na tym etapie zgrubnie oczyszczona masa włóknista pozbywa się resztek piasku i zanieczyszczeń lekkich typu styropian.
Przepływ masy o stężeniu około 1% przez piaseczniki wywołuje w nich wystarczający efekt separowania lekkiego włókna
od ciężkich lub bardzo lekkich zanieczyszczeń.
Frakcjonowanie i obróbki końcowe
Po oczyszczeniu masy na piasecznikach kolejnym etapem jest
jej posegregowanie na długie i krótkie włókna. Do tego celu
używa się frakcjonatorów, które działają podobnie jak sortownik ciśnieniowy. Efektem końcowym jest odpowiednie odseparowanie włókien dłuższych od krótszych. W praktyce podział ten mieści się w zakresie 30% włókien dłuższych, a 70%
krótszych. Frakcjonowanie jest procesem technologicznym,
który daje możliwość, w kolejnych fazach obróbki włókien
wtórnych, optymalnego wykorzystania wtórnych włókien
długich (mniej zniszczonych). Włókna krótkie po procesie
frakcjonowania są jedynie zagęszczane i przygotowane do
składowania w wieży już na potrzeby MP5. Włókna dłuższe,
wyseparowane na frakcjonatorach, poddaje się jeszcze dwóm
procesom: dokładnemu oczyszczaniu na sortownikach ciśnieniowych, gdzie szczelina sit wynosi poniżej 0,15 mm oraz
dyspersji, gdzie przy użyciu pary i energii mechanicznej uzyskuje się maksymalna czystość masy długowłóknistej.
Logistyka Odzysku / 19
TEMAT NUMERU
Rys. 4 Widok z góry na makulaturownię. W lewym górnym rogu rozwłókniacz bębnowy.
Głowny widok na zagęszczarki tarczowe dla włókna długiego i krótkiego
Składowanie włókien w wieżach
magazynowych
Nowoczesne linie makulaturowe do których zalicza się
instalacja dla potrzeb MP5, charakteryzują się przygotowaniem dwóch frakcji włókien wtórnych dla potrzeb maszyny papierniczej: włókien krótkich oraz długich, które
odpowiednio komponowane na nowoczesnych, wielokomorowych wlewach maszyn papierniczych umożliwiają
osiąganie niespotykanej dotąd czystości oraz wytrzymałości papierów makulaturowych dla potrzeb produkcji
tektur falistych. Dodatkowe walory masy makulaturowej
uzyskuje się dzięki obróbce mechanicznej i termicznej,
przez co proces na makulaturowni nie wymaga stosowania specjalnych dodatków chemicznych – tworząc bezpieczny proces oraz miejsce pracy pozbawione dodatkowych zagrożeń.
Odpady z bel makulaturowych
Wróćmy na chwilę do surowca. Bele makulatury mogą
zawierać do 10% różnego rodzaju zanieczyszczeń takich jak np.: folie, plastiki, styropian, druty, taśmy czy
złom żelazny i nieżelazny. Na makulaturowni linii MP5
przygotowano automatyczną linię składającą się z kilku
urządzeń, separatorów oraz podajników, które mają za
zadanie efektywne segregowanie odpadów wypadających
z rozwłókniacza bębnowego. W pierwszej kolejności, przy
użyciu dużego separatora metali z podajnika transportującego wysortowane w rozwółkniaczu śmieci, wybiera się
automatycznie złom. Następnie pozostały odrzut trafia do
rozdrabniacza zgrubnego, gdzie następuje porozcinanie
większych elementów na małe kawałki wielkości dłoni.
Tak rozdrobniony odpad podawany jest do kompaktorów,
w których maksymalnie wyciska się wodę. Osuszony strumień odpadów obrabiany jest następnie przez dokładne
rozdrabniacze, powodując zmniejszenie rozmiaru kawałka odpadu do wielkości chipsa. Po tym procesie następuje
segregacja przy użyciu separatorów do metali magnetyzujących i niemagnetyzujących. Segregację odpadu kończą
separatory PVC, które odpowiednio separują pozostałe
20 / Logistyka Odzysku
Rys. 5 Rozbelowana makulatura na podajniku nad którym widoczne
jest urządzenie oddrutowywujące
elementy z tworzyw sztucznych na te, które spełniają warunki do spalenia w nowoczesnym kotle fluidalnym oraz
na te, które ich nie spełniają.
Ilość zanieczyszczeń w makulaturze
Aktualne normy EN i dane wskazują, że zanieczyszczeń
obcych i niepapierniczych w masie makulaturowej może
być do 10%. Obecne dane przemysłowe wskazują, iż jest to
poziom do 5%. Świadczy to dobrze o poziomie selektywnej zbiórki makulatury w naszym kraju.
Dobre perspektywy
Podsumowując, nowa linia MP5 w Stora Enso Narew
Sp. z o.o. przeznaczona do przetwarzania makulatury ponownie w papier użytkowy prężnie działa już od trzech
lat. W roku 2016, linia ta osiągnie maksymalną wydajność
spełniając tym samym założenia projektowe. Dzięki decyzji władz SE możemy być dumni, że tę najnowocześniejszą linię zbudowano i eksploatuje się w Polsce. Zdobyte
na niej doświadczenie, przez polski zespół zarządzający,
będzie procentować przez wiele następnych lat. Proces selektywnej zbiórki papieru na potrzeby takiej ogromnej linii produkcyjnej został już znacząco udoskonalony. Sama
Stora Enso w Polsce posiada ponad 22 własne profesjonalne punkty zbiórki makulatury.
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
Certyfikacja leśna na przykładzie
PEFC Polska
Certyfikacja leśna jest jednym z „miękkich”, ale może najbardziej skutecznym narzędziem
wdrażania zasad zrównoważonej gospodarki leśnej, w tym równoważenia wszystkich
funkcji lasów – przyrodniczej, ochronnej, społecznej i ekonomicznej, a także łagodzenia
konfliktów i budowania wspólnych celów stron zainteresowanych zasobami leśnymi:
społeczności lokalnych, biznesu, organizacji pozarządowych, społeczeństwa in gremio.
Forest certification on the example
of PEFC Polska
Forest certification is one of the “soft”, but perhaps one of the most effective tools to
implement the principles of sustainable forest management, including balancing all
functions of the forest - natural, protective, social and economic, as well as mitigating
conflicts and building common objectives of the parties interested in forest resources: local
communities, businesses, non-governmental organisations, society in gremio.
Wprowadzenie
Początek certyfikacji leśnej datuje się na lata dziewięćdziesiąte, kiedy to powstały dwa największe, globalne systemy
certyfikacji: The Programme for the Endorsement of Forest
Certification – PEFC, czyli Program Wzajemnego Uznawania Systemów Certyfikacji Leśnej oraz Forest Steward
Council – FSC. Certyfikacja leśna rozwija się i obejmuje
coraz więcej lasów na wszystkich kontynentach.
W artykule zostaną przedstawione zasady i funkcjonowanie certyfikacji leśnej na przykładzie systemu PEFC,
w tym: certyfikacja gospodarki leśnej i łańcucha dostaw,
użytkowanie logo, struktura i funkcjonowanie PEFC.
Certyfikacja leśna – czym jest?
Idea certyfikowania leśnictwa wiąże się z ideą zrównoważonego rozwoju. Certyfikat, bez względu na to w jakim
systemie został zarejestrowany, ma zaświadczać, że drewno pochodzi z lasu zagospodarowanego w trwały i zrównoważony sposób. Śledzenie i dokumentowanie obrotu
drewnem w przemyśle drzewnym i papierniczym przez
certyfikację łańcucha dostaw jest czytelnym sygnałem dla
klientów, że kupując certyfikowany produkt, nie przyczyniają się do rabunkowej eksploatacji lasów a wspierają ich
racjonalne użytkowanie.
Certyfikacja leśna składa się z dwóch podstawowych elementów: certyfikacji gospodarki leśnej oraz certyfikacji
łańcucha dostaw.
■ Certyfikat gospodarki leśnej (Sustainable Forest Management - SFM) otrzymuje właściciel lub zarządca, który
wykaże, że jego lasy są zarządzane zgodnie z wymaganiami środowiskowymi, społecznymi i ekonomiczny1/2016 (18)
Michał
Kalinowski
Sekretarz Biura PEFC
Polska
Krzysztof
Jodłowski
Przewodniczący Rady
PEFC Polska
mi, równoważąc potrzeby ludzi, przyrody i ekonomii.
W systemie PEFC podstawową normą, do której „przykłada się” zarządzanie lasami w konkretnej jednostce
(audyt) jest dokument: Zrównoważona gospodarka leśna – wymagania (PEFC PL 1003:2012). Dokument ten,
Logistyka Odzysku / 21
TEMAT NUMERU
jest zorganizowany według następujących kluczowych
elementów: zachowanie i wzmacnianie zasobów leśnych,
ich zdrowia i żywotności, produkcyjnych funkcji lasów,
różnorodności biologicznej, funkcji ochronnych oraz
innych funkcji i warunków społeczno-ekonomicznych,
a także zgodność z wymogami prawnymi. Certyfikacja
SFM ma charakter lokalny, to znaczy, może być prowadzona tylko w systemach krajowych, przez krajowe organizacje zarządzające, takie jak PEFC Polska.
■ Certyfikacja łańcucha dostaw (chain of custody – CoC)
jest po to, aby zapewnić, że drewno i produkty drzewne
pochodzą z właściwie zarządzanych lasów. Określa ona
wymagania dotyczące przetwarzania drewna od lasu
począwszy, aż po produkt końcowy. Każde poszczególne
ogniwo – element (rys. 1), przez które przechodzi drewno z certyfikowanego lasu, musi być łatwe do identyfikacji i posiadać certyfikat CoC.
Użytkowanie logo i etykiet certyfikacji leśnej
Używanie logo i etykiet PEFC pozwala certyfikowanym
przedsiębiorstwom i właścicielom lasów wykazać ich zaangażowanie w zrównoważony rozwój i społeczną odpowiedzialność biznesu, a także zdobyć klientów i konsumentów zainteresowanych środowiskiem i działalnością
społeczną.
Logo pomaga wzbudzać świadomość ekologiczną i popyt
na produkty z lasów certyfikowanych przez PEFC, podkreślając zaangażowanie w zrównoważoną gospodarkę
leśną użytkownika. Użytkownicy logo PEFC Polska mogą
w bardzo prosty sposób projektować swoje logo, korzystając z internetowego generatora logo PEFC (rys. 3).
Rys. 1 Przykładowe elementy certyfikacji łańcucha dostaw (CoC)
Prawdopodobieństwo
na poziomie łańcucha
dostaw
Małe
Duże
W przypadku PEFC, jednostki, które chcą otrzymać certyfikat, poddają się certyfikacji (audytom) prowadzonym
przez firmy posiadające podpisaną umowę notyfikacyjną
z PEFC Polska (CoC i SFM) i są akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji (SFM) lub inną właściwą jednostkę (CoC). Certyfikacja CoC ma charakter globalny,
to znaczy, że można prowadzić ją w dowolnym kraju nie
będącym członkiem PEFC, ponieważ w tym przypadku
obowiązuje jeden ogólny standard CoC PEFC.
W certyfikację CoC jest również wbudowany system należytej staranności (PEFC Due Diligence System – DDS),
który wyklucza stosowanie drewna pochodzącego z wylesień, nielegalnych wyrębów oraz modyfikowanego genetycznie. Sposób ustalania ryzyka, że takie drewno trafi na
rynek przedstawiono na rysunku 2.
Istotne ryzyko
(Significant risk)
Istotne ryzyko
(Significant risk)
Pomijalne ryzyko
(Negligible risk)
Istotne ryzyko
(Significant risk)
Prawdopodobieństwo na poziomie pochodzenia
Małe
Duże
Rys. 2 Określenie prawdopodobieństwa w oparciu o prawdopodobieństwo na
poziomie pochodzenia i prawdopodobieństwa na poziomie łańcucha dostaw
CoC PEFC jako pierwszy i jedyny system na świecie zawiera wymagania socjalne chroniące podstawowe prawa
pracowników w całym łańcuchu dostaw, oparte na Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej Podstawowych Zasad i Praw Pracy z 1998 roku.
22 / Logistyka Odzysku
Rys. 3 Generator logo PEFC Polska (dostęp do wersji demonstracyjnej poprzez
www.pefc.pl/uzycie-logo/generator-etykiet
Czym jest PEFC? Jaka jest jego struktura?
PEFC jest:
■ globalną, pozarządową organizacją non-profit,
■ dobrowolnym mechanizmem promocji zrównoważonej
gospodarki leśnej, zapewniającym niezależną certyfikację dobrych praktyk,
■ stowarzyszeniem krajowych systemów certyfikacji gospodarki leśnej i międzynarodowym systemem certyfikacji łańcucha dostaw.
Głównymi elementami PEFC są: PEFC International
i krajowe organizacje zarządzające (National Governing
Bodies – NGB). W PEFC International obowiązuje trzystopniowy system zarządzania:
■ Walne Zgromadzenie (PEFC Council) to najwyższa władza PEFC. Składa się z krajowych członków (NGB) i międzynarodowych członków interesariuszy,
■R
ada Dyrektorów (Zarząd) wspiera pracę Zgromadzenia
Ogólnego i organizacji jako całości. Członkowie Zarządu są wybierani przez Walne Zgromadzenie, w którego
składzie musi być równowaga między głównymi interesariuszami,
■ Sekretarz Generalny odpowiedzialny jest za pracę Sekretariatu PEFC w Genewie, obsługiwanego przez zespół
dziesięciu specjalistów.
Działalność PEFC International koncentruje się na następujących zagadnieniach:
■ rozwój standardów międzynarodowych (gospodarka leśna, łańcuch produktu, ustanawianie standardów, używanie logo, certyfikacja i akredytacja),
styczeń – mArzec 2016
TEMAT NUMERU
■ uznawanie krajowych systemów certyfikacji gospodarki leśnej (zarządzanie procesem uznawania, niezależna
ocena, konsultacje publiczne),
■ rozwój zrównoważonej gospodarki leśnej i certyfikacji leśnej (wspólne projekty realizowane szczególnie w Afryce,
Ameryce Płd., Azji,oraz projekty Funduszu Współpracy),
■
promocja certyfikacji leśnej i użytkowania certyfikowanego drewna (komunikacja i doradztwo, współpraca,
działania na poziomie regionalnym i krajowym).
Struktura i działalność jednostek krajowych PEFC na przykładzie PEFC Polska
Najwyższa władza PEFC Polska to Walne Zebranie Członków Rady PEFC Polska, podzielone na trzy izby: gospodarki leśnej, przemysłu drzewnego i przerobu surowców
niedrzewnych oraz społeczno-naukowa.
Bieżącym funkcjonowaniem PEFC Polska zajmuje się Zarząd, wybierany przez Walne Zebranie Członków na kadencję trzech lat.
Działalność PEFC Polska koncentruje się na następujących zagadnieniach:
■ Rozwój (nowelizacja) standardów krajowych w zakresie:
procesu ustanawiania standardów, gospodarki leśnej, łańcucha produktu, używania logo, certyfikacji i akredytacji.
■ Organizacja certyfikacji SFM i CoC w Polsce w zakresie:
• zawierania umów notyfikacyjnych z jednostkami certyfikującymi i kontroli ich działania,
•
zawierania umów z użytkownikami logo i kontroli
używania logo,
• bieżących konsultacji i doradztwa,
•
prowadzenia rejestru jednostek certyfikowanych,
w tym użytkowników logo,
• zasilania informacjami krajowymi rejestru PEFC International.
■ Promocja certyfikacji leśnej i użytkowania certyfikowanych surowców leśnych, w tym:
• udział w targach i innych imprezach branżowych, prezentacje, wykłady,
• w ydawanie materiałów informacyjnych i promocyjnych.
Możliwości korzystania z bazy danych PEFC
W bazie danych PEFC znajdują się wszyscy właściciele
lasów oraz firmy posiadające certyfikat FM i CoC. Jest to
narzędzie umożliwiające sprawdzenie, czy dany właściciel
bądź firma ma certyfikat PEFC, prześledzenie łańcucha
produktu, ale także, poszukiwanie kontaktów biznesowych na całym świecie.
Wyszukiwanie w bazie internetowej można prowadzić
między innymi według nazwy firmy, numeru certyfikatu,
statusu certyfikatu (ważny, zawieszony, wycofany, wygasły), numeru licencji logo lub typu certyfikacji (rys.4).
Statystyki PEFC
Krajowe jednostki zarządzające PEFC istnieją w 41 krajach,
a 36 z nich posiada uznane przez PEFC systemy certyfikacji
leśnictwa. Według danych z połowy 2015 roku łączna powierzchnia lasów certyfikowanych przez PEFC przekraczała
268 mln ha i należała do ponad 750 tys. właścicieli. Certyfikaty łańcucha dostaw posiadało 10 625 firm. Szczegółowe
dane podano w tabelach 1 i 2 oraz na rysunkach 5 i 6.
1/2016 (18)
Rys. 4 Wyszukiwarka bazy danych PEFC
ŹRÓDŁO: www.pefc.org/find-certified/certified-certificates/advanced-search.
Oceania – 10
Europa – 84
Azja – 10
Ameryka
Pólnocna – 157
Ameryka Środkowa
i Południowa – 4
Rys. 5 Powierzchnia certyfikowanych lasów według regionów [mln ha]
źródło: PEFC.
Ameryka Środkowa i Południowa – 161
Ameryka Pólnocna – 421
Oceania – 245
Afryka – 5
Europa – 8 912
Rys. 6 Certyfikaty łańcucha dostaw w systemie PEFC według regionów
ŹRÓDŁO: PEFC.
Tabela 1.
Powierzchnia certyfikowanych lasów w systemie PEFC
Kontynent
Powierzchnia certyfikowanych lasów (ha)
Azja
Chiny
5 315 445
Indonezja
610 798
Malezja
4 588 821
Łącznie
10 515 064
Ameryka Środkowa i Południowa
Brazylia
2 446 049
Chile
1 931 349
Urugwaj
360 842
Łącznie
4 738 240
Ameryka Północna
Kanada (CSA)
40 830 610
Kanada (SFI)
83 394 705
USA ATFS
8 633 347
USA (SFI)
24 762 258
Łącznie
157 620 920
Oceania
Australia
10 398 358
Łącznie
10 398 358
Logistyka Odzysku / 23
TEMAT NUMERU
Europa
Austria
Belgia
Białoruś
Czechy
Dania
Estonia
Finlandia
Francja
Hiszpania
Irlandia
Luksemburg
Łotwa
Niemcy
Norwegia
Polska
Portugalia
Rosja
Słowacja
Szwajcaria
Słowenia
Szwecja
Włochy
Zjednoczone Królestwo
Łącznie
Łącznie wszystkie regiony
2 890 936
298 500
8 842 500
1 815 871
256 851
999 125
15 200 000
8 081 006
1 830 546
376 108
32 190
1 683 604
7 313 260
9 142 702
7 287 169
253 529
3 769 216
1 240 716
205 974
28 162
11 263 434
822 679
1 351 505
84 985 583
257 859 807
ŹRÓDŁO: PEFC.
Tabela 2.
Certyfikaty łańcucha dostaw w systemie PEFC
Region
Afryka
Egipt
Maroko
Południowa Afryka
Tunezja
Łącznie
Azja
Arabia Saudyjska
Bahrain
Sri Lanka
Chiny
Filipiny
Indie
Indonezja
Izrael
Japonia
Liban
Malezja
Oman
Południowa Korea
Singapur
Tajlandia
Tajwan
Wietnam
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Łącznie
Europa
Austria
Belgia
Białoruś
Bośnia i Hercegowina
Bułgaria
Czechy
Dania
Estonia
Finlandia
Francja
Hiszpania
Holandia
Irlandia
Litwa
Łotwa
Luksemburg
Monako
Niemcy
Norwegia
24 / Logistyka Odzysku
Polska
Portugalia
Rosja
Rumunia
Słowacja
Słowenia
Szwajcaria
Szwecja
Ukraina
Turcja
Węgry
Włochy
Zjednoczone Królestwo
Łącznie
Ameryka Środkowa i Południowa
Argentyna
Brazylia
Chile
Kolumbia
Meksyk
Peru
Urugwaj
Łącznie
Ameryka Północna
Kanada
USA
Łącznie
Oceania
Australia
Nowa Zelandia
Łącznie
Łącznie wszystkie regiony
Liczba certyfikatów
ŹRÓDŁO: PEFC.
2
1
1
1
5
PEFC w Polsce
3
1
2
237
1
8
22
5
194
2
338
2
5
24
6
9
2
20
881
454
297
60
3
3
208
77
37
206
2080
752
474
37
7
38
18
3
1602
50
120
88
17
19
65
25
64
182
1
15
17
766
1127
8912
7
71
69
2
2
9
1
161
173
248
421
229
16
245
10 625
Początki funkcjonowania PEFC w Polsce sięgają 2003
roku, kiedy z inicjatywy Lasów Państwowych przy Zarządzie Głównym Stowarzyszenia Inżynierów Leśnictwa
i Drzewnictwa (SITLiD) powstaje Rada PEFC Polska. SITLiD stało się członkiem PEFC, które ma swoją siedzibę
w Luksemburgu. W tym samym roku rozpoczęto prace
nad budową polskiego systemu certyfikacji leśnictwa,
przedstawiając w grudniu 2003 roku wstępne standardy.
Po przeprowadzeniu audytu pilotażowego na terenie Nadleśnictwie Chojnów (RDLP Warszawa) i zgromadzeniu
niezbędnych dokumentów, w maju 2005 roku zgłoszono
gotowość polskiego sytemu certyfikacji do poddania się
ocenie audytorskiej. Końcowy raport z audytu, pozytywnie
oceniający standardy i rekomendujący ich przyjęcie przez
PEFC ukazuje się w listopadzie 2007 roku zaś kilka miesięcy później, w marcu 2008 roku, PEFC oficjalnie uznaje polski system. Od listopada 2009 roku, na mocy trójstronnego
porozumienia Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa, Instytutu Badawczego Leśnictwa
i PEFC, Rada PEFC Polska jest afiliowana przy Instytucie
Badawczym Leśnictwa. Staje się on administratorem systemu PEFC w Polsce. W grudniu 2015 roku PEFC zatwierdza
znowelizowany polski system certyfikacji leśnictwa.
Podsumowanie
Jak wspomnieliśmy na wstępie, certyfikacja leśna rozwija
się dynamicznie i zamiast mechanizmu kary wprowadza
mechanizm nagrody za odpowiedzialne działania właścicieli lasów. W praktyce gospodarki leśnej to rozwiązanie
sprawdza się dużo lepiej.
Źródła:
1. PEFC Polska, www.pefc.pl.
2. PEFC International, www.pefc.org.
styczeń – mArzec 2016
Zrównoważony rozwój
Wszechobecna nieodpowiedzialność
i chaos informacyjny
W dzisiejszych czasach, większość przedsiębiorstw chce być postrzegana jako firma
społecznie odpowiedzialna. Niestety, w wielu przypadkach prawdziwe oblicze prowadzonych
przez przedsiębiorstwa działań zupełnie mija się z koncepcją CSR. Istotny staje się jedynie
wizerunek firmy. W konsekwencji, społeczeństwo ma problem z weryfikacją informacji
i panuje wszechobecny chaos.
The omnipresent irresponsibility
and information chaos
Nowadays, most companies want to be seen as socially responsible. Unfortunately, in many
cases the true face of activities conducted by a company completely misses the CSR point:
only the company image becomes significant. As a result, society has a problem with
the verification of information and there is omnipresent chaos.
Wprowadzenie
dr Grzegorz
Hoppe
Przyglądając się obecnej sytuacji, kiedy jesteśmy z każdej strony zalewani niezliczoną ilością różnych informacji, postanowiłem opisać współczesną rzeczywistość
gospodarczą świata nieco inaczej niż było to dotychczas
przedstawiane. Najbardziej powszechny pogląd głoszący,
że cechuje nas przede wszystkim asymetria informacyjna nie odzwierciedla już w pełni panującej obecnie sytuacji. Wprawdzie w dalszym ciągu jest prawdą, że istnieje
asymetria informacji. Występuje ona pomiędzy firmami
[o asymetrii informacji w gospodarce odpadami pisaliśmy w Logistyce Odzysku 1/2011(1), str. 22 – dr Katarzyna
Michniewska, Gospodarka Odpadami – rynek asymetrii
informacji, – przyp. red.] i konsumentami, państwem
i obywatelami, czy państwem i biznesem, ale doszło do
tego wiele innych, dodatkowych zjawisk. Asymetria informacji przybiera na dodatek coraz większe rozmiary, i to
pomimo, że dostęp do informacji nigdy nie był tak prosty
i szybki jak dziś. Nie jesteśmy jednak w stanie już w żaden
sposób zweryfikować prawdziwości przekazywanych nam
informacji.
totalnego i wszechobecnego chaosu informacyjnego. Nikt
już nie wie co jest faktem i rzeczywistością, a co kłamstwem i iluzją. Każda ze stron działa tylko i wyłącznie dla
osiągnięcia własnej korzyści, jakakolwiek ona by nie była,
czy to w wymiarze materialnym, czy też niematerialnym.
Świat jest dziś przepełniony hipokryzją i demagogią, populizmem i czystym kłamstwem. W pewnym sensie każdy
każdego próbuje oszukać, aby coś zyskać dla siebie.
Uważam, że obecnie głównym problemem stało się okłamywanie wszystkich przez wszystkich lub co najmniej
przekazywanie tylko bardzo wybiórczych, „ocenzurowanych” informacji. Tylko tych informacji, które są wygodne
dla przekazującego. Tak dzieje się we wszystkich obszarach. Firmy okłamują konsumentów i rządzących, rządzący okłamują obywateli i firmy, konsumenci okłamują
rządzących i firmy, co prowadzi do tego, że wszyscy razem
okłamują siebie nawzajem. Wszystko to doprowadziło do
Odnoszę wrażenie, że prawie nikt w rzeczywistości nie
przejmuje się problemem degradacji środowiska naturalnego, nie stara się być odpowiedzialnym za swoje postępowanie oraz nie przejmuje się tym co będzie w przyszłości. Przyszłość jest dla większości czymś odległym i mało
istotnym, a już ta bardziej odległa przyszłość, która nastąpi po zakończeniu się naszej egzystencji nie ma żadnego
znaczenia. Panuje przekonanie, że kiedy nas nie będzie,
niech się dzieje co chce, a ważnym jest tylko tu i teraz,
1/2016 (18)
Uniwersytet
Technologiczno
‑Przyrodniczy
w Bydgoszczy
Logistyka Odzysku / 25
Zrównoważony rozwój
Odnoszę wrażenie, że prawie nikt
w rzeczywistości nie przejmuje
się problemem degradacji
środowiska naturalnego
i ewentualnie w tej bliskiej przyszłości, która nas jeszcze
dotyczy. W tym kontekście idea zrównoważonego rozwoju
wygląda dobrze tylko i wyłącznie na papierze. Kiedy miałaby jednak ograniczyć nasze potrzeby i pragnienia lub
pomniejszyć potencjalne korzyści, to uważamy, że niech
się zajmują nią inni. Głośno mówimy o podziale międzypokoleniowym surowców naturalnych, utrzymania lub
przywrócenia równowagi w środowisku naturalnym, ale
w rzeczywistości postępujemy tak jakby to wszystko nas
nie dotyczyło i nic nie obchodziło. Mówiąc „my” mam
na myśli zarówno świat nauki, polityków, firmy i konsumentów. Jedynie w pierwszym przypadku istnieje jeszcze
nieco wiary w powszechne „dobro” i nieco entuzjazmu, że
świat może być inny. Jeżeli zagłębimy się w lekturę wielu opracowań na temat zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialności biznesu, odpowiedzialności konsumentów,
odpowiedzialności państwa (polityków), to możemy dojść
do wniosku, że nie jest tak źle. Problem tkwi tylko w tym,
iż te wszystkie opracowania powstają właśnie w sytuacji
informacyjnego chaosu, który prowadzi także ludzi nauki na manowce, a opisywane przykłady dobrych praktyk,
najczęściej nie mają nic wspólnego z prawdziwym zachowaniem się biznesu, państwa i konsumentów.
W tym właśnie kontekście postanowiłem opisać rzeczywistą odpowiedzialność i działania na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz obnażyć fakty o tych, którzy publicznie
deklarują swoją odpowiedzialność. Odpowiedzialność
rozumianą jako działanie, którego następstwem ma być
zrównoważony rozwój. Odpowiedzialność rozumianą
także w sensie społecznej odpowiedzialności biznesu oraz
społecznej odpowiedzialności konsumentów. Postaram
się dokonać dekonstrukcji zachowań państwa, biznesu
oraz konsumentów i spróbuję pokazać co jest prawdziwą
motywacją ich działań.
Jak można to zrobić najlepiej?
Poprzez wskazanie realnych przykładów z otaczającego
nas życia. Aby potwierdzić postawioną tezę o braku odpowiedzialności wskazane przykłady będą dotyczyły przede
wszystkim tych, którzy na zewnątrz demonstrują swoją
odpowiedzialność, a czynią całkowicie inaczej. Postaram
się wykazać, że zarówno politycy jak i firmy próbują, za
pomocą fałszywych deklaracji o swoim odpowiedzialnym
działaniu, zdobyć tylko dodatkowe korzyści dla siebie, co
niestety w wielu przypadkach im się udaje.
Dlaczego tak się dzieje?
Ponieważ nie jesteśmy w stanie zweryfikować prawdziwości przekazywanych nam informacji. Właśnie wszechobecny chaos informacyjny powoduje, że przestajemy
wiedzieć co jest prawdą, a co fałszem. W tej sytuacji wie26 / Logistyka Odzysku
lokrotnie oszukany konsument, czy obywatel, przestają
wierzyć państwu, politykom i firmom oraz dochodzą do
wniosku, że tylko kłamstwo się opłaca. W ten sposób
rodzą się współczesne postawy konsumenckie oraz obywatelskie. Konsumenci twierdzą, że kierują się w swoich
wyborach odpowiedzialnością, a w rzeczywistości kierują
się całkiem innymi motywami. Obywatele przestają ufać
w to, że politycy i państwo chcą zrobić cokolwiek dla ich
dobra. Uwidacznia się to w negacji tworzonego prawa, niskiej frekwencji wyborczej oraz ogólnym braku zaufania
do polityków. Jako konsumenci i obywatele nie chcemy
ciągle słyszeć jak powinniśmy się zachowywać, kiedy widzimy, że ci, którzy nas do tego namawiają czynią zupełnie
inaczej. Szczególnie interesującym zjawiskiem jest szerzenie idei zrównoważonego rozwoju oraz odpowiedzialności przez państwo i przedsiębiorców, którzy pouczają
wszystkich jak powinni się zachowywać, a sami swoim
postępowaniem w żadnej mierze nie realizują głoszonych
postulatów.
CSR, a właściwie jego brak
Za ojca idei społecznej odpowiedzialności biznesu uważany jest Andrew Carnegie. Pierwotne zasady tej koncepcji
zawarł on w swoim eseju Ewangelia bogactwa. Uważał, że
osoby zamożne oraz przedsiębiorstwa powinny kierować
się w swoim postępowaniu zasadą dobroczynności oraz
powierniczości. Dobroczynność powinna przejawiać się
w udzielaniu pomocy osobom żyjącym w niedostatku,
a powierniczość w postawie polegającej na traktowaniu
siebie jako powierników majątku, który powinien przynosić korzyści całemu społeczeństwu. Przy czym był on
przeciwnikiem rozdawania pieniędzy ubogim. Uważał, że
pomóc im można tylko ułatwiając zdobycie wykształcenia.
Przyglądając się życiorysowi Carnegie trudno jednak doszukać się w jego postępowaniu realizacji zasad społecznej
odpowiedzialności. Jednym z przykładów negatywnych
było zdarzenie z 1892 roku, kiedy w jego największej stalowni Homestead Works wybuchł strajk spowodowany
obniżeniem stawek wynagrodzeń. Doszło wówczas do
zamieszek w których zginęło 9 pracowników, a 100 zostało rannych. Carnegie w żaden sposób nie zareagował na
to wydarzenie, a stawki wynagrodzeń i tak zostały obniżone. Ten przykład pokazuje też po części w jaki sposób
został on najbogatszym człowiekiem swoich czasów i nie
było to z całą pewnością wynikiem działania społecznie
odpowiedzialnego. Prawdą jest, że pod koniec życia większość swojej fortuny przeznaczył na cele społeczne, między innymi ufundował 2 500 bibliotek na całym świecie,
lecz fakt ten niekoniecznie trzeba traktować jako wyraz
odpowiedzialności społecznej, bo można go też zinterpretować jako wyraz zwykłej próżności i chęci zapisania się
w historii ludzkości.
Współcześnie CSR stało się modną koncepcją biznesową.
Wiele dużych i małych firm szczyci się publicznie stosowaniem jej zasad, a znaczna grupa z tego grona publikuje
na tę okoliczność swoje coroczne raporty. Nagle prawie
wszyscy stali się społecznie opowiedziani i utożsamiają się
z ideą zrównoważonego rozwoju. Niestety za większością
wspaniałych raportów nie kryją się heroiczne czyny, a te
kilka przykładów niech będzie tego wyrazem.
styczeń – mArzec 2016
Zrównoważony rozwój
Pierwszym z nich jest ostatnia afera związana z oprogramowaniem zainstalowanym w samochodach koncernu Volkswagen. Oprogramowanie to miało za zadanie wskazywanie
fałszywych danych dotyczących emisji spalin przez auta
z silnikami diesla marki VW, Audi, Skoda oraz Seat, podczas kontroli serwisowych. W rzeczywistości samochody
wydzielają o wiele więcej spalin oraz spalają więcej paliwa
niż zostało to określone w specyfikacji tych pojazdów. Fakt
ten ma dwa podstawowe znaczenia dla konsumentów. Po
pierwsze dochodzi do większego zanieczyszczenia środowiska naturalnego, a po drugie nabywcy muszą wydać więcej
pieniędzy na paliwo niż zakładali nabywając auto. Poza
tym samochody te nie spełniają norm określonych prawem
w Unii Europejskiej. Warto dodać, że afera dotyczy 8,5 mln
pojazdów sprzedanych na całym świecie. Co ciekawe na
niemieckiej stronie internetowej koncernu (www.volkswagen.de) można znaleźć obszernyraport dotyczący społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa.
Kolejnym przykładem jest największy na świecie koncern
farmaceutyczny GlaxoSmithKline, który w 2012 roku
przyznał się do korupcji wśród lekarzy, oszustw podczas promocji leków i przepisywania farmaceutyków na
schorzenia nie związane z ich przeznaczeniem. Koncern
zgodził się wówczas na dobrowolne poddanie się karze finansowej w wysokości 3 mld dolarów. Z drugiej strony ta
sama firma otrzymała w Polsce wyróżnienie jako przedsiębiorstwo społecznie odpowiedzialne, a na jej stronach
internetowych (www.gsk.com.pl) można także znaleźć raporty społecznej odpowiedzialności.
Takie przykłady, niestety, można znaleźć we wszystkich
obszarach działalności gospodarczej. Zjawisko to dotyczy
zarówno wytwarzania żywności, gdzie stosuje się wiele
szkodliwych dla zdrowia substancji konserwujących, czy
też używa się jonizacji radiacyjnej dla wydłużenia przydatności do spożycia, jak i dla przykładu produkcji wyrobów elektronicznych i tekstylnych, które są wytwarzane
głównie w Azji wschodniej, a ich produkcja prowadzi do
degradacji środowiska naturalnego.
Ciekawym zjawiskiem, którego niestety nie jestem w stanie przypisać do konkretnej firmy, jest internetowy marketing szeptany. Cała rzesza ludzi jest zatrudniona przez
agencje marketingowe, aby obserwować posty wybranych
firm i ich produktów i pisać pochlebne opinie oraz reagować na ich krytykę. To ewidentny przykład pogłębiania
chaosu informacyjnego i wprowadzania w błąd konsumentów.
Nieodpowiedzialne państwo
Nie tylko firmy i konsumenci są nieodpowiedzialni, ale
również, a może przede wszystkim niedpowiedzialne jest
państwo. Politycy, którzy są reprezentantami całego społeczeństwa i którzy powinni w swoich działaniach kierować się zasadami zrównoważonego rozwoju, czynią coś
zupełnie innego. Obywatele widzący takie postawy muszą
dojść do wniosku, że odpowiedzialność to coś, czym nie
warto się kierować w swoim postępowaniu. Przykładem
z ostatniego czasu i dotyczącym naszego kraju może być
decyzja parlamentu o przewłaszczeniu większej części
zgromadzonych składek w OFE. Kulminacją tego zabiegu
1/2016 (18)
był wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada
2015 roku, który stwierdził, że składki te są pieniędzmi
publicznymi. Mamy więc do czynienia z sytuacją, kiedy
od 1999 roku państwo postanowiło stworzyć kapitałowe fundusze emerytalne, w których gromadzone środki
z mocy prawa miały cechy własności prywatnej, o czym
świadczą przede wszystkim:
•Prawo dziedziczenia:
Środki zgromadzone w OFE podlegają dziedziczeniu
lub nabyciu przez osobę wskazaną przez członka OFE
w dyspozycji na wypadek śmierci. Członek OFE wyznacza tzw. osoby uposażone (w niektórych OFE zwane
beneficjentami), którym są przekazywane środki z OFE
po śmierci członka, niezależnie od dziedziczenia spadku. W sytuacji gdy nie ma uposażonych (beneficjentów),
środki z OFE wchodzą w skład masy spadkowej i są dziedziczone przez spadkobierców zmarłego członka OFE.
Dziedziczenie odbywa się wyłącznie na wniosek spadkobiercy lub osoby uposażonej. Po śmierci osoby posiadającej konto w OFE połowa środków jest przelewana
na osobiste konto OFE współmałżonka. Druga połowa
jest dziedziczona zgodnie z zasadami prawa spadkowego i podlega przekazaniu spadkobiercy lub innej osobie
uposażonej, wskazanej podczas przystępowania do OFE.
• Prawa członka OFE:
Raz do roku otwarty fundusz emerytalny ma obowiązek przesłać członkowi OFE informację o środkach
znajdujących się na jego rachunku, terminach dokonanych wpłat składek i wypłat transferowych, wynikach
działalności lokacyjnej funduszu, zasadach polityki
inwestycyjnej i celu inwestycyjnym funduszu, wraz ze
wskaźnikami, do których są porównywane osiągane
przez fundusz stopy zwrotu. Informacja jest przesyłana
w trybie i formie uzgodnionych z członkiem funduszu.
Każdy członek funduszu emerytalnego ma prawo do
zmiany funduszu raz na kwartał (transfer), a z drugiej
strony dowiedzieliśmy się, że wszystko to jest fikcją i tak
naprawdę składki na ubezpieczenie emerytalne są zwykłymi podatkami, które są własnością publiczną. Można
się tylko głośno zastanowić w jaki sposób pieniądze publiczne podlegają prawu dziedziczenia oraz obywatele
mają prawo decydować o ich lokowaniu w fundusze emerytalne? I nie trzeba być prawnikiem, aby zobaczyć absurd
tej sytuacji. Jedynym pozytywnym aspektem tego wyroku
jest jednoznaczne stwierdzenie przez trybunał, że składki
na ubezpieczenie są zwykłym podatkiem, co przekłada się
na fakt, iż w Polsce wysokość podatków dochodowych jest
w rzeczywistości inna niż się oficjalnie podaje.
Te wydarzenia wskazują, że działania państwa prowadzą
do pogłębienia chaosu informacyjnego oraz na fakt, że politycy kierują się w swoich działaniach korzyścią własną
polegającą na doprowadzeniu do sztucznego zaniżenia deficytu tylko po to aby móc kontynuować proceder zadłużania państwa. Dlaczego ten przykład jest ważny w świetle nieodpowiedzialności państwa? Ponieważ zadłużanie
państwa na rzecz przyszłych pokoleń jest całkowicie nieodpowiedzialne oraz dlatego, że państwowy system emeLogistyka Odzysku / 27
Zrównoważony rozwój
rytalny jest zwykłym schematem Ponzi’ego, który prędzej
czy później i tak musi zbankrutować. Takie działanie jest
całkowicie sprzeczne z ideą zrównoważonego rozwoju.
Konsument odpowiedzialny, zagubiony
czy nieodpowiedzialny
W tak opisanej rzeczywistości konsument (obywatel) ma
wielki dylemat jak powinien się zachowywać. Z jednej
strony sam widzi do czego prowadzi brak zrównoważonego rozwoju, chociażby poprzez obserwację zmian
klimatycznych, z drugiej jednak strony widząc nieodpowiedzialność biznesu i państwa, zastanawia się czy ma to
jakikolwiek sens. Liczne badania wskazują, że duże grupy
respondentów deklarują, iż w procesie konsumpcji wartości etyczne i ekologiczne są dla nich ważne. Jednakże badania rynku wskazują, że te szlachetne intencje w niewielkim stopniu przekładają się na realne wydatki. Zjawisko
to nosi nazwę luki intencjonalno-behawioralnej [Carrigan
i Attalla 2001, Nicholls i Lee 2006, Auger i Devinney 2007].
Cowe i Williams [2000] oraz Futerra [2005] opisują to zjawisko proporcją 30:3. Ich badania wykazały, że około 30%
respondentów deklaruje troskę o wartości etyczne związane z konsumpcją, podczas gdy jedynie 3% ogółu zakupów
odzwierciedla te standardy.
Eckhardt, Belk i Devinney [2010] podjęli próbę usystematyzowania argumentów, jakie podają konsumenci dla
usprawiedliwienia braku uwzględniania aspektów etycznych w decyzjach konsumpcyjnych. Na podstawie rozmów ze 160 osobami z ośmiu państw wyróżnili oni trzy
główne typy usprawiedliwień:
• ekonomiczna racjonalizacja,
• zależność od władz i instytucji,
• realizm rozwojowy.
Ekonomiczna racjonalizacja konsumpcji opiera się na
racjonalnych argumentach dotyczących użyteczności
dla konsumenta, na którą największy wpływ mają poniesione koszty. Konsumenci podkreślają rolę ceny jako
czynnika najczęściej decydującego o wyborze towarów.
Należy zauważyć, że w ramach analizy koszty – korzyści
to podejście jest racjonalne wtedy i tylko wtedy, gdy towary wyprodukowane etycznie lub ekologicznie nie reprezentują dla nich wyższej wartości. Jeśli korzyść z obu
towarów jest taka sama, to oczywiście lepiej kupić towar
tańszy. Jednakże taka analiza jest prawidłowa tylko wśród
konsumentów niedostrzegających etycznych aspektów
konsumpcji. Argumentacja jest w tym przypadku czysto
ekonomiczna. W tej argumentacji najważniejszym czynnikiem jest korzyść własna konsumenta, która wynika
z natury ludzkiego działania.
Zależność od władz i instytucji wyraża pogląd, że troska
o środowisko, prawa pracownicze itp. powinna być domeną rządów i powoływanych przez nie do tego instytucji,
zaś indywidualne decyzje konsumenckie są drugorzędne.
Założenie to pociąga w konsekwencji zasadę, że jeśli pewne produkty lub praktyki związane z ich produkcją są dopuszczone prawnie przez władze, to konsumenci nie muszą tego kwestionować, mimo że ich produkcja być może
nie jest etyczna. Co ciekawe, badacze zaobserwowali, że
wielu respondentów zaliczyło także korporacje i agencje
28 / Logistyka Odzysku
reklamowe do wspomnianych instytucji mających dbać
o kwestie etyczne poprzez odgórne regulacje. Zaobserwowano tu efekt przeniesienia odpowiedzialności na władze
i instytucje. Wydaje się, że podstawą takiego poglądu jest
częściowo konformizm, a częściowo poczucie, że wpływ
decyzji jednostki na ekologię, prawa pracownicze itp. jest
znikomy lub żaden i rozwiązanie tych problemów, aby
było skuteczne, musi mieć wyraz instytucjonalno-prawny,
co wielu respondentów wyraziło wprost. W tym obszarze
usprawiedliwień widać dokładnie jak wielkie znaczenie
ma zachowanie państwa oraz biznesu dla indywidualnych
zachowań konsumenckich.
Trzecim powszechnym typem usprawiedliwień jest realizm rozwojowy. Jest to pogląd wyrażający przekonanie,
że na odpowiednim etapie rozwoju gospodarki w pewnych krajach (na ogół rozwijających się) złe warunki pracy,
niskie płace, brak szacunku dla środowiska naturalnego
i poszanowania własności intelektualnej są naturalnym,
ekonomicznie wymuszonym standardem postępowania.
Jest to argumentacja podobna jak w przypadku ekonomicznej racjonalizacji, tylko przeniesiona na płaszczyznę
makroekonomiczną. Respondenci podkreślali, że nie stać
ich na uwzględnianie kwestii etycznych, gdyż są na to za
biedni – indywidualnie oraz jako społeczeństwo. Niskie
płace wynikają z sytuacji danej gospodarki i zastanej
równowagi rynkowej. Charakterystyczne jest wówczas
społeczne przyzwolenie na kupno podrabianych towarów
znanych marek.
Wyniki przytoczonych badań wskazują, że nie można
oczekiwać społecznie odpowiedzialnych zachowań konsumenckich w świecie, który jest nieodpowiedzialny. Na
dodatek należy stwierdzić, że konsument jest dziś zagubiony w świecie chaosu informacyjnego.
Podsumowanie
Czy zrównoważony rozwój jest czymś realnym? Bez
zmian w działaniu państwa wydaje się to całkowicie niemożliwe. Mam na myśli zmiany w postępowaniu państw
w skali globalnej, gdyż tylko takie zmiany miałyby szansę
na zwrot w postępowaniu biznesu i konsumentów. Jeżeli nawet lokalnie udałoby się (w skali jednego, czy kilku
państw) wejść na ścieżkę zrównoważonego rozwoju, to
w skali globalnej nie miałoby to większego znaczenia.
Wszyscy żyjemy na tej samej planecie i ewentualne „zielone” plamy na niej nie zmienią sytuacji całego globu,
a degradacja i skażenie środowiska naturalnego nie znają
granic i w końcu dosięgną także tych nielicznych, którzy
są odpowiedzialni.
Źródła:
1.Auger, P., Devinney, T. M., 2007, Do What Consumers Say Matter? The Misalignment
of Preferences with Unconstrained Ethical Intentions, Journal of Business Ethics, vol.
76, s. 361-383.
2.Carrigan, M., Attalla, A., 2001, The myth of the ethical consumer – do ethics matter
in purchase behavior?, Journal of Consumer Marketing, vol. 18, iss. 7, s. 560-577.
3.Cowe, R., Williams, S., 2000, Who are the Ethical Consumers?, Ethical Consumerism
Report, Cooperative Bank, www.cooperativebank.co.uk/servlet/Satellite?c=Pageandcid=1139903089615andpagename=CoopBank%2FPage%2FtplPageStandard [dostęp: 17.10.2015].
4.Eckhardt, G. M., Belk, R., Devinney, T., 2010, Why don't consumers consume ethically?, Journal of Consumer Behavior, vol. 9, iss. 6, s. 426-436.
5.Futerra, S. C. L., 2005, The Rules of the Game: The Principals of Climate Change Communication, Department for Environment, Food and Rural Affairs, London, UK.
6.Nicholls, A., Lee, N., 2006, Purchase Decision-Making in Fair Trade and the Ethical
Purchase ‘Gap’: ‘Is there a Fair Trade Twix?’, Journal of Strategic Marketing, vol. 14,
iss. 4, s. 369-386.
styczeń – mArzec 2016
Prawo
Zbieranie odpadów komunalnych
i produkcyjnych w świetle nowej
ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. z 2013 r . poz. 1399
z późn. zm.) zwanej dalej ustawą o ucipwg, miasto (w omawianym artykule m. st. Warszawa)
ma obowiązek odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Obowiązek
w tym wypadku jest obustronny – zarówno miasto musi odebrać odpady komunalne
– tak jak i właściciel nieruchomości musi takie odpady przekazać firmie, która wygrała
przetarg na odbiór odpadów komunalnych. M. st. Warszawa podjęło decyzję w uchwale
rady nr XXXVII/949/2012 o odbieraniu odpadów także z nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy a powstają odpady komunalne – czyli z firm.
Collection of municipal and
postproduction waste in the light
of the new law on maintaining
cleanliness and order in municipalities
According to the law on maintaining cleanliness and order in municipalities (i.e. Journal
of Laws of 2013, item 1399 as amended), hereinafter referred to as the ‘oucipwg’, a town/city
(in this article the Capital City Warsaw) is required to collect municipal waste from property
owners. The obligation in this case is on both sides - the city must collect household waste
and the property owner has to pass waste to the company that won the tender for waste
collection. The Capital City Warsaw decided in the council resolution No. XXXVII/949/2012
also to collect waste from properties which are not inhabited by residents but municipal
waste is generated there, i.e. from companies.
D
ecyzja ta spowodowała problem polegający na tym,
że część firm do tej pory selektywnie zbierała odpady
i otrzymywała za nie dodatkowe zyski przekazując je firmie, którą same wybrały. Po nowelizacji ustawy o ucipwg
niektóre firmy dalej działają na takich samych zasadach,
a miasto dopomina się o „swoje” odpady komunalne wraz
z ich selektywną zbiórką.
Przyjrzyjmy się hipotetycznej sytuacji, w której dana firma, prowadząc swoją działalność, wytwarza przykładowo
1000 kg odpadów komunalnych zmieszanych. Sytuacja
ma miejsce przed wprowadzeniem przepisów, o których
mowa powyżej. Zgodnie z najnowszymi badaniami skład
morfologiczny zmieszanych odpadów komunalnych wygląda następująco:
1/2016 (18)
Szkło 9%
Metale 2%
Odpady wielomateriałowe
10%
Inne 31%
Tworzywa
sztuczne 14%
Papier i tektura 14%
Odpady
organiczne
pozostałe 20%
Rys. 1 Skład morfologiczny zmieszanych odpadów komunalnych
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne na podstawie badania zrealizowanego
na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska – pt. Ekspertyza
mająca na celu przeprowadzenie badań odpadów w 20 instalacjach do
mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów (2015 r.).
Logistyka Odzysku / 29
Prawo
Przyjmując sytuację opisaną powyżej oraz skład odpadów
komunalnych możemy obliczyć ile poszczególnych frakcji
znajduje się w wytwarzanym 1000 kg odpadów komunalnych. Dodatkowo, znając średnie ceny jakie możemy uzyskać ze sprzedaży 1 kg surowca wyliczymy z jakim wydatkiem należy się liczyć.
Tab. 1
Zawartość poszczególnych frakcji odpadów komunalnych oraz ich ceny
jednostkowe
Frakcja odpadu
Procentowa
zawartość
[%]
Masa
odpadów
[kg]
Cena jednostkowa
[zł/kg]
Cena
sprzedaży
[zł]
511
- 0,42
- 213
Inne
31,4
Odpady organiczne
pozostałe
19,7
Papier i tektura
14,6
146
0,2
29,2
Tworzywa sztuczne
14,1
141
0,7
98,7
Odpady
wielomateriałowe
9,6
96
- 0,1
Szkło
8,6
86
0,05
Metale
2
20
0,35
Wydatek
Odpad selektywnie
zebrany w części
socjalnej
15 01 02
Butelki z tworzywa
sztucznego opróżnione
i wyrzucone przez
pracowników
Odpad produkcyjny
15 01 02
Butelki z tworzywa
sztucznego
niespełniające wymagań
jakości pochodzące
z produkcji (np. soków)
*wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku
w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014, poz. 1923).
- 9,6
7
4,3
-83,4
Zgodnie z tabelą powyżej za odbiór i zagospodarowanie
odpadów zapłacimy 83,4 zł. Kiedy jednak przeanalizujemy sytuacje w jakiej ten sam przedsiębiorca nie prowadzi
selektywnej zbiórki i wszystkie odpady zbiera do wspólnego pojemnika koszt jaki musiałby ponieść wynosi 420 zł,
czyli ponad pięciokrotnie więcej niż w przypadku selektywnej zbiórki.
Cały czas rozmawiamy o odpadach komunalnych. Co
jednak w przypadku, kiedy wytwarzane odpady są także
odpadami produkcyjnymi? Należy wtedy prześledzić definicję zawartą w ustawie o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz
21, z późn. zm.), która mówi iż: odpady komunalne są to
odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące
od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój
charakter lub skład są podobne do odpadów powstających
w gospodarstwach domowych. Dodatkowo w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku
w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014, poz. 1923)
wyszczególniona jest grupa 20 dla odpadów komunalnych.
Wszystkie odpady komunalne powinno się klasyfikować
w tej grupie, na przykład kody 20 03 01 – odpady zmieszane, 20 01 01 – papier i tektura, 20 01 02 – szkło, 20 01
39 – tworzywa sztuczne. Dodatkowo jest możliwość wytwarzania odpadów komunalnych z grupy 15 a dokładnie
15 01 x – odpady opakowaniowe (włącznie z selektywnie
gromadzonymi komunalnymi odpadami opakowaniowymi). Jako że grupa 20 mówi wprost o tym, że dany odpad
jest odpadem komunalnym, tak grupa 15 – nie do końca.
Ponieważ przedsiębiorstwo może pod tym samym kodem
klasyfikować odpady produkcyjne jak i selektywnie zebrane (przykład poniżej).
30 / Logistyka Odzysku
ODPAD o kodzie 15 01 02
Odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych
(włącznie z selektywnie gromadzonymi
komunalnymi opadami opakowaniowymi)*
W powyższej sytuacji przedsiębiorca musi udowodnić, że
wytwarza odpad z tworzywa sztucznego inny niż komunalny na podstawie Karty Przekazania Odpadu (KPO).
Do prowadzenia ewidencji odpadów w oparciu o KPO
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia
12 grudnia 2014 roku w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. z 2014 r.,
poz. 1973) jest zobowiązany przedsiębiorca, który wytwarza odpady. Warto zaznaczyć, że do odpadów komunalnych taka ewidencja nie jest wymagana. Jeżeli więc miasto
chce ustalić czy dany przedsiębiorca wytwarza odpady
inne niż komunalne – wnioskuje o przedstawienie owych
dokumentów. W przypadku ich braku domniemywa się że
wytwarzane odpady stanowią w 100% odpady komunalne.
W związku z tym do odpadów komunalnych powstających
w przedsiębiorstwie zaliczymy głównie:
■ odpady zebrane w części socjalnej tj. odpady zmieszane
(20 03 01), selektywnie zebrane opakowania po napojach
(15 01 06), opakowania ze szkła (15 01 07), opakowania
z papieru i tektury (15 01 01),
■ odpady zebrane do pojemników udostępnionych w sklepach.
Problematyczne okazuje się wypełnienie deklaracji o sposobie zbierania odpadów przez jego wytwórcę. Przedsiębiorcy nie widzą różnicy pomiędzy odpadami komunalnymi,
a produkcyjnymi i mając możliwość zadeklarowania braku prowadzenia selektywnej zbiórki, dokonują tego znacznie bardziej kosztownego wyboru. Wszystko sprowadza
się do deklaracji na stronie urzędu m. st. Warszawy, dotyczącej gospodarowania odpadami. W przypadku firm,
należy wypełnić deklarację D-N, dotyczącą odpadów
pochodzących z budynków usługowych. W części przedsiębiorstw powstają odpady komunalne oraz odpady inne
niż komunalne, czyli produkcyjne. Część z nich zadeklarowała, iż nie będzie zbierać odpadów selektywnie. Jednak,
w takim wypadku sprawa gospodarki odpadami jest tylko
pozornie uregulowana. Poniżej przykładowo wypełniona
elektroniczna deklaracja:
styczeń – mArzec 2016
Prawo
pady produkcyjne w ilości 1 Mg, w skład których wchodzą
opakowania z tworzywa sztucznego (600 kg) oraz papieru
i tektury (400 kg).
Tab. 2
Przykładowa kalkulacja dochodów przy sprzedaży odpadów produkcyjnych
Frakcja odpadu
Masa odpadów
[kg]
Cena jednostkowa [zł/kg]*
Cena sprzedaży
[zł]
Opakowania
z papieru i tektury
400
0,2
80
Opakowania
z tworzyw
sztucznych
600
0,7
420
500
Dochód
Rys. 2 Elektroniczna deklaracja na stronie
www.czysta.um.warszawa.pl/deklaracja.
Wynika z niej, iż wysokość miesięcznej opłaty wynosi 426
zł za zbiórkę nieselektywną do dwóch pojemników 3500 l.
Warto zaznaczyć, że cena ta jest podobna do wcześniej wyliczonej przy założeniu przekazywania tylko zmieszanych
odpadów komunalnych, a znaczna część warszawskich
przedsiębiorstw wytwarza odpady produkcyjne, których
selektywna zbiórka, mogłaby znacznie zmniejszyć miesięczną opłatę za gospodarowanie odpadami.
W przypadku kiedy mamy magazyn i powstają nam odpady z rozpakowywania produktów tj. folia stretch (15 01 02)
lub opakowania z kartonu (15 01 01) nie będą one stanowić
odpadów komunalnych pomimo, że są podobne do tych,
które powstają w gospodarstwach domowych. Takie odpady są wyłączone z obowiązku przekazywania ich firmom
które wygrały przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów w danym mieście.
Przyjrzyjmy się kolejnej sytuacji, w której dany przedsiębiorca wytwarza oprócz odpadów komunalnych także od-
* - średnia cena sprzedaży odpadów opakowaniowych
w przedziale lat 2012 – 2014.
Analizując powyższą tabelkę, za odpady produkcyjne
selektywnie zebrane z podziałem na frakcję opakowań
z tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury możemy
uzyskać przychód w wysokości 500 zł. W związku z tym
warto nie mieszać odpadów produkcyjnych z odpadami
komunalnymi, nie tylko ze względu na dodatkowy zysk,
ale także na wymogi ustawodawcze, w których to przedsiębiorcy są zobowiązani do selektywnego zbierania odpadów (art. 23 ust. 1 ustawy o odpadach).
Pewnym jest, że należy selektywnie zbierać odpady nie tylko produkcyjne, ale także komunalne. Prowadzi to niejednokrotnie do ograniczenia wydatków na ich zagospodarowanie, ale także wywiązaniu się z obowiązków ciążących
na przedsiębiorcy. Ograniczamy w ten sposób zużywanie energii oraz czasu na ich sortowanie – wysortowany
ze zmieszanych odpadów surowiec nigdy nie uzyska tak
dobrej jakości jak odpady selektywnie zebrane „u źródła”.
Dodatkowo, należy pamiętać o poprawnym klasyfikowaniu odpadów poprodukcyjnych i komunalnych – dzięki
temu nie narazimy się na kontrolę i ewentualne kary za
niepoprawną klasyfikację odpadów. GW
PROGRAMY EDUKACJI EKOLOGICZNEJ NA ZAMÓWIENIE
Współpraca w ramach wydawnictw
– artykuły w prasie
Ulotki, broszury, plakaty
Stoiska
informacyjno
-edukacyjne
Szkolenia, warsztaty
w szkołach
Scenariusze audycji
radiowych, telewizyjnych...
Konkursy
Kampanie informacyjno
-edukacyjne w gminie
Sponsoring
działań klubu
M&M Consulting – adres do korespondencji: ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa
Joanna Woch: tel. 509 794 988, [email protected]
MMCONSULTING.WAW.PL
PEŁNA OFERTA:
Prawo
Sprawozdawczość przedsiębiorców
gospodarujących opakowaniami
za rok 2015
Zgodnie z art. 237b ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 21,
z późn. zm.) przedsiębiorcy zobowiązani z mocy art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca
2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. poz. 888), składają
sprawozdania za rok 2015 i za rok 2016 zawierające dane i informacje wskazane w tym przepisie.
Entrepreneurs' reports on managing
packaging for 2015
According to art. 237b of the Act on Waste of 14th December 2012 (Journal of Laws of 2013
item 21, as amended) entrepreneurs liable under art. 45 para. 1 of the Act of 13th June 2013
on packaging and packaging waste management (Journal of Laws item 888) shall submit reports
for the year 2015 and for the year 2016 containing data and information specified in that
provision.
N
a mocy delegacji zawartej w ust. 6 art. 237b Minister
Środowiska opublikował projekt Rozporządzenia
zawierającego wzór formularza sprawozdania za rok 2015
i za rok 2016, zwanego dalej „Rozporządzeniem”. Projekt
ten jest obecnie na etapie opiniowania. Zakładając jednakże, iż rozporządzenie to winno wejść w życie na początku 2016 r., ewentualne jego zmiany, będące następstwem
uwzględnionych przez Ministerstwo uwag, będą miały
charakter kosmetyczny.
Iwona Polecka
1. Podmioty obowiązane do złożenia rocznego sprawozdania o produktach w opakowaniach, opakowaniach,
o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi oraz
o opłacie produktowej za rok 2015.
Sprawozdanie roczne składają przedsiębiorcy:
a)wytwarzający opakowania,
b)importujący opakowania lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań,
c)eksportujący opakowania lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań,
d)wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach,
e)
eksportujący produkty w opakowaniach lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów
w opakowaniach,
f) organizacje odzysku opakowań.
2.Zakres rocznego sprawozdania o produktach w opakowaniach, opakowaniach o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi oraz o opłacie produktowej za
rok 2015.
Kancelaria Radców
Prawnych CAVERE
32 / Logistyka Odzysku
Radca prawny
w Kancelarii
Radców Prawnych
Cavere Polecka,
Szewczenko
Sp. Partnerska
w Białymstoku
ul. Legionowa 28 lok. 201 • 15-281 Białystok
tel. 85 871-09-80 • fax 85 749-99-84 • tel. kom. 665 755 567
e-mail: [email protected]
Sprawozdanie roczne obejmuje:
a)Masę wytworzonych opakowań w kg, w rozbiciu na
rodzaj materiału z jakiego zostało wykonane opakowanie, w tym także informację o przestrzeganiu ograniczeń dotyczących maksymalnej sumy zawartości
ołowiu, kadmu, rtęci w chromu sześciowarstwowego
w opakowaniu (Tabela 1. projektu Rozporządzenia),
b)
Masę przywiezionych z zagranicy opakowań w kg
w rozbiciu na rodzaj materiału z jakiego zostało wykonane opakowanie, w tym także informację o przestrzeganiu ograniczeń dotyczących maksymalnej
styczeń – mArzec 2016
Prawo
sumy zawartości ołowiu, kadmu, rtęci w chromu sześciowarstwowego w opakowaniu (Tabela 2. projektu
Rozporządzenia),
c)Masę wywiezionych za granicę opakowań w kg w rozbiciu na rodzaj materiału z jakiego zostało wykonane
opakowanie (Tabela 3. projektu Rozporządzenia),
d)
Informację o masie opakowań, w których zostały
wprowadzone do obrotu produkty, masie poddanych
odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowaniowych,
osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w rozbiciu na rodzaj materiału
opakowań poddanych obowiązkowi odzysku i recyklingu, w tym pochodzących z gospodarstw domowych (Tabela 4.1. projektu Rozporządzenia),
e)
Informację o masie opakowań wielomateriałowych,
w których zostały wprowadzone do obrotu produkty,
masie poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów
opakowaniowych wielomateriałowych, osiągniętych
poziomach odzysku i recyklingu odpadów po opakowaniach wielomateriałowych w rozbiciu na rodzaj
opakowań poddanych obowiązkowi odzysku i recyklingu - dotyczy głównie przedsiębiorców samodzielnie
realizujących obwiązek odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych wielomateriałowych, którzy nie przystąpili do porozumień zawartych zgodnie z art. 25 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Tabela 4.2. projektu Rozporządzenia),
f)
Informację o masie opakowań w których zostały
wprowadzone do obrotu środki niebezpieczne, masie
poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowaniowych po środkach niebezpiecznych, osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów po
tych opakowaniach, w rozbiciu na poszczególne grupy
rodzajowe opakowań (Tabela 4.3. projektu Rozporządzenia),
g)
Informację o masie opakowań, w których wprowadzone zostały do obrotu środki niebezpieczne w opakowaniach wielomateriałowych, masie poddanych
odzyskowi i recyklingowi odpadów po tych opakowaniach, osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu
odpadów po tych opakowaniach, z uwzględnieniem
poszczególnych rodzajów tych opakowań - dotyczy
głównie przedsiębiorców samodzielnie realizujących
obwiązek odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych wielomateriałowych, którzy nie przystąpili do
porozumień zawartych zgodnie z art. 25 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
(Tabela 4.4. projektu Rozporządzenia),
h)Informację o masie i rodzaju odpadów opakowaniowych poddanych odzyskowi, w tym termicznemu
przekształceniu w spalarniach i współspalarniach odpadów z odzyskiem energii (Tabela 5. projektu Rozporządzenia),
i)Informacje o wysokości należnej opłaty produktowej
- dotyczy przedsiębiorców lub organizacji odzysku opakowań, którzy nie osiągnęli wymaganych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych (Tabela 6.
projektu Rozporządzenia),
j)Informację o sposobie wykonania przez wprowadzającego produkty w opakowaniach obowiązku prowadze1/2016 (18)
nia publicznych kampanii edukacyjnych i poniesione
na ten cel koszty - dotyczy przedsiębiorców samodzielnie realizujących obowiązek prowadzenia publicznych
kampanii edukacyjnych (Tabela 7.1. projektu Rozporządzenia),
k)Informacje o sposobie wykonania obowiązku prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych i poniesione na ten cel koszty - dotyczy organizacji odzysku
opakowań (Tabela 7.2. projektu Rozporządzenia),
l)Wykaz przedsiębiorców od których organizacja odzysku opakowań przejęła obowiązek zapewnienia odzysku w tym recyklingu odpadów opakowaniowych
- dotyczy organizacji odzysku opakowań (Tabela 8. projektu Rozporządzenia),
m)Wykaz posiadaczy którym organizacja zleciła w roku
kalendarzowym, którego dotyczy sprawozdanie wykonanie poszczególnych czynności w zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi - dotyczy organizacji
odzysku opakowań (Tabela 9. projektu Rozporządzenia).
3.Zakres rocznego sprawozdania o produktach w opakowaniach, opakowaniach o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi oraz o opłacie produktowej
za rok 2015 sporządzanego przez organizację odzysku
opakowań.
Organizacja odzysku opakowań, która przejęła od przedsiębiorców obowiązek zapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych, składa sprawozdanie
roczne zawierające zbiorcze zestawienie danych obejmujące wszystkie podmioty zlecające jej realizację obowiązków
ustawowych.
Sprawozdanie roczne organizacji odzysku opakowań zawiera dane i informacje wypełniane w Tabelach wskazanych powyżej w pkt 2 a, b, c, d, h, i, k, l oraz m projektu
Rozporządzenia.
Należy zaznaczyć, iż organizacja odzysku opakowań składa sprawozdanie dotyczące danych i informacji przekazanych jej przez przedsiębiorcę. W przypadku gdy przedsiębiorca nie przekaże organizacji wszystkich informacji
o wprowadzonych w danym roku kalendarzowym do obrotu opakowaniach lub produktach w opakowaniach obowiązany jest, w zakresie nie podanych danych, złożyć
samodzielnie sprawozdanie roczne (art. 45 ust. 5 ustawy
o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).
4.
Termin złożenia rocznego sprawozdania o produktach w opakowaniach, opakowaniach o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi oraz o opłacie produktowej za rok 2015.
Sprawozdanie roczne za rok 2015 złożyć należy do 15 marca 2016 r. do właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy lub organizacji odzysku opakowań marszałka
województwa. W przypadku gdy przedsiębiorca nie ma
siedziby na terytorium kraju sprawozdanie roczne składane jest do Marszałka Województwa Mazowieckiego (art. 8
pkt 7 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).
Logistyka Odzysku / 33
Wywiad
Warszawski system monitoringu
odbioru odpadów komunalnych
Wdrożenie nowego systemu gospodarki odpadami przysporzyło trudności wielu
miastom i gminom w Polsce. Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw wywołała prawdziwy
przewrót w dotychczas funkcjonującym modelu odbioru i zagospodarowania odpadów.
Do masowej świadomości przebiły się zwłaszcza negatywne przykłady wdrażania
zmian. Najgłośniejszym z nich były problemy, z jakimi wiązało się zorganizowanie
systemu odbioru i zagospodarowania odpadów w Warszawie. Jednak zmiana dotychczas
funkcjonujących schematów, oprócz kłopotów organizacyjnych, dała urzędnikom
możliwość przeglądu systemu i wdrożenia usprawnień podnoszących jakość jego
funkcjonowania. Również w tej kwestii stolicę można potraktować jako przykład – jednak
tym razem pozytywny.
Warsaw monitoring system
for municipal waste collection
The implementation of the new waste management system has caused problems to
many cities and municipalities in Poland. The Act of 1st July 2011 amending the Act
on maintaining cleanliness and order in municipalities and other acts caused a real
revolution in the previously functioning model of waste collection and handling. In
particular, negative examples of the implementation of changes penetrated into mass
consciousness. The most famous of these were the problems which entailed organising the
system of waste collection and management in Warsaw. However, changing the currentlyoperating schemes, in addition to organisational problems, gave the officials an opportunity
to review the system and implement enhancements to improve the quality of its operation.
Also, in this respect the capital city can be seen as an example - but this time a positive one.
J
edną z głównych bolączek systemu gospodarki odpadami
komunalnymi jest zbieranie rzetelnych danych na temat
produkcji odpadów i ich późniejszego zagospodarowania.
Kłopoty w tym zakresie zaczynające się już na samym początku, czyli w momencie odbierania nieczystości zebranych
przez mieszkańców w workach i pojemnikach, przekładają
się następnie na gromadzenie niejasnych i niespójnych informacji przez urzędy gmin. Na dalszych etapach raportowania danych, nieprawidłowości w tym zakresie tylko się
potęgują. Ostatecznie uproszczenia i niedokładność przy
zbieraniu informacji na temat ilości, jakości i miejsc powstawania odpadów przekładają się na duże rozbieżności między
stanem faktycznym i raportowanym. Problem ten najlepiej
uwidacznia się w momencie gdy zaczniemy porównywać
różne raporty i analizy wydawane przez instytucje i urzędy.
Okazuje się wtedy, że w miastach podobnej wielkości ilość
wytwarzanych przez mieszkańców odpadów komunalnych
34 / Logistyka Odzysku
może różnić się dwukrotnie. Gdy dodatkowo porówna się
dane o produkowanych odpadach z deklarowaną przez
producentów ilością opakowań wprowadzanych na rynek
w ciągu roku, liczby zupełnie się „rozjeżdżają”. Co oczywiste, taka dezinformacja jest bardzo niekorzystna w przypadku planowania jakichkolwiek działań. Trudno oszacować ile
naprawdę powstaje odpadów, co się z nimi dzieje, czy prowadzona przez gminę edukacja ekologiczna jest efektywna
czy wreszcie gdzie i o jakich mocach przerobowych powinny powstawać zakłady przetwarzania i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych. To, że branża boryka się z chaosem
informacyjnym jest bezsprzeczne i zostało zauważone m. in.
przez Unię Europejską, która w kolejnych latach zamierza
zdyscyplinować państwa członkowskie i wymusić przekazywanie rzetelnych i spójnych danych z zakresu gospodarki odpadami. Dobrym przykładem w jaki sposób pozyskać
takie informacje jest warszawski System Informatyczny
styczeń – mArzec 2016
Wywiad
wspierający Gospodarowanie Odpadami Komunalnymi (SIGOK), który jest odpowiedzialny m.in. za zbieranie danych
o odbieranych od mieszkańców miasta odpadach.
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (wraz z załącznikami) do przetargu na „Odbiór i zagospodarowanie
odpadów komunalnych z terenu m.st. Warszawy” jasno
określiła wymagania jakie muszą spełniać pojazdy mające odbierać odpady od mieszkańców miasta. Wśród nich
znalazły się kluczowe (dla stworzenia systemu zbierającego wiarygodne informacje o rodzajach, masie odpadów,
czasie i miejscu ich odbierania oraz późniejszego zagospodarowania) zapisy na temat obowiązkowego wyposażenia
śmieciarek w system monitoringu bazujący na GPS, czujniki załadowania/wyładowania odpadów, system ważenia
pojemników oraz zamontowania na samych pojemnikach
systemu identyfikacji RFID.
System monitoringu pojazdów bazujący na GPS jest obowiązkowo zainstalowany we wszystkich śmieciarkach. Dokładnie rejestruje przebieg trasy samochodu (punkty nie
rzadziej niż co 100 metrów i 30 sekund) i zapisuje wszystkie
zdarzenia takie jak załadunek, wyładunek, ważenie pojemników i inne (np. postój). Pojazdy odbierające odpady są
wyposażone również w wagi. Ważenie odbywa się w czasie
procesu opróżniania pojemnika. System rejestruje masę ważonych odpadów dla każdego z uruchomień zasypu. Wyniki
pomiarów wraz z przypisanym adresem i rodzajem odpadu
(odczytanym z chipu RFID) są przekazywane bezpośrednio
z pojazdów firm odbierających odpady do systemu teleinformatycznego Urzędu Miasta. Powyższe dane są później
jeszcze porównywane ze wskazaniami wagi najazdowej
w RIPOK, na której ważony jest pojazd po zakończeniu całej
trasy. Najważniejszym elementem całego systemu jest identyfikacja pojemników w technologii RFID. Każdy z pojemników do zbierania odpadów komunalnych posiada elektroniczną etykietę identyfikacji RFID, która jest kompatybilna
z systemem identyfikacji zainstalowanym na wszystkich
pojazdach i myjkach. Dzięki temu każdy pojemnik przypi-
sany jest do danego punktu odbioru odpadów oraz zbieranej
frakcji. Wszystkie opróżnienia pojemników są rejestrowane,
a informacje o tych zdarzeniach w trybie online trafiają do
odpowiednich organów Urzędu Miasta. Dodatkowo operatorzy mają możliwość dołączenia własnych notatek do zdarzeń i pojemników (np. o tym że altanka śmietnikowa była
zamknięta czy o niewłaściwej segregacji). System daje więc
rzetelne informacje na temat m.in.:
■Produkowanych przez mieszkańców odpadów – gdzie powstają jakie odpady i jaka jest ich ilość, jak wygląda segregacja w poszczególnych dzielnicach, jak na ilość produkowanych odpadów wpływa pora roku, itp.
■Działania wykonawców usługi – czy odpady odbierane
są z odpowiednią częstotliwością, czy w śmieciarce nie są
mieszane różne frakcje odpadów, czy odpady nie trafiają
na dzikie wysypiska, czy reklamacje mieszkańców są uzasadnione, itp.
■Planowania odbioru odpadów przez wykonawców – firma
odbierająca odpady może efektywnie zaplanować trasy
i harmonogram odbioru, monitorować czy nie zdarzają
się sytuacje przepełnienia pojemników, itp.
Na bazie tych danych można efektywnie wskazać braki systemu i zaplanować niezbędne usprawnienia.
Jak widać Warszawa jest dobrym przykładem na rozwiązanie problemu zbierania danych o odpadach komunalnych.
Podobne systemy wdrożyły lub mają zamiar wdrożyć również inne miasta. Takie rozwiązania dają szanse na urealnienie danych raportowych oraz na efektywne planowanie
strategiczne w gospodarce odpadami. O tym jak opisywany
system działa w praktyce można przeczytać w wywiadzie
z Leszkiem Zagórskim Dyrektorem PPHU Lekaro – jednej
z 3 firm, które odbierają i zagospodarowują odpady mieszkańców Warszawy. PG
ŹRÓDŁA:
1. w ww.czysta.um.warszawa.pl
2. w ww.ogloszeniabzp.um.warszawa.pl
3. w ww.bip.warszawa.pl
Rozmowa z Leszkiem Zagórskim Dyrektorem PPHU Lekaro.
An interviev with Leszek Zagórski, PPHU Lekaro Director.
LO: Jaka jest historia firmy Lekaro i jakie cele sobie Pań- LO: Jak ocenia Pan system gospodarki odpadami kostwo stawiacie?
Lekaro to polska rodzinna firma, od ponad 20 lat
działająca w branży gospodarowania odpadami. Przedsiębiorstwo zatrudnia około 350 osób i dysponuje flotą prawie
200 pojazdów. Lekaro świadczy obecnie usługi dla ponad
700 tysięcy mieszkańców w Aglomeracji Warszawskiej.
Firma założona przez moich rodziców, posiada również
specjalistyczny zakład MBP o statusie RIPOK w Woli Duckiej o przepustowości 300 000 ton odpadów na rok. Dzięki
nowoczesnym i wysokowydajnym technologiom odzysku
materiałowego i energetycznego, tylko mała część odpadów
trafia na składowiska. W planach na przyszłość mamy na
pewno dalszy rozwój firmy i unowocześnianie zakładu.
LZ:
1/2016 (18)
munalnymi funkcjonujący przed „rewolucją śmieciową”
z perspektywy Państwa działalności?
LZ: Dzięki wprowadzeniu rewolucji śmieciowej obecnie
odbiory odpadów mogą być prowadzone w sposób zintegrowany i kompleksowy przy o wiele większych efektach skali.
Niemniej doszło do dość znacznego obniżenia cen odbioru
i zagospodarowania odpadów przy zwiększonych znacznie
wymaganiach. Obecny system jest także o wiele bardziej
ryzykowny dla operatorów, gdyż zamiast wielu setek lub tysięcy zdywersyfikowanych klientów, firma posiada jedynie
kilku. W przypadku utraty jednego z nich (gminy lub miasta) może dojść do znacznego obniżenia zakresu działalności i to na wiele lat.
Logistyka Odzysku / 35
Wywiad
LO: Wdrożenie nowego systemu w Warszawie nie oby-
ło się bez problemów. Co dla Państwa firmy stanowiło
największe wyzwanie?
LZ: Wdrożenie systemu gospodarki odpadami dla tak
dużego miasta w terminie krótszym niż 2,5 miesiąca, obejmującym zinwentaryzowanie wszystkich punktów odbioru,
podstawienie i ochipowanie pojemników, ustalenie zoptymalizowanych harmonogramów oraz wdrożenie wysoce zaawansowanego systemu informatycznego było ogromnym
wyzwaniem. Z perspektywy czasu oceniamy, że największym utrudnieniem był brak referencji do innych miast oraz
chęci współpracy ze strony mieszkańców. Tak skomplikowany system był wdrażany po raz pierwszy w Polsce. Musieliśmy skorzystać z doświadczenia niemieckich firm, gdyż
żadna inna firma w Polsce nie wdrażała podobnego systemu,
zwłaszcza na tak dużą skalę. Dzięki temu można było przewidzieć wiele zagrożeń, ale z powodu braku referencji do
polskiej specyfiki gospodarki odpadami, nie udało się przewidzieć wszystkich problemów. Z drugiej strony, mieszkańcy podeszli niechętnie do zmiany przez co mieliśmy problemy z uzyskaniem rzetelnej informacji odnośnie ich potrzeb
w zakresie rodzaju i ilości pojemników oraz częstotliwości
odbioru, co mogło powodować problemy w dalszych fazach wdrożenia i realizacji usługi. Ważnym jest, by w momencie wdrożenia zmiany operatora mieszkańcy byli tego
świadomi i w konsekwencji współpracowali z operatorem.
Niemniej, cały etap wdrożenia był ogromnym wyzwaniem
planistycznym, komunikacyjnym i logistycznym.
W samym 2015 roku dzięki
odzyskanemu przez nas
papierowi uratowano
160 tysięcy drzew, które
w innym przypadku musiałyby
zostać użyte do produkcji
nowego papieru
LO: Od kiedy realnie cała Warszawa została objęta no-
wym systemem? Jakie dzielnice Państwo obsługujecie?
Jakie różnice występują pomiędzy odpadami zbieranymi w różnych dzielnicach?
LZ: Obecnie obsługujemy sześć warszawskich dzielnic tj.
Wawer, Rembertów, Wesoła, Praga Południe, Praga Północ
i Mokotów. Łącznie obsługujemy prawie 600 tysięcy mieszkańców. Należy jednak nadmienić, że samo wdrożenie systemu w tych dzielnicach, jak i w całym mieście odbywało
się dwuetapowo, co było spowodowane odwołaniami w KIO.
W pierwszej turze tj. od 1 lutego 2014 r. system został wdrożony w ośmiu warszawskich dzielnicach. Kolejne dołączyły
do nowego systemu od w1 sierpnia 2014 r.
Obsługiwane przez nas dzielnice różnią się znacznie pod
względem rodzaju zabudowy i myślę, że ma to największy
wpływ na morfologię i rodzaj odpadów, których różnice obserwujemy między dzielnicami. Dzielnice o dużym udziale
36 / Logistyka Odzysku
Fot. PPHU LEKARO
zabudowy jednorodzinnej tj. Wawer, Rembertów, Wesoła
mają o wiele większe ilości odpadów zielonych. Dodatkowo
w dzielnicach „jednorodzinnych” jakość i ilość odpadów
segregowanych (suche i szkło) w stosunku do odpadów
zmieszanych jest znacznie wyższa niż w innych dzielnicach.
Ma to pewnie związek z istnieniem odpowiedzialności za
odpady, gdyż w momencie wystawienia worka lub pojemnika na odpady przed dom, wiadomo, że te odpady powstają
w danym budynku, zaś za jakość segregacji odpowiada dana
rodzina. Tego typu odpowiedzialność w zabudowie wielorodzinnej się rozmywa, dlatego w dzielnicach Praga Południe
i Praga Północ jakość i ilość segregacji jest niższa. W tych
dzielnicach dodatkowo odbieramy mniejsze ilości odpadów
zielonych.
Należy również podkreślić, że odpady z Warszawy są
w większości bogate w odpady opakowaniowe. Widać również tendencję wzrostową jeśli chodzi o ilość segregacji.
Systematycznie zwiększamy ilości pojemników lub częstotliwości odbioru odpadów segregowanych, kosztem odpadów zmieszanych, by umożliwić odbiory wzrastającej ilości
segregacji.
LO: Warszawa wprowadziła kompleksowy system mo-
nitoringu odbioru odpadów, który jest dobrym przykładem dla innych miast. Proszę opisać działanie systemu
z perspektywy firmy odbierającej odpady.
LZ: Wdrożenie kompleksowego systemu monitoringu odpadów dla Warszawy było ogromnym wyzwaniem. Z naszej
perspektywy wymagało to wielu tygodni planowania i realizacji. Należy nadmienić, że każdy pojemnik jest wyposażony w chip, który jest nośnikiem informacji o adresie
nieruchomości do której przypisany jest pojemnik, rodzaj
odpadu na jaki jest przeznaczony pojemnik i jego pojemności. Z drugiej strony każdy pojazd skrzyniowy, HDS, kontenerowy czy bezpylny (śmieciarka) wyposażony jest w zintegrowany system składający się z GPS, wagi dynamicznej
lub statycznej, czytnika RFID i kolorowego wyświetlacza
dotykowego. Dzięki czemu przy każdym odbiorze odpad
jest ważony, przypisywany do danej frakcji oraz nieruchomości, zaś ta informacja jest przesyłana do Miasta i Lekastyczeń – mArzec 2016
Wywiad
ro w kilka sekund po odbiorze. Ekipa może bezpośrednio
monitorować system, np. wagę odpadu i nanosić dodatkowe
uwagi, np. o stanie sanitarnym pojemnika lub jakości segregacji. Za tym wszystkim stoi dział logistyczny Lekaro. To
on przed rozpoczęciem każdej trasówki przypisuje pojazd
do danego rodzaju odpadu i sektora i dopasowuje harmonogram dla danej nieruchomości. Jest to o tyle trudne gdyż
budynki wielorodzinne w Warszawie nie mają standardowych częstotliwości wywozu. Każdy budynek ma spersonalizowany harmonogram wywozu, który zależy od preferowanych częstotliwości, dni wywozu czy ilości i rodzaju
pojemników, które można wstawić, na danej nieruchomości.
Harmonogramy są generowane na zintegrowanej z naszym
systemem informatycznym, stronie www.lekaro.pl. Jak widać działanie takiego systemu wymaga działania wielu osób,
urządzeń, systemów, a także klientów. Co więcej nie jest to
organizm statyczny. Dochodzą nowe posesje, zmieniają się
częstotliwości i ilości pojemników, modyfikacji ulegają trasy
odbioru. Dlatego wyzwaniem nie jest tylko wdrożenie, lecz
także zarządzanie tym systemem.
o problemach ze zmianą kodów lub zaniżaniem ilości odpadów. Z kolei dla nas jest to idealne narzędzie do planowania
i optymalizacji tras odbioru, odbiorów oraz częstotliwości
wywozu. Jak widać, takie narzędzia są ogromną korzyścią
dla miasta, operatora, a w konsekwencji dla mieszkańców
(w postaci dobrej jakości usługi) oraz dla środowiska (poprzez możliwości rzetelnej kontroli odbioru i zagospodarowania odpadów).
Dzięki nowoczesnym
i wysokowydajnym
technologiom odzysku
materiałowego
i energetycznego, tylko mała
część odpadów trafia na
składowiska
LO:
Czy systemem monitoringu i ważenia objęte są
wszystkie pojazdy i pojemniki, z których odbierane są odpady? Co gwarantuje wiarygodność zbieranych danych?
LZ: Systemem monitoringu są objęte wszystkie pojazdy realizujące odbiory odpadów z Warszawy oraz wszystkie pojemniki wykorzystywane w systemie zbiórki w Warszawie.
Pozwala to na uzyskanie kompletnych i wiarygodnych informacji nt. ilości i rodzaju odpadów, a także jakości świadczonych usług tj. terminowość wywozów. Gwarantem wiarygodności jest fakt, iż dane przesyłane są online bez żadnej
weryfikacji bezpośrednio z pojazdów niezależnie na serwery
miasta i Lekaro. Dzięki temu miasto dysponuje kompletem
surowych informacji, które pozwalają na weryfikację składanych cyklicznie raportów czy sprawozdań. Fakt istnienia
tych danych pozwala miastu na poznanie realnej i faktycznej ilości produkowanych odpadów z podziałem na poszczególne rodzaje. Miasto może kontrolować jakość segregacji
w poszczególnych dzielnicach i budynkach, a także nadzorować „drogę odpadu” w realnych i rzetelnych ilościach.
LO: Jaki był koszt wdrożenia opisywanego systemu?
Jakie korzyści przynosi wdrożenie systemu dla Państwa
firmy, Urzędu Miasta, mieszkańców, a przede wszystkim
dla samego środowiska?
LZ: Koszt wdrożenia kompleksowego monitoringu odpadów nie jest mały. Jednak w połączeniu z dłuższym przetargiem (w Warszawie jest to 36 miesięcy) oraz dużą ilością
mieszkańców, nie przekłada się on znacznie na miesięczne
opłaty dla mieszkańców. Tego typu działania powinny być
wprowadzane jako wieloletnia inwestycja, dlatego wprowadzanie takich wymogów w przetargach rocznych nie
ma uzasadnienia ekonomicznego. Najważniejszym atutem
wdrożonych narzędzi jest posiadanie rzetelnych i obiektywnych danych nt. ilości odpadów oraz jakości świadczonej usługi. Miasto wie, ile odpadów powstaje, czy operator
świadczy usługi terminowo, gdzie te odpady trafiają i co się
z nimi dzieje. Nie ma żadnego zagrożenia, ze dane nie są
realne, co pozwala na efektywny system kontroli na późniejszym etapie zagospodarowania odpadów, gdzie słyszymy
1/2016 (18)
LO: Jaka jest prawda o mieszkańcach Warszawy i pro-
dukowanych przez nich odpadach? Ile kilogramów
odpadów wytwarza przeciętny mieszkaniec na obsługiwanym przez państwa terenie? Jaki procent z nich to
odpady zbierane selektywnie? Czy zauważają Państwo
prawidłowości w tym zakresie?
LZ: Dane o odebranych odpadach z Warszawy zawsze podaje się jako globalne ilości odpadów, nie przeliczanych na
ilość mieszkańców, gdyż ta dokładnie nie jest znana. Niemniej podczas próby analizy tych danych okazuje się, że są
to ilości o ok. 15% mniejsze niż publikowane w wojewódzkich planach gospodarki odpadami dane statystyczne. Jak
wcześniej wspomniałem, w zabudowie jednorodzinnej jakość segregacji jest lepsza. Podobne spostrzeżenia można
zauważyć również na nowych osiedlach wielorodzinnych,
gdzie altanki lub pomieszczenia na pojemniki są dostosowane do wstawienia odpowiedniej ilości pojemników na
odpady segregowane i suche, a młodzi mieszkańcy gotowi
do segregacji. Najgorzej sytuacja wygląda w starych kamieniach i budynkach wyposażonych w zsypy. Tam niestety nie
ma odpowiedniej infrastruktury lub miejsca do prowadzenia segregacji przez co jej jakość jest niższa. Niemniej w ujęciu globalnym widać, iż świadomość mieszkańców wzrasta
a wraz z nią rokrocznie jakość i ilość segregacji.
LO: Co dzieje się z odpadami, które odbiera firma Le-
karo? Jaki procent odpadów które Państwo zbierają jest
poddawanych: odzyskowi, recyklingowi, poddawanych
kompostowaniu, stabilizowaniu, spalaniu, przerabianiu
na paliwo alternatywne czy też unieszkodliwianiu poprzez składowanie?
LZ: Wszystkie odebrane zmieszane odpady komunalne,
segregowane suche, szkło i gabaryty trafiają do podwarszawskiego Centrum Recyklingu LEKARO, gdzie w całości
poddawane są odzyskowi. Obecnie jesteśmy w końcowej
fazie modernizacji i unowocześnienia zakładu, dzięki którym już teraz będziemy spełniać wymagania w zakresie reLogistyka Odzysku / 37
Wywiad
cyklingu stawiane na 2020 rok. Posiadamy trzy niezależne,
zautomatyzowane, nowoczesne i wysoce efektywne ciągi
sortownicze oraz instalację do biostabilizacji i kompostowania odpadów. W samym 2015 roku dzięki odzyskanemu
przez nas papierowi uratowano 160 tysięcy drzew, które
w innym przypadku musiałyby zostać użyte do produkcji nowego papieru. Ze względu na czynniki ekonomiczne
i wymogi prawne staramy się maksymalizować recykling
i odzysk energetyczny w postaci produkcji paliwa alternatywnego. Obecnie odpady nieprzetworzone nie są przekazywane przez nas do składowania. Każda odebrana frakcja jest
poddawana przetworzeniu, dzięki czemu minimalizujemy
ilość odpadów przekazanych do składowania.
LO:
Co było dla Państwa najważniejsze przy projektowaniu Instalacji i wyborze urządzeń sortujących? Jak
Państwa zakład jest przygotowany na spełnienie coraz
wyższych unijnych wymogów w zakresie recyklingu odpadów komunalnych w kolejnych latach (proponowane 65% recyklingu w roku 2030)? Czy planują Państwo
nowe inwestycje?
LZ: Najważniejszy przy projektowaniu instalacji jest czynnik ekonomiczny i parametry jakościowe. Obserwujemy
wiele inwestycji w gospodarce odpadami, które są przewymiarowane, nieefektywne lub całkowicie niedostosowane
do morfologii odpadów. Budowa naszych instalacji została
poprzedzona analizą składu odbieranych odpadów oraz
najlepszych dostępnych rozwiązań technologicznych. Dzięki temu nasze instalacje, przy spełnieniu wymogów jakościowych, są kompaktowe, tanie w eksploatacji i niezwykle
efektywne. Koniec końców ma to przełożenie na niższe ceny
dla mieszkańców. Obecnie jesteśmy w końcowej fazie dużego projektu modernizacyjnego. Jednak nie skończymy na
nim unowocześnienia zakładu. Cały czas analizujemy dostępne rozwiązania i wprowadzamy je w naszym zakładzie.
W zakresie poziomów recyklingu należy zauważyć, że nawet
najbardziej efektywne zakłady nie poradzą sobie ze spełnieniem wymaganych poziomów bez odpowiedniego systemu
zbiórki odpadów i wysokiej jakości segregacji u źródła.
LO: Jakie problemy rozwiązała „rewolucja śmieciowa”,
a co Pana zdaniem nadal wymaga poprawy?
Rewolucja śmieciowa na pewno odebrała przesłanki
mieszkańców do wyrzucania odpadów w sposób nielegalny.
Niemniej nie rozwiązała w żaden sposób kwestii wymagania
od mieszkańców segregacji u źródła, która w wielu przypadkach jest na niskim poziomie. Dodatkowo wciąż nieuregulowana jest kwestia odpadów z nieruchomości niezamieszkałych, firm i instytucji, których utylizacja w żaden sposób nie
jest kontrolowana. Ostatnim ważnym aspektem jest kwestia
unifikacji zasad segregacji u źródła. Obecna sytuacja istnienia innego systemu w każdej gminie utrudnia edukację oraz
dalsze zagospodarowanie odpadów. Myślę, że są to kwestie,
które w najbliższym czasie powinny zostać rozwiązane.
LZ:
LO: Dziękujemy za rozmowę.
38 / Logistyka Odzysku
Jolanta Krzywiec
Dyrektor Biura Gospodarki Odpadami Komunalnymi
Urząd m. st. Warszawy
drożone w Warszawie rozwiązanie nie jest idealne
i po dwóch latach działania systemu bardzo dobrze
widać jego niedoskonałości. Jednakże świadomość możliwości, jakie daje gminie wprowadzenie ważenia wszystkich odbieranych odpadów komunalnych w miejscu ich
wytwarzania, potwierdza słuszność obranej 3 lata temu
drogi, a zdobyte doświadczenie pozwoli na wprowadzenie
niezbędnych korekt. Nie bez znaczenia jest fakt, iż system
pozwala nie tylko na ustalenie kiedy i ile odpadów odebrano z nieruchomości, ale wspomaga również obsługę składanych przez mieszkańców reklamacji, np. dotyczących
braku odbioru odpadów. W takiej sytuacji badane jest, czy
załoga pojazdu wpisała notatkę wyjaśniającą to zdarzenie
(np. o braku dostępu do pojemnika) oraz czy nastąpił odbiór z pobliskich nieruchomości. Ponieważ wykonawcy są
rozliczani według masy odebranych odpadów, nie mają
oni interesu w pomijaniu nieruchomości.
Nie wszystkie nowe pomysły dotyczące zastosowania gromadzonych danych mogą być zrealizowane w trakcie trwających obecnie kontraktów, ale tam, gdzie było to możliwe
– prace są prowadzone. Najważniejszą zmianą w podejściu
do zagadnienia okazało się przeformułowanie zadania, jakie stoi przed gminą - pierwotnie przyjęto, przez analogię
do sytuacji z przed reformy, że odbiór odpadów komunalnych przez gminę jest prostym problemem logistycznym,
polegającym na odbiorze odpadów z określonych punktów i z odpowiednią częstotliwością, do którego obsługi
wystarczą dedykowane dla branży aplikacje. W rzeczywistości jest to problem z zakresu geomatyki, czego konsekwencją jest nie tylko konieczność wykorzystywania w codziennej pracy systemów klasy GIS, ale i zaprojektowanie
realizowanych procesów w sposób umożliwiający zbieranie wszystkich potrzebnych danych, np. jeżeli reklamacje
mają być analizowane w połączeniu z innymi gromadzonymi danymi, konieczne jest przypisywanie do nich współrzędnych geograficznych, nie tylko – jak to pierwotnie zakładano - adresów.
System pozwala pierwszy raz w historii na zbieranie bardzo dokładnych danych o ilości wytwarzanych odpadów
komunalnych: rejestrowane zdarzenia umiejscowione są
w czasie i w przestrzeni. Ponieważ zasady zbierania danych
i ich struktura pozostaną niezmienne przez przynajmniej 2
pełne lata (podpisane umowy kończą się w 2017 r.), gmina
uzyskała zdolność do analizowania strumienia odbieranych odpadów komunalnych w różnych ujęciach. Analizy
przestrzenne, łączące dane o odbiorach z innymi danymi
przestrzennymi posiadanymi przez gminę, np. dotyczącymi zabudowy, własności nieruchomości czy też demografii
umożliwiają np. porównanie strumienia wytwarzanego na
obszarach o różnej charakterystyce zabudowy, wykrywanie obszarów o gorzej prowadzonej segregacji, przewidywanie okresów zwiększonej produkcji odpadów, czy też
wprowadzenie w przyszłości podziału gminy na sektory
o zbliżonym rocznym strumieniu odpadów zamiast przyjętego obecnie podziału wg dzielnic.
W
styczeń – mArzec 2016
Zarządzanie środowiskowe
Sprawozdawczość środowiskowa
za rok 2015 – Kto? Kiedy? Do Kogo?
Początek roku dla przedsiębiorców wiąże się z dużym nakładem pracy. Jednym
z problematycznych obszarów jest sprawozdawczość z zakresu ochrony środowiska.
Niejednokrotnie potrzeba zebrania kompletu danych z całego poprzedniego roku pochłania
dużo cennego czasu dla osób, które na bieżąco nie mają kontaktu ze sprawozdawczością.
Dodatkowo ciągłe zmiany w przepisach mogą przysporzyć wielu problemów. Specjalnie
dla przedsiębiorców, przygotowaliśmy krótki poradnik dotyczący najbardziej popularnych
sprawozdań.
Environmental Reporting for 2015
– Who? When? To whom?
The beginning of the year for entrepreneurs is associated with a considerable amount
of work. One of the problematic areas is reporting in the field of environmental protection.
Often, the need to collect a set of data from the whole previous year consumes a lot
of valuable time for people who on daily basis do not have contact with reporting.
In addition, constant changes in regulations can cause many problems. Especially
for entrepreneurs, we have prepared a brief guide concerning the most common types
of report.
D
o sprawozdań, pod które przedsiębiorcy najczęściej
podlegają, należą między innymi:
■ sprawozdanie za korzystanie ze środowiska,
■ raport do krajowej bazy tzw. KOBiZE,
■ zbiorcze zestawienie danych o ilości wytworzonych odpadów,
■ sprawozdania, które składa wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny,
■ sprawozdania, które składa wprowadzający baterie lub
akumulatory.
Jak można zauważyć, ilość sprawozdań jest duża, ich zakres jest dość rozległy, a nie są to jeszcze wszystkie raporty. Należy zadać sobie pytanie pod jaką sprawozdawczość
podlega reprezentowana przez nas firma? Przyjrzyjmy się
bliżej poszczególnym sprawozdaniom.
■ w prowadzanie gazów i pyłów do powietrza między innymi: silniki spalinowe, kotły, procesy technologiczne, przeładunek benzyn silnikowych, chów lub hodowla drobiu,
■ pobór wód podziemnych i powierzchniowych,
■ w prowadzanie ścieków bytowych, komunalnych, przemysłowych, do wód lub do ziemi, w tym, wód chłodniczych, wód opadowych lub roztopowych,
■ składowanie odpadów.
Opłaty te stanowią zobowiązanie podatkowe i nieuiszczone w terminie podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu.
Termin złożenia sprawozdania i wniesienia opłaty mija
z dniem 31 marca roku następnego po roku sprawozdawczym. Wyliczoną w zestawieniu opłatę należy wpłacić na
konto właściwego urzędu marszałkowskiego.
Sprawozdanie za korzystanie
ze środowiska
Raport do krajowej bazy tzw. KOBiZE
Uregulowania prawne dotyczące opłat za korzystanie ze
środowiska można znaleźć w ustawie z dnia 27 kwietnia
2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz.
1232 z późn. zm.).
Podmiot korzystający ze środowiska ma obowiązek sporządzania sprawozdań z zakresu korzystania ze środowiska oraz uiszczania opłat za:
1/2016 (18)
Obowiązek ten dotyczy sporządzenia i wprowadzenia
raportu zawierającego szczegółowe informacje o wielkości emisji do powietrza. KOBiZE to skrót od Krajowego
Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Ośrodek
został powołany do życia ustawą z dnia 17 lipca 2009 r.
o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych
i innych substancji (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1107), która
to nakłada obowiązek sporządzania i wprowadzania raLogistyka Odzysku / 39
Zarządzanie środowiskowe
portu, w terminie do końca lutego każdego roku. Dane
do KOBiZE wprowadza się za pośrednictwem Internetu,
poprzez rejestrację i utworzenie indywidualnego konta.
KOBiZE gromadzi dane, wykorzystywane między innymi
na potrzeby statystyki publicznej oraz sprawozdawczości
w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych w Unii Europejskiej.
Raport należy sporządzić oraz wprowadzić do Krajowej
Bazy do końca lutego bieżącego roku, zawierającego dane
dotyczące roku poprzedniego.
Zbiorcze zestawienie o ilości
wytworzonych odpadów
W przypadku odpadów, podstawę prawną stanowi ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r.
poz 21 z późn. zm.), a zakres wymaganych informacji oraz
wzory formularzy służących do sporządzania i przekazywania rocznych sprawozdań o odpadach za lata 2012 - 2014
określa: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8
grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów
formularzy służących do przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 249, poz. 1674).
Zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów,
sposobach gospodarowania nimi oraz instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, jest to sprawozdanie dotyczące posiadaczy odpadów,
wytwórców oraz innych podmiotów zobowiązanych do
prowadzenia ewidencji odpadów. Sprawozdanie składa się
do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy marszałkowi
województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów. Posiadacz
odpadów, zobowiązany do sporządzenia sprawozdania
o odpadach, wypełnia i przekazuje marszałkowi województwa tylko te działy, które go dotyczą.
Warto dodać, że za niezrealizowanie obowiązku sprawozdawczego w postaci zbiorczych zestawień o odpadach, posiadacz
odpadów będzie podlegał administracyjnej karze pieniężnej
w wysokości 500 zł. Kara ta może być jednak podwyższana
kolejno o 2 000 zł, łącznie do kwoty 8 500 zł w danym roku.
Sprawozdania dotyczące wprowadzającego
sprzęt elektryczny i elektroniczny
Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
(Dz.U. 2015 poz. 1688) nakłada na przedsiębiorców szereg
obowiązków i jest to między innymi składanie sprawozdań. Ustawa dotyczy firm, które na terytorium kraju:
■ produkują i sprzedają pod własnym oznaczeniem sprzęt,
■ sprzedają pod własnym oznaczeniem sprzęt wyprodukowany przez innego przedsiębiorcę,
■
prowadzą działalność związaną z importem lub wewnątrzwspólnotowym nabyciem sprzętu.
Termin ich złożenia mija 15 marca za okres od 1 lipca do
31 grudnia. Są to sprawozdania półroczne dlatego kolejne
sprawozdanie, za okres od 1 stycznia do 30 czerwca, składamy do 31 lipca. Sprawozdania, jakie należy złożyć do
Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, to:
■ sprawozdanie o ilości i masie wprowadzonego sprzętu,
■ sprawozdanie o masie zużytego sprzętu zebranego,
■ sprawozdanie o wysokości środków przeznaczonych na
publiczne kampanie edukacyjne,
40 / Logistyka Odzysku
■ sprawozdanie o osiągniętych poziomach zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu,
■ w ykaz zakładów przetwarzania, które tworzyły sieć zakładów przetwarzania wprowadzającego sprzęt,
■ sprawozdanie o wysokości należnej opłaty produktowej
dla sprzętu.
Sprawozdania dotyczące
wprowadzającego baterie lub akumulatory
Przedsiębiorca którego działalność gospodarcza polega
na wprowadzaniu do obrotu baterii lub akumulatorów,
w tym zamontowanych w sprzęcie lub pojazdach, po raz
pierwszy na terytorium kraju, ma obowiązek złożyć między innymi sprawozdania dotyczące:
■ w ysokości środków przeznaczonych na publiczne kampanie edukacyjne,
■ informacji o rodzaju oraz masie wprowadzonych baterii
i akumulatorów,
■ w ykazu zakładów przetwarzania zużytych baterii lub
zużytych akumulatorów, z których prowadzącymi wprowadzający baterie lub akumulatory ma zawartą umowę,
■ osiągniętych poziomów zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych,
■ wysokości opłaty produktowej z tytułu nie osiągnięcia
wymaganego poziomu zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych.
Warto dodać, że za wprowadzającego baterie i akumulatory uważa się także przedsiębiorcę dokonującego importu
lub wewnątrzwspólnotowego nabycia baterii lub akumulatorów na potrzeby wykonywanej działalności. Powyższe
sprawozdania należy składać do Urzędu Marszałkowskiego w terminie nie przekraczającym 15 marca.
Można łatwiej
Przedsiębiorcom, którzy chcą pozbyć się problemu
przygotowywania sprawozdań, mieć gwarancję ich poprawnego i terminowego wykonania oraz zyskać bezpieczeństwo działania zgodnie z prawem, polecamy skorzystanie z usługi Doradztwa Środowiskowego. Koszty
związane z kompleksową opieką nad firmą, są nieporównywalnie mniejsze w porównaniu z zatrudnieniem i przeszkoleniem dodatkowego pracownika, który tylko okresowo obarczony będzie zwiększoną ilością obowiązków
sprawozdawczych, a dzięki indywidualnemu podejściu
do klienta, ryzyko kar ograniczone zostaje do minimum.
Przedsiębiorco, nie czekaj – sprawdź ofertę Doradztwa
Środowiskowego M&M Consulting! BM, GW
KONTAKT: Sławomir Przygoda
Menadżer ds. projektów środowiskowych
506 066 027, [email protected]
Źródła:
1.Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz.
1232 ze zm.).
2.Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych
i innych substancji (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1107).
3.Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 21 ze zm.).
4.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do przekazywania zbiorczych zestawień
danych o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 249, poz. 1674).
5.Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
(Dz.U. 2015 poz. 1688).
6.Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. 2015 poz. 687).
styczeń – mArzec 2016
Artykuł recenzowany
Gospodarka o obiegu
zamkniętym – rola
LCA, szanse, bariery,
wyzwania
Środowiskowa ocena cyklu życia (LCA) jest techniką zarządzania środowiskowego, która
ze względu na swój potencjał może znaleźć wiele obszarów zastosowań. W literaturze
przedmiotu podkreśla się jej istotną rolę w aspekcie zwiększenia efektywności gospodarki
odpadami. Niniejszy artykuł stanowi głos w dyskusji na ten temat, a jego nadrzędnym
celem jest przedstawienie LCA w kontekście realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym
oraz ocena szans popularyzacji tej koncepcji w Polsce.
Na podstawie wyników własnych badań ankietowych wykazano, iż zdecydowana
większość respondentów wprawdzie zapewniła o poczuciu swojej świadomości
ekologicznej, niemniej jednak niewiele ponad 60% ankietowanych zadeklarowało
systematyczną segregację odpadów komunalnych. Budowanie zatem gospodarki
o obiegu zamkniętym w Polsce wymaga zwiększenia zaangażowania społecznego
oraz odpowiedniej edukacji w tym zakresie.
Słowa kluczowe: gospodarka o obiegu zamkniętym, środowiskowa ocena cyklu życia LCA, społeczeństwo recyklingu,
gospodarka odpadami
The Circular Economy – Role of Life
Cycle Assessment, opportunities,
barriers and challenges
Life Cycle Assessment (LCA) is an environmental management technique, which provides
a whole range of possible fields of application. In literature, it is emphasized that LCA playes
a significant role in terms of increasing the efficiency of waste management. This article
joins the discussion. Its aims are to present LCA in context of the Circular Economy and
to assess the chances to popularize this concept in Poland.
The presented results of the survey show that the majority of respondents asserted their
environmental awareness, however, a little over 60% of respondents declared that they
systematically segregate waste. Creating the Circular Economy in Poland therefore requires
the public's involvement and an adequate education in this field.
Keywords: circular economy, Life Cycle Assessment LCA, community recycling, waste management
Wprowadzenie
Zgodne z hierarchią Unii Europejskiej względem postępowania z odpadami na pierwszym miejscu jest zapobieganie powstawaniu odpadów. W przypadku gdy powstanie odpadów
jest nieuniknione, celowa jest ich minimalizacja oraz eliminacja powstawania odpadów „u źródła”, jak również wspieranie efektywnego zużycia zasobów naturalnych przez ponowne ich wykorzystanie, a w szczególności odzysk i recykling
[3]. W związku z powyższym można uznać, iż dobrze funk1/2016 (18)
cjonujący system gospodarki odpadami charakteryzuje się
tym, iż z biegiem czasu, przy stałych kosztach, następuje zarówno zmniejszenie ilości powstawania i unieszkodliwiania
odpadów, jak również zwiększenie odzyskanych i poddanych
recyklingowi odpadów. Niezwykle ważna w tym systemie jest
selektywna zbiórka jak największej ilości frakcji odpadów nadających się do odzysku i recyklingu. Opublikowany w lipcu
2014 r. komunikat Komisji Europejskiej Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: Program „zero odpadów dla Europy” zakłaLogistyka Odzysku / 41
Artykuł recenzowany
da zwiększenie efektywności gospodarki odpadami właśnie
poprzez wzrost ilości odzyskiwanych i poddawanych recyklingowi odpadów oraz spadek ilości składowanych odpadów
do koniecznego minimum [4, 9]. W osiągnięciu zakładanych
celów „zero odpadowej Europy” ma wspomóc, coraz częściej
wykorzystywana w różnych dziedzinach gospodarki, środowiskowa ocena cyklu życia (ang. LCA – Life Cycle Assessment)
[2]. Niniejszy artykuł stanowi głos w dyskusji na ten temat.
Jego nadrzędnym celem jest przedstawienie koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym oraz potencjału LCA w tym kontekście. Szanse budowania gospodarki o obiegu zamkniętym
w naszym kraju oceniono na podstawie wyników badań własnych dotyczących świadomości ekologicznej społeczeństwa
polskiego.
LCA w Polsce
Środowiskowa ocena cyklu życia jest techniką zarządzania
środowiskowego, która polega na „zebraniu i ocenie wejść,
wyjść oraz potencjalnych wpływów na środowisko systemu
wyrobu w okresie jego cyklu życia” [20]. Przytoczona definicja podkreśla dwie zasadnicze cechy LCA, a mianowicie dokonywanie oceny aspektów środowiskowych przez pryzmat
elementów „wejścia” i „wyjść”, co czyni LCA bilansem ekologicznym oraz ujmowanie tychże aspektów w perspektywie
całego cyklu życia wyrobu, tj. od wydobycia i przetworzenia
surowców, aż do końcowego zagospodarowania. Wszystkie te
kwestie powodują, że środowiskowa ocena cyklu życia może
znaleźć wiele obszarów zastosowań sięgających od sfery publicznej, poprzez analizy sektorowe, aż do wykorzystywania
na poziomie pojedynczej organizacji [15].
Historia badań LCA w Polsce jest stosunkowo krótka i sięga
lat 90-tych ubiegłego wieku. Pierwszą polską książkę dotyczącą tej kwestii, autorstwa Zbigniewa Kłosa, opublikowano w 1990 roku. Po 9 latach, na Politechnice Poznańskiej,
powstała pierwsza rozprawa doktorska z obszaru LCA [7].
Stopień popularności LCA na polskim rynku naukowym systematycznie rośnie, o czym świadczy zakres prowadzonych
badań, obejmujący między innymi:
■ procesy wydobycia węgla – Główny Instytut Górnictwa,
Katowice;
■ procesy wydobycia i przeróbki metali oraz procesy i związki chemiczne – Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk, Kraków;
■ gospodarkę odpadami komunalnymi – Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Zielonogórski;
■ opakowalnictwo – Instytut Badawczy Opakowań, Warszawa;
■ przetwórstwo drewna – Instytut Technologii Drewna, Poznań;
■ obiekty techniczne – Politechnika Poznańska;
■ materiały budowlane, procesy energetyczne – różne ośrodki naukowe;
■ obszary zarządzania środowiskowego oraz wykorzystywanie LCA w procesach przedsiębiorstw - Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Tematyka LCA znajduje także swoje odzwierciedlenie w oficjalnych dokumentach krajowych [1, 8, 10], a co więcej jest
również w coraz większym zakresie przedmiotem zainteresowań praktyki gospodarczej. Do najistotniejszych czynników
42 / Logistyka Odzysku
dr inż. Joanna
Zarębska
Uniwersytet
Zielonogórski, Wydział
Ekonomii i Zarządzania,
Katedra Zarządzania
Środowiskiem
i Gospodarką Publiczną,
[email protected]
mgr inż. Katarzyna
Joachimiak-Lechman
Uniwersytet Ekonomiczny
w Poznaniu, Wydział
Towaroznawstwa,
Katedra Towaroznawstwa
i Ekologii Produktów
Przemysłowych,
katarzyna.joachimiak-lechman@
ue.poznan.pl
potencjalnie determinujących popularność LCA należy chociażby zazielenianie zamówień publicznych, wzrost istotności badania śladu węglowego dla produktów i technologii
oraz zmiany w zakresie wymagań normy ISO 14001:2015
promujące ekoprojekowanie w systemach zarządzania środowiskowego oraz zakładające skuteczniejszą komunikacje
na temat kwestii środowiskowych [6, 13, 18]. Na popularność
LCA wśród przedsiębiorstw mogą także wpływać projekty finansowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości
np. Budowa i wdrożenie proinnowacyjnych usług optymalizacji dla MŚP opartych na zintegrowanym systemie eksperckim,
którego realizatorem był Wielkopolski Instytut Jakości w Poznaniu [14, 16]. Warto także zaznaczyć, iż w 2009 roku zostało powołane Polskie Centrum Badań LCA (PCLCA), którego
celem jest między innymi stymulowanie konkurencyjności
poprzez popularyzacje technik Zarządzania Cyklem Życia
(ang. LCM – Life Cycle Management) w procesach decyzyjnych przedsiębiorstw [11].
Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym
Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym jest przeciwieństwem do dotychczas panującego linearnego modelu gospodarki. Model ten polegał na założeniu, iż obfitość i dostępność zasobów pozwalała na swobodne ich wykorzystywanie,
wyprodukowanie z nich dóbr, a po ich zużyciu - wyrzucenie.
Koncepcja ta, funkcjonująca przez wiele lat, przyczyniła się
do znacznego marnotrawienia materiałów i nieracjonalnej
eksploatacji zasobów naturalnych. Zmiany w tym zakresie
następowały powoli. W literaturze podaje się, że pierwsze
postulaty o „domknięcie obiegu”, „zapętlenie gospodarki” były
wygłaszane w latach siedemdziesiątych XX wieku przez W.
Stahel’a i G. Reday w raporcie Komisji Europejskiej "Możliwość zamiany siły roboczej na energię" (1976 r.), czy przez M.
Braungart’a i W. McDonough’a promujących recykling matestyczeń – mArzec 2016
Artykuł recenzowany
riałowy i traktujących odpady jako potencjalne surowce [5].
Ponad trzydziestoletni okres pomiędzy pierwszymi pracami
z tego zakresu a opublikowanym w lipcu 2014 r. komunikatem Komisji Europejskiej Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: Program „zero odpadów dla Europy”, wypełniło wiele
dokumentów nawołujących do: zasobooszczędności, racjonalnego gospodarowania, zrównoważonego wykorzystywania surowców naturalnych itp. Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym jest holistycznym podejściem do kwestii
zarządzania wyrobem, mającym na celu stworzenie systemu
wyrobu wolnego od odpadów, zgodnie z ideą „od kołyski do
kołyski” (from cradle to cradle). U podstaw tego założenia leży
między innymi [8, 9]:
■ „ograniczenie ilości materiałów wymaganych do świadczenia konkretnej usługi (ograniczenie wagi);
■ ograniczenie zużycia energii i materiałów na etapach produkcji i użytkowania (efektywność);
■ ograniczenie wykorzystania materiałów niebezpiecznych
lub trudnych do recyklingu w produktach i procesach produkcji (substytucja);
■ projektowanie produktów łatwiejszych do utrzymania, naprawy, modernizacji, przerobienia lub recyklingu (ekoprojekt)."
Rola LCA w gospodarce o obiegu
zamkniętym
W polityce ekologicznej Unii Europejskiej predysponuje się
wdrażanie LCA w gospodarce odpadami podkreślając między innymi konieczność „opracowania programów zapobiegania powstawania odpadów koncentrujących się na kluczowych
elementach oddziaływania na środowisko oraz uwzględniających cały cykl życia produktów i materiałów” [12]. Koncepcja
gospodarki o obiegu zamkniętym zakłada minimalizację
odpadów już na poziomie projektowania wyrobu, a następnie obejmuje kolejne fazy cyklu życia, aż do fazy przerobienia
wyrobu lub ostatecznie recyklingu. Toteż postulat wykorzystania w tym zakresie LCA jest jak najbardziej zasadny. Potencjał LCA w analizowanym kontekście przejawia się w tym,
iż technika ta umożliwia między innymi:
■ określenie obciążeń środowiskowych wyrobów lub grup
wyrobów i wybranie spośród nich najbardziej przyjaznych
środowisku np. najmniej surowco- i energochłonnych;
■ ocenę konsekwencji środowiskowych alternatywnych sposobów realizacji tej samej funkcji przez różne systemy wyrobu;
■ porównanie procesów produkcji z punktu widzenia stosowanych czynników wytwórczych i ich substytutów (surowców naturalnych, materiałów produkcyjnych w tym
substancji niebezpiecznych itp.);
■ u kazanie oddziaływań środowiskowych wybranych procesów unieszkodliwiania odpadów i porównanie ich przy
założeniu jednolitej jednostki funkcjonalnej;
■ przedstawienie stosunku obciążeń do korzyści środowiskowych np. energochłonności instalacji służącej odzyskowi
surowców nieodnawialnych do poziomu tego odzysku;
■ pośrednio wyeliminowanie marnotrawstwa, zmniejszenie
ilości wytwarzanych odpadów, obniżenie kosztów operacyjnych oraz kosztów zewnętrznych.
Co ważne podkreślenia, ujmowane problemy środowiskowe
przedstawiane będą w sposób kompleksowy (z uwzględnie1/2016 (18)
niem kategorii wpływu oraz szkody) oraz w liczbowej postaci
(np. skumulowanego ważonego ekowskaźnika), co znacznie
ułatwi interpretacje oddziaływań środowiskowych oraz ich
komunikacje zainteresowanym stronom.
W dużym stopniu uogólniając, można stwierdzić, iż stosowanie techniki LCA przez przedsiębiorców przyczyni się do realizacji polityki większej odpowiedzialności za wprowadzane
na rynek wyroby oraz wykorzystywane surowce z recyklingu.
Szanse i wyzwania popularyzacji gospodarki
o obiegu zamkniętym w Polsce
Realizacja gospodarki o obiegu zamkniętym jest determinowana przez wiele czynników. Z punktu widzenia krajowego
systemu gospodarki odpadami, plany UE w tym zakresie są
bardzo ambitne. Obecnie funkcjonujący krajowy system gospodarki odpadami posiada pewne bariery, które budzą wiele
kontrowersji i w perspektywie krótkookresowej, mogą okazać
się nie do pokonania, są to przykładowo [1, 17]:
1) niska jakość recyklatu – w produktach używane są często
substancje i komponenty toksyczne powodujące znaczne
zubożenie jakości recyklatu (np. z PCV); recykling „u źródła” deklaruje większość społeczeństwa, ale odbierane odpady są nadal zanieczyszczone i zmieszane; recyklat z mechaniczno-biologicznego przetwarzania jest gorszej jakości
niż uzyskany „u źródła” [19];
2) uzbrojenie techniczne linii do mechaniczno-biologicznego
przetwarzania – instalacje MBP powinny zostać doposażone tak, aby mogły zapewnić znacznie wyższy poziom
wydzielenia odpadów do recyklingu, jako uzupełnienie
w stosunku do selektywnej zbiórki i odzysku energii;
3) przestarzałe technologie termicznego unieszkodliwiania
odpadów – obecnie budowanych jest sześć nowoczesnych
i wielkich spalarni odpadów komunalnych, do których
może zabraknąć odpadów o odpowiedniej jakości i kaloryczności; ponadto spalarnie mają na celu zniszczenie odpadów, które potencjalnie są zużytymi zasobami nadającymi się do powtórnego wykorzystania (recyklingu);
4) brak instalacji zagospodarowania bioodpadów kuchennych i ogrodowych.
Reasumując, obecnie funkcjonujący model gospodarki odpadami wymaga wprowadzenia zmian zarówno w finansowaniu krajowego systemu, zmian organizacyjno-prawnych
dotyczących odpadów oraz konieczności zorganizowania na
poziomie gminnym właściwej segregacji odpadów pod kątem ich odzysku i recyklingu. Autorki pragną podkreślić, co
również jest widoczne w wyżej wymienionych czterech barierach systemu, duże znaczenie obywatela - konsumenta, jako
pierwszego ogniwa powstawania odpadów. Dlatego też jak
podaje D. Matlak „dla zapewnienia oczekiwanej przez przetwórców odpadów ich jakości konieczne jest zwiększanie zakresu i jakości selektywnego zbierania odpadów komunalnych
„u źródła”, obejmującego nie tylko odpady surowcowe (papier,
tworzywa, szkło, metal), ale również bioodpady z gospodarstw
domowych, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz zużyte baterie i akumulatory (w tzw. gniazdach recyklingowych,
punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz
na zasadzie bezpośredniego odbierania odpadów wielkogabarytowych od mieszkańców)” [17]. Toteż wspieranie działań
zachęcających konsumentów do ograniczania ilości generowanych odpadów i ich odpowiedniego segregowania ma kluLogistyka Odzysku / 43
Artykuł recenzowany
czowe znaczenie w aspekcie budowania gospodarki o obiegu
zamkniętym.
W celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, jaki jest stosunek
społeczeństwa polskiego do selektywnego zbierania odpadów
komunalnych „u źródła”, oraz rozpoznania stopnia poinformowania Polaków o zmianach w obszarze gospodarki odpadami, przeprowadzono w 2015 roku ogólnokrajowe badanie
ankietowe techniką mieszaną PAPI (ang. Paper and Pencil
Interviewing) i CAWI (ang. Computer Aided Web Interview).
Badaniu poddano 1067 osób z całej Polski w wieku powyżej
18 roku życia. Poniżej przedstawiono fragment wyników.
Badania ankietowe – wybrane wyniki
Jak wykazano na rysunku 1, ponad 82% przebadanych obywateli uważa się za świadomych ekologicznie; 55% z tej grupy
stanowią kobiety, a 45% mężczyźni. W pytaniu o zachowania
proekologiczne uwzględniane w Pana/Pani życiu codziennym, niemal 77% badanych wskazało na segregację odpadów
„u źródła” (rys. 2). Niemniej jednak, bo zaledwie 61,4% badanych zapewniło, iż robi to zawsze, 19,2% odpowiedziało, że
postępuje w ten sposób czasami, a 9,5% badanych, że rzadko.
Pozostali respondenci nie segregują odpadów. Kolejny przykład proekologicznego zachowania oddziałującego na gospodarkę odpadami to stosowanie toreb ekologicznych lub wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych, które uplasowało się
w tej klasyfikacji na czwartym miejscu. Takie postępowanie
zadeklarowało prawie 65% respondentów.
Jakie zachowania proekologiczne uwzględnia Pan/i
w życiu codziennym?
2,40%
Inne
Zakup sprzętu AGD o większej
efektywności energetycznej
Korzystanie z publicznych środków
komunikacji miejskiej
Zakup produktów
rolnictwa proekologicznego
Wyłączanie niepotrzebnego w danej chwili
sprzętu elektronicznego i ładowarek
Stosowanie żarówek
energooszczędnych
Stosowanie toreb ekologicznych lub wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych
Segregowanie odpadów
komunalnych
47,60%
34,00%
12,90%
68,90%
74,00%
64,80%
76,90%
0,00%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
100,00%
Rys. 2 Rodzaj podejmowanych przez respondentów zachowań proekologicznych
Źródło: opracowanie własne.
Czy wg Pana/Pani odpowiednio poinformowano
społeczeństwo o wprowadzonych zmianach prawnych
związanych z koniecznością segregacji odpadów?
0,50%
21,80%
35,90%
Czy czuje się Pan/Pani obywatelem
świadomym ekologicznie?
0,70%
16,50%
41,80%
82,80%
TAK
NIE
BRAK ODPOWIEDZI
Rys. 1 Subiektywne odczucia respondentów na temat bycia obywatelem
świadomym ekologicznie
Źródło: opracowanie własne.
Na pytanie: Czy wg Pana/Pani podmioty odpowiedzialne za
gospodarkę odpadami w odpowiedni sposób poinformowały
społeczeństwo o wprowadzonych zmianach prawnych związanych z koniecznością segregacji odpadów, 41,8% badanych
odpowiedziało negatywnie, a 21,8% nie wiem, co może wskazywać na brak całkowitego zainteresowania i przywiązywania wagi do kwestii odpadów oraz ich segregacji. Natomiast
35,9% respondentów przyznało, iż byli odpowiednio poinformowani o następujących zmianach w zakresie gospodarki
odpadami (rys. 3).
44 / Logistyka Odzysku
TAK
NIE
NIE WIEM
BRAK ODPOWIEDZI
Rys. 3 Stopień poinformowania respondentów o zmianach w obszarze gospodarki odpadami
Źródło: opracowanie własne.
Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych
można uznać, iż zdecydowana większość respondentów
zapewnia o poczuciu swojej świadomości ekologicznej.
To optymistyczny prognostyk, niemniej jednak kolejne
wnioski budzą pewne obawy. Trudno mówić o budowaniu
gospodarki o obiegu zamkniętym w Polsce, której podstawą jest segregacja „u źródła”, jeżeli zaledwie 61,4% przebadanych obywateli deklaruje systematyczną segregację
odpadów komunalnych. Zatrważające jest również to, że
ponad 64% respondentów nie jest przygotowana do realizacji celów nowej ustawy o odpadach. Tak mały procent
respondentów (35,9%) uświadomionych o zmianach mających miejsce po 1 czerwca 2013 roku świadczy o dużych
niedociągnięciach, a zarazem możliwościach i konieczności ciągłej edukacji społeczeństwa w kwestii zmieniających
się zasad gospodarki odpadami komunalnymi.
styczeń – mArzec 2016
Artykuł recenzowany
Podsumowanie
Środowiskowa ocena cyklu życia (LCA) jest jedną z wielu technik wspomagających zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie, ale jako technika uniwersalna, może być również
z powodzeniem aplikowana do systemów gospodarczych. Jej
zastosowanie w realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym
jest pożądane, szczególnie w kwestii zwiększenia odpowiedzialności za wprowadzany wyrób na rynek, lecz będzie niewystarczające bez widocznego zaangażowania społecznego.
Dodatkowym elementem jest kwestia dofinansowania systemu, zmian organizacyjno-prawnych dotyczących odpadów
oraz konieczności zorganizowania na poziomie gminnym
właściwej segregacji odpadów pod kątem ich odzysku i recyklingu. Jak wskazują badania, przebadani respondenci sami
wskazują znaczące nieprzygotowanie systemu poprzez brak
odpowiedniej edukacji, informacji i oznakowania pojemników. Pytanie nasuwa się jednak inne, jak przekonać społeczeństwo do większego zaangażowania w realizację celów
zmienionego systemu gospodarki odpadami w Polsce, aby
„puste” postulaty i deklaracje społeczne zamienić w czyny?
Źródła:
[1]
Aktualizacja Krajowego planu gospodarki odpadami 2014, projekt z dnia 17.09.2015
r., Ministerstwo Środowiska, Warszawa, s. 35, 53; online: www.mos.gov.pl/g2/big/
2015_09/8fc2497f345721fe22ca200b9ceac577.pdf (dostęp 15.11.2015).
[2]Charles J. Corbett, 2015, Ocena cyklu życia jako wprowadzenie do gospodarki o obiegu zamkniętym, Logistyka Odzysku nr 3(16), s. 61-63.
[3]Dyrektywa z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów 2008/98/WE (Dz. Urz. WE
L nr 312/3).
[4]
Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii „Europa
2020” KOM(2011) 21 wersja ostateczna, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonimiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów, Bruksela; online: www.eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri
=COM:2011:0021:FIN:PL:PDF (dostęp 15.11.2015)
[5]www.product-life.org/pl/c2c-od-kolyski-do-kolyski (dostęp 11.10.15)
[6]Klonowski J. (2015), Możliwości wykorzystania europejskiej metodyki pomiaru efektywności środowiskowej do oceny projektów w zakresie ekoinnowacji, Materiały konferencyjne „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznań 24-25.11.2015, s. 23-29.
[7]Kłos Z., Kurczewski P., 2007, LCA Centres in Poland. Basic information about history, locataion and research activities, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Poznań.
[8]
Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów, 2014, Warszawa, s. 26-37.
online:
www.mos.gov.pl/g2/big/2014_02/9eb50a325ed3098179730907a88a
53d5.pdf (dostęp 15.11.2015)
[9]
Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy,
COM(2014) 398 końcowy z dnia 2 lipca 2014, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonimiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów, Bruksela; online: www.ec.europa.eu/environment/circular-economy/
(dostęp 15.11.2015)
[10]Kulczycka J., 2009, Life cycle thinking in Polish official documents and research. The
determination of discount rate for green public procurement, The International Journal of Life Cycle Assessment, nr 14(5), s. 375–378.
[11]Kulczycka J., Kurczewski P., Kasprzak J., Lewandowska A., Lewicki R., Witczak A.,
Witczak J., 2011, The Polish Centre for Life Cycle Assessment-the centre for life cycle assessment in Poland, The International Journal of Life Cycle Assessment, nr 16(5), s.
442-444.
[12]Kulczycka J., Pietrzyk-Sokulska E. (red.), 2009, Ewolucja gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
[13]Kulczycka J., Wernicka M. (2015), Czy zamówienia publiczne mogą być zielone?, Materiały konferencyjne „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznań 24-25.11.2015, s. 84-91.
[14]Kurczewski P., 2014, Life cycle thinking in small and medium enterprises: the results of
research on the implementation of life cycle tools in Polish SMEs—part 1: background
and framework, The International Journal of Life Cycle Assessment, nr 19(3), s. 593600.
[15]Lewandowska A., 2011, Environmental Life Cycle Assessment as a tool for identification and assessment of environmental aspects in environmental management systems
(EMS). Part 1 Methodology, The International Journal of Life Cycle Assessment, nr
16(2), s. 178-186.
[16]Lewandowska A., 2015, Środowiskowa ocena cyklu życia (LCA) produktów – bliżej, niż
kiedykolwiek wcześniej, Logistyka Odzysku nr 4(17), s. 28-31.
[17]Matlak D., 2015, W drodze ku gospodarce o obiegu zamkniętym, Logistyka Odzysku nr 4(17), s. 10
[18]Matuszak-Flejszman A. (2015), Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Materiały konferencyjne „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznań 24-25.11.2015, s. 72-78.
[19]Michniewska K., 2015, Analysis of secondary raw material prices in Poland in 2014 –
the situation after the change of the power over municipal waste, Logistyka Odzysku
nr 2(15), s. 57-63.
[20]PN-EN ISO 14040:2009 Systemy zarządzania środowiskowego – ocena cyklu życia
– zasady i struktura, PKN, Warszawa.
ZNASZ CIEKAWY PRODUKT LUB USŁUGĘ EKOLOGICZNĄ?
A MOŻE SPOTKAŁEŚ SIĘ Z PRODUKTEM LUB USŁUGĄ
NIEPRZYJAZNĄ ŚRODOWISKU?
2015
ZGŁOŚ JĄ DO UDZIAŁU W KONKURSIE!
WYTYPUJ EKO-HIT
LUB EKO-KICZ
I ZGARNIJ EKOLOGICZNE GADŻETY:
WWW.EFEKTYWNYSUROWCOWO.PL/ZGLOSZENIE
Rozstrzygnięcie IV edycji konkursu w trakcie
uroczystej Gali Wieczornej, podczas Konferencji
Logistyka Odzysku – 14 czerwca 2016 r.
Kontakt: Paulina Siwiec
tel. 512 108 434, [email protected]
ORGANIZATOR:
www.efektywnysurowcowo.pl
www.facebook.com/efektywnysurowcowo
LAUREACI POPRZEDNICH EDYCJI:
Nowe trendy
Generacja czystej energii w Bydgoszczy
Bydgoszcz staje się liderem w dziedzinie nowoczesnej gospodarki odpadami za sprawą
nowo wybudowanej ekoelektrociepłowni. Instalacja pracuje całodobowo, przekształcając
odpady komunalne w ciepło i prąd dla mieszkańców.
Generation of clean energy in Bydgoszcz
Bydgoszcz is the leader in the field of modern waste management through the newly
built combined heat and power plant. The installation works round the clock, converting
municipal waste into heat and electricity for residents.
Zakończenie budowy ZTPOK
W czwartek 26 listopada 2015 roku odbyła się uroczystość
zakończenia budowy Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Bydgoszczy. Po 787 dniach
od wbicia pierwszej łopaty uroczyście przecięto wstęgę,
symbolicznie oddając instalację do użytku.
30 września 2013 roku wbijaliśmy łopaty na placu budowy. Minęło 787 dni i dzisiaj mamy ogromny sukces. Każdy
może go zobaczyć i dotknąć. Podziękowania należą się naszemu wykonawcy, firmom: Astaldi oraz Termomeccanica
Ecologia, które w sposób profesjonalny poprowadziły cały
proces budowy. Ten sukces nie byłby możliwy, gdyby nie
zaangażowanie osób oraz instytucji, których spotykaliśmy
na swojej drodze. Bez ich determinacji i profesjonalizmu
nie byłoby to możliwe. Wszędzie spotykaliśmy się z pomocą i życzliwością, za co chciałbym bardzo serdecznie podziękować. Otwierana instalacja jest najnowocześniejsza
46 / Logistyka Odzysku
Maciej
Federowicz
Rzecznik prasowy
Międzygminny
Kompleks
Unieszkodliwiania
Odpadów ProNatura
Sp. z o.o. w Bydgoszczy
styczeń – mArzec 2016
Nowe trendy
w Europie, bezpieczna dla ludzi i przyjazna dla środowiska. Spotkało nas wiele nieprawdziwych osądów. Pokazaliśmy jednak wszystkim nieprzekonanym, że budujemy
bezpieczny i ekologiczny obiekt. Za nami podąża pięć instalacji, które są na różnym stopniu zaawansowania. Bydgoszcz jest pierwsza. Bądźmy z tego dumni i mówmy, że
jesteśmy liderem w kompleksowej gospodarce odpadami
komunalnymi - powiedział podczas uroczystości Konrad
Mikołajski, prezes spółki ProNatura.
Uroczyste otwarcie zakładu. Fot. ProNatura Sp. z o.o.
Bydgoska ekoelektrociepłownia
stanowi jedno z ogniw w łańcuchu
gospodarki odpadami
Charakterystyka ZTPOK
Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Bydgoszczy znajduje się na terenie Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego, na obrzeżach
miasta, z dala od zabudowań mieszkalnych.
Powierzchnia zabudowy ekoelektrociepłowni wynosi aż
19 tysięcy m2, a poszczególne elementy zakładu rozmieszczone są na otoczonej lasem, pięciohektarowej działce.
W zakładzie utylizowane są zmieszane odpady komunalne, palne odpady wielkogabarytowe oraz odpady z sortowania zmieszanych odpadów komunalnych. ZTPOK
obsługuje Bydgoszcz i Toruń wraz z okalającymi gminami. Instalacja nie tylko unieszkodliwia, ale jednocześnie
odzyskuje zawartą w odpadach energię zamieniając ją na
prąd i ciepło.
Odpady to alternatywne względem paliw kopalnych źródło energii. Zakład pozwala więc rozwiązać problem
odpadów zmieszanych, które do tej pory były po prostu
składowane, a ponadto sprzedając energię, generuje przychody, co zmniejsza koszty utylizacji.
Wiele produkowanych przez mieszkańców odpadów to
tzw. odpady zmieszane, które nie nadają się do recyklingu.
Zanim powstał ZTPOK, były po prostu gromadzone na
składowiskach odpadów. Tam podlegały powolnemu procesowi biodegradacji, choć czas rozpadu niektórych materiałów liczony jest w setkach czy tysiącach lat. W trakcie
trwania tego procesu do atmosfery wydzielany jest metan,
który jest gazem cieplarnianym tak jak dwutlenek węgla.
Na składowiska wywożone były też, w zmieszanych odpa1/2016 (18)
Warto przemyśleć
Nie ulega wątpliwości, że termiczne unieszkodliwianie odpadów, po otwarciu kolejnych zakładów
w Bydgoszczy, Krakowie, Koninie i Białymstoku oraz
planowanych rozruchach spalarni w Szczecinie i Poznaniu, będzie w Polsce istotnym sposobem ich
zagospodarowania. Szacuje się, że wszystkie nowo
otwarte spalarnie, będą mogły przetworzyć około
10% całkowitej ilości wyprodukowanych w Polsce
odpadów komunalnych. Termiczne przekształcanie
odpadów ma, wraz z ich recyklingiem i biologicznym
unieszkodliwianiem, zredukować procentowy udział
składowanych na wysypiskach odpadów komunalnych. W roku 2014 wyniósł on 53%. Rodzi się jednak
wiele pytań i wątpliwości czy to termiczne unieszkodliwianie odpadów jest najbardziej optymalnym sposobem ich zagospodarowania?
Dlaczego między innymi Francja, Niemcy, Wielka
Brytania oraz Japonia – potentat w zakresie spalania
odpadów wycofują się ze zakładów termicznego zagospodarowania odpadów? Jakie są koszty budowy
spalarni odpadów i ich funkcjonowania, w porównaniu z innymi sposobami ich unieszkodliwiania? Jaki
wpływ mają spalarnie na środowisko naturalne? Jaką
rolę w strukturze polskiej energetyki odegrają spalarnie odpadów?
Niewątpliwie, termiczne unieszkodliwianie odpadów
budzi wiele kontrowersji. Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu tą tematyką, w nadchodzących numerach ,,Logistyki Odzysku’’, przybliżymy
czytelnikom sektor spalarni odpadów w Polsce i postaramy odpowiedzieć na powyższe pytania. Już teraz zapraszamy do lektury!
dach, odpady niebezpieczne, które nie były segregowane,
a mieszkańcy beztrosko wrzucali je do śmietników. Dzięki
ZTPOK wszystkie odpady zmieszane są unieszkodliwiane,
a na składowiska trafiają tylko ustabilizowane i zestalone
pyły, które zajmują mniej miejsca i są nieszkodliwe. Co
ważne, zastosowana technologia pozwala uzyskać parametry emisyjne znacznie niższe i korzystniejsze dla środowiska, niż przewidują to dopuszczalne normy. Powietrze
wokół komina spalarni jest czystsze od tego w centrach
dużych miast.
Całkowity koszt projektu pn. „Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych dla Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego” wyniósł
ponad 522 mln zł i był współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko ze środków Funduszu Spójności.
Energia z odpadów
Upalne lato w 2015 roku przejdzie do historii polskiej branży energetycznej. Ograniczenia w dostawie prądu wywołały liczne pytania o jedną z podstawowych funkcji ZTPOK,
czyli produkcji energii. W kontekście dyskusji o tradyLogistyka Odzysku / 47
Nowe trendy
cyjnych metodach produkcji energii elektrycznej warto
zauważyć, iż technologia termoutylizacji (przekształcania
odpadów) zastosowana w bydgoskiej ekoelektrociepłowni zakłada pozyskania 54 000 MWh energii elektrycznej
rocznie. Produkcja uniezależniona jest od zasobów naturalnych, tj. stanu rzek, poziomu wód gruntowych itp. oraz
surowców naturalnych – ropy naftowej i węgla. Odbywa
się bowiem w pełni z udziałem najbardziej powszechnego,
najtańszego i zarazem najbardziej uciążliwego do zagospodarowania surowca, tj. odpadów komunalnych.
Bydgoska instalacja wykorzystuje technologię rusztową,
obecnie najbardziej efektywną i wydajną. Podobnie jest
w kilkuset miastach Unii Europejskiej. Metoda ta jest także najbezpieczniejsza oraz mniej energochłonna niż technologia plazmowa, w przypadku zastosowania której wyprodukowana energia jest prawie w całości zużywana na
własne potrzeby. Przypominamy, iż ZTPOK w Bydgoszczy,
obok produkcji energii elektrycznej, dostarczy ciepło do
bydgoskich mieszkań. To kolejny aspekt funkcjonowania
ZTPOK, który uniezależnia odbiorców od zasobów naturalnych.
– Warto zauważyć, iż ekoelektrociepłownia w czasie codziennej eksploatacji produkuje do 8 razy więcej energii
elektrycznej niż zużywa na własne potrzeby – informuje
Konrad Mikołajski.
Jednoczesne wytwarzanie energii elektrycznej oraz ciepła
nazywane jest kogeneracją. W tym procesie udział biorą
m.in. turbina parowa i generator prądu. Połączenie turbiny z kotłem umożliwia przesyłanie pary na turbinę, która
jest połączona z generatorem. Dzięki temu wytwarzana
jest energia elektryczna.
Odpady to alternatywne
względem paliw kopalnych źródło
energii, dlatego prąd produkowany
w ZTPOK to tzw. zielona energia
Bydgoszcz – lider w nowoczesnej
gospodarce odpadami
Za sprawą Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów
Komunalnych Bydgoszcz staje się liderem w dziedzinie
ekologii. Jego wybudowanie zapewni wypełnienie unijnych
zobowiązań wynikających z akcesji Polski do UE w zakresie odzysku surowców i redukcji składowania odpadów na
składowiskach oraz pozwoli uniknąć ewentualnych kar.
Pracuje przez całą dobę, produkując energię elektryczną
i cieplną z odpadów.
Europejczycy widzą potencjał termoutylizacji. W Europie
funkcjonuje i świetnie sprawdza się ponad 400 spalarni odpadów. W Szwecji instalacje działają nawet na obszarze Parków Narodowych, w Wiedniu zaś w centrum miasta. ZTPOK
w Bydgoszczy jest bezpiecznym i najnowocześniejszym tego
typu zakładem, spełniającym surowe wymogi w zakresie
ochrony środowiska. Poziom emisji jest stale monitorowany,
a informacje te udostępniane na bieżąco mieszkańcom.
48 / Logistyka Odzysku
Tablice informacyjne
Wraz z realizacją tej inwestycji w mieście, zgodnie z wcześniejszymi deklaracjami, zamontowane zostały trzy tablice informujące o stanie czystości powietrza. Pierwsza
z nich znajduje się przy ekoelektrociepłowni. Kolejne zainstalowane zostały na osiedlach Kapuściska i Łęgnowo,
znajdujących się najbliżej zakładu. Warto jednocześnie
podkreślić, że parametry emisyjne ekoelektrociepłowni
gwarantowane przez wykonawcę obiektu są znacznie niższe od norm wymaganych przez prawo.
ZTPOK – istotne ogniwo w nowoczesnym
systemie gospodarki odpadami
Bydgoska ekoelektrociepłownia stanowi jedno z ogniw
w łańcuchu gospodarki odpadami. Wraz z nią powstała też
kompostownia, która pozwala wykorzystać odpady zielone.
Oprócz tego spółka ProNatura zajmuje się sortowaniem
odpadów i ich recyklingiem. Budowa ZTPOK pozwoliła
uzupełnić infrastrukturę regionu o narzędzie pozwalające
w bezpieczny i korzystny sposób rozwiązać problem odpadów, których nie da się poddać recyklingowi. Dziś Bydgoszcz, Toruń i wiele współpracujących z ProNaturą gmin
może pochwalić się, że jest częścią jednego z najbardziej
nowoczesnych systemów gospodarki odpadami w Polsce.
styczeń – mArzec 2016
Nowe trendy
Analiza cen surowców wtórnych
w Polsce w 2015 roku
Jak co roku w ramach pracy redakcji poddano analizie rynek surowców wtórnych.
Także w 2015 badano trendy w tym zakresie oraz elementy, które mają największy
wpływ na ceny surowców wtórnych. Oto co udało się ustalić.
Analysis of recyclable material prices
in Poland in 2015
As every year, as part of our editorial work we have analysed the market of recyclable
materials. Also in 2015 we studied trends in this area and elements that had the greatest
influence on the prices of recyclable materials. Here is what we have found.
Rynek surowców wtórnych w Polsce
Próbując dokonać corocznej analizy cen surowców wtórnych w Polsce wciąż zadajemy sobie pytanie czy istniejąca
sytuacja handlu surowcami wtórnymi jest na tyle stabilna
by można określić ją mianem rynku? Czynnikiem istotnie wpływającym na jego kształtowanie się są kolejne plany Komisji Europejskiej zwiększania poziomów odzysku
i recyklingu surowców wtórnych do momentu utworzenia
się gospodarki o obiegu zamkniętym.1 Ich celem jest stworzenie gospodarki zasobooszczędnej, która w miarę możliwości nie będzie generować odpadów.
Zero waste w Europie
Zapobieganie powstawaniu odpadów, ekoprojektowanie, ponowne użycie i inne działania mające na celu odzysk surowców mogą przynieść przedsiębiorstwom w Unii Europejskiej
oszczędności netto sięgające 600 mld euro lub 8% rocznego
obrotu, prowadząc jednocześnie do ograniczenia łącznych
emisji gazów cieplarnianych o 2-4% rocznie. Sektory ponownego użycia i naprawy są w dużej mierze zależne od jakości
projektowania produktów - dla przykładu szacuje się, że koszt
wytworzenia telefonów komórkowych z używanych części
mógłby być o połowę niższy, jeśli używane telefony łatwiej
rozkładałyby się na części. Z pewnością jest to wyzwanie
i szansa dla rozwoju procesów logistyki odzysku. Gdyby
udało się zebrać 95% zużytych telefonów komórkowych,
mogłoby to przynieść oszczędności w zakresie kosztów materiałowych w wysokości ponad 1 mld euro [o procesach
pozyskiwania ZSEE (zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego) pisać będziemy obszernie w kolejnym numerze
„Logistyki Odzysku” – przyp. red.]. W przypadku lekkich
pojazdów dostawczych, gdzie już teraz odnotowuje się wysoki poziom zbierania, przejście z recyklingu do odnowienia
wyrobu mogłoby ograniczyć nakłady materiałowe o 6,4 mld
euro rocznie (około 15% budżetu przeznaczonego na mate1/2016 (18)
dr Katarzyna
Michniewska
adiunkt naukowodydaktyczny
Katedra Systemów
Bezpieczeństwa
i Obronności
Wydział Logistyki WAT
katarzyna.michniewska
@wat.edu.pl
mgr Jarosław
Michniewski
analityk rynków
surowców wtórnych
w Polsce
M&M Consulting
– Doradztwo
w ochronie środowiska
jaroslaw.michniewski
@mmconsulting.waw.pl
riały), zaś koszty energii o 140 mln euro, a także spowodować
zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 6,3 mln ton.2
Dynamiczny rozwój gospodarki chińskiej i ogromna
sprawność logistyczna pozyskiwania wszelkiego rodzaju
surowców wtórnych z dowolnej części Europy jest z pewnością silnym bodźcem motywującym Unię Europejską
do tego typu działań naprawczych. Nie można bowiem
polemizować z faktem, iż gospodarka linearna prowadzi
do niegospodarności w zarządzaniu surowcami.
Logistyka Odzysku / 49
Nowe trendy
50 / Logistyka Odzysku
2012
2013
2014
2015
1186
883
1015
896
686
Odpad opakowaniowy
z papieru i tektury
104
364
335
580
353
325
171
Odpad opakowaniowy
z blachy stalowej
281
639
667
658
609
316
253
Odpad opakowaniowy
z aluminium
2007
3525
4112
3955
4003
3690
3758
Odpad opakowaniowy
ze szkła
155
158
113
206
104
45
68
Odpad opakowaniowy
z drewna
29
31
33
48
43
58
23
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne na podstawie danych Eko Cykl Organizacja
CenyS.A.
surowców wtórnych w latach 2009 - 2015
Odzysku Opakowań
4500
4000
3500
zł/Mg
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2009
2010
z tworzyw sztucznych
2011
2012
z papieru i tektury
z blachy
2013
2014
z aluminium
2015
ze szkła
z drewna
Rys. 1 Ceny surowców wtórnych w latach 2009-2015 [zł/t]
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne na podstawie danych Eko Cykl Organizacja
Odzysku Opakowań S.A.
Jak pokazują zestawienia wyraźny spadek cen ropy naftowej spowodował spadek cen surowców wtórnych. W poszczególnych grupach sytuacja wyglądała następująco…
Rynek makulatury
W będącym przedmiotem rozważań niniejszego numeru
„Logistyki Odzysku” surowcu, dość znacząco obniżyła się
cena zakupu zwykłego papieru makulaturowego. Analiza
zawartych jednak w numerze artykułów na temat spektrum różnorodnych form materiałów papierniczych pozwala przypuszczać, że uśrednianie tej ceny bazując na cenach dostępnych w punktach skupu surowców wtórnych
jest niewystarczające.
Papier i tektura
250
200
150
100
50
ień
ad
dz
gru
nik
op
ier
lis t
pa
źd z
eń
ień
iec
iec
r pi
ze s
wr
sie
lip
j
ma
rw
c ze
c
ień
iec
kw
r ze
ma
y
0
ń
Wszystkie wyżej wymienione czynniki przyczyniły się do
spadku cen surowców wtórnych na polskim rynku w 2015
roku. Spadek ten boleśnie odczuły firmy bazujące w swej
działalności na surowcach wtórnych. Ogólny kształt wykresów średnich cen w zakresie poszczególnych grup odpadów
prezentuje tabela pierwsza i następujący po niej wykres.
2011
1198
lu t
Trendy cen surowców w Polsce na
przestrzeni lat 2009-2015
2010
513
c ze
W kraju natomiast główne czynniki mające wpływ na
ceny surowców wtórnych to rola gmin konkurujących na
rynku o odpady z dotychczasowymi jego uczestnikami
oraz trwający nieprzerwanie proces zmiany przepisów
(szczególnie w zakresie in-house), które mają bezpośredni
wpływ na destabilizację branży. Z pewnością sytuacja polityczna związana z wyborami prezydenckimi oraz powołaniem nowego składu parlamentu miały ogromny wpływ
na zamrożenie planów biznesowych firm działających
w branży, jak również nowych podmiotów planujących inwestycje w ten obszar rynku. Warto wspomnieć o niskiej
podaży surowców wtórnych pozyskiwanych za pomocą
stworzonego w 2013 roku systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, gdzie bolączką jest niska opłata marszałkowska za deponowanie odpadów na składowiskach
przy jednoczesnym kryterium najniższej ceny przy ustalaniu przetargów na obsługę w tym zakresie.
2009
Odpad opakowaniowy
z tworzywa sztucznego
st y
Sytuacja w Polsce
Tabela 1.
Ceny surowców wtórnych w latach 2009-2015 [zł/t]
zł/Mg
Sytuacja na świecie
Miniony rok był pełen zdarzeń o charakterze makroekonomicznym mających wpływ na kształtowanie się cen
surowców wtórnych w naszym kraju i na świecie. Najistotniejszym elementem z pewnością jest fakt obniżenia
ceny ropy naftowej na rynkach światowych do niespotykanie niskiego poziomu – jak podaje portal money.pl był
to najniższy spadek cen od 12 lat3. Poziom cen ropy ma
znaczenie dla ceny surowców wtórnych i stanowi jednocześnie punkt odniesienia dla kształtowania się polityki
cenowej przedsiębiorstw działających w branży surowców
wtórnych. Kolejnym istotnym zjawiskiem była pogarszająca się sytuacja gospodarki Chin (obniżenie poziomu
wzrostu PKB, spadek wartości aktywów na giełdzie papierów wartościowych, spadek sprzedaży samochodów)
co przełożyło się na zmniejszone zapotrzebowanie na
surowce wtórne. W konsekwencji spowodowało to spadek eksportu polskich firm z branży odpadowej operujących na tych kierunkach. Oczywiście należy wspomnieć
o sytuacji wewnątrz Unii Europejskiej. Kolejny rok kraje
członkowskie borykają się ze spowolnieniem gospodarczym oraz niepewnością co do powodzenia planów reformy gospodarki Grecji oraz innych państw o niskim wzroście PKB. Jednocześnie nierozwiązany problem napływu
uchodźców wpływa na sytuację gospodarczą w krajach
Unii Europejskiej. Brak stabilizacji wpływa na mniejszą
chęć do inwestowania co powoduje jednocześnie mniejsze
zapotrzebowanie na surowce. Należy również wspomnieć
o zamrożonym rynku wschodnim gdzie sytuacja polityczno-gospodarcza w Rosji i na Ukrainie powoduje wstrzymanie się od wymiany handlowej do momentu unormowania sytuacji.
Rys. 2 Średnia cena odpadów opakowaniowych z papieru i tektury w kolejnych miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne.
styczeń – mArzec 2016
Nowe trendy
Zestawiając wyniki uzyskane w zeszłym roku z rokiem
2014, można zauważyć spadek średniej ceny jednej tony
odpadów opakowaniowych z papieru i tektury o 154 złote.
Wahania cen makulatury były w minionym roku niewielkie. W drugiej połowie 2015 roku, cena makulatury wzrosła ze 150 do 200 złotych.
Posiłkując się wydawnictwem EUWID, widzimy, że
w 2015 roku ceny różnego rodzaju makulatury kształtowały się w bardzo zróżnicowany sposób, sięgając kwoty
nawet 1780 złotych za tonę lepszych odmian surowca.4
Jest to potwierdzenie dla faktu, iż rozwój tego rynku pozwala na uhonorowanie odpowiedniego przetwarzania
logistycznego odpadów w formie wyższej ceny za odpady
o lepszej jakości.
Tabela 2.
Ceny papieru na rynku surowców wtórnych w lipcu 2015 roku
Klasyfikacja wg normy PN-EN 643:2004
Cena [zł/t]
1.04
Tektura falista z domów handlowych
380 – 430
410 – 450
4.01
Ścinki tektury falistej nowej
1.11
Papier graficzny do odbarwienia sortowany
490 - 520
3.18.01
Ścinki białe bezdrzewne niepowlekane
1730 – 1780
ŹRÓDŁO: EUWID Pulp and Paper, 32/2015, EUWID Price Watch Poland July 2015.
W przypadku makulatury należy podkreślać, że bardzo
istotnym elementem jest jej czystość i nie mieszanie jej,
szczególnie z elementami powodującymi jej zawilgocenie.
Według ekspertów na tym rynku występuje bardzo duże
zapotrzebowanie na ten surowiec i dynamiczny rozwój
technologii przetwarzania.
Ten obszar sektora ściśle „współpracuje” z rynkiem drewna, o którym mowa będzie w dalszej części artykułu.
Rynek tworzyw sztucznych
Tworzywa sztuczne to surowiec bardzo zróżnicowany
i bezpośrednio zależny od cen surowców naturalnych.
Z tego względu wyraźnie widać istotny spadek cen surowców z tworzyw sztucznych w 2015 roku. Szczegółowe dane
prezentuje poniższy wykres.
Tworzywa sztuczne
740
720
zł/Mg
700
680
660
640
620
ień
ad
dz
gru
nik
op
lis t
ień
ier
pa
źd z
eń
ze s
wr
iec
j
iec
r pi
sie
lip
rw
c ze
ień
ma
c
iec
kw
y
lu t
r ze
ma
st y
c ze
ń
600
Rys. 3 Średnia cena odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych
w kolejnych miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne.
Jak można zauważyć, ceny tworzyw sztucznych są dość
niestabilne – w skali roku, odnotowaliśmy wahania od 650
do 720 złotych za tonę odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. W porównaniu z wynikami z roku 2014,
1/2016 (18)
Jacek
Wodzisławski
Prezes Zarządu
Fundacja RECAL
Metale to surowce permanentne. Oznacza to, że proces recyklingu metali może,
a nawet powinien, być prowadzony nieskończoną ilość
razy i to bez utraty jakości. Metale
nie tracą swoich właściwości w procesie recyklingu. Ponadto jako materiał jednorodny są łatwe w ponownym wykorzystaniu.
Wśród metali szczególne miejsce zajmują aluminiowe puszki do napojów, które są najlepiej odzyskiwanym opakowaniem w Polsce. W 2013 roku
ponownie do obiegu gospodarczego trafiło aż 79%
spośród wprowadzonych alu-puszek na krajowy
rynek. To jeden z najlepszych wyników wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej.
Odzysk opakowań z metali, a konkretnie ze stali
lub aluminium, jest procesem niezwykle istotnym
z makro- i miko-ekonomicznego punktu widzenia. Korzyści ekonomiczne to przede wszystkim niższe koszty
produkcji (w przypadku aluminium o 60%) oraz dodatkowe miejsca pracy przy przetwórstwie tych cennych
materiałów. Niemniej ważne, a może ważniejsze, są
aspekty związane z ochroną środowiska. To oszczędność zasobów naturalnych, a także zmniejszenie emisji zanieczyszczeń (nawet o 97%) oraz mniejsza nawet
o 95% emisja gazów cieplarnianych.
Niestety, na koniec 2015 roku ponad 200 gmin
w Polsce nie prowadziło lub udawało zbiórkę selektywną najcenniejszej frakcji występującej w odpadach komunalnych – metali. Stosując sformułowanie „udawało zbiórkę selektywną” mam na
myśli stosowanie w gminnych regulaminach utrzymania czystości i porządku, zapisów polegających
na przypisaniu zbiórki selektywnej opakowań
z metali wyłącznie do PSZOK (Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych). W praktyce
oznacza to brak zbierania niektórych frakcji materiałowych do worków lub pojemników. To jeden
z mechanizmów omijania wymogów ustawowych.
Mam głęboką nadzieję, że Ministerstwo Środowiska, w trwających pracach nad rozporządzeniem
odnośnie standardu selektywnego zbierania odpadów, ostatecznie wyeliminuje ten negatywny
mechanizm, który stosuje około 8% samorządów
gminnych w Polsce.
Logistyka Odzysku / 51
Nowe trendy
cena jednej tony tworzywa sztucznego zmalała o ponad
200 złotych.
drastycznie spadła, co przełożyło się na sytuacje hutnictwa i sektorów pokrewnych
nie tylko w Polsce.
Aluminium
Rynek szkła
6000
5000
4000
zł/Mg
W zakresie odzysku i recyklingu odpadów szklanych również zauważalne są zmiany powodujące spadek zyskowności
gospodarowania tego typu surowcami. Spadek ten jest jednakże odbiciem spadku cen, Szkło
które miało miejsce w roku 2014.
3000
1000
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
ień
ad
dz
gru
nik
op
ier
źd z
pa
wr
lis t
ze s
r pi
eń
ień
iec
sie
iec
lip
j
rw
ma
c ze
c
ień
iec
kw
y
r ze
ma
lu t
st y
c ze
ń
0
ień
ad
dz
gru
nik
op
lis t
ień
ier
pa
źd z
eń
ze s
wr
iec
r pi
lip
sie
j
iec
rw
c ze
ień
ma
c
iec
kw
y
r ze
ma
st y
c ze
ń
Rys. 5 Średnia cena odpadów opakowaniowych z aluminium w kolejnych
miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie
własne.
Blacha
lu t
zł/Mg
2000
400
350
300
250
zł/Mg
Rys. 4 Średnia cena odpadów opakowaniowych ze szkła w kolejnych
miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne.
200
150
Cena jednej tony odpadów opakowaniowych ze szkła
w 2015 roku kształtowała się na poziomie 60-80 złotych.
Średnia cena wyniosła 68 złotych, co w porównaniu z zeszłoroczną analizą, oznacza wzrost o 23 złote za jedną tonę
surowca.
52 / Logistyka Odzysku
dz
ień
ad
op
gru
lis t
nik
ień
pa
wr
źd z
ier
ze s
eń
r pi
iec
sie
iec
lip
rw
j
c ze
ień
ma
c
kw
iec
y
r ze
ma
lu t
st y
c ze
ń
0
Rys. 6 Średnia cena odpadów opakowaniowych z blachy w kolejnych
miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne.
Średnia cena jednej tony odpadów opakowaniowych z blachy wyniosła 253 złote, co w porównaniu z rokiem 2014,
oznacza spadek o 63 złote. Warto odnotować stopniowe
zmniejszenie ceny blachy. Na początku 2015 roku, kształtowała się na poziomie nawet 350 złotych, a grudniu wynosiła już 150 złotych.
Rynek drewna
Na koniec jak zwykle krótka prezentacja cen odpadu paletowego, która choć spadła, pozostała w miarę stabilna
w porównaniu do dynamicznej sytuacji w sektorze – jej
cena wahała się nieznacznie
na przestrzeni minionego
Drewno
roku.
30
25
20
15
10
5
ień
gru
dz
ad
op
lis t
nik
pa
źd z
ier
ień
eń
r pi
ze s
wr
sie
iec
iec
lip
rw
c ze
j
ma
c
ień
iec
kw
y
r ze
ma
lu t
c ze
ń
0
st y
Rynek metali
W zakresie odzysku i recyklingu metali szczególnie korzystna i wpływająca na bardzo spektakularne efekty w zakresie osiąganych poziomów odzysku i recyklingu jest cena
aluminium. Mimo, że również tutaj różnego rodzaju zawirowania w Polsce i na świecie powodowały zmiany cen tego
surowca, jego pozycja jest silna i przyciąga wielu inwestorów, korzystnie oddziałujących na rozwój tego rynku.
Średnia cena jednej tony odpadów opakowaniowych
z aluminium wyniosła w 2015 roku 3758 złotych, co w porównaniu z rokiem 2014 dało wzrost o niecałe 70 złotych.
W przeciągu całego roku, ceny wahały się od 4800 do 3200
złotych za jedną tonę tego metalu.
Gorzej sytuacja wygląda w przypadku innego z metali,
który także jest dość popularnie wykorzystywany jako budulec do produkcji opakowań. Cena blachy stalowej dość
50
zł/Mg
Czynnikiem istotnie wpływającym
na kształtowanie się rynku
surowców wtórnych są kolejne
plany Komisji Europejskiej
zwiększania poziomów odzysku
i recyklingu surowców wtórnych
do momentu utworzenia się
gospodarki o obiegu zamkniętym
100
Rys. 7 Średnia cena odpadów opakowaniowych z drewna w kolejnych
miesiącach 2015 roku
ŹRÓDŁO: Opracowanie własne.
styczeń – mArzec 2016
Nowe trendy
Rok 2015 przyniósł stabilizację cen odpadu opakowaniowego z drewna. Wahania były bardzo nieznaczne i kształtowały się w przedziale 20-26 złotych za tonę. Porównując
wyniki badania z 2015 roku, z analizą, którą publikowaliśmy w zeszłym roku, nastąpił spadek średniej ceny jednej
tony odpadu opakowaniowego z drewna o 35 złotych.
Poziom cen ropy ma znaczenie
dla ceny surowców wtórnych
i stanowi jednocześnie punkt
odniesienia dla kształtowania się
polityki cenowej przedsiębiorstw
działających w branży surowców
wtórnych
Prognoza dla rynku surowców wtórnych
na 2016 rok
Przewiduje się, że do końca roku 2016 cena ropy naftowej
może wzrosnąć nawet o 50%.5 W czwartym kwartale 2015
roku cena za baryłkę ropy wynosiła 46$, prognozuje się, że
w 2016 roku może ona wzrosnąć o 15$ na baryłce. Jaki będzie
miało to wpływ na ceny surowców wtórnych w Polsce? Nieuniknione jest, że trendy te zależeć będą między innymi od
zmian przepisów ramowych dla rozszerzonej odpowiedzialności producentów, którzy będą musieli planować swoją produkcję w sposób zrównoważony, by dojść do polityki „zero
waste” i gospodarować odpadami w obiegu zamkniętym
na tyle, na ile jest to możliwe. Komisja Europejska zmieni
przepisy, aby umożliwić zakwalifikowanie materiałów poddanych recyklingowi jako nie-odpady, jeżeli spełniają ogólne warunki jednakowe w całej Unii Europejskiej. Celem tej
zmiany jest uproszczenie ram legislacyjnych dla operatorów
w sektorze recyklingu oraz zapewnienie równych warunków
działania. Obowiązujące w całej Unii Europejskiej kryteria
utraty statusu odpadu (np. dla szkła lub złomu miedzi) pozo-
staną w mocy.6 Niewątpliwie wpłynie to na rynek surowców
wtórnych i na zasady gospodarowania nimi w ramach Unii
Europejskiej. Dodatkowo Komisja Europejska zamierza:
■
Pomagać firmom sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w czerpaniu korzyści z możliwości rynkowych w zakresie zwiększonej wydajności zasobów poprzez utworzenie europejskiego centrum doskonałości
w dziedzinie zasobooszczędności;
■ W pełni wykorzystywać program prac programu „Horyzont
2020” na lata 2016 – 2017, który zawiera ważną inicjatywę pt.
„Przemysł 2020 w gospodarce o obiegu zamkniętym” wspieraną budżetem w wysokości ponad 650 mln euro;
■ Wraz z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym oraz Europejskim Centrum Doradztwa Inwestycyjnego, zachęcać do składania wniosków o finansowanie oraz wspierać rozwój projektów mających znaczenie dla gospodarki
o obiegu zamkniętym.7
Informacje te z pewnością są bardzo istotne dla blisko
4000 firm zajmujących się odzyskiem i recyklingiem, rozporoszonych po Polsce, których wielkość klasyfikuje ich
jako przedsiębiorstwa sektora MŚP.
Bez względu na to jak będzie wyglądała sytuacja cen surowców na rynkach światowych, która z pewnością oddziałuje na rynek polski, istotne znaczenie będzie miało
nabieranie dojrzałości przez polską gospodarkę w zakresie odzysku i recyklingu odpadów. Nie można marginalizować tego elementu także w kontekście bezpieczeństwa
zasobowego. Każda przyczyna stabilizacji i normalizacji
rynku surowców wpłynie pozytywnie na pozycję podmiotów stanowiących elementy tego sektora, w tym w szczególności będzie oddziaływać na zasady funkcjonowania
i wielkość wsparcia dostarczanego w ramach rozszerzonej
odpowiedzialności producentów przez organizacje odzysku opakowań.
Przypisy:
1 www.europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6204_pl.htm
2 www.europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6204_pl.htm
3 www.money.pl/gielda/surowce/wiadomosci/artykul/wzrosty-cen-na-rynku-ropy-
-nie-potrwaja-dlugo,151,0,2008215.html
4 www.euwid-packaging.com/markets/price-watch-cartonboard-pl.html
5 www.bloomberg.com/news/articles/2016-02-03/oil-seen-surging-about-50-by-
6 7 fourth-quarter-as-supply-eases
www.europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6204_pl.htm
www.europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6204_pl.htm
Klub ekoCSR – czystszy zysk
dla Twojej firmy
Klub ekoCSR powstał i działa w celu podnoszenia świadomości ekologicznej
przedsiębiorców oraz szerzenia idei społecznej odpowiedzialności biznesu. Klub
zrzesza firmy, które są zainteresowane koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu
i zrównoważonego rozwoju. Celem klubu ekoCSR jest przeniesienie tematów ochrony
środowiska z obszaru koncepcji na obszar konkretnych korzyści dla firmy. W tym numerze
kontynuujemy prezentację członków klubu ekoCSR, czyli firm, które stanowią przykład
praktycznego wdrożenia ekologicznej odpowiedzialności.
1/2016 (18)
Logistyka Odzysku / 53
Najlepsze praktyki
Oszczędzanie surowców naturalnych jest
naszym priorytetem
Enersys Sp. z o.o. przykładem producenta
odpowiedzialnego społecznie
Antalis to światowy dystrybutor papieru i materiałów
do komunikacji wizualnej oraz materiałów opakowaniowych, działający w 46 krajach na całym świecie.
Spółka Enersys to dzisiaj lider w produkcji akumulatorów trakcyjnych i stacjonarnych. Celem firmy jest
utrzymanie się w światowej czołówce rozwiązań energii
zmagazynowanej. Nasza kultura organizacyjna demonstruje szacunek dla klientów, współpracowników, dostawców oraz społeczeństwa i środowiska naturalnego.
Joanna
Smolińska
Prezes Zarządu Antalis
Poland Spółka z o.o.
Małgorzata
Podyma
Specjalista ds. Ochrony
Środowiska i BHP
Enersys Sp. z o.o.
Ponieważ drewno jest jednym z głównych surowców służących do produkcji papieru, staramy się zapewnić całkowitą przejrzystość i identyfikowalność jego źródeł. Swoje
działania opieramy na celach rozwojowych ONZ. Wybieramy dostawców, którzy zobowiązują się w swojej działalności do przestrzegania zasad zrównoważonego rozwoju.
Większość z nich przestrzega tych kryteriów kierując się
zasadami kodeksu postępowania dostawców (ang. supplier
code of conduct).
Poszliśmy o krok dalej, zrewolucjonizowaliśmy rynek
i wyedukowaliśmy tak, iż odbiorcy zrozumieli że nasze
papiery, a zwłaszcza te z gamy papierów ekologicznych, są
przyjazne dla środowiska. Nasi klienci są w pełni świadomi swoich wyborów w codziennej komunikacji wizualnej
jak i w obszarze raportowania CSR.
Skupiamy się na działaniach służących edukacji rynku
i promowaniu papieru z recyklingu także wśród potencjalnych odbiorców swoich produktów. Celem nadrzędnym naszych działań są systemowe zmiany, sprzyjające
wykorzystaniu tego surowca w druku materiałów marketingowych oraz książek i podręczników. Posiadając
szeroką ofertę produktów z recyklingu oraz certyfikowanych FSC i PEFC, wspieramy klientów dzieląc się wiedzą
i praktycznymi rozwiązaniami w zakresie ich używania.
Jesteśmy organizatorem dziesiątek szkoleń i warsztatów
poświęconych tej tematyce. Ich uczestnikami są potencjalni klienci, jak i końcowi użytkownicy produktów (agencje
reklamowe, wydawnictwa, korporacyjni zleceniodawcy
druku masowego).
Innowacyjnym rozwiązaniem wprowadzonym przez nas
jest kalkulator środowiskowy dla naszych klientów, który
pokazuje szacunkowe oszczędności w kosztach transportu, czy składowania, wynikające z wykorzystania papierów ekologicznych. Klienci mogą wykorzystywać eko-kalkulator w swoich pracach, pokazując ograniczony wpływ
na środowisko.
54 / Logistyka Odzysku
Zakład w Bielsku-Białej od lat spełnia szereg restrykcyjnych przepisów środowiskowych dotyczących produkcji
akumulatorów ołowiowo-kwasowych i na każdym kroku
stara się podnosić poprzeczkę w zakresie odpowiedzialności za efekty środowiskowe prowadzonej działalności.
Ograniczamy i aktywnie monitorujemy emisję gazów
i pyłów do atmosfery pochodzących z produkcji jak i zarządzanej przez nas floty samochodów firmowych. Dzięki
zaangażowaniu pracowników, modyfikacjom oraz ciągłym inwestycjom w obszarach produkcyjnych uzyskujemy coraz lepszą efektywność w zakresie minimalizacji
zużycia zasobów (woda, energia elektryczna) na jednostkę produktu. Aktywnie rozwijamy programy związane
z redukcją ilości powstających odpadów od poziomów
biurowych (napełnianie tonerów drukarskich, segregacja
odpadów) poprzez produkcję do wysyłki towaru (redukcja
ilości opakowań, wielokrotny obieg palet produkcyjnych,
promowanie opakowań wielokrotnego użytku).
Każdy klient Enersys sp. z o.o. może skorzystać poprzez
sieć naszych przedstawicielstw handlowych z możliwości
oddania do ponownego przetworzenia własnych zużytych
akumulatorów. Organizujemy odbiór baterii z dowolnego
miejsca w kraju poprzez upoważnionych spedytorów do
zakładu przetwarzania, który zapewnia właściwy poziom
odzysku materiałów oraz unieszkodliwienia substancji
niebezpiecznych.
Działania środowiskowe prowadzimy również poprzez
własne kampanie edukacyjne, w których promujemy
sposób właściwego postępowania ze zużytymi bateriami
i akumulatorami. Staramy się dotrzeć do różnych grup
odbiorców – dzieci, dorosłych oraz klientów biznesowych,
od szczebli lokalnych do informacji o zasięgu krajowym.
Włączenie się do Klubu ekoCSR to kolejny krok, aby przez
wymianę nowych doświadczeń czerpać inspirację do realizacji zadań środowiskowych na poziomie lokalnych
społeczności, w których funkcjonujemy.
styczeń – mArzec 2016
RELACJA-ŚWIAT
W świecie zaawansowanych technologii
Szkolenie Logistyka Odzysku w Japonii w nowej odsłonie
W Harmonii z Ludźmi oraz Naturą, Łatwość w jeździe, Celebracja jazdy to hasła
przyświecające kolejnej, szóstej, edycji szkolenia Logistyka Odzysku w Japonii. W okresie
7-15 listopada 2015 roku mieliśmy okazję zwiedzić trzy zakłady: Suntory Musashino,
muzeum Kawasaki oraz zakład Mazda. Ponadto dzięki bogatemu harmonogramowi
wyjazdu na naszej trasie znalazły się również takie miasta, jak: Tokyo, Fujiyama, Kobe,
Kyoto czy Hiroshima.
In the world of advanced technology
A new version of the Reverse Logistics training in Japan
In Harmony with People and Nature, Flexibility in driving, Celebration of driving are
slogans guiding the next, sixth edition of the Reverse Logistics training in Japan. In the
period from 7th to 15th November 2015 we had the opportunity to visit three plants of
Suntory Musashino, the Kawasaki museum and the Mazda factory. In addition, thanks to
a rich schedule of the trip we also toured such cities as Tokyo, Fujiyama, Kobe, Kyoto and
Hiroshima.
K
ażdy potrzebuje zmian i urozmaicenia. Tym razem braliśmy pod uwagę to, iż część uczestników była z nami
kolejny raz. W związku z tym na naszej mapie podróży znalazły się nowe miasta oraz zakłady. Japonia przywitała nas
zachmurzonym niebem i lekkimi opadami deszczu, jednak
nikogo to nie zraziło. Już pierwszego dnia ruszyliśmy ku jej
odkrywaniu. Zapraszam w tę krótką podróż…
Wizyta w stolicy
Tokyo położone jest nad Oceanem Spokojnym na największej
japońskiej wyspie – Honsiu. Jest to między innymi centrum
polityczne, handlowe, finansowe i edukacyjne kraju. To tam
znajduje się najwięcej biur, uczelni, ośrodków kultury, ministerstw. Na ponad dwóch tysiącach km2 skupia ponad 13 milionów ludzi. Ogrom robiący wrażenie.
Żeby wczuć się w klimat Japonii w pierwszej kolejności udaliśmy się do świątyni Senso-ji (jap. 浅草寺), która jest jedną
z najczęściej odwiedzanych świątyń przez turystów. Dlaczego? Znajduje się ona w dzielnicy Asakusa i stanowi przykład
japońskiej, buddyjskiej architektury sakralnej. W kolorach
dominuje czerwień, czerń oraz złoto. Większość osób, właśnie tak wyobraża sobie świątynie.
Bez wątpienia miejscem, w którym warto być jest dzielnica
Harajuku. To istne królestwo mody, w którym dominują odważne stylizacje, od gotyku po słodkie lolitki. Również nas
nie mogło zabraknąć na pełnej butików, najmodniejszych Japonek, nowoczesnych restauracji, ulicy Takeshita. Dwadzieścia minut spacerem od tego pełnego neonowych kolorów
miejsca, znajduje się dzielnica Shibuya. Najbardziej popularnym punktem spotkań jest rzeźba psa Hachiko. Niezaprzeczalny symbol wierności. Ponadto znajduje się w niej jedno
z najbardziej niesamowitych i ruchliwych skrzyżowań świata
1/2016 (18)
o tej samej nazwie. W godzinach szczytu na zielonym świetle przekracza je jednocześnie kilka tysięcy osób. Wieczorem
warto spojrzeć na Tokyo z innej perspektywy. Najlepiej zrobić to z najwyższego dostępnego miejsca, na przykład wieży
widokowej i telewizyjnej Tokyo Skytree. Powstała ona w roku
2012 i do dziś jest najwyższą wieżą na świecie (wysokość całkowita – 634 m).
Pies Hachiko urodził się w roku 1923. Jego właścicielem był profesor Ueno Hidesaburo, wykładowca
na Uniwersytecie Tokijskim. Hachiko codziennie odprowadzał swojego pana na stację i czekał na jego
powrót z pracy. Po śmierci profesora, Hachiko nadal
przychodził w miejsce spotkań, czekając na swojego nieżyjącego właściciela. Obecnie jest symbolem
wierności i lojalności.
Od wina do…
Pierwszym zakładem, który odwiedzamy jest browar Suntory
Musashino, znajdujący się prefekturze Tokyo. Firma Suntory
to znany producent napojów oraz jedzenia, którego misją jest
W harmonii z Ludźmi i Naturą. Historia firmy Suntory sięga
roku 1899, w którym to Shinjiro Torii zaczął produkować
i sprzedawać wino w założonej przez siebie firmie Torii Shoten. W roku 1907 sztandarowym produktem stało się wino
Akadama Port. W kolejnych latach produkcja rozwinęła się
o whisky. Kojarzone dziś między innymi z filmu Sofii Coppoli „Między słowami”, gdzie pojawiła się jego subtelna reklama. Po whisky przyszedł czas na piwo. W roku 1963 otworzony został pierwszy zakład, produkujący ten trunek. Również
Logistyka Odzysku / 55
RELACJA-ŚWIAT
Tokyo
Fujiyoshida
Kyoto
Kobe
Hiroshima
Osaka
wtedy nazwa firmy została zmieniona na Suntory Limited.
XX wiek to okres prężnego rozwoju marki. Do produkcji napojów doszła żywność oraz suplementy diety. Mało kto wie, iż
pierwsza niebieska róża została wyhodowana właśnie przez
Suntory. Ponadto firma zaczęła angażować się w ochronę środowiska oraz kulturę. W roku 2005 powstało nowe logo, stosowane do dziś, nawiązujące do wody. To ona jest podstawą
produkcji przedsiębiorstwa.
Zakład Suntory Musashino
Zakład ten znajduje się w prefekturze Tokyo, około godziny
jazdy od centrum miasta. Działa od roku 1963, jako pierwszy browar firmy. Obecnie produkuje dużą część produktów
marki. Podczas godzinnego szkolenia, poznajemy między innymi proces powstawania piwa, składniki, które odgrywają
kluczową rolę przy jego produkcji, pochodzenie specjalnie
wyselekcjonowanego chmielu. Na koniec każdy z uczestników ma możliwość przetestować efekt końcowy powstający
w fabryce.
Piwo składa się w 90% z wody. Wszystkie piwa produkowane
w Suntory, również w typie Happoshu (niskosłodowe piwo warzone z zaledwie 25% słodowanego jęczmienia) są produkowane w 100% z naturalnej wody. Pochodzi ona z zatwierdzonych
źródeł - głębokich studni. Kolejnym ważnym składnikiem jest
starannie selekcjonowany jęczmień. Jego ziarna wybierane są
pod kątem jednolitej wielkości, aby kiełkowały równomiernie.
56 / Logistyka Odzysku
Równie istotnym elementem jest… chmiel. Wysokiej jakości
rośliny wybierane są przez ekspertów. Importowane z Europy
(między innymi Czech) bądź Stanów Zjednoczonych transportowane są w ściśle określonych warunkach. Niska temperatura pozwala zachować im świeży smak oraz aromat.
Produkcja na wielką skalę, jak to wygląda?
■Słodowanie, czyli z jęczmienia do słodu
Wyselekcjonowane ziarna jęczmienia należy poddać ruchom powietrza, w warunkach temperaturowych umożliwiających ich kiełkowanie. Kiełkowanie i rośnięcie ziaren
jest ściśle kontrolowane. Po osiągnięciu odpowiedniej wielkości, proces ten jest zatrzymywany, a korzonki usuwane,
aby powstał słód.
■Przygotowanie brzeczki, czyli ze słodu do brzeczki
Następnie słód jest mielony, dodawana jest naturalna woda,
a temperatura jest tak ustawiana, aby skrobia znajdująca się
w słodzie mogła zamienić się w cukier. Kolejnym krokiem
jest dodanie chmielu. Płyn jest gotowany w celu zagęszczenia
brzeczki, zniszczenia enzymów, rozpuszczenia składników
chmielu oraz wytrąceniu substancji garbnikowo-białkowych.
Tak przygotowana brzeczka posiada smak i gorycz chmielu.
■Fermentacja, czyli z brzeczki do piwa
Przed zafermentowaniem z brzeczki zbiera się substancje,
które wytworzyły się po jej schłodzeniu. Do brzeczki dodaje się drożdże. Tak powstałą mieszaninę poddaje się fermentacji w niskiej temperaturze. Drożdże rozkładają obecne w brzeczce glukozę, fruktozę, sacharozę oraz maltozę na
alkohol etylowy oraz dwutlenek węgla. Brzeczka staje się
„młodym piwem” (o zawartości około 5% alkoholu), w przeciągu około siedmiu dni.
■Dojrzewanie – leżakowanie, czyli proces starzenia
Młode piwo poddaje się starzeniu w zbiornikach, w niskiej
temperaturze. Piwo nasyca się dwutlenkiem węgla, smak
i aromat stają się łagodniejsze.
styczeń – mArzec 2016
RELACJA-ŚWIAT
Góra Fuji (jap. 富士山; Fuji-san) jest czynnym wulkanem oraz najwyższym szczytem Japonii (3776 m
n.p.m.). W roku 2013 wpisana została na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako obiekt dziedzictwa
kulturowego. Jej stożkowy kształt jest tak samo piękny z każdej ze stron i ukochany przez Japończyków
już od czasów starożytnych.
Onsen (jap. 温泉) to gorące źródła na których zbudowano publiczne kąpieliska, łaźnie oraz baseny.
Wiele z nich ma właściwości lecznicze. Podczas korzystania z nich obowiązują specjalne zasady. Jest to
miejsce oczyszczenia, przede wszystkim duchowego.
Shinkansen (jap. 新幹線) sieć linii kolejowych, stworzona dla superszybkich pociągów. Nazwę tłumaczy
się jako „nową główną linię”. Pierwotnie odnosiła się
bowiem do linii Tōkaidō, która w roku 1964 połączyła
Tokyo z Osaką.
Wagyū (jap. 和牛) to nazwa kilku ras mięsnego bydła japońskiego o wyjątkowej jakości. Mięso z nich
przyrządzone jest delikatne i aromatyczne o charakterystycznej marmurkowatości.
Buddyjska Świątynia Senso-ji
■Filtracja, czyli usuwanie drożdży oraz zawiesin pofermentacyjnych
Proces ten ma na celu powstanie piwa o odpowiedniej klarowności oraz połysku. Do filtracji wykorzystuje się ziemię
okrzemkową bądź membrany.
■Pakowanie, czyli puszkowanie oraz kegowanie
Po zakończonej filtracji (czasem i pasteryzacji) piwo rozlewane jest do butelek, puszek, beczek, czy kegów. Wszystko
odbywa się pod ścisłą kontrolą z udziałem tlenu, aby chronić
smak. Ostateczna kontrola odbywa się przed każdą wysyłką.
W harmonii ze środowiskiem
Zakład dąży do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla oraz
konsumpcji energii, ponownie wykorzystuje produkty uboczne oraz wytwarzane przez siebie odpady. Cała woda zbierana
jest oddzielnie, a następnie wykorzystywana w urządzeniach
produkcyjnych, również ta pochodząca z opadów deszczu.
Ponadto Suntory stosuje swoje standardy, które są bardziej
rygorystyczne niż te przewidziane przez prawo. Firma popiera również politykę zero-waste (zero odpadów), dążąc do
zmniejszenia ilości odpadów z produkcji oraz 100% odzysku
zasobów.
W drodze do Osaki
Czas nas nagli, wizyty w zakładach czekają, nie możemy jednak obojętnie przejechać obok najwyższego szczytu Japonii,
którym jes wulkan Fuji-san. Zatrzymujemy się w miejscowości Fujiyoshida, z której przy dobrej pogodzie widok rozciąga
się na sam szczyt. Tym razem nie mamy tyle szczęścia, ale
uczestnicy zapowiadają powrót. Jest to idealne miejsce na
ucieczkę od miejskiego zgiełku oraz poznanie historii kraju.
W okolicy jeziora Saiko, na miejscu dawnej wioski rolniczej
1/2016 (18)
znajduje się skansen Iyashi no Sato (jap. いやしの里). Wieś
została zniszczona w czasie tajfunu, w 1966 r. Po 40 latach
domy zostały zrekonstruowane. Obecnie znajduje się tam ponad 20 różnych budynków. Zapoznajemy się z tradycyjnym
budownictwem, a pyszne jedzenie umila pogodę, która nie
jest zbyt łaskawa. Na koniec pobytu wszyscy chętnie korzystają z ogrzewającej i relaksującej mocy japońskich gorących
źródeł.
Konkurując z Tokyo
Osaka jest trzecim, po Tokyo i Yokohamie, co do wielkości miastem w Japonii. To jeden z najważniejszych ośrodków przemysłowych w kraju, konkurujący ze stolicą. Jest to
również jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych.
Z miasta szybko można dostać się do Hiroshimy czy Kobe,
gdzie znajdują się kolejne miejsca warte poznania, tj. muzeum i fabryka Mazdy w Hiroshimie oraz muzeum Kawasaki
w Kobe.
Od statków poprzez pociągi, samoloty,
motory
Kolejna wizyta przebiega pod znakiem maszyn, automatyzacji, robotów… odwiedzamy muzeum firmy Kawasaki. Jej
założycielem jest Shozo Kawasaki. Był on kupcem pochodzącym z prefektury Kagoshima. Pracował w handlu oraz żegludze w Nagasaki oraz Kobe. Swój wysyłkowy biznes zaczął
w wieku 27 lat. W tym okresie brał udział w wielu morskich
wypadkach. Wszystkie miały jednak miejsce na statkach wykonanych w stylu zachodnim. Dzięki temu nie raz uniknął
śmierci i zatonięcia statku. Rozwijał swoje zainteresowania
związane z ich budową, która różniła się od okrętów japońskich. W roku 1876 Shozo zrealizował swoje plany związane
Logistyka Odzysku / 57
RELACJA-ŚWIAT
Maiko (jap. 舞妓) to uczennica na gejszę, która przechodzi kilka etapów uczenia się. Różny jest strój oraz
fryzury.
z budową stoczni. Miał wtedy 39 lat. Zaczął od stoczni w Kobe
oraz Tokyo. Nie był jednak w stanie ponieść niezbędnych funduszy. Z pomocą przyszedł mu Masayaoshi Matsukata, pracujący wtedy w Ministerstwie Finansów (późniejszy premier
Japonii). Dwa lata później, w roku 1878, wydzierżawił grunty
w Tsukiji oraz Tokyo i otworzył Kawasaki Tsukiji Shipyard
w Tokyo, a trzy lata później w Kobe. 18 lat później znane jako
Kawasaki Dockyard. Niestety początki były trudne – jego
statek zatonął podczas sztormu. Wydarzenie to spowodowało spadek zaufania Kawasaki do statków w stylu zachodnim oraz wzrost zainteresowania nowoczesnym przemysłem
stoczniowym. W roku 1886 przeniósł obie stocznie do obecnej lokalizacji w Kobe. W roku 1896 mianował na pierwszego
prezydenta, Kojiro Matsukata (syna Masayaoshi Matsukata),
który przejął biznes stoczniowy. Sam zajął się bankowością
oraz działalnością wydawniczą. Założył bank Kobe Kawasaki
oraz gazetę The Kobe Shimbun. Umarł w roku 1912.
Kojiro Matsukata szukał szans rozwoju w różnych branżach.
Czuł, iż konieczne jest opracowanie struktury korporacyjnej
odpornej na wahania koniunktury. W roku 1906 postanowił produkować wagony. Wybudował fabrykę w Kobe. Rok
później zbudował pierwszy pociąg. Przed zatrzymaniem
importu stali z Europy oraz Stanów Zjednoczonych (związanym z I Wojną Światową), w roku 1916 otworzył fabrykę
stali. Dzięki temu był samowystarczalny. Dało to początek
Kawasaki Steel Corporation (dziś znanej jako JFE Steel Corporation). Mieszkając w Londynie miał okazję poznać jaką
rolę odgrywały samoloty podczas wojny. I tak w roku 1918
ustanowił sekcję samolotów w fabryce w Hyogo.
Kawasaki na lądzie, na morzu, w powietrzu
To tylko wycinek imponującej historii firmy. Żeby łatwiej
móc sobie wyobrazić ogrom branż, w które zaangażowana
jest firma Kawasaki odwiedziliśmy nowoczesne muzeum Kawasaki Good Time World znajdujące się w stolicy prefektury
Hyogo - Kobe. Jest to jedno z największych miast portowych
Japonii. Znane również dzięki wołowinie pochodzącej od
krów Wagyū (jap. 和牛).
Zanim dostaniemy się do tego nowoczesnego świata wie58 / Logistyka Odzysku
lu technologii, na początku mamy możliwość zapoznać się
z historią portu Kobe oraz rozwojem żeglugi. Przechodzimy
przez Muzeum Morskie otworzone w 1987 r., w którym znajduje się między innymi kolekcja modeli statków oraz przyrządów nawigacyjnych. Każda część zawiera eksponaty przeznaczone dla dorosłych oraz dzieci. Nas kusi jednak przede
wszystkim urok świata Kawasaki. Wchodzimy przez interaktywną bramę, na której ekranie wyświetlane są produkty
firmy. Idąc dalej zapoznajemy się z sylwetkami osób, które
odegrały kluczową rolę w jej rozwoju, począwszy od założyciela Shozo Kawasaki i pierwszego prezydenta Kojiro Matsukata. Następnie na fotografiach i modelach mamy możliwość
zobaczyć jak przez ponad 100 lat zmieniała się firma, zaczynając od branży stoczniowej przechodząc do lidera przemysłu ciężkiego. W Sali zwanej teatralną, na sześciu dużych
monitorach można obejrzeć jak szeroki wachlarz produktów
proponuje Kawasaki. Następnie w galerii motocykli, dla ich
miłośników znajduje się imponująca kolekcja. Na część z nich
można wejść i poczuć się jak kierowca. W strefie ziemi mamy
możliwość zwiedzić model shinkansena i spróbować swoich
sił za jego sterami. Przechodząc do strefy morza zapoznajemy się z budową statku, która ma miejsce w stoczni Kawasaki. W strefie powietrza czeka na nas helikopter Kawasaki
– Vertol KV 107, a na symulatorze lotów sprawdzimy swoje
umiejętności lądowania. Nie lada atrakcją jest stanowisko
z robotami. Wykorzystywane są one w fabrykach. Za pomocą różnych działań, wprowadzają w technologie i możliwości
ich zastosowania.
Innowacyjne technologie środowiskowe
Kawasaki nowo powstałe produkty w celu ograniczenia ich
wpływu na środowisko ocenia między innymi pod względem takich kryteriów jak oszczędność zasobów oraz energii,
a także potencjał recyklingu. Główne kwestie, na które firma
kładzie szczególny nacisk to na przykład: redukcja wagi produktów, energooszczędność, dłuższa żywotność, bezpieczeństwo produktów wraz z ich wpływem na środowisko, zgodność z przepisami. Misją grupy jest Pracować jako jedność,
dla dobra naszej planety. Niedawno firma uruchomiła markę
Zielonych Produktów, która ma za zadanie wsparcie misji
całej grupy, w tym zwiększenie efektywności środowiskowej
produktów oraz przyspieszenie redukcji wpływu na środowisko spowodowane procesami produkcyjnymi. W roku 2015
wybrano 15 takich produktów, w tym między innymi motor
Ninja H2 o zmniejszonym zużyciu paliwa. Od roku 2004,
Kawasaki działa na niezależnym systemie recyklingu, współpracując z trzema innymi producentami motocykli oraz 12
importerami z Japonii. Wskaźnik recyklingu jaki osiągnięto
w 2015 r. to 97,3%.
W dawnej stolicy Kyoto
Chcąc przenieść się do dawnej siedziby cesarza Japonii,
wprowadzić w stan zen, wyciszenia, poczuć brukowane ulice pod stopami i tym razem odwiedziliśmy miasto słynące
z gejsz – Kyoto. Kto raz miał okazję wczuć się w ten klimat, na
pewno będzie chciał wrócić. Kyoto do doskonałe miejsce na
zapoznanie się z kulturą Japonii. My mieliśmy okazję wziąć
udział w spektaklu, podczas którego prezentowane są tradycyjne japońskie sztuki, takie jak ikebana, ceremonia parzenia
herbaty czy taniec Maiko.
styczeń – mArzec 2016
RELACJA-ŚWIAT
W Mieście Pokoju
Cztery godziny jazdy samochodem od Osaki znajduje się
miasto Hiroshima. Przez wielu kojarzone głównie z II wojną
światową. To na nie, w roku 1945, zrzucona została bomba
atomowa Little Boy. Wydarzenie to odcisnęło swoje piętno na
jego mieszkańcach. Mocno ucierpiało również miasto, odbudowane później w stylu zachodnim. W roku 1949 ogłoszono
je mianem Miasta Pokoju.
Mazda i celebracja jazdy
To tutaj mamy okazję poznać początki, wizję, plany firmy,
której działalność rozpoczęła się od produkcji narzędzi maszynowych do pojazdów oraz broni dla armii podczas II wojny światowej. Mowa o producencie samochodów Mazda.
Ta japońska marka rozpoczęła działalność w roku 1920 pod nazwą Toyo Cork Kogyo Co. Ltd. Pierwszym pojazdem, którego
produkcja przypadła na rok 1931 był trójkołowy dostawczy model Mazda – go. Na zbiorniku paliwa widniało wtedy logo Mitsubishi, gdyż to za jego pośrednictwem była sprzedawana. Lata
30-te ubiegłego stulecia to również produkcja wierteł oraz płytek
wzorcowych. Przełom lat 50-tych i 60-tych daje początek produkcji „typowych” czterokołowych samochodów, w tym między
innymi Romper, R360 coupe, Carol 600. Firma nabyła również
prawa do produkcji silników inżyniera Felixa Wankla. Lata 70te to czas wzlotów i upadków. Kryzys spowodował przejęcie 25%
udziałów przez amerykańskiego producenta Forda. Z drugiej
strony ilość eksportowanych jednostek osiągnęła 1 milion. Tytuł
japońskiego samochodu roku otrzymała Mazda Capella. Był to
rok 1982. Obecna nazwa Mazda obowiązuje od roku 1984. Koncern miał problem z wyborem logo, które zmieniane było trzykrotnie, ostatecznie do dziś obowiązuje projekt z roku 1998.
Samochody w idei „zoom-zoom”
Ostatnie ze szkoleń odbyło się na terenie muzeum oraz fabryki Mazda. Na wejściu na gości czekają modele samochodów,
które każdy ma możliwość osobiście wypróbować pod kątem
wygody. Firma bowiem, w roku 2007, ogłosiła wizję rozwoju
technologii „zoom-zoom”. Podstawową polityką jest zapewnić jak największą przyjemność z jazdy, w zgodzie ze środowiskiem i bezpieczeństwem. „Zoom-zoom” oznacza, iż wygląd samochodów zaprasza do jazdy, każdy ma czerpać z niej
przyjemność i z chęcią wsiadać za kierownicę. Na wstępie
zostajemy zapoznani z historią firmy, planami i wizją. Kolejno przechodzimy przez dział silników obrotowych, których
technologia jest dumą firmy. W tym miejscu należy dodać, iż
Silnik Wankla, na którego Mazda zakupiła licencję, to jedyny
silnik spalinowy z tłokiem obrotowym, który został wdro1/2016 (18)
Little Boy, to 4 tonowa bomba atomowa zrzucona 6
sierpnia 1945 r. przez USA na Japonię. Zarazem pierwszy w historii atak z wykorzystaniem broni nuklearnej.
Tysiąc żurawi – senbazuru (jap. 千羽鶴), japońskie
legendy mówią, że żurawie żyją 1000 lat. Japończycy
wierzą, że złożenie takiej ilości żurawi z origami przynosi dobre zdrowie i długie życie.
żony do produkcji seryjnej. W dziale produkcyjnym można
zapoznać się ze stosowanym technologiami przy produkcji
samochodów. Zaprezentowana jest budowa modelu CX-5.
Następnie przechodzimy do platformy widokowej, z której
obserwujemy proces montażu. W maju 2015 roku firma podpisała umowę o współpracy z… Toyotą. Obejmuje ona między
innymi wymianę technologii w dziedzinie napędów oraz systemów bezpieczeństwa. Co przyniesie przyszłość? Po drogach
jeździ już pierwszy model, Mazda 3 Hybrid, w której zamontowane są baterie z Toyoty Prius. Obecnie Mazda może pochwalić się technologią SKYACTIV, która oznacza zaprojektowanie na nowo każdej ważnej części samochodu. Od silnika,
po podwozie, oraz od nadwozia po skrzynię biegów.
„Karta Środowiska Naturalnego Mazdy”
Uaktualniony, w roku 2005, dokument zawiera trzy zobowiązania firmy. Są to, technologie oraz produkty przyjazne dla
środowiska (znak Eko Mazda), oszczędne korzystanie z zasobów naturalnych i energii oraz współdziałanie z lokalnymi
społecznościami i całym społeczeństwem. Jednym z wielu
sukcesów jest ograniczenie odpadów przemysłowych składowanych na wysypiskach. Od roku 2002 we wszystkich zakładach w Japonii, ilość ta wynosi… zero.
Miasto, które pamięta
Po wizycie w fabryce Mazdy, obowiązkowym miejscem, które
należy zobaczyć jest Muzeum Pokoju. Przypomina nam o tym,
jakie skutki niesie za sobą używanie broni nuklearnej, jak wiele
niesie za sobą zniszczeń. Obecnie trwa renowacja części obiektu, jednak większość eksponatów – świadków wydarzenia można zobaczyć. Każdy może również wypełnić deklarację Pokoju.
Wokół muzeum znajduje się Park Pokoju, w którym warto zobaczyć między innymi pomnik poświęcony dziewczynce Sadako Sasaki, jednej z ofiar napromieniowania po wybuchu.
Wszystko dobre…
Wizyty w trzech zakładach, sześć miast, ponad 1300 km po Japonii to tylko kilka liczb podsumowujących kolejną edycję szkolenia. Przed nami siódma edycja już na wiosnę tego roku. Siódemka kojarzona jest tam z siedmioma bogami szczęścia i takie
hasło będzie nam przyświecać. Wszystkich zapraszamy, aby
przekonali się sami o wyjątkowości naszego wydarzenia. AK
Więcej informacji: www.mmconsulting.waw.pl/japonia
Źródła:
1. Fujikyu’s Mount Fuji Climbing Information for climbers of Mt. Fuji
2. S posób warzenia piwa, Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej, PL/EP2222831
3. w ww.global.kawasaki.com
4. w ww.mazda.com
5. w ww.motofakty.pl
6. w ww.pcf.city.hiroshima.jp
7. w ww.samochody.mojeauto.pl
8. w ww.wikipedia.org
Logistyka Odzysku / 59
Relacja-Polska
Aktywna EkoEdukacja – VII cykl spotkań
Ogólnopolskiego Klubu EkoEdukatora
Czy można w ciekawy i interesujący sposób przyczynić się do podnoszenia świadomości
ekologicznej społeczeństwa? Na pewno tak. Ogólnopolski Klub EkoEdukatora
to wyjątkowa inicjatywa skierowana do osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, które chcą
poszerzać swą wiedzę z zakresu ekologii. Klub działa od 2013 roku i zrzesza ponad
1300 nauczycieli z całej Polski.
Active Eco Education – The seventh series
of the National EkoEdukator Club meeting
Is it possible to contribute to raise environmental awareness in an interesting and engaging
way? Certainly yes. The National EkoEdukator Club is a unique initiative aimed at people
working with children and youth who want to broaden their knowledge of ecology.
The Club was established in 2013 and associates more than 1,300 teachers from all
over Poland.
W listopadzie 2015 roku nauczyciele należący do
Ogólnopolskiego Klubu EkoEdukatora mogli
po raz kolejny pogłębić swoją wiedzę z zakresu edukacji
ekologicznej. Podczas tej edycji spotkań omówiono między innymi zasady zdrowego żywienia, konsekwencje nieprawidłowej diety, oznakowanie opakowań oraz sposoby
60 / Logistyka Odzysku
postępowania z odpadami opakowaniowymi. Pedagodzy
dostrzegli, że marnotrawstwo żywności jest przyczyną
nadmiernego generowania odpadów opakowaniowych.
Spotkania były wspierane również przez ekspertów zewnętrznych. Byli to między innymi przedstawiciel warszawskich Banków Żywności – Pani Maria Kowalewska
styczeń – mArzec 2016
Relacja-Polska
oraz Opiekun Studenckiego Koła Naukowego Zarządzania Jakością i Bezpieczeństwem Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie – Pani dr inż. Agnieszka Latoch. Partnerami spotkań, były przedsiębiorstwa
reprezentujące dobre praktyki w zakresie publicznych
kampanii edukacyjnych: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A. oraz EnerSys Sp. z o.o.
Program kolejnych, grudniowych spotkań został podzielony na dwa bloki tematyczne. Pierwszy dotyczył
zagadnień związanych z gospodarką odpadami opakowaniowymi, a w szczególności poświęcony był opakowaniom po żywności. W trakcie części praktycznej zostały
wykorzystane niepotrzebne przedmioty oraz zepsute
i zużyte opakowania po środkach spożywczych. Partnerem strategicznym poruszającym zagadnienie żywności
w kontekście gospodarki odpadami była firma Eko Cykl
Organizacja Odzysku Opakowań S.A. Drugi blok nie bez
przyczyny nosił tytuł ,,Nie trać energii”. Jego partnerem
była firma EnerSys Sp. z o.o., producent baterii i akumulatorów. Omówiono między innymi wpływ substancji
stosowanych w bateriach i akumulatorach na środowisko
oraz zdrowie ludzi, selektywną zbiórkę, dostępne systemy
zbierania i recyklingu, stosowane symbole oraz rolę użytkowników końcowych w przyczynianiu się do recyklingu
zużytych baterii i akumulatorów.
Warsztaty zostały połączone z dyskusją oraz zajęciami
praktycznymi. Przeprowadzona została również krótka
sonda. Na pytanie, czy nauczyciele poruszają na swoich
lekcjach temat selektywnego zbierania oraz recyklingu baterii i akumulatorów, uzyskaliśmy odpowiedź negatywną.
Pomimo, iż zbieranie baterii oraz ich wpływ na środowisko są im znane. Nauczyciele ciągle poszukują ciekawych
tematów i form ich realizacji, dlatego nowym punktem
spotkań OKEE były elementy edukacji ekologicznej na
1/2016 (18)
temat baterii i akumulatorów. Uczniowie często nie zdają sobie sprawy, jak negatywny wpływ na środowisko
może mieć wyczerpana, wyrzucona w nieodpowiednie
miejsce, bateria czy akumulator. Dlatego tak istotne jest
powiększanie wiedzy dzieci z tego zakresu, a spotkania
Ogólnopolskiego Klubu EkoEdukatora dają nauczycielom
możliwość zaczerpnięcia inspiracji i nowych pomysłów na
prowadzenie zajęć.
Kolejne spotkanie Ogólnopolskiego Klubu EkoEdukatora
już marcu. Tym razem poruszymy tematykę Parków Narodowych i Krajobrazowych. Wszystkich nauczycieli zapraszamy już teraz!
Więcej informacji:
Joanna Woch, tel. 509 794 988
[email protected]
Piotr Grodkiewicz
[email protected]
www.ekoedukator.pl
www.facebook.com/klubekoedukator
Logistyka Odzysku / 61
Relacja-Polska
Nowa odsłona największych targów
branży ochrony środowiska
W dniach 27 – 30 października 2015, w Poznaniu, odbyły się Międzynarodowe Targi
Technologii i Produktów dla Zrównoważonego Rozwoju i Usług Komunalnych
POL‑ECO-SYSTEM. Jest to nowe wydarzenie, powstałe poprzez fuzję targów POLEKO,
KOMTECHNIKA, GMINA oraz DWORZEC.
The new edition of the largest trade
fairs of environmental protection
From 27th to 30th October 2015, the International Fair of Technologies and Products for
Sustainable Development and Municipal Services POL-ECO-SYSTEM was held in Poznan.
This is a new event created by the merger of the POLEKO, KOMTECHNIKA, GMINA and
DWORZEC fairs.
E
kspozycja targów zajęła prawie 12 tysięcy m2 powierzchni, na której swoją ofertę prezentowało ponad
650 uczestników Wśród wystawców nie zabrakło przedstawicieli wydawnictwa M&M Consulting. Powierzchnia
targów została podzielona na siedem salonów, wśród nich
salon gospodarki odpadami i recyklingu, gdzie swój pawilon miało nasze wydawnictwo. Podczas targów, swoją
premierę miał 17 numer czasopisma ,,Logistyka Odzysku’’,
w którym poruszaliśmy zagadnienia związane z ekologią
w polskich przedsiębiorstwach.
Targi były okazją do bezpośredniego spotkania przedstawicieli najważniejszych firm z sektora ochrony środowiska
oraz izb i instytucji branżowych takich jak m.in. Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Gospodarki, Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska czy Krajowej Izby Gospodarki Odpadami.
Na potwierdzenie tego, że POL-ECO-SYSTEM to nie tylko targi, ale również największe przedsięwzięcie branżowe,
świadczy fakt, iż w ramach imprezy odbyło się prawie 50
konferencji i seminariów, które przyciągnęły wielu słuchaczy zainteresowanych najnowszymi trendami z zakresu
recyklingu, gospodarki odpadami, jak również finansowania inwestycji czy rozwoju branży odnawialnych źródeł
energii.
Dużą popularnością cieszyła się również wystawa finałowych prac w konkursie Eco Design, skierowanego do
przedsiębiorców, którzy przy projektowaniu produktu, uwzględniają aspekty środowiskowe celem poprawy
jego ekologiczności podczas całego cyklu życia. Więcej
62 / Logistyka Odzysku
informacji odnośnie ECO DESIGN oraz innych proekologicznych rozwiązań, uczestnicy mogli dowiedzieć się
z dodatku The Reverse Logistics Times, po raz drugi przygotowanego przez wydawnictwo M&M Consulting, specjalnie na targi POL-ECO-SYSTEM.
To tylko kilka propozycji, jakie przygotowali dla uczestników organizatorzy targów. Kolejna edycja już tej jesieni.
Czym zostaniemy zaskoczeni tym razem? Serdecznie zapraszamy już dziś. My będziemy na pewno. mp
styczeń – mArzec 2016
Relacja-Polska
III Konferencja Polska a gospodarka
o obiegu zamkniętym, organizowana
przez Novago Sp. z o.o.
W dniach 14 - 15 stycznia 2016 roku odbyła się III Konferencja pt. „POLSKA a GOSPODARKA o OBIEGU
ZAMKNIĘTYM”. Dzięki współpracy z naukowcami z wiodących ośrodków naukowych takich jak:
Politechnika Warszawska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu czy też Uniwersytet WarmińskoMazurski już po raz trzeci zorganizowaliśmy konferencję, w której głos zabrało wielu uznanych Gości ze
środowiska naukowego – mówią o swoim wydarzeniu organizatorzy – firma NOVAGO Sp. z o.o.
The Third Conference Poland
and the closed-circuit economy
“Between 14th and 15th January 2016 the Third Conference “POLAND and the CLOSED CIRCUIT
ECONOMY” was held. In connection with continuous cooperation with such leading scientific
centres as the Warsaw University of Technology, University of Environmental and Life Sciences or the
University of Warmia and Mazury, for the third time we organised a conference where many recognised
guests from the scientific environment took the floor”, NOVAGO Sp. zoo., the event organisers say.
K
onferencję rozpoczęto wystąpieniem prof. dr hab.
inż. Andrzeja Kraszewskiego z Politechniki Warszawskiej z prezentacją zawierającą główne informacje na
temat koncepcji gospodarki odpadami o obiegu zamkniętym. Spotkanie było podzielone na trzy sesje. Pierwsza dotyczyła postępowania z odpadami zmieszanymi w zakresie frakcji palnej oraz biologicznej, w której głos zabrali
prof. zw. dr hab. Marek Górski z Uniwersytetu Szczecińskiego, specjalista w zakresie prawa ochrony środowiska
oraz dr inż. Bożena Środa jako przedstawiciel Stowarzyszenia Producentów Cementu w temacie co-processingu
paliw alternatywnych w cementowniach.
Jerzy Janowicz, Dyrektor Generalny Spółki Stora Enso Poland
omówił wykorzystanie paliwa alternatywnego jako pełnowartościowego źródła energii dla obiektów przemysłowych.
Dr inż. Ryszard Wasielewski z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla wystąpił z prezentacją mówiącą o produkcji
ciepła z odpadów dla lokalnego rynku jako propozycji zagospodarowania paliwa alternatywnego w Polsce.
Dr Inż. Piotr Manczarski z Politechniki Warszawskiej
omówił zagadnienia mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w zakresie technologicznym
jak również prawnym, a dr hab. Andrzej Białowiec z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu przedstawił sposób biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych
z wykorzystaniem beztlenowej technologii ANABIOREC.
Wojciech Piesik, Dyrektor ds. energetyki z firmy NOVAGO
wystąpił z prezentacją dotyczącą jednego z innowacyjnych zakładów firmy do przetwarzania odpadów o charakterze energetycznie pasywnym na przykładzie projektu Kosiny Bartosowe.
Druga sesja poświęcona była zagadnieniom selektywnej
zbiórki, ponownego użycia i recyklingu odpadów. Pre1/2016 (18)
Dr inż. Bożena Środa - przedstawiciel Stowarzyszenia Producentów Cementu w temacie co-processingu paliw alternatywnych w cementowniach.
Fot. NOVAGO
legentami tej sesji byli: Krzysztof Kawczyński z Krajowej
Izby Gospodarczej, który przedstawił efektywność systemu ponownego obiegu materiałów z odpadów oraz dr Katarzyna Michniewska, Prezes Spółki Eko Cykl Organizacja Odzysku Opakowań, która omówiła system recyklingu
odpadów opakowań oraz rolę odzysku opakowań w domykaniu pętli łańcucha dostaw produktów konsumpcyjnych.
Sesja trzecia poświęcona była problemom branży energetyki cieplnej, które przybliżyła Małgorzata Niestępska,
Prezes Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Ciechanowie. Wystąpienie było początkiem interesującej dyskusji
w ramach pytań do prelegentów, które dotyczyły ogólnie
kierunku rozwoju przepisów i technologii do efektywnego
przetwarzania odpadów komunalnych również w świetle
nadchodzących zmian dyrektyw Unii Europejskiej.
Zorganizowana, już po raz trzeci, konferencja NOVAGO
dotyczyła gospodarki odpadami. Dzięki ogromnym zasobom wiedzy oraz doświadczenia prelegentów była bogata
merytorycznie i stanowiła cenną wartość dla uczestników
w poszerzaniu branżowego horyzontu.
Logistyka Odzysku / 63
społeczeństwo recyklingu
Historia jednego surowca…
papier
Papier – materiał znany i ceniony od setek lat. Wykorzystywany właściwie w każdej
dziedzinie życia. Produkt, bez którego nasza cywilizacja mogłaby wyglądać zupełnie
inaczej. Surowiec niemalże doskonały. Używając go codziennie, nie zastanawiamy się
jednak ani nad jego pochodzeniem, ani nad nazwą. Po prostu jest.
The story of one raw material…
paper
Paper – a material known and highly regarded for hundreds of years, used in virtually
every area of life – is a product, without which our civilisation would look completely
different. This material is almost perfect. Using it every day we think neither of its origins,
nor its name. It just exists.
Chiński wynalazek
Pochodzi z Chin. Najprawdopodobniej w 105 r. n.e. wysoko
postawiony urzędnik Caj Lun na dworze chińskiego cesarza Ho Ti, w wyniku zapotrzebowania na lepszy i trwalszy
materiał piśmienniczy przygotował masę, która po wysuszeniu była stosunkowo cienka i nadawała się do pisania1.
Do przygotowania masy Caj Lun użył łyka drzewnego, odpadów konopnych oraz sieci rybackich, które następnie po
gotowaniu w wodzie z potażem 2 ubijał, aż do uzyskania
włóknistej zawiesiny. Uzyskaną w tej sposób masę formował
na sicie z tkaniny i pozostawiał do naturalnego wysuszenia.
Jak w ogóle wpadł na ten genialny pomysł? Odpowiedź
jest dość prosta. Caj Lun pochodził z południowych Chin
z prowincji Hunan. Społeczność z tych terenów posiadała
własną kulturę. Wyróżniał ich postęp i odkrywczość. Po
odkryciu w okolicy Le-jang rud metali, jako pierwsi zaczęli je przetwarzać i produkować różnorodne przedmioty,
w tym broń. Jako materiału piśmienniczego używali (nie
jak w innych częściach kraju bambusowych deszczułek)
tapy wytwarzanej z łyka morwy3. Tworzywo to jest zbliżone wyglądem do papieru, jego nazwa pochodzi z Wysp
Południowych w okolicy Hawajów. Tapa była znana także
w Azji, środkowej Afryce, Australii oraz środkowej Ameryce, głównie w strefie podzwrotnikowej i równikowej.
Tak więc nasz wynalazca musiał wcześniej znać tapę jako
materiał piśmienniczy i jedynie udoskonalił jej produkcję.
Wyrób papieru, w miarę jego upowszechniania, zaczął
przenikać do krajów sąsiadujących.
Pierwszym krajem była Korea, w której już w 384 r. papier
był szeroko stosowany. W Japonii wyrób papieru wprowadził w 610 r. mnich koreański Doncho.
Postępujące przemieszczanie rękodzieła papierniczego
w kierunku zachodnim sprawiło, że wyrób papieru po64 / Logistyka Odzysku
mgr Dagmara
Kacperowska
adiunkt w Muzeum
Papiernictwa
w Dusznikach Zdroju
Pierwsza papiernia w Polsce powstała w roku 1491
w Prądniku Czerwonym koło Krakowa (obecnie jest
to dzielnica miasta). Niestety nie zachowała się do
naszych czasów.
Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju mieści się w autentycznym, pochodzącym z 1605 roku
młynie papierniczym, w którym po dzień dzisiejszy
wytwarza się papiery ręcznie czerpane. Atrakcyjna
oferta turystyczna, w tym możliwość własnoręcznej
produkcji papieru, przyciąga każdego roku blisko
60 tys. osób.
przez Bagdad trafił ok. 794 r. do Damaszku4 . Arabowie,
którzy oponowali rozległe tereny, przenosili na podbite
tereny własną kulturę oraz umiejętność wytwarzania papieru. Za ich sprawą z początkiem X wieku był już znany
w Palestynie oraz Egipcie. Do Europy początkowo trafił
styczeń – mArzec 2016
społeczeństwo recyklingu
jako towar, po czym na obszarach podległych Arabom,
a więc na Płw. Iberyjskim, zaczął być produkowany po
roku 1000.
Pierwsza udokumentowana papiernia w Europie była
założona w 1144 r. w mieście Xativa w Walencji. Kolejno
w XIII wieku papier wytwarzano już we Włoszech, XIV
wieku we Francji i w Niemczech, w XV wieku w Szwajcarii,
Anglii, Austrii i Polsce5.
Według historyków papiernictwa pierwszy młyn papierniczy w Polsce powstał w Prądniku Czerwonym koło Krakowa w 1491 roku6 . Papier w Polsce znany jest jednakże
wcześniej. Włodzimierz Budka – krakowski archiwista
i historyk wskazał liczne, średniowieczne zabytki papierowe w Polsce. Najstarsze z nich, miejskie księgi krakowskie,
datuje się na lata 1362 – 1422 oraz 1365 – 1376.
Papier powoli zaczyna wypierać takie materiały piśmiennicze jak: pergamin pochodzący z miasta Pergamon, leżącego na terenie dzisiejszej Turcji oraz papirus wytwarzany
po dzień dzisiejszy w Egipcie. Oba te materiały wytwarzane (przynajmniej niektóre elementy produkcji) w sposób
zbliżony do papieru, stały się niejako jego prekursorami.
Nie dziwi więc fakt ówczesnego nazewnictwa papieru, silnie związanego z nazewnictwem powyższych.
Ideogram tcheh, chih lub zhi odnoszący się w Chinach do
tapy, oznaczał również papier. W podobny sposób określano też jedwab. W języku japońskim papier oznaczają słowa
kami oraz gami. Natomiast papier pochodzący z Damaszku i Bambyce nosił grecką nazwę charta bambycina. Arabowie nazywali też papier kagit. Do naszych czasów pozostało arabskie określenie ryza i jego odmiany w różnych
językach, które pochodzi od arabskiego słowa rizmar. Natomiast współcześnie używane słowo papier wywodzi się
z greckiego słowa papyros lub z łacińskiego papyrus, które
jest prawdopodobnie zapożyczeniem z egipskiego7. Jednak
materiał ten niewiele ma wspólnego z produkcją papirusu.
Od arkusza do wstęgi papieru
Współczesna produkcja papieru odbywa się wyłącznie
maszynowo. Ogromne maszyny papiernicze są w stanie
wyprodukować setki ton papieru na dobę. Zużycie papieru na jednego mieszkańca naszego kraju w ciągu roku
wynosi około 123,4 kg8 . Gdyby nie rozwój przemysłowy,
ręczna produkcja tego surowca nie byłaby w stanie sprostać ogromnym oczekiwaniom rynkowym. Ale zacznijmy
od początku.
Wynaleziony w Chinach papier, początkowo formowany
był na sitach pływających. Na powierzchni oczka wodnego umieszczano pływające sito, na które wylewano gotową
masę papierniczą. Następnie formę z masą wystawiano na
słońce, aż do naturalnego wysuszenia. Ilość arkuszy papieru uzależniona była od ilości sit. Technika ta stała się
wręcz zasadniczą przeszkodą w dalszym rozwoju rękodzielniczej produkcji papieru.
Opracowanie nowej technologii z formą zanurzeniową
i ruchomym sitem nastąpiło najprawdopodobniej za panowania dynastii Cin (265-420)9. Nową formą zaczerpywano wodną zawiesinę włókien. Sito składające się głównie z cienkich łodyżek traw, było na tyle gęsto tkane, że
przepuszczało jedynie wodę. Uformowany arkusz następnie był przekładany na stos wraz z pozostałymi papierami.
1/2016 (18)
Cały proces zajmował niewiele czasu i jeden czerpalnik
mógł wykonać od 300 do 600 arkuszy dziennie. Metoda
ta zrewolucjonizowała ówczesną technikę wyrobu papieru.
Niewielkie udoskonalenie formy w tym czasie, przypisuje
się Japończykom, którzy zastosowali na formie ogranicznik w postaci nakładanej ramki, ułatwiającej formowanie
papieru.
Technologia arabskiego rękodzieła stanowiła niejako kontynuację chińskiej metody. Zachowane do naszych czasów arabskie papiery czerpane posiadają wymiary 30,5
x 41 cm oraz 42 x 64 cm. W przybliżeniu są to formaty
dwukrotnie oraz czterokrotnie większe od popularnego
formatu egipskich papirusów.
Rosnące zapotrzebowanie na papier kumulowało też
i problemy wynikające z pewnych ograniczeń technologicznych. Potrzebne były radykalne zmiany w produkcji.
W archiwach włoskich zachowały się papiery z drugiej połowy XIII wieku, produkowane już według nowego sposobu. Istotnym elementem nowej technologii były stępy do
rozwłókniania szmat napędzane kołem wodnym, sito wykonane z drutu oraz prasa śrubowa do odsączania wody
z papieru. Za pierwszą włoską papiernię uważa się młyn
papierniczy założony w 1276 roku w mieście Fabriano.
Zapoczątkowana we Włoszech nowa technologia, przyniosła ze sobą jeszcze jedną rzecz - standaryzację formatów arkuszy, która przyjęła się w całej Europie. Papier był
sprzedawany bądź to w librach stanowiących 25 arkuszy
bądź ryzach zawierających 20 libr czyli 500 arkuszy.
Prawdziwy przełom w produkcji papieru nastąpił dopiero
w roku 1798 dzięki Francuzowi – Nicolas Louis Robertowi,
który skonstruował pierwszą na świecie maszynę papierniczą10. Pierwszy patent na maszynę do wyrobu wstęgi papieru
bez końca uzyskał on w 1799 r. Stało się to w wyniku poszukiwań lepszych rozwiązań technicznych. Francuz będąc
bacznym obserwatorem pracy czerpalników dokonał swoistego przełomu, przenosząc okresowy charakter czerpania
arkuszy w ciągły proces formowania wstęgi papieru.
Pierwsza maszyna papiernicza produkowała już papier
z prędkością 2,5 m/min o szerokości 64 cm11. W kolejnych
dekadach maszyny były ciągle udoskonalane, by u schyłku XIX wieku produkować papier z prędkością 140 m/min
o szerokości 3 metrów. W okresie międzywojennym maszyny były w stanie wyprodukować około 90 ton papieru
na dobę.
Wydajność największych maszyn obecnie to ponad 1000
ton papieru w przeciągu 24 godzin. Natomiast największa
maszyna papiernicza na świecie znajduje się dziś w chińskiej papierni Hainan. Zainstalowano ją w maju 2010 roku.
PM 2, bo tak się nazywa, ma szerokość sita 11,8 m i długość prawie 600 m! Takie rzeczy tylko w Chinach. Wszak
to tu zapoczątkowano papiernictwo.
Szmaty, konopie i odchody słonia
– a jednak papier
Podstawowym dziś surowcem wykorzystywanym do
przygotowania masy papierniczej jest celuloza, pozyskiwana z roślin, głównie z drewna. Metodę tę opracowano
w połowie XIX wieku, przede wszystkim z potrzeby rosnącego zapotrzebowania na nowy surowiec. Kurczący się
rynek szmat lnianych i konopnych, będących od średnioLogistyka Odzysku / 65
społeczeństwo recyklingu
Europejska forma zanurzeniowa do czerpania papieru. Fot. T. Szewczyk
wiecza głównym dostarczycielem niezbędnego materiału,
spowodował poszukiwania nowych rozwiązań w kręgu
chemików oraz przyrodników.
W roku 1719 francuski fizyk i przyrodnik R.A.F. de Reaumur w obszernym raporcie przedstawił swoje obserwacje dotyczące os, które budują swoje gniazda z drobinek
kory oraz zdrewniałych cząstek roślin. Okazało się, że
struktura ich budowli zadziwiająco przypomina strukturę papieru. Dokonano więc prób wytworzenia masy
włóknistej z drewna poddanego działaniom chemikaliów.
Eksperyment się powiódł, jednakże uzyskany w ten sposób papier charakteryzował się kruchością i łamliwością
spowodowaną brakiem wyizolowania jednolitej substancji. Chodziło oczywiście o składnik błony komórkowej,
którą francuski chemik Anselme Payen nazwał w 1838 r.
celulozą13. W drugiej połowie XIX wieku opanowano już
skuteczne roztwarzanie drewna z udziałem kwasu siarkowego. Stąd w pobliżu współczesnych fabryk – celulozowni
roztacza się specyficzny zapach związków siarki.
Niemniej przykrego zapachu podczas przygotowania
masy papierniczej dostarczały dawnej szmaty – tkaniny
wykonane z naturalnych włókien. Przed ich rozwłóknianiem poddawano je procesowi maceracji14 , mocząc je
w wodzie przez około tydzień. Dzięki tym zabiegom, łatwiej zachodził proces rozwłókniania przy użyciu stępy
młotowej. Surowiec ten nie był łatwy do zdobycia, gdyż
papiernie potrzebowały jego znacznych ilości. Szmaty pozyskiwano na drodze skupu wśród mieszkańców danego
obszaru. Potrzebne były specjalne przywileje, gwarantujące wyłączność na ich zbiórkę. Niestety, pomimo składania
przysięgi przez zbieraczy szmat, że nie będą oni wywozili
cennego surowca poza dany rejon, dość często dochodziło
do łamania prawa15.
Inaczej rzecz się miała w krajach azjatyckich, w których
papier produkowano głównie z dostępnych tam roślin.
66 / Logistyka Odzysku
Masę papierniczą przygotowywano więc z łyka morwy,
łodyg bambusa, kory drzew kozo czy odpadów konopnych.
Zwłaszcza ta ostania roślina miała zastosowanie nie tylko
w Azji ale i Europie. Konopia to roślina o bardzo mocnych
włóknach, wykorzystywano ją dawniej m.in. do produkcji lin. W zbiorach Muzeum Papiernictwa w Dusznikach
Zdroju znajduje się ciekawy arkusz papieru wykonany
właśnie ze zużytych lin konopnych. Wiąże się z nim równie ciekawa historia. W roku 1961 z dna Bałtyku wydobyto szwedzki statek wojenny – Vasa, który spoczywał tam
od ponad trzystu lat. W szwedzkim mieście Tumba wykonano papier z lin konopnych pochodzących z tego statku,
a kilka arkuszy trafiło do dusznickiego muzeum.
To nie jedyny eksperyment. Masę papierniczą można
przygotować z włókien różnego pochodzenia. Mogą to
być odchody zwierzęce. Śmierdzi? Nie bardziej niż w trakcie chemicznego pozyskiwania celulozy. Przykładowo
we wspomnianym już muzeum, papier wytwarzany jest
m.in. z odchodów słonia. Materiał dostarczany jest z wrocławskiego zoo. Na miejscu poddaje się go płukaniu oraz
mieleniu, a następnie czerpie arkusze. Słoń, podobnie jak
np. łoś nie trawi celulozy. Jego organizm działa więc jak
maszyna, tyle że wszystko odbywa się w sposób całkowicie
naturalny. Czysta ekologia.
Papier materiałem uniwersalnym?
Elastyczność struktury papieru sprawiła, że szybko przestał być on materiałem wyłącznie piśmienniczym. Myśląc
o przedmiotach wykonanych z tego surowca, jednym
z pierwszych skojarzeń jest origami. Choć powstało w VI
wieku w Chinach, to Japonię uważa się za kolebkę sztuki
składania papieru. Początkowo była ona związana z kultem i grzebaniem zmarłych. Chińczycy mieli w zwyczaju
obdarowywać zmarłych przedmiotami przypominającymi im życie ziemskie16 . Do dziś można się w tym kraju
styczeń – mArzec 2016
społeczeństwo recyklingu
tem codziennego użytku. Współczesny człowiek nie jest
chyba w stanie wyobrazić sobie życia bez papieru, a tym
bardziej papieru toaletowego. Po raz pierwszy, w Stanach
Zjednoczonych w roku 1857, został wypuszczony na rynek
przez Josepha Cayetty'a, fabryczny papier toaletowy21. Papier w formie arkuszy, nasączany był aloesem, a następnie
pakowany w pudełka. Sprzedaży towarzyszyła reklama,
jakoby był to papier do higieny intymnej i zapobieganiu
hemoroidom.
Fragment ekspozycji stałej. Fot. T. Szewczyk
zaopatrzyć w charakterystyczny, pogrzebowy papier do
składania. Origami na dobre podbiło jednak świat w latach 50-tych XX wieku, dzięki pracy Akira Yoshizawa.
Człowiek ten jako pierwszy zaczął tworzyć własne, oryginalne kompozycje.
Z zapoczątkowaniem produkcji papieru w Chinach i jego
upowszechnianiu, wprowadzano szereg pomysłów co do
jego innego niż pierwotnie zastosowania. W chłodniejszych strefach klimatycznych papier stosowano do uzupełniania otworów okiennych, używano go jako ścianki
działowe, wykładziny czy zasłony.
Również w Chinach za panowania dynastii Tang ok. 800
r. pojawił się pierwszy na świecie pieniądz papierowy. Dla
przykładu papierowy pieniądz pojawił się w Polsce dopiero w roku 1794 podczas insurekcji kościuszkowskiej17.
Banknot o nominale 25 zł wart był w przeliczeniu 84,5
srebrnych monet.
Najbardziej zaskakującym pomysłem w historii było zastosowanie papieru do wyrobu zbroi. Był to również wynalazek starożytnych Azjatów. Od VI w. p.n.e. stosowali
oni papier z morwy do wytwarzania ubrań, a następnie
posłużyli się nim do wyrobu zbroi18 . W IX w. Xu Shang,
gubernator Ho Dong w prowincji Shenxi, utrzymywał
stałą armię liczącą tysiąc żołnierzy, uzbrojonych w grube pancerze z papieru, których nie mogły przebić strzały z łuku, gdyż zręcznie ułożone warstwy zatrzymywały
uderzenia. Niesamowite? Kolejnym dowodem na chińską
pomysłowość są papierowe latawce i balony. W 1694 roku
francuski misjonarz Basson znalazł w Pekinie dokumenty,
z których podobno wynikało, że w roku 1306 z okazji koronacji cesarza Fo-Kien wzbił się w powietrze papierowy
balon19. Faktem jest, że bracia Montgolfier 5 czerwca 1783
roku wypuścili pierwszy, większy balon w powietrze. Miał
on 12 m obwodu i zdołał przelecieć 2 km. Rok później profesorowi Janowi Śniadeckiemu i profesorowi Janowi Jaśkiewiczowi z Krakowa udało się skonstruować papierowy
balon o średnicy aż 25 m 20 .
Papier – ten drogocenny ongiś materiał z upływem czasu
zaczął powszednieć do tego stopnia, że stał się produk1/2016 (18)
Dziś papier, będąc poddany odpowiedniej obróbce, służyć może jako produkt higieniczny, produkuje się z niego meble, ubrania (nawet bieliznę), zabawki, opakowania
itp. Niestety, coraz bardziej zaczyna uszczuplać się jego
pierwotna rola jako materiału piśmienniczego. Największe spadki produkcji papieru obserwuje się w przypadku
papieru gazetowego, który w erze Internetu nie jest w stanie poradzić sobie z rosnącą konkurencją elektronicznych
mediów. Paradoksalnie te zmiany nie przyczyniły się do
ogólnego spadku zużycia papieru.
Rocznie produkuje się go na całym świecie blisko 400 mln
ton. Podkreślić należy fakt, że wyprodukowany papier nie
jest wyłącznie efektem funkcjonowania ogromnej ilości
celulozowni, ale polityki recyklingu, dzięki której papier
udaje się wielokrotnie wykorzystać i przetworzyć.
Źródła/ Bibliografia:
1.1. W. Budka, Memoriał o początku i sukcesje papierni prądnickiej, „Kwartalnik Historyczny” XLI 1927.
2.J. Dąbrowski, J. Siniarska-Czaplicka, Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991.
3.D. Dziamska, Smoki i inne papierowe cuda, Poznań 1997.
4.E.G. Loeber, Tapa jako poprzednik papieru, „Przegląd papierniczy” 1972.
5.K. Maleczyńska, Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
6.J. Marchlewska, Pierwsze loty zawdzięczamy papierom, „Przegląd Papierniczy”
1961.
7.J. Rimpf, Największa maszyna papiernicza na świecie, „Przegląd Papierniczy”
2011/4.
8.M. Szymczyk, Opowieści o drewnie, Cywilizacja wyrosła na papierze, w: Korzystajmy z lasu, Poznań 2015.
9.M. Szymczyk, Polski przemysł papierniczy 1945-1989, Duszniki-Zdrój 2007.
10.M . Szymczyk, Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej, Duszniki- Zdrój 2000.
11.Biblioteka Jagiellońska, Historia Papieru, czyli dlaczego tak się stało, www.bj.uj.
edu.pl/klinika-papieru/papier.
12.Chiny.pl, Chińskie wynalazki – Sztuka wytwarzania papieru, www.chiny.pl/wpis-faming_zaozhishu.
13.Grupa Zefir, Historia papieru toaletowego, www.irma.grupazefir.pl/?do=pokazArtykul&nid=21&lang=pl&expand=3
PRZYPISY:
J. Dąbrowski, J. Siniarska-Czaplicka, Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991, s. 21-29.
2
Potaż - węglan potasu, bezbarwna substancja krystaliczna używana m.in. do wyrobu szkła.
3
E.G. Loeber, Tapa jako poprzednik papieru, „Przegląd papierniczy” 1972, s. 395-399.
4
J. Dąbrowski, J. Siniarska-Czaplicka, Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991, s. 49-68.
5
M. Szymczyk, Opowieści o drewnie, Cywilizacja wyrosła na papierze, w: Korzystajmy
z lasu, Poznań 2015, s. 95-111.
6
W. Budka, Memoriał o początku i sukcesje papierni prądnickiej, „Kwartalnik Historyczny” XLI 1927, s. 625 – 629.
7
w ww.bj.uj.edu.pl/klinika-papieru/papier (dostęp 16.12.2015)
8
Na podstawie danych Stowarzyszenia Papierników Polskich, Łódź 2015.
9
J. Dąbrowski, J. Siniarska-Czaplicka, Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991, s. 49-68.
10
M. Szymczyk, Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej, Duszniki-Zdrój 2000, s. 32-43.
11
M. Szymczyk, Polski przemysł papierniczy 1945-1989, Duszniki-Zdrój 2007, s. 26.
12
J. Rimpf, Największa maszyna papiernicza na świecie, „Przegląd Papierniczy” 2011/4,
s. 249-251.
13
Celuloza jest składnikiem budulcowym ściany komórkowej roślin wyższych oraz niektórych glonów, grzybów i bakterii. Wielocukier.
14
Maceracja - długotrwałe moczenie jakiegoś surowca w wodzie lub odpowiednim rozpuszczalniku w celu jego zmiękczenia lub wydzielenia określonego składnika.
15
K . Maleczyńska, Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków
1961, s. 42-57.
16
D. Dziamska, Smoki i inne papierowe cuda, Poznań 1997, s. 7-11.
17
Banknot znajduje się w zbiorach Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju.
18
w ww.chiny.pl/wpis-faming_zaozhishu (dostęp 16.12.2015)
19
J. Marchlewska, Pierwsze loty zawdzięczamy papierom, Przegląd Papierniczy, 1961,
s. 375-378.
20
tamże
21
w ww.firma.grupazefir.pl/?do=pokazArtykul&nid=21&lang=pl&expand=3 (dostęp
17.12.2015)
1
Logistyka Odzysku / 67
społeczeństwo recyklingu
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Jak ,,ODPAKOWAĆ” odpady spożywcze?
W obliczu coraz większej różnorodności opakowań, uniwersalność maszyn
do odseparowania zawartości produktów spożywczych od opakowania, jest bardziej
niż pożądana. Kompleksowy odzysk surowców możliwy jest między innymi dzięki takim
urządzeniom jak Turbo Separator. Dzięki niemu opakowanie może zostać przekazane
do dalszej obróbki surowców, a odpady organiczne posłużą do wzbogacenia wsadu
w metanizacji (produkcji biogazu) lub do kompostowania.
How to "UNPACK" food waste?
In view of the increasing diversity of packaging, increasing versatility of machines
to separate the content of food products from the packaging is more than desirable.
A complex material recovery is possible, inter alia, through such devices as the Turbo
Separator. Thanks to it packaging can be passed for further processing of materials
and organic waste will be used to enrich the material input in methanisation (biogas
production) or for composting.
Odzysk opakowań i odpadów
bioorganicznych
Gdy wszystkie wyroby przemysłu spożywczego, w tym
danie gotowe, przetwory mięsne, soki owocowe, słodycze i pieczywo cukiernicze, warzywa, przetwory zbożowe
i płatki, przetwory mleczne, produkty pochodzące z sieci
dystrybucyjnych i cateringowych, stają się niezdatne do
spożycia, ich opakowania pozostają nadal cennym surowcem do odzysku, a frakcja organiczna stanowi nieocenione źródło surowca o wysokich zdolnościach do produkcji
biogazu - metanizacji.
Niezależnie od oczywistych korzyści z odzysku surowców,
w Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, nie możemy już składować odpadów organicznych
na składowiskach bez ich wcześniejszego przetworzenia.
Opakowania zaś, od wielu lat, objęte są coraz lepiej zorganizowanym recyklingiem. Prawo nakłada na producentów obowiązek odzysku opakowań oraz odpowiedniego
gospodarowania odpadami organicznymi. W przypadku
frakcji organicznej, do możliwych rozwiązań należy kompostowanie, a szczególnie metanizacja, która pozwala na
wytwarzanie energii odnawialnej w postaci biogazu.
Mając na uwadze powyższe okoliczności spółka Biokompo oferuje specjalnie stworzone dla tego sektora urządzenie do odseparowywania - Turbo Separator firmy Atritor.
Urządzenie produkowane jest przez spółkę Atritor Limited
z Coventry w Wielkiej Brytanii, która od ponad 90 lat wytwarza oraz dostarcza urządzenia i instalacje przedsiębiorstwom przemysłu wytwórczego. Spółka Biokompo, opierając się na swoim doświadczeniu w zakresie kompostowania
i przygotowania materiału organicznego, od 40 lat we Francji i już od kilku lat w Polsce, może zaoferować swoim klientom sprawdzone i niezawodne rozwiązanie ,,pod klucz”.
68 / Logistyka Odzysku
Biorąc pod uwagę duże ilości produktów, niemożliwe jest
ręczne odseparowanie opakowania od zawartości. Konieczna jest mechanizacja procesu, a urządzenia powinny
móc przetworzyć opakowania o bardzo zróżnicowanych
wymiarach oraz często zmieszanych surowcach, z których
są wykonane. Są to między innymi: metalowe puszki od
konserw, plastikowe butelki, opakowania elastyczne, torebki, różnego typu worki, tetrapaki, kubki plastikowe,
zbiorniki metalowe lub z tworzyw sztucznych, blistery,
tacki, tubki, kartony, słoiki z plastiku itd.
Turbo Separator jest więc bez wątpienia ciekawym rozwiązaniem dla wszelkiego typu firm zajmujących się recyklingiem odpadów oraz zakładów posiadających instalacje do metanizacji odpadów. Ponadto stanowi ciekawą
inwestycję dla sieci dystrybucyjnych, cateringowych lub
dla przedsiębiorstw rolno-spożywczych.
styczeń – mArzec 2016
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Dlaczego warto wybrać urządzenie Turbo
Separator? Od 1 do 25 ton odpadów na
godzinę…
Turbo Separator firmy Atritor odseparowuje produkty od
opakowań. Dzięki temu możliwy jest ich dalszy recykling
lub utylizacja. Jest to urządzenie o trwałej i solidnej konstrukcji, praktyczne w użyciu oraz konserwacji. Dzięki
swojej wszechstronności z łatwością i bez problemu dostosowuje się do różnorodności przetwarzanych produktów.
Dzięki połączeniu sił odśrodkowych (przepływ strumienia powietrza oraz działanie mechaniczne) nawet 99%
substancji suchych lub ciekłych może być oddzielanych
od opakowań, bez potrzeby stosowania dodatkowego rozdrabniania.
Urządzenie Turbo Separator jest w stanie oddzielić wszelkie substancje od prawie wszystkich typów opakowań
oraz pojemników, z wyłączeniem szkła. Przy pomocy jednego ruchu oraz bez zbytecznego dodawania wody, materiał organiczny suchy, płynny lub kleisty oddzielany jest
od opakowań takich jak puszki, konserwy, plastik, aluminium, papier czy karton.
społeczeństwo recyklingu
■ Prosta regulacja narzędzi oraz prędkości obrotowej, celem optymalizacji stopnia oddzielania opakowań w zależności od typu produktu.
■ Praca na sucho lub z dodatkiem płynu, w zależności od
przeznaczenia produktów organicznych oraz wymaganej wilgotności: metanizacja, kompostowanie, pasza dla
zwierząt lub recykling przemysłowy.
■ K ilka modeli urządzenia o przepustowość od 1 tony/
godz. do 25 ton/godz.
■ Sprawność procesu odzysku płynnego lub stałego produktu spożywczego dochodzi do 99%.
Lokalizacja funkcjonujących urządzeń
Turbo Separator
Na dzień dzisiejszy, na 130 urządzeń dostarczonych do
różnych miejsc na świecie, sześć Turbo Separatorów funkcjonuje we Francji, a siódmy jest w trakcie montażu. Sześć
z nich zostało zamontowanych na instalacjach należących
do zakładów gospodarki odpadami. Jeden w zakładzie
metanizacji rolniczej.
W Polsce, już od roku, funkcjonuje pierwszy Turbo Separator, drugi zaś jest w trakcie montażu.
Urządzenie Turbo Separator gwarantuje
zachowanie doskonałej jakości materiału
odseparowanego, bez uszkodzenia
opakowań i pojemników, przy niskim
zużyciu energii
Doskonale nadaje się do przetwarzania odpadów organicznych pochodzących ze sklepów, pozostałości z procesów przemysłowych oraz logistycznych, odpadów organicznych pochodzących z placówek żywienia zbiorowego,
dostosowując się tym samym do treści rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004
roku w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. U. L
139) oraz ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach
(Dz.U. 2013 poz. 21).
Charakterystyka:
■ Urządzenia produkowane na miarę, z zastosowaniem
sposobów wprowadzania wsadu oraz wyprowadzania
surowców dostosowanych do specyficznych wymagań
każdego produktu w zakresie procesu separacji.
1/2016 (18)
Zapraszamy do kontaktu z firmą BIOKOMPO:
ul. Świdnicka 22/41, 50-068 Wrocław
[email protected] • telefon: +48 605 347 784
Zapraszamy rownież na nasze stoisko na Targach EKOTECH
w Kielcach w dniach 30-31 marca 2016 r. (HALA C, Stoisko E-13), gdzie będą Państwo mogli między innymi zobaczyć model maszyny, a także filmy pokazujące jej pracę
z różnymi produktami oraz porozmawiać o rozwiązaniach technologicznych z przedstawicielami producenta
Więcej informacji pod adresem:
www.turboseparator.co.uk/pl/
www.biokompo.pl
Logistyka Odzysku / 69
Lekka strona logistyki odzysku
Co kraj to obyczaj
Nasi czytelnicy przysyłają do nas zdjęcia z różnych zakątków świata, pokazując,
jak wygląda gospodarka odpadami w innych krajach. W bieżącym numerze publikujemy
kilka ciekawych rozwiązań ze świata. Dzięki nim możemy się dowiedzieć, jakie zasady
segregowania odpadów tam panują oraz jak wyglądają poszczególne pojemniki.
anglia – londyn
belgia – bruksela
argentyna – Puerto Iguazú
brazylia – rio DE JANEIRO
70 / Logistyka Odzysku
brazylia – foz de iguazu
styczeń – mArzec 2016
Lekka strona logistyki odzysku
brazylia – foz de iguazu
Słowacja
Słowacja
japonia – okinawa
japonia – osakA
japonia – osakA
1/2016 (18)
japonia – OSAKA
Jesteśmy ciekawi, jakie
jeszcze inne ciekawe systemy segregacji odpadów
spotkali Państwo podczas
zagranicznych podróży.
Zachęcamy do przesyłania
zdjęć na adres: redakcja@
mmconsulting.waw.pl
z dopiskiem Lekka Strona
Logistyki Odzysku wraz
z nazwą miasta, w którym
dany pojemnik się znajduje.
Jeśli mają Państwo spostrzeżenia, co do różnic między
naszą gospodarką odpadami, a tamtejszą – czekamy
na nie! Z chęcią opublikujemy Państwa wypowiedź na
łamach „Logistyki Odzysku”.
Uwaga! Japonia na wyciągnięcie ręki
Wyjedź z nami na:
SZKOLENIE W JAPONII
W programie m.in.:
wprowadzenie w zagadnienia teoretyczne
i praktyczne z logistyki odzysku,
zwiedzanie fabryki Toyota - Prefektura Aichi,
wizyta w spalarni odpadów Maishima w Osace,
fabryka recyklingowa Panasonic - prefektura Hyogo,
wizyta w fabrykach: Kawasaki (Prefektura Hyogo),
Mazda (Prefektura Hiroshima), Suntory (Prefektura Tokyo).
Wybierz swoją edycję:
Wiosna/Jesień
DODATKOWO:
JAPOŃSKA KUCHNIA
ZŁOTY ZAMEK SAMURAJÓW
AKWARIUM KAIYUKAN
Skontaktuj się z nami:
ŚWIĄTYNIE ZEN
Sławomir PRZYGODA
Menadżer ds. projektów środowiskowych
ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa
NIP 894-180-37-12
tel. (+48) 502 066 027
[email protected]
www.mmconsulting.waw.pl
www.mmconsulting.waw.pl/japonia
fb.com/szkoleniewjaponii
Dostosujemy
każdy wyjazd do Państwa
potrzeb i oczekiwań.
W przypadku większej
liczby uczestników z jednej
firmy (minimum 12 osób)
organizujemy indywidualne
programy.
VI EDYCJA MIĘDZYNARODOWEJ
KONFERENCJI LOGISTYKA
ODZYSKU – OPAKOWANIA
14-15.06.2016 | ŁÓDŹ
Temat wiodący:
Odzysk i recykling odpadów opakowaniowych w Polsce
– aspekty prawne, ekonomiczne i organizacyjne
BLOK I – Aspekty prawne odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce
Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi – najważniejsze aspekty
Sprawozdawczość wg nowych wymagań
BLOK II – Aspekty ekonomiczne odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce
Ceny surowców wtórnych na polskim rynku
Zero waste – domykanie pętli łańcucha dostaw
BLOK III – Aspekty organizacyjne odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce
Główne nieprawidłowości w realizowaniu obowiązków przedsiębiorców
Jak prawidłowo wypełniać sprawozdania – instruktaż na podstawie popełnianych błędów
BANKIET
Gala IV edycji Konkursu Przedsiębiorca Efektywny Surowcowo 2015
Licytacja Fundacji Eko Cykl, Niespodzianka wieczoru
www.logistykaodzysku.com
www.fb.com/konferencjalogistykaodzysku
Klub ekoCSR
to przyszłość rynku
i Twojej firmy
Przekonaj się, jak wiele możesz zyskać!
Wstąp do Klubu ekoCSR,
weź udział w konkursie
i wyjedź do Japonii!
Jak przystąpić do Klubu ekoCSR?
Krok 1 – wejdź na stronę Klubu ekoCSR: www.klub-csr.pl
klub-csr.pl
Krok 2 – zarejestruj się w Klubie
Krok 3 – poczekaj na potwierdzenie przyjęcia do Klubu
Krok 4 – ciesz się z korzyści związanych z Klubem ekoCSR
Więcej informacji:
www.klub-csr.pl ▫ fb.com/csrkonferencja
[email protected]
tel. 502 066 028
WSPÓLNIE Z NAMI ROZWIJAJ
SPOŁECZEŃSTWO EKOLOGICZNE!
Edukujemy – od 2012 r. udzieliliśmy wsparcia 10 placówkom w zakresie edukacji ekologicznej.
Motywujemy – zakupiliśmy nagrody w Konkursie Ekologicznym „Wiedzą dzieci, jak nie śmiecić”.
Umożliwiamy – sfinansowaliśmy gościnne wystąpienie dzieci z przedstawieniem
„Ćwierćaktówka ze Śmieciówka” podczas I Konferencji CSR.
Wymieniamy się wiedzą i doświadczeniem – bierzemy udział w obradach
jury konkursowego oraz występujemy na konferencjach promujących postawy ekologiczne.
Do tej pory łącznie na te cele zebraliśmy 31 091,64 zł.
Dziękujemy wszystkim, którzy się do tego przyczynili!
Możesz pomóc poprzez udział w licytacji na fundacja-ekocykl.pl
ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY!
ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa, KRS 0000412653, NIP 524-27-50-693, BNP Paribas Bank Polska SA, Nr konta 96 1600 1169 1847 4221 1000 0001,
tel. 519 184 340, [email protected]
PLACÓWKI, KTÓRE POTRZEBUJĄ WSPARCIA, PROSIMY O KONTAKT
Fundacja Eko Cykl
uzyskała status organizacji pożytku publicznego
W 2016 roku można będzie przekazać 1% podatku
na rozwój społeczeństwa ekologicznego.
W swoim rozliczeniu PIT wpisz nasz nr KRS 0000412653
FB.COM/FUNDACJAEKOCYKL
HARMONOGRAM
SZKOLEŃ 2016*
MARZEC 2016 r. WARSZAWA
LIPIEC 2016 r. WARSZAWA
08.03.Sprawozdawczość dotycząca
13.07.Sprawozdawczość dotycząca
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
10.03.Sprawozdawczość w gospodarce
odpadami
15.07. Gospodarka odpadami
w przedsiębiorstwie
korzystania ze środowiska oraz
raportowania do KOBiZE
09.03.Opłata produktowa – sprawozdawczość oraz rozliczenie roku 2015
MARZEC 2016 r. POZNAŃ
02.03.Podstawowe obowiązki
przedsiębiorców w zakresie
ochrony środowiska
KWIECIEŃ 2016 r. WARSZAWA
12.04.Sprawozdawczość dotycząca
korzystania ze środowiska oraz
raportowania do KOBiZE
13.04.Opłata produktowa – możliwości
realizacji obowiązku
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
14.04.Gospodarka odpadami
w przedsiębiorstwie
KWIECIEŃ 2016 r. KATOWICE
26-28 Kurs – obowiązki w ochronie
środowiska – sprawozdawczość,
rozliczanie, opłaty (18h)
2-9 kwietnia 2016 (+/- 3 dni)
SZKOLENIE W JAPONII
Logistyka odzysku w praktyce
MAJ 2016 r. WARSZAWA
17.05.Sprawozdawczość dotycząca
korzystania ze środowiska oraz
raportowania do KOBiZE
18.05.Opłata produktowa – możliwości
realizacji obowiązku
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
19.05.Gospodarka odpadami
w przedsiębiorstwie
14-15 czerwca 2016 r. Łódź
Konferencja „Logistyka Odzysku”
– opakowania
organizator: Eko Cykl Organizacja
Odzysku Opakowań S.A.
EKO CYKL ORGANIZACJA ODZYSKU OPAKOWAŃ S.A.
korzystania ze środowiska oraz
raportowania do KOBiZE
14.07.Opłata produktowa – możliwości
realizacji obowiązku
WRZESIEŃ 2016 r. WROCŁAW
13-15
urs – obowiązki w ochronie
K
środowiska – sprawozdawczość,
rozliczanie, opłaty (18h)
PAŹDZIERNIK 2016 r.
WARSZAWA
11.10.
Sprawozdawczość dotycząca
korzystania ze środowiska oraz
raportowania do KOBiZE
12.10.Opłata produktowa – możliwości
realizacji obowiązku
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
13.10. Gospodarka odpadami
w przedsiębiorstwie
8-15 października 2016 (+/- 3 dni)
SZKOLENIE W JAPONII
Logistyka odzysku w praktyce
LISTOPAD 2016 r. ZAKOPANE
22-24Kurs – obowiązki w ochronie
środowiska – sprawozdawczość,
rozliczanie, opłaty (18h)
GRUDZIEŃ 2016 r. WARSZAWA
13.12. Opłaty za korzystania ze
środowiska oraz raportowania do
KOBiZE – rozliczenie roku 2016
14.12. Opłata produktowa – sprawozdawczość oraz rozliczenie roku 2016
NEWSLETTER
ZAPISZ SIĘ JUŻ DZIŚ
ABY OTRZYMYWAĆ:
bieżące wydarzenia i nowości
z zakresu ochrony środowiska, m.in.
logistyki odzysku, zrównoważonych
łańcuchów dostaw, zrównoważonego
rozwoju i społecznej odpowiedzialności
biznesu
organizator: Eko Cykl Organizacja Odzysku
Opakowań S.A.
15.12. Sprawozdawczość w gospodarce
odpadami – przygotowanie
do rozliczenia roku 2016
* Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian
w harmonogramie szkoleń.
M&M Consulting – adres do korespondencji:
ul. Modlińska 129, 03-186 Warszawa
Kontakt: Paulina Siwiec, tel. kom. (+48) 512 108 434,
e-mail: [email protected]
MMCONSULTING.WAW.PL
www.logistyka-odzysku.pl/newsletter
Journal of
1/2016 (2) p. 5-9
Reverse Logistics
www.jorl.eu
Circular economy
– the role of the Environmental
Life Cycle Assessment,
opportunities, barriers
and challenges
Journal of Reverse Logistics ■ 1/2016 (2) p. 5-9
Journal of
Reverse Logistics
www.jorl.eu
Circular economy – the role
of the Environmental Life Cycle Assessment,
opportunities, barriers and challenges
dr inż. Joanna Zarębska, University of Zielona Góra, Faculty of Economy and Management, Department of Environment and
Public Sector Economy Management, [email protected]
mgr inż. Katarzyna Joachimiak-Lechman, Poznan University of Economics, Faculty of Commodity Science, Department of
Commodity Science and Ecology of Industrial Products, [email protected]
Keywords: circular economy, Environmental Life Cycle Assessment LCA,
community recycling, waste management
Abstract: Environmental Life Cycle Assessment (LCA) is an environmental management
technique which, because of its potential, can be applied in many different areas. Its key
role in increasing the efficiency of waste management is emphasised in the literature on
the subject. This paper intends to make a contribution to the discussion on this subject
and its primary goals are to present LCA in the context of implementation of circular
economy and to assess the chances of popularisation of this concept in Poland.
Based on own survey results, it was demonstrated that while the vast majority
of respondents assured of their sense of environmental awareness, a little over 60%
of respondents stated that they systematically segregate municipal waste. Thus making
the transition towards a circular economy in Poland requires the increase in public's
involvement and adequate education in this field.
Introduction
In line with the waste hierarchy adopted by the European
Union, the first thing to do is to prevent waste generation.
In the case when the generation of waste is unavoidable,
the aim is to minimise and eliminate waste “at source” as
well as support the efficient use of natural resources allowing for their re-use, in particular recovery and recycling
[3]. In view of the above, it can be concluded that over time
and at constant costs a well-functioning waste management system is characterised by a reduction of the amount
of formation and disposal of waste and an increase in the
amount of recovered and recycled waste. Selective collection of as many fractions of waste suitable for recovery and
recycling as possible is extremely important in this system.
The published in July 2014 European Commission Communication Towards a Circular Economy: “A Zero Waste
Programme for Europe” aims at increasing the efficiency of
waste management through an increase in the amount of
recovered and recycled waste and decrease in the amount
1/2016 (18)
of landfilled waste to the necessary minimum [4, 9]. The
Environmental Life Cycle Assessment that is more and
more often used in various fields of economy is supposed
to support the achievement of the objectives of the “zero
waste Europe” [2]. This paper intends to make a contribution to the discussion on this subject. Its primary purpose
is to present the concept of a circular economy and the
potential of LCA in this context. The chances of building
a circular economy in our country were assessed on the
basis of own research regarding environmental awareness
of the Polish society.
Environmental Life Cycle Assessment
in Poland
Environmental Life Cycle Assessment is an environmental management technique, which involves "compilation
and evaluation of the inputs, outputs and the potential environmental impacts of a product system throughout its
life cycle" [20]. The above-cited definition emphasises two
Logistyka Odzysku / 79
Journal of Reverse Logistics ■ 1/2016 (2) p. 5-9
main features of the LCA, namely the assessment of the
environmental aspects through the prism of the “input”
and “output” elements, which make the LCA an ecological
balance and recognition of these aspects within the whole
lifecycle of the product that is from the extraction and processing of raw materials until their final disposal. All of
these issues make the environmental life cycle assessment
applicable in many areas ranging from the public sphere,
through sectorial analyses to the use at a level of a single
organisation [15].
The history of the LCA studies in Poland is relatively short,
and dates back to the 90s of the last century. The first Polish book on this subject written by Zbigniew Kłos was
published in 1990. After 9 years, at Poznań University of
Technology the first doctoral thesis in the field of LCA was
written [7]. The level of popularity of the LCA research on
the Polish market is steadily growing, as evidenced by the
scope of the research, including:
■ coal mining processes – Central Mining Institute, Katowice;
■ processes of extraction and processing of metals and
chemical processes and compounds – Mineral and Energy Economy Research Institute of the Polish Academy
of Sciences, Kraków;
■ municipal waste management – Wrocław University of
Technology, University of Zielona Góra;
■ packaging – Packaging Research Institute, Warsaw;
■ wood processing – Wood Technology Institute, Poznań;
■ technical facilities – Poznań University of Technology;
■ building materials, energetic processes – different scientific centres;
■ areas of environmental management and the use of LCA
in corporate processes – Kraków University of Economics, Poznań University of Economics.
The subject of LCA is also reflected in official national documents [1, 8, 10], and moreover, it is also becoming a subject of interest of business practice. The most important
factors that could potentially determine the popularity of
LCA are greening of public procurement, the increase of
the relevance of the study of carbon footprint for products
and technologies as well as changes in the requirements
of ISO 14001:2015 promoting the eco-design of environmental management systems, and establishing effective
communication on environmental issues [6, 13 18]. The
popularity of LCA among enterprises may also be influenced by the projects financed by the Polish Agency for
Enterprise Development, for example the Development and
implementation of pro-innovation optimisation services
for SMEs based on an integrated expert system, realised by
the Wielkopolska Quality Institute in Poznań [14, 16]. It is
also worth noting that the Polish Research Centre for LCA
(PCLCA) was appointed in 2009, and it aims at boosting
competitiveness by means of popularisation of the Life Cycle Management techniques in decision-making processes
of companies [11].
The concept of a circular economy
The concept of circular economy is the opposite of the
prevailing linear model of economy. This model relied
on the assumption that the abundance and availabil80 / Logistyka Odzysku
ity of resources allowed for their free use, production of
goods, and when used – they could be easily thrown out.
This concept, functioning for many years, contributed to
a significant waste of materials and irrational exploitation
of natural resources. Changes in this area were happening slowly. According to the literature the first demands
to "close the loop", "loop the economy" were put forward in
the 70s by W. Stahel and G. Reday in the European Commission report "The potential for substituting manpower
for energy" (1976) and by M. Braungart and W. McDonough who promoted material recycling and treated waste
as a potential raw materials [5].
The more than thirty-year period between the first works
commenced in this field and the European Commission's
Communication Towards a Circular Economy: "A Zero
Waste Programme for Europe" published in July 2014, was
filled with documentation calling for: resource efficiency,
rational, sustainable use of natural resources, etc. The concept of circular economy is a holistic approach to product
management aimed at creating a system of product that is
free from waste in accordance with the idea of " from cradle to cradle." This assumption is based on [8, 9]:
■ reducing the amount of materials required for the provision of a particular service (reducing weight);
■ reducing energy and material consumption in the phases
of production and use (efficiency);
■ restricting the use of materials that are hazardous or difficult to recycle in products and production processes
(substitution);
■ designing products that are easier to maintain, repair,
modernise, recover and recycle (eco-design).”
The role of the Environmental Life Cycle
Assessment in a circular economy
The environmental policy of the European Union predisposes the implementation of the LCA in waste management, emphasising the need to “develop waste prevention
programmes concentrating on the key environmental impacts and taking into account the whole life-cycle of products and materials” [12]. The concept of circular economy
presupposes the minimisation of waste at the stage of
product design, and then covers the subsequent phases of
the life cycle, until the phase of reworking of the product
or eventually recycling. So the postulate for the use of LCA
in this regard is well-founded. The potential of LCA in the
analysed context manifests itself in the fact that this technique allows for:
■ determination of the environmental burdens of products
or groups of products and selection of the ones that are
most environmentally friendly, e.g. least resource- and
energy-intensive;
■ assessment of the environmental consequences of
alternative ways of implementing the same function by
various product systems;
■ comparison of manufacturing processes from the point
of view of the used production factors and their substitutes (raw materials, production materials including
hazardous substances, etc.);
■ presentation of the environmental impacts of selected
waste disposal operations and comparing them with the
styczeń – mArzec 2016
Journal of Reverse Logistics ■ 1/2016 (2) p. 5-9
assumption of a single functional unit;
■ p
resentation of the ratio of burdens and environmental
benefits, e.g. energy intensity of installation used to recover non-renewable resources to the level of recovery;
■ indirect elimination of wastage, reduction of the amount
of waste produced, decrease of the operating costs and
external costs.
The fact that the discussed environmental problems will be
presented in a comprehensive manner (including impact
and damage categories) and in numeric form (e.g. cumulative weighted ecofactor) is worth emphasising, especially
that it will facilitate the interpretation of environmental
impacts and their presentation to the parties concerned.
Generalising to a large extent, it can be concluded that the
use of LCA techniques by entrepreneurs will contribute
to the implementation of the policy of responsibility for
putting products on the market and using recycled raw
materials.
The popularisation of a circular economy
in Poland - opportunities and challenges
The implementation of a circular economy is determined
by many factors. From the point of view of the national
waste management system, the EU's plans in this regard
are very ambitious. The currently functioning national
waste management system has some barriers that are very
controversial and in the short term, may prove to be insurmountable, for example [1, 17]:
1)low quality of recyclate – toxic substances and components are often used in products which results in significant impoverishment of the quality of the recyclate (e.g.
PVC); the majority of the population declares recycling
“at source,” but waste collected is still contaminated and
mixed; recyclate from mechanical-biological treatment
is of lower quality than the one derived “at source” [19];
2)
equipping the mechanical-biological treatment line
with proper technical infrastructure – the MBT installations should be retrofitted so that they can provide
a much higher level of separation of waste for recycling,
as a complement to the selective collection and recovery
of energy;
3)
out-dated technologies for thermal neutralisation
of waste – six modern and large municipal waste
incinerators are currently under construction, but they
may run out of waste of sufficient quality and calorific
value; moreover the incinerators are intended to destroy
waste that potentially are used resources suitable for
reuse (recycling);
4)lack of kitchen and garden bio-waste treatment installations.
In conclusion, the currently functioning waste management model requires changes in the financing of the national system, organisational and legal changes relating to
waste and the need to organise an appropriate waste segregation system for recovery and recycling at the municipal
level. The authors wish to emphasise, what is also visible in
the abovementioned four barriers of the system, the importance of the citizen – consumer as the first link in waste
generation process. Therefore, as reported by D. Matlak “to
ensure that expected by the waste processors the quality of
1/2016 (18)
waste, it is necessary to increase the range and quality of
selective collection of municipal waste “at source,” which
includes not only raw material waste (paper, plastic, glass,
metal), but also bio-waste from households, waste electric
and electronic equipment as well as waste batteries and
accumulators (in the so-called recycling outlets, municipal
waste collection points and on the basis of direct collection
of bulky waste from residents)” [17]. Therefore the support
of actions encouraging consumers to reduce the amount
of waste generated and to segregate waste properly is of
utmost importance in the process of building a circular
economy.
In order to obtain the answer to the question – what is the
attitude of the Polish society towards the selective collection of municipal waste “at source,” and to identify how
well Polish people are informed about changes in the field
of waste management, a nationwide survey was carried out
in 2015 by means of mixed techniques of PAPI and CAWI.
The study involved 1,067 people from all over Poland aged
above 18. A portion of the results is presented below.
The survey - chosen results
As shown in Figure 1, more than 82% of citizens surveyed
consider themselves to be environmentally conscious; the
group consisted of 55% women and 45% men. When asked
about proecological behaviour in one’s everyday lives almost 77% of respondents indicated segregation of waste
“at source” (Fig. 2). However, only 61.4% stated that they
do it always, 19.2% responded that they do it sometimes
and 9.5% admitted that they do it rarely. The rest of the
respondents does not sort waste. Another example of environmentally conscious behaviour affecting waste management is the use of eco-bags or reusable rather than disposable bags, which was ranked fourth in this classification.
Nearly 65% of the respondents declared that they do that.
Are you environmentally conscious?
0,70%
16,50%
82,80%
YES
NO
NO ANSWER
Fig. 1 Subjective feelings of the respondents about being an
environmentally conscious citizen
Source: own elaboration.
Logistyka Odzysku / 81
Journal of Reverse Logistics ■ 1/2016 (2) p. 5-9
What proecological behaviour do you udertake in your
everyday life?
Other
I purchase energy-efficientelectric
equipment
I use means of public
transport
I purchase environmentally friendly
agricultural products
I turn off electronics and phone
chargers when they are not in use
I use energy saving
light bubs
I use eco-bags or reusable
rather thand is posable bags
I segregate municipals
olid waste
0,00%
education on the subject of the changing rules of municipal waste management.
2,40%
Conclusions
47,60%
34,00%
12,90%
68,90%
74,00%
64,80%
76,90%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
100,00%
Fig. 2 Type of proecological behaviour undertaken by the respondents
Source: own elaboration.
The question: In your opinion did the bodies responsible for
waste management inform the society in a proper manner
about the introduced legal changes relating to the necessity
of segregation of waste was answered negatively by 41.8% of
the respondents, 21.8% said I don’t know which may indicate total lack of interest and attention paid to the importance of the issue of waste and segregation. On the other
hand 35.9% of respondents stated that they were adequately
informed about the changes in waste management (Fig. 3).
Did the bodies responsible for waste management inform
the society in a proper manner about the introduced
legal changes relating to the necessity of segregation
of waste?
0,50%
21,80%
35,90%
41,80%
YES
NO
I DON’T KNOW
NO ANSWER
Fig. 3 The respondents’ level of knowledge about the changes in the waste
management system
Source: own elaboration.
Based on the survey results, it can be concluded that the
vast majority of respondents assures of their sense of ecological awareness. This is an optimistic prognosis, but
further conclusions raise some concerns. It is hard to
talk about building a circular economy in Poland, which
is based on segregation “at source,” when only 61.4% of
the surveyed citizens declare that they segregate waste
systematically. It is also alarming that more than 64% of
respondents are not prepared to meet the objectives the
new Act on waste. Such a small percentage of respondents
(35.9%) conscious of the changes that occurred after June
1, 2013 shows major shortcomings, but at the same time it
shows the possibilities and the need for continuous public
82 / Logistyka Odzysku
The Environmental Life Cycle Assessment (LCA) is one of
many techniques supporting environmental management
in an enterprise, but because it is a universal technique it
can also be successfully applied to economic systems. Its
use in the implementation of a circular economy is desirable, especially in terms of increasing responsibility for the
product that is put on the market, but it will be insufficient
without the apparent social commitment. An additional
element is the question of the financing of the system, organisational and legal changes relating to waste and the
need to organise an appropriate waste segregation system
for recovery and recycling at the municipal level. As the
survey shows, the respondents themselves indicate a significant unreadiness of the system visible in the lack of
adequate education, information and containers labelling.
The question is, however, how to convince the public to
become more involved in the implementation of the objectives of the revised waste management system in Poland in
order to put all that into practice?
References
[1]
The National Waste Management Plan 2014, updated version of 17 September 2015
(in Polish), Ministry of the Environment, Warsaw, p. 35-53; online: www.mos.gov.pl/
g2/big/ 2015_09/8fc2497f345721fe22ca200b9ceac577.pdf (accessed: 15.11.2015)
[2]Corbett Ch., J., 2015, Life Cycle Assessment (LCA) as an introduction to the Circular
Economy, Journal of Reverse Logistics, no 3(16), p. 61-63
[3]Directive 2008/98/EC of the European Parliament and of the Council of 19 November 2008 on waste and repealing certain Directives, Official Journal of the European
Union, L 312/3
[4]
A resource-efficient Europe – Flagship initiative under the Europe 2020 Strategy,
COM(2011) 21 of 26 January 2011, Communication from The Commission to The
European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee
and The Committee of The Regions, Brussels; online: www.ec.europa.eu/resourceefficient-europe/.../resource_ef... (accessed: 15.11.2015)
[5]www.product-life.org/pl/c2c-od-kolyski-do-kolyski (in Polish) (accessed:11.10.15)
[6]Klonowski J., 2015, The possibility of using European methodology for measuring the
environmental performance of the eco-innovation projects (in Polish), Proceedings of
the Conference „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznan 24-25.11.2015, p. 23-29.
[7]Kłos Z., Kurczewski P., 2007, LCA Centres in Poland. Basic information about history,
locataion and research activities, Scientific Papers of the Poznan University of Technology, Faculty of Machines and Transport, no 62, p. 7-21.
[8]
The National Waste Prevention Programme 2014 (in Polish), Warsaw, p. 26-37; online:
www.mos.gov.pl/g2/big/2014_02/9eb50a325ed3098179730907a88a 53d5.pdf (accessed:15.11.2015)
[9]
Towards a Circular Economy: A Zero Waste Programme for Europe COM(2014) 398 of 2
July 2014, Communication from The Commission to The European Parliament, The
Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of The
Regions, Brussels; online: www.ec.europa.eu/environment/circular-economy/.../circul_ep... (accessed: 15.11.2015)
[10]Kulczycka J., 2009, Life cycle thinking in Polish official documents and research. The determination of discount rate for green public procurement, The International Journal of
Life Cycle Assessment, no 14(5), p. 375–378.
[11]Kulczycka J., Kurczewski P., Kasprzak J., Lewandowska A., Lewicki R., Witczak A.,
Witczak J., 2011, The Polish Centre for Life Cycle Assessment-the centre for life cycle
assessment in Poland, The International Journal of Life Cycle Assessment, no 16(5),
p. 442-444.
[12]Kulczycka J., Pietrzyk-Sokulska E. (eds.), 2009, Evolution of municipal waste management in Poland (in Polish), Publishing house of IGSMiE PAN, Cracow.
[13]Kulczycka J., Wernicka M., 2015, Can the public procurement be green? (in Polish),
Proceedings of the Conference „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznan 24-25.11.2015,
p. 84-91.
[14]Kurczewski P., 2014, Life cycle thinking in small and medium enterprises: the results of
research on the implementation of life cycle tools in Polish SMEs—part 1: background
and framework, The International Journal of Life Cycle Assessment, no 19(3), p. 593600.
[15]Lewandowska A., 2011, Environmental Life Cycle Assessment as a tool for identification and assessment of environmental aspects in environmental management systems
(EMS). Part 1 Methodology, The International Journal of Life Cycle Assessment, no
16(2), p. 178-186.
[16]Lewandowska A., 2015, Environmental Life Cycle Assessment (LCA) of products – closer
than ever before (in Polish), Journal of Reverse Logistics, no 4(17), p. 28-31.
[17]Matlak D., 2015, Towards the Circular Economy (in Polish), Journal of Reverse Logistics, no 4(17), p. 9-10
[18]Matuszak-Flejszman A., 2015, Eco-innovation in business management (in Polish), Proceedings of the Conference „EVENT o EKOinnowacjach”, Poznan 24-25.11.2015, p. 72-78
[19]Michniewska K., 2015, Analysis of secondary raw material prices in Poland in 2014 – the
situation after the change of the power over municipal waste, Journal of Reverse Logistics, no 2(15), p. 57-63.
[20]ISO 14040:2009 Environmental management—life cycle assessment —principles
and framework, CEN, Brussels
styczeń – mArzec 2016
ZAPOWIEDŹ KOLEJNEGO NUMERU
T
ematem wiodącym kolejnego numeru ,,Logistyki Odzysku’’ będzie Urban Mining. Świadomość
społeczeństwa, że składowanie odpadów niesie za sobą
ogromne ubytki surowców, które mogłyby być powtórnie wykorzystane, z roku na rok wzrasta. Świadczy
o tym chociażby wzrost procentowego udziału recyklingu, jako sposobu zagospodarowania odpadów komunalnych. Coraz bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące
odzysku odpadów oraz wyczerpujące się złoża surowców
wpłynęły znacząco na rozwój koncepcji Urban Mining.
,,Miejskie górnictwo’’, bo tak tłumaczymy ten termin, to
zrównoważone zarządzanie zasobami, odnoszące się do
całego cyklu życia wszelkiego rodzaju produktów. Na
świecie, pojawia się coraz więcej przykładów ukazujących, że pozyskiwanie surowców z ,,miejskich kopalni’’
jest nie tylko ekologiczne, ale również bardzo opłacalne.
Szacuje się, że złoża metali pozyskiwanych ze zużytych
urządzeń elektrycznych mogą dostarczyć pięćdziesiąt
razy więcej metali niż rudy o tej samej wadze pochodzące z kopalni. W 19. numerze ,,Logistyki Odzysku”
przedstawimy nowatorską ideę Urban Mining. Między
innymi podejmiemy próbę udzielenia odpowiedzi na
pytanie jak dzięki tej koncepcji można zoptymalizować zarządzanie surowcami pochodzącymi z miejskich
aglomeracji.
Już teraz zapraszamy do lektury 19. numeru ,,Logistyki
Odzysku’’, który ukaże się w drugim kwartale 2016 roku.
Zareklamuj się
w „Logistyce Odzysku"
DO KOGO TRAFIA PISMO?
18%
27%
2%
2%
2%
5%
3%
5%
3%
3%
7%
5%
17%
branża spożywcza (27%)
farmacja (3%)
odzież/obuwie/tekstylia (7%)
budowlana/AGD/RTV (17%)
kosmetyki/chemia gospodarcza (5%)
opakowania (3%)
motoryzacja i transport (3%)
przemysł (5%)
metalowa/narzędzia (5%)
tworzywa sztuczne (2%)
usługi/sprzedaż/dystrybucja (2%)
hobby/rekreacja (2%)
inne (18%)
Czasopismo Logistyka Odzysku
ukazuje się od października 2011 r.
Jest pionierem tematu na rynku europejskim.
Nakład drukowany 1 000 i 100 000 e-wydanie.
ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY
[email protected] • 512 109 910
PIGO, PIO oraz KFDZOM
PROWADZENIE PUBLICZNYCH
KAMPANII EDUKACYJNYCH
I SPRAWOZDAWCZOŚCI
www.ekocykl.org