Mołdawskie wino i kamień

Ze świata
RYNEK
fot. p. daniel
Mołdawskie wino i kamień
Tak jak w niemal całej Europie Środkowej, kamieniarstwo w Mołdawii ma wielowiekowe
tradycje. Na początku prawosławne monastyry, mury obronne, zamki, a od XV w. także
budynki stołecznego Kiszyniowa i okolic budowane były z lokalnych jasnych wapieni.
Potem przyszedł czas na winiarnie – pisze Paul Daniel.
P
ołożona nad Dniestrem, pomiędzy Rumunią i Ukrainą, Mołdawia do 1991 roku była częścią ZSRR.
Pełną niepodległość uzyskała jednak dopiero
w 1994 r. W 1992 r. w wyniku krótkiej wojny domowej
od Mołdawii oderwało się Naddniestrze – nieuznawana
przez społeczność międzynarodową separatystyczna republika na wschodnim brzegu Dniestru. Kraj wielkością
porównywalny z Holandią i zamieszkany przez około 4
mln ludzi uznawany jest, wraz z Albanią, za najbiedniejszy w Europie. Historycznie państwo Mołdawii (Hospodarstwo Mołdawskie, znane także jako Besarabia) istniało
od 1359 do 1859 roku, będąc w tym czasie m.in. lennem
polskim (1387 – 1497) i państwem wasalnym imperium
otomańskiego (od 1512 r.). Po odzyskaniu w 1859 r. niepodległości Mołdawia, w bardzo ograniczonym zakresie
terytorialnym, wraz z Wołoszczyzną stały się podstawą
budowy państwa rumuńskiego (od 1866 r.). Większość
historycznej Mołdawii wchodziła jednak, z krótką przerwą
w latach 1920 – 1940, w skład imperium rosyjskiego, a następnie ZSRR. Obecnie jest krajem, w którym ponad 20
proc. społeczeństwa to grupy narodowościowe i etniczne
(Ukraińcy 8,4 proc., Rosjanie 5,8 proc., tureccy Gagauzi
4,4 proc., Bułgarzy 1,9 proc.). Oficjalnym językiem jest
zbliżony do rumuńskiego mołdawski, ale szeroko występuje również język rosyjski.
Geologicznie leży na wschodnioeuropejskiej platformie
prekambryjskiej, gdzie dominują skały wapienne. Znane też są złoża piaskowców powstałych w Morzu Sarmackim około 2 mln lat temu. Rosyjski raport z 2005
36
NK 47 (4/2010)
r. wymienia 46 złóż wapieni nadających się „pod piłę”
o zasobach ok. 450 mln m sześc., 50 złóż martwic wapiennych (zasoby ok. 430 mln m sześc.), trzy złoża piaskowców i jedno gabra.
Historycznie
W Sorokach, mieście na północy kraju, nad brzegiem
Dniestru wznosi się blisko 500-letnia, unikalna w swojej
konstrukcji forteca. Była ona częścią systemu obronnego dawnej Mołdawii, w skład którego wchodziły cztery
fortece nad Dniestrem, dwie nad Dunajem i trzy na północnych granicach państwa. Kamienny fort na planie
koła, z pięcioma wieżami wznoszącymi się nad murami,
rozmieszczonymi w równych odległościach, postawiono
w latach 1543-1546 na miejscu dawnego fortu ziemnego. W murach fortecy skutecznie bronili się w II połowie
XVII w. żołnierze Jana III Sobieskiego podczas jednej
z licznych wojen z Turkami. O solidności piaskowca Cosautsi, z którego jest wykonana, najlepiej świadczy fakt,
że jest to jedyny średniowieczny zabytek w Mołdawii,
który zachował się w stanie niezmienionym.
Wcześniej, na początku IV w., w skalnych ścianach
przełomów Dniestru i Prutu drążyli tunele mieszkalne chrześcijanie uciekający przed prześladowaniami
z terenów pobliskiego imperium rzymskiego. Z czasem
w pieczarach zaczęły powstawać także miejsca kultu.
W wapiennym klifie nad rzeką Reut w Orcheju Starym
prawosławny klasztor wykuto w XIII w. Dziś jest to miejsce odwiedzin turystów z całego świata.
www.RynekKamienia.pl
Ze świata
TARGI
Stolica
W stołecznym Kiszyniowie wiele obiektów powstało
przy użyciu lokalnych wapieni wydobywanych w podziemnych kamieniołomach. Wiele z nich zostało jednak
zniszczonych w nalotach podczas II wojny światowej
i w trzęsieniu ziemi, które nawiedziło miasto w 1940 r.
Po wojnie wydobycia pod ziemią zaniechano. Od 1953
r. mołdawscy winiarze, zachwyceni mikroklimatem panującym w dawnych wyrobiskach (stała temperatura 10
– 14 st. C, wilgotność na poziomie 95-98 proc.), zaczęli
przekształcać podziemne kopalnie wapienia w przechowalnie wina. Firma Milesti Mici, mająca siedzibę 20 km
na południe od Kiszyniowa, korzysta obecnie z 50 spośród 200 km dawnych wyrobisk kopalni wapienia. W tym
Zakończone w 1968 roku badania
geologiczne potwierdziły istnienie
złoża o zasobach 43,8 mln m sześc.
pod północnymi przedmieściami
stolicy kraju.
podziemnym „mieście wina” znajduje się największa
kolekcja wina na świecie, co potwierdza wpis do Księgi
Rekordów Guinnessa. Konkurencyjna firma z Cricova,
15 km na północ od stolicy, wykorzystuje w tym samym
celu 66 spośród 100 km tuneli dawnej kopalni leżących
na głębokości 60 – 80 m pod poziomem gruntu.
Podziemne składy wina zawdzięczają swoje istnienie
eksploatacji wapienia, która zaczęła się tam około 500
lat wcześniej. Obecnie trudno wyobrazić sobie wydobycie prowadzone ręcznie lub z użyciem najprostszych
narzędzi i transport na wozach ciągniętych przez konie.
Pewna mechanizacja produkcji
nastąpiła na przełomie XIX i XX
w. Wydobycie było tak duże, że
Kiszyniów zwany był lokalnie białym miastem.
teriałów wybuchowych szaroniebieskie gabro nie może
być pozyskane w wymiarowych blokach. Obrabiające
je zakłady pozyskują ten materiał w nieregularnych bryłach. Większość produkcji firmy stanowi jednak kamień
do budowy dróg. Kontakt: tel. +373 230 236 33.
Cariera Micautsi SA pozyskuje ze swojej kopalni wapienia przede wszystkim kamień łamany. Pojawiające się
okazjonalnie bloki są sprzedawane lokalnym firmom.
Fabrica de Materiale de Constructsie została założona
w 1990 r. i jest jednym z liderów mołdawskiego kamieniarstwa zarówno w zakresie wydobycia, jak i obróbki
kamienia. Pomimo że kamień łamany, kruszywo i piaski są dominującą pozycją w ofercie firmy, ze złoża piaskowca Yegorov pozyskiwane są również bloki. Materiał
wydobywany w pobliżu Sorok jest uznawany za unikalny – to arkozowy piaskowiec o kolorach od jasnoszarego do żółto-brązowego, bardzo twardy, o strukturze
drobno- lub średnioziarnistej. Miąższość pokładu tego
materiału wynosi od 6,5 do 7,9 m. Złoże jest popękane
w kilku kierunkach, w związku z czym pozyskiwanie bloków wymaga dużej uwagi. Więcej informacji na stronie
www.kameni.md.
Mina din Chisinau SA ma siedzibę na północnych
obrzeżach Kiszyniowa i jest głównym producentem
wapiennych bloczków budowlanych zwanych w Mołdawii, Ukrainie i części Rosji kosteletami. Zakończone
w 1968 roku badania geologiczne potwierdziły istnienie
złoża o zasobach 43,8 mln m sześc. pod północnymi
przedmieściami stolicy kraju. Podjęto wydobycie meto-
Cariera di Granit Si Petris din
Soroca zajmuje się wydobyciem
z jedynego na terenie kraju złoża
granitoidów – mołdawskiego gabra. Znajduje się ono, podobnie
jak dwa kamieniołomy piaskowca Cosauti należące do firmy,
w okolicach Sorok. Ze względu
na specyfikę złoża i użycie ma-
www.RynekKamienia.pl
fot. WiKiCoMMonS
Operatorzy kamieniołomów
Firmy zostały przedstawione
w sposób alfabetyczny, dlatego
że niemożliwe jest stworzenie
rankingu w oparciu o wielkość
wydobycia, produkcji czy sprzedaży.
Dawna kopalnia wapienia, dziś piwnica win Milesti Mici.
37
NK 47 (4/2010)
Ze świata
fot. p. daniel (2)
RYNEK
Centralny punkt mauzoleum II wojny światowej
w Serpeni
dą podziemną. Badania geologiczne pokazały, że ten
wapień pochodzi z środkowego okresu istnienia Morza
Sarmackiego (10,3 – 9 mln lat p.n.e.). Formacja skał leżących w kręgu zainteresowania firmy leży niemal poziomo i ma dość wyraźnie zaznaczoną grubość 8-10 m.
Do złoża dotarto drążąc dwie łagodnie opadające sztolnie długości 600 m.
Projekt przewiduje wydobycie w systemie panelowoblocznym. Po otwarciu sztolni okalającej złoże do wnętrza korytarzy z obu stron wprowadzane są maszyny
górnicze. W sztolni pracuje pięć dwupiłowych, umieszczonych obok siebie maszyn, które wycinają skałę,
pozostawiając pomiędzy sobą kolumny wspornikowe
na planie kwadratu. Szerokość komór wydobywczych
i wielkość kolumn wspornikowych ustalono na podstawie badań wytrzymałościowych skały. W kopalni Kiszyniów I szerokość komór wynosi 7,6, a wysokość 2,6 m.
Podstawa kolumn wspornikowych ma rozmiary 20 x 20
m. Po zakończeniu wydobycia w pierwszej warstwie
złoża przygotowywane jest otwarcie drugiej. Wejścia
i wyjścia z komór są stale monitorowane, by uniknąć
wypadków. Począwszy od drugiej warstwy, możliwe jest
pozyskanie bloków równej wielkości. Ważą one co najmniej 300 kg i do ich transportu używa się żurawi typu
MEMZ-1.
Do wydobycia używane są specjalnie skonstruowane
maszyny typu MKD-1 i MKD-2 mogące wycinać ze ściany bloki w rozmiarach 390 x 190 x 188 lub 490 x 240
x 188 mm albo w rozmiarach 180 x 390 x 380 lub 180
x 490 x 380 mm. Na wyposażeniu firmy jest 12 takich
maszyn. Okrągłe piły mają zęby tnące wykonane z wę-
38
NK 47 (4/2010)
Wystawa nagrobków w zakładzie firmy Azurit SA
- lidera mołdawskiej branży kamienia
glika wolframu lub diamentowe, szczelina cięcia ma 25
mm grubości. Prędkość cięcia w kopalniach wynosi ok.
2 m/min. www.mina.md
Firma Mina din Cupcin znajduje się w północno-zachodniej Mołdawii, na południe od miasta Edineţ. W latach
2007 i 2008 w podziemnej kopalni Volodyansk należącej
do firmy wydobyto odpowiednio 30 i 26,9 tys. m sześc.
białego wapienia. To jeden z najbardziej liczących się
producentów kamienia w kraju. Część produkcji ma postać bloków, firma produkuje też płytki kamienne (4,3
tys. mkw. w 2008). Z dyrektorem firmy Siergiejem Wasyliewiczem można skontaktować się pod numerem telefonu +373 24 671039.
Na południowy zachód od Edineţ i siedziby firmy Cupcin, w pobliżu miejscowości Hancautsi znajduje się
odkrywkowy kamieniołom wapienia, niestety nie udało
się potwierdzić informacji o prowadzeniu w nim wydobycia.
Kolejna firma wydobywcza Mina de Piatra din Milesti
Mici położona jest na południe od Kiszyniowa, w rejonie
winnic. Produkuje m.in. bloki wapienia. Z dyrektorem
Wiktorem Balanem można skontaktować się mailowo
([email protected]).
Mineral SA z Cricova (niedaleko innej znanej winnicy)
działa na mołdawskim rynku materiałów budowlanych
od ponad 60 lat. W latach 1946 – 1953 górnicy ręcznie
wycinali ze ściany 15-20 bloków wapienia dziennie. Od
1953 r. wydobycie prowadzono za pomocą maszyn kon-
www.RynekKamienia.pl
Ze świata
fot. p. daniel
RYNEK
Przecieranie bloków w zakładzie Mineral SA
strukcji K. Galanina, dzięki którym produkcja wzrosła
17-krotnie. Wjeżdżając na teren kopalni, z daleka widzi
się masywne bloki wapienia i tunele, z których je wydobyto. Mineral oferuje bloczki budowlane i okładzinowe
w wielu rozmiarach, kształtach i rodzajach kamienia,
spełniające wymagania budownictwa rezydencjonalnego i publicznego. Od 1995 roku firma jest spółką akcyjną. Więcej informacji na stronie www.mineral.md i pod
adresem mailowym [email protected].
Kolejna, niewielka kopalnia wapienia znana jako Mina din
Branesti funkcjonuje niedaleko miejscowości Pivnitile de
la Branesti. Także w jej pobliżu jest winnica wykorzystująca sztolnie i komory wydobywcze na skład wina.
Firmy obróbcze
Dawniej państwowa firma Azurit SA jest szeroko uznawana za lidera mołdawskiej branży kamienia dekoracyjnego, choć nie posiada własnych kamieniołomów.
Posiada średniej wielkości zakład, w którym obrabia
kilka lokalnych kamieni, ale płytki i elementy foremne
są zazwyczaj cięte z szerokiej gamy materiałów importowanych. To znajduje potwierdzenie w salonie wystawienniczym firmy. Dyrektorem firmy jest Siergiej Cogalniceanu. W zakładzie pracują m.in. linka firmy Pellegrini,
dwie wielopiły i kilka mniejszych pił i urządzeń polerskich.
Na składzie, oprócz kilku niewymiarowych bloków kamienia, znaleźć można szeroki wybór slabów od Antolini
Luigi i Ingemaru, a pomiędzy nimi duże ilości czerwonych trawertynów irańskich. Według reklam w lokalnej
40
NK 47 (4/2010)
prasie oferta firmy liczy 77 rodzajów kamienia. Azurit SA
jest obecny na rynku od ponad 35 lat, eksport do pobliskich krajów prowadzony jest ze względów praktycznych. Z firmą można się skontaktować pod adresem:
[email protected].
W lipcu 2007 r. Fabrica de Materiale de Constructsie SRL
zakupiła dwa traki Pedrini do produkcji płytek z unikalnego piaskowca Yegorov. Posiadanie tego kamieniołomu
daje Fabrice wyjątkową pozycję na mołdawskim rynku kamienia. Obecnie maszyny Pedrini są wyposażone
w pojedyncze tarcze diamentowe, ale ich liczba może
być zwiększona w zależności od potrzeb. Elementy architektoniczne z Yegorova można wykonać na zamówienie.
Poza zaopatrywaniem krajowego rynku część produkcji
zakładu trafia do Rumunii i Rosji. Osobą odpowiedzialną za produkcję jest Oleg Molea. Z dyrektorem generalnym firmy można kontaktować się pod adresem [email protected]. Więcej informacji na stronie
www.kameni.md.
Travertin Clasic SRL jest prawdopodobnie drugą największą firmą obróbczą w Mołdawii. Została założona w 1998
r. i zajmuje się importem i obróbką wszystkich rodzajów
kamienia. Szeroka oferta produktów obejmuje kolumny,
schody, kominki, obramowania okienne i okładziny fasadowe. Klientami są przede wszystkim architekci i projektanci wnętrz. Według Witalija Konstantinowicza, szefa
produkcji, średnia produkcja zakładu wynosi 900 – 1000
mkw. miesięcznie. Firma jest szczególnie dumna z do-
www.RynekKamienia.pl
Ze świata
starczenia materiałów na centralną część mauzoleum II
wojny światowej w Serpeni. Więcej informacji na stronie
www.mramor.md i pod adresem [email protected].
Inna firmą wartą wspomnienia jest Svepcos SRL, założona przez Michaiła Likirowicza, byłego dyrektora Azurit
SA. Oferta firmy jest podobna do Travertin Clasic. Kontakt
z firmą: [email protected].
Importerzy i dostawcy
Crono-Art SRL jest obecna na rynku materiałów budowlanych w Mołdawii od siedmiu lat. Firma nie posiada własnych kamieniołomów, a zajmuje się importem
bloczków kamiennych z Bułgarii i Krymu. Pewne informacje dotyczące oferty materiałów i ich potencjalnego
wykorzystania można znaleźć na stronie www.cronoart.narod.ru. Kamień oferowany jest w formie łupanych
płyt grubości 1-3 cm i w standardowych wymiarach
20 x 30 cm. Dodatkowo firma oferuje mozaiki z masy
perłowej i morskich otoczaków w wielu kolorach i rozmiarach. Posiada wielu klientów w Kiszyniowie i całej
Mołdawii. Może również dostarczać materiały na rynki zewnętrzne. Zarządzająca firmą Aleksandra Moroz
([email protected]) zna nieco język angielski
i może dostarczyć wielu interesujących kontaktów na
mołdawskim rynku.
Paradisul Pietrei SRL jest małą firmą oferującą kamień
dekoracyjny i narzędzia diamentowe dla kamieniarzy.
Jak mówi dyrektor Ion Surugiu, większość narzędzi jest
produkcji ukraińskiej, a do ich produkcji wykorzystywane
są także segmenty diamentowe produkcji chińskiej. Kontakt: [email protected].
Agat-D jest ważnym dostawcą materiałów budowlanych,
który oprócz piasków i cementu zajmuje się również dystrybucją bloczków z kiszyniowskiego wapienia. Więcej
informacji: www.agat-d.md.
Podczas targów budowlanych CityBuild w Kiszyniowie spotkać można było także kilka firm kamieniarskich. Wśród nich TriAM, nowego importera
płytek z greckich marmurów (dyrektor handlowy Valeri Moiseev, [email protected]) i Onix Grup
– firmę zajmującą się handlem kamieniem ogrodowym
(www.onixgrup.ucoz.ru).
Podsumowując – mołdawskie firmy mają bardzo ograniczone zasoby finansowe na zakup importowanych
materiałów, maszyn czy narzędzi. W całym kraju nie
ma ani jednej liny diamentowej do wydobycia kamienia, ani nowoczesnego traka. Na rynku najważniejszym
materiałem jest lokalny wapień i w mniejszym zakresie
piaskowiec Cosautsi z okolic Sorok. Recesja czy nie,
mołdawskie wino i kamień są ze sobą nierozłącznie splecione. 
Paul Daniel
tłumaczenie Szymon Paź
EMOCJE W
ERNST STRASSACKER GMBH & CO. KG
ODLEWNIA ARTYSTYCZNA
STAUFENECKER STR. 19 · 73079 SUESSEN
FON 00 49 7162 /16-228 · FAX 00 49 7162/16-375
www.strassacker.de · [email protected]
42
NK 47 (4/2010)
www.RynekKamienia.pl