Nie bacząc na konsekwencje

Nie bacząc na konsekwencje
Shell i poszukiwania ropy na wodach Arktyki
Luty 2012
_____________________________________________________________________
Główne fakty
1
W lecie 2012 roku gigant energetyczny, firma Royal Dutch Shell , planuje rozpoczęcie
programu odwiertów w poszukiwaniu złóż ropy na dnie Morza Arktycznego u wybrzeży
Alaski.
Shell planuje wywiercić pięć szybów poszukiwawczych w lodowatych wodach u
2
północnego wybrzeża Alaski: dwa szyby w obszarach Torpedo i Sivulliq na Morzu
3
4
Beauforta oraz trzy kolejne w obszarze Burger na Morzu Czukockim.
Shell jest jedną z największych firm na świecie, produkującą ponad 3 mln baryłek ropy i
5
6
gazu każdego dnia. Z dochodami osiągającymi 368,1 mld dolarów rocznie , jest pierwszą
7
z megakorporacji , która aktywnie zaangażowała się w prowadzony na szeroką skalę
projekt poszukiwań ropy w Arktyce.
Firma Shell poświęciła wiele lat na zdobycie pozwoleń na odwierty na Alasce. Posiada
8
licencje na wydobycie w 275 obszarach na samym Morzu Czukockim , a jej statki
9
10
wiertnicze, Noble Discoverer i Kulluk , przygotowują się do rozpoczęcia odwiertów w
lipcu.
11
Podczas gdy mniejsze firmy (takie jak brytyjski Cairn Energy ) z niepowodzeniem
dokonywały już odwiertów próbnych w poszukiwaniu ropy w Arktyce, zaangażowanie Shell
drastycznie podnosi stawki w rejonie północnych mórz. Koszty przewidziane na sam tylko
12
2012 rok wynoszą ponad 800 mln dolarów, co stanowi jedynie część z 4 mld dolarów
13
wydanych, aby firma mogła zajść tak daleko w swoich planach.
Shell postrzega Arktykę jako nowy, nieodkryty teren i twierdzi, że ma „znaczący,
niewykorzystany potencjał, i będzie odgrywała coraz większą rolę w naszych zmaganiach z
14
wyzwaniami energetycznymi w przyszłości”. Firma widzi także wyraźną szanse w objęciu
pozycji lidera na Alasce, argumentując, że „podobnie jak to jest z lądowaniem na Księżycu
15
– nie zaszkodzi być pierwszym”.
Warunki pogodowe u wybrzeży Arktyki są często zdradliwe. Przez większość roku region
ten jest pokryty lodem morskim i warstwami gęstej mgły, smagany gwałtownymi burzami i
16
skuty przenikliwym mrozem.
Firma Shell twierdzi, że jest dobrze przygotowana na poradzenie sobie z wyciekiem ropy w
tym miejscu, ponieważ „sprostała już wyzwaniom prowadzenia odwiertów w
17
ekstremalnych, arktycznych warunkach”. Jednak plan działania firmy w razie wycieku
ropy zakłada, że próby zatkania szybu czy zebrania rozlanej ropy zostałyby zaniechane w
razie złych warunków pogodowych podczas arktycznej zimy. Ponadto, użycie kluczowego
18
sprzętu, takiego jak zapory wodne, byłoby trudne nawet przy obecności małej ilości lodu.
US Geological Survey, amerykańska agencja naukowo-badawcza, opublikowała ostatnio
raport na temat odwiertów w rejonie Alaski, w którym stwierdziła, że “nie istnieje żadna
kompleksowa metoda usuwania wycieków ropy w lodzie morskim” oraz, że normalnie
wykorzystywane sposoby zbierania ropy miałyby “skrajnie ograniczone” zastosowanie ze
19
względu na ekstremalne warunki.
Straż Przybrzeżna Stanów Zjednoczonych przyznała, że na Alasce praktycznie nie istnieje
infrastruktura potrzebna do akcji tamowania potencjalnego wycieku. Admirał Robert Papp,
Jr. stwierdził, że “nie ma tam w tej chwili żadnego miejsca, z którego można by prowadzić
taką operację… nie ma szans na to, abyśmy rozmieścili tam kilka tysięcy ludzi, tak jak
zrobiliśmy to w przypadku wycieku z Deepwater Horizon” (wycieku w Zatoce
20
Meksykańskiej w 2010 roku).
Alaska posiada ponad 60 000 kilometrów wybrzeża morskiego – więcej, niż reszta Stanów
21
Zjednoczonych razem wzięta. Wyciek ropy w tym rejonie miałby katastrofalny wpływ na
środowisko i rybołówstwo w tym regionie. Jest to kluczowe siedlisko dla wielu gatunków
niewystępujących nigdzie indziej na kontynencie, takich jak niedźwiedzie polarne, różne
22
gatunki fok, wieloryby grenlandzkie oraz liczne gatunki ryb i ptaków, takich jak turkan czy
23
sokół norweski.
Wstęp
24
Według amerykańskiej agencji Geological Survey, pod Arktyką możne znajdować się nawet 90 mld baryłek ropy, a
25
same wody otaczające Alaskę mogą kryć ponad 20 mld baryłek. Podczas gdy wyczerpują się łatwo dostępne źródła
ropy, firmy zmuszone są do poszukiwania surowca w coraz bardziej odległych rejonach. Daleka północ, potencjalnie
oferująca obszerne, niewykorzystane złoża, staje się coraz bardziej realnym polem działań dla przemysłu naftowego.
Kilka mniejszych firm próbowało już testowych odwiertów u wybrzeży takich miejsc jak Grenlandia, a główni gracze na
scenie przemysłu naftowego ustawiają się w kolejce za nimi i opracowują swoje własne projekty wiertnicze.
Z tego powodu, w ostatnich latach, obszar dookoła Alaski, na którym dopuszcza się potencjalne wydobycie ropy i
26
gazu, rozrósł się z zaledwie 3,6 mln hektarów w 2000 roku do aż 31 mln hektarów w 2008. Od tamtej pory, pomimo
katastrofalnego wycieku w Zatoce Meksykańskiej, rząd amerykański wciąż popiera nowe projekty poszukiwania ropy
w Arktyce. Sekretarz ds. Energii, Steven Chu, stwierdził, że “kontynuowanie poszukiwań nowych złóż ropy w wodach
terytorialnych Stanów Zjednoczonych, w Arktyce i wszędzie, gdzie to możliwe, jest częścią strategicznego planu,
27
którego celem jest utrzymanie poziomu produkcji”.
To właśnie ten potencjał chce wykorzystać Shell, i w tym celu firma zdecydowała się wydać miliardy dolarów oraz
wysłać dwie platform wiertnicze, aby wykonać tego lata pięć odwiertów na Morzu Beauforta i Czukockim. Jest to
początek nowej i niebezpiecznej gorączki ropy naftowej w tych nieskażonych jeszcze wodach, oraz nowego
zagrożenia, które swoją skalą mogłoby przysłonić wyciek w Zatoce Meksykańskiej.
28
Wyciek pod lodowatymi wodami Arktyki miałby katastrofalny wpływ na środowisko naturalne w tym regionie.
Natomiast panujące tam ujemne temperatury, wysokie fale, huraganowe wiatry, długie okresy ciemności, wąskie okno
operacyjne, znaczące oddalenie oraz prawie całkowity brak infrastruktury wzbudzają wiele zastrzeżeń co do
29
bezpieczeństwa działań firmy Shell.
Czy Shell opanuje wyciek ropy w Arktyce?
Według wysoko postawionego pracownika kanadyjskiej firmy, która specjalizuje się w zwalczaniu efektów wycieków
ropy do morza, „tak naprawdę nie znamy obecnie żadnego rozwiązania czy metody na zebranie rozlanej ropy z
30
Arktyki”. Fundacja ekologiczna Pew zanalizowała ostatnio plany reagowania na wycieki ropy dla operacji
31
przeprowadzanych w Arktyce i ostrzega, że przemysł naftowy „nie jest przygotowany na działania w Arktyce, a plany
32
reagowania są absolutnie niewystarczające”. Podkreśla również, że plany reakcji na sytuacje kryzysowe „nie
przywiązują wystarczającej wagi do prawdopodobieństwa i konsekwencji potencjalnie katastroficznych wycieków ropy,
33
szczególnie w przypadku nowych odwiertów prowadzonych na amerykańskim wybrzeżu Morza Arktycznego”.
Analizy WWF wskazują, że propozycje oceny ryzyka wycieku przedstawiane przez przemysł naftowy są nieprecyzyjne
34
i zostały określone jako „bazujące na myśleniu życzeniowym, a nie na faktach”.
Rząd amerykański ocenił, że tylko w jednym obszarze wydobywczym w Morzu Arktycznym u wybrzeży Alaski, szansa
35
na wystąpienie znaczącego wycieku wynosi jeden do pięciu. Inne źródła krytyki nazwały plany kryzysowe Shella
36
„brygadą uzbrojoną jedynie w mopy, kubły i szczotki”. Jest to zrozumiałe, szczególnie, że analiza dokumentów firmy
37
opisujących plan reakcji na wyciek ropy udowadnia, że nie da się skutecznie zniwelować wycieku na Alasce.
Firma stwierdziła nawet, że “zaprzestanie wszystkich sposobów fizycznego usuwania ropy” jeśli warunki pogodowe
się zanadto pogorszą, ponieważ “może okazać się, że dotarcie do zanieczyszczonej strefy będzie niepraktyczne i
niebezpieczne ze względu na przemieszczanie się plamy ropy i obecność popękanego lodu”.
Plan kryzysowy przewidziany przez firmę Shell w razie wycieku zakłada, że ropa „rozprzestrzeni się jedynie na
stosunkowo niewielkim obszarze wody”, chociaż amerykańscy eksperci ocenili, że niektóre z szybów, które Shell
38
planuje wykonać w 2012 roku, mogą dostarczać nawet 60 000 baryłek ropy dziennie. Jedną z metod, którymi Shell
planuje reagować na taki wyciek, byłaby próba wypalenia ropy. Jednak wypalanie ropy w lodzie morskim było jak
dotąd wypróbowane jedynie w eksperymentach na małą skalę, a nie w surowych warunkach Morza Beauforta lub
39
Morza Czukockiego, na których może występować lód, mgła, ciemności i huraganowe wiatry. Firma opracowuje też
40
system do tamowania wyciekającego szybu, choć nie został on nawet wypróbowany w praktyce, a podobne
konstrukcje, użyte przez BP podczas wycieku w Zatoce Meksykańskiej, okazały się być całkowicie bezużyteczne.
Zaskakujące jest także oświadczenie firmy, która odpowiedzialna jest za niedawne, poważne wycieki ropy u wybrzeży
41
42
Nigerii i Wielkiej Brytanii, że będzie w stanie zebrać nawet do 90% ropy, która dostałaby się do wód u wybrzeży
Alaski. Jest to niewiarygodne stwierdzenie, szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę ustalenia amerykańskiej
43
Geological Survey, oceniające poziom odzysku ropy z wód Arktyki na poziomie od 1% do 20%. Z wycieku w Zatoce
Meksykańskiej udało się zebrać około 3% rozlanej ropy, natomiast przy katastrofie Exxon Valdez poziom ten wyniósł
około 9%.
W niektóre z diagramów przedstawionych w planie reakcji na wyciek, który Shell określa jako „najlepszy plan na
44
świecie”, trudno uwierzyć. Dla przykładu, ilustracja przedstawiająca „usuwanie ropy i zanieczyszczeń z plaż”
wygląda następująco:
W reakcję BP na wyciek w Zatoce Meksykańskiej zaangażowanych było 6,500 jednostek pływających oraz dziesiątki
45
tysięcy ludzi, a koszty akcji niemal doprowadziły do upadku jedną z najzamożniejszych korporacji. Jednak akcja na
podobną skalę jest niewykonalna w Arktyce. Stany Zjednoczone dysponują obecnie tylko jednym sprawnym
46
lodołamaczem , a amerykańska Straż Przybrzeżna stwierdziła, że miasto położone najbliżej odwiertów „jest
47
trudnodostępne i nie da się z niego przeprowadzić operacji na szeroką skalę”.
Konsekwencje wycieku w Arktyce
Arktyka jest kluczowym siedliskiem dla gatunków takich jak niedźwiedź polarny, wół piżmowy, foka wąsata i
48
pręgowana, wieloryb grenlandzki, płetwal błękitny, oraz dla wielu ryb: golca, halibuta i lamny pacyficznej. Samą
49
Alaskę zamieszkuje wiele gatunków ptaków, takich jak turkan, sokół norweski, bielik amerykański i łabędź krzykliwy.
Efekty wycieku Exxon Valdez w Zatoce Alaskiej z 1989 roku nadal wywierają negatywny wpływ na środowisko morza i
wybrzeży, mimo, iż upłynęły ponad dwie dekady od momentu, w którym tankowiec osiadł na mieliźnie. Dwadzieścia
50
trzy lata po wycieku 250 000 baryłek ropy do Zatoki Księcia Williama, plamy ropy nadal zalegają w osadzie pod
51
piaskiem na plażach. Populacje wydr morskich, których liczebność spadła wtedy o połowę, nadal się nie
52
53
zregenerowały, a niektóre gatunki ssaków morskich, w organizmach których odkładają się toksyny, są na tym
54
terenie bliskie wyginięcia. Liczba orek zmniejszyła się o 40%, a ich przetrwanie w Zatoce Księcia Williama stoi pod
55
znakiem zapytania.
Fundacja ekologiczna Pew zaznacza też, że wyciek ropy w Arktyce miałby poważne konsekwencje dla
56
autochtonicznych ludów zamieszkujących ten region.
1
http://www.shell.com
http://www.subseaiq.com/data/Project.aspx?project_id=571
3
http://www.subseaiq.com/data/Project.aspx?project_id=697
4
http://www.shell.us/home/content/usa/aboutshell/projects_locations/alaska/exploration/
5
http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/energy/oilandgas/8383739/Royal-Dutch-Shell-in-numbers.html
6
http://www.shell.com/home/content/aboutshell/at_a_glance/
7
http://www.oilprices.org/largest-oil-companies.html
8
http://www-static.shell.com/static/usa/downloads/alaska/timeline3.pdf
9
http://www.rigzone.com/data/rig_detail.asp?rig_id=253
10
http://www.rigzone.com/data/rig_detail.asp?rig_id=405
11
http://www.bloomberg.com/news/2011-11-30/cairn-s-600-million-greenland-oil-exploration-campaign-ends-in-failure.html
12
http://www.alaskajournal.com/Alaska-Journal-of-Commerce/AJOC-January-22-2012/With-air-permit-Shells-optimism-for-summer-grows/
13
http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/energy/oilandgas/8963484/Shell-wins-drilling-rights-in-the-Arctic.html
14
http://www.shell.us/home/content/usa/aboutshell/projects_locations/alaska/about/
15
http://www.alaskapublic.org/2011/07/26/arctic-imperative-pete-slaiby-vp-shell-alaska/
16
http://www.pewenvironment.org/uploadedFiles/PEG/Publications/Fact_Sheet/Gulf%20and%20Chukchi%20Oil%20Spill%20Response
%20April%2030%20FINAL.pdf
17
http://www.shell.us/home/content/usa/aboutshell/projects_locations/alaska/environment/
18
http://www-static.shell.com/static/usa/downloads/alaska/plan_shell_odpcp_january_2010.pdf
19
http://pubs.usgs.gov/circ/1370/pdf/circ1370.pdf
20
http://af.reuters.com/article/energyOilNews/idAFN1E75J1OG20110620?sp=true
21
http://ine.uaf.edu/accap/research.htm
22
http://www.oceansnorth.org/arctic-oil-spill-report
23
http://www.adfg.alaska.gov/index.cfm?adfg=animals.listbirds
24
http://geology.com/energy/arctic-oil-and-gas-potential/
25
http://www.ft.com/cms/s/0/084e1348-a053-11e0-a115-00144feabdc0.html#axzz1kOJTlibI
26
http://www.oceansnorth.org/us-oil-gas-activities
27
http://cnsnews.com/news/article/energy-secretary-i-m-not-going-talk-about-drilling-anwr-there-are-other-sites
28
Brandvik PJ, Sørheim KR, Singsaas I & Reed M (2006). Short State-of-the-Art Report on Oil Spills in Ice-Infested Waters: Oil Behaviour and
Response Options. SINTEF. 19 May.
29
http://wwf.panda.org/what_we_do/where_we_work/arctic/publications/?122240/Oil-Spill-Response-Challenges-in-Arctic-Waters
30
http://www.sikunews.com/News/Canada-Northwest-Territories/No-one-knows-how-to-clean-up-an-Arctic-oil-spill-7692
31
http://www.pewtrusts.org/our_work_report_detail.aspx?id=61733
32
http://www.guardian.co.uk/environment/2010/nov/11/arctic-oil-spill-plans
33
http://www.pewtrusts.org/uploadedFiles/wwwpewtrustsorg/Reports/Protecting_ocean_life/PEW-1010_ARTIC_Report.pdf
34
http://www.worldwildlife.org/who/media/press/2010/WWFPresitem16367.html
35
http://www.boemre.gov/itd/pubs/1997/97-0039.pdf
36
http://www.alaskawild.org/wp-content/uploads/Shell_Beaufort_Sea_Drilling_083011.pdf
37
http://www-static.shell.com/static/usa/downloads/alaska/plan_shell_odpcp_january_2010.pdf
38
http://www.petroleumnews.com/pntruncate/238251293.shtml
39
http://www.worldwildlife.org/what/howwedoit/policy/WWFBinaryitem16133.pdf
40
http://www.petroleumnews.com/pntruncate/473543796.shtml
41
http://www.guardian.co.uk/environment/2011/dec/22/nigerian-shell-oil-spill
2
42
http://www.guardian.co.uk/environment/2011/aug/15/north-sea-oil-spill
http://thinkprogress.org/green/2011/07/13/268645/murkowski-plugs-shells-dangerous-plan-to-drill-the-arctic-ocean/
44
http://www.ft.com/cms/s/0/2755cb2c-892b-11df-8ecd-00144feab49a.html
45
http://www.platts.com/RSSFeedDetailedNews/RSSFeed/Oil/6320097
46
http://juneauempire.com/stories/070110/sta_663999834.shtml
47
http://www.reuters.com/article/2011/02/11/us-arctic-oil-vessels-idUSTRE71A5RM20110211
43
48
http://www.oceansnorth.org/arctic-oil-spill-report
http://www.adfg.alaska.gov/index.cfm?adfg=animals.listbirds
50
http://www.onthemedia.org/2010/jun/18/how-much-oil-really-spilled-from-the-exxon-valdez/transcript/
51
Li HL & Boufadel MC (2010). Long-term persistence of oil from the Exxon Valdez spill in two-layer beaches. Nat. Geosci., 3, 96-99
52
http://helenair.com/lifestyles/article_630e8150-cfa3-5205-b15e-2b50ef26dfbf.html
53
Hooker SK, Metcalfe TL, Metcalfe CD, Angell CM, Wilson JY, Moore MJ & Whitehead H (2008). Changes in persistent contaminant
concentration and CYP1A1 protein expression in biopsy samples from northern bottlenose whales, Hyperoodon ampullatus, following the
onset of nearby oil and gas development. Environ. Pollut., 152, 205-216
54
http://news.nationalgeographic.com/news/2010/05/100521-science-environment-gulf-mexico-oil-spill-sperm-whales/
55
Matkin CO, Saulifis EL, Ellis GM, Olesiuk P & Rice SD (2008). Ongoing population-level impacts on killer whales Orcinus orca following the
Exxon Valdez oil spill in Prince William Sound, Alaska. Mar. Ecol.-Prog. Ser., 356, 269-281
56
http://www.guardian.co.uk/environment/2010/nov/11/arctic-oil-spill-plans
49