Kompendium wiedzy na temat znakowania produktów

 Warsztaty Fakty i mity o żywności i żywieniu Kompendium wiedzy na temat znakowania produktów żywnościowych Organizatorzy: Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Patronat honorowy: Główny Inspektor Sanitarny Federacja Konsumentów Agencja ARTIM – Zdrowa Rodzina Partner strategiczny: Makro Cash & Carry Materiał dostępny na stronie www.pfpz.pl w zakładce DLA PRASY.
Znakowanie produktów żywnościowych
Wzrastająca świadomość konsumentów w zakresie racjonalnego sposobu odżywiania
i zdrowej, prawidłowo zbilansowanej diety, wiąże się nierozerwalnie z potrzebą zapewnienia
konsumentom dostępu do obiektywnych informacji dotyczących zarówno jakości produktu,
jak i jego przeznaczenia czy zastosowania. Dostarczenie konsumentom podstawowych
informacji na temat żywności nie tylko umożliwia im podejmowanie świadomych decyzji
zakupowych, ale także zapewnia właściwe postępowanie z produktem po dokonaniu zakupu
i jego użytkowanie. Znakując produkty żywnościowe, producenci są zobowiązani do
kierowania się ustalonymi w przepisach prawa żywnościowego kryteriami.
Prawidłowe oznakowanie produktów żywnościowych zgodne z wymaganiami prawa
żywnościowego jest nieodzownym elementem zapewnienia bezpieczeństwa żywności
wprowadzanej na rynek. Wymagania odnoszące się do konieczności zamieszczania różnych
informacji na opakowaniu produktów pojawiają się w licznych aktach prawnych, jednak
podstawowe kwestie w tym zakresie zostały określone w ustawie z dnia z dnia 25 sierpnia
2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r., Nr 171, poz. 1225 z późn.
zm.), ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
(Dz.U. z 2001 r., Nr 5, poz. 44 z późn. zm.) oraz wydanych na ich mocy aktach
wykonawczych, a także w rozporządzeniach Unii Europejskiej obowiązujących wprost.
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia bardzo rygorystycznie określa warunki,
jakie musi spełniać oznakowanie żywności.
Oznakowanie produktów żywnościowych:
• musi być zrozumiałe dla konsumenta;
• musi być wyraźne, czytelne i nieusuwalne, umieszczone w widocznym miejscu na
opakowaniu;
• nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności co do charakterystyki
produktu (w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła
lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji);
• nie może przypisywać produktowi działania lub właściwości, których nie posiada;
• nie może sugerować, że produkt posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie
podobne produkty posiadają takie właściwości (np. olej roślinny nie zawierający
cholesterolu);
• nie może przypisywać produktowi żywnościowemu właściwości zapobiegania
chorobom lub ich leczenia
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego, informacje zamieszczane
na opakowaniach produktów żywnościowych można podzielić na trzy kategorie:
• informacje obligatoryjne, które zgodnie z przepisami powinny się znaleźć na
wszystkich produktach żywnościowych;
• informacje warunkowo obligatoryjne, których zamieszczanie, w zależności od
pewnych czynników, np. kategorii produktu żywnościowego, jest dobrowolne lub
obligatoryjne;
• informacje zamieszczane dobrowolnie, których obecność uzależniona jest od woli
producenta.
Informacje obligatoryjnie zamieszczane na opakowaniach produktów
żywnościowych
Oznakowanie produktów żywnościowych musi zawierać informacje istotne dla ochrony
zdrowia i życia człowieka, obejmujące w szczególności nazwę, pod którą produkt jest
wprowadzany do obrotu oraz inne dane umożliwiające identyfikację oraz odróżnienie
produktu od innych środków spożywczych.
Na opakowaniu prawidłowo oznakowanego produktu muszą znaleźć się przede
wszystkim informacje obejmujące:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
nazwę;
informację o składnikach wykorzystanych do wytworzenia produktu, które są obecne
w wyrobie gotowym;
datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia;
warunki przechowywania ( w określonych przypadkach);
dane identyfikujące producenta lub paczkującego lub zlecającego paczkowanie lub
wprowadzającego do obrotu (importera lub sprowadzającego);
miejsce albo źródło pochodzenia, w przypadku, gdy brak tej informacji mógłby
wprowadzić konsumenta w błąd;
sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować
niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym;
zawartość netto lub liczbę sztuk opakowanego produktu;
oznaczenie partii produkcyjnej;
oznaczenie klasy jakości handlowej (gdy została ustalona dla danego rodzaju
produktu w odrębnych przepisach).
W przypadku produktów, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm2,
dopuszczane jest podanie węższego zakresu informacji, które jednakże powinny obejmować
co najmniej nazwę produktu, datę minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
oraz zawartość netto lub liczbę sztuk opakowanego produktu.
Nazwa produktu
Kryteria, jakie powinna spełniać nazwa produktu żywnościowego zostały bardzo
szczegółowo określone w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Nazwa produktu powinna odpowiadać nazwie ustalonej w przepisach prawa żywnościowego
dla danego rodzaju produktów żywnościowych (np. sok, nektar, dżem) lub, w przypadku
braku regulacji prawnych, powinna być to nazwa zwyczajowa produktu (np. żurek,
kaszanka). Nazwa może się również składać z opisu produktu żywnościowego (np. wafel
przekładany kremem czekoladowym) lub sposobu jego użycia (np. tłuszcz do smarowania) –
wszystko to w celu umożliwienia konsumentowi rozpoznania rodzaju i właściwości
produktu oraz odróżnienia go od innych środków spożywczych.
Nazwie powinny towarzyszyć informacje dotyczące postaci produktu lub procesów
technologicznych stosowanych w produkcji (np. głęboko mrożony, zagęszczony, wędzony) –
w przypadku, gdy brak tej informacji może wprowadzić nabywcę w błąd.
Podawanie składu produktów żywnościowych
Oznaczenie składu produktu jest jednym z najbardziej złożonych zagadnień
określonych w przepisach prawa żywnościowego.
Ogólną zasadą w zakresie deklaracji składu jest wymienianie poszczególnych składników
produktu w porządku malejącym według ich masy ustalonej w chwili ich użycia do
wytworzenia produktu.
W przypadku składników stanowiących mniej niż 2% gotowego produktu, kolejność ich
wymienienia na końcu wykazu składników jest dowolna. Dodatkowo, jeżeli użyte do
produkcji składniki stanowią mniej niż 2% wyrobu gotowego i są podobne lub wzajemnie
zastępowalne, a jednocześnie nie powodują zmiany podstawowego składu lub charakterystyki
danego produktu żywnościowego, rozporządzenie dopuszcza wymienienie tych składników w
wykazie po określeniu „zawiera … i/lub …” (np. mąka pszenna i/lub grysik pszenny), o ile
przynajmniej jeden z nie więcej niż 2 składników występuje w gotowym produkcie. Przepis
ten nie dotyczy dozwolonych substancji dodatkowych, składników alergennych oraz
składników pochodzących ze składników alergennych.
Ze względu na efekt fizjologiczny, jaki wykazują niektóre składniki żywności,
w uzasadnionych przypadkach w oznakowaniu produktów powinny obligatoryjnie znaleźć się
dodatkowe ostrzeżenia dla konsumentów odnoszące się m.in. do obecności kofeiny (wysoka
zawartość kofeiny X mg/100ml), lukrecji („zawiera lukrecję – nie może być spożywany w
nadmiernych ilościach przez osoby cierpiące na nadciśnienie”), aspartamu czy acesulfamu
jako źródeł fenyloalaniny („zawiera źródło fenyloalaniny” - informacja dla osób cierpiących
na fenyloketonurię), składników zawierających poliole (np. sorbitol – „spożycie
w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający”).
Zamieszczanie informacji o składnikach alergennych w składzie produktu
Ze względu na coraz częściej występujące wśród konsumentów alergie i nietolerancje
pokarmowe producenci zobowiązani są do umieszczania w oznakowaniu produktu informacji
o obecności w wyrobie powszechnie występujących składników alergennych.
Do składników alergennych zaliczają się:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
zboża zawierające gluten,
skorupiaki i mięczaki,
jaja,
ryby,
orzechy (na czele z orzeszkami ziemnymi),
soja,
mleko,
seler,
gorczyca,
nasiona sezamu,
łubin oraz
dwutlenek siarki i siarczyny.
Obowiązek deklaracji z odniesieniem do nazwy składnika alergennego dotyczy z
pewnymi wyjątkami również pochodnych powyższych składników.
Odniesienie do nazwy składnika alergennego nie jest wymagane w sytuacji, gdy
produkt jest wprowadzany do obrotu pod nazwą wyraźnie odnoszącą się do tego składnika
(np. sezamki, chleb sojowy czy czekolada z orzechami).
Zamieszczanie w wykazie składników informacji o dozwolonych substancjach dodatkowych
Informację na temat obecności w produkcie spożywczym dozwolonych substancji
dodatkowych podaje się w wykazie składników.
Oprócz nazwy substancji dodatkowej lub jej numeru E w oznakowaniu
produktu należy podać zasadniczą funkcję technologiczną, jaką spełnia ta substancja
w danym produkcie żywnościowym (np. przeciwutleniacz, regulator kwasowości).
Dodatkowe wymagania w zakresie znakowania substancji dodatkowych do żywności
zawarte są w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16
grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności. Rozporządzenie to nakłada obowiązek
umieszczania od dnia 20 lipca 2010 r. dodatkowej informacji na etykietach pewnych
produktów żywnościowych, zawierających w swoim składzie niektóre barwniki.
W przypadku, gdy w skład produktu wchodzi jeden lub więcej następujących barwników:
żółcień pomarańczowa (E 110), żółcień chinolinowa (E 104), azorubina/karmoizyna (E 122),
czerwień allura (E 129), tartazyna (E 102), pąs 4R (E 124), w wykazie składników produktu
powinna zostać zamieszczona informacja o treści: „nazwa lub numer E barwnika: może mieć
szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci”. Środki spożywcze, których
dotyczy to wymaganie, wprowadzone do obrotu lub opatrzone etykietami do dnia 20 lipca
2010 r., nie posiadające w oznakowaniu powyższej informacji nt. barwników, mogą pozostać
w obrocie do upływu ich daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia.
Data minimalnej trwałości oraz termin przydatności do spożycia
Pod pojęciem „daty minimalnej trwałości” rozumie się datę, do której prawidłowo
przechowywany produkt żywnościowy zachowuje swoje właściwości. Data powinna być
poprzedzona określeniem „najlepiej spożyć przed …” albo określeniem „najlepiej spożyć
przed końcem…”. Przykładami produktów oznaczanych datą minimalnej trwałości mogą być
konserwy, czy zupy w proszku.
Natomiast „termin przydatności do spożycia” to termin, po upływie którego produkt
żywnościowy traci przydatność do spożycia. Termin ten jest podawany w przypadku
produktów nietrwałych mikrobiologicznie, łatwo psujących się – np. produkty mleczarskie,
niektóre przetwory mięsne. Data powinna być poprzedzona określeniem „należy spożyć do
…” z podaniem dnia i miesiąca i jeżeli to możliwe, również roku.
Warunki przechowywania
Warunki przechowywania, to informacja, którą producent jest zobowiązany
określić, w przypadku gdy jakość produktu zależy od nich w istotny sposób
(np. przechowywać w suchym i chłodnym miejscu; przechowywać w temperaturze -18oC).
Dzieje się tak w przypadku produktów łatwo ulegających zepsuciu, zatem wszystkie produkty
oznaczone terminie przydatności do spożycia mają obligatoryjnie określone warunki
przechowywania. Informacja ta powinna zostać zamieszczona w sąsiedztwie terminu
przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości.
Dane identyfikujące producenta
Dane identyfikujące producenta, paczkującego produkty żywnościowe lub wprowadzającego
je do obrotu, to kolejna informacja, która obligatoryjnie musi się znaleźć w oznakowaniu.
Dane te obejmują firmę lub nazwę ze wskazaniem formy prawnej i adres,
a w przypadku osoby fizycznej – imię i nazwisko oraz nazwę, pod którą osoba ta
wykonuje działalność oraz jej adres.
Miejsce albo źródło pochodzenia
Informacja o miejscu (kraju lub regionie - np. produkt polski) lub źródle pochodzenia
(np. z regionu Dijon) zamieszczana jest w przypadku, gdy brak tej informacji mógłby
wprowadzić konsumenta w błąd.
Niezależnie od powyższej zasady, dla niektórych grup produktów informacja o miejscu
pochodzenia jest obowiązkowa w każdym przypadku. Wymóg ten dotyczy: świeżej,
chłodzonej i mrożonej wołowiny, miodu, owoców i warzyw, ryb oraz oliwy z oliwek.
Sposób przygotowania
W przypadku, gdy brak informacji o sposobie przygotowania lub stosowania mógłby
spowodować niewłaściwe postępowanie konsumenta z produktem żywnościowym, przepisy
nakładają na producenta obowiązek zamieszczenia takich informacji.
Zawartość netto lub liczba sztuk w opakowaniu
W oznakowaniu produktów żywnościowych obowiązkowo powinna być zawarta informacja
na temat zawartości netto lub liczby sztuk opakowanego produktu. Informacja ta podawana
jest w jednostkach objętości [ml, l] w przypadku produktów płynnych lub w jednostkach
masy [g, kg]w pozostałych przypadkach. Wyjątkiem w tym zakresie są lody, majonez,
przyprawy w płynie, gęste sosy, mleczne produkty fermentowane oraz mleko zagęszczane,
w przypadku których zawartość netto może być deklarowana zarówno w jednostkach masy,
jak i w jednostkach objętości.
Oznaczenie partii produkcyjnej
Oznaczenie partii produkcyjnej jest informacją umożliwiająca identyfikację produktu z danej
partii produkcyjnej. Kod identyfikacyjny zamieszczany jest na opakowaniu lub na etykiecie
produktu żywnościowego w opakowaniu jednostkowym. Znakowanie kodem
identyfikacyjnym jest w większości przypadków obligatoryjne.
Klasa jakości handlowej
Wymóg zamieszczenia w oznakowaniu produktu jego klasy jakości handlowej odnosi
się jedynie do środków spożywczych, dla których na mocy odrębnych przepisów zostały
ustalone kryteria oceny jakości. Obowiązek umieszczania informacji na temat klasy jakości
handlowej dotyczy przede wszystkim produktów pochodzenia zwierzęcego (m.in. mięsa
drobiowego, mięsa wołowego, mięsa wieprzowego, jaj) a także owoców i warzyw.
Z zagadnieniem jakości handlowej związane są również szczególne kryteria odnoszące
się do wybranych grup produktów, takich jak: cukier i produkty przemysłu cukrowniczego,
napoje alkoholowe, fermentowane napoje winiarskie, miody pitne, wyroby kakaowe i
czekoladowe, przetwory owocowe (m.in. dżemy, galaretki, marmolady, konfitury), soki i
nektary owocowe, ekstrakty kawy i cykorii, pieczywo oraz miód. Wymagania w zakresie
znakowania ww. grup produktów ustalone zostały w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi w sprawie znakowania środków spożywczych lub w przepisach odrębnych
dotyczących ww. produktów.
Informacje zamieszczane warunkowo obligatoryjnie w znakowaniu produktów
żywnościowych - znakowanie wartością odżywczą
Szczególne znaczenie dla konsumentów w kontekście ich wzrastającego
zainteresowania żywieniem i utrzymaniem dobrego stanu zdrowia mają informacje
o wartości odżywczej. Kwestie znakowania produktów wartością odżywczą szczegółowo
reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu
znakowania żywności wartością odżywczą (Dz.U. z 2007 r., Nr 137, poz. 967 z późn. zm.).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, informacje dotyczące wartości odżywczej
są obowiązkowo podawane w oznakowaniu następujących produktów spożywczych:
• środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego - czyli środków
spożywczych, które ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania
wyraźnie różnią się od środków spożywczych powszechnie spożywanych, które służą
zaspokajaniu szczególnych potrzeb żywieniowych pewnych grup konsumentów (np.
żywność dla niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat);
• suplementów diety;
• produktów żywnościowych, w których oznakowaniu jest podawane oświadczenie
żywieniowe lub zdrowotne;
• środków spożywczych, do których dodano witaminy lub składniki mineralne;
• naturalnych wód mineralnych oraz wód źródlanych.
W pozostałych przypadkach umieszczanie informacji o wartości odżywczej jest
dobrowolne, jednakże wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniom konsumentów, producenci
żywności w znacznej większości zamieszczają informacje o wartości odżywczej na swoich
produktach.
Sposób deklaracji informacji o wartości odżywczej określony został szczegółowo w
ww. rozporządzeniu Ministra Zdrowia.
Możliwe jest stosowanie dwóch grup informacji o wartości odżywczej produktu.
Grupa pierwsza obejmuje informację o:
• wartości energetycznej produktu;
Grupa druga obejmuje informację o:
• wartości energetycznej produktu;
• zawartości białka;
• zawartości białka;
• zawartości węglowodanów;
• zawartości węglowodanów;
• zawartości tłuszczu.
• zawartości cukrów;
• zawartości tłuszczu;
• zawartości kwasów
nasyconych;
tłuszczowych
• zawartości błonnika oraz
• zawartości sodu
Informację o wartości odżywczej przedstawia się w ustalonych jednostkach (kJ/kcal,
g, mg) w odniesieniu do 100 g lub 100 ml produktu. Informacja ta może być dodatkowo
podana w przeliczeniu na ilość produktu przeznaczoną jednorazowo do spożycia, zgodnie z
informacją na etykiecie, albo w przeliczeniu na jedną porcję, pod warunkiem że na
opakowaniu podana jest liczba porcji zawartych w opakowaniu.
Informację o wartości odżywczej produktu żywnościowego odnosi się do formy,
w jakiej jest on wprowadzany do obrotu (np. pieczywo chrupkie, mleko płynne w kartonie),
a w przypadku produktów, które wymagają przyrządzenia do spożycia przez konsumenta
(np. zupa w proszku, budyń w proszku), informacja może odnosić się do produktu po
przygotowaniu, pod warunkiem że w oznakowaniu zostanie podana dokładna instrukcja
dotycząca przygotowania tego środka do spożycia.
Dodawanie do produktu witamin lub składników mineralnych obliguje do
umieszczenia informacji o drugiej grupie składników odżywczych, co zostało określone w
Rozporządzeniu (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia
2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych
innych substancji. W tym przypadku należy również podać całkowite ilości witamin i
składników mineralnych obecne w produkcie oraz ich wartości procentowe zalecanego
dziennego spożycia.
Informacje zamieszczane dobrowolnie przez producentów
– oświadczenia żywieniowe i zdrowotne
Każdy komunikat lub przedstawienie (łącznie z przedstawieniem obrazowym,
graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie), które według obowiązujących
przepisów prawa żywnościowego nie jest obowiązkowe i które stwierdza, sugeruje, lub daje
do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości to oświadczenie.
Stosowanie oświadczeń odnoszących się do żywności jest ściśle uregulowane na mocy
rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlament Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006
r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1924/2006 w sprawie
oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności obowiązuje w praktyce od 1
lipca 2007 r. Przepis ten zharmonizował na poziomie Unii Europejskiej zasady stosowania
oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych we wszelkich formach przekazów komercyjnych
odnoszących się do produktów spożywczych przeznaczonych dla konsumentów, w tym na
etykietach, w reklamie i innych formach prezentacji.
Rozporządzenie wyróżnia dwie kategorie oświadczeń, które mogą być stosowane w
odniesieniu do żywności:
• oświadczenie żywieniowe
• oświadczenie zdrowotne.
Oświadczeniem żywieniowym jest każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje, lub daje
do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze. Oświadczenia
żywieniowe mogą odnosić się do wartości energetycznej oraz do zawartości substancji
odżywczych, których produkt zawiera lub dostarcza w zwiększonej bądź w zmniejszonej
ilości (np. źródło błonnika pokarmowego, wysoka zawartość witamin).
Dozwolone do stosowania oświadczenia żywieniowe są wymienione w załączniku I do
rozporządzenia 1924/2006. Obecnie rozporządzenie dopuszcza do stosowania 29 rodzajów
oświadczeń żywieniowych. Zastosowanie danego oświadczenia żywieniowego możliwe jest
tylko i wyłącznie w przypadku spełniania przez produkt szczegółowych kryteriów ustalonych
w załączniku do rozporządzenia oraz w ogólnej treści rozporządzenia.
Oświadczeniem zdrowotnym jest każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje, lub daje do
zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym
z jej składników, a zdrowiem. Przykładem oświadczenia zdrowotnego mogą być
stwierdzenia:
• wapń jest potrzebny dla prawidłowego wzrostu i rozwoju kości u dzieci;
• magnez przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania mięśni;
• udowodniono, że sterole roślinne obniżają/zmniejszają poziom cholesterolu we krwi.
Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej
serca.
Ogólne zasady stosowania oświadczeń zdrowotnych zostały uregulowane w
rozporządzeniu 1924/2006. Zamieszczanie tych oświadczeń jest możliwe po spełnieniu przez
produkt określonych kryteriów. W przypadku oświadczeń dotyczących zdrowia i rozwoju
dzieci oraz oświadczeń dotyczących zmniejszenia ryzyka choroby, sukcesywnie publikowane
są szczegółowe rozporządzenia Komisji Europejskiej dla takich oświadczeń zgłoszonych
w procedurze unijnego zatwierdzania. Dla pozostałych oświadczeń zdrowotnych spodziewana
jest w 2011 r. wspólnotowa lista dozwolonych oświadczeń, która będzie zawierała również
szczegółowe warunki stosowania.
Niedozwolone jest stosowanie określeń przypisujących żywności właściwości
zapobiegania chorobom lub ich leczenia, lub odwoływanie się do takich właściwości
(np. zapobiega zawałowi serca, zwalcza wrzody żołądka).
***
Innym rodzajem informacji zamieszczanej dobrowolnie przez producentów na
opakowaniach produktów żywnościowych są systemy poprawy komunikacji z konsumentem
wdrażane na zasadzie samoregulacji przemysłu. Przykładem takiej inicjatywy jest
Dobrowolny Program Znakowania Żywności Wartością Odżywczą GDA.
System znakowania żywności uwzględniający procentową realizację Wskazanego
Dziennego Spożycia (Guideline Daily Amounts - GDA) stanowi uzupełnienie i rozszerzenie
informacji o wartości odżywczej produktu.
Nadrzędnym celem tego systemu jest uczynienie skierowanego do konsumenta
przekazu bardziej przejrzystym i łatwym do zrozumienia. Tylko łatwo dostępne i zrozumiałe
dla konsumenta informacje żywieniowe umożliwią mu podejmowanie samodzielnych i
świadomych wyborów odnośnie diety i stylu życia, które powinny przyczynić się do
utrzymania właściwego stanu zdrowia.
W powyższym kontekście, system GDA stanowi wkład w realizację zaleceń
Europejskiej Platformy ds. diety, aktywności fizycznej i zdrowia w ustaleniu najlepszego
kierunku działań zapewniającego konsumentom dostęp do niezbędnych z punktu widzenia
zbilansowanej diety informacji żywieniowych, przy zachowaniu zasady równych warunków
konkurencyjności podmiotów oraz nie dyskryminowaniu jakichkolwiek grup żywności.
Wskazane Dzienne Spożycie GDA są to wartości poziomu spożycia poszczególnych
składników odżywczych w codziennej diecie, określone przez środowiska naukowe dla
przeciętnego dorosłego i zdrowego konsumenta.
Wartości referencyjne stosowane w systemie GDA w odniesieniu do energii,
zawartości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukru oraz sodu/soli są również
zgodne z wydaną w marcu 2009 r. naukową opinią Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa
Żywności.
W Polsce promocja systemu wśród przedsiębiorców odbywa się poprzez Dobrowolny
Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA prowadzony przez Polską Federację
Producentów Żywności Związek Pracodawców i Główny Inspektorat Sanitarny na zasadzie
partnerstwa publiczno-prywatnego, wskazywanej jako kluczowej dla skuteczności inicjatyw
edukacyjnych. Przejawem skuteczności działań w tym zakresie są dotychczasowe rezultaty
wdrażania systemu - wielu producentów żywności umieszcza informację o GDA na
opakowaniach dobrowolnie, w charakterze dodatkowej informacji. Szacuje się, że w chwili
obecnej oznakowanie GDA na swoich produktach wprowadza w Polsce już ponad 500 firm
branży żywnościowej działających we wszystkich głównych sektorach produkcji spożywczej.
Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA składa się
z następujących elementów, ściśle powiązanych z miejscem znakowania na opakowaniu
produktów żywnościowych:
Z przodu opakowania:
Deklaracja ilości kilokalorii (energii) w jednej porcji oraz udziału procentowego (%)
Wskazanego Dziennego Spożycia dla energii przedstawiona w formie graficznej.
Proste, przystępne dla wszystkich konsumentów przedstawienie graficzne, pozwalające na
szybką ocenę jaka jest wartość kaloryczna porcji produktu oraz jakie miejsce w zbilansowanej
diecie należy przypisać danemu produktowi. Należy uwzględnić fakt, że stosowanie logo z
przodu opakowania może nie być rozwiązaniem stosownym lub możliwym dla wszystkich
firm lub grup produktowych.
Z tyłu opakowania:
Deklaracja składników odżywczych w tabeli, zgodnie z wymaganiami prawnymi:
•
•
Grupa 1: energia (liczba kilokalorii), białko, węglowodany, tłuszcz; lub
Grupa 2: energia (liczba kilokalorii), białko, węglowodany, cukry, tłuszcz, kwasy
tłuszczowe nasycone, błonnik i sód.
Informacje o wartości odżywczej jednej porcji: oprócz obecnego wymogu informowania o
wartości odżywczej w 100g/100ml produktu, w tabeli będą podawane również informacje
odnoszące się do jednej porcji produktu.
Przedstawienie informacji nt. zawartości w porcji produktu składników odżywczych
uważanych za istotne z punktu widzenia zdrowia, czyli: energii, cukrów, tłuszczu, kwasów
tłuszczowych nasyconych i sodu. Informacje te są podawane jako % wartości referencyjnych
Wskazanego Dziennego Spożycia (GDA) ustalonych dla poszczególnych składników
odżywczych.