APX (Amsterdam Power Exchange) - giełda energii elektrycznej w

APX (Amsterdam Power Exchange) - giełda energii elektrycznej w Holandii.
Cal-PX (California Power Exchange) - giełda energii elektrycznej w Kalifornii.
Cena węzłowa
dystrybucyjną.
- koszt
zakupu
energii
elektrycznej
poniesiony
przez
spółkę
Dyrektywa Unii Europejskiej 96/92/EC - dokument wiąŜący państwa Unii Europejskiej w
zakresie tworzenia wewnętrznych rynków energii elektrycznej według jednolitych zasad.
Electricity Pool of England and Wales - giełda energii elektrycznej w Anglii.
Energetyka - nauka techniczna zajmująca się zagadnieniami przetwarzania, przesyłania,
gromadzenia i wykorzystywania róŜnych rodzajów energii.
Elektroenergetyka - dział energetyki zajmujący się wytwarzaniem energii elektrycznej, jej
przetwarzaniem i przesyłaniem.
Giełda energii elektrycznej - instytucja ustanawiana do obrotu energią elektryczną.
Jednostki mocy i energii
W = wat (moc)
kW = kilowat (1,000 watów)
kWh = kilowatogodzina (energia)
MW = megawat (1,000 kW)
MWh = megawatogodzina (1,000 kWh)
GW = gigawat (1,000,000 kW)
GWh = gigawatogodzina (1 milion kWh)
TW = terawat (1,000,000,000 kW)
TWh = terawatogodzina (1 miliard kWh)
Krańcowa cena systemowa - najwyŜsza cena sprzedaŜy energii zaoferowana przez
jednostkę wytwórczą, niezbędna do pokrycia przewidywanego zapotrzebowania.
Nabywca energii elektrycznej - podmiot nie produkujący energii, a wykorzystujący ją.
Nord Pool - Giełda Energii Elektrycznej obejmująca kraje skandynawskie: Norwegię,
Szwecję, Finlandię i Danię. Obecnie jest uznawana za światowy wzorzec obrotu energią
elektryczną.
Operator systemu - jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa sieciowego, do którego
naleŜą sieci (przesyłowe lub rozdzielcze), eksploatująca te sieci lub przedsiębiorstwo
upowaŜnione przez przedsiębiorstwo sieciowe do eksploatacji wspomnianymi sieciami,
odpowiada za realizację umów zawartych na rynku energii elektrycznej. Operator
systemu przesyłowego eksploatuje sieci przesyłowe, operator systemu rozdzielczego
prowadzi eksploatacje sieci rozdzielczej. Operator systemu przesyłowego pełni rolę
nadrzędną względem operatora systemu rozdzielczego.
Operator systemu przesyłowego - operator systemu zajmujący się:
•
•
•
•
•
•
•
prognozowaniem zapotrzebowania na energię elektryczną w Krajowym Systemie
Elektroenergetycznym (KSE),
sporządzaniem planów pracy elektrowni (a w szczególności jednostek
wytwórczych - bloków elektrowni),
dysponowaniem pracą elektrowni oraz sterowaniem przepływami energii
elektrycznej w sieci przesyłowej, w celu realizacji umów sprzedaŜy energii
elektrycznej i świadczenia usług przesyłowych,
sterowaniem przepływami energii elektrycznej w sieci, z uwzględnieniem wymiany
z innymi połączonymi systemami (zagranicznymi i rozdzielczymi),
utrzymywaniem odpowiedniego poziomu rezerw mocy elektrycznej,
wprowadzaniem awaryjnych ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej,
likwidowaniem awarii lub zagroŜeń dla bezpiecznej pracy sieci.
Podmioty zajmujące się obrotem energii - brokerzy, maklerzy.
Pozataryfowy obrót energią - zakup energii przez odbiorcę u innego dostawcy niŜ
przedsiębiorstwo sieciowe, do którego jest fizycznie podłączony. Warunkiem zakupu
energii poza przedsiębiorstwem sieciowym jest uzyskanie prawa do korzystania z usługi
przesyłowej. Odbiorca poza taryfowy zawiera z operatorem sieci, do której jest on
przyłączony umowę o świadczenie usługi przesyłowej, zaś z wybranym dostawcą umowę
na zakup energii elektrycznej. Operator sieci nie odpowiada przed odbiorcą za
zobowiązania wynikające z umowy o zakup energii, gwarantuje jedynie świadczenie
usługi przesyłowej.
Proces bilansowania i optymalizacji w ramach rynku bilansującego:
•
•
•
•
ustalanie pozycji kontraktowej podmiotów przyłączonych do sieci przesyłowej,
przetarg na usługi bilansujące,
prowadzenie rozliczeń pomiędzy podmiotami na podstawie zadeklarowanych
pozycji kontraktowych i rzeczywistej dostawy lub poboru energii elektrycznej,
alokacja przychodów operatora z tytułu działań bilansujących.
Przedsiębiorstwo sieciowe - odpowiedzialne za funkcjonowanie sieci przesyłowej i
koordynowanie pracy całego systemu elektroenergetycznego oraz kupujące energię w
ilości niezbędnej do zamknięcia bilansu energii w Krajowym Systemie
Elektroenergetycznym. Obecnie jest nim w Polsce PSE S.A.
Regulowana cena rynkowa - najwyŜsza zaoferowana cena sprzedaŜy jednostki
wytwórczej włączonej do pracy przez operatora systemu.
Rynek bilansujący (parkiet bilansujący) - podmiot uczestniczący w obrocie energią nie
zawsze ma moŜliwość dostosowania swoich rzeczywistych dostaw lub odbioru energii
elektrycznej do aktualnej pozycji kontraktowej w poszczególnych przedziałach
czasowych. MoŜe wtedy powierzyć funkcję bilansowania (np. zapewnienia rezerwowych
dostaw) operatorowi systemu przesyłowego. W ramach rynku bilansującego operator
systemu przesyłowego dokonuje zakupów bądź sprzedaŜy energii będąc stroną
wszystkich transakcji bilansujących.
Rynek energii elektrycznej – „miejsce” dokonywania transakcji kupna i sprzedaŜy
energii elektrycznej, mocy oraz usług energetycznych.
Rynek kontraktów bilateralnych - wytwórcy zawierają umowy bezpośrednio z kupcami
energii na ustalonych warunkach określających cenę i parametry towaru. Transakcje
mogą dotyczyć najbliŜszych godzin a nawet lat. Wielkość transakcji i ich cen nie muszą
być publikowane.
Rynek ofertowy (pool) - składnik rynku energii elektrycznej, istnieje tu tylko jeden
kupujący w imieniu wszystkich odbiorców, który zbiera oferty od sprzedających i
wybierając oferentów o najniŜszej cenie doprowadza do bilansu systemu.
Rynek rezerw wytwórczych oraz usług systemowych - ten segment rynku
prowadzony jest przez operatorów, którzy są jednocześnie stroną dokonującą zakupów
rezerw mocy i usług systemowych niezbędnych do zapewnienia bezpiecznej,
niezawodnej pracy systemu elektroenergetycznego z zachowaniem standardów
jakościowych dostaw.
Rynek systemowy - część rynku energii, w której handel energią dokonywany jest w
obrębie sieci przesyłowych. Jego funkcją jest zapewnienie ciągłości zaopatrzenia w
energię Krajowego Systemu Elektroenergetycznego KSE.
Spółka dystrybucyjna - przedsiębiorstwo odpowiedzialne za funkcjonowanie sieci
rozdzielczych oraz kupujące energię w ilości równej róŜnicy energii wpływającej do sieci i
energii pobranej przez odbiorców.
SWEP (Swiss Electricity Price Index) - obecnie najbardziej znany indeks cenowy na
europejskim rynku energii elektrycznej, tworzony w oparciu o dane transakcyjne
uzyskiwane od spółek energetycznych sprzedających i kupujących energię na
szwajcarskim rynku transakcji „na dzień następny”.
Taryfowy obrót energią - zakup energii przez odbiorcę bezpośrednio w
przedsiębiorstwie sieciowym, do którego jest on fizycznie podłączony. Przedsiębiorstwo
sieciowe ma obowiązek zawarcia umowy na sprzedaŜ energii elektrycznej z odbiorcą
energii elektrycznej przyłączonym do jego sieci. Uczestnicząc w obrocie taryfowym
odbiorca chroniony jest od ryzyka związanego z transakcjami zakupu energii od
wytwórców.
Taryfy spółek dystrybucyjnych - zsumowane ceny węzłowe i wartość dodatkowa VAD.
Usługi bilansowania - świadczone przez dostawców i odbiorców energii elektrycznej
przyłączonych do sieci przesyłowej. Mogą mieć formę: zwiększenia wielkości dostawy
przez dostawcę lub obniŜenia wielkości odbioru przez odbiorcę w stosunku do
deklarowanych pozycji kontraktowych w przypadku wystąpienia niedoboru energii w
systemie oraz zwiększenia wielkości odbioru przez odbiorcę lub obniŜenia wielkości
dostawy przez dostawcę w stosunku do deklarowanych pozycji kontraktowych w
przypadku wystąpienia nadwyŜki energii w systemie.
Usługi przesyłowe - polegają na przesyłaniu energii zakupionej przez odbiorcę u
dostawcy. Są świadczone przez przedsiębiorstwo przesyłowe i spółki dystrybucyjne.
Usługi systemowe - wszystkie usługi niezbędne do funkcjonowania systemu
przesyłowego i dystrybucyjnego. NaleŜą do nich m.in.: usługa regulacyjna, rezerwy:
wirująca i niewirująca o dostępie 10 minutowym, rezerwa o dostępie godzinowym,
podtrzymanie napięcia.
Wartość dodatkowa (VAD) - zawiera koszty strat energii oraz stopę zwrotu z inwestycji,
wliczana do taryf spółek dystrybucyjnych.
Wytwórca energii - podmiot gospodarczy prowadzący działalność w zakresie
wytwarzania, przetwarzania i magazynowania energii elektrycznej. Są to elektrownie,
elektrociepłownie.
Właściciel sieci - zobowiązany jest do zapewnienia równego dostępu korzystania z sieci
i usług systemowych. Ponosi on odpowiedzialność za utrzymanie obiektów.