docPobierz pdf
download 
Reklamacja Transkrypt
Pobierz pdf
Czy istnieje alternatywa dla piłki nożnej? strona 42 Robot obot b t Kawasaki K ki strona 25 za 2800 zł miesięcznie i Wskaźnik Overall Equipment Effectiveness Eff - OEE Doskonalenie procesu produkcyjnego strona 29 Proficy Process System system dopasowany do potrzeb strona 14 Aktualności Szanowni Państwo, wystarczy rzut oka na naszą okładkę i już wiadomo, o co biega i co kopie. Cierpliwość osób, które piłki nie lubią, wystawiana jest w tych dniach na wielką próbę. Co prawda w telewizji jest wiele kanałów innych niż sportowe, są także książki, filmy i wiele innych rzeczy, które pozwalają uciec od zbiorowego kibicowania. Ale bądźmy szczerzy – kto by chciał uciekać, skoro nasi grają z Niemcami? Na szczęście nowy numer Biuletynu Automatyki trafia do Państwa rąk w chwili, gdy już jest po meczu, dzięki czemu można teraz skupić się na lekturze. W tym numerze znajdą Państwo sporo informacji na temat nowych produktów i rozwiązań oferowanych przez firmę ASTOR. Na stronie 14 publikujemy artykuł przedstawiający ideę i działanie Proficy Process System, hybrydowego systemu sterowania firmy GE Fanuc Intelligent Platforms. Osoby zainteresowane zakupem robotów Kawasaki powinny zajrzeć na stronę 25, gdzie pan Piotr Sobczyk z BRE Leasing przybliża nową ofertę leasingu, przygotowaną specjalnie dla klientów firmy ASTOR. Polecam również zatrzymanie wzroku na stronie 29, gdzie można znaleźć artykuł pani Anny Sarbiewskiej z firmy LeanQ Team, wyjaśniający znaczenie wskaźnika OEE w doskonaleniu procesu produkcyjnego. Natomiast począwszy od strony 33 – tradycyjnie kilka ciekawych wdrożeń systemów automatyki i zarządzania produkcją, wykorzystujących produkty z oferty firmy ASTOR. Z kolei Ci z Państwa, którzy kibicowali pionierskiej wyprawie „ASTOR Trans Iceland Winter Expedition 2008”, o której pisaliśmy w poprzednich numerach, znajdą na stronie 6 relację jej uczestnika, naszego kolegi Grzegorza Szyszkowskiego. Na Ostatnich Stronach natomiast poszukamy alternatywy dla piłki nożnej. Kończąc życzę Państwu udanych wakacji i zapraszam do lektury. Mateusz Pierzchała Redaktor Naczelny Spis treści Wyprawa ASTOR Trans Iceland Winter Expedition 2008 dobiegła końca ......................... 6 Projekt sterowania i wizualizacji procesu neutralizacji ścieków silnie kwaśnych w farmaceutycznej oczyszczalni ścieków .......................11 Nowe panele i komputery Wonderware ....................... 12 Proficy Process System system dopasowany do potrzeb ................................... 14 Lokalne zarządzanie wersjami projektów...................... 17 Proficy HMI/SCADA CIMPLICITY 7.5 kropla drąży skałę ......................................................... 18 Roboty Kawasaki Funkcja Failure Prediction.............................................. 19 Wonderware DAServers Programy komunikacyjne XXI wieku ............................. 20 Opcje bezpieczeństwa w sterownikach Horner Archiwizacja i Alarmowanie .......................................... 22 EGD Server przyspiesza pracę ...................................... 24 Robot Kawasaki za 2800 zł miesięcznie ........................ 25 Komunikacja Profibus DP pomiędzy robotem Kawasaki i źródłem spawalniczym EWM ........ 26 Nowe możliwości komunikacyjne paneli QuickPanel CE..................................................... 28 Redaktor naczelny: Mateusz Pierzchała [email protected] Wskaźnik Overall Equipment Effectiveness - OEE Doskonalenie procesu produkcyjnego........................... 29 Redaktor techniczny: Tomasz Merwart [email protected] System MES firmy Wonderware wspomaga produkcję rur w Multilayer Pipe Company .................... 33 Prenumerata: Anna Wójcik-Wolska [email protected] BMS w Galerii Dębica Kontrola pracy rozdzielni, transformatorów oraz oświetlenia ................................ 36 Strona WWW: biuletyn.astor.com.pl Adresy email do pracowników firmy ASTOR mają postać: [email protected] MPWiK Spółka z o.o. w Skarżysku Kamiennej Czy wdrożenie systemu monitoringu jest uzasadnioną inwestycją czy też kosztem? .............. 38 Trigeneracja w Rzeszowie.............................................. 40 Wydawca: ASTOR Sp. z o.o. ul. Smoleńsk 29, 31-112 Kraków tel. 012 428 63 70 fax 012 428 63 79 [email protected]; www.astor.com.pl Druk: Drukarnia Know-How, Kraków, tel. 012 622 85 70 Nakład: 10000 egz. Numer zamknięto: 06.05.2008 Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji i skracania tekstów, oraz do zmiany tytułów. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk tekstów oraz udostępnianie ich w mediach elektronicznych wymaga zgody redakcji. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 3 Aktualności GE Fanuc Intelligent Platforms przejął firmę MTL - MOST Fanuc Intelligent Platforms GE Wchodzące w skład linii produktów SIL2 jest zgodny ze standardem IEC i MTL Instruments Group MOST urządzenia I/O MTL8000, 61508, a oparty został na platformie w kwietniu 2008 podpisały umowę wykorzystywane są na całym świe- powszechnie stosowanej w aplika- o przejęciu przez GE Fanuc linii pro- cie przez systemy OEM, integrato- cjach związanych z automatyką pro- duktów MTL Open Systems Techno- rów systemów oraz końcowych użyt- cesową. logy (MOST). W skład przejętej linii kowników do wdrażania najbardziej „Gdy GE Fanuc uruchomił w zeszłym wchodzą rozwiązania z zakresu ukła- wymagających aplikacji sterujących. roku Proficy Process Systems, skiero- dów I/O, systemów bezpieczeństwa, Urządzenia te odporne są na ekstre- waliśmy się ku wspieraniu technologii SafetyNet oraz automatyki proceso- malne temperatury, wibracje oraz nie- Fieldbus oraz I/O” – powiedział Ste- wej. bezpieczne i powodujące korozję gazy, ve Ryan, dyrektor GE Fanuc Process „Przejęcie to ilustruje walkę GE Fa- Solutions. „Uzupełnienie oferty o linię nuc o rynek procesowy i stanowić bę- MTL8000 zapewnia naszym klientom dzie dalsze poszerzenie naszej oferty o całkowitą wolność wyboru rozwiązań sterowniki poziomu SIL2, bezpieczne I/O, dostosowanych do ich potrzeb.” moduły I/O oraz rozwiązania z zakre- „Rozwiązania MTL Open Systems su automatyki procesowej.” – powie- Technology funkcjonują w różnych dział Bill Estep, wiceprezes ds. systemogą więc pracować w warunkach mów sterowania GE Fanuc. Poszerzając ofertę rozwiązań procesowych o wspomniane produkty, GE Fa- wykluczających użycie standardowych urządzeń I/O. gałęziach przemysłu na całym świecie od 10 lat. Połączenie ich z globalnym zasięgiem GE Fanuc Intelligent Platforms będzie kontynuacją inwestycji w nuc jest w stanie w pełni sprostać wy- Częścią linii produktów MOST jest procesy związane z infrastrukturą bez- maganiom systemów bezpieczeństwa system bezpieczeństwa SIL2. Jest to przewodową, urządzeniami polowymi najważniejszych sektorów przemysłu kompleksowe rozwiązanie dla aplika- i procesowego: naftowego i gazowe- cji związanych z bezpieczeństwem, – powiedział Graeme Philp, CEO for go, chemicznego i petrochemicznego, zawierające systemy zatrzymywania MTL. wodno-kanalizacyjnego oraz papierni- procesu (PSD), awaryjnego wyłącze- czego. nia (ESD) oraz systemy zarządzania. System bezpieczeństwem wewnętrznym” bezpieczeństwa Gigabitowy Switch Korenix Produktem Roku 4 C dułami światłowodowymi SFP trendach i technologiach, uznał Ko- Urządzenie spełnia wymogi renix JetNet 5010G Produktem Roku zarządzania siecią poziomu 2007. L2, obsługuje architekturę ontrol Engineering, znany na świecie magazyn o najnowszych SX/LX. Tytuł ten jest najważniejszym wyróżnieniem dla nowych produktów typu Ring, posiada funk- z branży przemysłowej i automatyki. cje bezpieczeństwa i sy- Korenix zwyciężył w rosyjskiej edycji gnalizacji alarmów oraz magazynu. port RS232 do podłą- Wyróżniony JETNet 5010G to za- czenia rządzalny konsoli zarządzania. przemysłowy switch zewnętrznej Gigabitowy wyposażony w 7 portów Więcej informacji o produk- RJ-45 10/100TX oraz 3 porty RJ-45 tach Korenix można znaleźć na 10/100/1000 TX wymiennie z 3 mo- stronie www.astor.com.pl Biul Bi Biuletyn ulet ul e yn Automatyki et Aut Aut utom omatyk om att yk ykii 56 56 (23/2008) ((23 23 /2 23 / 20 /200 00 08) 8) Aktualności Robotowe Misterium na Zamku w Niepołomicach 27 kwietnia 2008 r. na Zamku w Roboty do pokazu dostarczyła firma zach.” – wyjaśnia Jani Puntos, autor Niepołomicach odbyła się inau- ASTOR - autoryzowany dystrybutor pokazu. guracja obchodów jubileuszu 650-lecia robotów przemysłowych Kawasaki. Na tle arkad zamkowego dziedzińca Niepołomic. Punktem kulminacyjnym „Roboty pełnią w moich pokazach rolę wyświetlane były gigantyczne obrazy wieczoru był multimedialny pokaz ar- symbolu najnowszej technologii i na- i filmy nawiązujące do skarbów przy- tystyczny „Misterium Niepołomickie” uki, a poza tym ich udział nadaje im rody i architektury Niepołomic. Drugą autorstwa Janiego Puntosa z udziałem nowego znaczenia. Stają się główny- częścią pokazu była interwencja arty- robotów Kawasaki, sterujących wy- mi aktorami w pokazie. Spełniają rolę styczna zainscenizowana w salach ze korzystanymi w pokazie projektora- elementu teatralnego. Są rzeźbą oraz zbiorami muzealnymi wypożyczonymi mi multimedialnymi wysokiej mocy. wykonują konkretne funkcje w poka- z krakowskich Sukiennic. W jednej z sal, w sąsiedztwie obrazu „Wernyhora” Jana Matejki, robot Kawasaki rozdawał zwiedzającym przygotowane specjalnie na tą okazję albumy. „To jest kolejny projekt artystyczny, w którym wspieramy Janiego Puntosa. Niecodzienne zastosowanie naszych robotów, normalnie pracujących w alach fabrycznych, a tutaj wykorzystanych jako elementy dialogu nauki, sztuki i historii jest bardzo charakterystyczne dla tego artysty i zaskakujące dla widza pokazu.” – komentuje pokaz Wojciech Kmiecik, Dyrektor Marketingu i PR firmy ASTOR. Spotkanie Certyfikowanych Partnerów firmy ASTOR S półka ASTOR po raz kolejny zorganizowała coroczne Spotkania Certyfikowanych Part- nerów ASTOR. 21-22 kwietnia w Białobrzegach, w malowniczej okolicy Zalewu Zegrzyńskiego wręczono dyplomy i statuetki „Złoty Wzrost”, w uznaniu za udaną współpracę. W tym roku wyróżniono 38 firm. Każdy dzień konferencji rozpoczynała sesja plenarna przedstawiająca bieżącą sytuację i lanowany rozwój oferty firmy ASTOR oraz jej dostawców. Prezentacje wygłosili m.in. Stefan Życzkowski – Prezes ASTOR, Michael Schwarz – Product Marketing Manager EMEA w firmie Wonderware oraz Piotr Musiał – Business Development Manager w firmie GE Fanuc Intelligent Platforms. Kolejne wystąpienia przebiegały w dwóch równoległych sesjach – biznesowej i technicznej. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 5 Aktualności Przebieg i trudy wyprawy we wspomnieniach Grzegorza Szyszkowskiego ASTOR Trans Iceland Winter Expedition 2008 dobiegła końca Wyprawa Podczas w Targów Warszawskim Automaticon Centrum EXPO oraz doświadczeń podróżników wyda- ta, płowa, biel. Biel otaczająca mnie no zgodę na trawers wyspy. z każdej strony. Podłoże niczym nie XXI odbyło się spotkanie z jednym z Dwa dni później ekspedycja do- różniło się od horyzontu czy nieba. uczestników ekspedycji – Grzegorzem tarła do jeziora Jokulsarlon, łączące- Wszędzie jednolita biel. Kompletny Szyszkowskim. go lodowiec Vatnajokull z Oceanem white out. Widząc coś takiego, człowiek kompletnie traci orientacje, jego błędnik szaleje, nie może zachować równowagi, wywraca się, idzie zygzakiem, ma nieustające wrażenie, że kręci się w kółko. Jedyny sposób, żeby jakoś skutecznie dążyć do celu, to skupić wzrok na własnych nogach czy dłoniach i totalnie zaufać podłożu stawiając kroki w białą przestrzeń.” – wspomina Grzegorz. „Widoczność była słaba, nie widzieliśmy co jest przed nami i jakiego nachylenia jest stok. Pod koniec dnia doszliśmy do bardzo stromego progu o wysokości ok. 200m, zakończonego olbrzymim nawisem śniegu. Poko- 6 1 kwietnia 2008 roku, zgroma- Atlantyckim. Pogoda mocno się zmie- nanie tej przeszkody wydawało nam dzeni dziennikarze mieli okazję obej- niła. Zrobiło się chłodniej, temperatu- się skrajnie niebezpieczne z powodu rzeć zdjęcia z zimowego trawersu ra oscylowała w okolicach 0oC. Plan świeżego śniegu, którego gruba, mokra Islandii, zobaczyć sprzęt którego uży- zakładał „zrobienie” możliwie dużej warstwa zalegała na stoku, zagroże- wali podróżnicy oraz wysłuchać relacji wysokości w drodze na czapę lodow- nie lawinowe było ogromne. Pierw- jednego z nich. Grzegorz Szyszkowski ca. Start wyprawy był na poziomie szy poszedł Rafał. Z wielkim trudem, wspominał swoje przejście przez lodo- morza, czapa lodowca znajdowała się zsuwając się wraz ze zwałami śniegu, wiec Vatnajokull. na wysokości 1700 m n.p.m. Szczęśli- próbował kilka tras. Z wielkim trudem Rafał Król oraz Grzegorz Szysz- wie dopisywała pogoda, która, jak na dotarł na szczyt progu. Jeszcze bardziej kowski wystartowali 14 lutego 2008 warunki islandzkie była wręcz ideal- ambitne zadanie stanęło przede mną, roku. Okazało się, że tegoroczna zima na. Przy złej widoczności wejście na na szczyt miałem wciągnąć namoknię- jest najgorsza od 1938. Od 3 miesięcy lodowiec, z powodu szczelin byłoby te, ważące ponad 80kg sanki. Z dwoma nad wyspą utrzymywał się wyżowy cy- samobójstwem. czekanami w ręku, kopiąc każdy sto- klon powodujący huraganowe wiatry Rafał objął rolę nawigatora. Prze- i ekstremalne wahania temperatury. cierał trasę oraz wybierał drogę. Rolą Obowiązywał zakaz wyruszania w Grzegorza było ciągnięcie ważących „Namiot rozbijaliśmy przy bardzo głąb wyspy - cała ekspedycja stanęła ok. 70kg sanek ze sprzętem oraz zapa- silnym wietrze i mocno padającym więc pod znakiem zapytania. sami jedzenia i paliwa. śniegu. Całą noc wspólnie walczyli- pień butami... po bardzo długiej walce osiągnąłem cel.” – dodaje podróżnik. Po długiej rozmowie z szefem is- Następnego dnia pogoda uległa śmy, żeby śnieg nie zasypał namiotu landzkich służb ratowniczych, przed- zmianie. „Kiedy wyszedłem z namio- i nie przywalił nas swoim ciężarem. stawieniu trasy ekspedycji, sprzętu tu, moim oczom ukazała się jednoli- Wiało bardzo mocno, wiatr cały czas Biuletyn Automatyki 56 (23/2008) Aktualności przybierał na sile. Rano postanowi- mobójstwem - zginęlibyśmy w jakiejś przerwania wyprawy i opuszczenia liśmy odśnieżyć namiot i czekać. Nie szczelinie przysypanej śniegiem. Wie- ekspedycji. Dalszą drogę Rafał poko- spodziewaliśmy się, że apogeum złej dzieliśmy też, że nie możemy liczyć na nał samotnie. pogody przyjdzie następnej nocy. Tem- pomoc – przy tak silnym wietrze żaden ASTOR Trans Iceland Winter peratura spadła do -20 C, wiatr wiał do helikopter nie przyleciałby po nas. Z Expedition 2008 to pierwszy w histo- 150km/h, sypał śnieg. Około 4 w nocy, powodu silnego mrozu nie mogliśmy rii trawers Islandii pieszo przy użyciu w trakcie ratowania jednego z masz- też czekać na poprawę pogody. Każda rakiet śnieżnych. tów straciliśmy łopatę. Wiatr wyrwał noc kończyła się głęboką hipotermią. „Wyprawa osiągnęła swój cel – mi ją bezpowrotnie z rąk... Mieliśmy tylko jedno wyjście – jak naj- zrobiliśmy trudną trasę, nową drogą, szybciej zejść z lodowca i wtedy podej- w rekordowym czasie. Wyprawa ta mować dalsze decyzje. podkreśla znaczenie Polski jako kraju o Następnego dnia udało się nam jedynie odkopać namiot i przestawić go na nowe miejsce. Mróz trzymał rów- Następne dni to nieustająca wal- nie mocno, nieco zelżał wiatr, przestał ka o zachowanie życia i nadziei na to, rozwijającego badania polarne” - podsumowuje ekspedycję Rafał Król. padać śnieg. Problemem były nasze namoknięte ubrania, buty oraz śpiwory. Wszystko totalnie zamarzło, wilgoć która znajdowała się w ich wnętrzu zamieniła się w lód. Buty przypominały lodową skorupę” – wspomina Grzegorz Szyszkowski. „Mieliśmy nadzieję na zmianę pogody i ocieplenie. Nic takiego nie przyszło. Następnego dnia, goniąc Rafała, bardzo mocno się odwodniłem. Sanki z namokniętym i zamrożonym sprzętem ważyły coraz więcej. Dodatkowo cały dzień podchodziliśmy pod górę. Efektem odwodnienia były rozległe od- że wszystko skończy się szczęśliwie... Najniższa odczuwalna tempe- mrożenia rąk i stóp. Sytuacja była tym ratura, jaką zanotowała nasz stacja gorsza, że zdawaliśmy sobie sprawę z pogodowa wynosiła -50oC.” – dodaje tego, że nie mamy możliwości wycofa- Grzegorz Szyszkowski. nia się. Zejście z lodowca drogą, którą Wyczerpująca przeprawa przez wchodziliśmy, w tak katastrofalnych lodowiec spowodowała u Grzegorza warunkach pogodowych byłoby sa- odmrożenia palców, zmuszając go do Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Patroni medialni ekspedycji ASTOR Trans Iceland Winter Expedition 2008: Interia.pl, Bankier.pl, Podroze.pl, Trójka – Polskie Radio Sponsor wyprawy ASTOR Sp. z o.o. 7 Aktualności ASTOR pojechał z oprogramowaniem Wonderware Pokazy na prezentacja wprowadzająca słucha- prelekcje, czy w tematykę nowego oprogramo- w warsztaty z użyciem wania. Następnie pracownicy firmy o oprogramowania – ASTOR na oczach zgromadzonych w wszystko to czeka- tworzyli nową aplikację, wyjaśniając ło na uczestników kolejne etapy tego procesu. W ostat- Wonderware Road- niej części spotkania zgromadzeni show 2008 – semi- sami mogli przetestować przekazane narium, z którym im informacje. Korzystając ze spe- w maju ASTOR cjalnie przygotowanych stanowisk od ied ił siedem polskich odwiedził komputerowych każdy z uczestni- miast: ków miał możliwość wykorzystania ż żywo, Gdańsk, Poznań, Szczecin, Warszawę, Wro- cław, Katowice i Kraków. W wiedzy na temat produktów Wonderware w praktyce. spotkaniach wzięło udział Ankiety zebrane po Wonderwa- ponad dwieście osób, pozna- re Roadshow potwierdzają, że wy- jąc w teorii i w praktyce dzia- brana przez firmę ASTOR formuła łanie najnowszych produk- spotkań sprawdziła się. Wiadomo- tów Wonderware: InTouch ści teoretyczne podawane stopnio- 10.0 i Platformy Systemowej wo i ilustrowane przykładami oraz 3.0. kameralne grupy szkoleniowe dały Warsztaty rozpoczynała możliwość uzyskania natychmia- stowej odpowiedzi na pojawiające się w trakcie spotkania pytania. Uczestnicy bardzo wysoko ocenili poziom merytoryczny wystąpień, niemal w 100% deklarując chęć udziału w kolejnych edycjach warsztatów. 8 Biuletyn Automatyki 56 (23/2008) Aktualności Targi AUTOMATICON 2008 Na tegorocznych targach Automaticon, które odbyły się 1-4 kwietnia 2008 r. zaprezentowaliśmy nowości w ofercie, wśród których znalazły się: roboty Kawasaki, w demonstracyjnej aplikacji, w której każdy zwiedzający mógł spróbować swoich sił w chińskiej grze NIM z robotem Kawasaki jako partnerem nowe, przełomowe wersje oprogramowania Wonderware: InTouch 10.0 i Platforma Systemowa 3.0 sterowniki GE Fanuc VersaMax Micro Plus serwonapędy GE Fanuc VersaMicro i PACMotion sterowniki zintegrowane z panelami Horner XLt i XL6 rozproszony system sterowania Proficy Process System nowe radiomodemy SATEL - SATELLINE3AS EPIC Pro i SATELLINE-1870E switche gigabitowe firmy Korenix. Podczas dwóch bloków seminaryjnych, które odnia, były się równolegle do targów, w dniach 2-3 kwietnia, przybliżyliśmy prezentowane na stoisku nowości. ska Dziękujemy za odwiedzenie naszego stoiska i zapraszamy w przyszłym roku. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 9 Aktualności Wonderware najlepszym dostawcą oprogramowania dla automatyki i informatyki nie efektywności operacyjnej. W uzasadnieniu nagrody podkreślono, że klienci używający InTouch 10.0 oraz Platformy Systemowej 3.0 mają dostęp do wielu niepospolitych właściwości, włączając łatwość użycia oferowaną przez grafiki ArchestrA, skalowalność dzięki obiektowo zorientowanemu projektowaniu, współpracę ze sprzętem komputerowym i silnym wsparciem klienckim. Właściwości te zostały wskazane jako kluczowe w redukowaniu czasu projektowania oraz obniżania ogólnych kosztów procesu. Według Frost & Sullivan, Wonderware InTouch 10.0 i Platforma Systemowa o raz piąty z rzędu Wonderware P Oprogramowanie Wonderware InTo- 3.0 są odpowiednie do wykorzystania został wyróżniony przez Frost & uch 10.0 i Platforma Systemowa 3.0 jako wzór dla innowacyjnych rozwią- Sullivan nagrodą Produkt Roku 2008 zostały docenione za wspieranie firm zań w kategorii oprogramowania HMI produkcyjnych w osiąganiu doskona- jących klientów w ich wyzwaniach (Human-Machine Interface). łości operacyjnej przez maksymaliza- operacyjnych w sektorach produkcji cję wykorzystania maszyn i podnosze- dyskretnej, hybrydowej i procesowej. Ponad 500 tysięcy działających licencji Wonderware czasu rzeczywistego wspiera- Nowy sterownik Horner XL6 N a przełomie lipca i sierpnia 2008 roku oferta sterowników firmy Horner wzbogaci się o nowy model sterownika zintegrowanego z panelem operatorskim - XL6. Stanowi rozwinięcie wcześniejszych modeli a świecie sprzedano już ponad N XLe i XLt i jest wyposażony w kolorowy ekran dotykowy o rozdzielczości pół miliona licencji oprogra- 320x240 punktów. Dzięki dużej pojemności pamięci wewnętrznej urzą- mowania Wonderware. Prawie jedna dzenie umożliwia stworzenie trzecia wszystkich zakładów produk- aż 1023 różnych ekranów ope- cyjnych korzysta już z oprogramowa- ratorskich, które mogą poka- nia Wonderware. zywać różne wykresy, elemen- Licencje oprogramowania zostały sprzedane do przeszło 100 000 zakła- Sterownik XL6 może być dów na całym świecie, co stanowi 33 programowany w 5 językach, % z wszystkich zakładów zatrudnia- standardowo jących co najmniej 20 pracowników. ny jest w obsługę obliczeń „Według naszej wiedzy, żadna inna zmiennoprzecinkowych, re- firma oferująca oprogramowanie dla gulatorów PID, posiada też przemysłu nie osiągnęła takiego suk- wbudowany zegar czasu rze- cesu, którego wyznacznikiem jest licz- czywistego oraz port USB i gniazdo kart MicroSD. ba sprzedanych licencji.” – powiedział Steve Garbrecht, Menadżer Marketingu ds. Infrastruktury i Platform Informatycznych firmy Wonderware. 10 ty graficzne oraz animacje. wyposażo- Dostępnych jest kilka modeli sterownika XL6, różniących się liczbą i rodzajem sygnałów wejść/wyjść. Dodatkowo istnieje możliwość rozbudowy urządzenia o moduły komunikacyjne Ethernet i GSM (GPRS). Biuletyn Automatyki 56 (23/2008) Aktualności Streszczenie pracy dyplomowej - I miejsce w konkursie ASTORA Projekt sterowania i wizualizacji procesu neutralizacji ścieków silnie kwaśnych w farmaceutycznej oczyszczalni ścieków Praca dyplomowa została wykonana na podsta- lacji powrotnej mleka wapiennego w celu regulacji wydat- wie artykułu autorstwa Andrzeja Kopczyńskiego kiem pomp, poprzez regulację prędkości obrotowej pomp i Marcina Wojtczaka opublikowanego na Politechni- z przetwornic częstotliwości, sterowanych ze sterownika ce Gdańskiej, zatytułowanego „Koncepcja automa- PLC. tycznego sterowania procesem neutralizacji ścieków silnie kwaśnych w zakładach farmaceutycznych”. Na realizację projektu składa się kilka etapów. Na początku została wykonana analiza procesu neutralizacji ścieków, budowy instalacji przemysłowej tj. zasady działa- W artykule przedstawiono koncepcję sterowania urzą- nia urządzeń wykonawczych, czujników i innych elemen- dzeniami instalacji neutralizacji ścieków w oczyszczalni tów potrzebnych do automatyzacji procesu. Wzięte zostały farmaceutycznej. Zaprezentowano metodę zobojętniania pod uwagę sposoby zabezpieczenia instalacji przed awarią. ścieków mlekiem wapiennym oraz algorytm w postaci słownej do sterowania procesem. Kontynuując zagadnienie automatyzacji procesu przedstawionego w artykule, w pracy dyplomowej został opracowany projekt sterowania i wizualizacji procesu przy użyciu sterownika PLC VersaMax firmy GE Fanuc i programu Proficy Machine Edition. Produkcja środków farmaceutycznych powoduje powstanie ścieków silnie kwaśnych, których odczyn pH jest mniejszy od 2 (pH<2). Według norm prawnych odczyn pH ścieków przemysłowych wprowadzanych do kanalizacji komunalnych powinien mieć wartość co najmniej 6,5. Aby spełnić te wymogi należy zastosować wstępne oczyszczanie, tj. neutralizację ścieków przeprowadzaną w specjalnych oczyszczalniach przyzakładowych. Podstawowe funkcje układu automatycznego sterowania to: Następnie zostały wydzielone sygnały sterujące wejściowe a) sterowanie regulacyjne ciągłe pracą pomp i zaworu dozującego ZD, i wyjściowe dla sterownika PLC, a to z kolei zdeterminowało wybór odpowiedniego sterownika PLC. W oparciu o al- b) sterowanie dwustanowe tzn. załączanie i wyłącza- gorytm słowny procesu został stworzony algorytm blokowy nie wszystkich zaworów (z wyjątkiem zaworu dozu- procesu. Mając algorytm blokowy można było przystąpić jącego ZD) oraz podajników ślimakowych, zasuw do wykonania programu sterującego w programie Proficy i mieszadeł, a także sygnalizację normalnego stanu Machine Edition. Program sterujący został napisany w ję- pracy oraz sygnalizacje awaryjnych stanów pracy. zyku schematów drabinkowych, a do programu został dołą- Odczyn pH ścieków zmienia się w zależności od nasy- czony komentarz. Następnie w programie Proficy Machine cenia produkcji w danej chwili. Dlatego sterowanie otwar- Edition została wykonana aplikacja wizualizacyjna proce- ciem zaworu dozującego neutralizator do mieszalnika ze su. Cały zaprojektowany system sterowania i wizualizacji ściekami musi być realizowane w sposób ciągły w zależno- odznacza się elastycznością, umożliwia dodawanie i ewen- ści od danych dostarczanych z pH-metru w czasie rzeczy- tualne korekty czynników procesowych. wistym, aby utrzymane było zadane stężenie pH w ściekach po zmieszaniu z mlekiem wapiennym. Andrzej Latała Autor nagrodzonej pracy dyplomowej Dodatkowo prowadzony jest pomiar ciśnienia w insta- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 11 Aktualności i nowe produkty Nowe panele i komputery Wonderware Wydajne komputery panelowe z InTouch nowymi przemysłowymi komputerami cje wymagające dodatkowych kart ko- panelowymi. Seria C komputerów pa- munikacyjnych korzystają z dwu złącz Tempo zmian technicznych na nelowych Wonderware wyraźnie pod- PCI wewnątrz obudowy komputera rynku komputerowym zawsze było nosi poprzeczkę wydajności dla tego Wonderware serii C. duże. Nowe technologie, wydajniejsze typu urządzeń. Procesor 1,66GHz to Dla innych zastosowań dobrym procesory, szybsze magistrale przesyłu duża moc obliczeniowa, a jego dwa wyborem będzie mniejszy komputer danych i inne usprawnienia to chleb rdzenie z powodzeniem typu OIC (Operator Interface Kompu- wykorzystuje technologia ter). Model ten nie posiada dodatko- Wonderware ArchestrA. wych złącz PCI oraz korzysta z mniej Coraz bardziej rozbudo- wydajnego procesora (Celeron M). wane aplikacje wymagają Jednakże dzięki niewielkim wymiarom odpowiedniej ilości pa- (ekran 10” i 15”) będzie ekonomiczną mięci - stąd też w stan- alternatywą dla bardziej rozbudowa- dardzie otrzymujemy 1GB nego komputera panelowego serii C. RAM. Dyski twarde także zawsze wymaga komputera na którym będzie instalo- pojemności a zastosowa- wana. W tym przypadku InTouch 10.0 nie technologii SATA uła- jest już zainstalowany (wraz z Win- twia ich wymianę lub do- dows XP Pro SP2) i gotowy do pracy danie drugiego dysku do po uruchomieniu komputera. Aplika- naszego systemu. W syste- cje wizualizacyjne pracujące w śro- mach przemysłowych wy- dowisku przemysłowym mogą teraz jątkowo ważnym jest za- być wdrożone i uruchomione znacznie gwarantowanie stabilnej szybciej, a 2-letni okres gwarancji na i nieprzerwanej pracy a w przy- sprzęt pozwala bezpiecznie planować powsze- padku zaistnienia problemu szybkość dni zwykłych pecetów. Ry- reakcji. Komputery panelowe Wonder- nek przemysłowy wybiera co ciekaw- ware chłodzone są bezwiatrakowo co sze, stabilne i sprawdzone elementy i minimalizuje dopiero po czasochłonnym testowaniu uszkodzenia systemu. Modułowa bu- Panel operatorski kojarzy się ra- decyduje się na zmiany. prawdopodobieństwo rozwój każdej instalacji. Panele operatorskie z InTouch dowa komputera pozwala wymienić czej z prostą wizualizacją tworzoną w Taką zmianę obserwujemy na tylną jego część bez konieczności de- dość zamkniętych i mało intuicyjnych przykładzie komputerów Wonderware. montażu samego ekranu. Dostępne systemach. Tuż po zaprezentowaniu rewolucyjnego są wyświetlacze w zakresie 10”, 15” A gdyby tak użytkownik znający oprogramowania InTouch 10.0 mamy i 17” – wszystkie wykonane ze stali środowisko Wonderware InTouch za- nierdzewnej pragnął rozszerzyć aplikację wizuali- możliwość całej co znajduje zacyjną o kolejne proste stanowisko funkcjo- za stosowa- położone blisko linii produkcyjnej? nalności w po- nie także w Czy jest skazany na proces wyboru pa- łącze- przemyśle nelu i dalsze perypetie z testowaniem niu z spoż y w- komunikacji czy ustalaniem sposobu użycia jego czym. 12 Wizualizacja osiągają obecnie wielkie wymiany danych? Insta- Do niedawna tak, lecz pojawiła la- się zupełnie nowa możliwość prosto z Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Aktualności i nowe produkty Wonderware. Panel operatorski Compact Panel to środowisko Windows CE 6.0, w którym pracuje zupełnie nowy InTouch Compact. Oznacza to, że można uruchomić aplikację InTouch na tanim panelu i przy zachowaniu jednego standardu aplikacji prezentować dane na wielu stanowiskach. Także wprowadzanie informacji do systemu zbudowanego w oparciu o technologię ArchestrA będzie dostępne dla każdego operatora. Wyjątkową właściwością takiego podejścia do aplikacji jest ich tworzenie w jednym środowisku Wonderware Development Studio. Bez względu na to czy aplikacja będzie działała na pełnym komputerze PC czy też będzie to zwykły tworzymy ją w jednym środowisku i już gotową wgrywamy przez sieć na właściwe stanowisko. Radykalnie upraszcza to proces zarządzania aplikacjami, standaryzuje środowisko pracy i w efekcie znacząco obniża koszt tworzenia systemu co dla użytkownika oznacza mniejsze wydatki i większe bezpieczeństwo inwestycji. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 13 Technologie, produkty, zastosowania Proficy Process System system dopasowany do potrzeb Jak powinien wyglądać system sterowania, który można zastosować w zakładzie przemysłowym, który będzie dopasowany do potrzeb i zapewni spełnienie pokładanych w nim oczekiwań? Jak dobrać system, aby nawet w sytuacji awaryjnej zapewnić ciągłość produkcji? Michał Januszek Poddając analizie typowe oczeki- ności. wania inwestora w zakresie sterowania » Układ powinien umożliwić złożonym procesem, można je streścić obsługę urządzeń obiekto- w następujących punktach: wych, a w szczególności » Globalna baza zmiennych – cecha urządzeń analogowych ta sprawia, że zdefiniowane przez (protokół Hart) oraz ele- wykonawcę w jednej części projek- mentów bardziej zło- tu zmienne dostępne będą w każdej żonych. innej części systemu, co znacząco » W trakcie budowy przyspiesza proces rozwoju aplika- interfejsu użytkow- cji. nika do dyspozycji » System powinien posiadać właści- projektanta powin- we bloki funkcyjne dopasowane do ny sterowania procesem – sprawdzone, gotowe kontrolki do predefiniowane elementy skracają obsługi zdefiniowanych urządzeń czas i gwarantują poprawne działa- (regulatory PID, wejścia/wyjścia, nie systemu. urządzenia 2 i 3 stanowe). być dostępne Bloki obsługi urządzeń 2- i 3-stanowych, blok regulatora PID. wszystkich podłączonych stacjach » Sterowanie powinno być czasowo » Zdefiniowane w systemie alarmy zdeterminowane tak, aby określone powinny być dostępne z każde- » Programowanie on-line - zmiany zadania wykonywały się w odpo- go miejsca, a zatwierdzenie alar- wprowadzane w systemie powinny wiednim czasie i określonej kolej- mu powinno być widoczne na mieć skutek natychmiastowy bez operatorskich. konieczności zatrzymywania kontrolerów. » Redundancja systemu sterowania i / lub stacji operatorskich pozwalająca na zabezpieczenie się przed przestojami na skutek np. awarii zasilania części zakładu Inną kategorią, względem której można scharakteryzować proces, jest dominująca funkcja jaką pełni, a mianowicie czy sterowanie, które jest realizowane, ma charakter sterowania Okno edytora strategii (blok zapisany w języku FBD). 14 dyskretnego (pakowanie elementów, składanie), ciągłego (np. produkcja Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Technologie, produkty, zastosowania paliw w rafinerii, przemysł chemiczny, petrochemiczny, systemy dostarczania wody) czy wsadowego (przemysł spożywczy np. produkcja jogurtów o różnych smakach, farmaceutyczny). » Układów polowych. Warstwa Sterowania oparta jest W ramach warstwy aplikacyjnej system zapewnia: (stacji procesowych) PACSystems, o » stacje inżynierskie do tworzenia strategii o najnowsze rozwiązania kontrolerów algorytmu sterowania, ogromnych możliwościach. Kontrolery PACSystems bazują na bardzo Definiuje się jeszcze jedną grupę szybkich procesorach firmy Intel, i procesów (bądź systemów sterowania) wyposażone są w olbrzymią, jak na tzw. hybrydowych, łączących wyżej systemy sterowania, pamięcią rzędu wymienione systemy. od 10 do 64 MB. Nowoczesna i szyb- Rozwiązanie oferowane pod na- ka magistrala komunikacyjna na bazie zwą Proficy Process System to sys- magistrali PCI lub VME64 oraz bar- tem, który można scharakteryzować z dzo duże możliwości komunikacyjne jednej strony jako system hybrydowy, na bazie sieci Ethernet oraz połączeń z drugiej spełniający wcześniej wymie- światłowodowych pozwalają na obsłu- niane oczekiwania, oraz oferujący o gę niemalże każdego procesu. wiele więcej. Warstwa układów polowych, w W złożonym systemie ważna jest ramach której realizowane jest pod- jego architektura. W ramach Proficy łączenie do urządzeń wejść/wyjść, Process System do dyspozycji jest kil- czujników, urządzeń wykorzystują- ka wariantów konfiguracji systemu, cych interfejs HART, itd. pozwala na jednak niezwykle ważna jest możli- konfigurację i współpracę z wieloma wość jego płynnej skalowalności – po- dostępnymi na rynku urządzeniami czątkowo niewielki układ można rozbudować o kolejne stacje procesowe wykonawczymi. Stacyjka regulatora PID. Stacje lub układy wejść/wyjść, dopasowując wielkość systemu do aktualnych potrzeb. W architekturze Proficy Process System można wyróżnić 3 główne warstwy: » Aplikacji, » Sterowania, Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) inżynierskie dostarczają narzędzi do zapisu algorytmu sterowaoraz wizualizacji procesu, nia (strategii). Algorytm może być za- » stacje (konsole) operatorskie, pisany w różnych językach LD, ST, C » repozytorium i najbardziej popularnym dla procesów danych historycz- nych, ciągłych języku FBD. Projektant ma » repozytorium wersji projektu, do dyspozycji szereg gotowych bloków » narzędzie do zarządzania procesa- funkcyjnych, a wśród nich dedykowany mi wsadowymi (Batch). bloki dla obsługi złożonych urządzeń 15 Technologie, produkty, zastosowania PACSystem) pełnią jeszcze jedną funkcję: są odpowiedzialne za generowanie i przetwarzanie alarmów systemu. W ramach systemu po stronie urządzeń polowych można realizować połączenie z sieciami typu Fieldbus, jak i standardowymi elementami wykonawczymi czy wejściowymi. Połączenie odbywa się albo wprost, albo poprzez elementy łączące zapewniające najlepsze parametry dopasowania urządzeń. Proficy Process System to nowe rozwiązanie na rynku automatyki – obecnie oferowane jest w wersji 1,5 – jednakże stanowi kompletny system zbudowany na bazie elementów sprawdzonych w tysiącach aplikacji na Przykładowy ekran konsoli operatorskiej z obsługą procesu wsadowego. całym świecie. Co bardzo ważne: Proficy Proces System, mimo iż składa się z kilku warstw, to nie jest „zestawem (np. urządzenia dwu i trójstanowe, zaawansowane regulatory PID). Na etapie konfiguracji użytkownik decyduje o stworzeniu systemu prostego (pojedynczego) lub złożonego (z redundancją), a samą operacja sprowadza się do wyboru wariantu rozwiązania. Pozostałe elementy konfigurowane są automatycznie. Bardzo szybka wymiana informacji na bazie protokołu EGD sprawia, że przełączenie z jednej sieci komunikacyjnej na drugą jest realizowane w niezauważalnie krótkim czasie, a odtworzenie połączenia po utracie komunikacji, np. na skutek odłączenia kabla, zajmuje ułamkową część sekundy. W części wizualizacyjnej w Proficy Process System do dyspozycji dostępne są dwa pakiety oprogramowania: iFix oraz CIMPLICITY. Oby- Predefiniowane symbole urządzenia dwustanowego wraz ze stacyjką. dwa pakiety są ściśle zintegrowane z pozostałą częścią systemu i oferują go- pozwalając na odtworzenie jego stanu towe obiekty graficzne do sterowania z dowolnego okresu. Dodatkowe narzę- elementami systemu, oraz animowane dzia dostępne w systemie pozwalają na ikony, poszczególne przygotowanie raportów historycznych urządzenia. Dostarczają również na- reprezentujące w sposób tak prosty, że do ich opraco- elementów”, które samemu należy rzędzi m.in. do zarządzania i obsługi wania w zupełności wystarczy dobra „poskładać”, ale kompletnym syste- alarmów z wielu stanowisk itd. znajomość oprogramowania biurowe- mem, poddanym weryfikacji, któremu go, takiego jak Micorsoft Excel. można powierzyć sterowanie niemalże Globalne repozytorium danych przechowuje dane historyczne systemu, 16 Stacje procesowe (kontrolery każdym procesem. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Technologie, produkty, zastosowania Lokalne zarządzanie wersjami projektów W nr 55 BA opisano oprogramowanie Proficy Change Management – narzędzie umożliwiające kontrolę wersji projektów oraz zarządzanie dostępem do projektów w ramach dużego zakładu. Dostępna jest jednak jeszcze odmiana tego narzędzia związana z pakietem Proficy Machine Edition, a mianowicie Local Manager. Michał Januszek Proficy Machine Edition Local legały kontroli wersji. Manager to uproszczone narzędzie, Zarządzanie umożliwiające nadzór na wersjami mi projektu polega na projektów. Local Manager umożli- „pobraniu” wia obsługę projektów pochodzących out) oraz „zwróceniu” jedynie z pakietu Proficy ME a gro- (Check In) projektu na madzone informacje przechowywane komputer. wersja(Check są właśnie na lokalnym komputerze, gdzie zainstalowane jest środowisko Machine Edition. Jeżeli po analizie okaże się jednak że wersja Local Managera jest w zupeł- miając ponownie program in- ności wystarczająca, a przy tym wyko- stalacyjny i wybierając opcję rzystujemy środowisko Proficy ME do Modyfikuj. Po zainstalowa- tworzenia projektów dla sterowników, niu należy włączyć Managera kontrolerów lub paneli operatorskich, wybierając polecenie „File / nie pozostaje nic innego jak włączyć Change Management / Ena- mechanizm Managera. ble Local Change Management”. W ramach projektów można W tym celu należy podczas in- Po włączeniu do dyspozycji użyt- stalacji Proficy ME wybrać opcję Lo- kownika dostępna jest nowa zakładka, użytkowników cal Managera. Jeżeli Proficy ME był w ramach której można tworzyć nowe definiując ich uprawnienia. Jedną z już wcześniej zainstalowany można lub dodawać istniejące projekty Pro- najistotniejszych cech tego narzędzia doinstalować Local Manager, urucha- ficy ME, które od tej pory będą pod- jest możliwość dostępu do dowolnej określać uprawnienia poszczególnych danego komputera, historycznej wersji projektu, przyRóżnice pomiędzy wersją lokalną, a serwerową programu Change Manager rozwój aplikacji wykonywany jest od Rodzaj wersji Cechy środowiska wrócenie jej jako aktualnej i dalszy momentu, w którym projekt został Change Management Local Manager Kontrola wersji projektów tak tak Obsługa projektów Proficy ME tak tak tak nie Możliwy dostęp do projektów z wielu komputerów tak nie Duże, rozbudowane systemy automatyki tak nie (pobrany) przez kogoś innego, czy do- Wymaga serwera (osobny komputer) tak nie stępny do edycji przez zalogowanego Wymaga zakupu licencji tak nie do systemu pracownika. Obsługa innych projektów (CIMPLICITY, MS Word, MS Excel, inne projekty dla sterowników lub systemów SCADA) Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) w danej wersji zakończony. Dostęp do poszczególnych wersji możliwy jest poprzez raport historii Środo- wisko umożliwia generowanie również innych raportów a także informuje użytkownika czy wyświetlony na liście projekt jest zarezerwowany 17 Technologie, produkty, zastosowania Proficy HMI/SCADA CIMPLICITY 7.5 – kropla drąży skałę Historia systemu wizualizacji SCADA, którego producentem jest firma GE Fanuc, sięga już ponad 20 lat. Czas ten zaowocował wieloma wdrożeniami (ok. 200 000 licencji na świecie), był też okresem ciągłego rozwoju tego produktu. Rok 2008 przyniósł najnowszą jego wersję, oznaczoną numerem 7.5. Michał Januszek zależności tak jak na ekranie synoptycznym, z tym że odtworzenie może nastąpić w szybszym tempie lub nastąpić od wystąpienia określonego zdarzenia. Mechanizm nawigacji nad ekranami pozwala na stworzenie menu, za pomocą którego projektant może określić przejścia do kolejnych stron graficznych aplikacji. W dalszym ciągu do dyspozycji pozostaje również tradycyjna metoda nawigacji polegająca na wywołaniu ekranu za pomocą połączeń animacyjnych dla obiektów (przycisków lub dowolnych innych elementów graficznych). Kontrolki VisiconX to element uzupełniający pozwalający na wyświetlenie danych pochodzących z bazy danych. Pozwalają one na połączenie z bazą oraz wyświetlenie danych w postaci siatki (tabelarycznej) lub rozwijalnej listy. Do najważniejszych nowości należy zaliczyć obsłu- Poszczególne kontrolki można ze sobą łączyć, tak aby dane gę logowania domenowego Windows, rozpowszechnianie wyświetlane w jednej kontrolce były powiązane z danymi ekranów, odtwarzacz DGR, dodatkowe funkcje nawigacji wybranymi w innej. ekranów synoptycznych oraz kontrolki VisiconX. Oprogramowanie CIMPLICITY 7.5 może być instalo- Mechanizmy bezpieczeństwa i kontroli dostępu CIM- wane na komputerach z systemem Windows XP Professio- PLICITY zostały rozbudowane o możliwość integracji nal lub Windows 2003 Server. Obsługa systemu Windows uprawnień z mechanizmem logowania domenowego w ra- Vista zapowiadana jest wraz z pojawieniem się aktualizacji mach systemu Windows. Metoda ta pozwala na zdefinio- Service Pack 1. wanie uprawnień dla poszczególnych grup domenowych, a nowo dodawani do domeny użytkownicy otrzymują uprawnienia w CIMPLICITY zgodnie z uprawnieniami grupy, do której użytkownik należy. Rozpowszechnianie ekranów to mechanizm, który pozwala na automatyczne aktualizowanie ekranów na stacjach operatorskich. Ekran, który jest modyfikowany przez projektanta na stacji inżynierskiej, może być automatycznie przesłany na stację operatorską i tam podmieniony „w locie”, lub też użytkownik może zostać poproszony o zatwierdzenie zmiany wyglądu ekranu na nowy. DGR to moduł pozwalający na zapamiętanie, a następnie odtworzenie sekwencji zdarzeń na ekranie. Moduł ułatwia analizę procesu poprzez graficzne zilustrowanie 18 Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Technologie, produkty, zastosowania Roboty Kawasaki Funkcja Failure Prediction Roboty Kawasaki oprócz doskonałych parametrów technicznych (takich jak prędkość, powtarzalność, zasięg) dysponują również bardzo dużą ilością przydatnych funkcji programowych, ułatwiających zarówno ich wdrażanie, jak i późniejszą obsługę. W niniejszym artykule opisujemy pierwszą z takich funkcji – Failure Prediction. W kolejnych wydaniach Biuletynu Automatyki będziemy zamieszczać opisy kolejnych. Jakub Stec Jedną z cech, które charakteryzują roboty przemysłowe Kawasaki, jest ich wysoka niezawodność. Mogą pracować 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodni, 365 dni w roku, potrzebując jedynie okresowych przeglądów co 5000 godzin. Podobnie jak w każdym innym urządzeniu mechanicznym, w trakcie użytkowania elementy mechaniczne ulegają stopniowemu zużyciu i mogą wymagać wymiany. Jeżeli taka sytuacja zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana, jeszcze zanim nastąpi awaria, zapobiega się w ten sposób nieplanowanemu przestojowi produk cji, co prowadzi do ograniczenia strat wyjściowy i dzięki temu w prosty spo- 4. Jeżeli podczas kolejnych wykonań finansowych z tym związanych. sób można zintegrować tę funkcję z programu prędkość robota będzie zewnętrznymi urządzeniami. się W celu łatwiejszego i szybszego wykrycia ewentualnych zmian w pracy Konfiguracja działania znacznie zmieniać (zmiana funkcji prędkości robota lub zmiana zapro- np.: przekładni firma Kawasaki udo- jest bardzo prosta i składa się z nastę- gramowanych pozycji), pomiar roz- stępnia funkcję Failure Prediction. Jej pujących kroków: pocznie się od nowa. działanie oparte jest na nieustannym 1. Należy wprowadzić do wybranego monitorowaniu prądu silnika każdej z programu dodatkowe instrukcje: wykonaniu programu następuje po- osi i porównywaniu ich z zapamiętany- I2PG START numer _ programu - roz- miar bieżącej wartości prądu i porów- mi dla danego programu wartościami. poczyna monitorowanie w wybranym nanie z zapamiętanymi wcześniej war- Wraz ze zużyciem elementów mecha- programie. a instrukcje programu tościami. Kontroler może zapamiętać nicznych, pojawiają się coraz większe I2PG opory i aby silnik mógł je pokonać po- wybranego programu. co wystarcza w większości zastoso- trzebuje coraz większego prądu. Kie- 2. W menu Aux. 0709 w trzeciej opcji wań. Należy pamiętać, że funkcja ta dy bieżąca wartość prądu przekroczy (Failure Prediction Setting) należy nie działa w aplikacjach, gdzie ruchy 107 procent wartości zapamiętanej, ustawić Enable. są niepowtarzalne np. z systemem END – kończą monitorowanie Od tego momentu przy każdym pomiary dla 20 różnych programów, na ekranie ręcznego programatora wy- 3. Teraz w trakcie pięciu kolejnych świetlany jest komunikat przedstawio- wykonań programu zostanie zmie- można znaleźć w dokumentacji tech- ny na rysunku obok. rzony prąd silników poszczegól- nicznej lub uzyskać bezpośrednio od nych osi, a następnie wyliczona pracowników firmy ASTOR. Dodatkowo można przypisać temu ostrzeżeniu dyskretny sygnał Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) wizyjnym. Szczegółowe informacje jego średnia wartość. 19 Technologie, produkty, zastosowania Wonderware DAServers Programy komunikacyjne XXI wieku Firma Wonderware wychodząc na przeciw potrzebom użytkowników stosującym informatyczne systemy dla produkcji np. HMI, SCADA, MES przygotowała programy komunikacyjne nowej generacji, charakteryzujące się nową funkcjonalnością. W oparciu o nowe technologie firmy Microsoft udostępniła użytkownikom programy komunikacyjne Data Access Servers (DAServers), których nowa, elastyczna funkcjonalność zmieniła podejście do konfiguracji i obsługi stosowanych do tej pory programów komunikacyjnych. Marcin Legutek Innowacyjny sposób konfiguracji programów DAServers zaowocował udostępnieniem w jednym środowisku konfiguracyjnym ArchestrA System Management Console opcji DAServer Manager (Rys. 1), co umożliwia skonfigurowanie w jednym środowisku nie tylko lokalnych ale również zdalnych, czyli zainstalowanych na innych komputerach, programów komunikacyjnych DAServers. W ten sposób jedno, wspólne środowisko konfiguracyjne bardzo ułatwia i przyspiesza zarządzanie i administrację programami DAServers, nawet jeżeli zostały zainstalowane na różnych komputerach. Z kolei dzięki hierarchicznej konfiguracji programów komunikacyjnych DAServers uzyskano przejrzystość w strukturze konfiguracji oraz łatwe zarządzaniem programami (Rys. 2) Rys. 2. Przejrzysta hierarchiczna struktura konfiguracji można dokonać tzw. mapowania adresów, a więc zamiast odwoływać się do sterownika, stosując notację obsługiwaną przez protokół komunikacyjny można zastosować dowolne nazewnictwo wygodne dla osoby konfigurującej program (Rys. 3). Jest to bardzo cenna opcja, ponieważ w przypadku konieczności zmiany odczytywanych adresów z systemu sterowania nie trzeba wprowadzać zmian w zaprojektowanej aplikacji wizualizacyjnej. W takim przypadku wystarczy tylko zmienić ustawienia w samym programie komunikacyjnym. Dodatkowo Rys. 1. Konfiguracja programów komunikacyjnych DAServers w jednym środowisku programy komunikacyjne DAServers można skonfigurować w trybie pracy usługi Windows, co w przypadku uruchomienia komputera spowoduje automatyczne ich uruchomienie przez system Windows (Rys 4). 20 Ponadto każdy program komunikacyjny DAServer Warto wspomnieć, że programy komunikacyjne DA- posiada zakładkę konfiguracyjną Device Items, w której Servers po uruchomieniu nie posiadają w systemie Win- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Technologie, produkty, zastosowania Rys. 3. Mapowanie adresów Rys. 5. Rozbudowana diagnostyka pracy dows graficznego interfejsu (GUI), co zabezpiecza przed monitoring przesyłanych wartości. przypadkowym wyłączeniem programu np. przez operato- Programy komunikacyjne DAServers posiadają rów- rów aplikacji wizualizacyjnej, a bardzo rozbudowana dia- nież bardzo rozbudowane możliwości równoległego udo- gnostyka pozwala m.in. na podgląd aktualnych wartości stępniania danych aplikacjom Windows wykorzystując odczytywanych z systemów sterowania (Rys.5) ułatwiając standardy komunikacyjne DDE, SuiteLink oraz OPC. Obecnie firma Wonderware dostarcza programy komunikacyjne DAServers dla następujących rodzajów sterowników oraz protokołów komunikacyjnych: Allen Bradley (ABCIP, ABDHPlus, ABTCP), GE Fanuc (SRTP), Mitsubishi (FX, FX Net, Ethernet, Serial Q/A), Modbus (Serial, TCP), Omron (FINS Serial, FINS Ethernet, E5 Controllers, HostLink Serial), Siemens (TCP S7 Direct, SIMATIC NET S7). Programy komunikacyjne DAServers przez swoją elastyczną konfigurację oraz dostępne opcje ułatwiają użytkownikom konfigurację oraz administrację uruchomionymi programami komunikacyjnymi DAServers, co przekłada się bezpośrednio np. na oszczędność czasu przeznaczonego na uruchomienie oraz utrzymanie istniejących przemysłowych Rys. 4. Konfiguracja pracy w trybie usługi Windows systemów informatycznych na produkcji. 2 % + , ! - ! Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 21 Pod lupą Opcje bezpieczeństwa w sterownikach Horner Archiwizacja i Alarmowanie Bardzo istotną cechą aplikacji przemysłowych jest niezawodność i bezpieczeństwo. Przejawia się to najczęściej w dwóch aspektach. Pierwszy to zabezpieczenie systemu sterowania, drugi to zabezpieczenie sterowanego obiektu. Maciej Gorączko ekranie panelu. Zabezpieczenie programu steru- wania. Dzięki temu dostęp do pozo- jącego przed niepowołanymi osoba- stałych elementów aplikacji będzie W algorytmie sterowania, można mi jest bardzo istotną kwestią. Nie miał użytkownik z odpowiednim po- zaprogramować którym użytkowni- można pozwolić, aby dostęp do ste- ziomem uprawnień. kom dać możliwość sterowania bądź rownika miała osoba nie posiadająca odpowiednich kwalifikacji. W aplikacjach przemysłowych określa się pewną pulę operatorów i przypisuje im odpowiednie poziomy uprawnień. Przykładowo, jeden pracownik będzie mógł tylko podglądać dane, bez możliwości sterowania obiektem, natomiast inny otrzyma pełne możliwości sterowania, diagnostyki i zmiany Rys. 2. Przykładowy program sprawdzający tożsamość operatora. trybu pracy. bądź W sterownikach Horner do zre- dostępu do określonych ekranów wi- procesu można osiągnąć poprzez alizowania tej funkcjonalności moż- zualizacji. Do tego celu można wy- powiadamianie o występujących sy- na wykorzystać gotowy obiekt Pas- korzystać blok porównywania Equal. tuacjach alarmowych. Dzięki takim sword Data. Pozwala on na wpisanie Blok ten będzie sprawdzał zgodność informacjom operator jest w stanie 32-bitowej wartości (hasła – wartości rejestru, w którym przechowywane szybko przeciwdziałać potencjalnym całkowitej) do rejestru sterownika. jest hasło wpisane w obiekcie Pas- awariom, zmniejszyć czasy przesto- Wprowadzane znaki są maskowane sword Data, z wartością ustawioną w Zabezpieczenie obiektu ju maszyn jak również ograniczyć programie uprawniającą do wykona- koszty napraw uszkodzonych pod- nia danej akcji. zespołów. Ponadto dzięki liście alar- Dodawanie stanów alarmowych do aplikacji mów możliwe jest śledzenie zdarzeń zaistniałych podczas całego procesu produkcyjnego. Podczas budowania programu Sprawdzanie hasła dostępu do sterownika Każdy dobrze zabezpieczony sterującego i ekranów operatorskich Rys. 1. Obiekt Password Data pozwalający na wpisywanie haseł. możliwość zdefiniowania 1024 stanów alarmowych. W oprogramowaniu narzędziowym zaimplementowany jest obiekt Alarm Object, system sterowania powinien przy 22 istnieje rozpoczęciu pracy sprawdzić tożsa- co powoduje, że podczas wprowadza- służący do wyświetlania na ekranie mość operatora poprzez okno logo- nia hasła, będzie ono niewidoczne na panelu występujących alarmów. Pod- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Pod lupą czas konfigurowania alarmów można dokonać grupowania, co pozwala na łatwiejsze nawigowanie oraz czytelniejsze ich wyświetlanie. W algorytmie programu należy umieścić przekaźniki odpowiedzialne za wystąpienie stanów alarmo- Rys. 4. Przykładowy program wykorzystujący ekrany alarmowe. wych. Zazwyczaj umieszczamy je po sprawdzeniu warunku wystąpienia ków porównujących Compare Opera- ekran z informacją o alarmie jest po- alarmu, na przykład za pomocą blo- tions (Equal, Not Equal, Less Then, kazywany na wyświetlaczu tak dłu- Greater Then itp). go, jak zmienna związana z tym prze- Alarmowanie z wykorzystaniem ekranów alarmowych Innym sposobem informowania Rys. 3. Obiekt Alarm Object służący do wyświetlania alarmów. kaźnikiem ma wartość 1. Powoduje to zasłonięcie wszystkich innych, wyświetlanych w tym czasie ekranów użytkownika. Więcej informacji na temat o sytuacjach alarmowych może być przedstawionych wyżej opcji znajdą zastosowanie specjalnych ekranów Państwo w podręczniku „Oprogra- alarmowych. Ekrany te, zdefiniowa- mowanie CsCape - Instrukcja obsługi ne przez programistę, są wyświetlane i programowania”, umieszczonym w za pomocą przekaźników %D z po- Centrum Technicznym na stronie in- ziomu programu sterującego. Okre- ternetowej www.astor.com.pl. ślając typ ekranu jako Force Screen, 2 % + , ! - ! Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 23 Pod lupą EGD Server przyspiesza pracę Jednym z najbardziej popularnych protokołów wykorzystywanych w urządzeniach GE Fanuc z wykorzystaniem sieci Ethernet jest protokół EGD (pisaliśmy o nim w Biuletynach Automatyki nr 29 i 44). Dziś przybliżamy przydatne narzędzia, ułatwiające proces projektowania komunikacji. Michał Januszek Komunikacja z wykorzystaniem protokołu EGD polega na zdefiniowaniu producenta i odbiorcy poszczególnych informacji (ramek). Pojedyncza ramka może być kierowana do jednego lub większej liczby odbiorców. Aby jednak komunikacja realizowana była w sposób prawidłowy, ważne jest aby długość ramki zdefiniowana po stronie producenta zgadzała się z długością jakiej oczekuje odbiorca. Z pomocą w tym zagadnieniu przychodzi pierwsze z narzędzi - EGD Server, wchodzący w skład pakietu Proficy Machine Edition. EGD Server to dodatkowy, opcjonalnie instalowany program, który gromadzi informacje o zdefiniowanych wymianach producenta, dzięki któremu można w sposób automatyczny zdefiniować wymiany odbiorcy (konsumenta). EGD Server może być zainstalowany lokalnie na kompute- uaktualnienia dla swoich wymian odbieranych. W przypadku korzystania z EGD Server ważne jest, aby definiując wymianę producenta posługiwać się nazwami zmiennych, a nie tylko ich adresami, gdyż w automatycznie tworzonych wymianach odbieranych poszczególnym obszarom danych nadawane są nazwy na podstawie nazw wymian producenta. W przypadku gdy odbiorcą jest kontroler obsługujący zmienne symboliczne (zmienne bez nadanego adresu w pamięci) tworzone wymiany nadają poszczególnym zmiennych tryb zmiennej symbolicznej. Dla sterowników nie obsługujących zmiennych symbolicznych tworzone są nazwy zmiennych bez przydzielonego adresu w pamięci z możliwością uzupełnienia ich przez programistę. Warto zaznaczyć, iż sam EGD Server nie bierze udziału w komunikacji pomiędzy poszczególnymi urządzenia w trakcie normalnej pracy, a jedynie usprawnia proces konfiguracji wymian na etapie projektowania systemu. 24 rze gdzie znajduje się środowisko Proficy ME, lub osobno W celu użycia mechanizmu EGD Servera w projekcie, na dodatkowym komputerze. W drugim przypadku dodat- w którym definiujemy komunikację EGD należy ustawić kowo zyskujemy możliwość równoczesnej pracy większej opcję „Use configuration Server” na wartość „True”. liczby programistów nad bardziej złożonym projektem. Po- Drugim pomocnym narzędziem, również opcjonalnie szczególni pracownicy opracowują swoje algorytmy stero- instalowanym, jest EGD Management Tool. Narzędzie to wania, które zostaną zapisane do poszczególnych sterow- służy do przedstawienia w sposób graficzny informacji o ników/kontrolerów oraz definiują wymiany producenta. zdefiniowanych wymianach oraz o zależnościach poszcze- Informacje o strukturze zdefiniowanych wymian przesyła- gólnych sieci. EGD MT pozwala również na odczyt wartości ne są na serwer, z którego kolejni programiści mogą pobrać wysyłanych przez poszczególnych producentów wymian. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Pod lupą Robot Kawasaki za 2800 zł z Piotrem Sobczykiem Z-cą Dyrektora miesięcznie Rozmowa Oddziału Warszawa BRE Leasing Sp. z o.o. Redakcja Biuletynu Automatyki: Na czym polega Z pewnością upraszcza i usprawnia ona proces realizacji wspólna oferta taniego leasingu robotów Kawasaki, przed- transakcji leasingu, ale również dostawy i płatności za za- stawiona przez firmy BRE Leasing i ASTOR? mawiane roboty. To z kolei przekłada się na wygodę klienta, Piotr Sobczyk: Oferta ta jest efektem wspólnie wypra- który otrzymuje skondensowane informacje, oszczędzając cowanej kalkulacji kosztów związanych z finansowaniem swój czas, angażując go w dopełnienie jedynie niezbędnych zakupu robotów przez klientów ASTOR Sp. z o.o., w for- formalności. mie leasingu oferowanego przez BRE Leasing Sp. z o.o. W BA: Jaki jest miesięczny koszt leasingu robota przemy- rozmowach ASTOR – BRE Leasing wspólnie określiliśmy słowego o wartości 120 000 zł (okres 3 lat, wpłata własna nasze parytety, a następnie przelaliśmy je na stworzenie tej 20%)? właśnie oferty. Sama oferta nosi znamiona typowej oferty PS: Najbardziej popularną formą leasingu jest leasing leasingowej, biorąc pod uwagę jej poszczególne parametry, operacyjny, w którym klient wlicza sobie wartość netto raty a jej niezwykłość, czy większa atrakcyjność wobec podob- leasingowej w koszty uzyskania przychodów, a płacony nych na rynku, polega na przedstawieniu klientowi oferty z podatek VAT (22%) w całości podlega odliczeniu. W przy- konkretnym już upustem cenowym. padku takiego leasingu miesięczna rata netto w złotych wyniosłaby na dziś około 2810 PLN. Istnieje możliwość kalkulowania transakcji w innych walutach: euro, frankach szwajcarskich, czy ostatnio cieszących się sporym zainteresowaniem jenach japońskich. Zmiana waluty może wpływać znacząco na wysokość opłaty leasingowej, ze względu na różne stopy procentowe poszczególnych walut. BA: Jak łatwo można przejść przez procedurę uzyskiwania leasingu na roboty Kawasaki? PS: Tworząc naszą ofertę założyliśmy, że wstępną niewiążącą ofertę leasingu klient może uzyskać już na etapie prowadzenia rozmów z firmą ASTOR. Wtedy też otrzymuje on listę niezbędnych dokumentów, jakie winien przedłożyć do oceny transakcji przez BRE Leasing. Są to podstawowe dokumenty rejestrowe firmy, dokumenty potwierdzające uzyskane wyniki finansowe, a także krótka informacja o samej firmie klienta i prowadzonej działalności. Taki zestaw dokumentów trafia do analizy przez pracowników BRE Leasing i (po uzyskaniu akceptacji) na dalszym etapie realiza- BA: Na ile jest korzystna ta oferta w porównaniu do standardowej oferty leasingu? cji transakcji to już pracownik BRE Leasing bezpośrednio obsługuje cały proces, zarówno w zakresie dokumentacji do PS: Jak wcześniej wspomniałem oferta ma swoje pa- umowy leasingowej, jej podpisywania, ale również w kwe- rametry brzegowe tożsame z innymi ofertami rynku, ale jej stii uzgodnień warunków dostawy z firmą ASTOR. Pragnę wartość wynikowa jest atrakcyjniejsza, właśnie ze względu jeszcze nadmienić, że całość operacji związanych z obsługą na rabat ceny, chociaż nie tylko. Mając na uwadze podjętą klientów ASTOR jest koordynowana przez dedykowanego pomiędzy ASTOR i BRE Leasing współpracę, przygoto- do tego zadania pracownika BRE Leasing, który w każdym wana propozycja leasingowa robotów Kawasaki może być momencie i na każdym etapie prowadzonej transakcji jest każdorazowo modyfikowana, zmieniana i dostosowywana w stanie odpowiedzieć na pojawiające się pytania i wątpli- do preferencji każdego konkretnego klienta. Oprócz samej wości klienta, a także udzielić wszelkich niezbędnych in- ceny, bardzo istotną, a wręcz określiłbym, że kluczową rolę formacji. odgrywa fakt ścisłej współpracy między naszymi firmami. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) W imieniu redakcji wywiad przeprowadził: Mateusz Pierzchała 25 Pod lupą Komunikacja Profibus DP pomiędzy robotem Kawasaki i źródłem spawalniczym EWM W poprzednim numerze Biuletynu Automatyki przedstawiliśmy konfigurację komunikacji pomiędzy robotem Kawasaki i sterownikiem PLC w protokole Profibus DP. W tym numerze, bazując na wiedzy zdobytej poprzednio, przedstawimy konfigurację komunikacji w tym samym protokole pomiędzy robotem Kawasaki – konkretnie robotem z serii spawającej FA006EFD40, a spawarką firmy EWM. Piotr Olech Spawarki firmy EWM realizują proces spawania w technologii ColdArc. Wyjaśniając na czym polega ta technologia, można powiedzieć, że ColdArc oznacza krótki, kontrolowany cyfrowo łuk elektryczny o zredukowanym cieple. W przypadku tak zmodyfikowanego łuku, przejście materiału jest kontrolowane przez nowoczesny wysokodynamiczny układ inwertorowy w połączeniu z bardzo szybką, cyfrową regulacją procesu, zapewniającą redukcję mocy przy transferze kropli materiału dodatkowego do jeziorka. Technologia ColdArc umożliwia łączenie najcieńszych blach oraz jako pierwsza umożliwia lutospawanie spoiwami tak samo, jak konfiguracja opisana w na bazie cynku o niskiej temperaturze artykule „Komunikacja Profibus DP Tak przygotowaną kartę możemy topnienia (420°C) i wrzenia (907°C) pomiędzy robotem Kawasaki i sterow- wpiąć do kontrolera robota i połączyć dzięki zredukowanemu doprowadze- nikiem PLC” (BA nr 55). ze źródłem spawającym. niu ciepła. Technika EWM - ColdArc nadaje się także do łączenia wszystkich typowych materiałów podstawo- Konfiguracja oprogramowania wych i dodatkowych oraz pozwala na Źródło spawające należy wyposa- Do obsługi komunikacji niezbęd- wykonywanie połączeń mieszanych żyć w kartę komunikacyjną Profibus ne jest uaktywnienie opcji w kontrole- stali z aluminium, stali z magnezem i DP Slave BUSINTX11, na której za rze robota, które dokonujemy poprzez połączeń magnezu. pomocą przełączników adresowych wywołanie polecenia LOAD DOP_ ustawiamy adres w zakresie 1 – 99. W FDBS.AS w środowisku AS Langu- naszym przypadku ustawiliśmy adres age w terminalu KCWIN. Aktywacja 2. Następnie należy ustawić przełącz- opcji komunikacyjnej, uaktywnia na Konfiguracja sprzętowa robota 26 Konfiguracja sprzętowa źródła spawającego karty komunikacyjnej. Robot Kawasaki w tym zasto- nik w pozycję „ON”, aby załączyć tryb Teach Pendancie menu 0608 – Signal sowaniu jest urządzeniem Master w domyślny komunikacji. Sposób komu- Allocation. Po sprawdzeniu w doku- ramach sieci Profibus DP. Konfigu- nikacji źródła po protokole Profius DP mentacji źródła EWM, ilu cyfrowych racja sprzętowa wygląda dokładnie determinuje plik GSD dołączony do wejść i wyjść będziemy potrzebowali, Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Pod lupą ustawiamy odpowiednie wartości w menu 0608.1. Z dokumentacji wynika, że karta obsługuje 10 bajtów danych wejściowych i 12 bajtów danych wyjściowych i takie wartości ustawiamy w menu 0608.1. Następnie w menu 0608.2 konfigurujemy porty zgodnie z instrukcją na ekranie Teach Pendanta, czyli port Master jako ANYBUS connector CN2, oraz port Slave jako nie wykorzystywany, ponieważ w tym przypadku robot pracuje tylko w trybie Master. Komunikacja W celu połączenia poprawnie skonfigurowanych urządzeń wykorzystujemy oprogramowanie HMS SyCon (w darmowej wersji pozwalające skonfigurować jedno połączenie Master – Slave). Przed uruchomieniem oprogramowania należy skopiować plik o rozszerzeniu ***.GSD do katalogu C:\Program Files\HMS\SyCon\Fieldbus\ PROFIBUS\GSD. Po uruchomieniu programu, należy do- koniec procesu spawania. dać i skonfigurować wejścia i wyjścia najpierw urządzenia W przypadku współpracy robota ze źródłem spawają- Master, a następnie urządzenia Slave. Sposób konfigura- cym, program w języku AS definiujący zachowanie robota, cji został opisany w artykule „Komunikacja Profibus DP oprócz podstawowych instrukcji dotyczących trajektorii pomiędzy robotem Kawasaki i sterownikiem PLC” (BA nr ruchu robota musi zawierać instrukcje wystawiające sy- 55). Urządzenia pojawią się na liście po poprawnym sko- gnały sterujące zachowaniem źródła spawalniczego. W celu piowaniu plików ***.GSD. Tak skonfigurowane połączenie przygotowania źródła do pracy z robotem przez wybieranie należy przesłać do modułu komunikacyjnego PROFIBUS- programów spawania należy uaktywnić bit „Machine pro- DP robota (Master). Po załadowaniu konfiguracji urządze- gram pre-selection”. W przypadku, gdy nie ustawimy tego nia są gotowe do wspólnej pracy. bitu, zawsze wykonywany jest program numer 1. Następnie Przyjrzyjmy się teraz bliżej współpracy robota Kawasaki i źródła spawającego EWM. Obsługa źródła spawającego EWM typu PHEONIX należy zaktywować bit zgłaszający przygotowanie robota do pracy, w tym celu uaktywniamy bit „Robot ready”. W tym momencie możemy wywołać inicjację procesu spawania poprzez aktywację bitu „Start auxiliary process”. Ostatnim krokiem jest ustawienie bitów odpowiadających W naszym przypadku, sterujemy źródłem poprzez za numer wywoływanego programu. W tym celu wykorzy- wybieranie programów spawania. Można wybrać do 16 staliśmy bardzo pomocną instrukcję języka AS – instrukcję programów, gdzie każdy z nich określa parametry procesu BITS, która wyręcza nas w przeliczaniu wartości rzeczywi- spawania, takie jak prędkość wysuwu drutu, czy korekcję stych na mniej intuicyjne wartości binarne. Należy zwrócić napięcia. Specjalny przypadek stanowi program 0, po wy- uwagę na to, że zakończenie procesu spawania realizujemy braniu którego parametrami procesu spawania sterujemy przez dezaktywację bitu „Start auxiliary process”. Takie za pomocą wejść analogowych. Użycie źródła synergicz- zakończenie procesu ma na celu uniknięcie wad spawu wy- nego pozwala nam jednakże na sterowanie poprzez wybór nikających z nieprawidłowego wygaszenia łuku. Dopiero programów, kiedy to parametry spawania dostrajane są po- teraz można wyłączyć bit gotowości robota do pracy. przez samo źródło. W celu przybliżenia procesu spawania zdefiniujmy sekwencję podstawowego programu spawającego: Sygnał start/stop. Sygnał ustawiony na 1 rozpoczyna, na 0 kończy proces spawania. Efekt pracy robota Kawasaki i spawarki EWM Opisana wyżej konfiguracja została przetestowana w spawaniu części grzejników z blachy o grubości 4 mm. Gas pre-flows/gas post-flows – definiuje wypływ gazu Pierwszym pozytywnym wynikiem jest brak odprysków pod- tuż przed rozpoczęciem procesu spawania i tuż po zakoń- czas procesu spawania, a także minimalne zdeformowanie czeniu procesu. spawanego materiału. Testy szczelności oraz wytrzymałości Start programu – rozpoczyna się wykonywanie wybranego programu. Koniec programu – specjalny program, który inicjuje Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) uzyskanych spoin zakończyły się pozytywnym rezultatem. Artykuł napisany przy współpracy z firmą BGI ROBOMATIC z Jeleniej Góry. 27 Pod lupą Nowe możliwości komunikacyjne paneli QuickPanel CE W wersji 5.7 SP 1 oprogramowania Proficy Machine Edition użytkownicy wykorzystujący w swoich aplikacjach panele z serii QuickPanel CE maja nowe większe możliwości zestawienia komunikacji z różnymi sterownikami pochodzącymi nie tylko od GE Fanuc. Michał Januszek przez załączenie mechanizmu automatycznego odłączania na określony czas niedostępnego urządzenia. Na koniec określamy położenie jednostki CPU. Należy zaznaczyć iż przez cały etap konfiguracji jesteśmy prowadzeni przez Kreator, który upraszcza cały proces. Mając zdefiniowane urządzenie – Sterownik1 – można skonfigurować zmienne. Podczas konfiguracji zmienne, które odnoszą się do sterownika powinny być skonfigurowane z parametrem „DataSource: PLC Access”, a następnie wprowadzić adres zmiennej. Szczegółowa dokumentacja dostępna W wersji tej producent aplikacji net” następnie, definiujemy nazwę ka- jest w katalogu „….Proficy View Inte- dodał możliwość skorzystania zarów- nału, wybieramy opcje optymalizacji grated OPC Driver\Help”. Tak skonfi- no z dotychczasowej listy programów zapisów. Po dodaniu kanału, dodaje- gurowaną zmienną, jak i kolejne można komunikacyjnych jak i nowych, któ- my nowe urządzenie wybierając opcje następnie wykorzystać w animacjach i rych producentem jest firma KEPware z podręcznego menu „New device”, innych elementach w panelu. znana z wielu bardzo dobrych driverów wybieramy OPC umożliwiających podłączenie do urządzenia, z któ- bardzo wielu różnych urządzeń. rym będzie realizo- Użycie nowego programu komu- 28 model wana komunikacja, nikacyjnego sprowadza się do wybra- wprowadzamy nia polecenia „PLC Access Driver / res IP oraz określa- New Channel” i wskazaniu właściwe- my czasy związane go protokołu. Dalszy etap konfiguracji z komunikacją (ti- jest identyczny jak przy konfiguracji meout) Dodatkowo komunikacji w OPC Serwerze firmy można zoptymali- KEPWare. Przykładowo dla sterow- zować komunika- nika SIEMENS komunikującego się cję przypadku za pomocą sieci Ethernet wybieramy braku protokół od urządzenia, po- „SIEMENS TCP/IP Ether- w ad- odpowiedzi Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Pod lupą Wskaźnik Overall Equipment Effectiveness - OEE Część 1 Doskonalenie procesu produkcyjnego OEE to wskaźnik pozwalający na poprawę efektywności procesu wytwórczego w aspekcie strat w wykorzystaniu parku maszynowego. Problemami jakie mogą wpływać na maszyny są zarówno zdarzenia typu awarie, usterki jak i różnego rodzaje przestoje wynikające np. z braku materiału na stanowisku czy niewłaściwego zasilania stanowiska w materiał. Dowiedzmy się zatem jak można poprawić efektywność wykorzystania posiadanych maszyn. Anna Sarbiewska LeanQ Team www.lean.info.pl Przed wprowadzeniem wskaźnika OEE ważne jest (możliwe jest przesunięcie w czasie zejścia kolejnych zrozumienie definicji wskaźnika oraz czynników wpływa- grup pracowników na przerwę wypoczynkową w celu na efektywne wykorzystanie czasu, w którym maszyna jest planowana do eksploatacji. czas jących na realnie dostępny czas na produkcję, a tym samym Planowane straty Straty na dostępności OEE to wskaźnik mierzący straty z tytułu niezaplano- 1 cyklu pracy maszyny; wskazuje poziom strat w zadanym czasie eksploatacji maszyny. Wdrożenie OEE ma przynieść efekty, które mogą być wyrażone jako: Czas eksploatacji niezgodna z wymaganiami jakość oraz wydłużone czasy Dostępny czas wanych zdarzeń na maszynach tj. nieplanowane przestoje, 2 Straty na wydajności Straty na jakości 3 Efektywna fekt n produkcja » poprawa wydajności maszyn, » poprawa jakości produkowanych wyrobów, » zwiększenie dostępności maszyn, » uniknięcie niepotrzebnych zakupów maszyn, straty » stałą kontrolę maszyn w procesie i problemów je trapią- zapewnienia ciągłości pracy maszyny - tam gdzie jest to cych, » zaangażowanie wszystkich pracowników do dbania o niezbędne) » przekazywanie zmian trwające standardowy czas (reor- maszyny, » konkurowanie pomiędzy zespołami na maszynach o lepszy wynik wskaźnika OEE. Straty w dostępnym czasie pracy maszyny Poniżej na schemacie przedstawiono główne grupy strat związane z maszynami. Dostępny czas to czas zmiany roboczej (zwykle 8 godzin). ganizacja przekazywania zmian, zmiana pracowników bezpośrednio na stanowisku pracy) » wypełnianie raportów trwające standardowy czas (raporty generowanie automatycznie) » przezbrojenia trwające standardowy czas (prowadzenie działań mających na celu skracanie czasów przezbrojeń; liczba przezbrojeń pozostaje zgodna z potrzebami dostosowania elastyczności procesu do zmiennego zapotrzebowania klienta) Pierwsza grupa strat, która „zjada” czas produkcyjny, » czyszczenie i konserwacje trwające standardowy czas a która nie jest możliwa do całkowitego wyeliminowania to (przeorganizowanie sposobu wykonywania konserwacji planowane przestoje: na szybszy i prostszy, np. łatwy dostęp do punktów kon- » przerwy wypoczynkowe trwające standardowy czas Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) trolnych maszyny) 29 Pod lupą » próby technologiczne trwające standardowy czas » inne działania wynikające ze specyfiki firmy trwające standardowy czas Opisane powyżej straty zawierają się we wskaźniku OEE Technicznym, który powstaje z przemnożenia trzech składowych: dostępności, wykorzystania i jakości. Pojawiające się powyżej stwierdzenie „standardowy Dostępność uwidacznia jak bardzo dostępny czas, któ- czas” nie jest przypadkowe. Ma ono wpływ na to czy czas ry mógłby zostać przeznaczony pod produkcję, jest trawio- przestoju zostanie zaliczony do zdarzeń planowanych czy ny przez różnego rodzaju nieplanowane zdarzenia (opisane też nieplanowanych, a zatem na wartość naszego OEE. Aby powyżej jako straty na dostępności). przezbrojenia, czyszczenie, konserwację i próby przypisać do planowanych przestojów wykonywanie tych zabiegów musi zostać wcześniej zestandaryzowane. Standaryzacja OEE T = Dostępność x Wykorzystanie x Jakość pozwala na określenie dokładnego czasu trwania czynności. Pomniejszenie dostępnego czasu o wszystkie czynności o określonym czasie pozwala na wyznaczenie czasu (czas Dostępność = eksploatacji), który mógłby być zaharmonogramowany wy- czas eksploatacji - nieplanowane przestoje czas eksploatacji łącznie pod produkcję wyrobów. Podczas realizacji działań produkcyjnych mogą zaist- Wykorzystanie określa się jako stosunek pomiędzy no- nieć także inne zdarzenia, których wystąpienie nie jest pla- minalną a faktyczną prędkością maszyny. Tylko ta składo- nowane. Do tej grupy zalicza się: wa wskaźnika OEE w pomiarach może wykraczać ponad » straty na dostępności, » straty na wykorzystaniu, 100%. Przyczyna może być dwojaka: » nominalny czas cyklu pracy maszyny został zaniżony, » straty na jakości. Straty na dostępności to grupa zdarzeń związanych z niemożliwością realizowania zaplanowanych zleceń pro- Wykorzystanie = ilość wykonana (dobre i złe) x takt pracy linii (czas eksploatacji - nieplanowane przestoje) dukcyjnych w wyniku zaistnienia np.: » awarii, » pracownicy pracują szybciej niż dopuszczalny, określony » usterek, w technologii czas cyklu maszyny, przez co mogą powo- » oczekiwaniu na materiał, półwyroby, dować wady jakościowe produkowanych wyrobów czy » oczekiwaniu na…, uszkodzenia maszyny. » nieobecności operatora na stanowisku, » przedłużających się planowanych przestojów (przedłużone przezbrojenia, testy, konserwacje, itp.). Zwróć uwagę, iż nominalne czasy cyklu mogą być rożne dla każdego z wyrobów co powoduje konieczność wcześniejszego ich pomiaru i uwzględnienia w obliczeniach. Straty na wykorzystaniu to pomiar sprawdzający czy Jakość jest jednym z prostszych do wyliczenia składo- realizacja produkcji odbywa się w założonym tempie. Wol- wych OEE. Wątpliwości powstają wtedy, gdy braki zostają niejsza produkcja może być tak samo niekorzystna jak zbyt poddane naprawie dzięki czemu uzyskuje się dobry wyrób. szybka. Odbieganie od czasu cyklu w dół może być spowo- Jakość w tym wypadku mówi o ilości wykonanych dobrych dowane: wyrobów za pierwszym razem i liczbie braków. Jeśli w firmie » zwolnioną pracą maszyny z powodu stosowania niewłaściwej jakości surowca/półproduktu, » niewiedzą pracownika, Jakość = ilość wykonana (dobre i złe) - ilość braków i odpadu ilość wykonana (dobre i złe) » niepełną obsadą, » wykonywaniem zbędnych czynności przez operatora, prowadzone są naprawy wyrobów to czas na nie poświęco- » usterkami maszyny powodującymi wydłużenie czasu cy- ny powinien być zapisany jako strata na dostępności. klu pracy maszyny, » niewłaściwą jakością materiału/surowca powodującego wydłużenie czasu cyklu pracy maszyny. OEE w twojej fabryce może być zdefiniowanie Całkowitej Efektywności Zakładu wyrażonej za pomocą wskaźnika Produkcja w szybszym tempie może prowadzić do OPE (Overall Plant Effectiveness). OPE pozwala na pomiar przeciążenia maszyny, a w następstwie do awarii, pogor- jak efektywnie wykorzystany jest cały park maszynowy za- szenia jakości wyrobu lub po prostu wskazać sposób w jaki kładu. można skrócić czas cyklu pracy maszyny. Sposób jego pomiaru zależy od potrzeb fabryki. Może być to średnia z OEE uzyskiwania na wszystkich maszynach, bądź średnia ważona. Zastosowanie Straty na jakości to pomiar czasu wykorzystanego na wytworzenie wadliwych wyrobów. 30 Kolejnym krokiem po określeniu sposobu wyliczania Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Pod lupą wag powoduje, iż wyższy udział we wskaźniku OPE mają kluczowe obszary lub maszyny. Poznaliśmy już zasady budowy wskaźnika OEE pora skupić się na aspekcie wdrożenia pomiaru efektywności wykorzystania maszyn w fabryce. Kolejne etapy wdrożenia OEE: 1. Pierwszym krokiem jest sformułowanie celów jakie mają być zrealizowane przy użyciu omawianego wskaźnika, np. obniżenie awaryjności kluczowych maszyn o 20 %. 2. Kolejnym działaniem będzie wybór maszyn, na których zostanie uruchomione zbieranie danych do OEE. Kryteria wyboru maszyn muszą być zdefiniowane i zakładać, że pomiarem zostaną objęte w pierwszej kolejności maszyny będące ograniczeniami procesu oraz maszyny krytyczne dla procesu wytwórczego. 3. Po określeniu maszyn, na któ- rych będą prowadzone pomiary, pora na wyznaczanie sposobu gromadzenia danych. Zbieranie danych może odbywać się w ręcznie bądź automatycznie, zależy to od technicznych możliwości maszyny i kosztów związanych z pomiarem. Każdy ze sposobów ma swoje wady i zalety (przedstawione w kolejnej części artykułu). 4. Kiedy określony zostanie sposób zbierania i gromadzenia danych z maszyn można przystąpić do definiowania raportów. Raporty mają w wizualny i przejrzysty sposób prezentować uzyskane wyniki efektywności wykorzystania maszyny z zaznaczaniem problemów wpływających na jej obniżenie. 5. Prawidłowe działanie OEE będzie w dużej mierze zależało także od nastawienia o p e r a t o r ó w. Koniecznym jest aby operatorzy przeszli szkolenia uświadamiające pozwalające im na prawidłowe gromadzenie danych i odczytywania wyników OEE. Zastosowanie powyżej opisanych kroków zagwarantuje, że zbierzesz wszystkie niezbędne dane do wyliczenia wskaźnika OEE oraz że kierownictwo otrzyma wymagane przez siebie raporty. Na tym działania ze wskaźnikiem się nie kończą, a wręcz dopiero zaczynają. Zebrane dane mają posłużyć do analizy zaistniałych problemów oraz Wady i zalety ręcznych pomiarów Pomiar automatyczny Pomiar ręczny Zalety Zbieranie danych w czasie rzeczywistym Szybki czas wdrożenia wskaźnika OEE na maszynach Możliwa analiza danych „na gorąco” Możliwość dokładniejszego zapisu przyczyn zatrzymań maszyny (gdy nie ma zbyt dużej liczby przestojów oraz ich czas trwania nie jest krótki Możliwa natychmiastowa reakcja na zdarzenia (natychmiastowe powiadomienie przełożonego niezależne od decyzji operatora) Szybsze wprowadzanie „drobnych” zmian, np. dodawanie nowych kategorii przestojów Opomiarowanie maszyn trudnych do ręcznego zbierania danych ze względu na niskie czasy cyklu Rejestracja mikroprzestojów Wyeliminowanie konieczności wypełniania ręcznego raportów Większa wiarygodność danych Wady Konieczność stworzenia aplikacji dostosowanej do specyfiki firmy Spisanie danych zajmuje czas operatorowi maszyny Opomiarowanie pracy maszyny (dodatkowe koszty) Niedokładność pomiarów, np. brak rejestracji mikroprzestojów. Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 31 Pod lupą ich eliminacji. Odbywać się to musi w sposób sformalizowany a grupy uczestniczące w rozwiązywaniu problemów powinny znać metody analizy danych (np. 5xWhy, Ishikawa). Zespoły takie muszą także uzyskać odpowiednie wsparcie zapewniające możliwość wdrażania i utrzymania zmian prowadzących do zwiększenie efektywności wykorzystania maszyn. Spójrzmy teraz bliżej na informatyczny model przedsiębiorstwa. Podział na poziomy określa przepływ informacji. Na każdym z etapów przepływu informacji w produkcji zawarta jest część działań związanych z obsługą OEE: » na poziomie 1 – opomiarowanie maszyn i sterowanie; źródło danych dla kolejnych poziomów, » na poziomie 2 – wizualizacja oraz automatyczne gromadzenie danych z pojedynczych lub grupy maszyn na produkcji; przetwarzanie danych oraz tworzenie raportów; wdrażanie zmian, » na poziomie 3 - zarządzanie produkcją; tworzenie planów reakcji na problemy; wdrażanie i monitorowanie zmian, » na poziomie 4 - zatwierdzanie planów wypracowanych na poziomie trzecim; monitorowanie zmian. Spójrzmy na zalety i wady różnych sposobów zbierania informacji. Należy podkreślić, że działanie informatycznych systemów zarządzania produkcją nie musi się wiązać z całkowita automatyzacją pobierania parametrów pracy maszyn. W większości zakładów produkcyjnych dane są dostarczane zarówno automatycznie jak i ręcznie np. wyniki pomiarów laboratoryjnych. Podsumowanie Każda firma decydująca się na wdrożenie OEE powinna zdefiniować oczekiwania co do nowo wprowadzanego miernika. Należy pamiętać, iż wdrożenie OEE nie jest celem samym w sobie. Jego wdrożenie ma nieść za sobą uzyskanie efektów w postaci poprawy efektywności wykorzystania maszyn. Jeśli wskaźnik ten miałby służyć tylko do gromadzenia danych i ich prezentacji w formie raportów to lepiej zrezygnować z jego wprowadzania w firmie. Pamiętaj, że wskaźnik OEE nie odnosi się tylko i wyłącznie do maszyn ale także ludzi, materiałów i organizacji procesu. Wdrożenie niesie za sobą zaangażowanie kadry kierowniczej oraz operatorów, a uzyskane dane mają posłużyć do doskonalenia systemu. 2 % + , ! - ! 32 Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Instalacje automatyki System MES firmy Wonderware wspomaga produkcję rur w Multilayer Pipe Company Multilayer Pipe Company Sp. z o.o. (MPC) jest jednym z największych europejskich producentów rur wielowarstwowych oraz rur z polietylenu sieciowanego. Firma została założona w roku 1997 w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie rynku na elementy do nowoczesnych soką dokładnością, funkcjonuje w MPC już od kilku lat. Technicznie, wdrożony system MES składa się z baz danych genealogii i receptur, zestawu szablonów systemów instalacyjnych. Produkcja odbywa się w nowoczesnej fabryce obiektów do stworzenia logiki aplika- w Pęczu koło Strzelina na Dolnym Śląsku. Proces wytwarzania jest w cji, oraz szablonów raportów. Tworze- pełni skomputeryzowany. nie aplikacji polegało na konfiguracji obiektów budowanych na podstawie W ofercie firmy znajdują się wyro- O wyborze rozwiązania informa- wcześniej opracowanych szablonów by stosowane w instalacjach wewnątrz tycznego firmy Wonderware zdecydo- nadrzędnych. Podczas wdrożenia ana- budynków do wody ciepłej i zimnej, wało kilka ważnych aspektów: lizie poddano algorytmy dostarczania centralnego ogrzewania, a także ogrze- » Łatwa integracja z istniejącymi sys- danych, interpretację parametrów pro- wania podłogowego. MPC oferuje rury temami wizualizacji procesu pro- cesowych i ich powiązanie z produk- sanitarne (PE-Xc), grzewcze (PE-Xc/ dukcyjnego na liniach produkcyj- tem. EVOH) i wielowarstwowe (PE-Xc/Al./ nych, opartymi na oprogramowaniu PE). Najszersze zastosowanie znajdują Wonderware InTouch. Jako źródło danych wejściowych do systemu zastosowano bezpośrednio rury wielowarstwowe na bazie PE-XC » Szeroka funkcjonalność i skalowal- aplikacje wizualizacyjne InTouch z linii (rura podstawowa z sieciowanego po- ność systemu, dostosowana do po- produkcyjnej oraz sterownik główny trzeb MPC. linii. Zmienne wypracowywane przez lietylenu). Od początku istnienia MPC charakteryzuje się intensywnym rozwo- » Automatyczna rejestracja danych ze sterownik są wykorzystywane do kon- jem, zwiększaniem ilości i wydajności źródeł automatyki przemysłowej – figuracji obiektów systemu MES. Po- produkcji. Zaangażowanie pracowników i wysoka jakość wyrobów jest gwarancją stałego rozwoju. MPC zamierza konkurować na światowych rynkach poprzez oferowanie wyrobów najwyższej jakości po atrakcyjnych cenach. Jednym z istotnych składników sukcesu MPC jest nowoczesny system informatyczny nadzorujący produkcję. Jego podstawę stanowi Platforma Systemowa Wonderware – nowoczesne rozwiązanie informatyczne oparte na Rys. 1. Architektura i komponenty systemu MES wdrożonego w MPC Sp. z o.o. architekturze ArchestrA. W MPC wykorzystano moduł Production Events Module (PEM), wchodzący w skład rozwiązania o nazwie Equipment Operations dostarczanie wiarygodnych danych nadto z bazy MSSQL istniejących już Module, będącego modułem funkcjonal- w trybie on-line. systemów pobierane są dane o zlece- nym systemu MES firmy Wonderware. » Łatwa integracja z posiadaną już niach produkcyjnych i surowcach uży- Wdrożenie w pierwszej fazie objęło jed- i wdrożoną przemysłową bazą da- wanych w trakcie procesu. Na potrzeby ną linię produkcyjną, na której powstają nych Wonderware Historian. Sys- instalacji systemu śledzenia produkcji, rury wielowarstwowe. Po opracowaniu tem ten, przeznaczony do automa- w istniejących systemach wizualizacyj- modelu i szablonów obiektów aplikacja tycznego gromadzenia wszelkich nych InTouch tworzone są osobne okna zostanie powielona na pozostałe linie istotnych danych pochodzących z w formie formularzy, w których wpro- produkcyjne tego etapu. systemów sterowania z bardzo wy- wadzane są dane o partiach surowców Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 33 Instalacje automatyki i aktualnym zleceniu. W ramach systemu funkcjonują następujące komponenty: produkcja i przezbrojenie. Produko- Dla wyprodukowanego wyrobu wane wyroby, a zwłaszcza odpady, można wyświetlić parametry operacyj- przydzielane są do aktualnych trybów ne i procesowe (Production Event De- » Application Server – główny skład- pracy, a kryterium właściwego przy- tails) takie jak: rzeczywista długość, nik systemu, odpowiadający za lo- działu jest czas (moment zarejestro- datę, czas produkcji, klasyfikację, śred- gikę biznesową aplikacji; możliwa wania zmiany trybów pracy). nią średnicę zewnętrzną produktu czy jest redundancja serwera aplikacji, Na podstawie pomiaru zużycia co zwiększa bezpieczeństwo i do- surowców sypkich oraz rejestracji ilo- stępność systemu. ści zużycia taśmy aluminium oraz rury Information Server jako portal ra- podstawowej obliczane są całościowe portowy umożliwia dostęp do danych konsumpcje surowców oraz wagi od- o procesie w trybie on-line. Nawigując padów powstałych w trakcie procesu. w prosty sposób po oknach przeglądar- » Galaxy Repository – baza danych z repozytorium aplikacji. » Historian & Production Server – produkcji oraz zużycie surowców. główny serwer bazy danych, zarów- Detekcja odpadów i przyczyn ich ki, gdzie prezentowane są grupowane no do gromadzenia danych proceso- powstawania oparta jest na detekto- zestawienia, można w każdej chwili wych w postaci surowej, dostać się do szczegółowych infor- jak i do składowania całej macji o parametrach produk- konfiguracji systemu śle- cyjnych danego wyrobu lub dzenia produkcji. partii produkcyjnej. » Information Server – Projekt wdrożenia syste- komponent do prezenta- mu dla pierwszej linii produk- cji informacji z poziomu cyjnej został zrealizowany w przeglądarki internetowej, pierwszym kwartale 2008r. konfiguracji raportów, śle- Do końca roku planowane dzenia genealogii produk- jest objęcie systemem pozo- tu itd. stałych linii produkcyjnych. » InTouch – aplikacje wizu- W realizację projektu zaan- alizacyjne na liniach pro- gażowana została firma in- dukcyjnych. tegratorska VisualControl z Na jednym serwerze (Pro1) Krakowa. zlokalizowano Wonderware Historian, traktując go jednocześnie jako serwer bazodanowy dla danych i obiektów systemu. Na drugim ser- Wdrożeniu Rys. 2. Przejście przez ścieżkę produktu w portalu informacyjnym. werze (Pro2) zainstalowano samą systemu przyświecała idea ciągłego doskonalenia procesu produkcji w celu eliminowania czynności nieproduktyw- platformę Application Server, na któ- rach (zmienne logiczne dyskretne) nych, podniesienia jakości wyrobów rej funkcjonują obiekty PEM modułu wykrywających wady jakościowe rury, i skracania cykli produkcyjnych. Za EOM (moduł systemu MES), środo- np. przekroczenie granicy dla średnicy sprawą wysokiego poziomu szczegó- wisko obiektów rury, wyłączenie podgrzewacza war- łowości gromadzonych danych, system oraz narzędzia do prezentacji danych. stwy kleju itd. Każda zmiana stanu MES pozwala na szybkę identyfikację Licencja na system śledzenia zawiera tych zmiennych powoduje wycięcie da- potencjalnych problemów oraz podję- możliwość zamodelowania 20-tu jed- nego odcinka rury, zaklasyfikowanie cie aktywnych i skutecznych działań, nostek produkcyjnych. go jako odpad oraz zarejestrowanie zmierzających do podniesienia jakości odpowiednich transakcji w systemie produkcji oraz obniżenia kosztów. do projektowania System produkcyjny loguje zdarzenia produkcyjne z rozróżnieniem 34 też moc lasera w trakcie jego procesu śledzenia produkcji. Bardzo ważną cechą funkcjonalną trybów pracy linii. Detekcja trybu Logika biznesowa systemu, wią- systemu jest możliwość korelacji zda- pracy następuje na podstawie badania żąca „surowe dane” z PLC z wyro- rzeń z przyczynami powstawania prze- wartości parametru statusu linii oraz bami, została zawarta w obiektach stojów, która pozwala na usprawnianie sygnałów alarmowych poszczególnych Application Server’a. Cała konfigu- działania urządzeń o dużej awaryjno- urządzeń ciągu produkcyjnego. W sys- racja systemu, dane procesowe jak i ści, przyczyniając się przy tym do pod- temie wyróżniono 4 tryby pracy linii: przetworzone są zapisywane w bazie niesienia wydajności maszyn i redukcji awaria linii, awaria technologiczna, danych SQL Server. kosztów jednostkowych. Nieocenioną Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Instalacje automatyki wartość tworzy też genealogia pro- ców i półproduktów i przy jakich pa- gromadzonych automatycznie. A po- duktu, umożliwiająca przejrzenie całej rametrach procesu został wyproduko- nadto, co wielokrotnie podkreślono – ścieżki procesu od surowca podstawo- wany. Zadanie to określane jest często w trybie bieżącym analizować przebieg wego po wyrób gotowy, z możliwością angielskim terminem „traceability”. procesu z możliwością generowania rejestracji danych o parametrach pro- Potrzeba tworzenia kompletnej cesowych, takich jak pomiary średnicy, dokumentacji produkcyjnej, dostępnej Biorąc pod uwagę cel strategiczny grubości ścianek, prędkości linii, moc na bieżąco, często wypływa z koniecz- spółki MPC, którym jest bycie wiodą- lasera spawającego taśmę aluminium ności spełnienia wymagań, które mogą cym producentem wysokiej jakości rur lub temperatury. Niezbędna była moż- być narzucone przez standardy, nor- wielowarstwowych, wdrożenie nowego liwość ewidencji tych parametrów w my czy przepisy prawne. Olbrzymią sytemu ułatwiło zrealizowanie celów trybie ciągłym i powiązania ich z pro- wartością jest możliwość wnikania w operacyjnych w obszarze produkcji: dukowanym wyrobem. historię procesu w sytuacjach poja- Korzyści z wdrożenia systemu są wienia się reklamacji w celu szybkiej odczuwane przez wszystkie działy i weryfikacji wnoszonych zastrzeżeń i służby w zakładzie produkcyjnym. Np. poznania ewentualnych przyczyn nie- służbom utrzymania ruchu informa- prawidłowości. odpowiednich statystyk i raportów. » automatyzacja wprowadzania danych i zapewnienie ich wiarygodności, » pełna możliwość śledzenia produkcji w trybie on – line, » kompleksowa wiedza o genealogii cje o awariach mechanicznych i elek- Środowisko projektowe i konfigu- trycznych czy też innych przestojach racja obiektów opartych o szablony i » minimalizacja ilości powstających wanych, dotyczących np. sumy wypro- instancje umożliwi szybkie dołączenie odpadów przez poznanie źródeł ich dukowanych wyrobów z podziałem na do systemu śledzenia pozostałych linii średnice i typy rur w danym okresie produkcyjnych. Wdrożenie rozwiąza- » zwiększenie możliwości produkcyj- oraz w przekrojach osobowych i zespo- nia automatyki „czasu rzeczywistego” nych przez analizę czasu przestojów łów zmianowych (brygad). Występuje pokazało, że wiedza o produkcie i pro- i ich przyczyn, tu potrzeba porównywania wydajności cesie wpływa na polepszenie jakości linii produkcyjnych, poziomu odpadów produktów, a w konsekwencji na więk- przez ułatwienie lokalizacji awarii, czy też czasu przestojów i awarii. produktów, pozwalają zdiagnozować urządzenia o dużym stopniu awaryjności, tworzące słabe ogniwo linii produkcyjnej. Technolodzy wykorzystują informacje o ilościach powstałych odpadów podczas produkcji wybranego produktu według zadanej technologii; w obszarze zainteresowania tego działu znajduje się również analiza czasu przestojów powodowanych przezbrojeniami maszyn, czy też wymianą oprzyrządowania. Dział laboratorium i kontroli jakości realizuje badania jakościowe. Na podstawie powiązania wyrobów z surowcem (genealogia) możliwa jest analiza parametrów jakościowych rur w kontekście rodzaju i źródła pochodzenia surowców. Nadzór produkcji z kolei najczęściej operuje na danych zagregopowstawania, » utrzymanie ciągłości produkcji sze zaufanie klientów i większy udział » integracja z istniejącymi systemami Equipment w rynku. Przejście z sytemu off-line informatycznymi, łączenie informa- Operations Module z obiektami PEM raportowania produkcji (generującego cji biznesowych z produkcyjnymi. umożliwił dokumentowanie wszelkich opóźnienia informacji i często błędne zdarzeń związanych z powstawaniem dane) do systemu on-line pozwoliło produktu: kiedy, przez kogo, na jakich poprawić przepływ i dostęp do wia- urządzeniach, z użyciem jakich surow- rygodnych i obiektywnych informacji Wdrożony moduł Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Mirosław Jastrząb Multilayer Pipe Company [email protected] 35 Instalacje automatyki BMS w Galerii Dębica Kontrola pracy rozdzielni, transformatorów oraz oświetlenia w jeden system BMS. W ramach systemu sterowania rozdzielniami wykorzystano sterowniki firmy GE Fanuc: Jako sterownik centralny wykorzystana została jednostka IC693CPU363 z dodatkowym modułem komunikacyjnym TCP/IP Ethernet IC693CMM321 Jako sterowniki obiektowe wykorzystane zo- stały 28- punktowe sterowniki VersaMax Micro IC200UDR010 z modułami rozszerzającymi IC200UEX212. W systemie znajduje się 5 sterowników obiektowych. Sterowniki obiektowe i sterownik centralny są połączone siecią MODBUS. Jako separatory sieci zastosowane zostały repeatery JET-CON2101-I-R firmy KORENIX. W celu integracji systemów GE Fanuc oraz Siemens wykorzystany został GES OPC Server. Połączenie sterownika centralnego z serwerem OPC przez Opisana instalacja wdrożona została w nowo po- LAN. wstałej „Galerii Dębickiej”. Jest to obiekt handlowy składający się z dwóch budynków o łącznej powierzchni ok. 13 000 m² usytuowany w Dębicy przy ul. Nosala. Właścicielem obiektu jest CAPITAL PART Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Obiekt wyposażony jest w system BMS służący do centralnego sterowania i monitorowania. System wykonany został w oparciu o sterowniki firmy GE Fanuc oraz systemy automatyki budynków firmy Siemens. Całość instalacji jest zintegrowana przez system nadrzędny DESIGO firmy Siemens. System podzielony został na dwie części: 1. System sterowania rozdzielniami elektrycznymi, monitorowania parametrów sieci, sterowania oświetleniem i wentylatorami wykonany i uruchomiony został przez firmę BBW-Projekt Sp. z o.o. z siedzibą w Dębicy, ul. Konarskiego 32 w oparciu o sterowniki GE Fanuc. Dodatkowo do monitorowania wybranych parametrów sieci zasilającej wykorzystano 5 sztuk analizatorów 2. Urządzenia automatyki obiektu, nadrzędny system PM710 i 2 analizatory PM500 firmy Schneider. Analizatory sterowania DESIGO wykonany został przez firmę parametrów sieci przesyłają informacje do systemu BMS Siemens. poprzez sieć MODBUS. Systemy GE Fanuc oraz Siemens zostały zintegrowane 36 Wszystkie powyższe urządzenia dostarczane były przez firmę ASTOR. Funkcje realizowane przez sterowniki obiektowe: Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Instalacje automatyki Sterownik 1: obsługa liczników energii czynnej i biernej na dwóch liniach zasilających ŚN; kontrola parametrów temperaturowych dwóch transformatorów wraz z awaryjnym wyłączeniem po przekroczeniu 3-go stopnia temperatury; kontrola stanu ochronników; kontrola SZR; Sterownik 2: sterowanie oświetleniem nocnym; kontrola ochronników; Sterownik 3: sterowanie oświetleniem elewacji budynku A; Sterownik 4: kontrola ochronników; sterowanie pracą wentylatorów i kurtyn; sterowanie obwodami grzania rur; obsługa liczników gazu; kontrola pracy zasilacza awaryjnego; Sterownik 5: obsługa liczników energii czynnej i biernej na dwóch liniach zasilających NN; kontrola pracy centrali GAZEX; kontrola SZR; sterowanie oświetleniem zewnętrznym budynku B; Sterownik centralny Wszystkie sterowniki obiektowe oraz analizatory parametrów sieci PM są połączone siecią MODBUS. Każda z szaf sterujących jest wyposażona w repeater JET-CON2101I-R w celu separacji. Sterownik centralny odczytuje dane ze wszystkich sterowników oraz analizatorów i poprzez sieć LAN przekazuje je do serwera OPC. Serwer OPC służy do integracji systemów GE Fanuc z systemem SIEMENS. Jacek Czwórnóg BBW-Projekt Sp. z o.o. [email protected] Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 37 Instalacje automatyki MPWiK Spółka z o.o. w Skarżysku-Kamiennej Czy wdrożenie systemu monitoringu jest uzasadnioną inwestycją czy też kosztem? Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Skarżysku-Kamiennej Sp. z o.o. to firma z kilkudziesięcioletnią tradycją. Firma dostarcza wodę oraz odprowadza ścieki z miasta Skarżyska-Kamiennej i okolicznych miejscowości. Miasto Skarżysko leży w północnej części wyżyny Kieleckiej na granicy dwóch regionów: Mazowsza i Małopolski. To specyficzne położenie geograficzne, a co za tym idzie zróżnicowanie terenu (najwyższy punkt miasta 346 m n.p.m. a najniższy 226 m n.p.m.) wymuszają konieczność zastosowania rozbudowanego systemu wodociągowego. współpracę rozpoczęliśmy pod koniec lat 90-tych, od wprowadzenia i wdrożenia systemów ekonomicznych ze zintegrowanego pakietu TP-Administrator, w zakresie zarówno sprzedaży jak i typowych systemów finansowoksięgowych. Wdrożenie systemu monitoringu System Monitoringu i Sterowania obiektami został zbudowany w oparciu o sterowniki XLe firmy Horner zintegrowane z panelami operatorskimi oraz oprogramowaniem SCADA InTouch firmy Wonderware. Sterowniki wykorzystujące sygnały zbierane z czujników i urządzeń wykonawczych wytwarzają sygnały sterujące urządzeRys.1. Przykładowe okno historii niami wykonawczymi (elektrozaworami, przepustnicami, pompami). Działalność ta wymaga dużej sprawności organizacyjnej na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem oraz odpowiedniego zarządzania informacjami. Z tego powodu firma nasza przykłada dużą wagę do inwestycji w nowoczesne systemy informatyczne dedykowane czony w dyspozytorni; » oprogramowanie wizualizacyjne Wonderware InTouch 9.5; dla przedsiębiorstw wodociągowych i komunalnych, które » oprogramowanie aplikacyjne wykonane przez Logica są niezbędnym narzędziem do prawidłowego zarządzania Poland (aplikacja dyspozytorska oraz oprogramowanie majątkiem firmy. raportowe); Mając na uwadze pozytywną opinię na temat firmy Logica Poland Sp. z o.o. (dawniej: WM-data Techno-Progress Sp. z o.o.), podjęliśmy w 2006 roku decyzję o wprowadzeniu pierwszego etapu systemu monitorowania obiektów wodociągowych. Firmę Logica Poland znaliśmy już dobrze, bowiem 38 W skład systemu monitoringu wchodzą: » komputer z systemem operacyjnym Windows XP umiesz- » oprogramowanie sterowników PLC; » sterowniki PLC umieszczone na obiektach sieci wodociągowej; » czujniki ciśnienia, sondy poziomu, przetworniki położenia, elektrozawory, przełączniki, zawory, zasuwy i pozostały osprzęt elektryczny; Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Instalacje automatyki kazywane do sterownika PLC oraz o dane z systemu komputerowego wytwarzane są sygnały do: » zamknięcia/otwarcia zasuw; » załączenia/wyłączenia pomp; » zmiany parametrów pracy układu (np. ciśnienia). Możliwości programu wizualizacyjnego Program wizualizacyjny pozwala na odczytanie aktualnych wskazań takich parametrów jak: » poziom wody w zbiornikach; » ciśnienie sieci; » ciśnienie na wyjściu pompowni; » przepływ sumaryczny » przepływ chwilowy; » czasy pracy pomp; Rys.2. Mapa obszaru podległego MPWiK Skarżysko-Kamienna » praca poszczególnych pomp z sieci lub falownika; » układy transmisji radiowej danych Struktura systemu » częstotliwość falownika. składające się z anten nadawczo/ Struktura Systemu Monitoringu odbiorczych – dookolnej na dyspo- i Sterowania przedstawia się nastę- zytorni i kierunkowych na pozosta- pująco. Do sterowników PLC znajdu- » blokady – umożliwia zablokowanie łych obiektach, oraz radiomodemów jących się na obiektach dołączone są alarmów od wejść/włazów w przy- SATELLINE-2ASxE firmy Satel. sygnały obiektowe (czujniki otwarcia padku gdyby były prowadzone ja- Ponadto program posiada takie funkcje jak: przezna- włazów, sondy poziomów, czujniki ci- czony jest do ciągłego monitorowania śnienia, sygnały z zasuw itp.). Na pod- i gromadzenia danych o pracy poszcze- stawie zebranych danych sterownik gólnych obiektów i sterowania pracą wykorzystując uruchomiony w nim urządzeń objętych systemem. Dzięki program steruje pracą urządzeń. Kom- zastosowaniu systemu monitoringu puter znajdujący się w dyspozytorni, operatorzy zajmujący się obsługą sieci, który pracuje jako stacja operatorska stawienia pomiarów w systemie; posiadają dane z obiektów bez potrze- wizualizująca pracę urządzeń obję- » progi – umożliwia ustawienie pro- by udawania się w teren, a zaoszczę- tych systemem monitoringu jest pod- gów alarmowych dla poszczegól- dzony czas może być przeznaczony łączony do sterownika PLC. Dane nych na wykonanie innych obowiązków. potrzebne do prawidłowego działania W oparciu o zgromadzone informacje aplikacji dyspozytorskiej są przesyła- istnieje możliwość analizowania pracy ne drogą radiową. System Monitoringu sieci i poszczególnych obiektów znajdujących się w niej. System umożliwia nia raportów; » pomoc – otwarcie pliku pomocy do aplikacji; » pomiary – otwarcie zbiorczego ze- monitorowanych punktów (np. poziom w zbiorniku); » alarmy – informacja o alarmach na obiektach (np. włamanie do budyn- Zasada działania systemu ku, zalanie obiektu); » historia – umożliwia oglądanie aplikacyjne zmian monitorowanych wielkości dzeń i sieci, ale również gromadzenie uruchomione na komputerze stacji w czasie i porównywanie ich z inny- danych niezbędnych do prawidłowego dyspozytorskiej odpytuje cyklicznie mi (dowolnymi wielkościami znaj- funkcjonowania obiektów. Wszystkie poszczególne obiekty wykorzystując dującymi się w systemie). obiekty pracują automatycznie dzięki w tym celu radiomodemy i protokół zastosowaniu obiektowych sterowni- komunikacyjny MODBUS. Okres od- ków PLC, istnieje jednakże możliwość pytywania obiektów wynosi od kil- Wprowadzenie Systemu Monito- sterowania pracą przez operatora w kunastu do kilkudziesięciu sekund. ringu i Sterowania obiektami uspraw- momencie zaistnienia takiej potrzeby. W oparciu o sygnały z obiektu prze- niło wiele aspektów funkcjonowania więc nie tylko wizualizację pracy urzą- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Oprogramowanie kieś prace na obiekcie; » raporty – możliwość wygenerowa- Podsumowanie 39 Instalacje automatyki naszej firmy. Przede wszystkim mamy na bieżąco dostęp do danych dotyczących wszystkich obiektów, dzięki czemu jest możliwa pełna kontrola nad pracą sieci. Możemy szybko wykryć powstałe awarie, poprzez co skraca się czas usuwania ich skutków. Działania te są pozytywnie odbierane przez odbiorców końcowych naszych usług, na czym zależy każdej firmie z sektora komunalnego w obecnych uwarunkowaniach rynkowych. Jedną z ważniejszych zalet Systemu Monitoringu jest możliwość obserwacji przepływów chwilowych, dzięki czemu w łatwy sposób można zauważyć wycieki wody z sieci i zminimalizować straty. Pracownicy odpowiedzialni za kontrolę obiektów mogą być zaangażowani do innych czynności zawodowych, bowiem nie ma konieczności wykonywania codziennych objazdów, a dane gromadzone do- Rys.3. Schemat przepompowni wody tąd przez nich ręcznie, można uzyskać automatycznie z raportu w programie. Aktualna informacja generowana przez niowo monitoringiem kolejne obiekty sieci wodociągowej. System Monitoringu umożliwia optymalizację zarządzania Obecnie, po wdrożeniu Systemu Monitoringu i uzyskaniu infrastrukturą sieciową, co przekłada się bezpośrednio na ewidentnych korzyści z eksploatacji, widzimy jak było ko- obniżenie kosztów funkcjonowania firmy (obniżenie o oko- nieczne wprowadzenie do naszej firmy takiego systemu ło 5%) i bardziej efektywne wykorzystanie kapitału ludz- i jak ten fakt przyczynił się do usprawnia zarządzania ca- kiego w przedsiębiorstwie. łym naszym przedsiębiorstwem. Zastosowany system monitoringu w pełni spełnia nasze wymagania, dlatego też będziemy obejmowali stop- Jan Stojek Dyrektor Zarządu MPWiK Sp. z o.o. Skarżysko-Kamienna Trigeneracja w Rzeszowie Firma Centrum Elektroniki Stosowanej „CES” z Krakowa zakoń- wej. Natomiast w sezonie letnim ko- czyła w maju b.r. realizację ciekawego projektu dla Zakładu Gazowni- generator dostarcza zakładowi ciepłej czego w Rzeszowie. Został tam oddany do eksploatacji nowoczesny sys- wody użytkowej oraz zasila chiller tem trigeneracyjny, który w całości pokrywa zapotrzebowanie zakładu absorpcyjny – drugi kluczowy element na energię elektryczną, dostarcza części energii cieplnej do ogrzewania pomieszczeń warsztatowych i biurowych, oraz produkuje latem chłód do klimatyzowania pomieszczeń biurowca. Ciekawostką i atutem sys- układu trigeneracyjnego. Na potrzeby inwestycji wykorzystano japońskie urządzenie WFC SC30 o mocy chłodniczej 105kW. Idea temu jest nadrzędny system opomiarowania, monitoringu i wizualizacji działania chillera absorpcyjnego pole- wszystkich instalacji wchodzących w jego skład. ga na odzyskaniu chłodu powstającego przy zmianie stanu skupienia czynni- Opis systemu ka chłodniczego, którym jest solanka Sercem systemu jest zasilany ga- starcza do zasilenia wszystkich urzą- – roztwór wodny bromku litu. Do za- zem ziemnym agregat kogeneracyjny dzeń Zakładu Gazowniczego, a jej silania używa się wody gorącej wprost MDE typu ME 3066DH1 o znamiono- nadwyżki sprzedawane są z zyskiem z kogeneratora o temperaturze 88OC. wej mocy elektrycznej 110kW i mocy Zakładowi Energetycznemu. Prawie Produktem reakcji jest woda lodowa cieplnej 189kW. Podczas normalnej 200kW ciepła powstające w kogene- o temperaturze ok. 7OC. Woda lodo- pracy pod obciążeniem znamionowym ratorze wykorzystane jest w sezonie wa transportowana jest rurociągami urządzenie spala 34 m gazu ziemnego zimowym jako znaczące wsparcie dla do centrali klimatyzacyjnej biurowca w ciągu godziny. Energia elektryczna istniejącej wcześniej kotłowni gazo- zakładu gazowniczego. Tu do istnie- 3 40 wyprodukowana przez generator wy- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Instalacje automatyki wanie Proficy Plant Edition ProServer. Jako dodatkowe opcje systemu zainstalowano m.in. bazę danych SQL oraz serwer HTTP, dzięki któremu użytkownik z dowolnego miejsca w sieci ma możliwość sprawdzenia stanu urządzeń. Po zalogowaniu do SCADY użytkownik widzi ekran główny, na którym przedstawiono symbolicznie obiekty systemu i połączenia pomiędzy nimi. Przedstawione są również temperatury w rurociągach, stany pracy lub awarii najważniejszych elementów systemu itp. Każdy obiekt stanowi aktywny odnośnik do kolejnego ekranu, gdzie przedstawiono jego schemat technologiczny, szczegółowe pomiary i informacje o statusie urządzeń. Te obiekty to: węzły cieplne, kotłownia, kontener kogeneratora, kontener jącego agregatu wentylacyjnego dobudowano wymienniki służące do schładzania powietrza w lecie, oraz dogrzewania go w zimie. Monitoring i wizualizacja chillera, centrala klimatyzacyjna (Wentylatorownia). Dodatkowo zdefiniowano szereg ekranów, na których użytkownik może śledzić trendy zmian temperatury np. w okresach 24 godzinnych, historię alarmów i inne dane gromadzone w bazie SQL. Ponieważ system jest rozproszony i obejmuje kilka budynków, zaszła konieczność rozwiązania problemu łatwej i szybkiej oceny stanu wszystkich urządzeń. Te urządzenia to m.in.: kogenerator, chiller, centrala klimatyzacyjna, dwa kotły gazowe, falowniki pomp i wentylatorów, pompy obiegowe, regulatory temperatur obiegowych, liczniki energii cieplnej, liczniki zużycia gazu, czujniki temperatur oraz ciśnienia. Potrzebą klienta było, aby dane z czujników i urządzeń mogły być archiwizowane i dostępne w celach statystycznych i rozliczeniowych. W celu realizacji tych zadań zbudowano sieć sterowników przekazujących dane do komputera z uruchomionym oprogramowaniem SCADA. W ramach systemu zlokalizowano cztery zbiorcze szafki sterownicze. W każdej z nich zamontowano sterownik Na potrzeby rozliczeń wewnętrznych i z klientami ze- PLC oraz inne urządzenia, jak np. regulatory temperatury. wnętrznymi zdefiniowano, również arkusz kalkulacyjny z Wybrano sterowniki NX 221 produkowane przez firmę Hor- aktywnymi połączeniami do bazy SQL (kwerendy), gdzie ner. Są to kompaktowe sterowniki zintegrowane z prostym zapisywane i przetwarzane są stany liczników o określo- panelem operatora, umożliwiające dołączenie do czterech nych godzinach. modułów wejść/wyjść różnego typu. Zaletą tych sterowni- Jak widać z powyższego opisu system monitorowania ków są konkurencyjna cena, łatwość programowania, różno- i wizualizacji jest rozwiązaniem, które korzysta z wielu rodność obsługiwanych standardów komunikacji. nowoczesnych opracowań w dziedzinie zbierania informa- Sterowniki połączono z komputerem za pomocą sieci cji, ich przesyłania i wreszcie przetwarzania. Już dzisiaj, Ethernet, wykorzystując przemysłowe switch’e. W przypad- po krótkim okresie od wdrożenia systemu widać, że bar- ku jednego z węzłów, oddalonego o kilkaset metrów, zaszła dzo dobrze spełnia on swoje zadanie i niezmiernie ułatwia potrzeba zastosowania pary radiomodemów SATEL typu czynności związane z codzienną jego eksploatacją. Dzięki SATELLINE 1870 pracujących w paśmie 870 MHz. interdyscyplinarnemu charakterowi projektu, firma CES Do zbierania informacji z urządzeń wykorzystano interfejsy RS485 i protokół Modbus (regulatory temperatury LUMEL, falowniki SIEI), interfejs Profibus (kogenerator), dyskretne wejścia cyfrowe (np. stany pracy i awarii pomp), szereg czujników temperatury PT100, wejścia impulsowe z liczników zalicza go do grona najciekawszych realizowanych przedsięwzięć w ostatnim czasie. mgr inż. Michał Jasieniecki CES Sp. z o.o. [email protected] energii, transmisję szeregową RS232 (radiomodemy). Na komputerze centralnym zainstalowano oprogramo- Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 41 Ostatnie strony Alternatywa Jestem pod presją. Dla wszystkich jest oczywiste, że napiszę o Tym. Gdy piszę te słowa, zostało jeszcze pięć dni. Pięć dni i To się zacznie! I to jak – pojedynkiem z Odwiecznym Wrogiem, Przeciwnikiem-Z-Którym-Jeszcze-Nie-Wygraliśmy. To jasne jak reflektor ksenonowy, że muszę o tym napisać. Jak mógłbym o tym nie napisać? Mógłbym. Każe mi tak zrobić moja przekorna natura. Pomyślałem jednak, że coś napiszę. Żeby – jak to ujęli klasycy kabaretu – wilk był syty i jeszcze całkiem sporo owcy. Dokładnie dwa lata temu, w tym samym miejscu, zacząłem swoją pisaninę słowami: „Nie ma programu telewizyjnego, audycji radiowej czy gazety, w której nie można znaleźć mniej lub bardziej licznych odniesień do mistrzostw świata. Wszędzie pełno piłkarskich gadżetów. Reklamy, promocje, konkursy, wywiady, reportaże, szaliki, koszulki, flagi, nawet papierowe ręczniki kuchenne dostępne są w limitowanej edycji mundialowej”. Co, do kroćset? Déjà vu? Wystarczy zamienić w powyższym fragmencie dwa słowa („świata” na „Europy” oraz „mundialowej” na „Euro’2008”) i wszystko się zgadza. Na usta ciśnie się genialna kwestia Johna Hurta z filmu „Spaceballs”: „Oh no! Not again!”. Nie, nie ma ucieczki. Krótko pisząc: kraj żyje mistrzostwami. W sklepach szalone promocje: telewizory sprzedawane półdarmo. Ze wszystkich zaniedbanych zaułków zniknęło błoto, zużyte od obrzucenia władz TVP, która nie raczyła wykupić praw do transmisji. Ci spośród telewizyjnych ekspertów piłkarskich, którzy nie siedzą w więzieniu, budują mistrzowską formę w zakresie Komentarza, Analizy, Przewidywań i Ogólnego Mędrkowania. W biurach rozmawia się tylko o Euro. Bardzo dynamicznie dotąd przebiegająca budowa autostrad wyraźnie zwolniła, bo pracownicy budów też bez przerwy debatują o Euro. Emocje budzi szczególnie pierwszy mecz. Wiadomo – Niemcy. Historia tych pojedynków ciągnie się już od Cedyni. O ile w czasach miecza i łuku zdarzało się nam odnosić piękne zwycięstwa, o tyle od momentu przeniesienia rywalizacji na grunt pokojowy (mówiąc precyzyjnie – na murawę), nie wygraliśmy ani raz. Co prawda nie mogę z czystym sumieniem nazwać się „kibicem piłki nożnej” (bo na stadionie byłem raz w życiu, lecz nie na meczu, tylko zobaczyć, jaka ładna trawa tam rośnie), ale – do diaska – też chciałbym, żeby chłopaki wygrali. Wszak grają z Orłem na koszulce, w biało-czerwonych barwach… no i ten przeciwnik. Panowie, postarajcie się, dobrze? Kiedy kilka dni temu rozmawiałem ze znajomym zagorzałym kibicem, ten wypowiedział znamienne słowa: „Tylko piłka, stary, tylko piłka. Te wszystkie Małysze, Kubice i inne Radwańskie to wszystko wydarzenia przejściowe – zaczęło się i skończy. Albo polityka – jak długo można się emocjonować Kaczorem i Donaldem? A piłka jest wieczna. Nie ma alternatywy dla piłki.” Zadumałem się. Nie ma alternatywy dla piłki? Czym jest alternatywa, celnie tłumaczy stary kawał, w którym Jaś pyta swego ojca: „Tato, a co to jest alternatywa?”. Na co ojciec udziela mu wykładu: „Widzisz synu, wyobraź sobie, że chcesz hodować kury. Budujesz kurnik i hodujesz… Masz już tych kur dziesiątki tysięcy, ale wtedy 42 przychodzi powódź i wszystkie kury się topią.”. Jasiu na to: „Rozumiem, tato, ale co to jest ta alternatywa?”. Ojciec odpowiada: „Alternatywa, synu, to kaczki.” Gdybym był naiwny, mógłbym przekonywać, że jest alternatywa dla poczciwej „kopanej”. Załóżmy na chwilę, że jestem naiwny. Więc, proszę Państwa, alternatywa to snooker. Sport bardzo przecież podobny do piłki nożnej. Plac gry też jest zielony z białymi liniami. W grze uczestniczą 22 kolorowe obiekty, pojawiają się również elementy drewniane (ten surowiec spotykany jest też na boiskach piłkarskich). Jest także sędzia, a nieczyste zagranie nosi nazwę „faul”. Z drugiej strony to sport zupełnie od piłki różny. Bo gracze nie kopią się po nogach, nie bawią się w pożalsię-Boże aktorów, nie plują i nie wyrażają swoich opinii w języku powszechnie uznanym za obraźliwy. Snooker jest elegancki, reguły są jasne, a sędziowie mylą się rzadko. Muszka to obowiązkowy element stroju, a najbardziej emocjonalną reakcją na nieudane zagranie jest ciche szepnięcie: „ojej, doprawdy!”. W tym czasie rywal, który uprzednio uroczo siorbał markową wodę z wysokiej szklanki, delikatnie unosi brwi i z angielską flegmą podchodzi do stołu. Jakie to piękne! A jeżeli ktoś twierdzi, że snooker jest nudny, to proszę obejrzeć na przykład, co potrafi zrobić przy stole Ronnie O’Sullivan, mistrz świata. To jest biegunowe przeciwieństwo nudy. Wiem, wiem. Bredzę. Teraz będę szczery. Horrendalnie żałuję, ale nikogo jeszcze nie udało mi się przekonać, że snooker to prawdziwie wyczesany sport. Prawda jest bowiem taka, że dla piłki nożnej nie ma alternatywy, i jest to prawda ogólnoświatowa. Co by miało ową alternatywą być? Amerykański football? Bądźmy poważni! Te prymitywne zmagania obijających się o siebie troglodytów w śmiesznych wdziankach, w pogoni za jajem? Albo Formuła 1? Toż to żaden sport – to tylko rywalizacja koncernów samochodowych, w której orężem jest technologia i miliony dolarów. To już curling jest ciekawszy (to taki sport, w którym grupa dziwaków z miotłami ugania się po lodzie za granitowym czajnikiem). Znów powrócę do słów, które napisałem dwa lata temu: „[…]w racjonalny sposób nie można wytłumaczyć faktu, że futbol tak porywa i emocjonuje miliony (miliardy?) ludzi na całym świecie”. Lecz po co tłumaczyć, po co szukać uzasadnień? Kibicowi nie są one potrzebne. Jemu chodzi tylko o jedno: żeby nasi wygrali. Żeby skopali rywalom odwrotne strony i by udowodnili Europie i światu, że to my… my jesteśmy najlepsi! Mateusz Pierzchała Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) Ostatnie strony Ludzie ASTORA (56) Katarzyna Mikielewicz urodziła się w Poznaniu, kolebce państwa polskiego, mieście koziołków i rogali marcińskich. W stolicy Wielkopolski bohatersko przeszła przez wszystkie szczeble edukacji, kończąc studia na tamtejszej Akademii Rolniczej. Kasia mówi o sobie, że lubi poznawać nowe miejsca, nowych ciekawych ludzi, lubi też nowe wyzwania. Dlatego zaraz po odebraniu dyplomu podjęła decyzję o przeprowadzce do Warszawy, miasta drapaczy chmur, Syrenki i władz państwowych. Jako, że Kasia lubi też zdobywać nową wiedzę i umiejętności, podjęła studia w Szkole Głównej Handlowej, które z sukcesem ukończyła. Ponad trzy lata temu Kasia rozpoczęła pracę w warszawskim oddziale firmy ASTOR. Do jej zadań należała obsługa klientów i składanych przez nich zamówień, a także prowadzenie dokumentacji, zarządzanie kasą i administrowanie biurem. Jednak, jako się już rzekło, nasza bohaterka lubi poznawać nowe miejsca, nowych ciekawych ludzi, oraz – tak, tak! - nowe wyzwania. Dlatego całkiem niedawno nadeszła pora na kolejną zmianę – tym razem Kasia przeprowadziła się do Krakowa, grodu królów, miasta Lajkonika i obwarzanków, gdzie obecnie pracuje w Dziale Realizacji Zamówień centrali ASTORA. Kasia zajmuje się obsługą klientów oraz realizowaniem zamówień i wypożyczeń. Jak sama mówi, w swoją pracę wkłada serce oraz całą posiadaną wiedzę i doświadczenie. Po pracy Kasia lubi obejrzeć dobry film. Szczególnie ceni twórczość Woody’ego Allena i Quentina Tarantino. Na pytanie o ulubione filmy odpowiada bez wahania: „Drobne cwaniaczki” oraz „Klątwa skorpiona”. Kasia słucha też dobrej muzyki – najchętniej filmowej. Jednym z jej ulubionych kompozytorów jest Ennio Morricone. Bardzo dużo znaczy dla Kasi rodzina, a także kontakty z przyjaciółmi i znajomymi. Z tego powodu swój wolny czas najczęściej dzieli pomiędzy rodzinny Poznań, Warszawę, oraz odległą Holandię, kraj tulipanów, rowerów, depresji (geograficznej!) oraz Leo Benhakkera. W Holandii bowiem mieszka jej siostra, którą Kasia stara się odwiedzać najczęściej, jak to możliwe. Pierwszy kontakt z firmą ASTOR ASTOR Gdańsk ul. Polanki 12; 80-308 Gdańsk tel. 058 554 09 00; fax 058 554 09 09 e-mail: [email protected] ASTOR Olsztyn ul. Stalowa 4; 10-420 Olsztyn tel. 089 526 79 29; fax 089 526 79 29 e-mail: [email protected] ASTOR Wrocław Al. Karkonoska 59; 53-015 Wrocław tel. 071 332 94 80; fax 071 332 94 89 e-mail: [email protected] ASTOR Katowice ul. Ks. Bpa. Bednorza 2a-6; 40-384 Katowice tel. 032 355 95 90; fax 032 355 95 99 e-mail: [email protected] ASTOR Poznań ul. Romana Maya 1; 61-371 Poznań tel. 061 871 88 00; fax 061 871 88 09 e-mail: [email protected] ASTOR Infel ul. Pierwszej Brygady 35; 73-110 Stargard Szczeciński tel. 091 578 82 80; fax 091 578 82 89 e-mail: [email protected] ASTOR Kraków ul. Smoleńsk 29; 31-112 Kraków tel. 012 428 63 60; fax 012 428 63 69 e-mail: [email protected] ASTOR Warszawa ul. Stępińska 22/30; 00-739 Warszawa tel. 022 569 56 50; fax 022 569-56-59 e-mail: [email protected] Biuletyn Automatyki 56 (2/2008) 43
