8. Metody diagnozy - skale inteligencji

Instytut Psychologii
Uniwersytet Wrocławski
ROK AKADEMICKI 2010/2011
Tryb studiów
Studia stacjonarne
Kod przedmiotu 2.4 /8
Nazwa
przedmiotu
METODY DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ – SKALE INTELIGENCJI
Status
przedmiotu
Przedmiot kierunkowy
Autor
programu
dr hab. Anna Oleszkowicz, dr Olga Bąk, mgr Ewa Okręglicka-Forysiak
Rok
II
Semestr
4
Liczba godzin
30 (20 godzin – WAIS-R, 10 godzin – Testy Matryc Ravena)
Forma zajęć
Warsztat
Prowadzący
dr Olga Bąk, mgr Anna Cieślik – WAIS–R, mgr Ewa Okręglicka-Forysiak,
mgr Tomasz Frąckowiak - TMR
Wymagania
wstępne
Brak
Założenia i cele
Zapoznanie studentów z konstrukcją skali WAIS-R; sposobem
przeprowadzania badania oraz kształtowanie umiejętności z zakresu analizy
wyników i pisania diagnozy psychologicznej.
Zapoznanie studentów z niewerbalnymi testami do badania sprawności
myślenia na przykładzie Testów Matryc Ravena: TMS-K, TMS-R, TMS-Plus,
TMK, TMZ. Opanowanie umiejętności analizy ilościowej i jakościowej Testu
Matryc Standardowych – wersja Klasyczna.
Ocena
Formy
zaliczenia
Warunki
zaliczenia
przedmiotu
Kolokwia pisemne (osobne z WAIS–R i TMR)
 obowiązkowa obecność na wszystkich zajęciach (nieobecności
spowodowane chorobą lub czynnikami losowymi powinny być zaliczone na
konsultacjach w terminie 3 tygodni od daty nieobecności; niewywiązanie
się z tego rygoru oznacza cząstkową ocenę niedostateczna za każde
nieodrobione zajęcia)
 aktywny udział w zajęciach wskazujący na merytoryczne przygotowanie
studenta (systematyczna aktywność może podnieść ocenę ogólną)
 pozytywna ocena z obu kolokwiów pisemnych
 na wysokość oceny ma wpływ sposób rozliczenia nieobecności (ujemny w
przypadku braku rozliczenia się).
1
Uwaga: w przypadku odnotowania więcej niż dwóch nieusprawiedliwionych
nieobecności prowadzący zastrzega sobie prawo do niedopuszczenia studenta
do kolokwium, a tym samym niezaliczenia zajęć. Ocena niedostateczna z
jednego kolokwium skutkuje niezaliczeniem przedmiotu.
3
ECTS
Treści programowe:
WAIS-R
1. Historia skal Wechslerowskich. Informacje wstępne o WAIS-R.
2. Zapoznanie studentów z budową skali WAIS-R. Prezentacja pomocy testowych i omówienie
zasad wykorzystania ich w badaniu. Omówienie protokołu badań i sposobu jego wypełniania.
3. Założenia teoretyczne i psychometryczne teorii inteligencji D. Wechslera. Historia wskaźnika
inteligencji.
4. Wprowadzenie pojęcia inteligencji płynnej i skrystalizowanej (jak się o niej wnioskuje i w
jakim celu - na podstawie wyników uzyskanych w Skali WAIS-R). Struktura czynnikowa
Skali WAIS-R.
5. Informacje uzyskiwane w rozmowie poprzedzającej badanie oraz podczas obserwacji.
Formalna strona diagnozy: struktura i części (propozycja autorska). Psychometryczne
aspekty diagnozy: obliczanie ilorazów inteligencji, wyznaczanie przedziałów ufności,
sprawdzanie różnic między podskalami. Opis podstawowych wskaźników: ilorazy inteligencji
w podskalach i czynnikach.
6. Omówienie zasad kategoryzacji różnych funkcji intelektualnych. Analiza interindywidualna, w
tym: opis poszczególnych funkcji intelektualnych z uwzględnieniem wcześniej wypracowanej
kategoryzacji. Analiza intraindywidualna, w tym: obliczanie przeciętnych dla własnych
możliwości, uzyskiwanie informacji o mocnych i słabych stronach osoby badanej.
7. Całościowa interpretacja uzyskanych wyników. Poszerzenie diagnozy psychometrycznej o
aspekty kliniczne. Dyskusja dotycząca problemów związanych z badaniem i formułowaniem
diagnozy w WAIS-R
TESTY MATRYC RAVENA
1. Historia Testów Matryc Ravena. Założenia teoretyczne: gestaltowska teoria percepcji form,
teoria neogenezy Spearmana. Zdolności edukcyjne i reprodukcyjne, zmienność linii ich
rozwoju w ciągu życia. Własności psychometryczne TMR: rzetelność, trafność.
2. Zapoznanie ze wszystkimi dostępnymi w Polsce wersjami TMR oraz Skalami Słownikowymi
Ravena i ich polskimi odpowiednikami. Różnice informacji diagnostycznych testów mocy
(potencjału) i testów wydajności.
3. Interpretacja ilościowa i jakościowa na przykładzie TMS-K – propozycja autorska (układ
wyników każdej serii, układ odpowiedzi wewnątrz serii, analiza odpowiedzi błędnych).
Analizowanie zadań testowych z punktu widzenia procesów przetwarzania informacji.
Możliwości zastosowań TMR.
Literatura
obowiązkowa
WAIS-R



Brzezinski J., Gaul M., Hornowska E. i in. (2004) Skala Inteligencji D.
Wechslera dla dorosłych. Wersja zrewidowana – renormalizacja WAIS-R
(PL). Podręcznik Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
Hornowska E. (2004). Skale Inteligencji dla Dorosłych Dawida Wechslera
WAIS-R oraz WAIS III. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar
Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. cz. II. Warszawa: Instytut
Psychologii PAN.
2

Strelau J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Żak r.2,
7
TMR

Jaworowska A. (1990). Polskie badania dotyczące Testu Matryc Ravena.
Przegląd Psychologiczny, 1, 247-258
Jaworowska A., Szustrowa T. (2000). Test Matryc Ravena w wersji
Standard. Formy: Klasyczna, Równoległa, Plus. Polskie standaryzacje.
Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
Okręglicka-Forysiak E. (1993). Test Matryc J.C. Ravena. Analiza ilościowa i
jakościowa, w: E. Okręglicka-Forysiak (red.). Wybrane metody
diagnostyczne w psychologii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu
Wrocławskiego.
Okręglicka-Forysiak E. (2006). Analiza ilościowa i jakościowa Test Matryc
J.C. Ravena. Maszynopis.
WAIS-R



Literatura
uzupełniająca









Bąk O. (2001). Kilka uwag o Skali Inteligencji Wechslera w kontekście
diagnozowania upośledzenia umysłowego u dorosłych. Psychiatria Polska,
4, 635-646
Brzeziński J., Hornowska E. (red.). (1993). Skala Inteligencji Wechslera
WAIS-R. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Seligman D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, r.1,15
TMR
Anastasi A., Urbina S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Hornowski B. (1970). Analiza psychologiczna Skali J.C. Ravena. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jaworowska A., Szustrowa T. (1991). Podręcznik do testu Matryc Ravena.
Wersja dla Zaawansowanych (1962). Polskie standaryzacje: uczniowie
12,6-19,5 (1991), studenci (1990). Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Jaworowska A., Szustrowa T. (1992). Podręcznik do testu Matryc Ravena.
Wersja Kolorowa (1956). Polska Standaryzacja 1991 (3:11 - 9,11).
Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
Paluchowski W.J. (2001). Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i
jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”
Zimny Z. (1962). Analiza konstrukcji testu J.C. Ravena. Warszawa:
Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
3