O WODZIE - Pro-Test

forum
Strona Hałata
O WODZIE
Woda to podstawowy warunek ludzkiej egzystencji. Najłatwiej
przychodzi o tym się dowiedzieć, kiedy wody zabraknie.
Z różnych przyczyn, czy to z powodu
krótko- lub długotrwałej suszy, czy
też w wyniku tak znaczącego pogorszenia się parametrów wody, że może
ona zagrażać życiu i zdrowiu konsumentów jej samej lub też produktów
wytworzonych z jej udziałem. Im
mniej wody, tym mniejsze rozcieńczenie szkodliwych czynników biologicznych, chemicznych i fizycznych,
w tym radioaktywnych. Jest zupełnie
oczywiste, że im mniej wody, tym
bardziej stężenie zanieczyszczeń
pochodzenia przyrodniczego, komunalnego i przemysłowego osiąga
poziomy przekraczające wydolność
stacji uzdatniania wody. Każdy proces technologiczny ma przecież ściśle
sprecyzowane warunki efektywności
i jeżeli woda pobierana do uzdatnienia jest za brudna, nie można oczekiwać, że do wodociągów trafi woda
spełniająca wymagania sanitarne.
W celu ochrony zasobów wody, będących coraz cenniejszym skarbem każdego narodu, należy starannie zinwentaryzować i – tam gdzie to możliwe – wyeliminować wszystkie źródła
zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych. Jeśli tego się nie
uczyni, pozostaje czekać na opłakane
skutki własnych zaniedbań.
Choroby wodnopochodne
Z uwagi na złożoność zagadnienia,
daleko wykraczającą poza możliwość indywidualnej obserwacji, dla
wykazania związków przyczynowo-skutkowych między skażeniem wody
a utratą zdrowia i życia należy sięgnąć
do wnioskowania epidemiologicznego.
W tym zakresie Wytyczne Światowej
Organizacji Zdrowia dotyczące jakości wody do picia, pierwszy dodatek
42
świat konsumenta | lipiec-sierpień 2008
do wydania trzeciego, tom 1, Zalecenia, definiują referencyjny poziom
ryzyka: „Opisy referencyjnego poziomu ryzyka” w odniesieniu do wody są
zwykle wyrażane w terminach określonych następstw zdrowotnych – np.
najwyższa częstość chorób biegunkowych lub zapadalności na raka lub
maksymalna częstość zakażeń (ale
niekoniecznie chorób) wywołanych
określonym czynnikiem chorobotwórczym. Istnieje szereg związanych
z wodą chorób o rozmaitej ciężkości,
włącznie z ostrymi, opóźnionymi
i przewlekłymi następstwami zarówno w postaci chorobowości jak
i śmiertelności. Następstwa mogą
być tak różnorodne, jak problemy
ujawniane po porodzie, rak, cholera,
czerwonka, zakaźne zapalenie wątroby, robaki jelitowe, fluoroza szkieletu, dur brzuszny i zespół Guillain-Barré. Decyzje co do pogodzenia się
z ryzykiem są bardzo skomplikowane
i wymagają uwzględnienia rozmaitych
wymiarów ryzyka. W dodatku do
wymiarów „obiektywnych”, jak prawdopodobieństwo, ciężkość i długość
trwania skutku, pojawiają się ważne
wymiary środowiskowe, społeczne,
kulturowe, ekonomiczne i polityczne,
które odgrywają ważną rolę w podejmowaniu decyzji.
W tych procesach ważną rolę odgrywają negocjacje, a każda sytuacja
może przynieść zupełnie wyjątkowe
zakończenie. Niezależnie od złożoności decyzji co do ryzyka istnieje zapotrzebowanie na podstawowe definicje
ryzyka dającego się znieść (ang. tolerable risk – ryzyko które jest akceptowane społecznie w określonym miejscu, czasie i sytuacji, np. ze względu
na duże koszty redukcji ryzyka)
w celu opracowania Wytycznych dotyczących jakości wody do picia i jako
punkt wyjścia dla podejmowania decyzji w określonych sytuacjach.
Referencyjny poziom ryzyka pozwala
porównać ze sobą choroby związane
z wodą i zapewnić jednolite podejście
do postępowania z każdym zagrożeniem. Dla potrzeb obecnych Wytycznych referencyjny poziom ryzyka jest
wykorzystany dla szerokiego zrównoważenia poziomów ochrony, na które
można sobie pozwolić w przypadku
toksycznych chemikaliów z jednej
strony, a z drugiej – mikrobiologicznych czynników chorobotwórczych.
W tym celu brane są pod uwagę tylko
zdrowotne następstwa chorób wodnopochodnych.
Referencyjny poziom ryzyka wynosi 10-6 lat skorygowanych niepełnosprawnością (DALY – Disability Adjusted
Life Years – lata życia skorygowane niepełnosprawnością. Jest to wskaźnik lat
życia przeżytych w niepełnosprawności i czasu straconego na skutek przedwczesnej śmierci) na osobę na rok, co
jest odpowiednikiem w przybliżeniu
nadmiernego ryzyka raka w skali całego życia 10-5 (tj. 1 dodatkowy przypadek raka na 100 tys. mieszkańców
spożywających przez całe życie wodę
pitną zawierającą substancje w stężeniu
normowanym przez Wytyczne). Dla
czynników chorobotwórczych wywołujących wodniste biegunki z niską śmiertelnością chorych (np. 1 na 100 tys.)
referencyjny poziom ryzyka będzie
odpowiednikiem 1/1000 corocznego
ryzyka choroby dla pojedynczej osoby
(około 1/10 w skali całego życia).
www.swiatkonsumenta.pl
Kto nie chce paść ofiarą negocjacji,
w których nikt go nie pyta o zdanie,
musi zaopatrzyć się w domowe urządzenie do czyszczania wody wodociągowej. Należy jednoznacznie stwierdzić, że informacja o jakości zdrowotnej wody jest konsumentom nadal nie
udostępniana. Po siedmiu miesiącach
kompromitującego
braku
regulacji produktu najbardziej masowego,
a przy tym najbardziej niebezpiecznego, jakim jest woda z kranu, minister
zdrowia w dniu 13. marca 2007 r. podpisał rozporządzenie w sprawie jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi. Przepisy rozporządzenia dokonują wdrożenia przepisów dyrektywy
98/83/EC z dnia 3 listopada 1998 r.
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Według
tej dyrektywy konsumenci powinni
być dokładnie i w odpowiedni sposób
informowani o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
o wszelkich odstępstwach przyznanych przez Państwo Członkowskie
i o wszelkich czynnościach zaradczych
podjętych przez właściwe władze; ponadto powinno się rozważyć zarówno
potrzeby Komisji w zakresie technicznym i statystycznym, jak prawa każdej
jednostki do uzyskania odpowiednich
informacji dotyczących jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
W przypadku, gdy istnieje ryzyko, że
woda objęta przepisami dyrektywy
nie spełniałaby wartości parametrycznych, Państwa Członkowskie zapewniają, że zainteresowani konsumenci
są należycie informowani i uzyskują
poradę w odniesieniu do możliwych
dodatkowych czynności zaradczych,
jakie powinni podjąć. Niezależnie
od tego czy wystąpi niepowodzenie
w spełnieniu wartości parametrycznych, Państwa Członkowskie zapewniają, że zabroniona jest jakakolwiek
dostawa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, która stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego bądź jej wykorzystanie jest ograniczone albo podejmowane są takie
inne czynności niezbędne dla ochrony
zdrowia ludzkiego. W takich przypadkach konsumenci są niezwłocznie
o tym informowani oraz udzielane są
im niezbędne porady. Państwa Członkowskie zapewniają, że w przypadku
gdy czynności zaradcze są podejmowane, konsumenci są powiadamiani
o nich z wyjątkiem przypadków, gdy
właściwe władze uznają niezgodność
z wartościami parametrycznymi za
nieistotną. Państwa Członkowskie
podejmują środki niezbędne w celu
zapewnienia konsumentom dostępu
do właściwej i aktualnej informacji
w sprawie jakości wody przeznaczonej
do spożycia przez ludzi.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia
dnia 13 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa wymagania
mikrobiologiczne, organoleptyczne,
fizykochemiczne, oraz radiologiczne, które dotyczą wody pobieranej
z urządzeń i instalacji wodociągowych, z indywidualnych ujęć wody
zaopatrujących ponad 50 osób lub
dostarczających więcej niż średnio
10 m3 wody na dobę, z indywidualnych ujęć wody, bez względu na ilość
dostarczanej wody, jeżeli woda ta
służy do działalności handlowej lub
publicznej, z cystern lub zbiorników,
ze zbiorników magazynujących wodę
w środkach transportu lądowego, po-
www.swiatkonsumenta.pl
wietrznego lub wodnego oraz wprowadzanej do jednostkowych opakowań. Według zapisów paragrafu 20.
konsumenci uzyskują informacje
o jakości wody zgodnie z przepisami
o dostępie do informacji publicznej.
forum
Informacje (nie) dla każdego
Informacja o jakości wody powinna zawierać:
1) dane o przekroczeniach dopuszczalnych wartości parametrów
jakości wody oraz związanych
z nimi zagrożeniach zdrowotnych;
2) dane o pogorszeniu jakości wody
pod względem organoleptycznym;
3) informacje o możliwości poprawy
jakości wody przy użyciu środków
dostępnych dla konsumentów;
4) informacje o planowanych przez
przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przedsięwzięciach
naprawczych i harmonogramach
ich realizacji;
5) zalecenia mające na celu minimalizację zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.
Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej głosi, iż
każdemu przysługuje prawo dostępu
do informacji publicznej, a od osoby
wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania
interesu prawnego lub faktycznego.
Dostęp do informacji publicznej jest
(z pewnymi wyjątkami) bezpłatny.
Odmowa udostępnienia informacji
publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji
przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji. Do tych
decyzji stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania
administracyjnego,
z tym że odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni, a uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona,
nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania
o udostępnienie informacji.
dr Zbigniew Hałat
lekarz specjalista epidemiolog,
w latach 90. w trzech kolejnych rządach główny inspektor sanitarny
i zastępca ministra zdrowia
ds. sanitarno-epidemiologicznych,
Prezes Stowarzyszenia Ochrony
Zdrowia Konsumentów,
www.halat.pl/stowarzyszenie.html
świat konsumenta | lipiec-sierpień 2008
43