LASY PAŃSTWOWE NADLEŚNICTWO MIRCZE

LASY PAŃSTWOWE NADLEŚNICTWO MIRCZE
Miejsca ciekawe i atrakcje turystyczne na terenie
Nadleśnictwa Mircze.
„… mamy co pokazać, mamy którędy wędrować…”
Szlak cerkiewny.
Dołhobyczów
Cerkiew prawosławna w stylu bizantyjskim 1904 r. pod wezwaniem św. Symeona
Słupnika. Obecnie nieczynna, odnawiana.
W Dołhobyczowie stoi ponadto jedna z najpiękniejszych neogotyckich świątyń
Lubelszczyzny - kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Wzniesiono go w latach
1910 - 1914 według projektu Wiesława Kononowicza. (Za wzór świątyni
dołhobyczowskiej posłużył kościół Mariacki w Krakowie).
2
Sulimów
Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Św. Jana Ewangelisty z 1867 r. Obecnie
użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
3
Dłużniów
Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Podniesienia Krzyża Świętego z 1882 r..
Jedna z największych drewnianych cerkwi w Polsce. Obecnie użytkowana jako
kościół rzymskokatolicki.
Wyżłów
Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Św. Mikołaja. Wzniesiona w 1910 r.
4
Myców
Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Św. Mikołaja z 1865 r.
Kaplica Hulimków w Mycowie
Secesyjna kaplica grobowa z 1900 r. zlokalizowana na cmentarzu w Mycowie.
Obecnie poddawana renowacji.
5
Chłopiatyn
Drewniana cerkiew greckokatolicka z 1863 r. pod wezwaniem Zesłania Ducha
Świętego, przypominająca cerkiewki beskidzkie. Obecnie użytkowana jako kościół
rzymskokatolicki pod wezwaniem Matki Kościoła.
Liski
Cerkiew greckokatolicka drewniana pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela z 1872 r..
Obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
6
Korczmin
Dawna cerkiew w Korczminie z 1658r., najstarszy zabytek drewniany na
Lubelszczyźnie. Od kwietnia 2002 r. własność parafii greckokatolickiej Narodzenia
NMP w Lublinie.
Budynin
Dawna cerkiew greckokatolicka pw Opieki Matki Bożej wzniesiona w 1887 roku.
Drewniana, o konstrukcji zrębowej, trójdzielna, trzykopułowa z charakterystyczną
arkadową galeryjką nad wejściem. We wnętrzu zachował się ikonostas
i polichromia o tradycjach barokowych z 1892 r. Obok drewniana dzwonnica
z okresu budowy cerkwi. Przy drodze koło świątyni polichromowana kamienna
7
rzeźba ludowa św. Floriana z 1 poł. XIX w. Obecnie użytkowana jako kościół
rzymskokatolicki
Wasylów
Kościół parafialny pw. św. Anny, murowany, z 1897 r.;
Szczepiatyn
8
Cerkiew greckokatolicka pw. Św. Trójcy z 1913 r. (zbudowana na miejscu starszej,
drewnianej), po 1947 r. przejęta przez kościół katolicki. Wewnątrz zachowany
częściowo ikonostas oraz wiele elementów wyposażenia z poprzedniej świątyni,
pochodzących z końca XVIII i początku XIX w. Obok drewniana dzwonnica z 1890 r.
z półkolistymi otworami dzwonnymi i cebulastym hełmem.
Zabytki
Zespół pałacowy w Dołhobyczowie
Pałac późnoklasycystyczny z kompleksem zabudowań gospodarczych (neogotycki
lamus, stajnia, spichlerz, obory, młyn, gorzelnia). Pierwotnie był to parterowy dwór,
wzniesiony w I. poł. XIX w. przez barona Ludwika Rastawieckiego, kasztelana
Królestwa Polskiego, prezesa zarządu powiatowego zamojskiego. W roku 1837
przebudowany wg projektu architekta Antonia Corazziego, gruntownie odnowiony w
1982 r. Obecnie własność prywatna.
(fot. po prawej) Rządcówka z II połowy XX w. Dom administratora tzw. „rządówka”.
Obecnie użytkowany jako biblioteka publiczna.
9
Gołębie
Zespół pałacowy składający się z murowanego pałacyku z 1902 r. i parku
krajobrazowego, założonego w dolinie Bugu.
Ruiny „Zamku na wyspie” w Kryłowie.
10
Dawny Gród Czerwieński z X wieku na wyspie w zakolu Bugu, zniszczony przez
Tatarów w połowie XIII w. Dwa wieki później odebrany ruskim feudałom przez króla
Kazimierza Jagiellończyka (za odmowę udziału w wojnie z Krzyżakami) i nadany
wojewodzie krakowskiemu Janowi Tęczyńskiemu. Spadkobiercy wojewody postawili
tu już w końcu XVI w. warownię i wystarali się dla Kryłowa o prawa miejskie.
W 1546 roku nadbużański majątek przejął możny ród Ostrorogów. Stanisław
Ostroróg, wielmoża wielkopolski poślubił Zofię Tęczyńską, co początkowo spotkało
się z dezaprobatą familii – on był kalwinem, ona – katoliczką. Jednak w 1546 r.
małżonkowie zamieszkali w Kryłowie, a Stanisław – zagorzały reformator otworzył tu
nawet zbór kalwiński. Jego syn Mikołaj rozbudował zamek w potężną fortecę oraz
ufundował gimnazjum kalwińskie, konkurujące poziomem z Akademią Zamojską.
W połowie XVII w. Kryłów stał się własnością Hieronima Radziejowskiego, który z
zazdrości o żonę Elżbietę Kaznowską, cieszącą się bliską przyjaźnią i sympatią króla
Jana Kazimierza, doprowadził do ulicznej burdy w Warszawie. Skazany na śmierć
i banicję, w niesławie uciekł za granicę, aby knuć antypolski sojusz Karola Gustawa,
księcia Rakoczego i Chmielnickiego. Wrogowie, po najeździe na Rzeczpospolitą nie
oszczędzili Kryłowa, paląc zamek i port na Bugu. Po ustąpieniu Szwedów zdrajca
i infamis pogodził się z królem i powrócił do kraju. Odbudował kryłowskie włości,
które
przekazał
synowi
Michałowi
Radziejowskiemu
–
arcybiskupowi
gnieźnieńskiemu, prymasowi i kardynałowi. Duchowny, podobnie jak ojciec nie miał
dobrych kontaktów z dworem królewskim – ze względu na zatargi z Janem II
Sobieskim – kapelusz kardynalski przyjął od papieskiego wysłannika nie
w Warszawie ale na zamku w Kryłowie. Kolejni właściciele – Towiańscy
i Prażmowscy nie dbali już o rozwój nadbużańskiego majątku, który zaczął
podupadać, a kres przyniosła mu wojna północna z początku XVIII w. Do dziś
zachowały się potężne mury jednej z narożnych bastei i oraz część podziemi, które
według legendy miałyby prowadzić do połozonych po drugiej stronie Bugu – Bełza
i Włodzimierza Wołyńskiego. Na wyspę z ruinami można dojść od strony wsi
drewnianym mostem.
W 2008 roku ruiny zamku z wyspą w Kryłowie znalazły się wśród 7 atrakcji
Zamojszczyzny obok dobrze znanych turystycznie miejscowości Roztocza.
W Kolonii Kryłów jest jeszcze miejsce magiczne, zwane wilczym uroczyskiem cudowne źródełko z figurą św. Mikołaja i złego wilka. Niegdyś pielgrzymowali tu
wierni kościołów katolickiego i prawosławnego.
11
Klasztor i dworek pałacowy w Kryłowie
Pozostałości po klasztorze
Po przejęciu Kryłowa w 1753 roku Józef Jerzewski zajął się podupadłym
miasteczkiem, zaczynając od fundacji OO Reformatów. Spotkał się jednak z licznymi
protestami miejscowych konwentów (Bernardynów z Sokala, Kapucynów
z Uścigowa, Dominikanów z Hrubieszowa), obawiających się konkurencji.
Ostatecznie kwestię tą rozstrzygnęła kuria rzymska i Reformaci przybyli do Kryłowa.
Początkowo osiedlili się przy wzniesionym dla nich drewnianym kościółku a od 1763
przy murowanym i okazałym kościele i klasztorze. Ale juz w 1808 roku władze
austriackie skasowały konwent a zakonników wywieziono do Rawy Ruskiej. Kościół i
klasztor pozbawione opieki sprzedano na licytacji i rozebrano. Dziś po konwencie
pozostały jedynie mury ogrodzenia, resztka kamiennej studni w pozostałościach po
ogrodzie reformackim i najbardziej warta uwagi rokokowa figura św. Jana
Nepomucena wykonana w kamieniu około 1768 roku.
Figura św. Jana Nepomucena.
12
Dwór pałacowy
W roku 1781 Kryłów nabyła Józefa Chrzanowska. Jej syn Józef w miejsce
drewnianego dworku wzniósł w 1820 roku dwór murowany klasycystyczny z wątkami
barokowymi, zakładając także rozległy park. Była to wówczas jedna z bardziej
znaczących budowli województwa lubelskiego. Kolejną spadkobierczynią dworu
została Józefa Angela Gabriela Chrzanowska, która wyszła w 1878 roku za mąż za
Antoniego Horodyjskiego z Mołodiatycz. Dwór znacznie rozbudowano, podwyższono
o jedno piętro, dostawiono z frontu wysoką więżę, całości nadano cechy neogotyku,
przez co dwór stał się magnackim pałacem z prawdziwego zdarzenia. W czasie
I wojny światowej pałac został znacznie uszkodzony, po czym tylko częściowo go
odrestaurowano. We wrześniu 1939 roku został spalony przez Niemców
odstępujących od Włodzimierza. Po roku 1950 rozebrano zachowane resztki ścian,
portyku i południowego ryzalitu. Dziś po dworku pozostała neogotycka brama
wjazdowa i domek odźwiernego przy parku (jak i sam park), wybudowane w drugiej
połowie XIX wieku oraz pałacowa studnia. Na południe od Kryłowa znajdują się
jeszcze pozostałości zespołu pałacowego oraz cmentarz unicki...
Neogotycka brama wjazdowa prowadząca do nieistniejącego już dworu
Chrzanowskich
Posadów
Gmina Telatyn, wieś na Grzędzie Sokalskiej, na płn. wysokim brzegu Kamionki
grodzisko z X-XI w. jedno z obronnego łańcucha Grodów Czerwieńskich o wspaniale
13
zachowanym kształcie pierścieniowatych wałów, majdan wewnątrz o wymiarach 58 x
79 m; w pobliskim lesie znajduje się duży kurhan, u stóp którego są mogiły
średniowiecznych rycerzy.
„Warto zobaczyć”
Sosna Grottgera
„Dochodziło popołudnie 16 czerwca 1866 roku. Na dziedziniec dworu Skolimowskich
w Dyniskach wjechał powóz. W środku siedział młody, choć już znany, lwowski
artysta Artur Grottger, spokrewniony z Izydorą Skolimowską, właścicielką dworu.
Jednak, to nie dla niej przybył do Dynisk, lecz dla młodziutkiej Wandy Monné, która w
tym uroczym zakątku spędzała wakacje…
Miejsce to związane jest z pobytem i historią miłości Artur Grottger do Wandy
Monné.
Kapliczka Św. Marii Magdaleny wzniesiona na początku XIX w. w stylu
klasycystycznym. W roku 2007 odbudowana od podstaw. Wewnątrz rzeźba z drewna
lipowego św. Marii Magdaleny. Rzeźba kamienna św. Marii Magdaleny z pierwotnej
kapliczki znajduje się w kościele w Targoszynie. Za czasów pobytu Artura Grottgera
w Dyniskach w roku 1866 kapliczka znajdowała się przy drodze prowadzącej z dworu
w Dyniskach do dworu w Magdalence. Jego właścicielem był Józef Skolimowski,
uczestnik powstania styczniowego.
14
Rezerwat „Suśle Wzgórza”
Suśle Wzgórza stanowią specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 27.1 ha.
Ostoja leży na Wyżynie Zachodnio-Wołyńskiej, w paśmie wzniesień zwanych Grzędą
Sokalską na terenie gminy Dołhobyczów.
Suśle Wzgórza osiągają wysokości przekraczające 300 m n.p.m, a użytkowane są
głównie jako grunty orne, łąki i pastwiska.
Podstawowym celem ustanowienia na tym terenie ostoi jest ochrona populacji susła
perełkowatego - gatunku o priorytetowym znaczeniu dla ochrony europejskiej
bioróżnorodności.
Suseł perełkowaty jest gatunkiem ginącym w Polsce i wpisany jest do Polskiej
Czerwonej Księgi Zwierząt.
Łąka storczykowa w Dołhobyczowie
Wełnianka łac.Eriophorum”.
15
Obuwik pospolity łac. Cypripedium Calceolus
Ten przepiękny polski storczyk w Nadleśnictwie Mircze rośnie na pięciu
stanowiskach. Dobrze czuje się w miejscach pół cienistych. Jeżeli nie ma dogodnych
warunków rozwoju, kłącza mogą przelegiwać w ziemi nawet do 25 lat, nie
wypuszczając części nadziemnej.
Kwiaty obuwika są przykładem tzw. "kwiatów pułapkowych", rzadko spotykanych
w naszej florze. Warżka kwiatu jest silnie rozdęta i stanowi swoistego rodzaju
pułapkę dla owadów poszukujących nektaru. Owad wędrujący po warżce ześlizguje
się do jej wnętrza, a następnie poszukując wyjścia przechodzi najpierw obok
znamienia a następnie ociera się o pręcik, zbierając woskowatą masę pyłkową.
Zdarza się, że słabsze owady giną, nie potrafiąc wydostać się z pułapki.
16
Storczyk Plamisty łac. Orchis maculata
„Czapliniec”
„Czapliniec” w Kosmowie to największa na Zamojszczyźnie kolonia czapli siwej.
Z dokonanych obserwacji wynika, że składa się z ok. 150 gniazd na powierzchni
17
ok. 20 arów, z których przeważająca część jest zamieszkała. Czapla siwa (Ardea
cinerea) jest największą europejską czaplą - 91 cm. Rozpiętość jej skrzydeł wynosi
ok. 1,4m. Zamieszkuje tereny podmokłe lub obszary z dużą liczbą zbiorników
wodnych. Często przesiaduje na gałęziach drzew. Lata wolno, miarowo uderzając
skrzydłami. W czasie lotu szyję ma esowato wygiętą ku tyłowi. Ptaki polują z zasiadki
przy brzegach płytkich wód, na polach i łąkach. W skład ich diety wchodzą: ryby,
płazy, małe ssaki i owady. Czaple gniazdują koloniami. Jest to ptak wędrowny lub
osiadły. Na terenach lęgowych przebywa od lutego do sierpnia. Gniazda buduje z
chrustu w koronach wysokich drzew i są one wykorzystywane przez ptaki co roku.
Już od marca czapla siwa składa 2-5 bladych niebieskozielonych jaj.
Nieujarzmiony Bug
Rzeka Bug.
Jest to jedna z nielicznych tak dużych rzek o naturalnym korycie z licznymi skarpami,
mieliznami, wyspami, z przepięknymi starorzeczami oraz barwnymi rozległymi łąkami
i pastwiskami. Wyjątkowe bogactwo fauny i flory z dużym udziałem rzadkich,
ginących i chronionych gatunków roślin i zwierząt, duża różnorodność szaty roślinnej
18
i niewielki stopień jej przekształcenia, czyste powietrze. To wszystko stanowi
o naturalnym charakterze pięknej i zarazem niebezpiecznej rzeki.
Bogate walory przyrodniczo-krajobrazowe rozległej doliny Bugu decydują
o swoistości i niepowtarzalności nadbużańskich terenach w skali kraju, a nawet
Europy.
19