Program kształcenia w roku akademickim 2014/2015

Transkrypt

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
PROGRAM KSZTAŁCENIA
NA ROK AKADEMICKI 2014/2015
KIERUNEK: FARMACJA
1
Spis treści
Grupa treści podstawowych
Biomedyczne i humanistyczne podstawy farmacji
Biologia i genetyka
Anatomia
Fizjologia
Patofizjologia
Biochemia
Patobiochemia
Metabolizm leków
Farmakogenomika
Immunologia
Biologia molekularna
Mikrobiologia
Botanika farmaceutyczna
Kwalifikowana pierwsza pomoc
Psychologia i socjologia
Strona
4
9
14
21
27
31
34
38
43
47
51
60
69
71
Fizykochemiczne podstawy farmacji
Biofizyka
Chemia ogólna i nieorganiczna
Chemia analityczna
Chemia fizyczna
Chemia organiczna
Identyfikacja związków organicznych
Matematyka
Statystyka
Technologia informacyjna
73
79
87
94
101
109
111
113
115
Grupa treści kierunkowych
Analiza, synteza i technologia leków
Chemia leków
Synteza i technologia środków leczniczych
Biotechnologia farmaceutyczna
Technologia postaci leku 1
Farmakognozja
121
130
136
142
147
154
159
Biofarmacja i skutki działania leków
Biofarmacja
Farmakokinetyka
Farmakologia i farmakodynamika
Toksykologia
Bromatologia
Lek pochodzenia naturalnego
168
175
179
194
199
208
Praktyka farmaceutyczna
Farmacja praktyczna
217
2
Opieka farmaceutyczna
Farmakoterapia i informacja o lekach
Prawo farmaceutyczne
Farmakoekonomika
Higiena i epidemiologia
Historia farmacji
Etyka zawodowa
Język angielski
Język łaciński
Fakultatywny blok programowy
Metodologia badań naukowych
Praktyka wakacyjna w aptece ogólnodostepnej
Praktyka wakacyjna w aptece szpitalnej
Praktyka zawodowa w aptece
219
231
243
248
253
258
261
266
268
270
271
272
275
278
3
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
BIOLOGIA I GENETYKA
Moduł: treści podstawowe
Przedmiot obowiązkowy
Kierunek: farmacja
Poziom: jednolite studia magisterskie
Rok studiów: I
Semestr: zimowy
Język wykładów: polski
Profil: praktyczny
Forma studiów: stacjonarne oraz niestacjonarne
CP1
Nauczenie studentów zagadnień związanych z cytologią organizmów
eukariotycznych w zakresie niezbędnym do zrozumienia innych
przedmiotów o charakterze biologicznym wykładanych w czasie studiów.
CP2
Nauczenie studentów podstawowych zagadnień związanych z genetyką
ze szczególnym uwzględnieniem chorób genetycznych.
CP3
Nauczenie studentów zagadnień związanych z parazytologią lekarską
i chorobami pasożytniczymi
WW1 Wiadomości z biologii nauczanej w zakresie rozszerzonym w liceach
ogólnokształcących.
EK1
A.W1.
Wykazuje znajomość organizacji żywej materii, cytofizjologii
komórki i ewolucji układu pasożyt-żywiciel
Wykazuje znajomość organizacji żywej materii i cytofizjologii komórki
organizmów eukariotycznych;
Zna układ pasożyt – żywiciel na przykładzie wybranych,
najpowszechniejszych pasożytów człowieka oraz podstawy wykrywania
chorób pasożytniczych i ich objawy.
EK2
A.W2.
Zna podstawy genetyki klasycznej, populacyjnej i molekularnej oraz
genetyczne aspekty różnicowania komórek
zna podstawy genetyki klasycznej i molekularnej.
EK3
A.W3.
Rozumie dziedziczenie monogenowe i poligenowe cech człowieka, jest
w stanie scharakteryzować genetyczny polimorfizm populacji
ludzkiej. Rozumie przyczyny powstawania wybranych chorób
genetycznych dziedziczonych mono- i poligenowo.
EK4
A.W10.
Zna podstawy budowy i funkcji błon biologicznych oraz mechanizmów
transportu przez błony.
EK5
A.W15.
Zna podstawy molekularnych aspektów cyklu komórkowego –
proliferacja, apoptoza i transformacja nowotworowa.
Liczba
Nazwa
godzin
W1
Zasadnicze różnice w budowie komórek Procaryota
1
i Eucaryota. Organelle komórkowe
W2
Budowa błon biologicznych – podstawowe składniki lipidowe
2
i rodzaje
białek
błonowych.
Udział
retikulum
endoplazmatycznego w sortowaniu białek.
2
W3
Mechanizm
transportu
pęcherzykowego:
kompleksy
opłaszczające, adaptyny. Rodzaje transportu pęcherzykowego:
endocytoza, fagocytoza i egzocytoza.Pojęcie autofagocytozy
Endosomy, Lizosomy.
4
W4
W5
W6
W7
Cytoszkielet.
Substancja pozakomórkowa.
Adhezja komórek i typy połączeń międzykomórkowych.
Podstawy transportu substancji przez błony: dyfuzja bierna,
dyfuzja ułatwiona, transport aktywny.
Jądro komórkowe. Struktura kwasów nukleinowych. Metylacja
DNA.
1
1
1
1
W9
Przyczyny mutacji genowych spontanicznych i indukowanych.
Wybrane mutageny chemiczne i fizyczne wpływające
bezpośrednio na DNA.
1
W10
Podstawy mechanizmów regulacji cyklu komórkowego. Punkty
kontrolne. Wybrane białka biorące udział w regulacji cyklu
komórkowego i konsekwencje mutacji kodujących je genów.
Starzenie się i śmierć komórek. Nekroza i apoptoza.
3
W11
Parazytologia - leki przeciwpasożytnicze.
1
S1
Cytologia – cykl życiowy komórki, budowa chromatyny, typy
chromosomów.
Parazytologia
- rodzaje współżycia organizmów zwierzęcych,
- klasyfikacja pasożytów na podstawie różnych kryteriów,
- morfologiczne i fizjologiczne cechy adaptacyjne pasożytów,
- mechanizmy oddziaływania pasożytów na żywiciela,
- drogi i źródła inwazji pasożytów,
- metody wykrywania i zwalczania pasożytów,
- profilaktyka chorób pasożytniczych.
Porównanie budowy
komórki roślinnej i zwierzęcej
na podstawie gotowych i przygotowanych przez studentów
preparatów mikroskopowych
Substancje zapasowe komórki roślinnej i struktury komórkowe
o znaczeniu diagnostycznym na podstawie gotowych
i przygotowanych przez studentów preparatów mikroskopowych
Praktyczne rozróżnianie różnych typów roślinnych ścian
komórkowych, na podstawie mikrochemicznych reakcji
barwnych.
Podziały komórkowe:
1. Samodzielne rozpoznawanie poszczególnych faz mitozy
w preparatach ze stożków wzrostu korzeni Allium cepa.
2. Prezentacja multimedialna faz mejozy.
Przykłady
kariotypów
roślinnych
z
uwzględnieniem
rozpoznawania różnych typów chromosomów.
Nauka samodzielnego określania indeksu mitotycznego
w wykonywanych preparatach mikroskopowych.
Rozpoznawanie skutków wpływu wzorcowych związków
chemicznych na podziały komórkowe:
a) hamowanie mitozy w stadium metafazy (statmokineza)
b) hamowanie cytokinezy (statmodiereza)
c) zmiany
w
strukturze
chromosomów
(aberracje
chromosomowe).
Mutageneza środowiskowa. Określanie wpływu wybranych
mutagenów środowiskowych na podziały komórkowe
i bezpośrednio na chromosomy.
3
W8
S2
L1
L2
L3
L4
L5
L6
1
3
3
3
3
3
3
3
5
L7
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
Zapoznanie się z prawidłowym i nieprawidłowym kariotypem
3
człowieka
a) chromosomy człowieka – zróżnicowanie ich budowy
morfologicznej w poszczególnych grupach
b) aberracje chromosomów płciowych i autosomów jako źródło
chorób genetycznych.
Prezentacja multimedialna przedstawiająca zmiany fenotypowe
u pacjentów chorych na choroby genetyczne o różnej etiologii,
dokładne omówienie tego zagadnienia.
L8
1. Samodzielne rozpoznawanie składników morfotycznych krwi
3
człowieka w preparatach mikroskopowych.
2. Obserwacje zmian cytologicznych w budowie komórek
nowotworowych w preparatach mikroskopowych.
L9
1. Prezentacja multimedialna przedstawiająca różne struktury
3
komórkowe w mikroskopach elektronowych,
2. Obserwacja elementów substancji pozakomórkowej
w preparatach mikroskopowych,
L10
Obserwacja pasożytniczych pierwotniaków w preparatach
3
mikroskopowych oraz omówienie ich morfologii, cyklu
rozwojowego, chorobotwórczości i metod wykrywania:
1. Wiciowce - Mastigophora (Flagellata)
2. Korzenionóżki – Rhizopoda
3. Zarodnikowce – Sporozoa
4. Orzęski - Ciliata
L11
Obserwacja
budowy
morfologicznej
i
anatomicznej
3
pasożytniczych robaków płaskich:
1. Przywry Trematoda (Digenea,
2. Tasiemce - Cestoidea,
Omówienie ich, cykli rozwojowych, chorobotwórczości i metod
wykrywania.
3
L12
Obserwacja
budowy
morfologicznej
i
anatomicznej
pasożytniczych robaków obłych:
1. Nicienie – Nematoda
Omówienie ich, cykli rozwojowych, chorobotwórczości i metod
wykrywania.
L13
Obserwacja
budowy
morfologicznej
i
anatomicznej
3
pasożytniczych owadów i pajęczaków( Insecta, Arachnida).
Omówienie ich znaczenia w medycynie.
EK1
W1, W4, W5,W6, W8, W11,S2, L1, L2, L3, L8, L9, L10, L11, L12, L13.
EK2
W9, L4, L5,
EK3
W9, L7,
EK4
W2, W3, W7,
EK5
W10, S1, L4, L5, L6.
F
kartkówka I: L5-L6, kartkówka II: L7, kartkówka III: L8, kartkówka IV:
L10, kartkówka V: L11-L12, kolokwium I: L1-L9, kolokwium II: L10L13.
P
Egzamin: W1-W11, S1-S2, L1–L13.
EK1 A.W1.
Wykazuje znajomość organizacji żywej materii, cytofizjologii komórki
i ewolucji układu pasożyt-żywiciel.
Wykazuje znajomość organizacji żywej materii i cytofizjologii komórki
organizmów eukariotycznych;
Zna układ pasożyt – żywiciel na przykładzie wybranych, najpowszechniejszych
6
pasożytów człowieka oraz podstawy wykrywania chorób pasożytniczych i ich
objawy.
2
Nie wykazuje znajomości co najmniej 55% przerobionego materiału.
3
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie dostatecznym
(55 – 75%).
4
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie dobrym (75 –
90%).
5
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie bardzo dobrym
(90 – 100%).
EK2 A.W2.
Zna podstawy genetyki klasycznej, populacyjnej i molekularnej
oraz genetyczne aspekty różnicowania komórek.
Zna podstawy genetyki klasycznej i molekularnej,
2
Nie zna co najmniej 55% przerobionego materiału.
3
Zna przerobiony materiał na poziomie dostatecznym (55 – 75%).
4
Zna przerobiony materiał na poziomie dobrym (75 – 90%).
5
Zna przerobiony materiał na poziomie bardzo dobrym (90 – 100%).
EK3 A.W3.
Rozumie dziedziczenie monogenowe i poligenowe cech człowieka, jest w stanie
scharakteryzować genetyczny polimorfizm populacji ludzkiej. Rozumie
przyczyny powstawania wybranych chorób genetycznych dziedziczonych monoi poligenowo.
2
Nie rozumie i nie umie co najmniej 55% przerobionego materiału.
3
Rozumie i umie przerobiony materiał na poziomie dostatecznym (55-75%).
4
Rozumie i umie przerobiony materiał na poziomie dobrym (75 – 90%).
5
Rozumie i umie przerobiony materiał na poziomie bardzo dobrym (90100%).
EK4 A.W.10
Zna podstawy budowy i funkcji błon biologicznych oraz mechanizmów
transportu przez błony.
2
3
4
5
EK5 A.W15.
Zna podstawy molekularnych aspektów cyklu komórkowego – proliferacja,
apoptoza i transformacja nowotworowa.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
15
studenta
S
6
L
39
4
Przygotowanie do seminariów
15
Przygotowanie do laboratorium
15
Przygotowanie do egzaminu
30
Piśmiennictwo 1. Alberts B., Bray D., Hopkin K¸ Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K.,
Walter P. Podstawy biologii komorki. PWN Warszawa 2007
podstawowe
2. Seminaria z cytofizjologii (red. J. Kawiak, M. Zabla) Elsevier & Partner 2008.
3. Kadłubowski R., Kurnatowska A. Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL
Warszawa 1999.
7
4. Dingermann T., Kreis, Rimpler H., Zuendorf I.” Biologia Farmaceutyczna”
MedPharm Polska 2012
Piśmiennictwo 1. Stevens A., Lowe J. Histologia człowieka. PZWL, Wyd. Medyczne Słowiński
Verlag 2000
uzupełniające
2. Zabel M. (red.) Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii.
Urban & Partner Wrocław 2008
3. Brown T.A. Genomy. PWN Warszawa 2009
4. Buczek A. Choroby pasożytnicze; epidemiologia, diagnostyka, objawy.
Koliber, Lublin 2005.
5. Buczek A. Atlas pasożytów człowieka. Koliber, Lublin 2005.
6. Deryło A. (Redaktor naukowy) Parazytologia
i akaroentomologia medyczna. PWN Warszawa 2002
Prowadzący
Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk
przedmiot
Jednostka prowadząca przedmiot:
Dodatkowe
Zakład Biologii Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin Leczniczych
informacje
8
Karta
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: ANATOMIA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I
Semestr: letni
Profil: praktyczny
CP1
zna i posługuje się mianownictwem anatomicznym w języku
polskim
CP2
umie podać właściwą nazwę, ogólną topografię i zarys rozwoju
poszczególnych narządów
CP3
rozumie i analizuje ruchy wykonywane w poszczególnych stawach
CP4
rozumie czynność tkanek i narządów w warunkach prawidłowych
CP5
rozumie zależność pomiędzy budową i czynnością narządu
WW1
ZNAJOMOŚĆ BIOLOGII, ANATOMII CZŁOWIEKA i
ZWIERZĄT ORAZ JĘZYKA POLSKIEGO W ZAKRESIE
SZKOŁY ŚREDNIEJ
EK1
zna prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i
podstawowe
A.W4.
zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach
zdrowia i
choroby;
EK2
stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia;
A.U4.
EK3
A.U22
EK4
A.K1.
rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu człowieka,
stosuje zasady kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz udziela
kwalifikowanej pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia
i życia;
ocenia działania oraz rozstrzyga dylematy moralne w oparciu o
normy i zasady etyczne
9
Treść nauczania obejmuje zagadnienia omawiane na wykładach i
poznawane praktycznie na ćwiczeniach prowadzonych w pracowni
dydaktycznej z użyciem modeli i preparatów muzealnych. W trakcie
zajęć nacisk kładziony jest na interaktywne omówienie materiału z
wykładów.
Elementy anatomii prawidłowej człowieka dotyczące
poszczególnych układów i narządów.
Wykłady są wzbogacone obrazami radiologicznymi, USG, CT i MR
oraz uzyskanymi za pomocą niektórych technik endoskopowych. W
tym celu Zakład prowadzi współpracę z wieloma Zakładami i
Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacone metodami
wizualnymi przez wykorzystanie filmów i nagrań video
Podane niżej programy wykładów i ćwiczeń zostały określone w
ogólnym i krótkim brzmieniu.
Program może ulegać niewielkiej modyfikacji w zależności od
układu kalendarza.
Szczegółowy program wykładów i ćwiczeń zostanie podany na
początku roku
Treści
programowe
Nazwa
Tematy
wykładów
Tematy
Ćwiczeń
W1
W2
W3
W4
W5
W6
C1
C2
Ogólna budowa, osteologia, układ mięśniowy
Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy
Układ krążenia, układ oddechowy
Układ trawienny
Układ moczowy, narządy płciowe męskie, narządy
płciowe żeńskie i powłoka wspólna
Układ dokrewny. Narządy zmysłów.
OSTEOLOGIA
Osie, płaszczyzny, linie ciała.
Ogólny podział kości, budowa kości.
Kręgosłup.
Kości klatki piersiowej.
Kości kończyny górnej.
Kości kończyny dolne.
Miednica jako całość.
Kości czaszki:
• kości mózgoczaszki,
• kości trzewioczaszki;
• czaszka noworodka.
Połączenia kości: podział, budowa stawu
UKŁAD MIĘŚNIOWY:
Budowa ogólna mięśni.
Topografia mięśni powierzchownych.
Analiza działania tłoczni brzusznej i jej znaczenie.
Ocena przydatności mięśni do wstrzyknięć
domięśniowych
UKŁAD NERWOWY
Podział układu nerwowego
Podstawowe pojęcia - nerw, włókno nerwowe, splot,
zwój, ośrodek, mediator, synapsa, odruch, łuk
odruchowy.
Liczba
godzin
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
3
3
10
C3
C4
Budowa mózgowia:
• kresomózgowie;
• międzymózgowie;
• śródmózgowie;
• tyłomózgowie
Budowa rdzenia kręgowego w przekroju poprzecznym.
Opony. Płyn mózgowo.-rdzeniowy
Układ nerwowy obwodowy:
• część współczulna
• część przywspółczulna
NARZĄDY ZMYSŁU
OKO
Budowa gałki ocznej
Aparat ochronny i ruchowy oka.
Adaptacja, akomodacja.
NARZĄD PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWY
• ucho zewnętrzne
• ucho środkowe
• ucho wewnętrzne
POWŁOKA WSPÓLNA
Podział powłoki wspólnej
Budowa skóry, włosa, paznokcia.
Podział i budowa gruczołów skóry:
• łojowe
• potowe
• sutkowe
UKŁAD KRĄŻENIA
Położenie serca w stosunku do innych narządów
Budowa serca:
• Układ przewodzący serca
• Unerwienie,
• unaczynienie serca.
Czynność serca
Budowa i podział naczyń krwionośnych.
Przebieg głównych pni tętniczych i żylnych.
Krążenie małe, duże, wrotne, płodowe.
Śledziona.
UKŁAD ODDECHOWY
Podział układu oddechowego.
Budowa nosa zewnętrznego. Budowa krtani.
Podział tchawicy.
Różnice anatomiczne oskrzela prawego i lewego.
Płuca budowa zewnętrzna i wewnętrzna, topografia.
Opłucna - budowa, znaczenie zachyłków opłucnowych
UKŁAD TRAWIENNY
Podział układu trawiennego
Budowa jamy ustnej:
zęby - budowa ogólna, kolejność wyrzynania się zębów
język – budowa
ślinianki - podział, położenie
Budowa gardła, przełyku.
Żołądek:
położenie w stosunku do innych narządów
3
3
11
C5
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
budowa z uwzględnieniem odcinków, krzywizn
budowa ścian żołądka
Jelito cienkie:
Podział budowa, położenie dwunastnicy, jelita czczego i
krętego
Jelito grube:
podział, położenie, budowa
Wątroba:
budowa ogólna i mikroskopowa
drogi wyprowadzające żółć
układ wrotny wątroby
Trzustka:
budowa części zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej
UKŁAD MOCZOWY
Podział narządów moczowych.
Nerki:
•
•
budowa nefronu
Moczowód - położenie,
Budowa pęcherza moczowego.
Cewki moczowe - żeńska i męska.
NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE
Budowa i topografia narządów płciowych męskich
wewnętrznych:
•
jądra, najądrza, nasieniowody, pęcherzyki
nasienne, gruczoł krokowy, gruczoły opuszkowocewkowe, powrózek nasienny, przewody wytryskowe
Budowa narządów płciowych męskich zewnętrznych prącie, moszna
NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE
Budowa i topografia narządów płciowych żeńskich
wewnętrznych:
jajniki i funkcje, jajowody, macica, pochwa
Podział, budowa sromu niewieściego.
W1-W6, C1-C5
3
EK1
A.W4.
EK2
W1-W6, C1-C5
A.U4.
EK3
W1-W6, C1-C5
A.U22
EK4
W1-W6, C1-C5
A.K1.
F Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest czynny udział w wykładach i
ćwiczeniach. Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowiązany
jest przychodzić na zajęcia przygotowany teoretycznie z aktualnego
materiału oraz obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio
odbytych ćwiczeń.
P W1,W2,W3,W4,W5,W6, C1,C2,C3,C4,C5
Zaliczenie ćwiczeń z całego materiału ćwiczeniowego, jest jednocześnie
warunkiem dopuszczenia do egzaminu.
Egzamin testowy obejmuje tematy ćwiczeń i wykładów. Aby uzyskać ocenę
12
Szczegóły oceny
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań
EK1 zna prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i podstawowe
zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach zdrowia i
choroby
2
Na ocenę 2 student umie poniżej 65%
3
Na ocenę 3 student umie w 65%-79%
4
5
Na ocenę 5 student umie powyżej 93%
EK2 stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia
2
3
4
5
EK3 rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu człowieka, stosuje
zasady
kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz udziela kwalifikowanej pierwszej
pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia
2
3
4
5
EK4 ocenia działania oraz rozstrzyga dylematy moralne w oparciu o normy i
zasady etyczne
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
S
C
15
2
Przygotowanie do ćwiczeń
30
10
Anatomia Człowieka W.Woźniak Urban & Partner Wrocław
Mały atlas anatomiczny Aleksandrowicz R. , wyd. PZWL
Anatomia Czynnościowa R.Maciejewski, K.Torres Czelej
Anatomia Człowieka W. Sylwanowicz (red. Sokołowska Pituchowa) PZWL
Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL (wybrane
rozdziały)
Atlas anatomii człowieka Sobotta, wyd. Urban & Partner
Prof. dr hab. Bogdan Ciszek
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej
Ul. Chałubińskiego 5
Warszawa , 02-004
22 629-52-83
13
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty kształcenia
Nazwa: FIZJOLOGIA
Przedmiot: obowiązkowy
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr: zimowy
Język wykładów; polski
Profil: praktyczny
Forma studiów: stacjonarne
CP1
Poznanie z mechanizmów funkcjonowania oraz regulacji
funkcjonowania organizmu człowieka na poziomie molekularnym,
komórkowym, tkankowym, narządowym i systemowym. Zakres
nauczania obejmuje układ nerwowy, krążenia, oddechowy, pokarmowy,
moczowo- płciowy i hormonalny człowieka.
WW1
Student powinien znać podstawy biologii z zakresu szkoły średniej.
WW2
Student powinien znać pojęcia wprowadzone na I roku studiów, w
ramach przedmiotu: Anatomia, Bezpieczeństwo i Higiena Pracy,
Biofizyka, Biologia z genetyką.
EK1
A.W4 zna (prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i)
podstawowe
zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach zdrowia (i
choroby)
EK2
A.W5 zna fizjologię układów: nerwowego, wydzielania wewnętrznego,
krążenia, limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego, moczowego i
oddechowego, mechanizmy adaptacyjne, regulacji nerwowej,
hormonalnej i termoregulacji
EK3
A.W6 zna i rozumie mechanizmy modyfikacji procesów fizjologicznych
przez środki farmakologiczne
EK4
A.W10 zna strukturę i funkcje błon biologicznych oraz mechanizmy
transportu
przez błony, ze szczególnym uwzględnieniem fizjologii funkcjonowania
kanałów jonowych, transporterów błonowych i wszystkich typów
receptorów dla neuroprzekaźników.
EK5
A.W11 zna molekularne aspekty transdukcji sygnałów, ze szczególnym
uwzględnieniem kontroli funkcji struktur komórkowych przez systemy
przekazywania sygnału wewnątrz komórkowego, uruchamianego przez
receptory błonowe
EK6
A.W25 zna metody oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka
w stanie zagrożenia oraz zasady udzielania kwalifikowanej pierwszej
pomocy, ze szczególnym uwzględnieniem hemodynamiki i regulacji serca
i naczyń krwionośnych, regulacji i mechaniki układu oddechowego,
wpływu hipoksji, hiperkapnii i zaburzeń gospodarki wodnoelektrolitowej na funkcje neuronów ośrodkowego układu nerwowego.
EK7
A.U1 analizuje i opisuje zależności między organizmami a
środowiskiem, ze szczególnym uwzględnieniem odbioru, przewodzenia i
analizy informacji czuciowej oraz reakcji odruchowych i zmian
zachowania organizmu powstających w wyniku pobudzenia receptorów
czuciowych.
EK8
A.U4 stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia
A.U5 opisuje mechanizmy funkcjonowania organizmu ludzkiego na
EK9
wszystkich poziomach jego organizacji, rozpatruje poszczególne funkcje
organizmu ludzkiego jako powiązane elementy zintegrowanej całości,
14
charakteryzuje
możliwości adaptacyjne organizmu człowieka
Nazwa
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
Fizjologia błon komórkowych
Klasyfikacja kanałów jonowych. omówienie kanałów
jonowych kontrolowanych przez potencjał, przekaźniki i
wtórne przekaźniki cytoplazmatyczne oraz bodźce czuciowe.
Mechanizm powstawania potencjału błonowego
spoczynkowego oraz potencjału czynnościowego.
Mechanizm przekazywania sygnału w obszarze
pojedynczej komórki nerwowej Przekazywanie informacji w
obrębie neuronu. Mechanizmy odpowiedzialne za
przekazywanie informacji między dendrytami i wzgórkiem
aksonu. Przekazywanie informacji wzdłuż aksonu.
Fizjologia synaps nerwowych Przekazywanie informacji
między neuronami. Mechanizm działania synapsy chemicznej.
Klasyfikacje synaps nerwowych ze względu na
neurotransmiter, receptor, strukturę i mechanizm działania.
Receptory jonotropowe ze szczególnym uwzględnieniem
synapsy nerwowo-mięśniowej.
Mechanizmy przekazywania informacji między
komórkami
Receptory metabotropowe. Mechanizm działania. Znaczenie
funkcjonalne. Mechanizmy przekazywania informacji między
komórkami niezależne od synaps nerwowych.
Fizjologia układu autonomicznego
Struktura układu współczulnego. Struktura układu
przywspółczulnego. Efektory układu autonomicznego.
Regulacja odruchowa funkcji efektorów układu
autonomicznego.
Fizjologia układu czuciowego
Funkcja układu czuciowego. Struktura układu czuciowego.
Klasyfikacje receptorów czuciowych. Klasyfikacja dróg
czuciowych. Kora czuciowa.
Fizjologia układu ruchowego
Ogólny schemat układu ruchowego. Pojęcie wspólnej
końcowej drogi układu ruchowego. Odruchowa kontrola
motoneuronów. Kontrola motoneuronów przez drogi ruchowe
zstępujące. Fizjologia jąder podkorowych. Fizjologia
móżdżku.
Fizjologia serca
Układ bodźcoprzewodzący serca. Mechanizm powstawania
potencjałów rozrusznikowych. Potencjały czynnościowe
komórek mięśnia sercowego. Sprzężenie elektromechaniczne
w komórkach mięśnia sercowego.
Kontrola funkcji serca przez układ autonomiczny oraz
przez odruchy neuronalne
Kontrola funkcji układu bodźcoprzewodzącego serca i
komórek roboczych mięśnia sercowego przez układ
autonomiczny współczulny i przywspółczulny. Kontrola
układu bodźcoprzewodzącego serca i komórek roboczych
mięśnia sercowego przez odruch z baroreceptorów tętniczych,
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
15
W10
W11
W12
W13
W14
W15
C1
C2
C3
odruch z chemoroceptorów tętniczych, odruchy z receptorów
sercowych, odruch z receptorów bólowych.
Fizjologia układu naczyniowego
Kontrola mięśniówki gładkiej naczyń układu krążenia przez
układ autonomiczny współczulny i przywspółczulny. Kontrola
mięśniówki gładkiej naczyń przez hormony. Kontrola
mięśniówki gładkiej naczyń przez czynniki uwalniane
miejscowo. Kontrola mięśni gładkich układu naczyniowego
przez odruch z baroreceptorów tętniczych, odruch z
chemoroceptorów tętniczych, odruchy z receptorów
sercowych, odruch z receptorów bólowych.
Fizjologia regulacji układu hormonalnego
Podwzgórze i przysadka. Hormony tarczycy. Hormony
przytarczyc. Hormony nadnerczy.
Hormony trzustki.
Fizjologia układu pokarmowego
Funkcje przewodu pokarmowego. Regulacja funkcji
efektorów autonomicznych układu pokarmowego: mięśniówki
gładkiej i gruczołów przewodu pokarmowego. Mechanizm
powstawania potencjału błonowego i potencjałów
czynnościowych komórek mięśni gładkich przewodu
pokarmowego. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach
mięśni gładkich.
Fizjologia układu pokarmowego
Funkcja i regulacja działania żołądka. Funkcja i regulacja
działania trzustki. Funkcja i regulacja wydzielania żółci.
Regulacja krążenia trzewnego. Hormony trzustki.
Fizjologia układu oddechowego
Receptory czuciowe układu oddechowego. Regulacja funkcji
efektorów autonomicznych układu oddechowego: mięśniówki
gładkiej i gruczołów dróg oddechowych. Kontrola odruchowa
funkcji przepony i mięśni międzyżebrowych. Struktura i
funkcja centralnego generatora oddechowego.
Fizjologia nerek i płynów ustrojowych
Fizjologia nerek. Równowaga kwasowo-zasadowa.
Równowaga wodno-elektrolitowa.
Fizjologia komórki. Fizjologia krwi.
Fizjologia i regulacja procesu krwiotworzenia. Fizjologia i
regulacja procesu krzepnięcia krwi. Transport substancji
odżywczych i metabolitów przez krew.
Demonstracja komputerowa transportu substancji odżywczych
i metabolitów przez krew.
Fizjologia komórek pobudliwych.
Funkcja i klasyfikacja kanałów jonowych. Mechanizm
powstawania potencjału spoczynkowego i czynnościowego.
Fizjologia propagacji potencjału czynnościowego wzdłuż
aksonu.
Demonstracja komputerowa mechanizmów działania kanałów
jonowych i potencjałów czynnościowych.
Mechanizmy przekazywania informacji między
komórkami. Mechanizm skurczu mięśni.
Przekazywanie informacji na drodze chemicznej:
synaptycznej, parakrynowej, endokrynowej, za
2
2
2
2
2
2
3
3
3
16
C4
C5
C6
C7
C8
pośrednictwem fermonów. Klasyfikacja synaps nerwowych.
Budowa synapsy nerwowo-mięśniowej. Mechanizm działania
synapsy nerwowo-mięśniowej. Blokery i aktywatory synapsy
nerwowo-mięśniowej. Sprzężenie elektrochemiczne.
Potencjały czynnościowe mięśni poprzecznie prążkowanych.
Mechanizm skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych.
Elektromiogram. Regulacja siły skurczu mięśni poprzecznie
prążkowanych.
Demonstracja oceny siły mięśniowej w skali Lovett'a.
Komputerowa demonstracja mechanizmu działania złącza
nerwowo-mięśniowego i modelu ślizgowego skurczu mięśnia
poprzecznie prążkowanego.
Układ autonomiczny.
Transmisja zwojowa. Efektory układu autonomicznego.
Transmisja obwodowa w układzie autonomicznym.
Sprzężenie elektromechaniczne w mięśniówce gładkiej.
Receptory czuciowe układu autonomicznego. Klasyfikacja
odruchów autonomicznych. Regulacja odruchowa aktywności
neuronów współczulnych pozazwojowych. Odruch źrenic na
światło i nastawność – anatomia, fizjologia, znaczenie
diagnostyczne odruchu. Regulacja funkcji pęcherza
moczowego – anatomia, fizjologia, przykłady zaburzeń
funkcji pęcherza moczowego.
Demonstracja i wyjaśnienie mechanizmu powstawania białego
i czerwonego dermografizmu. Demonstracja odruchu
źrenicznego na światło. Zasada działania wariografu.
Układ ruchowy.
Funkcja i klasyfikacja odruchów neuronalnych. Odruch na
rozciąganie. Odruch z ciałek ścięgnistych Golgiego. Funkcja
alfa i gamma motoneuronów. Klasyfikacja i funkcja dróg
ruchowych rdzeniowych. Struktura i funkcja jąder
podkorowych. Struktura i funkcja móżdżku. Objawy
uszkodzenia móżdżku. Fizjologia kory ruchowej.
Demonstracja i badanie odruchów rdzeniowych. Demonstracja
prób móżdżkowych.
Fizjologia układu czuciowego Klasyfikacje receptorów
czuciowych. Struktura receptorów czuciowych. Mechanizm
działania receptorów czuciowych. Klasyfikacja dróg
czuciowych. Budowa kory czuciowej. Badanie czucia
dyskryminacji przestrzennej bodźca, badanie czucia
powierzchniowego i głębokiego. Badanie rozmieszenia
receptorów czuciowych na powierzchni skóry przy pomocy
włosów von Frey’a.
Budowa, mechanizm działania i funkcja zmysłu wzroku,
słuchu, równowagi (węchu i smaku).
Demonstracja. Demonstracja przewodzenia kostnego i
powietrznego. Oglądanie dna oka przy pomocy oftalmoskopu.
Demonstracja złudzeń wzrokowych, kolorów dopełniających,
istnienia plamki ślepej. Badanie dominacji oka. Demonstracja
komputerowa anatomii i fizjologii narządu słuchu.
Samodzielne przygotowanie przez zespoły studentów, na
podstawie literatury, prezentacji z zakresu fizjologii
narządów zmysłów.
Fizjologia serca
3
3
3
3
3
17
C9
C10
C11
C12
C13
Struktura i funkcja układu bodźcoprzewodzącego serca.
Elektrofizjologia komórek układu bodźcoprzewodzącego
serca. Potencjały czynnościowe komórek mięśnia sercowego.
EKG. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach mięśnia
serca. Unerwienie układu bodźcoprzewodzącego i mięśnia
sercowego przez układ autonomiczny współczulny i
przywspółczulny. Regulacja funkcji mięśnia sercowego przez
odruch z baroreceptorów tętniczych, chemoreceptorów
tętniczych i receptorów czuciowych mięśnia sercowego. Praca
mechaniczna mięśnia sercowego. Autoregulacyjna odpowiedź
mięśnia sercowego na obciążenie.
Rejestracja EKG. Demonstracja niemiarowości oddechowej.
Komputerowa demonstracja mechanizmu powstawania
potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia sercowego
i szerzenia się pobudzenia w mięśniu sercowym
Fizjologia układu krążenia.
Biofizyka przepływu krwi. Struktura i organizacja naczyń
krwionośnych. Regulacja nerwowa i autoregulacja mięśniówki
gładkiej naczyń krwionośnych. Mikrokrążenie. Odruchowa
regulacja układu krążenia. Odrębność regulacji mięśniówki
gładkiej naczyń krwionośnych wieńcowych, nerkowych,
mięśniowych, płucnych i układu pokarmowego.
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Osłuchiwanie serca.
Samodzielne przygotowanie przez zespoły studentów, na
podstawie literatury, prezentacji z zakresu fizjologii
układu hormonalnego.
Fizjologia układu pokarmowego.
Ogólna struktura układu pokarmowego człowieka.
Mechanizm rozdrabniania i absorbcji substancji
pokarmowych. Mechanizmy kontroli funkcji układu
pokarmowego. Struktura, funkcja i mechanizmy kontroli
działania żołądka. Regulacja i rola wydzielania trzustkowego.
Regulacja i rola wydzielania żółci. Struktura, funkcja, kontrola
funkcji jelita cienkiego i jelita grubego.
Fizjologia układu oddechowego.
Objętości i pojemności oddechowe. Opór i podatność w
układzie oddechowym. Dyfuzja gazów w pęcherzykach
płucnych. Nerwowa kontrola układu oddechowego.
Unerwienie mięśnia przeponowego przez nerwy przeponowe.
Unerwienie mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg
oddechowych przez nerwy układu autonomicznego.
Odruchowa kontrola efektorów układu oddechowego przez
chemoreceptory tętnicze, baroreceptory tętnicze, receptory
czuciowe dróg oddechowych. Pojęcie centralnego generatora
oddechowego.
Komputerowa prezentacja cyklu oddechowego, demonstracja
zmian ciśnienia zewnątrzopłucnowego i
wewnątrzopłucnowego w czasie cyklu oddechowego.
Termogeneza i drogi oddawania ciepła z organizmu
człowieka.
Spirometria
Fizjologia nerek. Równowaga kwasowo zasadowa.
Równowaga wodno elektrolitowa.
Równowaga kwasowo-zasadowa. Równowaga
3
3
3
3
3
18
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
wodnoelektrolitowa Anatomia czynnościowa nerek. Struktura
i funkcja nefronu. Mechanizmy tworzenia i zagęszczania
moczu. Udział nerek w utrzymywaniu równowagi kwasowozasadowej, osmolarności.
Demonstracja komputerowa mechanizmu filtracji
kłębuszkowej i mechanizmu funkcjonowania nefronu.
C14
3
Fizjologia cyklu menstruacyjnego. Zmiany w organizmie
matki w czasie ciąży i porodu.
C15
3
Fizjologia noworodka i laktacji.
EK1
W 1-15; C1-15
EK2
W 1-15; C1-15
EK3
W 1-15; C1-15
EK4
W 1-15; C1-15
EK5
W1-4, 11; C 2-4
EK6
C 8, 9, 12
EK7
W 6,7; C 4, 6, 7
EK8
W 1-15; C1-15
EK9
W 1-15; C1-15
F
W1-15; C1-C15
P
W1-15; C1-C15
EK1 A.W4 zna (prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i)
podstawowe zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach zdrowia
(i choroby)
2
umie poniżej 51% treści deskryptora
3
umie 52%-70 % treści deskryptora
4
umie 71%- 90 % treści deskryptora
5
umie 91% - 100%treści deskryptora
EK2 A.W5 zna fizjologię układów: nerwowego, wydzielania wewnętrznego,
krążenia, limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego, moczowego i oddechowego,
mechanizmy adaptacyjne, regulacji nerwowej, hormonalnej i termoregulacji
2
3
4
5
umie 91% - 100%treści deskryptora
EK3 A.W6 zna i rozumie mechanizmy modyfikacji procesów fizjologicznych
przez środki farmakologiczne
2
3
4
5
umie 91% - 100% treści deskryptora
EK4 A.W10 zna strukturę i funkcje błon biologicznych oraz mechanizmy
transportu przez błony, ze szczególnym uwzględnieniem fizjologii funkcjonowania
kanałów jonowych, transporterów błonowych i wszystkich typów receptorów dla
neuroprzekaźników.
2
3
4
5
EK5 A.W11zna molekularne aspekty transdukcji sygnałów, ze szczególnym
uwzględnieniem kontroli funkcji struktur komórkowych przez systemy
przekazywania sygnału wewnątrz komórkowego, uruchamianego przez receptory
błonowe
2
19
Obciążenie pracą
studenta
3
4
5
EK6 A.W25 zna metody oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka w
stanie zagrożenia oraz zasady udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy, ze
szczególnym uwzględnieniem hemodynamiki i regulacji serca i naczyń
krwionośnych, regulacji i mechaniki układu oddechowego, wpływu hipoksji,
hiperkapnii i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej na funkcje neuronów
ośrodkowego układu nerwowego.
2
3
4
5
EK7 A.U1 analizuje i opisuje zależności między organizmami a środowiskiem, ze
szczególnym uwzględnieniem odbioru, przewodzenia i analizy informacji czuciowej
oraz reakcji odruchowych i zmian zachowania organizmu powstających w wyniku
pobudzenia receptorów czuciowych.
2
3
4
5
EK8 A.U4 stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia
2
Nie stosuje nomenklatury anatomicznej do opisu stanu zdrowia
3
Stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia na
poziomie podstawowym.
4
poziomie dobrym.
5
poziomie bardzo dobrym.
EK9 A.U5 opisuje mechanizmy funkcjonowania organizmu ludzkiego na
wszystkich poziomach jego organizacji, rozpatruje poszczególne funkcje
organizmu ludzkiego jako powiązane elementy zintegrowanej całości,
charakteryzuje możliwości adaptacyjne organizmu człowieka
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
C
45
5
30
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
40
1. John Bullock, Joseph Boyle, Michael B. Wang. Podręcznik NMS „Fizjologia
Człowieka” Elsewier Urban&Partner 2004
1. Stanisław Konturek, Podręcznik dla studentów medycyny „Fizjologia
człowieka” Elsewier Urban&Partner 2007
prof. dr hab. Paweł Szulczyk
Zakład Fizjologii i Patofizjologii Człowieka
osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Joanna Bierła
20
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: PATOFIZJOLOGIA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr: letni
Język wykładów; polski
Profil: praktyczny
Forma studiów: stacjonarne
CP1
Poznanie mechanizmów zaburzeń czynnościowych organizmu
człowieka na poziomie molekularnym, komórkowym, tkankowym,
narządowym i systemowym. Zakres nauczania obejmuje układ
nerwowy, krążenia, oddechowy, pokarmowy, moczowy i
hormonalny człowieka. W trakcie nauczania podkreślane będą
zagadnienia związane z zaburzonymi mechanizmami regulacyjnymi
ustroju i zaburzonym działaniem substancji biologicznie czynnych
na komórki.
WW1 Student powinien znać podstawy biologii z zakresu szkoły średniej.
WW2 Student powinien znać pojęcia wprowadzone na I roku studiów, w
ramach przedmiotu: Anatomia, Bezpieczeństwo i Higiena Pracy,
Biofizyka, Biologia z genetyką.
WW3 Student powinien znać pojęcia wprowadzone na II roku studiów,
semestr zimowy w ramach przedmiotu: Fizjologia.
EK1
A.W4. zna (prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego
i) podstawowe
zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach
(zdrowia i) choroby
EK2
A.W7. zna podstawy patofizjologii komórki i układów organizmu
ludzkiego
EK3
A.W.8 zna zaburzenia funkcji adaptacyjnych i regulacyjnych
organizmu oraz zaburzenia przemiany materii; jest w stanie objaśnić
mechanizmy rozwoju nowotworów w kontekście omawiania chorób
układu nerwowego, wydzielania wewnętrznego, krążenia,
limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego, moczowego i
oddechowego
EK4
A.W.15 zna molekularne aspekty cyklu komórkowego proliferacja, apoptoza i transformacja nowotworowa, w kontekście
omawiania podstaw molekularnych chorób układu nerwowego,
wydzielania wewnętrznego, krążenia, limfatycznego, rozrodczego,
pokarmowego, moczowego i oddechowego
EK5
A.U3 ocenia uwarunkowania genetyczne rozwoju chorób w
populacji ludzkiej w kontekście omawiania chorób układu
nerwowego, wydzielania wewnętrznego, krążenia, limfatycznego,
rozrodczego, pokarmowego, moczowego i oddechowego
EK6
A.U4 stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia, dla
porównania i opisu stanu patologicznego
EK7
A.U7 rozumie i opisuje mechanizmy rozwoju zaburzeń
czynnościowych, prawidłowo interpretuje patofizjologiczne podłoże
rozwoju chorób
A.U12 analizuje podłoże molekularne procesów patologicznych,
EK8
kontekście omawiania podstaw molekularnych chorób układu
nerwowego, wydzielania wewnętrznego, krążenia, limfatycznego,
21
rozrodczego, pokarmowego, moczowego i oddechowego
Nazwa
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
C1
C2
Molekularne podłoże patofizjologii nerwów obwodowych,
synapsy nerwowomięśniowej i mięśni poprzecznie
prążkowanych.
Patofizjologia padaczki. Patofizjologia małych
neuroprzekaźników – dopaminy, serotoniny,
noradrenaliny, acetylocholiny (podłoże molekularne
schizofrenii).
Patofizjologia małych neuroprzekaźników – dopaminy,
serotoniny, noradrenaliny, acetylocholiny (podłoże
molekularne choroby afektywnej dwubiegunowej, zespołu
ADHD i zespołu stresu pourazowego). Fizjologia i
patofizjologia czucia bólu.
Neurobiologia uzależnień.
Patofizjologia wybranych chorób neurologicznych
(choroby naczyniowe mózgu, patomechanizmy
neurodegeneracyjnych chorób układu nerwowego).
Bóle głowy (klasyfikacja, etiopatogeneza, terapia).
Fizjologia i patofizjologia snu.
Metody diagnostyki elektrofizjologicznej układu
nerwowego.
Metody neuroobrazowania ośrodkowego układu
nerwowego. Badania strukturalne: tomografia
komputerowa i magnetyczny rezonans jądrowy. Badania
naczyniowe: angiografia, angio-TK i angio-MR. Badania
funkcji mózgu: SPECT, PET, badanie czynnościowe
magnetycznego rezonansu jądrowego.
Patofizjologia układu hormonalnego.
Patofizjologia układu oddechowego.
Patofizjologia funkcji nerek. Choroby nerek – mind map.
Niewydolność nerek: ONN o PChN. Kłębuszkowe
zapalenia nerek. Nerki a równowaga kwasowo-zasadowa.
Nerki a leki. Leczenie nerko zastępcze – dializoterapia.
Patofizjologia układu krążenia ze szczególnym
uwzględnieniem epidemiologii i podłoża molekularnego
nadciśnienia tętniczego.
Zaburzenia hemodynamiki serca, zaburzenia rytmu serca,
diagnostyka zaburzeń hemodynamicznych serca oraz
diagnostyka zaburzeń rytmu serca.
Patofizjologia układu pokarmowego. Choroba refluksowa i
choroba wrzodowa. Patofizjologia wątroby: wirusowe
zapalenia wątroby, typy żółtaczek. Etiologia i patogeneza
zapalenia trzustki. Przyczyny i mechanizm powstawania
biegunek. Rak jelita grubego.
Patofizjologia układu rozrodczego.
Patofizjologia stanu zapalnego.
Komputerowa prezentacja procesu zapalnego.
Patofizjologia wybranych chorób układu
pozapiramidowego. Patofizjologia układu
autonomicznego.
Patomechanizmy neurodegeneracyjnych chorób układu
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
22
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
ruchowego: choroba Parkinsona, choroba Huntingtona,
drżenie samoistne, ataksje móżdżkowe, MSA.
Patofizjologia układu autonomicznego. Zatrucie
muskaryną. Zatrucie związkami fosforoorganicznymi.
Zespół Hornera. Zespół nadmiernej potliwości.
Demonstracje filmowe specyficznych zaburzeń układu
pozapiramidowego.
Patofizjologia układu hormonalnego. Cukrzyca.
Zaburzenia czynności wydzielniczej przysadki mózgowej
(gigantyzm, akromegalia, hiperprolaktynemia, choroba
Cushinga). Nadczynność i niedoczynność tarczycy.
Zaburzenia funkcji kory i rdzenia nadnerczy.
Demonstracje filmowe skutków zaburzeń układu
hormonalnego.
Patofizjologia układu oddechowego. Astma. Przewlekła
obturacyjna choroba płuc (POCHP). Ostra i przewlekła
niewydolność oddechowa. Zespół snu z bezdechem.
Wpływ palenia papierosów na układ oddechowy. Choroba
wysokogórska.
Demonstracje filmowe i symulacje komputerowe
patomechanizmów obturacyjnych bezdechów podczas snu.
Patofizjologia układu ruchowego (uszkodzenia górnego
i dolnego motoneuronu, choroby jednostki ruchowej).
Mechanizmy molekularne odpowiedzialne za powstawania
zaburzeń pre- i postsynaptycznych płytki nerwowomięśniowej, (Miasthenia gravis, zespół Lamberta-Eatona,
zatrucia toksyną tężca i toksyną botulinową).
Patofizjologia mięśni poprzecznie prążkowanych
(dystrofie mięśniowe, miotonie). Degeneracja i regeneracja
nerwów. Kanałopatie nerwów obwodowych i mięśni
poprzecznie prążkowanych. Demonstracje filmowe
skutkow uszkodzeń górnego i dolnego motoneuronu
ruchowego.
Patofizjologia, objawy kliniczne chorób afektywnych,
zespołu nadaktywności psychoruchowej, stresu
pourazowego. Demonstracje filmowe zaburzeń
osobowości na podstawie wybranych filmów fabularnych.
Inne zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego
(padaczka, zespoły otępienne, choroby demielinizacyjne).
Demonstracje filmowe napadowych zaburzeń
neurologicznych.
Samodzielne przygotowanie przez zespoły studentów,
na podstawie literatury, prezentacji z zakresu
patofizjologii narządów zmysłów oraz zaburzeń
rozwojowych układu nerwowego (np.: autyzm, ADHD,
zespół niespokojnych nóg, dysleksja, dysgrafia).
Patofizjologia nerek. Ostra i przewlekła niewydolność
nerek. Kłębuszkowe zapalenia nerek: zespół nefrytyczny,
zespół nerczycowy. Nadciśnienie nerkowopochodne.
Zaburzenia gospodarki wodnoelektrolitowej.
Zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej.
Patofizjologia układu krążenia. Miażdżyca naczyń.
Nadciśnienie tętnicze pierwotne i wtórne. Żylna choroba
3
3
3
3
3
3
3
3
3
23
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
zakrzepowo-zatorowa. Zatorowość płuc.
Demonstracje filmowe koronarografii, angioplastyki.
C12
Patofizjologia serca I.
Niewydolność serca ostra i przewlekła; mechaniczne
wspomaganie pracy serca, opcje operacyjne leczenia
niewydolności serca.
Demonstracje filmowe przykładów niewydolności serca i
wad rozwojowych. Echo serca, rezonans serca.
C13
Patofizjologia serca II.
Choroby mięśnia sercowego: kardiomiopatie, zapalenie
mięśnia sercowego. Zaburzenia rytmu serca i
przewodzenia.
Demonstracja filmowa aparatów do krążenia
pozaustrojowego. Demonstracja filmowa i wyjaśnienie
zasady działania defibrylatorów umieszczonych w
miejscach publicznych.
C14
Patofizjologia układu pokarmowego Molekularne
podłoże choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Patofizjologia wątroby. Patofizjologia trzustki. Otyłość,
niedożywienie, awitaminozy. Mechanizmy odpowiedzialne
za powstawanie chorób przewodu pokarmowego
(achalazja, refluks żołądkowo-przełykowy, choroba
Leśniowskiego - Crohna, colitis ulcerosa).
Demonstracja filmowa gastroskopii, kolonoskopii,
zabiegów laparoskopowych.
C15
Patofizjologia komórki. Patofizjologia krwi.
Nekrotyczna śmierć komórki. Apoptyczna śmierć komórki.
Powstawanie komórek nowotworowych. Klasyfikacja i
mechanizm powstawania niedokrwistości niedoborowych i
niedokrwistości aplastycznych. Zaburzeń różnicowania
elementów morfotycznych krwi (białaczki, chłoniaki).
Zaburzenia układu krzepnięcia.
EK1
W 1-15; C1-15
EK2
W 1-15; C1-15
EK3
W 1-15; C1-15
EK4
W 1-15; C1-15
EK5
W 1-15; C1-15
EK6
W 1-15; C1-15
EK7
W 1-15; C1-15
EK8
W 1-15; C1-15
F
C 1-15; W1-15
P
C 1-15; W1-15
EK1 A.W4. zna (prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i)
podstawowe zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach
(zdrowia i) choroby
2
3
4
5
EK2 A.W7. zna podstawy patofizjologii komórki i układów organizmu
ludzkiego
2
3
3
3
3
3
24
4
5
EK3 A.W.8 zna zaburzenia funkcji adaptacyjnych i regulacyjnych organizmu
oraz zaburzenia przemiany materii; jest w stanie objaśnić mechanizmy
rozwoju nowotworów w kontekście omawiania chorób układu nerwowego,
2
3
4
5
EK4 A.W.15 zna molekularne aspekty cyklu komórkowego - proliferacja,
apoptoza i transformacja nowotworowa, w kontekście omawiania podstaw
molekularnych chorób układu nerwowego, wydzielania wewnętrznego,
krążenia, limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego, moczowego i
oddechowego
2
3
4
5
EK5 A.U3 ocenia uwarunkowania genetyczne rozwoju chorób w populacji
ludzkiej w kontekście omawiania chorób układu nerwowego, wydzielania
wewnętrznego, krążenia, limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego,
moczowego i oddechowego
2
3
4
5
EK6 A.U4 stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia, dla
porównania i opisu stanu patologicznego
2
Nie stosuje nomenklatury anatomicznej do opisu stanu
zdrowia, dla porównania i opisu stanu patologicznego.
3
Stosuje nomenklaturę anatomiczną do opisu stanu zdrowia,
dla porównania i opisu stanu patologicznego, na poziomie
podstawowym.
4
dobrym.
5
bardzo dobrym.
EK7 A.U7 rozumie i opisuje mechanizmy rozwoju zaburzeń
czynnościowych, prawidłowo interpretuje patofizjologiczne podłoże rozwoju
chorób
2
3
4
5
EK8 A.U12 analizuje podłoże molekularne procesów patologicznych,
kontekście omawiania podstaw molekularnych chorób układu nerwowego,
2
25
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
W
30
C
45
30
40
ECTS
5
1. Jan W. Guzek. „Patofizjologia człowieka w zarysie”, PZWL. 2008
2. Stefan Silbernagl, Florian Lang, (red. pol.) Barbara Malinowska, Anna
Hryniewicz, Hanna Kozłowska, „Atlas Patofizjologii”. MedPharm. 2011
1. Sławomir Maśliński Jan Ryżewski, „Patofizjologia” tom 1-2, PZWL. 2010
prof. dr hab. Paweł Szulczyk
Zakład Fizjologii i Patofizjologii Człowieka
osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Joanna Bierła
26
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania wstępne
Efekty kształcenia
kierunkowe
przedmiotowe
Nazwa: BIOCHEMIA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Semestr: zimowy
Profil: ogólnoakademicki
CP1
Poznanie funkcji żywej materii, w oparciu o jej budowę
molekularną oraz metabolizm w zakresie, który pozwoli na
zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:
- mechanizmu działania oraz metabolizmu leków i innych
substancji egzogennych;
- biologicznego wytwarzania leków;
- laboratoryjnego różnicowania stanów fizjologicznych i
patologicznych organizmu człowieka;
CP2
Wyrobienie w studencie nawyku samokształcenia
WW1 Student zna podstawy chemii ogólnej, nieorganicznej oraz
organicznej
WW2 Student posiada zdobytą w toku dotychczasowych etapów
kształcenia wiedzę w zakresie:
- budowy komórki pro- i eukariotycznej;
- ogólnych mechanizmów cyklu komórkowego;
- fizjologii i patofizjologii człowieka;
EK1
A.W9 zna budowę i funkcje biologiczne białek, kwasów
nukleinowych, węglowodanów, lipidów, hormonów i witamin
EK2
A.W10 zna strukturę i funkcje błon biologicznych oraz
mechanizmy transportu przez błony
EK3
FW11-A.W32 zna podstawy bioenergetyki komórki
(mitochondria, łańcuch oddechowy, oksydacyjna fosforylacja)
EK4
A.W.12 zna główne szlaki metaboliczne i ich współzależności,
mechanizmy regulacji metabolizmu i wpływu leków na te procesy
EK5
A.U8 stosuje wiedzę biochemiczną do analizy i oceny procesów
fizjologicznych i patologicznych, w tym do oceny wpływu leków i
substancji toksycznych na te procesy
EK6
A.U10 wykonuje badania kinetyki reakcji enzymatycznych
EK1/F
W111W-1
EK2/F
W111W-2
EK3/F
W111W-3
EK4/F
W111W-4
posiada podstawową wiedzę dotyczącą budowy i
funkcji składników organicznych komórki (białek,
kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów,
hormonów i witamin)
posiada podstawową wiedzę dotyczącą budowy błon
biologicznych, rodzajów transportu błonowego
wybranych związków chemicznych
zna podstawy bioenergetyki komórki (budowa
mitochondrium, łańcuch oddechowy, fosforylacja
oksydacyjna)
posiada podstawową wiedzę dotyczącą wybranych
szlaków metabolicznych, podaje przykłady
współzależności metabolicznych oraz
mechanizmów regulacji metabolizmu i wpływu
leków na te procesy
A.W9
A.W10
FW11A.W32
A.W.12
27
EK5/F
W111U-1
EK6/F
W111U-2
analizuje znaczenie wpływu wybranych czynników do
analizy i oceny procesów fizjologicznych, w tym
do oceny wpływu leków i substancji toksycznych
na te procesy
wykonuje przykładowe oznaczenie kinetyki reakcji
enzymatycznych
Nazwa
Treści programowe
W1
Struktura i funkcje biologiczne białek
W2
W5
Enzymy: mechanizm działania, kinetyka reakcji
enzymatycznych
Struktura i funkcje błon biologicznych,
mechanizmy transportu przez błony
Utlenianie biologiczne: mitochondria – struktura i
funkcja, łańcuch oddechowy, fosforylacja
oksydacyjna.
Metabolizm węglowodanów
W6
Metabolizm lipidów
W7
Katabolizm białek
W8
W9
Hormony – mechanizmy działania..
Współzależność i łączność szlaków
metabolicznych, mechanizmy regulacji przemian.
Mechanizmy transdukcji sygnałów w komórce.
Leki jako inhibitory i modyfikatory metabolizmu
W10
Biosynteza kwasów nukleinowych i białek.
S1
Aminokwasy, peptydy, białka – budowa,
właściwości, metody izolacji i oczyszczania.
Enzymologia: metody oznaczania aktywności,
kinetyka reakcji enzymatycznych, rodzaje inhibicji
W3
W4
S2
S3
A.U8
A.U10
Liczba
godzin
2
2
2
2
4
4
2
4
2
4
1
2
Utlenianie biologiczne
2
S4
Metabolizm węglowodanów
2
S5
Metabolizm lipidów.
2
Metabolizm białek i aminokwasów
2
Metabolizm puryn, pirymidyn, porfiryn, łączność
szlaków metabolicznych
2
Regulacja procesów metabolicznych
2
S6
S7
S8
C1
C2
C3
C4
Aminokwasy i białka – analiza ilościowa i
jakościowa
Kinetyka reakcji enzymatycznych
Metody izolacji i oczyszczania białek
Wpływ czynników fizycznych
i chemicznych na aktywność katalazy
5
5
5
5
28
C5
Narzędzia dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
C6
C7
C8
C9
P1
L1
L2
R1
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
F
P
EK1/F
W111W-1
2
3
4
5
EK2/F
W111W-2
2
3
4
5
EK3/F
W111W-3
2
3
4
5
Wpływ jonów metali na aktywność enzymu,
wyznaczanie typu inhibicji dla reakcji podlegającej
5
kinetyce Michaelisa-Menten
Leki jako inhibitory enzymów
5
Dystrybucja tkankowa amidohydrolazy
5
Fosfatazy osocza krwi.
5
Wolne kwasy tłuszczowe surowicy krwi.
5
nie dotyczy
nie dotyczy
nie dotyczy
nie dotyczy
EK1/FW111-W-1. W1-W2, W6-W8, W10, S1, S2, S4, S5, S6, S7
EK2/FW111-W-2. W3, S3
EK3/FW111-W-3. W4, S3
EK4/FW111-W-4. W4-W10, S2-S8
EK5/FW111-U-1. W2, W9, S2-S8, C1-C3, C9
EK6/FW111-U-2. C4-C8
S1-S8, C1-C9
W1-W9, S1-S8
posiada podstawową wiedzę dotyczącą budowy i funkcji składników
organicznych komórki (białek, kwasów nukleinowych,
węglowodanów, lipidów, hormonów i witamin)
Student ma wiedzę w stopniu niedostatecznym: < 50% treści
deskryptora
Student posiadł wiedzę w stopniu dostatecznym:
50 – 70% treści deskryptora
Student posiadł wiedzę w stopniu dobrym: 71 – 90% treści
deskryptora
Student posiadł wiedzę w stopniu b. dobrym: 91 – 100% treści
deskryptora
posiada podstawową wiedzę dotyczącą budowy błon biologicznych,
rodzajów transportu błonowego wybranych związków chemicznych
deskryptora
deskryptora
deskryptora
zna podstawy bioenergetyki komórki (budowa mitochondrium,
łańcuch oddechowy, fosforylacja oksydacyjna)
deskryptora
deskryptora
deskryptora
29
EK4/F
W111U-1
2
3
4
5
Obciążenie pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący przedmiot
Dodatkowe informacje
posiada podstawową wiedzę dotyczącą wybranych szlaków
metabolicznych, podaje przykłady współzależności
metabolicznych oraz mechanizmów regulacji metabolizmu i
wpływu leków na te procesy
deskryptora
deskryptora
deskryptora
analizuje znaczenie wpływu wybranych czynników do analizy i oceny
procesów fizjologicznych, w tym do oceny wpływu leków i
nie potrafi dokonać analizy
potrafi dokonać analizy w stopniu dostatecznym
potrafi dokonać analizy w stopniu dobrym
potrafi dokonać analizy w stopniu bardzo dobrym
wykonuje przykładowe oznaczenie kinetyki reakcji enzymatycznych
EK5/F
W111U-2
2
3
4
5
EK6/F
W111U-3
2
nie potrafi wykonać zadania
3
wykonuje zadanie na poziomie dostatecznym (niesamodzielnie)
4
wykonuje zadanie na poziomie dobrym (z niewielka pomocą)
5
wykonuje zadanie na poziomie bardzo dobrym (samodzielnie)
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
S
15
C
45
L
6
P
20
10
Przygotowanie do zaliczenia
45
1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia
Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
2. Stryer L., Berg J.M., Tymoczko J.L.: Biochemia. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2009.
1. Hames D.B., Hooper N.M.: Biochemia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo
naukowe PWN, Warszawa 2010.
2. Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni
medycznych.Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2007Zachwieja Z.:
Leki i pożywienie - interakcje. MedPharm, Wrocław 2008.
prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz, tel. (22) 5720735;
e-mail: [email protected]
zajęcia prowadzone są w
Zakładzie Biochemii i Chemii Klinicznej
Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa.
Tel. (22) 57 20 775, Fax. (22) 57 20 735
30
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
PATOBIOCHEMIA
Kierunek: Farmacja
Poziom: Jednolite studia magisterskie
Rok studiów: III
Semestr: letni
Profil: praktyczny
Poznanie i zrozumienie molekularnych mechanizmów procesów
CP1
patologicznych w stopniu, który pozwoli na ocenę skuteczności
farmakoterapii
Zapoznanie z wybranymi zagadnieniami laboratoryjnej diagnostyki
CP2
biochemicznej
Zapoznanie z zasadami medycyny opartej na dowodach naukowych –
CP3
randomizowane badania kliniczne nowych leków
Wyrobienie w studencie nawyku samokształcenia w oparciu o
CP4
źródłową literaturę naukową
Student zna podstawy biochemii ogólnej, fizjologii i patofizjologii
WW1
człowieka
FW11-A.W33 zna molekularne podstawy stanów patologicznych
EK1
układów: krążenia, nerwowego, oddechowego, pokarmowego,
moczowo-płciowego oraz kancerogenezy
A.U8 stosuje wiedzę biochemiczną do analizy i oceny procesów
EK2
fizjologicznych i patologicznych, w tym do oceny wpływu leków i
FW11-A.U26 zna podstawowe laboratoryjne testy diagnostyczne i
EK3
zasady ich interpretacji
FW11-A.U27 potrafi dotrzeć i korzystać z literatury przedmiotu,
EK4
ocenić przydatność i znaczenia dla praktyki farmaceutycznej
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Biochemia śródbłonka naczyniowego
2
W2
Biochemia hemostazy naczyniowej
2
W3
Biochemia stanu zapalnego
2
W4
Patogeneza miażdżycy i ostrych zespołów wieńcowych.
4
W5
Lipoproteiny osocza, Mechanizm działania statyn
2
W6
Zaburzenia metabolizmu węglowodanów
2
W7
Homeostaza energetyczna (Otyłość i zespól metaboliczny)
4
W8
Biochemia mięśni
2
W9
Molekularne mechanizmy alergii
2
W10 Biochemia nowotworów, markery nowotworowe
2
W11 Biochemia kliniczna nerek
2
W12 Biochemia kliniczna wątroby
2
W13 Biochemia kliniczna układu nerwowego
2
Podstawowe zasady interpretacji biochemicznych testów
S1
laboratoryjnych; Medycyna i medycyna laboratoryjna oparta
2
o dowody naukowe
Biochemia tkanki kostnej: osteoporoza, menopauza,
2
S2
hormonalna terapia zastępcza
31
Enzymy jako markery stanów patologicznych: koncepcja
2
swoistości narządowej .
Czynniki ryzyka chorób układu krążenia: znaczenie testów
S4
2
biochemicznych w prewencji pierwotnej i wtórnej
S5
Wrodzone wady metaboliczne
2
S6
Nowotwory układu krwiotwórczego
2
S7
Prezentacja z literatury obcojęzycznej
3
EK-1
W1 – W13
EK-2
W1 – W13, S1 – S6
EK-3
S1, S3
EK-4
S7
F
S1 – S7
P
W1-W13
EK1 FW11-A.W33 zna molekularne podstawy stanów patologicznych
układów: krążenia, nerwowego, oddechowego, pokarmowego, moczowopłciowego oraz kancerogenezy
2
deskryptora
3
4
deskryptora
5
deskryptora
EK2 A.U8 stosuje wiedzę biochemiczną do analizy i oceny procesów
fizjologicznych i patologicznych, w tym do oceny wpływu leków i substancji
toksycznych na te procesy
Student nie rozumie relacji i nie potrafi dokonać analizy w stopniu
2
niedostatecznym: < 51% treści deskryptora
Student rozumie relacje i potrafi dokonać analizy w stopniu
3
dostatecznym:
Student rozumie relacje i potrafi dokonać analizy w stopniu dobrym:
4
Student rozumie relacje i potrafi dokonać analizy w stopniu b.
5
dobrym:
EK3 FW11-A.U26 zna podstawowe laboratoryjne testy diagnostyczne i zasady
ich interpretacji
2
Student zna podstawowe testy laboratoryjne w stopniu
niedostatecznym:
< 51% treści deskryptora
Student zna i rozumie znaczenie podstawowych testów
3
laboratoryjnych w stopniu dostatecznym: 52 – 67% treści deskryptora
4
laboratoryjnych w stopniu dobrym: 68 – 84% treści deskryptora
5
laboratoryjnych w stopniu b. dobrym: 95 – 100% treści deskryptora
EK4 FW11-A.U27 potrafi dotrzeć i korzystać z literatury przedmiotu, ocenić
przydatność i znaczenia dla praktyki farmaceutycznej
Student nie potrafi dotrzeć i zrozumieć literatury naukowej w stopniu
2
dostatecznym: < 51% treści deskryptora
Student potrafi dotrzeć i zrozumieć literaturę naukową w stopniu
3
S3
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
32
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
dostatecznym: 52 – 67% treści deskryptora
Student potrafi dotrzeć i zrozumieć literaturę naukową w stopniu
4
dobrym: 68 – 84% treści deskryptora
Student potrafi dotrzeć i zrozumieć literaturę naukową w stopniu b.
5
dobrym: 95 – 100% treści deskryptora
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
S
15
3
10
20
1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia
Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
2. Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych.
Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2007
1. Liebermann M., Marks A.D. Basic Medical Biochemistry. A Clinical
Approach. Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wikins, Philadelphia,
2009.
Prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz.
zajęcia prowadzone są w
Zakładzie Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa.
Tel. (22) 57 20 775, Fax. (22) 57 20 735
33
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
kierunkowe
Nazwa: METABOLIZM LEKÓW
Moduł: kierunkowe
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
zdobycie przez studenta wiedzy o mechanizmach molekularnych metabolizmu
leków oraz wykształcenia umiejętności rozumienia i uzasadniania wpływu
tych przemian na skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii, ze
szczególnym uwzględnieniem udziału zjawiska polimorfizmu genetycznego
układów enzymatycznych, białek transportujących oraz struktur
receptorowych w osobniczym zróżnicowaniu efektywności farmakoterapii
CP2
udoskonalenie i ukierunkowanie podstawowych umiejętności analitycznych w
celu oceny metabolizmu wybranych substancji leczniczych
WW1
Student posiada zdobytą w toku dotychczasowych etapów kształcenia wiedzę
w zakresie:
-budowy komórki pro- i eukariotycznej;
-struktury i reaktywności podstawowych substancji organicznych i
nieorganicznych
-lokalizacji i mechanizmu podstawowych procesów biochemicznych
zachodzących w organizmie człowieka;
-podstaw fizjologii i patofizjologii człowieka.
WW2
Student wykazuje:
-umiejętność krytycznej analizy poznawanych zjawisk i procesów;
-umiejętność dostrzegania i oceny zależności między strukturą i funkcją
układów biochemicznych;
-umiejętność dyskusji wyników obserwacji i eksperymentów popartej
argumentacją merytoryczną z zakresu nabytej wiedzy;
-umiejętność wykorzystania podstawowego sprzętu laboratoryjnego;
-podstawowe umiejętności z zakresu analityki chemicznej oraz preparatyki i
analizy biochemicznej;
-umiejętność wykonania zaplanowanych zadań i eksperymentów na podstawie
udostępnionych opisów procedur doświadczalnych, z wykorzystaniem
powierzonego sprzętu i odczynników,
w warunkach konsultacji postępowania z prowadzącymi zajęcia
nauczycielami akademickimi.
EK1
C.W12. zna problematykę polimorfizmu;
EK2
D.W22. zna problemy wzajemnego oddziaływania między lekami oraz
między lekami a produktami spożywczymi;
EK3
D.W27. zna procesy, jakim podlega ksenobiotyk w ustroju, ze szczególnym
uwzględnieniem procesów biotransformacji, w zależności od dróg podania i
dróg narażenia;
EK4
D.U7. uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
chorego (w zależności od schorzeń, wieku, czynników genetycznych itp.);
EK5
D.U10. uzasadnia wpływ czynników dziedzicznych na skuteczność i
bezpieczeństwo leków;
34
EK6
przedmiotowe
EK1/FW111W-1
EK2/FW111W-2
EK3/FW111W-3
EK4/FW111U-1
EK5/FW111U-2
EK6/FW111U-3
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
S1
S2
B.U.8. wykonuje analizy jakościowe i ilościowe pierwiastków oraz związków
chemicznych metodami klasycznymi i
instrumentalnymi oraz ocenia wiarygodność wyniku analizy w oparciu o
metody statystyczne
posiada podstawową wiedzę dotyczącą polimorfizmu
genetycznego oraz jego roli w procesie metabolizmu leków i
C.W12.
efektywności terapii
zna podstawowe problemy wzajemnego oddziaływania między
lekami oraz między lekami a produktami spożywczymi, m.in.
D.W22.
znaczenie interakcji lek-lek, lek-metabolit, lek-składnik żywności,
lek-toksyna dla efektywności farmakoterapii
zna podstawowe procesy, jakim podlega ksenobiotyk w ustroju,
ze szczególnym uwzględnieniem lokalizacji i biochemicznych
D.W27.
mechanizmów procesów biotransformacji leków
uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u
indywidualnego chorego, w zależności od wybranych
D.U7.
czynników, m.in. płci, wieku, współistniejących schorzeń,
obecności innych ksenobiotyków na wybranych przykładach
analizuje znaczenie wpływu wybranych czynników
D.U10.
dziedzicznych na skuteczność i bezpieczeństwo leków
wykonuje przykładowe oznaczenie ilościowe wybranego leku i
jego metabolitu w surowicy krwi metodami instrumentalnymi na
podstawie udostępnionych przewodników metodycznych z
B.U.8.
użyciem powierzonego sprzętu i przygotowanych odczynników
oraz przeprowadza analizę wyników realizacji zadań
praktycznych w systemie forum dyskusyjnego
Nazwa
Liczba
godzin
biochemiczne mechanizmy metabolizmu ksenobiotyków: fazy
biotransformacji leków i innych ksenobiotyków, podstawowe
1
układy ezymatyczne uczestniczące w biotransformacji substancji
leczniczych, regulacja procesów metabolizmu leków
cytochrom P-450 (CYP): budowa, kinetyka i mechanizm reakcji
enzymatycznej katalizowanej przez CYP, funkcje izoenzymów
1
CYP, polimorfizm genetyczny CYP
wpływ interakcje lek-lek, lek-metabolit etc., lek-składniki
żywności, lek-toksyny środowiskowe na procesy metabolizmu
2
ksenobiotyków
znaczenie badań nad metabolizmem ksenobiotyków dla strategii
opracowywania nowych leków, kliniczne znaczenie metabolizmu
2
leków
lokalizacja ustrojowa i znaczenie procesów metabolizmu
leków: reakcje I i II fazy metabolizmu leków i katalizujące
2
je enzymy, polimorfizm genetyczny, znaczenie
metaboliczne, regulacja procesów metabolizmu leków
czynniki wpływające na efektywność metabolizmu leków:
czynniki indukujące, inhibitory oraz represory, czynniki
genetyczne, czynniki fizjologiczne; procesy metabolizmu
substancji leczniczych a biodostępność leków; metaboliczne
podłoże interakcji leków ; wiedza o metabolizmie ksenobiotyków
podstawą strategii opracowywania nowych leków
2
35
C1
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
F
P
EK1/FW111W-1
2
3
4
5
EK2/FW111W-2
2
3
4
5
EK3/FW111W-3
2
3
4
5
EK4/FW111U-1
2
3
4
5
EK5/FW111U-2
2
3
4
5
EK6/FW111U-3
2
3
oznaczanie metabolitów wybranych leków w surowicy
krwi z zastosowaniem metod wysokosprawnej
5
chromatografii cieczowej
EK1/FW111-W-1. W2, S1, S2
EK2/FW111-W-2. W1, W3, S2, C1
EK3/FW111-W-3. W1, W2, S1
EK4/FW111-U-1. W2, W3, S1, S2
EK5/FW111-U-2. W2, S2
EK6/FW111-U-3. C1
C1
W1-W4, S1-S2, C1
posiada podstawową wiedzę dotyczącą polimorfizmu genetycznego oraz jego
roli w procesie metabolizmu leków i efektywności terapii
nie posiada wiedzy
ma wiedzę w stopniu dostatecznym
ma wiedzę w stopniu dobrym
ma wiedzę w stopniu bardzo dobrym
zna podstawowe problemy wzajemnego oddziaływania między lekami oraz
między lekami a produktami spożywczymi, m.in. znaczenie interakcji lek-lek,
lek-metabolit, lek-składnik żywności, lek-toksyna dla efektywności
farmakoterapii
nie zna
zna dostatecznie
zna dobrze
zna bardzo dobrze
zna podstawowe procesy, jakim podlega ksenobiotyk w ustroju, ze
szczególnym uwzględnieniem lokalizacji i biochemicznych mechanizmów
procesów biotransformacji leków
nie zna
zna dostatecznie
zna dobrze
zna bardzo dobrze
uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego chorego, w
zależności od wybranych czynników, m.in. płci, wieku, współistniejących
schorzeń, obecności innych ksenobiotyków na wybranych przykładach
nie uzasadnia
uzasadnia dostatecznie
uzasadnia dobrze
uzasadnia bardzo dobrze
analizuje znaczenie wpływu wybranych czynników dziedzicznych na
skuteczność i bezpieczeństwo leków
nie potrafi dokonać analizy
potrafi dokonać analizy w stopniu dostatecznym
potrafi dokonać analizy w stopniu dobrym
potrafi dokonać analizy w stopniu bardzo dobrym
wykonuje przykładowe oznaczenie ilościowe wybranego leku i jego
metabolitu w surowicy krwi metodami instrumentalnymi na podstawie
udostępnionych przewodników metodycznych z użyciem powierzonego
sprzętu i przygotowanych odczynników oraz przeprowadza analizę wyników
realizacji zadań praktycznych w systemie forum dyskusyjnego
nie potrafi wykonać zadania
wykonuje zadanie na poziomie dostatecznym (niesamodzielnie)
36
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
4
wykonuje zadanie na poziomie dobrym (z niewielka pomocą)
5
wykonuje zadanie na poziomie bardzo dobrym (samodzielnie)
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
6
S
4
C
5
1
5
1
9
1. Pachecka J., Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.: Od biotransformacji
leków do farmakogenetyki – 45 lat badań nad cytochromem P450; rozdział w:
Jelińska A., Marciniec B. [red.]: Osiągnięcia w chemii leków. Wydawnictwo
Kontekst, Poznań 2007: str. 131-158.
2. Pachecka J., Rytka J., Skonieczna-Maruchin M., Kuczyńska J., Suchocka Z.,
Suliński A., Żołądek T., Soliło-Mierzejewska A., Kubiak-Tomaszewska G.,
Tomaszewski P., Zielińska A., Interewicz E.: Przewodnik dydaktyczny do zajęć z
biochemii studentów metabolizmu leków dla studentów III roku Wydziału
Farmaceutycznego. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego, Warszawa 2011.
3. Pachecka J. , Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.:Cytochrome P450
polymorphism molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. I. Mechanisms of
activity of cytochrome P450 monooxygenases. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 303-306.
4. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Pachecka J.: Cytochrome P450
polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. II. Participation of
CYP isoenzymes in the metabolism of endogenous substances and drugs. Acta Pol
Pharm 2008, 65 (3): 307-318.
5. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Łukaszkiewicz J., Pachecka J.:
Cytochrome P450 polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects.
III. Influence of CYP genetic polymorphism on population differentiation of drug
metabolism phenotype. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 319-329.
6. Jarosz M: Biochemia. Interakcje leków z żywnością i alkoholem. Wydawnictwo
Medyczne Borgis, Warszawa 2004.
7. Zachwieja Z.: Leki i pożywienie - interakcje. MedPharm, Wrocław 2008.
prof. nazw. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz, tel. (22) 5720735;
37
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
FARMAKOGENOMIKA
CP1
CP2
CP3
CP4
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
WW3
WW4
Efekty
kształcenia
WW5
WW6
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
Treści
programowe
W1
W2
zapoznanie studentów z najnowszymi danymi na temat wykorzystania
markerów genetycznych w przewidywaniu skuteczności leczenia
farmakologicznego, ocenie prawdopodobieństwa wystąpienia efektów
ubocznych oraz ocenie ryzyka rozwoju procesów patologicznych
wykształcenie umiejętności posługiwania się markerami
genetycznymi i korzystania z nowych danych naukowych
określających ich użyteczność w praktyce klinicznej
kształtowanie zdolności do twórczego rozwiązywania problemów w
oparciu o nowoczesne narzędzia badawcze z zakresu genomiki
kształtowanie umiejętności interpretacji nowych danych naukowych z
zakresu farmakogenomiki poprzez przygotowywanie prezentacji
opartych na wynikach badań naukowych, oraz umiejętności stawiania
nowych pytań i szukania odpowiedzi poprzez przygotowywanie
programów badawczych
Zna mechanizmy metabolizmu leków
Zna mechanizmy regulacji procesów metabolicznych i ich
modyfikacji przez środki farmakologiczne
Zna główne czynniki wpływające na właściwości farmakokinetyczne i
farmakodynamiczne leków
Zna patogenezę chorób występujących z dużą częstością oraz zasady
ich leczenia
Zna podstawy genetyki oraz genetycznego zróżnicowania populacji
Zna podstawowe metody stosowane w badaniach genetycznych
A.W3 - jest w stanie omówić znaczenie polimorfizmu genetycznego
populacji ludzkiej dla oceny odpowiedzi metabolicznej i efektywności
terapii
D.W14 - zna czynniki genetyczne wpływające na skuteczność i
bezpieczeństwo stosowanych leków
D.W19 - zna wynikające z dotychczasowych badań
farmakogenomicznych wskazania i przeciwwskazania dla
poszczególnych leków
E.W12 - zna i rozumie zasady indywidualizacji farmakoterapii
uwzględniające różnice w działaniu leków spowodowane czynnikami
genetycznymi
D.U7 - uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u
indywidualnego chorego w zależności od czynników genetycznych
D.U10 - uzasadnia wpływ czynników genetycznych na skuteczność i
bezpieczeństwo leków
D.U48 - przewiduje wystąpienie działania niepożądanego leku w
oparciu o badania genetyczne
E.U40 - przewiduje wpływ czynników genetycznych na właściwości
farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków i rozwiązuje
problemy dotyczące indywidualizacji i optymalizacji farmakoterapii
E.U55 - interpretuje wyniki badań farmakogenomicznych
Nazwa
Liczba
godzin
2
Indywidualizacja działań terapeutycznych-miejsce
farmakogenomiki. Markery genetyczne w ocenie ryzyka
chorób oraz przewidywaniu skuteczności i bezpieczeństwa
terapii
2
Farmakogenomika w chorobach układu krążenia
38
W3
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Farmakogenomika w leczeniu zaburzeń gospodarki
2
lipidowej i węglowodanowej
W4
Farmakogenomika w leczeniu chorób nowotworowych
2
W5
Farmakogenomika a Nutrigenomika. Zastosowanie badań
2
genetycznych w ocenie interakcji między lekami a
żywnością oraz ich wpływie na skuteczność i
bezpieczeństwo terapii
S1
Farmakogenetyka i farmakogenomika – podstawy, zasady,
3.5
perspektywy. Diagnoza genetyczna a terapia
S2
Narzędzia farmakogenomiki – technologie, metody
badawcze, metody statystyczne. Wykrywanie i pomiar
3.5
zmienności genetycznej, narzędzia skriningowe i
diagnostyczne
S3
Farmakogenomika w psychiatrii w świetle danych z
3.5
piśmiennictwa światowego.
S4
Najnowsze badania z zakresu farmakogenomiki – przegląd
piśmiennictwa światowego. Przedstawienie prezentacji
3.5
przygotowanych przez studentów i ich omówienie.
S5
Zastosowanie osiągnięć farmakogenomiki w praktyce.
Spojrzenie farmaceuty. Przedstawienie prezentacji
3.5
przygotowanych przez studentów i ich omówienie.
S6
Przygotowanie programu badawczego z zakresu
farmakogenomiki. Koncepcja medycyny spersonalizowanej.
2.5
Przedstawienie prezentacji przygotowanych przez studentów
i ich omówienie.
EK1
W1-W5, S1- S3
EK2
W2-W5, S3
EK3
W2-W4, S3-S5
EK4
S4-S6, W1-W5
EK5
S4-S6
EK6
S4-S6
EK7
S5, S6
EK8
S6
EK9
S4, S5
F
S1-S6
P
W1-W5, S1-S6
Końcowa ocena pracy studenta będzie dokonywana w oparciu o jego aktywność
na zajęciach (x%), przygotowanie prezentacji w oparciu artykuły z piśmiennictwa
światowego (x%) oraz zaliczenie kolokwium (x%), które odbędzie się na
zakończenie cyklu zajęć.
EK1 - Jest w stanie omówić znaczenie polimorfizmu genetycznego populacji
ludzkiej dla oceny odpowiedzi metabolicznej i efektywności terapii
2
Nie zna znaczenia obecności form polimorficznych genów dla oceny
odpowiedzi metabolicznej i efektywności terapii
3
Potrafi podąć przykład znaczenia obecności form polimorficznych genów
dla oceny odpowiedzi metabolicznej i efektywności terapii
4
Potrafi omówić kluczowe relacje między obecnością form
polimorficznych genów dla oceny odpowiedzi metabolicznej i
efektywności terapii i podąć trzy przykłady
5
Potrafi dokładnie omówić relacje między obecnością form
polimorficznych genów dla oceny odpowiedzi metabolicznej i
efektywności terapii podając liczne przykłady
EK2 - Zna czynniki genetyczne wpływające na skuteczność i bezpieczeństwo
39
stosowanych leków
2
Nie zna czynników genetycznych wpływające na skuteczność i
bezpieczeństwo stosowanych leków
3
Potrafi podąć przykład wpływu czynnika genetycznego na skuteczność i
bezpieczeństwo określonego leku
4
Potrafi krótko przedstawić czynniki genetyczne i ich wpływ na
skuteczność i bezpieczeństwo stosowanych leków
5
Potrafi szeroko omówić czynniki genetyczne i ich wpływ na skuteczność i
bezpieczeństwo stosowanych leków oraz zilustrować przykładami
podkreślając wynikające stąd praktyczne korzyści oraz ukazać ewentualne
trudności
EK3 - Zna wynikające z dotychczasowych badań farmakogenomicznych
wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych leków
2
Nie zna wynikających z dotychczasowych badań farmakogenomicznych
wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych leków
3
Potrafi podąć dwa przykłady wskazań lub przeciwwskazań dla
poszczególnych leków wynikające z badań farmakogenomicznych
4
Potrafi omówić wynikające z dotychczasowych badań
farmakogenomicznych wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych
leków stosowanych w chorobach układu krążenia i chorobach
nowotworowych
5
Potrafi omówić wynikające z dotychczasowych badań
farmakogenomicznych wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych
leków stosowanych w leczeniu różnych chorób i ukazać
możliwości/trudności w ich stosowaniu w praktyce
EK4 - Zna i rozumie zasady indywidualizacji farmakoterapii uwzględniające
różnice w działaniu leków spowodowane czynnikami genetycznymi
2
Nie zna i nie rozumie zasad indywidualizacji farmakoterapii
genetycznymi
3
Potrafi na wybranym przykładzie ukazać zasady indywidualizacji
farmakoterapii uwzględniające różnice w działaniu leków spowodowane
czynnikami genetycznymi
4
Potrafi krótko omówić zasad indywidualizacji farmakoterapii
genetycznymi i podać trzy przykłady
5
Potrafi szeroko omówić zasad indywidualizacji farmakoterapii
genetycznymi i zilustrować je przykładami dotyczącymi leczenia różnych
chorób
EK5 - Uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
chorego w zależności od czynników genetycznych
2
Nie potrafi podać przykładu uzasadniającego konieczność zmian
dawkowania leku u indywidualnego chorego w zależności od czynników
genetycznych
3
Potrafi podać przykład uzasadniający konieczność zmian dawkowania
leku u indywidualnego chorego w zależności od czynników genetycznych
4
Potrafi podać trzy przykłady uzasadniające konieczność zmian
dawkowania leków u indywidualnego chorego w zależności od
czynników genetycznych
5
Potrafi dokładnie omówić i uzasadnić w oparciu o najnowsze dane
konieczność zmian dawkowania różnych leków u indywidualnego
chorego w zależności od czynników genetycznych
40
Obciążenie
pracą studenta
EK6 - Uzasadnia wpływ czynników genetycznych na skuteczność i
2
Nie potrafi uzasadniać wpływu czynników genetycznych na skuteczność i
3
Potrafi na przykładzie uzasadnić wpływu czynnika/czynników
genetycznych na skuteczność i bezpieczeństwo leków
4
Potrafi krótko uzasadnić z czego wynika wpływ czynników genetycznych
na skuteczność i bezpieczeństwo leków
5
Potrafi dokładnie uzasadnić mechanizm wpływu czynników genetycznych
na skuteczność i bezpieczeństwo leków i zilustrować przykładami
EK7 - Przewiduje wystąpienie działania niepożądanego leku w oparciu o badania
genetyczne
2
Nie wie jak przewidzieć wystąpienie działania niepożądanego leku w
oparciu o badania genetyczne
3
Potrafi podąć przykład jak można przewidzieć wystąpienie działania
niepożądanego leku w oparciu o badania genetyczne
4
Potrafi podać kluczowe dane pokazujące jak można przewidzieć
wystąpienie działania niepożądanego leku w oparciu o badania
genetyczne ilustrując je trzema przykładami
5
Potrafi dokładnie omówić jak można przewidzieć wystąpienie działania
niepożądanego leku w oparciu o badania genetyczne i podąć przykłady
takiego postępowania w stosunku do różnych leków stosowanych w
leczeniu chorób układu krążenia, chorób nowotworowych i innych
EK8 - Przewiduje wpływ czynników genetycznych na właściwości
farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków i rozwiązuje problemy dotyczące
indywidualizacji i optymalizacji farmakoterapii
2
Nie wie jak można przewidzieć wpływ czynników genetycznych na
właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków i rozwiązuje
problemy dotyczące indywidualizacji i optymalizacji farmakoterapii
3
Potrafi podąć przykład ukazujący jak można przewidzieć wpływ
czynników genetycznych na właściwości farmakokinetyczne i
farmakodynamiczne leków
4
Potrafi przedstawić w oparciu o trzy przykłady możliwość przewidzenia
wpływu czynników genetycznych na właściwości farmakokinetyczne i
farmakodynamiczne leków i wskazać na jej zastosowanie w praktyce
5
Potrafi omówić różne możliwości przewidywania wpływu czynników
genetycznych na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne
leków popierając je przykładami i pokazuje na przykładach jak można
rozwiązywać problemy dotyczące indywidualizacji i optymalizacji
farmakoterapii
EK9 interpretuje wyniki badań farmakogenomicznych
2
Nie potrafi omówić wyników przykładowego badania
farmakogenomicznego
3
Potrafi przedstawić główny wniosek wynikający z przykładowego
badania farmakogenomicznego
4
Potrafi dokładnie omówić wyniki uzyskane w przykładowym badaniu
farmakogenomicznym
5
Potrafi dokładnie omówić wyniki uzyskane w przykładowym badaniu
farmakogenomicznym i ukazać ich znaczenie dla praktyki klinicznej oraz
wskazać słabe punkty wymagające dalszych badań
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
10
S
20
41
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
1.Nowicka G. …. (publikacja udostępniona na str www Zakładu)
2.Practical recomendations for pharmacogenomics based prescription: 2010 ESFUB Conference on Parmacogenetics and Pharmacogenomics. Parmacogenomics
2011, 12(1):113-124 (publikacja udostępniona na str www Zakładu)
3.- książka dostępna w bibliotece ?
Pharmacogenomics. Methods and Protocols. (Methods in Molecular Biology
311). Ed. Federico Innocenti. Humana Press 2005.
W.Kalow, U. A.Meyer, R.F.Tyndde. Pharmacogenomics. Taylor &Francis 2005
Pharmacogenomics and Personalized Medicine. Ed. Nadine Cohen. Humana
Press 2008
SEARCH Collaborative Group, Link E, Parish S, Armitage J, Bowman L, Heath
S, Matsuda F, Gut I, Lathrop M, Collins R. SLCO1B1 variants and statin-induced
myopathy--a genomewide study. N Engl J Med. 2008, 359:789-99.
Zineh I. Pharmacogenetics of response to statins. Curr Atheroscler Rep. 2007,
9:187-94
ACCF/AHA Clopidogrel Clinical Alert: Approches to the FDA “Boxed
Warning”. J Am Coll Cardiol 2010, 56(4),
http://content.onlinejacc.org/cgi/content/full/j.jacc.2010.05.013v1
International Warfarin Pharmacogenetics Consortium, Klein TE, Altman RB,
Eriksson N, Gage BF, Kimmel SE, Lee MT, Limdi NA, Page D, Roden DM,
Wagner MJ, Caldwell MD, Johnson JA. Estimation of the warfarin dose with
clinical and pharmacogenetic data. N Engl J Med. 2009, 360:753-64.
Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Kontakt dr n.farm. Małgorzata Wrzosek [email protected]
Materiały dla studentów dostępne na stronie www Zakładu Farmakogenomiki
42
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
IMMUNOLOGIA
Moduł: treści podstawowe/kierunkowe*
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I/II/III/IV/V*
Semestr: zimowy/letni (zimowy i letni)*
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studenta z rolą i głównymi mechanizmami działania układu
odpornościowego u człowieka.
CP2
Zapoznanie studenta z rolą układu odpornościowego w zdrowiu i
chorobie
CP3
Przedstawienie zastosowań nowoczesnej immunologii w farmacji i
diagnostyce
WW1 Student zna podstawy biologii z zakresu szkoły średniej.
WW2 Student zna podstawy anatomii oraz biochemii z zakresu I i II roku
studiów
EK1
A.W13. zna funkcjonowanie układu odpornościowego, organizmu i
mechanizmy odpowiedzi immunologicznej
EK2
A.W14. zna zasady prowadzenia diagnostyki immunologicznej oraz
zasady i metody immunoprofilaktyki i immunoterapii
EK3
A.U11. opisuje i tłumaczy mechanizmy i procesy immunologiczne w
warunkach zdrowia i choroby
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Najważniejsze funkcje układu odpornościowego i próby ich
1
udoskonalenia.
Omawiane zagadnienia:
- główne funkcje układu odpornościowego
- dlaczego wiedza dotycząca mechanizmów odpornościowych
jest niezbędna absolwentom Farmacji
- podział mechanizmów odpornościowych na swoiste i
nieswoiste oraz na należące do odpowiedzi humoralnej i
komórkowej
- najważniejsze cząsteczki układu odpornościowego
- powstawanie przeciwciał; przeciwciała monoklonalne
- udoskonalanie przeciwciał do celów diagnostyki i terapii
W2
Krążenie limfocytów.
1
- znaczenie krążenia limfocytów w procesie zapalnym i
odporności,
-etapy przechodzenia leukocytów z krążenia do tkanek
1
W3
Prezentacja antygenów.
- różnice w budowie i funkcji pomiędzy receptorem limfocytów
B (BCR) i receptorem limfocytów T (TCR)
- budowa, funkcja, występowanie cząsteczek MHC klasy I i
MHC klasy II
- prezentacja antygenów w kontekście MHC klasy I 43
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
pochodzenie prezentowanych peptydów, przykłady strategii
prowadzących do zmniejszenia ilości MHC klasy I na
powierzchni komórek
- prezentacja antygenów w kontekście MHC klasy II pochodzenie prezentowanych peptydów, znaczenie prezentacji,
synapsa immunologiczna
- polimorfizm genów kodujących cząsteczki MHC – przyczyny,
znaczenie biologiczne
Zjawiska immunologiczne zachodzące w błonach śluzowych.
-rola odporności śluzówkowej w obronie przed patogenami
-rola przeciwciał IgA
-układ MALT
Mechanizmy nadwrażliwości typu I.
- patogeneza nadwrażliwości typu I
- rola limfocytów Th2 i przeciwciał IgE w alergiach
- mechanizmy aktywacji i funkcje efektorowe komórek tucznych
- immunoterapia alergenem
- rodzaje przeciwciał i immunoterapeutyków stosowanych w
leczeniu i próbach klinicznych leczenia alergii
Postępy transplantologii.
- historia i główne osiągnięcia transplantologii
- zasady typowania tkankowego
- indukcja odpowiedzi transplantacyjnej i mechanizmy
efektorowe odrzucania przeszczepu
- cele i zasady stosowania immunosupresji
- ksenoprzeszczepy - historia i perspektywy zastosowania
Immunoterapia nowotworów.
- mechanizmy obrony przeciwnowotworowej
- w jaki sposób komórki nowotworowe próbują umknąć spod
nadzoru immunologicznego
- na czym polegają różne formy immunoterapii nowotworów
Odporność przeciwzakaźna.
-mechanizmy odpowiedzi immunologicznej przeciwko
patogenom wewnątrzkomórkowym
- mechanizmy odpowiedzi immunologicznej przeciwko
patogenom zewnąrzkomórkowym
- mechanizmy odpowiedzi przeciwpasożytniczej
- odpowiedź przeciwzakaźna a farmakoterapia
Kliniczne zastosowania cytokin i przeciwciał.
- metody otrzymywania przeciwciał monoklonalnych
- modyfikacje przeciwciał monoklonalnych na potrzeby
diagnostyki i terapii
- przykłady zastosowań terapeutycznych przeciwciał
monoklonalnych oraz cytokin w leczeniu schorzeń człowieka
AIDS.
-patogeneza zakażenia wirusem HIV, patomechanizm,
- podstawy diagnostyki
1
1
1
1
1
1
1
44
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Obciążenie
pracą studenta
-sukcesy farmakoterapii wielolekowej w leczeniu zakażenia
HIV/AIDS
S1
Definicje podstawowe. Budowa narządów limfatycznych.
Budowa przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających
antygen.
S2
Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T
rozpoznających antygen.
S3
Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów
limfocytom T. Typy odpowiedzi immunologicznej.
S4
Populacji i subpopulacje limfocytów. Cytokiny i ich receptory.
Rola cytokin
i cząsteczek powierzchniowych w
aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów. Regulacja
odpowiedzi immunologicznej humoralnej i komórkowej.
Zastosowanie cytokin w medycynie.
S5
Odpowiedź nieswoista. Funkcja układu dopełniacza. Interferony.
Funkcje makrofagów i granulocytów. Cytotoksyczność
naturalna i zależna od przeciwciał. Mechanizmy
cytotoksyczności limfocytów.
S6
Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania
przeszczepów alogenicznych. Charakterystyk przeszczepów
różnych narządów. Indukcja tolerancji transplantacyjnej.
S7
Nadwrażliwość. Typy nadwrażliwości ze szczególnym
uwzględnieniem nadwrażliwości typu I. immunoterapia
alergenem.
S8
Tolerancja immunologiczna i autotolerancja. Naturalne
mechanizmy zabezpieczające przed autoagresją. Niektóre
mechanizmy indukujące autoagresję.
S9
Immunologia nowotworów. Ułatwienie immunologiczne.
Odpowiedź przeciwnowotworowa układu odpornościowego.
Terapia genowa
C1
Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych. Techniki diagnostyczne wykorzystujące przeciwciała (ELISA,
Western blotting, immunoprecypitacja, mikroskopia immunofluorescencyjna, mikroskopia immuno-elektronowa, techniki
immunohistochemiczne)
Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Diagnostyka
niedoborów odporności..
EK1
A.W13. W1-W4 oraz S1 –S5
EK2
A.W14. W7, W9 oraz S2, C1
EK3
A.U11. W5-W10 oraz S6-S9
F
S1-S10
P
S1-S10; W1 – W10
EK1, EK2, EK3
2
Umie poniżej 51% treści deskryptora
3
Umie 51% - 69% treści deskryptora
4
5
Umie 85%- 100% treści deskryptora
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
W
10 (W1-W10)
S
18 (S1-S0)
2
C
2 (C1)
20
10
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
ECTS
45
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
1. "Immunologia" pod redakcją J. Gołąba, M. Jakóbisiaka, W. Laska i T. Stokłosy.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007r.
1. „Immunologia – podstawowe zagadnienia i aktualności”, autor: W. Lasek,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005r.
2. “Basic Immunology” autorzy: Abul K. Abbas, Andrew H. Lichtman, Third
Edition, 2008
Prof. dr hab. med. Jakub Gołąb, Tel. 22 5992199,
E-mail: [email protected]
46
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Nazwa BIOLOGIA MOLEKULARNA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Semestr: letni
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z molekularnymi podstawami biologii komórki
głównie w zakresie funkcjonowania genów oraz białek.
CP2
Zapoznanie studentów z molekularnymi podstawami cyklu
komórkowego, apoptozy, nowotworzenia
CP3
Zapoznanie studentów ze współczesnymi osiągnięciami dyscyplin
biomedycznych w zakresie innowacyjnych metod terapii chorób – terapii
genowej, oraz metod wykorzystywanych w diagnostyce molekularnej.
CP4
Nauka studentów wybranych metod molekularnych związanych z pracą z
DNA, RNA oraz białkiem.
WW1 Student zna podstawy biologicznej organizacji i funkcjonowania
komórek.
WW2 Student zna biochemię DNA, RNA, białka
WW3 Student potrafi wykonywać podstawowe operacje manualne w zakresie
laboratorium biochemicznego.
EK1
A.W8. jest w stanie objaśnić mechanizmy rozwoju
nowotworów;
EK2
A.W9. zna budowę i funkcje biologiczne białek, kwasów nukleinowych,
EK3
A.W15. zna molekularne aspekty cyklu komórkowego - proliferacja,
apoptoza i transformacja nowotworowa;
EK4
A.W16. zna problematykę rekombinacji i klonowania DNA;
EK5
A.W17. zna metody badania genomu oraz zasady hybrydyzacji i PCR;
EK6
A.W23. zna podstawy biotechnologii w otrzymywaniu substancji
leczniczej;
EK7
A.U3. ocenia uwarunkowania genetyczne rozwoju chorób w populacji
ludzkiej;
EK8
A.U9. wykrywa i oznacza białka, kwasy nukleinowe w materiale
biologicznym;
EK9
A.U12. analizuje podłoże molekularne procesów patologicznych;
EK10 A.U13. izoluje, oznacza i amplifikuje kwasy nukleinowe;
EK11 A.U14. stosuje techniki biologii molekularnej w biotechnologii
farmaceutycznej, terapii genowej i diagnostyce laboratoryjnej;
EK12 A.U17. wykorzystuje techniki biologii molekularnej w
diagnostyce mikrobiologicznej;
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Genomy, transkryptomy, proteomy.
4
W2
Molekularne podstawy cyklu komórkowego.
2
W3
Molekularne podstawy kancerogenezy.
4
W4
Terapia genowa.
2
W5
Metody biologii molekularnej w farmacji
3
i diagnostyce medycznej.
5
L1
DNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości,
amplifikacja wybranych sekwencji metodą PCR, analiza
47
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
elektroforetyczna uzyskanych produktów.
L2
RNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości,
5
analiza elektroforetyczna.
L3
Białka – izolacja z materiału biologicznego, ocena ilości, analiza
5
elektroforetyczna,
barwienie
białek
w
żelach
poliakrylamidowych.
EK1
W3
EK2
W1, W2
EK3
W2, W3
EK4
W4, W5
EK5
W5, L1, L2, L3
EK6
W4
EK7
W3
EK8
L1, L2, L3
EK9
W2, W3
EK10 L1, L2, L3
EK11 L1, L2, L3
EK12 L1
F
L1-L3
P
W1-W5, L1-L3
EK1 A.W8. jest w stanie objaśnić mechanizmy rozwoju
nowotworów;
2
na ocenę 2 student nie posiada żadnych istotnych wiadomości z zakresu
podstaw kancerogenezy
3
na ocenę 3 student zna podstawy kancerogenezy
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu mechanizmów
kancerogenezy
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu mechanizmów
kancerogenezy
EK2 A.W9. zna budowę i funkcje biologiczne białek, kwasów nukleinowych,
2
budowy i funkcji białek i kwasów nukleinowych
3
na ocenę 3 student zna podstawy budowy i funkcji białek i kwasów
nukleinowych
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu budowy i funkcji
białek i kwasów nukleinowych
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu budowy i
funkcji białek i kwasów nukleinowych
EK3 A.W15. zna molekularne aspekty cyklu komórkowego - proliferacja, apoptoza
i transformacja nowotworowa;
2
podstaw molekularnych cyklu komórkowego, proliferacji, apoptozy i
nowotworzenia
3
na ocenę 3 student zna podstawy cyklu komórkowego, proliferacji,
apoptozy i nowotworzenia
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu podstaw
molekularnych cyklu komórkowego, proliferacji, apoptozy i nowotworzenia
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu podstaw
molekularnych cyklu komórkowego, proliferacji, apoptozy i nowotworzenia
EK4 A.W16. zna problematykę rekombinacji i klonowania DNA;
2
podstaw rekombinacji i klonowania DNA
3
na ocenę 3 student zna podstawy rekombinacji i klonowania DNA
48
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu rekombinacji i
klonowania DNA
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu rekombinacji i
klonowania DNA
EK5 A.W17. zna metody badania genomu oraz zasady hybrydyzacji i PCR;
2
podstaw metod badania genomu, zasad hybrydyzacji i PCR
3
na ocenę 3 student zna podstawy metod badania genomu, zasad
hybrydyzacji i PCR
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu metod badania
genomu, zasad hybrydyzacji i PCR
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu metod badania
genomu, zasad hybrydyzacji i PCR
EK6 A.W23. zna podstawy biotechnologii w otrzymywaniu substancji leczniczej;
2
podstaw uzyskiwania preparatów leczniczych drogą biotechnologii
3
na ocenę 3 student zna podstawy biotechnologii uzyskiwania preparatów
leczniczych
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób wiedzy z zakresu biotechnologii
uzyskiwania preparatów leczniczych
5
na ocenę 5 student posiada wyczerpującą wiedzę z zakresu biotechnologii
uzyskiwania preparatów leczniczych
EK7 A.U3. ocenia uwarunkowania genetyczne rozwoju chorób w populacji
ludzkiej;
2
na ocenę 2 student nie posiada żadnych umiejętności oceny uwarunkowań
genetycznych rozwoju chorób w populacji ludzkiej
3
na ocenę 3 student posiada wąskie umiejętności oceny uwarunkowań
4
na ocenę 4 student posiada bogaty zasób umiejętności oceny uwarunkowań
5
na ocenę 5 student wykonuje ocenę uwarunkowań genetycznych rozwoju
chorób w populacji ludzkiej w sposób wyczerpujący
EK8 A.U9. wykrywa i oznacza białka, kwasy nukleinowe w materiale
biologicznym;
2
na ocenę 2 student nie potrafi pracować z DNA i białkiem
3
na ocenę 3 student potrafi wykrywać i analizować DNA i białko w sposób
podstawowy; uzyskane wyniki odbiegają od oczekiwanych
4
na ocenę 4 student bardzo sprawnie wykrywa i analizuje DNA i białko;
uzyskane wyniki zbliżone do oczekiwanych
5
na ocenę 5 student wykrywa i analizuje DNA i białko bez zastrzeżeń;
uzyskane wyniki zgodne z oczekiwanymi
EK9 A.U12. analizuje podłoże molekularne procesów patologicznych;
2
na ocenę 2 student nie zna podstaw analizy podłoża molekularnego
procesów patologicznych
3
na ocenę 3 student potrafi wykonać podstawową analizę podstaw analizy
podłoża molekularnego procesów patologicznych
4
na ocenę 4 student wykonuje analizę podstaw analizy podłoża
molekularnego procesów patologicznych w sposób samodzielny; bardzo
duża poprawność założeń i wyników
5
na ocenę 5 student wykonuje analizę podstaw analizy podłoża
molekularnego procesów patologicznych w sposób wyczerpujący
EK10 A.U13. izoluje, oznacza i amplifikuje kwasy nukleinowe;
2
na ocenę 2 student nie zna podstaw pracy z DNA
49
3
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
na ocenę 3 student potrafi izolować, oznaczać i amplifikować DNA w
sposób poprawny; uzyskane wyniki odbiegają od oczekiwanych
4
na ocenę 4 student bardzo sprawnie izoluje, oznacza i amplifikuje DNA;
uzyskane wyniki zbliżone do oczekiwanych
5
na ocenę 2 student izoluje, oznacz i amplifikuje DNA bez zastrzeżeń;
uzyskane wyniki zgodne z oczekiwanymi
farmaceutycznej, terapii genowej i diagnostyce laboratoryjnej;
2
na ocenę 2 student nie widzi zastosowań technik biologii molekularnej w
biotechnologii farmaceutycznej, terapii genowej i diagnostyce
laboratoryjnej;
3
na ocenę 3 student potrafi zastosować techniki biologii molekularnej w
biotechnologii farmaceutycznej, terapii genowej i diagnostyce
laboratoryjnej;
4
na ocenę 4 student bardzo sprawnie porusza się w zakresie stosowania
technik biologii molekularnej w biotechnologii farmaceutycznej, terapii
genowej i diagnostyce laboratoryjnej;
5
na ocenę 5 student w sposób wyczerpujący porusza się w zakresie technik
biologii molekularnej w biotechnologii farmaceutycznej, terapii genowej i
diagnostyce laboratoryjnej;
EK12 A.U17. wykorzystuje techniki biologii molekularnej w
diagnostyce mikrobiologicznej;
2
na ocenę 2 student nie widzi zastosowań technik biologii molekularnej w
diagnostyce mikrobiologicznej
3
na ocenę 3 student potrafi zastosować techniki biologii molekularnej w
diagnostyce mikrobiologicznej
4
na ocenę 4 student bardzo sprawnie porusza się w zakresie stosowania
technik biologii molekularnej w diagnostyce mikrobiologicznej
5
na ocenę 5 student w sposób wyczerpujący porusza się w zakresie technik
biologii molekularnej w diagnostyce mikrobiologicznej
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
L
15
2
15
50
1. Węgleński P. Genetyka molekularna, PWN, 2006.
2. Brown T.A. Genomy, PWN, 2009.
3. Turner P.C., McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H. Biologia molekularna.
Krótkie wykłady, PWN, 2004.
1. Krzakowski M. Onkologia kliniczna, Borgis Wydawnictwo Medyczne, 2006.
Maciej Małecki, 606448502, [email protected]
Przedmiot realizuje Zakład Biologii Molekularnej
50
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
MIKROBIOLOGIA
Treści podstawowe
Kierunek: farmacja
Jednolite studia magisterskie
Rok studiów: III
Semestr letni
Profil: praktyczny
Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne
CP1 Poznanie podstawowych zagadnień mikrobiologii ogólnej
i lekarskiej, w tym mechanizmów lekooporności drobnoustrojów
chorobotwórczych.
CP2 Poznanie podstawowych metod pracy w laboratorium mikrobiologicznym
w zakresie bakteriologii, mikologii
i wirusologii, w tym zasad BHP, klasycznych metod diagnostyki
mikrobiologicznej, metod biologii molekularnej i serologii, stosowanych w
badaniach drobnoustrojów, badań lekooporności drobnoustrojów
chorobotwórczych.
CP3 Poznanie podstaw kontroli mikrobiologicznej preparatów
farmaceutycznych, oznaczania ilościowego antybiotyków
i oceny ich aktywności z zastosowaniem metod mikrobiologicznych oraz
oceny skuteczności środków dezynfekcyjnych. Poznanie podstawowych
informacji
o preparatach probiotycznych i szczepionkach.
WW1 Student zna podstawy biologii, w tym genetyki, chemii
i biochemii z zakresu szkoły średniej oraz I
i II roku studiów.
WW2 Student zna budowę i funkcjonowanie organizmu człowieka, jego narządów
i tkanek.
WW3 Student potrafi posługiwać się podstawowym sprzętem laboratoryjnym oraz
mikroskopem.
EK1 A.W14. zna zasady prowadzenia diagnostyki immunologicznej oraz zasady
i metody immunoprofilaktyki i immunoterapii –
w zakresie badań mikrobiologicznych
EK2 A.W16. zna problematykę rekombinacji i klonowania DNA – zakresie
diagnostyki mikrobiologicznej
EK3 A.W17. zna metody badania genomu oraz zasady hybrydyzacji
i PCR - zakresie diagnostyki mikrobiologicznej
EK4 A.W18. charakteryzuje bakterie, wirusy i grzyby chorobotwórcze
EK5 A.W19. opisuje wpływ chemioterapeutyków, środków dezynfekcyjnych i
antyseptycznych na drobnoustroje
EK6 A.W20. zna zasady diagnostyki mikrobiologicznej
EK7 A.W21. zna charakterystykę morfologiczną i anatomiczną organizmów
prokariotycznych, grzybów i roślin dostarczających surowce lecznicze i
materiały stosowane w farmacji – w zakresie mikrobiologii
EK8 A.W23. zna podstawy biotechnologii w otrzymywaniu substancji leczniczej
- w zakresie mikrobiologii
EK9 A.U1. analizuje i opisuje zależności między organizmami
a środowiskiem – w zakresie mikrobiologii
farmaceutycznej, terapii genowej i diagnostyce laboratoryjnej w zakresie mikrobiologii
51
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
A.U15. przygotowuje podłoża i pożywki mikrobiologiczne, prowadzi
posiewy i hodowle drobnoustrojów oraz wykonuje preparaty
mikrobiologiczne
A.U16. identyfikuje drobnoustroje na podstawie cech morfologicznych oraz
właściwości fizjologicznych
i hodowlanych
A.U17. wykorzystuje metody immunologiczne oraz techniki biologii
molekularnej w diagnostyce mikrobiologicznej.
C.W1. zna chemiczne i biochemiczne mechanizmy działania leków – w
zakresie leków o aktywności przeciwdrobnoustrojowej
C.W2. zna właściwości fizykochemiczne substancji leczniczych
wpływające na aktywność biologiczną leków – w zakresie leków o
aktywności przeciwdrobnoustrojowej
A.U18. bada wrażliwość drobnoustrojów na antybiotyki
i chemioterapeutyki
A.U19. przeprowadza kontrolę mikrobiologiczną leków oraz wykorzystuje
metody mikrobiologiczne w: badaniach mutagennego i karcenogennego
działania leków, ocenie skuteczności dezynfekcji i sterylizacji, ilościowym
oznaczaniu witamin i antybiotyków oraz badaniu aktywności antybiotyków
C.W26. zna metody postępowania aseptycznego oraz uzyskiwania
jałowości produktów leczniczych, substancji
i materiałów – w zakresie oceny mikrobiologicznej preparatów
farmaceutycznych
C.U27. korzysta z farmakopei, receptariuszy i przepisów technologicznych,
wytycznych oraz literatury dotyczącej technologii i jakości postaci leku, w
szczególności w odniesieniu do leków recepturowych – w zakresie
monografii farmakopealnych dotyczących oceny mikrobiologicznej
preparatów farmaceutycznych
C.W32. zna zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP)
i dokumentowania prowadzonych procesów technologicznych - w zakresie
aspektów mikrobiologicznych
C.U34. wykonuje badania w zakresie oceny jakości postaci leku i obsługuje
odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową oraz interpretuje wyniki
badań jakości produktu leczniczego – w zakresie oceny mikrobiologicznej
preparatów farmaceutycznych na podstawie odpowiednich monografii
farmakopealnych
Nazwa
Liczba
godzin
Historia mikrobiologii, podstawy taksonomii bakterii.
1
Organizmy eukariotyczne a prokariotyczne.
1
Budowa komórki bakteryjnej, formy wegetatywne i
przetrwalnikowe, formy planktonowe i biofilm.
2
Biochemia drobnoustrojów oraz materiał genetyczny.
1
Rodzaje bakterii istotnych klinicznie – charakterystyka,
3
choroby, leczenie.
Czynniki i mechanizmy chorobotwórczości.
1
Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwdrobnoustrojowe –
podział, przykłady związków, mechanizmy działania,
4
mechanizmy oporności.
Zakażenia szpitalne i odlekowe.
1
Rodzaje grzybów istotnych klinicznie – charakterystyka,
1
choroby, leczenie.
Wirusy chorobotwórcze – charakterystyka, choroby, leczenie,
2
52
W11
W12
W13
W14
W15
W16
W17
W18
W19
S1
S2
S3
S4
S5
L1
L2
L3
L4
L5
L6
oraz bakteriofagi
Surowice i szczepionki; program szczepień ochronnych.
Probiotyki i prebiotyki.
Europejskie i krajowe instytucje związane z opracowywaniem
i dopuszczaniem leków do
obrotu, Farmakopea.
Dobra Praktyka Wytwarzania leków jałowych oraz
niejałowych – aspekty mikrobiologiczne, ograniczanie
skażenia.
Metody sterylizacji i ich kontrola.
Higiena produkcji – dezynfekcja i antyseptyka – zakres,
związki czynne, metody badania preparatow, PN i EN.
Wymagania farmakopealne dotyczące mikrobiologicznych
metod badania produktów leczniczych i ich kategoryzacja.
Woda do celów farmaceutycznych.
Klasyczne
i
alternatywne
farmakopealne
metody
mikrobiologiczne.
Budowa
i
mechanizmy
działania
leków
przeciwdrobnoustrojowych.
Najważniejsze mechanizmy oporności drobnoustrojów na leki.
Wykorzystanie wybranych środków dezynfekcyjnych i
antyseptycznych
w produkcji preparatów farmaceutycznych.
Szczepionki swoiste i nieswoiste: mechanizm działania, skład,
sposoby przechowywania.
Metody
oznaczania
pirogenów,
ze
szczególnym
uwzględnieniem endotoksyn
bakteryjnych w produktach
leczniczych.
Zasady BHP w laboratorium mikrobiologicznym. Podstawowe
pojęcia mikrobiologiczne. Tok identyfikacyjny nieznanego
drobnoustroju. Rodzaje mikroskopów stosowanych w
mikrobiologii
i metody barwienia preparatów mikrobiologicznych. Techniki
posiewów drobnoustrojów na podłoża stałe i płynne.
Rodzaje
pożywek
bakteriologicznych
i
metody
hodowli
drobnoustrojów.
Metody sterylizacji szkła laboratoryjnego, plastików i
pożywek.
Określanie właściwości fizjologicznych drobnoustrojów.
Metody
serologiczne
stosowane
w
diagnostyce
mikrobiologicznej.
Metody oznaczania lekowrażliwości. drobnoustrojów.
Rodzaje i znaczenie plazmidów naturalnie występujących w
bakteriach.
Analiza
wzorów
plazmidowych.
PCR i jej odmiany.
Metody molekularne w epidemiologii: RAPD, RFLP, PFGE,
rybotypowanie.
Diagnostyka
drobnoustrojów
trudnych
w hodowli z wykorzystaniem metod molekularnych.
Bakterie chorobotwórcze z rodzajów Staphylococcus i
Corynebacterium oraz bakterie beztlenowe (Clostridium,
Bacteroides i inne), ziarenkowce Gram-dodatnie z rodzajów
1
1
2
2
2
2
2
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
53
L7
L8
L9
L10
L11
L12
L13
L14
L15
L16
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
Streptococcus i Enterococcus – właściwości, metody hodowli i
diagnostyki
Najważniejsze mechanizmy oporności na antybiotyki
ziarenkowców
Gram-dodatnich
z rodzaju Staphylococcus, Streptococcus i Enterococcus i
metody ich wykrywania w laboratorium mikrobiologicznym.
Bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz Gram-ujemne
pałeczki niefermentujące – właściwości, metody hodowli i
identyfikacji.
Bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz Gram-ujemne
pałeczki niefermentujące określanie lekowrażliwości, wykrywanie mechanizmów
oporności na antybiotyki β-laktamowe.
Grzyby chorobotwórcze dla ludzi (grzyby pleśniowe,
drożdżopodobne i dermatofity) – właściwości, metody
hodowli i metody diagnostyczne.
Prątki
kwasooporne
–
gruźlica
i
inne
mykobakteriozy. Drobnoustroje
wywołujące
choroby
przenoszone drogą płciową.
Badanie
czystości
mikrobiologicznej
preparatów
posiewu
bezpośredniego.
farmaceutycznych
metodą
Sprawdzanie
właściwości
podłoży
stosowanych
w badaniach czystości mikrobiologicznej.
Badanie jałowości preparatów farmaceutycznych. Test
ochrony przeciwdrobnoustrojowej.
Badanie czystości mikrobiologicznej powietrza i powierzchni.
Biologiczna kontrola procesów sterylizacji.
Badanie aktywności bakteriobójczej wybranego środka
dezynfekcyjnego metodą rozcieńczania-neutralizacji oraz
metodą filtracji. Oznaczanie aktywności antybiotyków
metodą dyfuzyjną.
Higieniczna dezynfekcja rąk metodą wcierania - ćwiczenie
praktyczne z użyciem lampy UV. Badanie preparatów
probiotycznych: ocena ilościowa oraz ocena właściwości
antagonistycznych, oporności na antybiotyki, na żółć i niskie
pH wybranych szczepów probiotycznych stosowanych do
produkcji probiotyków - preparatów farmaceutycznych.
L3, W11
W4, L4, L5
W4, L4, L5
S2, W1, W5, W6, W8, W9, W10, W11, L6 - L11
S3, W16, L15, L16
S2, L1 - L11
W12, L16
L4, W12, S4
W2, W3
W11, L4, L5
L1, L2
L3, W8
L3, L, L6, L7
S1, W7,
S1, W7,
S2, W7, L6, L7, L9
3,5
3
3,5
3
3
3,5
3,5
3
3
3
54
Ocena studenta
Szczegóły oceny
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
F
S5, L12, L13, L14, L15, L16
S5, W14, W15, L13
W13, W17, W18, L12, L13, L14, L15
W14, L13, L14
S5, W19, L12, L13, L16
Zaliczenie wykładów: W1-W7
Kolokwium 1: L1-L3
Kolokwium 2: S1
Kolokwium 3: L4-L5
Kolokwium 4: S2, L7, L9,
Kolokwium 5: L6, L8, L10, L11
Kolokwium 6: S3, S4, S5, L12-L16
P
W1-W19
EK1 A.W14. zna zasady prowadzenia diagnostyki immunologicznej oraz zasady i
metody
immunoprofilaktyki
i
immunoterapii
–
w zakresie badań mikrobiologicznych
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK2 A.W16. zna problematykę rekombinacji i klonowania DNA – zakresie
diagnostyki mikrobiologicznej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK3 A.W17. zna metody badania genomu oraz zasady hybrydyzacji
i PCR - zakresie diagnostyki mikrobiologicznej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK4 A.W18. charakteryzuje bakterie, wirusy i grzyby chorobotwórcze
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK5 A.W19. opisuje wpływ chemioterapeutyków, środków dezynfekcyjnych i
antyseptycznych na drobnoustroje
2
nie potrafi
3
potrafi w stopniu minimalnym
4
potrafi w stopniu dobrym
5
potrafi w stopniu bardzo dobrym
EK6 A.W20. zna zasady diagnostyki mikrobiologicznej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK7 A.W21. zna charakterystykę morfologiczną i anatomiczną organizmów
prokariotycznych, grzybów i roślin dostarczających surowce lecznicze i materiały
stosowane w farmacji – w zakresie mikrobiologii
2
nie zna
55
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK8 A.W23. zna podstawy biotechnologii w otrzymywaniu substancji leczniczej - w
zakresie mikrobiologii
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK9
A.U1.
analizuje
i
opisuje
zależności
między
organizmami
a środowiskiem – w zakresie mikrobiologii
2
nie potrafi
3
4
5
farmaceutycznej,
terapii
genowej
i
diagnostyce
laboratoryjnej
w zakresie mikrobiologii
2
nie potrafi
3
4
5
EK11 A.U15. przygotowuje podłoża i pożywki mikrobiologiczne, prowadzi posiewy
i hodowle drobnoustrojów oraz wykonuje preparaty mikrobiologiczne
2
nie potrafi
3
4
5
EK12 A.U16. identyfikuje drobnoustroje na podstawie cech morfologicznych oraz
właściwości
fizjologicznych
i hodowlanych
2
nie potrafi
3
4
5
EK13 A.U17. wykorzystuje metody immunologiczne oraz techniki biologii
molekularnej w diagnostyce mikrobiologicznej
2
nie potrafi
3
4
5
EK14 C.W1. zna chemiczne i biochemiczne mechanizmy działania leków – w
zakresie leków o aktywności przeciwdrobnoustrojowej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK15 C.W2. zna właściwości fizykochemiczne substancji leczniczych wpływające
na
aktywność
biologiczną
leków
–
w
zakresie
leków
o aktywności przeciwdrobnoustrojowej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
56
Obciążenie
pracą studenta
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK16
A.U18.
bada
wrażliwość
drobnoustrojów
na
antybiotyki
i chemioterapeutyki
2
nie potrafi
3
4
5
EK17 A.U19. przeprowadza kontrolę mikrobiologiczną leków oraz wykorzystuje
metody
mikrobiologiczne
w:
badaniach
mutagennego
i karcenogennego działania leków, ocenie skuteczności dezynfekcji
i sterylizacji, ilościowym oznaczaniu witamin i antybiotyków oraz badaniu
aktywności antybiotyków
2
nie potrafi
3
4
5
EK18 C.W26. zna metody postępowania aseptycznego oraz uzyskiwania jałowości
produktów leczniczych, substancji i materiałów – w zakresie oceny mikrobiologicznej
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK 19 C.U27. korzysta z farmakopei, receptariuszy i przepisów technologicznych,
wytycznych
oraz
literatury
dotyczącej
technologii
i jakości postaci leku, w szczególności w odniesieniu do leków recepturowych – w
zakresie monografii farmakopealnych dotyczących oceny mikrobiologicznej
2
nie potrafi
3
4
5
EK20
C.U32.
zna
zasady
Dobrej
Praktyki
Wytwarzania
(GMP)
i dokumentowania prowadzonych procesów technologicznych - w zakresie aspektów
mikrobiologicznych
2
nie zna
3
zna dostatecznie
4
zna dobrze
5
zna bardzo dobrze
EK21 C.U34. wykonuje badania w zakresie oceny jakości postaci leku i obsługuje
odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową oraz interpretuje wyniki badań jakości
produktu leczniczego – w zakresie oceny mikrobiologicznej preparatów
farmaceutycznych na podstawie odpowiednich monografii farmakopealnych
2
nie potrafi
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin ECTS
W
30
6
S
10
L
50
57
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
20
20
50
1. Hryniewicz W., Mészáros J. [red]: Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń.
Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
2. Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Lekowrażliwości
Drobnoustrojów www.korld.edu.pl
3. Rekomendacje Zespołu Roboczego ds. wprowadzenia zaleceń Europejskiego
Komitetu ds. Oznaczania Lekowrażliwości EUCAST
(31.03.2011) http://www.korld.edu.pl/spec_rekomendacje-eucast.php
4. Maciąg I. E., Starościak B. J. [red.]: Mikrobiologia praktyczna. Materiały do
ćwiczeń dla studentów Wydziału
Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej.
Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2008
5. Stefańska J., Starościak B. J. [red.]: Materiały do ćwiczeń i seminariów z
mikrobiologii lekarskiej dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego oraz
oddziału Analityki Medycznej (część 1 i 2). Oficyna Wydawnicza WUM Warszawa
2008
6. Wolinowska R.: Metody molekularne w diagnostyce mikrobiologicznej. Oficyna
Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, 2009 oraz
dodatkowy rozdział tego skryptu „Rybotypowanie”
7. Farmakopea Polska IX, tom I i II - odpowiednie monografie. Wyd. Polskiego
Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa 2011
8. Hugo and Russell’s Pharmaceutical Microbiology, Edited by S.P.Denyer,
N.A.Hodges, S.P.Gorman, 7th edition, Blackwell Science, 2005
9. Gromadecki J., Wróbel R.: Składniki aktywne występujące w preparatach
dezynfekcyjnych i antyseptycznych. Zakażenia 1; 29-36 (2010)
10. Kutrowska E.: Antyseptyki stosowane do leczenia ran i błon śluzowych oraz do
celów profilaktycznych. Zakażenia 2; 17-22 (2009)
11. Rohm-Rodowald E., Jakimiak B., Chojecka A., Podgórska M.: Oporność
drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne. Zakażenia 3; 5-9 (2009)
12. Tyski S.: Zakres prac normalizacyjnych komisji technicznych ds. dezynfekcji i
antyseptyki PKN i CEN. Część I – Informacje ogólne, normy fazy I oraz normy
obszaru medycznego. Laboratorium 10; 10-15 (2006)
13. Materiały uzupełniające do ćwiczeń i kolokwium obejmujące tematykę
szczepionek i probiotyków.
1. Baj J., Markiewicz Z [red.]: Biologia molekularna bakterii.
Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006
2. Collier L., Oxford J.: Wirusologia. Podręcznik dla studentów medycyny,
stomatologii i mikrobiologii. Wyd. II., Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2003
3. Dzierżanowska D.: Antybiotykoterapia praktyczna.
α-medica press, Bielsko-Biała 2008
4. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. [red]: Immunologia. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2007
5. Grzybowski J.: Identyfikacja zagrożeń infekcyjnych –
najnowsze metody diagnostyczne. Instytut Problemów
Ochrony Zdrowia, Warszawa 2008
6. Grzybowski J., Zaborowski P.: Teoretyczne i praktyczne
podstawy infekcjologii. Atlas. Instytut Problemów
Ochrony Zdrowia, Warszawa 2007
7. Krawczyk B., Kur J. Diagnostyka molekularna w mikrobiologii. Wydawnictwo
Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2008
8. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red.]:
Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka.
58
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
α-medica press, Bielsko Biała 2007
9. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red]: Wakcynologia. Wyd.II.
α-medica press, Bielsko-Biała 2007
10. Markiewicz Z., Kwiatkowski Z. A.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. Wyd.
11. Medigan M. T., Martinko J. M., Parker J.: Brock Biology of Microorganisms 10th ed. Pearson Education Int., Prentice Hall,
Upper Saddle River (USA) 2003
12. Murray P. R., Rosenthal K. S., Pfaller M. A.: Mikrobiologia. Wyd. Elsevier
Urban & Partner, Wrocław 2011
13. Nicklin J., Graeme-Cook K., Killington R. Mikrobiologia. Krótkie wykłady.
Wyd. II, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2004
14. Piekarowicz A: Podstawy wirusologii molekularnej.
Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004
15. Sołtysiak-Pawluczuk D., Tyski S.: Antyseptyki. Preparaty do odkażania skóry i
tkanek dopuszczone do obrotu w Polsce lub znajdujące się w trakcie procesu
rejestracji. Stan na 01.09.2000 r.
Instytut Leków w Warszawie, Warszawa 2000
16. Strauss J. H., Strauss E. G.: Viruses and human disease.
Academic Press, San Diego–Tokyo 2002
17. Węgleński P [red.]: Genetyka molekularna. Wydawnictwo
18. Grzybowska W., Bocian E., Tyski S.: Glukoprotamina – badania fazy 1 i 2
aktywności bakteriobójczej. Zakażenia 1; 7-12 (2010)
Prof. Dr hab. Stefan Tyski [email protected], [email protected]
Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej
59
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Botanika farmaceutyczna
Moduł: treści kierunkowe
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I
Semestr: zimowy i letni
CP1 Nauczenie studentów budowy morfologicznej i anatomicznej grzybów,
glonów i roślin dostarczających surowców leczniczych i materiałów
stosowanych w farmacji,
CP2 Zapoznanie studentów z metodami badawczymi stosowanymi
w systematyce oraz poszukiwaniu nowych gatunków i odmian roślin
leczniczych,
CP3 Zapoznanie studentów z systemami ochrony roślin
CP4 Nauczenie studentów metod identyfikacji i opisu składników
strukturalnych komórek, tkanek i organów roślin metodami
mikroskopowymi i histochemicznymi oraz rozpoznawania roślin
na podstawie cech morfologicznych i anatomicznych (szczególnie
gatunki o znaczeniu farmaceutycznym),
CP5 Zapoznanie studentów z metodami prowadzenia i wykorzystywania
zielników.
WW Wiadomości z botaniki będące częścią programu biologii z zakresie
1
rozszerzonym w liceach ogólnokształcących.
EK1 A.W21.
Zna budowę morfologiczną i anatomiczną roślin dostarczających
surowców leczniczych i materiałów stosowanych w farmacji. Wykazuje
znajomość wybranych grzybów i glonów, które mają znaczenie
w farmacji.
EK2 A.W22.
Wykazuje znajomość metod badawczych stosowanych w systematyce
oraz poszukiwaniu nowych gatunków i odmian roślin leczniczych.
EK3 A.W24.
Posiada znajomość systemów ochrony roślin.
EK4 A.U20.
Zna i umie wykorzystać praktycznie metody identyfikacji i opisu
składników strukturalnych komórek, tkanek i organów roślin metodami
mikroskopowymi i histochemicznymi oraz potrafi rozpoznawać rośliny
występujące we florze polskiej na podstawie cech morfologicznych
i anatomicznych (szczególnie gatunki o znaczeniu farmaceutycznym).
EK5 A.U21.
Zna metody prowadzenia i wykorzystywania zielników.
Liczba
Nazwa
godzin
W1
Botanika farmaceutyczna jako nauka podstawowa dla innych
1
dyscyplin farmaceutycznych. Zasady i metody klasyfikacji
roślin, jednostki systematyczne (taksony) różnej rangi, zasady
nomenklatury botanicznej.
60
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
Przedstawienie źródeł pozyskiwania materiału roślinnego –
roślin leczniczych, z których uzyskuje się surowce lecznicze.
Zbiór ze stanowisk naturalnych i upraw. Poszukiwania nowych
gatunków i odmian roślin leczniczych. Omówienie systemów
ochrony roślin.
Okrytozalążkowe
- Różne ujęcia klasyfikacji okrytozalążkowych (m.in. system
Englera i system Angiosperm Phylogeny Group (APG). Ogólne
objaśnienie pojęć dotyczących grup związków chemicznych
występujących w roślinach i mających znaczenie w lecznictwie.
Okrytozalążkowe cd.
Ogólna
charakterystyka
rodzin:
Nymphaeaceae,
Schizandraceae z Illiciaceae (Illicium verum), (Schisandra
chinensis),
- ogólne wyjaśnienie pojęcia alkaloidy. Alkaloidy pochodne
izochinoliny, przykłady alkaloidów tej grupy występujących w
rodzinach Magnoliaceae, Monimiacae, Ranunculaceae,
Papaveraceae z Fumariaceae
- ogólna charakterystyka rodziny Aristolochiaceae.
charakterystyczne cechy morfologiczne i anatomiczne
rodziny Caryophyllaceae,
- ogólne wyjaśnienie pojęć saponiny i betaniny,
- główne związki czynne i kierunki działania surowców
pochodzących z gatunków należących do rodziny
Caryophyllaceae,
- ogólna charakterystyka rodziny Chenopodiaceae, rośliny
użytkowe należące do tej rodziny,
- inne rodziny, w których substancjami barwnymi są bataniny:
Aizoaceae,
Amaranthaceae,
Cactaceae,
Droseraceae,
Nyctaginaceae, Portulacaceae,
- charakterystyczne cechy morfologiczne i anatomiczne rodziny
Polygonaceae,
- ogólne wyjaśnienie pojęć garbniki i antrachinony,
- gatunki lecznicze z rodziny Polygonaceae.
ogólna charakterystyka rodzin Loranthaceae i Santalaceae,
Fagaceae, Betulaceae, Juglandaceae, Salicaceae i gatunki
lecznicze z tych rodzin,
- charakterystyczne cechy morfologiczne i anatomiczne rodzin
Urticaceae i Cannabaceae, gatunki lecznicze i użytkowe z tych
rodzin,
- przykład kannabinoidów jako psychoaktywnych środków
uzależniających,
- ogólna charakterystyka rodzin Moraceae i Ulmaceae,
1
1
1
1
1
1
61
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
W16
W17
Rosaceae, podział na cztery podrodziny, gatunki lecznicze,
trujące i użytkowe z tej rodziny,
- wyjaśnienie pojęcia glikozydy cyjanogenne
- ogólna charakterystyka rodziny Rhamnaceae, gatunki
lecznicze z tej rodziny,
Brassicaeae
(Cruciferae),
ogólne
wyjaśnienie
pojęć
glukozynolaty i olejki gorczyczne, gatunki lecznicze i użytkowe
z tej rodziny, inne rodziny, w których występują glukozynolaty:
Tropaeolaceae, Resedaceae, Caricaceae,
charakterystyczne
cechy
morfologiczne
rodziny
Papilionaceae, systematyzowanej przez niektórych autorów
jako podrodzina rodziny Fabaceae (Leguminosae), gatunki
lecznicze i użytkowe z tej rodziny,
- ogólna charakterystyka rodzin Caesapliniaceae i Mimosaceae,
- ogólna charakterystyka rodzin Crassulaceae, Saxifragaceae,
Hammamelidaceae, Vitaceae, Geraniaceae, Lythraceae,
Onagraceae, Cucurbitaceae, gatunki lecznicze i użytkowe
z tych rodzin,
- ogólna charakterystyka rodzin Linaceae, Euphorbiaceae,
Violaceae, gatunki lecznicze i użytkowe z tych rodzin,
Hypericum perforatum, wyjaśnienie przynależności
systematycznej, cechy morfologiczne i anatomiczne gatunku,
właściwości lecznicze,
- zagadnienie interakcji leków roślinnych z innymi lekami,
Malvaceae, gatunki lecznicze i użytkowe z tej rodziny,
- ogólna charakterystyka rodziny Rutaceae, gatunki lecznicze
i użytkowe z tej rodziny,
Apiaceae (Umbelliferae), gatunki lecznicze i użytkowe i trujące
z tej rodziny,
- ogólne wyjaśnienie pojęcia kumaryny,
- ogólna charakterystyka rodziny Araliaceae i gatunki lecznicze
z tej rodziny,
- ogólna charakterystyka rodzin Anacardiaceae, Burseraceae,
Primulaceae i gatunki lecznicze z tych rodzin,
Ericaceae, gatunki lecznicze i użytkowe z tej rodziny,
- charakterystyczne cechy morfologiczne i anatomiczne rodzin
Boraginaceae i Lamiaceae (Labiatae), gatunki lecznicze z tych
rodzin,
- wyjaśnienie pojęcia alkaloidy pirolizydynowe,
- ogólna charakterystyka rodziny Verbenaceae,
1
1
1
1
1
1
1
1
1
62
W18
W19
W20
W21
W22
W23
W24
W25
Scrophulariaceae, gatunki lecznicze z tej rodziny,
- wyjaśnienie pojęcia glikozydy kardenolidowe,
- ogólna charakterystyka rodzin Plantaginaceae, Oleaceae,
Pedaliaceae, gatunki lecznicze i użytkowe z tych rodzin,
Solanaceae, gatunki lecznicze, użytkowe i trujące z tej rodziny,
alkaloidy tropanowe: atropina, hioscyjamina, skopolamina,
- ogólna charakterystyka rodzin Caprifoliaceae, Valerianaceae,
Hippocastanaceae,
Gentianaceae,
ogólna
charakterystyka
rodziny
Menyanthaceae,
Asclepiadaceae,
Asteraceae (Compositae),
- charakterystyka rodziny Asteraceae cd, gatunki lecznicze
i użytkowe z tej rodziny,
- klasa Monocotyledones, ogólna charakterystyka, systematyka
roślin jednoliściennych według Englera i APG III,
- charakterystyka rodziny Liliaceae sensu lato, gatunki
lecznicze, użytkowe i trujące z tej rodziny,
klasa Monocotyledones cd.
- gólna charakterystyka rodzin Amaryllidaceae, Iridaceae,
Palmae, Poaceae (Gramineae), Zingiberaceae, Orchidaceae,
Araceae. Rośliny lecznicze i użytkowe z tych rodzin,
Nagozalążkowe
- ogólna charakterystyka i podział,
- nagozalążkowe wielkolistne, rodzaje: Ephedra, Welwitschia,
Gnetum oraz rodzina Cycadaceae,
- nagozalążkowe drobnolistne, podział i cechy morfologiczne,
- wyjaśnienie pojeć: metabolity pierwotne i wtórne,
- ogólne wyjaśnienie pojęć: izoprenoidy, monoterpeny,
seskwiterpeny, diterpeny, triterpeny, tetraterpeny, politerpeny,
Nagozalążkowe cd.
- rodzina Pinaceae, rodzaje do niej należące, Pinus sylvestris
jako roślina dostarczająca surowców leczniczych,
- rodzina Cupressaceae, rodzaje do niej należące, jałowce
lecznicze i trujące,
rodzina
Taxodiaceae,
Sequoiadendron
giganteum,
Metasequoia glyptostroboides
1
1
1
1
1
1
1
1
63
W26
W27
W28
W29
W30
S1
S2
L1
L2
L3
Mszaki. Paprotniki
- ogólna charakterystyka i podział mszaków,
- borowina i jej zastosowanie w lecznictwie,
- widłaki jednako- i różnozarodnikowe, gatunki występujące
w Polsce, hupercyna A i jej zastosowanie w lecznictwie,
- skrzypy, cechy morfologiczne, charakterystyczne aparaty
szparkowe, Equisetum arvense jako źródło surowca leczniczego
- paprocie, ogólna charakterystyka i gatunki chronione w Polsce,
kłącze Dryopteris filix-mas jako surowiec stosowany dawniej
przeciw tasiemcom,
Grzyby.
- zasady nomenklatury botanicznej, - ogólna charakterystyka
grzybów, podział, grzyby niedoskonałe, anamorfy i teleomorfy,
Grzyby cd.
- grzyby istotne z farmaceutycznego punktu widzenia: grzyby
jako producenci antybiotyków i innych substancji leczniczych,
- grzyby trujące, mykotoksyny wytwarzane przez pleśnie,
Grzyby jadalne. Porosty.
- przykłady grzybów jadalnych,
- ogólna charakterystyka porostów,
budowa, podział
na podstawie pokroju plechy, występowania i rozmnażania
wegetatywnego (izydia i soredia),
- porosty jako wskaźnik biologiczny stopnia zanieczyszczenia
powietrza,
- porosty o znaczeniu leczniczym (Cetraria islandica
i C. tenuifolia).
Biotechnologia roślin leczniczych – jako potencjalne źródło
związków biologicznie czynnych pochodzenia roślinnego
Omówienie pojęcia biotechnologia, rodzaje biotechnologii,
metody mikrorozmnażania roślin. Wytwarzanie metabolitów
wtórnych w kulturach in vitro komórek, tkanek i organów
roślinnych niezmienionych i zmienionych genetycznie.
Wyjaśnienie pojęcia inżynierii metabolicznej. Przedstawienie
przykładów kultur roślinnych in vitro uzyskanych w różnych
ośrodkach naukowych na świecie, w tym w Zakładzie Biologii
Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin Leczniczych WUM.
Owoce: powstawanie, budowa i klasyfikacja. Owoce
charakterystyczne dla wybranych rodzin.
Cechy morfologiczne, anatomiczne i chemiczne gatunków
leczniczych i użytkowych z rodzin obcych naszej florze:
Myristicaceae, Monimiaceae, Lauraceae, Menispermaceae,
Piperaceae, Theaceae, Mimosaceae, Punicaceae, Loganiaceae,
Myrtaceae,
Apocynaceae,
Lobeliaceae,
Sterculiaceae,
Dioscoreaceae.
Morfologia glonów leczniczych: Phaeophyta, Rhodophyta.
Morfologia grzybów: Saccharomyces cerevisiae, Penicillium
sp., Aspergillus sp., Claviceps purpurea.
Struktury komórkowe o znaczeniu diagnostycznym: kryształy
pojedyncze i bliźniacze. rafidy, druzy, piasek krystaliczny,
złogi węglanu wapniowego.
Struktury tkankowe o znaczeniu diagnostycznym c.d.: typy
aparatów szparkowych i ich rozmieszczenie.
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
64
L4
L5
L6
L7
L8
L9
L10
L11
L12
L13
L14
L15
L16
L17
L18
L19
L20
L21
Struktury tkankowe o znaczeniu diagnostycznym c.d.: włoski
bezwydzielnicze jedno- i wielokomórkowe.
Struktury tkankowe o znaczeniu diagnostycznym c.d.: włoski
wydzielnicze typu Labiatae, Compositae oraz brzozy.
Różne struktury wydzielnicze: komórki olejkowe, zbiorniki
olejkowe, przewody olejkowe, smugi, rury mleczne.
Elementy tkanki wzmacniającej: kolenchyma kątowa i płatowa,
sklerenchyma: włókna celulozowe, komórki kamienne.
Naczynia i rurki sitowe.
Typy wiązek sitowo-naczyniowych: wiązka bikolateralna.
Anatomia organów: gromada Pteridophyta: orlica pospolita,
skrzyp polny, widłak goździsty. Wiązka leptocentryczna.
Anatomia organów c.d.: gromada Gymnospermae, gałązka
Pinus - przekrój poprzeczny, przekrój podłużny promieniowy
i przekrój podłużny styczny.
Anatomia organów c.d.:
gromada Angiospermae, klasa
Dicotyledones.
Budowa anatomiczna łodygi:
1) łodyga o budowie pierwotnej – Achillea millefolium
2) kłącze - Polygonum bistorta
3) łodyga o budowie wtórnej – Frangula alnus, Sambucus nigra
Budowa anatomiczna kory – Quercus robur: przekrój
poprzeczny i podłużny
Budowa anatomiczna korzeni – gromada Angiospermae, klasa
Dicotyledones
- korzeń o budowie pierwotnej - Ranunculaceus repens
- korzeń o budowie wczesnej wtórnej – Solanum sp.
Budowa anatomiczna korzeni cd.
- korzeń o budowie późnej wtórnej - Ononis spinosa
- korzeń o budowie późnej wtórnej - Atropa belladonna
Budowa anatomiczna liści:
gromada Angiospermae, klasa Dicotyledones Datura stramonium i Eucalyptus globulus.
Anatomia organów c.d.: Gromada Angiospermae, klasa
Jednoliścienne - Monocotyledones.
Budowa łodygi:
- Zea mays ; wiązka kolateralna zamknięta.
- głąbik Convallaria maialis
Budowa kłączy:
- Agropyron repens,
- Acorus calamus; aerenchyma
Budowa korzeni: Iris pseudoacorus
Taksonomiczne cechy ziaren pyłku: Hypericum perforatum,
Tilia cordata, Malva sylvestris, Matricaria recutita, Achillea
millefolium.
Typy zalążków. Budowa nasion: Phaseolus vulgaris, Trigonella
foenum graecum, Ricinus communis.
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
65
L22
L23
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Budowa owocni: Linum usitatissimum
2
2
Biotechnologia roślin leczniczych:
- prezentacja różnych typów kultur roślinnych in vitro, metod
fitochemicznych i piśmiennictwa naukowego.
L24 Biotechnologia roślin leczniczych c.d. - znaczenie kultur in vitro
2
komórek i organów roślinnych; terminologia i zakładanie kultur,
pożywki, regulatory wzrostu i rozwoju roślin.
L25 Oznaczanie gatunków roślin zebranych ze stanu naturalnego
2
według klucza, pisanie wzorów kwiatowych
L26 Oznaczanie gatunków roślin zebranych ze stanu naturalnego
2
według klucza, pisanie wzorów kwiatowych c.d.
L27 Zajęcia terenowe - Ogród Botaniczny UW: przedstawienie
2
roślin pospolitych, leczniczych i użytkowych rosnących
w Ogrodzie Botanicznym UW
EK1 W3 – W29; S1 – S3, L1 – L22, L25 – L27.
EK2 W1,W2, W30.
EK3 W2,
EK4 L1-L27.
EK5 W2.
F
kartkówka I: L1-L4, kartkówka II: L5-L9, kartkówka III: L10-L14,
kartkówka IV: L15-L16, kartkówka V: L17-L19, kartkówka VI: L20L22, zadanie praktyczne I + test z nazw łacińskich I: L2-L8, zadanie
praktyczne II + test z nazw łacińskich II: L9-L14, zadanie praktyczne III
+ test z nazw łacińskich III: L15 – L19, test z nazw łacińskich IV: S2
P
egzamin - I część (praktyczna): L2- L19, L25-L27 egzamin - II
część(teoretyczna): W1-W30, S1-S3, L1-L27.
EK1 A.W21.
Zna budowę morfologiczną i anatomiczną roślin dostarczających surowców
leczniczych i materiałów stosowanych w farmacji. Wykazuje znajomość
wybranych grzybów i glonów, które mają znaczenie w farmacji.
2
3
Zna przerobiony materiał na poziomie dostatecznym (55-75%).
4
Zna przerobiony materiał na poziomie dobrym ( 75-90%).
5
Zna przerobiony materiał na poziomie bardzo dobrym ( 90-100%).
EK2 A.W22
Wykazuje znajomość metod badawczych stosowanych w systematyce oraz
poszukiwaniu nowych gatunków i odmian roślin leczniczych.
2
Nie wykazuje znajomości co najmniej 55% przerobionego materiału.
3
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie
dostatecznym ( 55-75%).
4
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie dobrym (7590%).
5
Wykazuje znajomość przerobionego materiału na poziomie bardzo
dobrym (90-100%).
EK3 A.W24
Posiada znajomość systemów ochrony roślin.
2
Nie posiada znajomości co najmniej 55% przerobionego materiału.
3
Posiada znajomość przerobionego materiału na poziomie dostatecznym
(55-75%).
4
Posiada znajomość przerobionego materiału na poziomie dobrym (7590%).
5
Posiada znajomość przerobionego materiału na poziomie bardzo
dobrym (90-100%).
66
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
EK4 A.U20
Zna i umie wykorzystać praktycznie metody identyfikacji i opisu składników
strukturalnych komórek, tkanek i organów roślin metodami mikroskopowymi
i histochemicznymi oraz potrafi rozpoznawać rośliny występujące we florze
polskiej na podstawie cech morfologicznych i anatomicznych (szczególnie
gatunki o znaczeniu farmaceutycznym).
2
Nie zna i nie umie wykorzystać praktycznie co najmniej 55%
przerobionego materiału.
3
Zna i umie wykorzystać praktycznie przerobiony materiał na poziomie
dostatecznym (55-75%).
4
dobrym (75-90%).
5
bardzo dobrym (90-100%).
EK5 A.U21
Zna metody prowadzenia i wykorzystywania zielników.
2
Nie zna metod prowadzenia i wykorzystywania zielników w co
najmniej 55%.
3
Zna metody prowadzenia i wykorzystywania zielników na poziomie
dostatecznym (55-75%).
4
dobrym (75-90%.
5
bardzo dobrym (90-100%).
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
S
4
L
56
6
15
30
45
1. Bukowiecki H., Furmanowa M. Botanika farmaceutyczna. PZWL 1972
2. Broda B. Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL Warszawa 2005
3. Dingermann T., Kreis, Rimpler H., Zuendorf I.“ Biologia
farmaceutyczna“ MedPharm Polska 2012
4. Michalska Z. Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej.
Warszawa, skrypt WUM 2010.
5. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny Polskie. PWN
Warszawa 1986
6. Olszowska O., Józefowicz J. Gajdzis-Kuls D. Botanika Farmaceutyczna.
Suplement do skryptu: „Materiały do ćwiczeń z botaniki
farmaceutycznej” wraz z tematami ćwiczeń dla studentów I roku
Wydziału Farmaceutycznego, kierunek Farmacja WUM Warszawa
2014/2015.
1. Kohlmünzer S. Farmakognozja. PZWL Warszawa 2007
2. Słownik botaniczny (red. Alicja i Jerzy Szweykowscy) Wiedza
Powszechna, Warszawa 2003
3. Szweykowska A., Szweykowski J. Botanika. PWN Warszawa 2006
4. Ben-Erik van Wyk, Wink M. Rośliny lecznicze świata. MedPharm
Polska 2008
5. Malepszy S. (pod. red.). Biotechnologia roślin. PWN Warszawa 2009
6. Drobnik J. Zielnik i Zielnikoznawstwo. PWN 2007.
67
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
Dr hab. Agnieszka Pietrosiuk
Jednostka prowadząca przedmiot: Zakład Biologii Farmaceutycznej
i Biotechnologii Roślin Leczniczych WUM
68
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
Kwalifikowana pierwsza pomoc
CP1
WW1
poznanie zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej w sytuacjach
zagrożenia zdrowia lub życia
brak
A.W25 Zna metody oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka w
stanie zagrożenia oraz zasady udzielania kwalifikowane pierwszej pomocy
EK2
A.U22 Rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu człowieka,
stosuje zasady kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz udziela
kwalifikowanej pierwsze pomocy w sytuacja zagrożenia zdrowia i życia
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Historia resuscytacji, definicje (np. resuscytacja, reanimacja,
3
śmierć kliniczna, śmierć mózgu), „złota godzina”, łańcuch
przeżycia, algorytmy zabiegów resuscytacyjnych.
W2
Rozpoznawanie stanów nagłych i podstawowe zabiegi
3
resuscytacyjne u dorosłych. Krążeniowe, oddechowe,
metaboliczne i neurologiczne stany zagrożenia życia.
W3
Postępowanie w uraz, nagłych wypadkach i zatruciach.
3
W4
Etyczne i prawne aspekty resuscytacji.
3
W5
Zadania i organizacja Oddziałów Ratunkowych i OIT.
3
W6
Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych
3
(hipotermia, podtopienie, zatrucie, ciąża, porażenie prądem,
reakcja anafilaktyczna, astma, uraz).
W7
Rozpoznawanie stanów nagłych i podstawowe zabiegi
3
resuscytacyjne u dzieci.
W8
Farmakologia w stanach zagrożenia życia i drogi podawania
3
leków.
C1
Doraźna pomoc. Elementy prawne. Przyczyny zatrzymania
3
krążenia.
C2
Pacjent nieprzytomny – postępowanie. Metody udrażniania dróg
3
oddechowych.
C3
BLS u dorosłych.
3
C4
Złamania i krwotoki – zasady zaopatrzenia. Wyposażenie
3
podstawowe apteczki. Wypadek – kolejność czynności
ratowniczych.
C5
Ból w klatce piersiowej. Duszność. Zagrożenia środowiskowe.
3
C6
Resuscytacja u dzieci. Automatyczna defibrylacja zewnętrzna.
3
3
C7
Algorytmy postępowania w doraźnej pomocy – podsumowanie.
EK1
W1-W8; C1-C7
EK2
W1-W8; C1-C7
F
C1-C7
P
W1-W8; C1-C7
EK1 A.W25 Zna metody oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka w
stanie zagrożenia oraz zasady udzielania kwalifikowane pierwszej pomocy
2
nie umie prowadzić podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS)
3
umie prowadzić BLS
4
umie prowadzić BLS, zna zasady postępowania w sytuacji zagrożenia życia i
zdrowia u dorosłych i dzieci
5
umie prowadzić BLS, zna w stopniu bardzo dobrym zasady postępowania w
sytuacji zagrożenia życia i zdrowia u dorosłych i dzieci
69
EK1
EK2 A.U22 Rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu człowieka, stosuje
zasady kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz udziela kwalifikowanej pierwsze
pomocy w sytuacja zagrożenia zdrowia i życia
2
nie umie prowadzić podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS)
3
umie prowadzić BLS
4
umie prowadzić BLS, zna zasady postępowania w sytuacji zagrożenia życia
i zdrowia u dorosłych i dzieci
5
umie prowadzić BLS, zna w stopniu bardzo dobrym zasady postępowania w
sytuacji zagrożenia życia i zdrowia u dorosłych i dzieci
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
24
studenta
C
21
2
Piśmiennictwo 1.Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji z 2010
podstawowe
prof. Andrzej Kański
Prowadzący
przedmiot
70
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
Nazwa: Psychologia z socjologią
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z wybranymi prawidłowościami i mechanizmami
psychologicznymi dotyczącymi ludzkiej psychiki i zachowań.
CP2
Umożliwienie studentom przyswojenia podstawowych pojęć pozwalających
opisywać i rozumieć złożone zachowania własne i innych ludzi
CP3
Pobudzenie refleksji nad możliwościami spożytkowania wiedzy
psychologicznej i socjologicznej dla lepszego rozumienia ludzi i radzenia
sobie w trudnych sytuacjach życiowych
WW1 Bez wymagań wstępnych
EK1
AW27 zna psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania funkcjonowania
jednostki w społeczeństwie;
EK2
AW28 zna zasady komunikacji interpersonalnej
EK3
AW29 zna problematykę inicjowania i wspierania działań grupowych
EK4
AW31 zna psychologiczne i społeczne aspekty postaw i działań
pomocowych
EK5
AU24 zna zasady komunikowania interpersonalnego w relacjach
farmaceuta – pacjent oraz farmaceuta - pozostali pracownicy ochrony
zdrowia.
Nazwa
Liczba godzin
W1
2
Jak myślimy o świecie społecznym?
W2
2
Kim jesteśmy?
W3
2
Czy jesteśmy altruistami?
W4
2
Kiedy jesteśmy konformistami?
2,5
W5
Jak kilku może wpływać na wielu?
W6
2
Jak podejmowane są decyzje w grupie?
W7
2,5
Jak komunikować się efektywnie?
EK1
W1 – W7
EK2
W1-W7
EK3
W1- W7
EK4
W1 – W7
EK5
W1 – W7
F
P
W 1-7
EK1: AW27 zna psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania funkcjonowania
jednostki w społeczeństwie;
2
3
4
5
Umie 75%-100% treści deskryptora
EK2: AW28 zna zasady komunikacji interpersonalnej
2
3
4
71
5
EK 3: AW29 zna problematykę inicjowania i wspierania działań grupowych
2
3
4
5
EK4: AW31 zna psychologiczne i społeczne aspekty postaw i działań pomocowych
2
3
4
5
EK5: AU24 zna zasady komunikowania interpersonalnego w relacjach farmaceuta –
pacjent oraz farmaceuta - pozostali pracownicy ochrony zdrowia
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
15
1,5
studenta
20
Piśmiennictwo 1.E. Aronson, Człowiek istota społeczna, PWN 2009
2 P.Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak 2012
podstawowe
Piśmiennictwo 1. P. Hartley, komunikacja w grupie, Zysk i Sp-ka, 2002
uzupełniające 2 B. Wojciszke, Człowiek wśród ludzi, Scholar, 2006
Dr Cecylia Łabanowska
Prowadzący
przedmiot
Tel. 606 66 70 77; [email protected]
Dodatkowe
informacje
72
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
BIOFIZYKA
CP1
EK3
Poznanie podstawowych praw biofizycznych i fizycznych
wykorzystywanych w diagnostyce i terapii medycznej.
Poznanie mechanizmów i skutków oddziaływania fizycznych i
biofizycznych czynników środowiskowych na organizm ludzki w różnych
fazach jego rozwoju.
Nabycie praktycznych umiejętności w prawidłowym wykonywaniu
pomiarów wielkości biofizycznych, prezentacji, interpretacji oraz
szacowania niepewności wyników końcowych.
Znajomość praw fizyki z zakresu szkoły średniej na poziomie
podstawowym ( standardy wymagań maturalnych na poziomie
podstawowym)
Znajomość analizy matematycznej , a w szczególności rachunek
pochodnej funkcji, właściwości funkcji liniowej, wielomianowej i
wykładniczej ( zakres materiału z I semestru nauczania matematyki na
WUM)
B.W1. – zna podstawy procesów fizjologicznych (krążenia,
przewodnictwa nerwowego, wymiany gazowej, ruchu, wymiany
substancji). Student zna uproszczoną budowę układu krążenia a w
szczególności procesy transportu między układem krwionośnym a
układem chłonnym. Student zna podstawy biofizyki działania wybranych
narządów słuchu i wzroku.
B.W2. – charakteryzuje wpływ czynników fizycznych środowiska na
organizmy żywe.
B.W3. – zna metodykę pomiarów wielkości biofizycznych.
EK4
B.W4. – zna biofizyczne aspekty diagnostyki i terapii.
EK5
B.W5. – zna budowę atomu i cząsteczki, układ okresowy pierwiastków i
właściwości izotopów promieniotwórczych w aspekcie ich wykorzystania
w diagnostyce i terapii; Student zna podstawy radiofarmacji.
B.W25. – zna metody testowania hipotez statystycznych oraz znaczenie
korelacji i regresji;
B.W26. – zna podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z
edytorami tekstu, arkuszami kalkulacyjnymi i programami graficznymi.
B.U1. – mierzy lub wyznacza wielkości fizyczne w przypadku
organizmów żywych i ich środowiska.
B.U2. – opisuje i interpretuje właściwości i zjawiska biofizyczne oraz
ocenia wpływ czynników środowiska na organizmy żywe.
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK12
B.U14. - stosuje metody statystyczne do opracowania danych z badań,
ocenia rozkład zmiennych losowych, wyznacza średnią, medianę,
przedział ufności, wariancje i odchylenia standardowe, formułuje i testuje
hipotezy statystyczne oraz dobiera i stosuje metody statystyczne w
opracowywaniu wyników obserwacji i pomiarów.
B.U16. - dokonuje opisu matematycznego procesów zachodzących w
przyrodzie.
B.K2. - wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji;
EK13
B.K3. - posiada umiejętność pracy zespołowej.
EK11
Nazwa
Treści
programowe
W1
Metodyka pomiarów wielkości fizycznych i biofizycznych.
Liczba
godzin
2
73
W2
W3
W4
W5
W6
L1
L2
L3
L4
L5
L6
L7
L8
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
Biofizyka układu krążenia.
Biofizyka zmysłu słuchu, mowy i wzroku.
Wpływ czynników zewnętrznych na organizm żywy.
Biofizyczne podstawy metod diagnostycznych in vivo.
Radiofarmacja.
Biofizyczne podstawy terapii izotopowej. Terapia hadronowa.
Praktyczne zastosowanie rachunku niepewności pomiarów.
Niepewności typu A i typu B. Praktyczna nauka przedstawiania
wyników pomiarów. Regresja liniowa.
Refrakcja molekularna
Badanie własności i absorpcji światła z wykorzystaniem lasera.
Pomiary temperatury metodami elektrycznymi.
Obserwacje i pomiary mikroskopowe.
Badanie własności pól magnetycznych.
Doświadczalne sprawdzenie rozkładu Poissona rejestracji
promieniowania gamma. Pomiar aktywności promieniotwórczej
suszonych grzybów i mchów leśnych.
Ćwiczenie statystyczne. Wykorzystanie programów
statystycznych: Origin, Excell
1
1
2
3
1
3
3
3
3
3
3
1
1
W2, W3, L5
Student zna i rozumie:
1. Rolę wartości ciśnienia tętniczego i żylnego w prawidłowym i
patologicznym przepływie krwi.
2. Pojęcie ciśnienia hydrostatycznego i dynamicznego krwi.
3.Zmiany zachowania się ciśnień w cyklu pracy serca.
4. Procesy transportu między układem krwionośnym a układem chłonnym
5. Zjawiska związane z rozchodzeniem się fal akustycznych w ośrodkach
materialnych.
6. Cechy dźwięku obiektywne i subiektywne.
7. Pojęcia progu słyszalności, percepcji głośności i rozdzielczości
czasowej ucha.
8. Podstawowe prawa optyki geometrycznej.
9. Konstrukcje obrazów w soczewkach skupiających i rozpraszających.
10. Wzór soczewkowy.
11. Wady odwzorowań soczewek.
12. Układ optyczny oka, akomodacja i refrakcja.
13. Wady wzroku i sposoby ich korekcji.
14. Pojęcie zdolności rozdzielczej mikroskopu.
74
EK2
W4, L3, L6, L7
Student zna:
1. Podział promieniowania elektromagnetycznego na jonizujące i
niejonizujące.
2. Źródła promieniowania niejonizującego.
3. Zjawisko absorpcji promieniowania niejonizujacego przez atomy i
cząsteczki.
4. Pojęcie współczynnika absorpcji właściwej (SAR) oraz sposoby jego
wyznaczania. Potrafi zmierzyć zakłócenia elektromagnetyczne od
urządzeń AGD.
5. Zna prawo Lamberta-Beera. Potrafi wyznaczyć współczynnik
pochłaniania światła laserowego przez roztwory wodne.
6. Właściwości i wpływ światła laserowego na tkanki.
7. Źródła promieniowania jonizującego.
8. Zjawiska radiolizy i jonizacji promieniowania jądrowego.
9. Podstawowe jednostki operacyjne stosowane w dozymetrii jądrowej.
10. Koncepcje w dozymetrii jądrowej. Pojęcie hormezy radiacyjnej.
11. Zakres skażeń promieniotwórczych po awariach elektrowni
jądrowych. Potrafi wyznaczyć aktywność promieniotwórczą skażonych
substancji promieniotwórczych.
12. Pozytywne aspekty zastosowania promieniowania jonizującego w
medycynie i technice.
13. Pojęcie nadwrażliwości organizmów żywych na promieniowanie
jonizujące.
EK3
EK8
EK9
W1, L1-L6, L8
Student zna:
1. Podstawowe założenia rachunku niepewności pomiarów zgodnie z
Przewodnikiem : „Wyrażanie Niepewności Pomiarów”; ( GUM – 1999).
2. Odróżnia pojęcia: szacowanie niepewności typu A i typu B.
3. Różnicę pomiędzy pojęciami błędu i niepewności.
4. Pojęcie niepewności rozszerzonej. Potrafi praktycznie wyznaczać tę
wielkość.
5. Pojęcia precyzji i dokładności pomiarów.
6. Prawidłowy zapis wyniku końcowego i jego niepewności. Potrafi
wykonać odpowiednie zaokrąglenia.
7. Modele procesu pomiarowego i jego wpływ na szacowanie
niepewności wyniku końcowego.
8. Przykłady oddziaływań przypadkowych i systematycznych.
EK4
W5, W6 , L3
Student zna:
Podział metod diagnostycznych in vivo.
Sygnały bioelektryczne i związany z tym podział metod diagnostycznych.
Podstawy biofizyczne elektrokardiografii, elektroencefalografii,
elektromiografii.
Właściwości fizyczne fali ultradźwiękowej.
Czynne i bierne działanie i zastosowanie ultradźwięków.
Fizyczne aspekty wszystkich znanych prezentacji USG. Prezentacje A, B
i M.
Zjawisko Dopplera i fizyczne podstawy zastosowania go w diagnostyce
przepływu krwi w układzie tętniczym i żylnym ludzi dorosłych, dzieci i
płodów.
Biofizyczne podstawy zastosowania ultradźwięków w lecznictwie (
75
urologii, reumatologii, stomatologii i chirurgii)
Właściwości promieniowania rentgenowskiego.
10. Fizyczne podstawy rentgenodiagnostyki klasycznej, angiografii
subtrakcyjnej, rentgenotelewizji i tomografii komputerowej (CT).
11. Dawki pochodzące od typowych metod diagnostycznych z użyciem
promieniowania rentgenowskiego.
12. Zna podstawy obrazowania narządów wewnętrznych człowieka przy
użyciu zjawiska magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR).
13. Podstawy biofizyczne fotodynamicznych metod diagnostycznych i
terapeutycznych.
14. Zastosowanie laserów w medycynie.
15. Podstawy biofizyczne metod emisyjnych ( scyntygrafia, tomografia
pojedynczego fotonu SPECT i pozytonowa tomografia emisyjna PET).
16. Podstawy radiofarmacji.
17. Właściwości diagnostycznych i terapeutycznych izotopów
promieniotwórczych.
18. Zastosowania emisyjnych metod diagnostycznych. Potrafi wytłumaczyć
zalety tych metod w odniesieniu do metod transmisyjnych ( CT, USG i
NMR)
19. Biofizyczne podstawy terapii izotopowej i terapii z wykorzystaniem
promieniowania X i gamma.
20. Podstawy biofizyczne terapii protonowej, hydronowej i BNCT.
EK5
W5, W6
Student zna:
1. Podstawy radiofarmacji.
2. Właściwości fizyczne i jądrowe izotopów promieniotwórczych
stosowanych w diagnostyce i terapii.
3. Zalety stosowania wskaźników izotopowych.
4. Zjawisko izomerii jądrowej w aspekcie wykorzystania tego zjawiska w
produkcji generatorów technetowych.
5. Sposoby produkcji izotopów promieniotwórczych.
6. Zasadę działania cyklotronów i reaktorów atomów w aspekcie
produkcji izotopów.
EK6
W1, L1, L2, L4, L5 i L7
EK10 Student zna:
EK11 1. Praktyczne zastosowanie testu Q-Dixona do odrzucania wyników
EK12 wątpliwych.
2. Praktyczne zastosowanie testu istotności na korelację liniową pomiędzy
dwoma cechami.
3.Praktyczne zastosowanie metody najmniejszych kwadratów do
określania parametrów zależności liniowej, kwadratowej i wykładniczej
dla krzywych cechowania.
4. Pojęcie korelacji i determinacji.
5. I potrafi zastosować test χ 2 do doświadczalnego sprawdzenia rozkładu
Poissona rejestracji
promieniowania gamma.
76
EK7
L1-L7
Student zna:
1. Podstawy rysowania wykresów i graficznego przedstawiania wyników
końcowych.
2. I potrafi zaznaczać na wykresie niepewności pomiarowe.
3. Praktyczne zastosowanie regresji liniowej z wykorzystaniem
programów komputerowych ( Arkusz kalkulacyjny Excell, Origin itp.)
dla celów wzorcowania metod pomiarowych i analitycznych.
4. Praktyczne zastosowanie programów Excell i Origin do rysowania
wykresów.
5. Zasady komputerowego opracowywania sprawozdań z ćwiczeń
laboratoryjnych.
EK13
Ocena studenta
Szczegóły oceny
L2-L7
Student potrafi:
1. Współpracować w zespole kilkuosobowym w celu przeprowadzenia
doświadczeń i interpretacji wyników.
F
L2-L7
P
L1, W2-W6
EK1; B.W1– zna podstawy procesów fizjologicznych (krążenia, przewodnictwa
nerwowego, wymiany gazowej, ruchu, wymiany substancji). Student zna
uproszczoną budowę układu krążenia a w szczególności procesy transportu między
układem krwionośnym a układem chłonnym. Student zna podstawy biofizyki
działania wybranych narządów słuchu i wzroku.
2
3
4
5
EK2 ; B.W2 – charakteryzuje wpływ czynników fizycznych środowiska na
organizmy żywe.
2
3
4
5
EK3, EK8, EK9; B.W3 – zna metodykę pomiarów wielkości biofizycznych., B.U1
– mierzy lub wyznacza wielkości fizyczne w przypadku organizmów żywych i ich
środowiska, B.U2 – opisuje i interpretuje właściwości i zjawiska biofizyczne oraz
ocenia wpływ czynników środowiska na organizmy żywe.
2
3
4
5
EK4; B.W4 – zna biofizyczne aspekty diagnostyki i terapii.
2
3
4
5
EK5; B.W5 – zna budowę atomu i cząsteczki, układ okresowy pierwiastków i
właściwości izotopów promieniotwórczych w aspekcie ich wykorzystania w
diagnostyce i terapii; Student zna podstawy radiofarmacji.
2
3
4
77
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
5
EK6, EK10, EK 11, EK12; B.W25– zna metody testowania hipotez statystycznych
oraz znaczenie korelacji i regresji; B.U14- stosuje metody statystyczne do
opracowania danych z badań, ocenia rozkład zmiennych losowych, wyznacza
średnią, medianę, przedział ufności, wariancje i odchylenia standardowe, formułuje
i testuje hipotezy statystyczne oraz dobiera i stosuje metody statystyczne w
opracowywaniu wyników obserwacji i pomiarów, B.U16 - dokonuje opisu
matematycznego procesów zachodzących w przyrodzie, B.K2 - wyciąga i
formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji
2
3
4
5
EK7; B.W26 – zna podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z
edytorami tekstu, arkuszami kalkulacyjnymi i programami graficznymi.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
W1-W6 - 10
L
L1-L8
- 20
2
20
10
1. Feliks Jaroszyk, Biofizyka. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, 2001
2. Krzysztof Dołowy, Biofizyka, Wydawnictwo SGGW, 2005
3. Bolesław Kędzia, Materiały do ćwiczeń z biofizyki i fizyki, PZWL, 1980
1. Andrzej A. Czerwiński, Energia jądrowa i promieniotwórczość, Oficyna
Edukacyjna, 1998.
2. A.Z. Hrynkiewicz, E. Rokita, Fizyczne metody diagnostyki medycznej i terapii,
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000
Prof. dr hab. n. farm. Piotr Wroczyński
78
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Chemia Ogólna i Nieorganiczna
Treści podstawowe
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I
CP1
Wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej obejmują wiedzę z podstaw
chemii i przygotowują do zrozumienia zagadnień chemicznych
omawianych w trakcie studiów farmaceutycznych.
CP2
Wykłady z chemii analitycznej jakościowej przygotowują do
przewidzianych w programie zajęć laboratoryjnych.
CP3
Zajęcia laboratoryjne z chemii analitycznej jakościowej dają możliwość
poznania właściwości wielu substancji nieorganicznych, reakcji
zachodzących między nimi w roztworach wodnych, uczą dokonywania
obserwacji objawów reakcji, wyciągania wniosków i prawidłowego opisu
w dzienniku laboratoryjnym.
CP 4
Celem zajęć laboratoryjnych jest też opanowanie praktycznych
umiejętności przeprowadzania reakcji chemicznych, zapoznanie się z
techniką i metodyką pracy analitycznej, przyswojenie zasad bhp i
wykształcenie dobrych nawyków w pracy laboratoryjnej.
WW1 Zna materiał z chemii na poziomie liceum w zakresie rozszerzonym.
WW2 Potrafi dokonywać obliczeń chemicznych m.in.: rozwiązywać układy
równań, obliczać %, logarytmy.
EK1
B.W7. zna rodzaje i właściwości roztworów w zakresie analizy
jakościowej;
B.W8. definiuje i objaśnia procesy utleniania
i redukcji w zakresie analizy jakościowej;
B.W9. zna charakterystykę metali i niemetali
oraz nomenklaturę i właściwości związków nieorganicznych i
kompleksowych w zakresie analizy jakościowej;
EK2
B.W10. zna metody identyfikacji substancji nieorganicznych;
B.U5. identyfikuje substancje nieorganiczne;
B.U8. wykonuje analizy jakościowe pierwiastków oraz nieorganicznych
związków chemicznych
B.K2. wyciąga i formułuje wnioski z własnych obserwacji;
EK3
B.W5. zna budowę atomu i cząsteczki, układ okresowy pierwiastków;
B.W6. zna ogólne mechanizmy tworzenia i rodzaje wiązań chemicznych
oraz mechanizmy oddziaływań międzycząsteczkowych w różnych stanach
skupienia materii;
B.W11. zna problematykę stosowania substancji nieorganicznych w
farmacji;
B.W15. zna podstawy mechaniki kwantowej, termodynamiki i kinetyki
chemicznej w zakresie potrzebnym w chemii nieorganicznej i
analitycznej;
B.W18. opisuje strukturę związków organicznych
w ujęciu teorii orbitali atomowych i molekularnych oraz tłumaczy efekt
mezomeryczny i indukcyjny w zakresie chemii ogólnej;
B.U4. opisuje właściwości chemiczne pierwiastków
79
i związków nieorganicznych, ocenia trwałość wiązań oraz reaktywność
związków nieorganicznych na podstawie ich budowy;
Nazwa
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
W16
I. Tematy wykładów z chemii ogólnej i nieorganicznej
1. Mechaniczno-kwantowa teoria atomu, orbitale atomowe.
2. Układ okresowy pierwiastków
a budowa atomu. Izotopy promieniotwórcze.
3. Wiązania chemiczne w ujęciu klasycznym.
4. Wiązania chemiczne a orbitale molekularne.
5. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Elementy
krystalografii.
6. Elementy termodynamiki chemicznej, równowaga
chemiczna.
7. Układ okresowy pierwiastków
a okresowość właściwości chemicznych.
8. Przegląd poszczególnych grup pierwiastków: wodór,
helowce, fluorowce, tlenowce, azotowce, węglowce, borowce,
berylowce, litowce, pierwiastki grup przejściowych.
II. Tematy wykładów z chemii analitycznej jakościowej
1. Chemia analityczna jakościowa w ujęciu klasycznym - rys
historyczny, podstawowe pojęcia.
2. Prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Teoria
elektrolitów mocnych Debye'a i Hückela. Aktywność jonów.
Wytrącanie osadów.
Iloczyn rozpuszczalności.
Wytrącanie frakcjonowane, wpływ wspólnego jonu i innych
jonów na rozpuszczalność osadów. Roztwory koloidalne.
Współstrącanie.
3. Analiza systematyczna kationów. Oddzielenie grupy
kationów tworzących nierozpuszczalne chlorki. Wybór
optymalnych warunków strącania. Reakcje analityczne kationów
srebra, ołowiu i rtęci jedno wartościowej. Analiza systematyczna
I grupy kationów.
4. Elektrolity słabe. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Iloczyn
jonowy wody, definicja pH wg Sørensena. Oznaczanie
kwasowości roztworów, wskaźniki barwne. pH nasyconego
roztworu siarkowodoru.
Zależność stężenia jonów siarczkowych od pH roztworu.
5. Minimalne stężenie jonów S2- wytrącające osady kationów II
i III gr analitycznej. Wybór optymalnego pH do wytrącenia
siarczków II gr. Własności siarczków. Reakcje z HC1 i HNO3.
Reakcje siarczków kwasotwórczych z zasadami. Tok
systematycznej analizy II grupy wg Freseniusa
6. Roztwory buforowe. pH w buforze amonowym. pH roztworu
siarczku amonu. Warunki wytrącania osadu
i tok systematycznej analizy III gr kationów.
7. pH roztworu węglanu amonu. Warunki wytrącania osadu i
tok systematycznej analizy IV grupy. Kationy V grupy
analitycznej
8. Potencjał termodynamiczny. Przewidywanie przebiegu
reakcji
na podstawie wartości ∆G0. Potencjał ogniwa
Liczba
godzin
4
5
5
5
4
2
5
15
1
2
2
2
2
1
1
1
80
W 17
W 18
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
S9
S10
S11
S12
S13
S14
S15
L1L15
elektrochemicznego.
Równanie Nernsta. Tablice potencjałów standartowych
półogniw.
Reakcje utleniania i redukcji anionów na przykładzie redukcji
KMnO4 i I2 oraz utleniania roztworów KI.
9. Podział anionów według Bunsena. Omówienie
poszczególnych grup.
10. Identyfikacja prostych związków chemicznych.
Wykrywanie związków rozpuszczających się w wodzie.
Postępowanie z substancjami nierozpuszczalnymi.
Obliczenia chemiczne związane ze stechiometrią reakcji
Obliczenia chemiczne dotyczące stężeń roztworów
Obliczenia pH roztworów mocnych kwasów i zasad
Strącanie osadów – iloczyn rozpuszczalności, obliczenia
Zasady pracy laboratoryjnej, bhp
Przypomnienie materiału m.in.: nomenklatura zw.
nieorganicznych, kompleksów, rodzaje roztworów, zapis reakcji,
reakcje redoks
I gr. kationów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich do
odróżnienia, oddzielenia, wykrycia jonów. Tok systematycznej
analizy.
II gr. kationów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich do
odróżnienia, oddzielenia, wykrycia jonów. Tok systematycznej
analizy.
III gr. kationów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich
do odróżnienia, oddzielenia, wykrycia jonów. Tok
systematycznej analizy.
IV-V gr. kationów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie
ich do odróżnienia, oddzielenia, wykrycia jonów. Tok
systematycznej analizy.
I gr. anionów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich do
odróżnienia i wykrycia jonów
II-III gr. anionów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich
do odróżnienia i wykrycia jonów
IV gr. anionów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich do
odróżnienia i wykrycia jonów
V-VI gr. anionów: reakcje charakterystyczne, wykorzystanie ich
do odróżnienia i wykrycia jonów
Identyfikacja substancji chemicznych:
- rozpuszczalnych w wodzie,
- trudno rozpuszczalnych w wodzie
Analiza przykładów, prawidłowy opis
1. Analiza kationów
1.1. I grupa kationów /srebro, ołów, rtęć(I)/,
- próby wstępne /mogą polegać na kontrolowanym przerobieniu
reakcji poszczególnych jonów lub na identyfikacji jonów danej
grupy/.
- analiza mieszaniny kationów I grupy.
1.2. IIa grupa kationów /rtęć(II), ołów, miedź, bizmut, kadm/
- próby wstępne,
1.3. IIb grupa kationów /arsen, antymon, cyna/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny kationów grupy IIa i IIb .
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
60
81
L16L30
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
1.4. III grupa kationów /glin, chrom, żelazo (II) i (III), nikiel,
kobalt, mangan, cynk/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny kationów grupy III,
1.5. IV i V grupa kationów /wapń, stront, bar, magnez, sód,
potas, amon/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny kationów grupy IV i V.
2. Analiza anionów
30
2.1. I grupa anionów /Cl- Br-, I-, CN-SCN-, [Fe(CN)6]4-,
[Fe(CN)6]3-, C1O-/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny anionów I grupy.
2.2. II grupa anionów /S2-, NO2-, CH3COO-/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny anionów II grupy.
2.3. III grupa anionów /CO32-, SO32-, C2O42-,BO2-, winiany/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny anionów grupy III.
2.4. IV grupa anionów /PO43-, AsO33-, AsO43-, S2O32-, CrO42- próby wstępne,
- analiza mieszaniny anionów IV grupy.
2.5. V grupa anionów / NO3-, C1O3-, C1O4-, MnO4-/ i VI grupa
anionów /SO42-, F-/
- próby wstępne,
- analiza mieszaniny anionów V i VI grupy.
2.6. próby wstępne anionów grup I÷VI
3. Identyfikacje substancji chemicznych
- 8 identyfikacji pojedynczych substancji /w tym co najmniej 5
trudno rozpuszczalnych w wodzie/.
B.W7.: W10, W12,W14, S2-S4, S6
B.W8.: W16, S6-S14, L1-L30
B.W9.: W7-W8, S6-S14 oraz:
- Kołodziejski W.: „Wykłady z chemii ogólnej
i nieorganicznej” – materiały w formacie pdf dostępne
na stronie internetowej Katedry i Zakładu Chemii
Nieorganicznej i Analitycznej
- Chreptowicz T.: Pomocnicze materiały multimedialne do analizy I grupy
kationów wg Freseniusa – materiały udostępniane na płycie CD
- Chreptowicz T.: „Wykłady z chemii analitycznej jakościowej” –
materiały w formacie ppt dostępne
w Katedrze i Zakładzie Chemii Nieorganicznej
i Analitycznej
- konsultacje ustne
B.W10.: W18, S15, L26-L30
B.U5.: W18, S15, L26-L30
B.U8.: W9, W11, W13-W15, W17, S7-S15, L1-L30, W18
B.K2.: L1-L30
82
Ocena
studenta
i Analitycznej
- konsultacje ustne
EK3
B.W5.: W1-W2, W7
B.W6.:W3-W5
B.W11.: W8
B.W15.: W1, W6, W10
B.W18.: W1, W4
B.U4.: W3, W4, W8, S7-S15, L1-L30
i Analitycznej
- konsultacje ustne
F1
S6, W10, W12;
F2
S1-S2, S7-S8, W9, W11, W13, L1-L7;
F3
S3, S9-S10, W14-W16, L8-L15;
F4
S4, S11-S12, W17, L16-L18;
F5
S13-S14, W17, L19-L25;
F6
S15, W18, L26-L30
Studenci są oceniani na podstawie:
(F 1 – F 6) 6 pisemnych kolokwiów w ciągu roku
(po 3 w każdym semestrze) z podanego zakresu materiału (max. 210 punktów),
12 pisemnych lub ustnych sprawdzianów przed przystąpieniem do analiz (po 6 w
każdym semestrze) (max. 60 punktów)
oraz wykonanych analiz przewidzianych w programie
(max. 110 punktów).
Kolokwia obejmują: kolokwium wejściowe z wybranych zagadnień chemii ogólnej
z zakresu programu liceum oraz
5 kolokwiów z chemii analitycznej jakościowej i obliczeń chemicznych. W sumie,
za całoroczną pracę, student może otrzymać 380 punktów.
Warunkiem zaliczenia pracowni z chemii analitycznej jakościowej jest:
przystąpienie do obowiązujących kolokwiów i sprawdzianów, wykonanie
wszystkich przewidzianych
w programie analiz i uzyskanie odpowiedniej (230) liczby punktów.
Przyjęto następujące kryteria ocen:
230 – 265 pkt – dostateczny
266 – 300 pkt – dość dobry
301 – 330 pkt – dobry
331 – 354 pkt – ponad dobry
355 – 380 pkt – bardzo dobry
P
W1-W18, S1-S15
Warunkiem zaliczenia przedmiotu „chemia ogólna i nieorganiczna” jest zaliczenie
pracowni z chemii analitycznej jakościowej i zdanie końcowego egzaminu z
materiału realizowanego na pracowni oraz z wykładów z chemii ogólnej i
83
Szczegóły
oceny
nieorganicznej. Studenci, którzy pracownię z chemii analitycznej jakościowej
zaliczą na dobrą ocenę, mogą być zwolnieni z tej części egzaminu.
EK1: B.W7. wymienia rodzaje i wyjaśnia właściwości roztworów w zakresie
analizy jakościowej
2
3
Umie 52-67% treści deskryptora
4
5
EK1: B.W8. definiuje, objaśnia i zapisuje w formie reakcji procesy utleniania i
redukcji w zakresie analizy jakościowej
2
3
4
5
EK1: B.W9. omawia charakterystykę metali i niemetali,
stosuje nomenklaturę i wymienia właściwości związków nieorganicznych
i kompleksowych w zakresie analizy jakościowej;
2
3
4
5
EK2: B.W10. omawia metody identyfikacji substancji nieorganicznych
2
3
4
5
EK2: B.U5.praktycznie identyfikuje substancje nieorganiczne
Wykonywane analizy oceniane są wg przyjętego systemu punktowego (analiza
wykonana bezbłędnie – max. liczba przewidzianych za nią punktów, analiza z
jednym błędem – o 1 punkt mniej, analiza z ˃ 1 błędów – 0 punktów).
EK2: B.U8. praktycznie wykonuje analizy jakościowe pierwiastków oraz
nieorganicznych związków chemicznych
Wykonywane analizy oceniane są wg przyjętego systemu punktowego (analiza
wykonana bezbłędnie – max. liczba przewidzianych za nią punktów, analiza z
jednym błędem – o 1 punkt mniej, analiza z ˃ 1 błędów – 0 punktów).
EK2: B.K2. wyciąga i formułuje wnioski z własnych obserwacji objawów
przeprowadzanych reakcji
2
3
4
5
EK3: B.W5. omawia budowę atomu i cząsteczki, interpretuje układ okresowy
pierwiastków
2
3
4
5
EK3: B.W6. omawia ogólne mechanizmy tworzenia i rodzaje wiązań chemicznych
oraz mechanizmy oddziaływań międzycząsteczkowych w różnych stanach
skupienia materii
84
2
3
4
5
EK3: B.W11. podaje przykłady stosowania substancji nieorganicznych w farmacji
2
3
4
5
EK3: B.W15. wyjaśnia podstawy mechaniki kwantowej, termodynamiki i kinetyki
chemicznej w zakresie potrzebnym w chemii nieorganicznej i analitycznej
2
3
4
5
EK3: B.W18. opisuje strukturę związków organicznych w ujęciu teorii orbitali
atomowych i molekularnych oraz tłumaczy efekt mezomeryczny i indukcyjny w
zakresie chemii ogólnej
2
3
4
5
EK3: B.U4. opisuje właściwości chemiczne pierwiastków
i związków nieorganicznych, ocenia trwałość wiązań oraz reaktywność związków
nieorganicznych na podstawie ich budowy
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
60
studenta
S
30
L
90
13
25
30
90
Piśmiennictwo 1. Kołodziejski W.: „Wykłady z chemii ogólnej
podstawowe
2. Bielański A.: Chemia nieorganiczna, Wyd.6, PWN
Warszawa 2010,
3. Żołnowski M.: „Nieorganiczna chemia analityczna” cz. 1
„Kationy” – Skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny
2011
4. Żołnowski M.: „Reakcje anionów” – skrypt, Warszawski
Uniwersytet Medyczny 2011
3. Żołnowski M.: „Zwięzły opis chemii wybranych
pierwiastków: - skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny
2011
5. Kocjan R.: Chemia analityczna”, tom I i II. Wyd. 2, PZWL
Warszawa 2008
6. Chreptowicz T.: Pomocnicze materiały multimedialne
85
do analizy I grupy kationów wg Freseniusa – materiały
udostępniane na płycie CD
7. Chreptowicz T.: „Wykłady z chemii analitycznej
jakościowej” – materiały w formacie ppt dostępne
i Analitycznej
8. Galus Z.: „Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej”,
Wyd. 9, PWN Warszawa 2010
Piśmiennictwo 1. Cotton F.A., Wilkinson G., Gaus P.L.: Chemia
nieorganiczna, PWN Warszawa 2002.
uzupełniające
2. Lipiec T., Szmal S.: Chemia analityczna z elementami
analizy instrumentalnej, PZWL Warszawa, 1998,
3. Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna, T. 1 - 2.,
Wyd. 9, PWN Warszawa, 2010
4. Pajdowski L.: Chemia ogólna, PWN Warszawa 1999.
5. Sołoniewicz R.: Zasady nowego słownictwa związków
nieorganicznych, WNT 1995
6. Atkins P., Jones L.; Chemia ogólna, PWN Warszawa 2006
Prof. dr hab. n. chem. Wacław L. Kołodziejski
Prowadzący
przedmiot
86
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Chemia analityczna
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
WW3
Efekty
kształcenia
EK1
Zaznajomienie z podstawowymi wiadomościami z zakresu analizy
ilościowej metodami klasycznymi i instrumentalnymi.
Opanowanie podstaw metodycznych realizacji zadań praktycznych
w ramach przedmiotów: chemia leków, analiza leku, biochemia,
toksykologia, etc.
Nabycie umiejętności:
• wyboru metody analitycznej
• pobrania i przygotowania próbki do badań
• przygotowania roztworów o żądanym stężeniu, podstawowych
i mianowanych
• wykonywania analiz ilościowych związków nieorganicznych
i organicznych metodami klasycznymi oraz instrumentalnymi
(chromatograficznymi, spektroskopowymi oraz elektrochemicznymi)
• obliczania wyników analizy z wykorzystaniem metod matematycznych
i graficznych
• oceny statystycznej wyników analizy i stosowanej metody analitycznej
• zastosowania podstawy walidacji metod analitycznych.
Zna metody matematyczne ze szczególnym uwzględnieniem metod
statystycznych.
Zna podstawy fizyki na poziomie liceum.
Zna podstawy chemii ogólnej i nieorganicznej, chemii analitycznej
jakościowej oraz podstawy pracy laboratoryjnej.
B.W7:
Wymienia właściwości kwasów i zasad w roztworach wodnych i
niewodnych. Wyjaśnia ich znaczenie w analizie ilościowej. Wyjaśnia
znaczenie roztworów buforowych w różnych działach analizy ilościowej.
Klasyfikuje roztwory: nasycone, niemianowane, wzorcowe i wyjaśnia ich
zastosowanie w analizie ilościowej. Umie sporządzać takie roztwory.
B.W8.:
Definiuje i wyjaśnia procesy utleniania i redukcji. Wyjaśnia znaczenie
wielkości stałej równowagi reakcji utleniania i redukcji oraz potencjału
redoks na przebieg tej reakcji. Wyjaśnia i uzasadnia wpływ różnych
czynników na ilościowy przebieg reakcji utleniania i redukcji.
B.W9:
Wymienia właściwości związków nieorganicznych i kompleksowych w
zakresie analizy ilościowej, stosując prawidłową nomenklaturę. Uzasadnia
przebieg reakcji stosowanych w kompleksometrii w oparciu o podstawy
teoretyczne. Wyjaśnia i uzasadnia, jakie czynniki wpływają na trwałość
kompleksów i jak można to wykorzystać w analizie ilościowej
B.W12:
Wymienia i klasyfikuje klasyczne metody analizy ilościowej: analizę
wagową, objętościową (alkacymetrię, redoksymetrię, strąceniową,
kompleksometrię) i analizę gazową. Uzasadnia wybór metody oraz sposób
przeprowadzenia oznaczenia.
87
EK2
EK3
Treści
programowe
B.W13.:
Wymienia i klasyfikuje instrumentalne techniki analityczne. Wyjaśnia
podstawy teoretyczne i metodyczne technik chromatograficznych,
spektroskopowych, elektrochemicznych i spektrometrii mas w zakresie
chemii analitycznej oraz tłumaczy zasady funkcjonowania aparatów
stosowanych w tych technikach na potrzeby chemii analitycznej.
B.W14.:
Wymienia kryteria wyboru metody analitycznej (klasycznej
i instrumentalnej) oraz uzasadnia ten wybór. Wymienia zasady walidacji
metody analitycznej i interpretuje wyniki walidacji.
B.W16.:
Wyjaśnia podstawy elektrochemii (potencjometrii, polarografii
i konduktometrii).
B.W25.:
Wyjaśnia znaczenie korelacji i regresji w zakresie analizy ilościowej.
B.W26.:
Wymienia podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z
programami graficznymi na potrzeby chemii analitycznej.
B.U7.:
Dobiera metodę analityczną do rozwiązania konkretnego zadania
analitycznego oraz przeprowadza jej walidację.
B.U8.:
Wykonuje analizy ilościowe pierwiastków oraz nieorganicznych związków
chemicznych metodami klasycznymi i instrumentalnymi oraz ocenia
wiarygodność wyniku analizy w oparciu o metody statystyczne.
B.U13.:
Wykorzystuje metody matematyczne w opracowaniu i interpretacji
wyników analiz i pomiarów.
B.U14.:
Stosuje metody statystyczne do opracowania danych z badań, ocenia
rozkład zmiennych losowych, wyznacza średnią, medianę, przedział
ufności, wariancje i odchylenia standardowe, oraz dobiera i stosuje metody
statystyczne w opracowywaniu wyników pomiarów w zakresie chemii
analitycznej.
B.W15.:
Obsługuje komputer w zakresie edycji tekstu, grafiki, analizy statystycznej,
gromadzenia i wyszukiwania danych.
B.U16.:
Wykorzystuje narzędzia informatyczne do opracowywania i przedstawiania
wyników doświadczeń.
B.K1.:
Posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do wyszukiwania
i selekcjonowania informacji.
B.K2.:
Wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów.
B.K3.:
Posiada umiejętność pracy indywidualnej i zespołowej.
Nazwa
Liczba
godzin
88
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
S9
S10
L1
L2
L3
L4
L5
L6
L7
L8
L9
L10
Analiza ilościowa metodami klasycznymi.
Wprowadzenie. Analiza miareczkowa. Alkacymetria.
Kompleksometria.
Redoksometria.
Analiza strąceniowa.
Analiza wagowa
Analiza ilościowa metodami instrumentalnymi.
Wprowadzenie. Statystyczna ocena wyniku.
Wybór i walidacja metody.
Spektroskopia.
Chromatografia.
Potencjometria.
Polarografia.
Konduktometria.
Obliczanie pH mocnych kwasów i zasad (przygotowanie,
rozcieńczanie i mieszanie roztworów).
Obliczanie wyników analizy w alkacymetrii.
Obliczanie pH słabych kwasów i słabych zasad cząsteczkowych
i jonowych.
Obliczanie pH roztworów buforowych.
Obliczanie wyników analizy w redoksometrii, kompleksometrii
i analizie strąceniowej.
Rozpuszczalność i iloczyn rozpuszczalności.
Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność osadu.
Analiza wagowa – mnożniki analityczne; obliczanie odważki,
składu procentowego badanego materiału i ilości odczynnika
strącającego.
Powtórzenie materiału.
Konsultacje, kolokwium.
Analiza ilościowa metodami klasycznymi.
Analiza miareczkowa: sprawdzenie pojemności kolby i pipety;
nauka ważenia, pipetowania i miareczkowania.
Alkacymetria. Sporządzanie roztworu podstawowego.
Mianowanie titrantu. Oznaczanie NaOH. Oznaczanie Na2CO3.
Alkacymetria. Sporządzanie roztworu podstawowego.
Mianowanie titrantu.
Oznaczanie HCl. Oznaczanie H3PO4 obok HCl.
Redoksometria – manganometria. Sporządzanie roztworu
podstawowego. Mianowanie titrantu.
Oznaczanie Fe (III). Oznaczanie H2O2.
Jodometria. Sporządzanie roztworu podstawowego.
Przygotowanie wskaźnika. Mianowanie titrantu.
Oznaczanie K2Cr2O7. Oznaczanie Cu (II).
Kompleksonometria. Prażenie do stałej masy. Sporządzanie
roztworu podstawowego.
Przeniesienie ilościowe roztworu.
Oznaczanie Zn (II).
7
2
4
3
3
2
8
6
5
4
1
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
89
L11
L12
L13
L14
L15
L16
L17
L18
L19
L20
L21
L22
L23
L24
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
Analiza strąceniowa. Mianowanie titrantu na odważki
analityczne lub wyznaczanie stosunku objętościowego. Suszenie
do stałej masy.
Analiza strąceniowa – oznaczanie chlorków metodą Mohra lub
bromków metodą Volharda.
Zapoznanie się z podstawami analizy wagowej – przykład
oznaczenia wagowego.
Analiza ilościowa metodami instrumentalnymi
Spektrofotometria absorpcyjna UV/Vis
– oznaczanie metali w zakresie Vis.
Fotometria płomieniowa:
– oznaczanie sodu.
Spektroskopia w podczerwieni.
aspekt jakościowy i ilościowy, demonstracja różnych technik dla
cieczy i ciał stałych.
Chromatografia cienkowarstwowa:
– sposoby rozwijania chromatografów, zjawisko demiksji.
Oznaczanie z zastosowaniem densytometrii.
Chromatografia gazowa:
– identyfikacja i analiza ilościowa.
Wysokociśnieniowa chromatografia cieczowa:
– identyfikacja i analiza ilościowa.
Potencjometria:
– pomiar pH na podstawie pomiaru SEM,
bezpośredni pomiar po wykalibrowaniu aparatu na bufory
wzorcowe.
Potencjometria:
– miareczkowanie alkacymetryczne mieszaniny.
Potencjometria:
– miareczkowanie redoksometryczne.
Polarografia:
– oznaczanie metodą dodawania wzorca.
Polarografia:
– oznaczanie metodą krzywej kalibrowania.
Konduktometria:
oznaczanie metodą krzywej wzorcowej oraz metodą
miareczkowania konduktometrycznego.
B.W7.: W1-W5
B.W8.: W3
B.W9.: W2
B.W12.: W1-W5, S1-S10, L1-L12
B.W13.: W6-W11, S1-S10, L13-L24
B.W14.: W6, S2, S5, S8, L13-L18
B.W16.: W7-W11, L13-L18
B.W25.: L13-L18
B.W26.: L24
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
90
EK3
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
F
P
EK1
B.U 7.: W6, L8
B.U8.: W1-W11, S1-S10, L1-L24
B.U13.: W6, S1-S10, L1-L24
B.U14.: W6, S2, S5, S8, L13-L24
B.U15.: L13-L24
B.U16.: L13-L24
B.K1.: L13-L24
B.K2.: L1-L24
B.K3.: L1-L24
W1-W11 sprawdzian pisemny ze znajomości podstaw teoretycznych i
metodycznych (10 sprawdzianów); kolokwia pisemne (4)
S1-S10 sprawdziany pisemne (8), kolokwium pisemne
L1-L24, kolokwia pisemne (5), sprawdziany pisemne, zaliczenie ćwiczeń
laboratoryjnych na podstawie:
wyników wykonanych oznaczeń (ocena dokładności i precyzji); oceny
pracy studenta w laboratorium (obserwacja); oraz sprawozdania (opisu) z
wykonanego ćwiczenia.
L13-L24, dopuszczenie do ćwiczenia pod warunkiem zaliczonego
sprawdzianu.
W1-W11 egzamin pisemny
B.W7., B.W8., B.W9., B.W12
2
Nie opanował materiału dotyczącego rodzajów i właściwości roztworów,
procesów utleniania i redukcji oraz właściwości związków kompleksowych
w zakresie chemii analitycznej ilościowej. Nie zna i nie rozumie wszystkich
klasycznych metod analizy ilościowej. Wiadomości konieczne do dalszego
studiowania nie zostały opanowane i zrozumiane w dostatecznym stopniu.
Materiał opanowany poniżej 51%.
3 Opanował i rozumie materiał dotyczący rodzajów i właściwości roztworów,
procesów utleniania i redukcji, charakterystyki metali i niemetali oraz
właściwości związków kompleksowych w zakresie chemii analitycznej
ilościowej. Opanował podstawy teoretyczne i metodyczne wszystkich metod
wymienionych w B.W12. Ma braki w wiadomościach i umiejętnościach
określonych programem, lecz nie przekreślają one możliwości dalszego
studiowania. Materiał opanowany w 52-67%.
4 Opanował i rozumie materiał dotyczący rodzajów i właściwości roztworów,
procesów utleniania i redukcji oraz właściwości związków kompleksowych
w zakresie chemii analitycznej ilościowej. Opanował podstawy teoretyczne
i metodyczne wszystkich metod wymienionych w B.W12. Ma niewielkie braki
w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem. Materiał
opanowany w 68-84%.
5 Opanował i rozumie cały materiał dotyczący rodzajów i właściwości
roztworów, procesów utleniania i redukcji oraz właściwości związków
kompleksowych w zakresie chemii analitycznej ilościowej. Opanował
i rozumie podstawy teoretyczne i metodyczne wszystkich metod wymienionych
w B.W12. Materiał opanowany w 85-100%.
EK2
B.W13., B.W14., B.W16., B.W25., B.W26.
91
2
Nie potrafi objaśnić podstaw teoretycznych i metodycznych wszystkich technik
instrumentalnych wymienionych w B.W13. Nie zna w dostatecznym stopniu
kryteriów wyboru metody analitycznej ani zasad jej walidacji (B.W14). Nie zna
i nie rozumie podstaw metod elektrochemicznych: potencjometrycznej,
polarograficznej i konduktometrycznej. Wiadomości konieczne do dalszego
studiowania nie zostały opanowane i zrozumiane w dostatecznym stopniu.
Materiał opanowany poniżej 53%.
3 Opanował i rozumie powyższy materiał. Opanował podstawy teoretyczne
i metodyczne wszystkich metod wymienionych w B.W13. Ma braki
w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, lecz nie
przekreślają one możliwości dalszego studiowania. Materiał opanowany w 5368%.
4 Opanował i rozumie powyższy materiał. Opanował podstawy teoretyczne
i metodyczne wszystkich metod wymienionych w B.W13. Ma niewielkie braki
w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem. Materiał
opanowany w 69-84%.
5 Opanował i rozumie cały materiał. Opanował podstawy teoretyczne
i metodyczne wszystkich metod wymienionych w B.W13. Potrafi dokonać
właściwego wyboru metody analitycznej i uzasadnić ten wybór. Potrafi
przeprowadzić walidację metody analitycznej.
Rozumie podstawy metod
elektrochemicznych: potencjometrycznej, polarograficznej
i konduktometrycznej. Zna znaczenie korelacji i regresji w analizie ilościowej.
Materiał opanowany w 85-100%.
EK3
B.U7., B.U8., B.U13., B.U14., B.U15., B.U16., B.K1., B.K2., B.K3.
2 Nie potrafi wybrać metody analitycznej ani jej zwalidować. Nie wykonuje
samodzielnie analiz ilościowych pierwiastków i związków nieorganicznych ani
nie interpretuje ich wyników. Nie posiadł umiejętności niezbędnych do
dalszego studiowania w odpowiednim stopniu.
3 Potrafi wybrać dość poprawnie metodę analityczną i walidować ją. Wykonuje
samodzielnie analizy ilościowe pierwiastków i związków nieorganicznych
z niezłą precyzją i dokładnością i interpretuje ich wyniki. Ma umiejętności
niezbędne do dalszego studiowania w dostatecznym stopniu.
4 Potrafi wybrać dość poprawnie metodę analityczną i walidować ją. Wykonuje
samodzielnie analizy ilościowe pierwiastków i związków nieorganicznych
z dobrą precyzją i dokładnością i interpretuje ich wyniki. Ma umiejętności
niezbędne do dalszego studiowania.
5 Potrafi wybrać właściwie metodę analityczną i uzasadnić wybór oraz
zwalidować ją. Wykonuje samodzielnie analizy ilościowe pierwiastków
i związków nieorganicznych z bardzo dobrą precyzją i dokładnością
i interpretuje ich wyniki. Ma duże umiejętności niezbędne do dalszego
studiowania.
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą studenta
W
45
S
15
L
120
13
15
40
90
1. Skrypt „Ćwiczenia z instrumentalnej analizy chemicznej”. Praca zbiorowa pod
Piśmiennictwo
92
podstawowe
redakcją prof. Wacława Kołodziejskiego. Wydawnictwo WUM, 2009.
Skrypt „Zadania z potencjometrii”. Żołnowski M. Wydawnictwo WUM, 2005.
„Chemia analityczna” tom 2 i 3, Minczewski J., Marczenko Z., PWN, 2001.
„Metody instrumentalne w analizie chemicznej”. Szczepaniak W., PWN, 2004.
„Podstawy metod elektroanalitycznych”. Cygański A., 1999.
Skrypt „Miareczkowa analiza ilościowa. Materiały do ćwiczeń”. Baranowska
S., Wydawnictwo WUM, 2009.
7. „Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej”. Galus Z., PWN Warszawa,
2002.
1. „Podstawy chromatografii”. Witkiewicz Z., WNT Warszawa
2005.
2. „Metody spektroskopowe w chemii analitycznej”.
Cygański A., WNT, 2009.
Profesor dr hab. Wacław L. Kołodziejski
2.
3.
4.
5.
6.
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
93
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu (CP)
Wymagania wstępne
(WW)
Efekty kształcenia
(EK)
Chemia Fizyczna
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr: zimowy
CP1
Umiejętne posługiwanie się pojęciami z zakresu podstawowych
działów chemii fizycznej oraz wyjaśnianie podstawy wielu zjawisk i
procesów zachodzących w przyrodzie.
CP2
Samodzielne posługiwanie się metodami pomiarowymi do
wyznaczania wielkości fizykochemicznych (np. stałej równowagi
reakcji, lepkości, stałej szybkości reakcji, stopnia dysocjacji,
skręcalności właściwej).
CP3
Przedstawianie wyników badań eksperymentalnych i wyciąganie
wniosków dotyczących wielkości i praw fizykochemicznych na
postawie przeprowadzonych eksperymentów.
CP4
Samodzielne rozwiązywanie podstawowych problemów
rachunkowych z chemii fizycznej w zakresie: przemian gazowych,
termochemii, funkcji termodynamicznych, równowag fazowych,
równowag chemicznych i kinetyki chemicznej.
WW1 Student zna podstawy chemii ogólnej, matematyki, informatyki oraz
rachunku błędów.
WW2 Student zna zasady i procedury potrzebne do pracy w laboratorium
chemicznym.
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
B.W6: zna mechanizmy tworzenia i rodzaje wiązań chemicznych (w
zakresie chemii teoretycznej) oraz mechanizmy oddziaływań
międzycząsteczkowych w różnych stanach skupienia materii (w
zakresie równowag fazowych, zjawisk powierzchniowych);
B.W7: zna rodzaje i właściwości roztworów w zakresie równowag
chemicznych
B.W8: definiuje i objaśnia procesy utleniania i redukcji; zna
zależności i definicje z elektrochemii
B.W13: zna klasyfikację instrumentalnych technik analitycznych,
objaśnia podstawy teoretyczne i metodyczne technik
spektroskopowych, elektrochemicznych, chromatograficznych i
spektroskopii mas oraz tłumaczy zasady funkcjonowania aparatów
stosowanych w tych technikach ze szczególnym uwzględnieniem
spektroskopii molekularnej (NMR, EPR, IR, R, UV-vis)
B.W15: zna podstawy mechaniki kwantowej, termodynamiki i
kinetyki chemicznej poparte aparatem matematycznym
94
EK6
EK7
EK8
EK9
Treści programowe
(W = wykład)
(S = seminarium)
(L = laboratorium)
B.W16: zna mechanizmy katalizy, fizykochemię układów
wielofazowych i zjawisk powierzchniowych oraz podstawy
elektrochemii poparte aparatem matematycznym
B.W25: zna metody testowania hipotez statystycznych oraz
znaczenie korelacji i regresji; za pomocą korelacji i regresji potrafi
określić charakter zależności pomiędzy wyznaczanymi wielkościami
fizykochemicznymi;
B.W26: zna podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z
edytorami tekstu, arkuszami kalkulacyjnymi i programami
graficznymi do obróbki danych eksperymentalnych i danych z
obliczeń teoretycznych
B.W27: tworzy bazy danych oraz korzysta z internetowych baz
danych.
EK10
B.U9: mierzy lub wyznacza wielkości fizykochemiczne oraz opisuje i
analizuje właściwości i procesy fizykochemiczne stanowiące
podstawę farmakokinetyki;
EK11
B.U11: dokonuje opisu matematycznego procesów zachodzących w
przyrodzie w zakresie chemii fizycznej
EK12
B.U12: wykorzystuje metody i modele matematyczne w opracowaniu
i interpretacji wyników analiz i pomiarów;
EK13
B.U13: wykorzystuje metody matematyczne w opracowaniu i
interpretacji wyników analiz i pomiarów w zakresie chemii fizycznej
EK14
B.U15: obsługuje komputer w zakresie edycji tekstu, grafiki, analizy
statystycznej, gromadzenia i wyszukiwania danych oraz
przygotowania prezentacji w zakresie chemii fizycznej
EK15
B.U17: wykorzystuje technologie informacyjne do wyszukiwania
potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i twórczego
rozwiązywania problemów w zakresie chemii fizycznej
EK16
B.K1: posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do
wyszukiwania i selekcjonowania informacji w zakresie chemii
fizycznej
EK17
B.K2: wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i
obserwacji w zakresie chemii fizycznej
EK18
B.K3: posiada umiejętność pracy zespołowej, podczas pracy w
laboratorium
Nazwa
W1
W2
Układ, równanie stanu, I zasada termodynamiki, definicja
energii wewnętrznej i entalpii. Termochemia: ciepło
molowe, ciepło reakcji, prawa Kirchoffa i Hessa.
II zasada termodynamiki, definicja entropii. Zmiana
entropii i entalpii w procesie odwracalnym i
Liczba
godzin
2
2
95
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
nieodwracalnym. Energia swobodna i entalpia swobodna,
związki między funkcjami U, H, G, F i S, kryteria
samorzutności procesów.
Termodynamika procesów nieodwracalnych
(termodynamika równowagowa, nierównowagowa: liniowa
i nieliniowa; struktury dyssypatywne, kryteria
samoorganizacji a powstanie życia).
Powinowactwo chemiczne, równanie Gibbsa-Helmholtza.
Potencjał chemiczny, reguła faz, równanie ClausiusaClapeyrona, ciepła przemiany fazowej, diagramy fazowe.
Statyka. Stałe równowagi, prawo działania mas, metody
wyznaczania stałej równowagi. Reguła przekory. Izobara
oraz izochora van't Hoffa. Równowagi Donnana.
Chwilowa i średnia szybkość reakcji chemicznej.
Równania reakcji I, II, III oraz ułamkowego i zerowego
rzędu. Stale szybkości. Czasy połówkowe. Metody
wyznaczania rzędu reakcji i stałych szybkości. Reakcje
równolegle i następcze. Reakcje odwracalne.
Wpływ temperatury na szybkość reakcji. Równanie
Arrheniusa. Teoria zderzeń aktywnych i kompleksu
aktywnego. Energia aktywacji i metody jej wyznaczania.
Reakcje z udziałem katalizatorów. Kataliza: dodatnia i
ujemna, homogeniczna, heterofazowa, autokataliza.
Kinetyka reakcji enzymatycznych, równanie MichaelisaMenten.
Prawo Daltona, prawo Henry'ego. Roztwór cieczy w cieczy
o nieograniczonej rozpuszczalności. Prawa Raoulta,
homozeotropia dodatnia i ujemna. Układy ciekłe z
ograniczoną mieszalnością. Wpływ temperatury na
mieszalność. Heterozeotropia dodatnia i ujemna. Ciecze
niemieszające się.
Roztwory ciał stałych w cieczach. Obniżenie prężności
pary nad roztworem. Podwyższenie temperatury wrzenia,
obniżenie temperatury krzepnięcia. Dwuskładnikowe
układy z ograniczoną i całkowitą niemieszalnością. Układy
trójskładnikowe ciekłe, trójkąt Gibbsa. Prawo podziału
Nernsta.
Elektrochemia. Oddziaływanie jon-rozpuszczalnik, jon-jon,
ruchliwość jonów, przewodnictwo w roztworach,
podwójna warstwa elektryczna, rodzaje półogniw, ogniwa,
siła elektromotoryczna i jej pomiar, elektroliza, zjawiska
elektrokinetyczne.
Zjawiska na granicy faz. Lepkość, napięcie
powierzchniowe, adsorpcja fizyczna i chemiczna. Rodzaje
koloidów, własności optyczne, kinetyczne i elektryczne
koloidów, koagulacja, elektroforeza. Układy dyspersyjne:
emulsje, żele, zawiesiny, mikrocząstki, liposomy.
Spektroskopia molekularna. Polaryzowalność i momenty
dipolowe molekuł, rotacje i oscylacje. Widma absorpcyjne
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
96
W13
W14
W15
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
L1
L2
L3
L4
L5
L6
L7
L8
w podczerwieni i widma Ramana. Widma elektronowe,
absorpcyjne UV-vis. Luminescencja, fluorescencja,
fosforescencja. Fotochemia: Prawo Grotthusa-Drapera.
Równoważnik fotochemiczny. Wydajność kwantowa
reakcji fotochemicznej. Przykłady reakcji
fotochemicznych.
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego.
Przesunięcie chemiczne i stała sprzężenia spinowospinowego. Widma 1H, 13C, 15N, 31P NMR, identyfikacja
związków biologicznie czynnych i leków. NMR in vivo,
tomografia magnetyczno-rezonansowa.
Spektroskopia elektronowego rezonansu
paramagnetycznego. Współczynnik rozszczepienia
spektroskopowego i stała sprzężenia spinowo-spinowego.
Widma EPR prostych rodników organicznych, rodniki
tlenowe i ich rola. Wolne rodniki w organizmach,
atmosferze oraz w materiałach medycznych i żywności
sterylizowanej radiacyjnie. Znaczniki spinowe, pułapki
spinowe.
Modelowanie molekularne. Budowa przestrzenna molekuł:
długości wiązań, kąty walencyjne, kąty torsyjne.
Oddziaływania wewnątrz- i międzymolekularne.
Konfiguracja, konformacja. Kryteria optymalizacji
geometrii. Podstawy mechaniki molekularnej.
Zastosowanie metod komputerowych w projektowaniu
leków.
Pierwsza zasada termodynamiki
Termochemia
Adiabatyczne przemiany gazu doskonałego
Druga zasada termodynamiki
Inne funkcje termodynamiczne
Roztwory i równowagi fazowe
Równowagi chemiczne
Kinetyka chemiczna
Badanie równowagi reakcji metodą spektrofotometryczną
Wyznaczanie współczynnika podziału kwasu organicznego
Badanie równowagi ciecz-para w układzie
dwuskładnikowym
Wyznaczenie krzywej binoidalnej w układzie
trójskładnikowym
Wyznaczenie wartości funkcji termodynamicznych reakcji
elektrodowej. Wyznaczanie wartości stopnia dysocjacji
kwasu metodą potencjometryczną
Wyznaczanie stałej dysocjacji słabego kwasu metodą
konduktometryczną
Wyznaczanie molowego ciepła rozpuszczania kwasu w
wodzie
Kinetyka reakcji pierwszego rzędu: badanie kinetyki
reakcji rozkładu nadtlenku wodoru w roztworach wodnych
2
2
2
1 i 1/3
2 i 2/3
2/3
1 i 2/3
3
2 i 2/3
1 i 2/3
1 i 1/3
4
4
4
4
4
4
4
4
97
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta (F =
formująca, P =
podsumowująca)
Szczegóły oceny
katalizowanych jonami Fe3+
L9
Kinetyka reakcji odwracalnych. Pomiar polarymetryczny
4
kinetyki mutarotacji D-glukozy
L10
Wyznaczanie izotermy adsorpcji w układzie węgiel
4
aktywny-wodny roztwór kwasu
L11
Wyznaczanie izotermy adsorpcji Gibbsa metodą pomiaru
4
napięcia powierzchniowego
L12
Wyznaczanie punktu izoelektrycznego wodnego roztworu
4
koloidu metodą pomiaru lepkości
L13
Wyznaczanie składu związków kompleksowych w
4
roztworach wodnych metodą spektrofotometryczną
L14
Interpretacja widm 1D i 2D 1H i 13C NMR wysokiej
4
rozdzielczości
L15
Teoretyczny opis cząsteczek, obliczenia wybranych
właściwości fizykochemicznych, w tym parametrów
4
geometrycznych i energetycznych
EK1 – B.W6: W1, W4, W5, W7-W11; S6; L1-L4, L7, L10.
EK9
B.W7: W5, W8-W10; S6, S9; L1-L3, L5-L13.
B.W8: W10; L5, L8.
B.W13: W10, W12-W14; L1, L5, L6, L9, L12-L14.
B.W15: W1-W3, W6, W7, W15; S1-S5, S7-S8; L5, L7-L9, L15.
B.W16: W4,W7-W9, W11; S6, S8; L2-L4, L8, L10, L11.
B.W25: L1, L2, L5, L8, L10, L12, L13.
B.W26: L1, L2, L5-L11, L15.
B.W27: L14, L15.
EK10 B.U9: S1-S8, L1-L15.
–
B.U11: S1-S8; L1-L15.
EK15 B.U12: L1-L15.
B.U13: L1-L15.
B.U15: L1-L15.
B.U17: L7, L14-L15.
EK16 B.K1: L14, L15.
–
B.K2: L1-L15.
EK18 B.K3: L1-L15.
F
S1-S3, S4-S5, S6-S8; L1-L15.
P
W1-W15; S1-S9; L1-L15.
EK1 – EK6: B.W6, B.W7, B.W8, B.W13, B.W15, B.W16.
2
Student nie umie wyjaśnić podstawowych zależności
fizykochemicznych, nie zna podstawowych pojęć stosowanych w
chemii fizycznej.
3
Student zna podstawowe pojęcia z zakresu chemii fizycznej, umie
podać i omówić podstawowe prawa chemii fizycznej.
4
Student zna fizykochemiczne podstawy metod laboratoryjnych, umie
omówić typowe pojęcia z zakresu chemii fizycznej, umie podać i
omówić prawa chemii fizycznej.
5
Student umie objaśnić procesy zachodzące w przyrodzie na
podstawie znanych sobie pojęć i praw z zakresu chemii fizycznej, zna
fizykochemiczne podstawy metod laboratoryjnych.
98
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
EK10 – EK13: B.U9, B.U11, B.U12, B.U13.
2
Student nie potrafi zaplanować i przeprowadzić pomiarów
podstawowych wielkości fizykochemicznych. Nie umie
interpretować wyników badań eksperymentalnych i teoretycznych z
zakresu chemii fizycznej. Nie potrafi wyznaczać wielkości
fizykochemicznych ani w sposób eksperymentalny, ani przez
obliczenia.
3
Student umie wyznaczyć podstawowe wielkości fizykochemiczne,
jednak nie potrafi samodzielnie zaplanować odpowiednich
eksperymentów. Tylko w stopniu podstawowym interpretuje wyniki
badań eksperymentalnych i teoretycznych z zakresu chemii fizycznej.
4
Student nie tylko umie wyznaczyć podstawowe wielkości
fizykochemiczne, ale również potrafi samodzielnie zaplanować
podstawowe eksperymenty i stwierdzić, jakich danych
stablicowanych może użyć. W ograniczonym stopniu interpretuje
wyniki badań eksperymentalnych i teoretycznych z zakresu chemii
fizycznej.
5
Student samodzielnie planuje eksperymenty i wyznacza podstawowe
wielkości fizykochemiczne. Trafnie interpretuje wyniki badań
eksperymentalnych i teoretycznych z zakresu chemii fizycznej.
Potrafi przeprowadzić obliczenia fizykochemiczne, aby wyznaczyć w
sposób pośredni wielkości fizykochemiczne.
EK16: B.K1
2
Nie posiada nawyku korzystania z technologii informacyjnych…
3
Rzadko wykorzystuje technologie informacyjne…
4
Często wykorzystuje technologie informacyjne…
5
Zawsze wykorzystuje technologie informacyjne…
EK17: B.K2
2
Nie potrafi sformułować wniosków z własnych pomiarów i
obserwacji
3
Potrafi wyciągnąć podstawowe wnioski z własnych pomiarów i
obserwacji
4
Potrafi wyciągnąć i dobrze sformułować wnioski z własnych
pomiarów i obserwacji
5
W pełni wyciąga i biegle formułuje wnioski z własnych pomiarów i
obserwacji
EK18: B.K3
2
Nie potrafi pracować w zespole
3
Potrafi pracować w zespole w ograniczony sposób
4
Potrafi pracować w zespole na zadawalającym poziomie
5
Potrafi pracować w zespole w sposób doskonały
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
S
15
L
60
7
20
40
40
T.W. Hermann (red.), Chemia fizyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
99
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
2007.
T. Gubica (red.), Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej, Skrypt dla
studentów farmacji, Oficyna Wydawnicza WUM 2012.
S. Warycha, K. Zawada, Ćwiczenia rachunkowe z chemii fizycznej, Skrypt dla
studentów farmacji, Oficyna Wydawnicza WUM 2011.
P.W. Atkins, Chemia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN 2003.
P.W. Atkins, Podstawy chemii fizycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN 2009.
K. Pigoń, Z. Ruziewicz, Chemia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN
2009.
L. Komorowski, A. Olszowski (red.), Chemia fizyczna. Laboratorium
fizykochemiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
R.M. Silverstein, F.X. Webster, D.J. Kiemle, Spektroskopowe metody
identyfikacji związków organicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN 2012.
Z. Kęcki, Podstawy spektroskopii molekularnej, Wydawnictwo Naukowe
PWN 1992.
Prof. dr hab. Iwona Wawer
tel. (22) 57 20 950
100
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Chemia Organiczna
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Profil: praktyczny
CP1
Zdobycie wiedzy dotyczącej struktury i izomerii wybranych grup
związków chemicznych, ich reakcji wraz z mechanizmami oraz zasad
nomenklatury
CP2
Zdobycie umiejętności planowania syntezy prostego związku na
podstawie znajomości reaktywności poszczególnych grup funkcyjnych
CP3
Nabycie umiejętności stosowania w praktyce podstawowych zasad
nomenklatury związków organicznych
CP4
Zdobycie umiejętności samodzielnego wykonania syntezy, oczyszczenia
otrzymanego produktu oraz potwierdzenia jego struktury; identyfikacja
nieznanego związku zarówno metodami spektralnymi jak i chemicznymi
CP5
Nabycie umiejętności korzystania z literaturowych baz danych
WW1 Zna wiadomości z chemii organicznej na poziomie szkoły średniej
(matura z chemii, poziom rozszerzony)
EK1
BW6 (wymienia i opisuje mechanizmy tworzenia i rodzaje wiązań
chemicznych oraz typy oddziaływań
międzycząsteczkowych w związkach organicznych)
EK2
B.W17 (klasyfikuje związki węgla i opisuje zasady nomenklatury
związków organicznych)
EK3
B.W18 (opisuje strukturę związków organicznych w ujęciu teorii orbitali
atomowych i molekularnych oraz tłumaczy
efekt mezomeryczny i indukcyjny)
EK4
B.W19 (klasyfikuje typy i opisuje mechanizmy reakcji chemicznych
związków organicznych (substytucja, addycja, eliminacja))
EK5
B.W20 (wyszczególnia systematykę związków organicznych według grup
funkcyjnych i opisuje właściwości węglowodorów,
fluorowcowęglowodorów, związków metaloorganicznych, amin,
nitrozwiązków, alkoholi, fenoli, eterów, aldehydów, ketonów, kwasów
karboksylowych, funkcyjnych i szkieletowych pochodnych kwasów
karboksylowych, pochodnych kwasu węglowego)
EK6
B.W21 (opisuje budowę i właściwości związków heterocyklicznych pięcio- i sześcioczłonowych z atomami N, O, S oraz budowę i
właściwości związków pochodzenia naturalnego: alkaloidów,
węglowodanów, steroidów, terpenów,
lipidów, peptydów i białek)
EK7
B.W22 (zna i opisuje preparatykę związków organicznych i metody
analizy związków organicznych)
EK8
B.U8 (wykonuje analizy jakościowe związków organicznych metodami
klasycznymi )
EK9
B.U10 (opisuje strukturę i właściwości związków organicznych, wie, jak
101
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
otrzymywać związki organiczne w skali
laboratoryjnej oraz analizować wybrane związki organiczne)
B.U15 (obsługuje komputer w zakresie gromadzenia i wyszukiwania
danych dotyczących związków organicznych oraz metod ich syntezy)
B.U16 (wykorzystuje narzędzia informatyczne do opracowywania i
przedstawiania wyników doświadczeń)
B.U17 (wykorzystuje technologie informacyjne do wyszukiwania
potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i
twórczego rozwiązywania problemów)
B.K1 (posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do
wyszukiwania i selekcjonowania informacji)
B.K2 (wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji)
E.W42 (wymienia i rozumie zasady bezpieczeństwa i higieny w
laboratorium chemii organicznej)
Nazwa
Liczba
godzin
Teoria wiązań walencyjnych i teoria rezonansu w interpretacji
2
reaktywności molekuł; elementarne pojęcia chemii kwantowej.
Alkany, cykloalkany; mechanizm reakcji rodnikowych;
5
podstawowe pojęcia kinetyki i termodynamiki reakcji
chemicznych; równowagi konformacyjne.
5
Alkeny, alkiny; izomeria, reguły pierszeństwa podstawników
Cahna-Ingolda-Preloga; mechanizm przyłączenia
elektrofilowego; reakcje karbenów.
Stereochemia - chiralność molekuł, nazewnictwo.
2
Halogenowęglowodory, mechanizmy reakcji SN1/SN2, E1/E2,
4
przykłady.
Alkadieny, kinetyczna i termodynamiczna kontrola reakcji;
2
reakcja Dielsa – Aldera.
5
Areny – pojęcie aromatyczności, mechanizm aromatycznego
podstawienia elektrofilowego i nukleofilowego. Wpływ
podstawników na reaktywność arenów.
Alkohole, etery, epoksydy i ich siarkowe analogi; nazewnictwo
5
związków organicznych; chemia supramolekularna.
Aldehydy i ketony – reakcje grup karbonylowych, reakcje
6
addycji nukleofilowej do α, ß – nienasyconych związków
karbonylowych. Mechanizm reakcji kondensacji.
Wybrane reakcje z udziałem karboanionów (kondensacje,
5
reakcje podstawienia i cyklizacji).
Kwasy karboksylowe i ich pochodne; równanie Hammetta w
5
interpretacji wpływu podstawników na reaktywność molekuł.
Aminy alifatyczne i aromatyczne; fenole; kataliza z
4
przeniesieniem fazowym.
Związki heterocykliczne i karbopolicykliczne, ich reaktywność i
4
występowanie w naturze.
Sacharydy, aminokwasy – budowa i tworzenie polimerów.
4
Terpeny, sterydy, lipidy – struktura i występowanie;
2
terapeutyczne i kulturowe znaczenie aromatów, planowanie
syntez chemicznych.
102
S1
S2
S3
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szkło labolatoryjne, przepisy BHP, operacje jednostkowe.
1,5
Wiązania chemiczne, alkany, cykloalkany, alkeny.
2
Alkiny, stereochemia, izomeria optyczna – chiralność molekuł,
2
halogenki alkilowe, substytucje nukleofilowe i eliminacje,
alkadieny, węglowodory aromatyczne.
S4
Alkohole, etery i epoksydy, chemia supramolekularna, tiole i
2
sulfidy, związki karbonylowe, aldehydy i ketony.
S5
Wybrane reakcje z udziałem karboanionów i enoli, kwasy
2
karboksylowe,pochodne kwasów karboksylowych, bezwodniki,
halogenki kwasowe, estry, amidy,nitryle.
S6
Aminy alifatyczne i aromatyczne, fenole, związki
2
heterocykliczne.
S7
Związki karbopolicykliczne, węglowodany, aminokwasy i
2
peptydy, terpeny, steroidy, lipidy.
S8
Analiza jakościowa
1,5
L1
Zasady bezpiecznej pracy w laboratorium, szkło laboratoryjne,
13
operacje jednostkowe
L2
Preparat 1 (spis preparatów dostępny na stronie internetowej
16
Katedry i Zakładu Chemii Organicznej)
L3
16
L4
16
L5
16
L6
16
L7
16
L8
Preparat literaturowy (nauka posługiwania się programem
6,5
Reaxys; nauka korzystania z literatury)
L9
Analiza jakościowa 1
11
L10
Analiza jakościowa 2 (synteza pochodnej)
8,5
EK1
B.W6: W1
EK2
B.W17: W2, W3, W5-15, S2-7, L 2-8
EK3
B.W18: W1, S2, L 2-8
EK4
B.W19: W5, S3, L 2-10
EK5
B.W20: W2-15, S2-7, L 2-10
EK6
B.W21: W13-15, S7, L 2-10
EK7
B.W22: S1-8, L 9-10
EK8
B.U8: L 9-10
EK9
B.U10: W1-15, S1-8, L 2-10
EK10 B.U15: L8
EK11 B.U16: L8
EK12 B.U17: L 8
EK13 B.K1: L8
EK14 B.K2: L 2-10
EK15 E.W42: S1, L1
F S1-8, L 1-10: 9 zadań praktycznych, 6 kartkówek, 2 kolokwia, 6 repetytoriów
103
P
Szczegóły oceny
Egzamin- I część (praktyczna): L 1-10
Egzamin – II część (teoretyczna):W1-15
EK1: BW6 (wymienia i opisuje mechanizmy tworzenia i rodzaje wiązań
chemicznych oraz typy oddziaływań międzycząsteczkowych w związkach
organicznych)
2
Nie zna w stopniu podstawowym mechanizmów tworzenia i rodzajów
wiązań chemicznych oraz oddziaływań międzycząsteczkowych
3
Zna podstawowe rodzaje wiązań chemicznych oraz oddziaływania
międzycząsteczkowe
4
Zna i opisuje podstawowe rodzaje wiązań chemicznych oraz typy
oddziaływań międzycząsteczkowych w związkach organicznych
5
Zna i opisuje wszystkie rodzaje wiązań chemicznych oraz typy
oddziaływań międzycząsteczkowych w związkach organicznych oraz zna
relacje między budową związków o różnych właściowościach
EK2: B.W17 (klasyfikuje związki węgla i opisuje zasady nomenklatury związków
organicznych)
2
Nie klasyfikuje związków węgla i nie opisuje zasad tworzenia
nomenklatury związków organicznych
3
Zna w stopniu minimalnym zasady klasyfikacji podstawowych związków
węgla i najważniejsze zasady nomenklatury nieskomplikowanych
związków organicznych
4
Zna i posługuje się w praktyce zasadami klasyfikacji podstawowych
związków węgla i najważniejszymi zasadami nomenklatury
nieskomplikowanych związków organicznych
5
Zna i posługuje się w praktyce wszystkimi zasadami klasyfikacji związków
węgla i wszystkimi zasadami nomenklatury związków organicznych
EK3: B.W18 (opisuje strukturę związków organicznych w ujęciu teorii orbitali
atomowych i molekularnych oraz tłumaczy efekt mezomeryczny i indukcyjny)
2
Nie ozna struktury struktury związków organicznych w ujęciu teorii orbitali
atomowych. Nie tłumaczy efektów: mezomerycznego i indukcyjnego.
3
Zna podstawy teorii orbitali atomowych.
4
Zna i tłumaczy podstawy teorii orbitali atomowych oraz efekty:
mezomeryczny i indukcyjny.
5
Zna i tłumaczy strukturę związków organicznych w ujęciu teorii orbitali
atomowych i molekularnych oraz tłumaczy efekt mezomeryczny i
indukcyjny
EK4: B.W19 (klasyfikuje typy i opisuje mechanizmy reakcji chemicznych
2
Nie klasyfikuje typów i nie opisuje mechanizmów reakcji chemicznych
3
Klasyfikuje i nazywa mechanizmy podstawowych reakcji chemicznych
4
Klasyfikuje typy i opisuje mechanizmy podstawowych reakcji chemicznych
5
Klasyfikuje typy i opisuje mechanizmy wszystkich reakcji chemicznych
związków organicznych (substytucja, addycja, eliminacja) na dowolnych
przykładach
EK5: B.W20 (wyszczególnia systematykę związków organicznych według grup
funkcyjnych i opisuje właściwości węglowodorów,
104
fluorowcowęglowodorów, związków metaloorganicznych, amin, nitrozwiązków,
alkoholi, fenoli, eterów, aldehydów, ketonów, kwasów karboksylowych,
funkcyjnych i szkieletowych pochodnych kwasów karboksylowych, pochodnych
kwasu węglowego)
2
Nie potrafi wskazać podstawowych typów związków organicznych według
grup funkcyjnych, nie opisuje właściwości poszczególnych grup związków
3
Potrafi wskazać podstawowe typy związków organicznych według grup
funkcyjnych i opisuje właściwości niektórych grup związków
4
Zna dobrze zagadnienia dotyczące systematyki podstawowych typów
związków organicznych i w stopniu wystarczającym opisuje ich
właściwości
5
Zna bardzo dobrze i wyszczególnia systematykę związków organicznych
według grup funkcyjnych i opisuje właściwości węglowodorów,
fluorowcowęglowodorów, związków metaloorganicznych, amin,
nitrozwiązków, alkoholi, fenoli, eterów, aldehydów, ketonów, kwasów
karboksylowych, funkcyjnych i szkieletowych pochodnych kwasów
karboksylowych, pochodnych kwasu węglowego
EK6: B.W21 (opisuje budowę i właściwości związków heterocyklicznych - pięcioi sześcioczłonowych z atomami N, O, S oraz budowę i właściwości związków
pochodzenia naturalnego: alkaloidów, węglowodanów, steroidów, terpenów,
lipidów, peptydów i białek)
2
Nie opisuje budowy i właściwości związków heterocyklicznych i związków
pochodzenia naturalnego
3
Opisuje w stopniu podstawowym budowę i właściwości niektórych
związków heterocyklicznych i związków pochodzenia naturalnego
4
Umie w stopniu wystarczającym opisać budowę i właściwości
podstawowych związków heterocyklicznych - pięcio- i sześcioczłonowych
z atomami N, O, S oraz budowę i właściwości związków pochodzenia
naturalnego: alkaloidów, węglowodanów, steroidów, terpenów,
lipidów, peptydów i białek
5
Umie szczegółowo opisać opisać budowę i właściwości wszystkich
najważniejszych wiązków heterocyklicznych - pięcio- i sześcioczłonowych
z atomami N, O, S oraz budowę i właściwości związków pochodzenia
naturalnego: alkaloidów, węglowodanów, steroidów, terpenów,
lipidów, peptydów i białek
EK7: B.W22 (zna i opisuje preparatykę związków organicznych i metody analizy
związków organicznych)
2
Nie zna preparatyki związków organicznych, ani metod analizy związków
organicznych
3
Ma fundamentalną wiedzę z zakresu preparatyki i metod analizy
4
Wykazuje pogłębioną wiedzę z zakresu preparatyki i metod analizy
5
Zna wszystkie metody preparatywne, opisuje ich szczegóły. Zna
szczegółowo pełen wachlarz możliwości analizy związków organicznych
EK8: B.U8 (wykonuje analizy jakościowe związków organicznych metodami
klasycznymi )
2
Nie wykonuje analiz jakościowych związków organicznych metodami
klasycznymi
105
3
Umie w stopniu podstawowym wykonać analizę jakościową związku
organicznego działając według instrukcji
4
Wykazuje pogłębioną znajomość metod analizy jakościowej związków
organicznych, umie samodzielnie wykonać analizę
5
Potrafi zaplanować i wykonać analizę jakościową związku organicznego i
powiązać wykonywaną pracę eksperymentalną z szeregiem zależności
fizykochemicznych związków oraz bezbłędnie wyciąga wnioski z
wykonanych eksperymentów
EK9: B.U10 (opisuje strukturę i właściwości związków organicznych, wie, jak
otrzymywać związki organiczne w skali laboratoryjnej oraz analizować wybrane
związki organiczne)
2
Nie umie opisać struktury i właściwości związków organicznych, nie wie,
jak otrzymywać oraz analizować wybrane związki organiczne
3
Zna w stopniu podstawowym struktury i właściwości związków
organicznych oraz podstawowe metody ich syntezy i analizy
4
Wykazuje pogłębioną znajomość struktury i właściwości związków
organicznych oraz metod analizy jakościowej związków organicznych,
umie samodzielnie wykonać analizę
5
Doskonale opisuje strukturę i właściwości związków organicznych, potrafi
zaplanować i wykonać analizę jakościową związku organicznego i
powiązać wykonywaną pracę eksperymentalną z szeregiem zależności
fizykochemicznych związków oraz bezbłędnie wyciąga wnioski z
wykonanych eksperymentów
EK10: B.U15 (obsługuje komputer w zakresie gromadzenia i wyszukiwania
danych dotyczących związków organicznych oraz metod ich syntezy)
2
Nie obsługuje komputera w zakresie wyszukiwania danych dotyczących
3
Potrafi w stopniu minimalnym obsługiwać komputer w zakresie
wyszukiwania danych dotyczących związków organicznych
4
Dobrze potrafi obsługiwać komputer w zakresie wyszukiwania danych
dotyczących związków organicznych
5
Sprawnie obsługuje komputer w zakresie wyszukiwania danych
dotyczących związków organicznych
EK11: B.U16 (wykorzystuje narzędzia informatyczne do opracowywania i
przedstawiania wyników doświadczeń)
2
Nie umie wykorzystywać narzędzi informatycznych do opracowywania i
przedstawiania wyników doświadczeń
3
Potrafi w stopniu minimalnym wykorzystywać narzędzia informatyczne do
opracowywania i przedstawiania wyników doświadczeń
4
Dobrze potrafi wykorzystywać narzędzia informatyczne do opracowywania
i przedstawiania wyników doświadczeń
5
Bardzo dobrze potrafi wykorzystywać narzędzia informatyczne do
opracowywania i przedstawiania wyników doświadczeń
EK12: B.U17 (wykorzystuje technologie informacyjne do wyszukiwania
potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i twórczego rozwiązywania
problemów)
2
Nie umie wykorzystywać technologii informacyjnych do wyszukiwania
potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i
twórczego rozwiązywania problemów
106
3
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Potrafi w stopniu minimalnym wykorzystywać technologie informacyjne
do wyszukiwania potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i
4
Dobrze potrafi wykorzystywać technologie informacyjne do
wyszukiwania potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i
5
Bardzo dobrze potrafi wykorzystywać technologie informacyjne do
wyszukiwania potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i
EK13: B.K1 (posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do
wyszukiwania i selekcjonowania informacji)
2
Nie posiada nawyku korzystania z technologii informacyjnych do
wyszukiwania i selekcjonowania informacji
3
Posiada w stopniu minimalnym nawyk korzystania z technologii
informacyjnych do wyszukiwania i selekcjonowania informacji
4
Posiada w stopniu dobrym nawyk korzystania z technologii
5
Posiada w stopniu bardzo dobrym nawyk korzystania z technologii
EK14: B.K2 (wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji)
2
Nie umie wyciągać i formułować wniosków z własnych pomiarów i
obserwacji
3
Potrafi w stopniu minimalnym wyciągać i formułować wniosków z
własnych pomiarów i obserwacji
4
Dobrze potrafi wyciągać i formułować wniosków z własnych pomiarów i
obserwacji
5
Bardzo dobrze potrafi wyciągać i formułować wniosków z własnych
pomiarów i obserwacji
EK15: E.W42 (wymienia i rozumie zasady bezpieczeństwa i higieny w
laboratorium chemii organicznej)
2
Nie wymienia i nie rozumie zasad bezpieczeństwa i higieny w miejscu
pracy
3
Potrafi w stopniu minimalnym wymienić podstawowe zasady
bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy
4
Potrafi wymienić w stopniu wystarczającym podstawowe zasady
bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy
5
Sprawnie wymienia wszystkie zasady bezpieczeństwa i higieny w miejscu
pracy
Godziny
Liczba godzin
ECTS
kontaktowe
W
60
S
9
R
6
L
135
16
50
Przygotowanie do repetytoriów
50
30
70
1. D. Maciejewska. M. Langwald „Chemia Organiczna, T.1 i T.2”, Oficyna
Wydawnicza WUM Warszawa 2009.
107
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
2. M. Langwald, D. Maciejewska „Przewodnik po laboratorium Chemii
Organicznej”, Wydawnictwo WUM Warszawa 2008
3. J. McMurry „Chemia Organiczna”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2000.
1. H.Hart, L. E. Craine, D.I. Hart „Chemia Organicza, krótki Kurs”
Wydawnictwo Leekarskie PZWL, Warszawa 1999.
2. R. T. Morrison, R. N. Boyd “Chemia Organiczna” Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 1994.
3. P. Masztalerz „Chemia Organiczna” Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław
2000.
4. M. Mąkosza „Synteza Organiczna” PWN 1972.
Prof. dr hab. Dorota Maciejewska
108
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Identyfikacja związków organicznych
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Profil: praktyczny
CP1
Zdobycie wiedzy dotyczącej identyfikacji związków organicznych
metodami spektroskopii IR, 1H i 13C NMR oraz spektrometrii mas w
zakresie podstawowym
CP2
Nabycie umiejętności samodzielnej interpretacji widm IR, 1H i 13C
NMR oraz MS prostych związków organicznych
CP3
Nabycie umiejętności identyfikacji nieznanej substancji o prostej
budowie (w celu późniejszego wykorzystania podczas wykonywania
pracy magisterskiej oraz w przyszłej pracy)
WW1 Ma wiedzę z chemii organicznej na poziomie szkoły średniej; ma wiedzę z
podstaw teoretycznych metod spektroskopowych (IR, NMR).
EK1
B.U8 (opisuje i tłumaczy sposób identyfikacji grup funkcyjnych na
podstawie widm IR)
EK2
B.U10 (opisuje i tłumaczy sposób identyfikacji związku na podstawie jego
widm 1H i 13C NMR oraz MS)
EK3
B.K2 (podaje i porównuje wnioski wynikające z interpretacji różnych
widm)
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Spektrometria mas – elementy teorii tworzenia jonów; schemat
2
spektrometru mas; metody jonizacji.
W2
Cechy widma mas, charakterystyczne piki, fragmentacja jonów;
2
widma mas poszczególnych grup związków organicznych;
przykłady interpretacji widm mas - pokaz.
W3
Spektroskopia IR – wpływ promieniowania IR na poziomy
2
energetyczne cząsteczek organicznych; wpływ sposobu rejestracji
na widmo IR; cechy widma IR.
2
W4
Interpretacja widm IR; identyfikacja elementów budowy
cząsteczek organicznych na podstawie widm IR, przykłady widm pokaz.
W5
Spektroskopia NMR – parametry widm 1H i 13C NMR w
2
roztworze wykorzystywane w identyfikacji związków
organicznych; addytywność wartości przesunięcia chemicznego
dla różnych typów związków organicznych; widma pierwszego
rzędu i wyższych.
W6
Interpretacja widm 1H i 13CNMR dla podstawowych grup
2
związków organicznych; identyfikacja związków na podstawie ich
widm 1H i 13C NMR, przykłady widm - pokaz.
W7
Przygotowanie do sprawdzianu zaliczającego, identyfikacja
2
nieznanego związku na podstawie jego wzoru sumarycznego oraz
109
W8
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
widm IR, 1H i 13C NMR oraz MS, przykłady widm - pokaz.
Sprawdzian wiadomości z zakresu identyfikacji związków
organicznych.
B.U8: W1-8
B.U10: W1-8
B.K2: W1-8
1
EK1
EK2
EK3
F
P
W1-8: zaliczenie pisemne
EK1: B.U8 (opisuje i tłumaczy sposób identyfikacji grup funkcyjnych na podstawie
widm IR)
2 Nie zna i nie rozumie sposobu identyfikacji grup funkcyjnych na podstawie widm
IR
3 Ma podstawową wiedzę dotyczącą pasm charakterystycznych grup funkcyjnych.
4 Ma wiedzę, rozumie zależności między położeniem pasm a budową związku.
5 Ma wiedzę i potrafi identyfikować dowolne grupy funkcyjne na podstawie widm
IR
EK2: B.U10 (opisuje i tłumaczy sposób identyfikacji związku na podstawie jego
widm 1H i 13C NMR oraz MS)
2 Nie zna i nie rozumie sposobu identyfikacji związku na podstawie jego widm 1H
i 13C NMR oraz MS
3 Ma podstawową wiedzę dotyczącą sygnałów w widmach 1H i 13C NMR oraz MS
dla podstawowych grup związków organicznych
4 Ma wiedzę i rozumie zależności między sygnałami widm 1H , 13C NMR i MS
oraz budową podstawowych związków organicznych.
5 Ma wiedzę i potrafi zidentyfikować prosty związek organicznego na podstawie
widm 1H, 13C NMR i MS oraz zna sposób ich opisu
EK3: B.K2 (podaje i porównuje wnioski wynikające z interpretacji różnych widm)
2 Nie umie wyciągać i formułować wniosków z sygnałów widm 1H, 13C NMR i
MS
3 Potrafi w stopniu minimalnym wyciągać i formułować wnioski z sygnałów widm
1
H, 13C NMR i MS
4 Potrafi wyciągać i formułować wnioski z interpretacji widm 1H, 13C NMR i MS
5 Potrafi wyciągać i formułować wnioski z interpretacji różnych widm 1H, 13C
NMR i MS oraz powiązać ze sobą otrzymane wyniki
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
1
10
M. Langwald, D. Maciejewska „Przewodnik po laboratorium Chemii
Organicznej”, Wydawnictwo WUM Warszawa 2009.
Praca zbiorowa pod redakcją W. Zielińskiego, A. Rajcy „Metody
spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych”,
Wydawnictwo Naukowo-Techniczne WT, Warszawa 2000.
Z. Kęcki „ Podstawy spektroskopii molekularnej ”Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1998.
R. M. Silverstein, F. X.Webster, D. Kiemle „Metody spektroskopowe i ich
zastosowanie do identyfikacji związków organicznych“ Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2007.
Prof. dr hab. Dorota Maciejewska
110
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Matematyka
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
WW1
WW2
WW3
EK1
EK2
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
Uzupełnienie materiału dotyczącego funkcji elementarnych i ich
własności.
Opanowanie podstawowych pojęć rachunku różniczkowego i całkowego.
Nabycie umiejętności stosowania poznanych metod matematycznych w
praktyce laboratoryjnej i do rozwiązywania praktycznych zagadnień w
naukach chemicznych i farmaceutycznych.
Zna materiał matematyki elementarnej liceum w zakresie programu
podstawowego.
Potrafi rozwiązywać równania i nierówności wielomianowe i wymierne.
Potrafi rozwiązywać równania i nierówności z wartością bezwzględną.
B.W23. Zna funkcje elementarne, elementy rachunku różniczkowego i
całkowego oraz wybrane równania różniczkowe.
B.U11. Dokonuje opisu matematycznego procesów zachodzących w
przyrodzie.
Liczba
Nazwa
godzin
SEMESTR 1
Funkcje i ich własności.
5
Ciągi liczbowe.
2
Granice funkcji.
3
Ciągłość funkcji.
1
Pochodne funkcji: definicja, obliczanie, interpretacja.
3
Różniczka funkcji i zastosowania.
1
SEMESTR 2
Zastosowania pochodnych. Ekstrema, wypukłość, badanie
funkcji.
Całki nieoznaczone.
Całki oznaczone. Zastosowania.
Całki niewłaściwe.
Pochodne cząstkowe. Różniczka zupełna. Szacowanie błędów.
Równania różniczkowe I-go rzędu.
SEMESTR 1
Funkcje: kwadratowa, wielomianowa, wymierna, potęgowa.
Funkcja wykładnicza i logarytmiczna.
Funkcje trygonometryczne i cyklometryczne.
Ciągi liczbowe i ich granice.
Obliczanie granic funkcji.
Ciągłość funkcji.
Pochodne funkcji i ich obliczanie.
SEMESTR 2
Pochodne wyższych rzędów. Pochodne funkcji uwikłanych.
Reguła de L’Hôpitala.
Badanie funkcji.
3
3
3
1
3
2
2
2
3
1
3
1
3
1
1
3
111
C11
C12
C13
C14
Całki nieoznaczone.
Całki oznaczone i zastosowania.
Całki niewłaściwe.
Pochodne cząstkowe. Różniczka zupełna i zastosowania.
3
2
1
2
Równania różniczkowe o zmiennych rozdzielonych, jednorodne,
2
liniowe.
EK1
W1 – W12, C1 – C15
EK2
W7, W12, C10, C15
F
C1 – C15
P
W1 – W12, C1 – C15
W ciągu roku student ma możliwość zdobycia od 0 do 100 pkt za:
4 kolokwia śród-semestralne (od 0 do 10 pkt każde)
praca na ćwiczeniach (0 ÷ 10 pkt)
2 kolokwia semestralne (0 ÷ 25 pkt każde)
Skala ocen zaliczenia rocznego
Ocena
Liczba punktów
Nie zaliczony
0 ÷ 49 pkt
3
50 ÷ 59 pkt
3½
60 ÷ 69 pkt
4
70 ÷ 79 pkt
4½
80 ÷ 89 pkt
5
90 ÷ 100 pkt
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
C
30
4
25
Przygotowanie do kolokwiów
30
1. Chmaj J.: Rachunek różniczkowy i całkowy. Teoria, przykłady, ćwiczenia. Wyd.
II. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.
2. Chmaj J.: Matematyka dla studentów. Kolokwia – zadania, rozwiązania,
odpowiedzi. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.
1. Chmaj J.: Matematyka I i II. Kolokwia – zestawy, rozwiązania, odpowiedzi.
Materiały przygotowane do druku zawieszone w INTERNECIE.
dr Jerzy Chmaj, tel. 22-5720-963, [email protected]
C15
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
112
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Statystyka
CP1
CP2
CP3
WW1
WW2
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK3
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
C1
C2
Narzędzia
dydaktyczne
C3
C4
C5
C6
EK1
EK2
EK3
F
Opanowanie podstawowych pojęć rachunku prawdopodobieństwa.
Opanowanie metod wnioskowania statystycznego.
Przygotowanie studentów do wykorzystania statystyki do opracowania i
interpretacji obserwacji i pomiarów w praktyce laboratoryjnej.
Zna kombinatorykę i umie stosować kombinatorykę do obliczania
prawdopodobieństwa.
Zna pojęcia matematyki elementarnej i wyższej (funkcje, granice,
pochodne, całki).
B.W24. Zna elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki.
B.W25. Zna metody testowania hipotez statystycznych oraz znaczenie
korelacji i regresji.
B.U14. Stosuje metody statystyczne do opracowania danych z badań oraz
wyników obserwacji i pomiarów.
Liczba
Nazwa
godzin
SEMESTR 2
Prawdopodobieństwo, własności, obliczanie.
2
Zmienne losowe, dystrybuanta, parametry.
2
Rozkłady zmiennej losowej.
2
Estymacja punktowa i przedziałowa.
2
Testowanie hipotez statystycznych.
4
Regresja liniowa prosta.
2
Korelacja.
1
Statystyka opisowa.
2
Wyznaczanie przedziałów ufności dla wartości przeciętnej, wariancji.
2
Test Shapiro-Wilka zgodności z rozkładem normalnym.
1
Testowanie hipotez o wartości przeciętnej i wariancji.
3
Testowanie hipotez o dwóch wartościach przeciętnych. Przedziały
4
ufności dla różnicy wartości przeciętnych.
Wyznaczanie prostej regresji i analiza statystyczna regresji liniowej
2
prostej.
Współczynnik korelacji i analiza statystyczna korelacji.
1
Obliczanie prawdopodobieństw z definicji klasycznej.
2
Prawdopodobieństwo warunkowe, zupełne, wzór Bayesa, zdarzenia
3
niezależne.
Zmienne losowe skokowe i ciągłe: rozkłady, dystrybuanty, parametry.
4
Rozkłady: dwumianowy, normalny.
2
Twierdzenia graniczne.
2
Rozkłady chi-kwadrat, t-Studenta, F-Fishera.
2
W1 – W7, S1-S7, C1 – C6
W4-W7, S3-S7
S1-S7
S1 – S7, C1 – C6
113
F
S1 – S7, C1 – C6
P
S1 – S7, C1 – C6, W1 – W7
W ciągu semestru student ma możliwość zdobycia od 0 do 100 pkt za:
• 2 kolokwia śród-semestralne (od 0 do 20 pkt każde)
• praca na ćwiczeniach (0 ÷ 10 pkt)
• kolokwium semestralne (0 ÷ 50 pkt)
Skala ocen zaliczenia przedmiotu
Ocena
Liczba punktów
Nie zaliczony
0 ÷ 49 pkt
3
50 ÷ 59 pkt
3½
60 ÷ 69 pkt
4
70 ÷ 79 pkt
4½
80 ÷ 89 pkt
5
90 ÷ 100 pkt
Godziny
kontaktowe
Liczba
godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
15
studenta
S
15
3
C
15
Przygotowanie do ćwiczeń i seminariów
20
Przygotowanie do kolokwiów
20
Piśmiennictwo 1. Chmaj J.: Statystyka – Ćwiczenia. Materiały przygotowane do druku zawieszone
w INTERNECIE.
podstawowe
2. Chmaj J.: Testy statystyczne. Materiały przygotowane do druku zawieszone w
INTERNECIE.
3. Chmaj J.: Tablice statystyczne. Materiały przygotowane do druku zawieszone w
INTERNECIE.
Piśmiennictwo 1. Daniel W.W.: Biostatistics, John Wiley & Sons, Inc., 9 wyd., 2010.
uzupełniające
dr Jerzy Chmaj, tel. 22-5720-963, [email protected]
Prowadzący
dr Justyna Kurkowiak, Tel. 22-5720-963, [email protected]
przedmiot
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
114
Karta
przedmiotu
TECHNOLOGIA INFORMACYJNA
CP1
CP2
Cel
przedmiotu
CP3
CP4
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
FW28B.W24.
Efekty
kształcenia
FW28B.W26.
FW28B.W27.
FW28B.U15.
FW28B.U16.
M2_U06
FW28-B.K1.
Treści
programowe
L1-L2
Zapoznanie się z terminologią z zakresu technologii informacyjnej i
wykorzystaniem sprzętu komputerowego
Przygotowanie studentów do wyszukiwania informacji, zapisywania,
przetwarzania i przechowywania danych
Nabycie umiejętności wykorzystania programów komputerowych do :
tworzenia i edycji tekstów, korespondencji; wykonywania obliczeń
naukowych i raportów z użyciem MS Excel; prezentacji multimedialnych;
tworzenia i przetwarzania danych w bazach danych – MS Access;
podejmowania i optymalizacji decyzji – MS Solver; tworzenia i obróbki
grafiki.
Nabycie umiejętności wykorzystania MS Excel w statystycznej analizie
danych oraz rysowania złożonych struktur chemicznych – leków.
Student powinien posiadać podstawową umiejętność posługiwania się
komputerem.
Student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu znajomość
środowiska Windows oraz narzędzi biurowych
zna elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej
(zdarzenia i prawdopodobieństwo, zmienne losowe, dystrybuanta zmiennej
losowej, wartość przeciętna i wariancja), podstawowych rozkładów
zmiennych losowych, estymacji punktowej i przedziałowej parametrów;
wykorzystanie programów komputerowych - MS Excel do przeprowadzenia
obliczeń i wizualizacji
zna podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z edytorami tekstu,
arkuszami kalkulacyjnymi i programami graficznymi;
tworzy bazy danych oraz korzysta z internetowych baz danych.
obsługuje komputer w zakresie edycji tekstu, grafiki, analizy statystycznej,
gromadzenia i wyszukiwania danych oraz przygotowania prezentacji
wykorzystuje narzędzia informatyczne do opracowywania i przedstawiania
wyników doświadczeń
wykorzystuje technologie informacyjne do wyszukiwania potrzebnych
informacji oraz do samodzielnego i twórczego rozwiązywania problemów.
posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do wyszukiwania i
selekcjonowania informacji.
Liczba
Nazwa
godzin
Edytor tekstu Microsoft Word
a. kopiowanie/przenoszenie tekstu
b. paski narzędzi - wstawienie/usuwanie określonej
ikony do paska narzędzi
c. operacje zapisywania pliku, drukowania
d. formatowanie czcionki, indeksy górny/dolny,
symbole
e. listy numerowane, punktowe
f. formatowanie tekstu – ustawienia stylu,
marginesów, orientacji strony, akapity
6
115
L3
L3
L4-L8
L9-L10
g. tabulatory, tworzenie kolumn, style
h. tabele – wstawianie, scalanie komórek, style
tabeli
i. podział dokumentu na sekcje, nagłówki i stopki
j. tworzenie przypisów, spisu treści, indeksy
k. edytor równań Microsoft
l. rysowanie i wstawianie grafiki
m. tworzenie bibliografii - EndNote; bazy
literaturowe
Program ACCELRYS Draw
a. rysowanie struktur chemicznych
b. korzystanie z szablonów
c. struktury DNA i białek
d. określenie właściwości związków i nazwy
chemicznej
e. łączenie z dokumentami tekstowymi
Program PowerPoint
a. tworzenie prezentacji, master slajd
b. wstawianie tekstu, wykresów i grafiki do slajdów
c. ustawienie slajdów do pokazu
d. tworzenie animacji i przejść między slajdami
e. sposoby poprawnego wystąpienia i przygotowania
prezentacji
Arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel
a. pojęcia i opis środowiska arkusza kalkulacyjnego
b. wprowadzanie danych liczbowych i tekstu, formatowanie
c. wstawianie funkcji – matematycznych, statystycznych,
logicznych, daty i czasu
d. adresowanie względne, bezwzględne i mieszane w
formułach
e. stosowanie sortowania i filtrowania danych, listy,
konspekty
f. rozwiązywanie problemów decyzyjnych i optymalizacji
przy użyciu modułu Solver
g. statystyka opisowa - Analysis Tool Pack, histogramy i
funkcje tablicowe
h. zagadnienia statystyczne – krzywa Gaussa , generowanie
wartości prawdopodobieństwa
i. tworzenie i formatowanie wykresów
j. Tabele Przestawne w Excelu
(i) analiza danych
(ii) przygotowanie danych arkusza i
tworzenie listy
(iii) korzystanie z kreatora Tabel
Przestawnych
(iv) dodawanie pól
(v) filtrowanie przy użyciu pola strony
(vi) wykresy przestawne
Bazy danych Microsoft Access
1,5
1,5
15
6
116
a. tworzenie bazy danych – podstawy teoretyczne i
terminologia
b. rodzaje danych i atrybuty pól
c. klucz główny, klucz obcy
d. filtrowanie danych
e. tworzenie tabel
f. tabele nadrzędne, podrzędne i przeglądowe
g. formularze – kreator, formanty, autoformularze
h. sprawdzanie poprawności danych
i. kwerendy
o wybierające, parametryczne
o podsumowujące
o aktualizujące
j. raporty
k. tworzenie relacji między tabelami
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
FW28B.W24.
FW28B.W26.
FW28B.W27.
FW28B.U15.
FW28B.U16.
FW28B.U17.
FW28-B.K1.
F
P
FW28B.W24.
2
3
4
5
L4-L8
L1-L8
L9-L10
L1-L8
L3-L8
L1-L10
L1-L10
L3
L1-L10
zna elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej
(zdarzenia i prawdopodobieństwo, zmienne losowe, dystrybuanta zmiennej
losowej, wartość przeciętna i wariancja), podstawowych rozkładów
zmiennych losowych, estymacji punktowej i przedziałowej parametrów;
wykorzystanie programów komputerowych _MS Excel do przeprowadzenia
obliczeń i wizualizacji
nie zna w stopniu podstawowym rachunku prawdopodobieństwa i
podstawowych rozkładów zmiennych losowych oraz wykorzystania MS Excel
do wykonania obliczeń
zna w stopniu podstawowym rachunek prawdopodobieństwa i
podstawowe rozkłady zmiennych losowych oraz wykorzystanie MS Excel do
wykonania obliczeń
zna elementy rachunku prawdopodobieństwa i podstawowych rozkładów
zmiennych losowych, pojęcia próbki losowej, populacji oraz powiązanych z
tym parametrów statystycznych wraz z wykorzystaniem MS Excel do
wykonania obliczeń w tym odchylenia standardowego, błędu standardowego,
wariancji, statystki opisowej
zna elementy rachunku prawdopodobieństwa i podstawowych rozkładów
zmiennych losowych, pojęcia próbki losowej, populacji oraz powiązanych z
117
FW28B.W26.
2
3
4
5
FW28B.W27.
2
3
4
5
FW28B.U15.
2
3
4
5
tym parametrów statystycznych wraz z wykorzystaniem MS Excel do
wykonania obliczeń odchylenia standardowego, błędu standardowego,
wariancji, statystki opisowej, funkcji gęstości i dystrybuanty zmiennej losowej
ciągłej
zna podstawy technik informatycznych oraz zasady pracy z edytorami tekstu,
arkuszami kalkulacyjnymi i programami graficznymi;
nie zna podstawowych pojęć związanych z budową komputera, pamięcią
masową i operacyjna, zakładaniem katalogów, uruchamianiem
programów użytkowych
zna podstawowe pojęcia związane z budową komputera, pamięcią
programów użytkowych
programów użytkowych oraz zasady pracy z edytorami tekstu, arkuszami
kalkulacyjnymi i programami graficznymi
programów użytkowych oraz zasady pracy z edytorami tekstu, arkuszami
kalkulacyjnymi i programami graficznymi, instalacją aplikacji, tworzeniem
kopii zapasowych
tworzy bazy danych oraz korzysta z internetowych baz danych.
nie zna pojęć i terminologii związanej z bazami danych, nie zna interfejsu
programu Microsoft Access, nie potrafi utworzyć bazy danych
zna podstawowe pojęcia i terminologię związaną z bazami danych (klucz
podstawowy, kwerenda, raport, filtr), zna interfejs programu Microsoft
Access, potrafi utworzyć prostą – jednotablicową bazę danych
zna podstawowe pojęcia i terminologię związaną z bazami danych, zna
interfejs programu Microsoft Access, potrafi utworzyć kilku tablicową
bazę danych, powiązanych relacjami
zna podstawowe pojęcia i terminologię związaną z bazami danych, zna
interfejs programu Microsoft Access, potrafi utworzyć kilku tablicową
bazę danych, powiązanych relacjami, tworzyć kwerendy wybierające,
parametryczne i podsumowujące
obsługuje komputer w zakresie edycji tekstu, grafiki, analizy statystycznej,
gromadzenia i wyszukiwania danych oraz przygotowania prezentacji
nie ma znajomości obsługi komputera w zakresie edycji tekstu, grafiki, analizy
statystycznej, gromadzenia i wyszukiwania danych oraz przygotowania
prezentacji
zna obsługę komputera w zakresie edycji tekstu wykorzystując Microsoft
Word do tworzenia tabel, spisu treści, indeksu
Word do tworzenia tabel, spisu treści, indeksu, potrafi wykonać analizę
statystyczną przy użyciu Microsoft Excel, wykonać złożone obliczenia,
wykresy, gromadzić i wyszukiwać dane oraz przygotować prezentację
Word do tworzenia tabel, spisu treści, indeksu, potrafi wykonać analizę
statystyczną przy użyciu Microsoft Excel, wykonać złożone obliczenia,
118
FW28B.U16.
2
3
4
5
FW28B.U17.
wykresy, wykorzystać Tabele Przestawne, wykonać prezentację w Power
Point obejmującą animację, przejścia slajdów, wstawianie plików
multimedialnych, gromadzić i wyszukiwać dane
wykorzystuje narzędzia informatyczne do opracowywania i przedstawiania
nie zna narzędzi informatycznych do opracowywania i przedstawiania
potrafi wykorzystać Microsoft Word do opracowania i opisu wyników
doświadczeń, wykonać podstawowe obliczenia w Microsoft Excel
doświadczeń, wykonać podstawowe i złożone obliczenia w Microsoft
Excel, utworzyć wykresy, wstawić słupki błędów, linię trendu
doświadczeń, wykonać podstawowe i złożone obliczenia w Microsoft
Excel, utworzyć wykresy, wstawić słupki błędów, linię trendu, dokonać
analizy statystycznej, wykorzystać Tabele Przestawne i wykonać prezentację
w Power Point
wykorzystuje technologie informacyjne do wyszukiwania potrzebnych
informacji oraz do samodzielnego i twórczego rozwiązywania problemów.
nie potrafi wykorzystywać technologii informacyjnych do wyszukiwania
problemów.
potrafi w stopniu minimalnym wykorzystywać technologie informacyjne do
3
wyszukiwania potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i twórczego
rozwiązywania problemów.
dobrze potrafi wykorzystywać technologie informacyjne do wyszukiwania
4
problemów.
bardzo dobrze potrafi wykorzystywać technologie informacyjne do
5
wyszukiwania potrzebnych informacji oraz do samodzielnego i twórczego
rozwiązywania problemów
FW28-B.K1. posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do wyszukiwania i
selekcjonowania informacji.
nie posiada nawyku korzystania z technologii informacyjnych do
2
wyszukiwania i selekcjonowania informacji
posiada w stopniu minimalnym nawyk korzystania z technologii
3
posiada w stopniu dobrym nawyk korzystania z technologii informacyjnych
4
do wyszukiwania i selekcjonowania informacji
posiada w stopniu bardzo dobrym nawyk korzystania z technologii
5
Liczba godzin
ECTS
Godziny kontaktowe
L
30
Przygotowanie do projektu
5
10
Przygotowanie do kolokwium
10
1. EXCEL 2007 PL BIBLIA , John Walkenbach, 2007
2. Excel dla chemików i nie tylko, W.Ufnalski K.Mądry 2000
2
Obciążenie
pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
119
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
3. HTML 4 VADEMECUM PROFESJONALISTY, L. Lemay 1998
4. Excel Tabele i Wykresy Przestawne, Paul McFedries, 2007
5. Access 2007 PL, Groh Michael R., Prague Cary N., Irwin Michael R., Reardon
Jennifer, 2007
6. Microsoft Office 2007 wersja polska Krok po kroku , Joyce Cox, Curtis Frye, M.
Dow Lambert III, Steve Lambert, Joan Preppenrnau, Katherine Murray, 2007
7. Materiały udostępnianie w trakcie ćwiczeń
1. Linux Praktyczny kurs, R. Grant 2005
2. SQL dla każdego, Rafe Coburn 2000
3. Poznaj Unix, S. Moritsugu 1999
4. Czasopisma „Chip”, „PC Kurier”, „Internet”.
Dr inż. Andrzej Cichowlas
120
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: CHEMIA LEKÓW
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie z chemizmem środków leczniczych, tj. ich budową
chemiczną, nazewnictwem (nazwy międzynarodowe, zastrzeżone,
chemiczne).
CP2
Zapoznanie z klasyfikacją leków w układzie farmakologicznochemicznym, zależnością aktywności biologicznej od budowy
chemicznej, metabolizmem leków, chemicznymi aspektami
mechanizmów ich działania.
CP3
Zapoznanie z metodami poszukiwania nowych, potencjalnych środków
leczniczych.
CP4
Zapoznanie z różnymi metodami analizy chemicznej substancji
leczniczych (metody analizy jakościowej i ilościowej, metodami
klasycznymi i fizykochemicznymi z weryfikacją ich użyteczności) oraz
z metodami oceny jakości środków leczniczych zgodnie z wymogami
farmakopealnymi.
WW1
Zna podstawy nomenklatury związków organicznych (zasady ogólne z
uwzględnieniem układów heterocyklicznych i kolejności pierwszeństwa
grup charakterystycznych)
WW2
Umie wskazać grupy funkcyjne decydujące o właściwościach
chemicznych i fizycznych
WW3
Zna podstawowe metody analizy ilościowej klasycznej i instrumentalnej
związków chemicznych oraz analizy jakościowej związków
nieorganicznych
WW4
Zna podstawowe pojęcia z dziedziny metod statystycznej oceny
otrzymywanych wyników
WW5
Zna podstawy anatomii i fizjologii człowieka
EK1
C.W1. zna chemiczne i biochemiczne mechanizmy działania leków z
uwzględnieniem biotransformacji i aktywnych metabolitów
EK2
C.W2. zna właściwości fizykochemiczne substancji leczniczych
wpływające na aktywność biologiczną leków
EK3
C.W3. zna substancje lecznicze w układzie ATC lub farmakologicznym,
z uwzględnieniem nomenklatury międzynarodowej oraz nazw
synonimowych
EK4
C.W6. zna metody klasyczne i instrumentalne stosowane w ocenie
jakości substancji do celów farmaceutycznych oraz w analizie
ilościowej w produktach leczniczych
EK5
C.W7. rozumie znaczenie leku syntetycznego w systemie opieki
zdrowotnej w Polsce i na świecie; rozumie znaczenie konieczności
oceny jego jakości pod względem czystości i bezpieczeństwa
stosowania oraz zgodności z normami krajowymi i międzynarodowymi
121
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
C.W8. zna podstawowe kategorie leków oraz problematykę ochrony
patentowej; zna znaczenie badań biodostępności i biorównoważności
leków odtwórczych w kontekście bezpieczeństwa i skuteczności ich
stosowania
C.W9. zna metody poszukiwania nowych substancji leczniczych; zna
zagadnienia dotyczące nowych technik projektowania struktur
potencjalnych substancji leczniczych oraz przewidywania aktywności
biologicznej związków
C.W11. zna metody otrzymywania i rozdziału związków optycznie
czynnych - diastereoizomerów pseudopeptydów
C.W12. zna problematykę polimorfizmu
C.U1. wyjaśnia zależność między budową chemiczną a działaniem
leków; w oparciu o znajomość właściwości fizyko-chemicznych i
struktury przestrzennej leków, posiada umiejętność wyjaśniania wpływu
tych cech na aktywność biologiczną
C.U2. przeprowadza kontrolę jakości substancji do celów
farmaceutycznych oraz leków zgodnie z wymaganiami
farmakopealnymi; proponuje odpowiednią metodę analityczną do
określonego celu i przeprowadza walidację metody analitycznej
C.U4. ocenia prawidłowość doboru warunków wytwarzania substancji
leczniczych mających wpływ na jakość produktów leczniczych; posiada
umiejętność przeprowadzenia badania czystości substancji leczniczych
pod kątem zanieczyszczeń specyficznych i niespecyficznych
C.U17. przeprowadza analizę substancji leczniczej metodami
farmakopealnymi oraz dokonuje jej izolacji z produktu leczniczego
stosując odpowiednią metodę
C.U18. interpretuje wyniki uzyskane w zakresie oceny jakości
substancji do celów farmaceutycznych oraz potwierdza zgodność
uzyskanych wyników z obowiązującymi normami farmakopealnymi
C.U19. stosuje techniki komputerowe do interpretacji wyników analizy
i zebrania informacji o leku
C.U38. wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe, dokonuje ich
wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach
praktycznych
Nazwa
Liczba
godzin
Mechanizmy działania leków ze szczególnym uwzględnieniem
mechanizmu receptorowego oraz metabolizmu
1
Układ nerwowy – schemat budowy i działania
1
Neuroprzekaźniki – powstawanie, mechanizmy działania
1
Środki znieczulenia ogólnego
1
Neuroleptyki (leki antypsychotyczne)
1
Lit oraz inne leki stabilizujące nastrój
1
Leki przeciwdepresyjne
1
Anksjolityki
1
Leki nootropowe
1
Analeptyki
1
122
W11
W12
W13
W14
W15
W16
W17
W18
W19
W20
W21
W22
W23
W24
W25
W26
W27
W28
W29
W30
W31
W32
W33
W34
W35
W36
W37
W38
W39
W40
W41
W42
W43
W44
W45
W46
W47
W48
W49
W50
W51
W52
W53
W54
W55
W56
Leki poprawiające ukrwienie mózgu
Leki stosowane w chorobie Alzheimera
Leki przeciwdrgawkowe
Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści
Nieopioidowe leki przeciwbolowe
Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Leki przeciwartretyczne
Leki stosowane w skazie moczanowej
Prostaglandyny
Histamina i leki przeciwhistaminowe, serotonina, agoniści i
antagoniści receptorów serotoninowych
Leki stosowane w chorobie Parkinsona
Leki pobudzające receptory cholinergiczne
Leki hamujące receptory cholinergiczne
Leki pobudzające receptory adrenergiczne
Leki hamujące receptory adrenergiczne
Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
Leki miejscowo znieczulające
Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego
Leki antyarytmiczne
Leki stosowane w chorobie naczyń wieńcowych
Leki hypolipemiczne
Leki obniżające ciśnienie krwi
Leki podwyższające ciśnienie krwi.
Leki – inhibitory i antagoniści hormonalnego systemu
regulacji ciśnienia krwi.
Leki wpływające na homeostazę krwi.
Preparaty krwiozastępcze.
Leki moczopędne.
Leki wykrztuśne.
Leki przeciwkaszlowe.
Leki stosowane w astmie oskrzelowej.
Środki zakwaszające oraz środki zobojętniające.
Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka.
Leki żółciotwórcze i żółciopędne.
Leki przeczyszczające.
Leki przeciwwymiotne.
Leki przeciwrobacze.
Środki przeciw owadom pasożytniczym.
Środki i leki przeciwgrzybicze.
Środki dezynfekcyjne i antyseptyczne.
Sulfonamidy bakteriostatyczne.
Antybiotyki.
Chinoliny.
Leki stosowane w zakażeniach dróg moczowych.
Leki przeciwgruźlicze i przeciwtrądowe.
Leki przeciwwirusowe
AIDS i leki antyretrowirusowe
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
123
W57
W58
W59
W60
W61
W62
W63
W64
W65
W66
W67
W68
W69
W70
W71
W72
W73
W74
W75
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
S9
S10
S11
S12
S13
C1
C2
C3
Leki przeciwpierwotniakowe
Choroba nowotworowa i leki przeciwnowotworowe
Układ odpornościowy i środki immunoaktywne
Hormony podwzgórza
Hormony przysadki mózgowej
Hormony trzustki i doustne środki przeciwcukrzycowe
Hormony tarczycy i leki przeciwtarczycowe
Hormony kory nadnercza
Hormony płciowe
Witaminy
Enzymy stosowane w lecznictwie
Środki przeciwpromienne
Środki stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych. Leki
antysensowne
Leki oryginalne i odtwórcze
Nanotechnologie
Nowe środki w terapii genowej i komórkowej
Zasady klasyfikacji substancji czynnych według kodu ATC
Nazewnictwo substancji czynnych
Analiza leków jedno i wieloskładnikowych
Leki uspokajające i nasenne.
Leki przeciwpadaczkowe.
Środki znieczulające ogólnie.
Leki przeciwbólowe,
przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
Leki psychotropowe
Leki znieczulające miejscowo
Leki działające na układ współczulny
Leki działające na układ przywspółczulny
Leki działające na układ krążenia. Leki moczopędne
(diuretyki)
Histamina i leki przeciwhistaminowe
Leki stosowane w chorobach układu oddechowego
Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
Leki działające na drobnoustroje chorobotwórcze, środki
dezynfekujące i odkażające
Chemioterapeutyki
Identyfikacja środków leczniczych. Leki kilkuskładnikowe.
Walidacja metod analitycznych
Leki wpływające na obwodowy układ nerwowy
Leki przeciwhistaminowe
Leki działające na układ krążenia
Chemioterapeutyki
HPLC
Leki psychotropowe
Leki przeciwpadaczkowe
Spektroskopia w podczerwieni (IR)
Środki lecznicze o działaniu analeptycznym
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
3
3
2
3
2
3
2
3
3
3
3
3
1,5
2
1
124
L1
L2
L3
L4
L5
L6
L7
L8
L9
L10
L11
L12
L13
L14
L15
L16
L17
L18
L19
L20
Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i
przeciwzapalne
Leki działające na układ krążenia
Leki działające na drobnoustroje chorobotwórcze
Sprawdzanie tożsamości środków leczniczych
Sprawdzanie tożsamości środków leczniczych.
Badanie czystości środków
leczniczych
Badanie czystości środków leczniczych.
Badanie czystości środków leczniczych
Oznaczanie środków leczniczych działających na OUN.
Identyfikacja środków leczniczych
Oznaczanie środków leczniczych działających na obwodowy
układ nerwowy
układ nerwowy
układ nerwowy
układ nerwowy
Oznaczanie środków leczniczych działających na układ
krążenia i układ moczowy
Oznaczanie środków leczniczych działających
przeciwhistaminowo
oddechowy
oddechowy
oddechowy
Oznaczanie środków leczniczych stosowanych w chorobach
4,5
3
1,5
4,5
3
1,5
4,5
4,5
3
1,5
1,5
3
4,5
4,5
2,5
2
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
4,5
4,5
4,5
3
1,5
3
125
układu pokarmowego
L21
L22
L23
L24
L25
L26
L27
L28
L29
Narzędzia
dydaktyczne
L30
L31
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
układu pokarmowego
układu pokarmowego
układu pokarmowego
układu pokarmowego
Oznaczanie środków leczniczych działających na
drobnoustroje chorobotwórcze, środków antyseptycznych i
dezynfekujących
dezynfekujących
dezynfekujących Identyfikacja środków leczniczych
dezynfekujących.
dezynfekujących.
Oznaczanie leków kilkuskładnikowych
S1-S12 ; W1-W69, W72
S1-S12 ; W1-W69, W72
W1-W69, W73, W74
S1-S13 ; C2, C3 ; L1-L31
W1-W69, W73, W74
W1-W70, W73, W74
W71, W72
W14, W16, W24, W25, W28-W30, W32, W34, W39, W50
W4, W13, W16, W27, W50, W51, W64
S1-S12 ; W1-W69, W72
C1-C3 ; L1-L31
W70, W71, W75
S1-S13 ; W75 ; L1-L31 ; C2, C3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
3
1,5
2,5
2
4,5
4,5
126
Ocena studenta
Szczegóły oceny
EK14
EK15
EK16
F
P
EK1
L1-L31 ; C1-C3
C1
S1-S13
S1-S13 ; L1-L31 ; C2-C3
S1-S13 ; W1-W75
2
3
4
5
Umie poniżej 60 % treści deskryptora
Umie 61 % - 79 % treści deskryptora
2
3
4
Umie 92 % - 100% treści deskryptora
EK2
5
EK3
23
4
5
EK4
2
3
4
5
EK5
2
3
4
5
EK6
2
3
4
5
EK7
2
3
4
5
EK8
2
3
4
5
EK9
2
3
Umie poniżej19 % treści deskryptora
127
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
4
5
EK10
2
3
4
5
EK11
2
3
4
5
EK12
2
3
4
5
EK13
2
3
4
5
EK14
2
3
4
5
EK15
2
3
4
5
EK16
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
W
75
S
36
C
4,5
L
139,5
36
176
100
ECTS
19
1. R. Paruszewski i wsp. : Ilościowa analiza środków leczniczych ; WUM,
Warszawa 2010
128
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
2. A. Goldnik, I. Szlaska : Schemat identyfikacji wybranych środków leczniczych
; WUM, Warszawa 2010
3. D. Marszałek : Badanie czystości środków leczniczych ; WUM, Warszawa
2008
4. A. Zejc, M. Gorczyca : Chemia leków ; PZWL, W-wa 2009
5. G. Patrick : Chemia leków – krótkie wykłady; PWN, W-wa 2009
6. M. Zając, E. Pawełczyk, A. Jelińska : Chemia leków ; WNAM Poznań 2006
7. E. Pawełczyk i wsp. : Chemiczne mechanizmy działania leków ; AM Poznań
1995
8. B. Fitak : Podstawowe metody badania tożsamości substancji
farmaceutycznych ; AM, Warszawa 1999
9. Farmakopea Polska V- IX
10. Nomenklatura związków organicznych ; PTCh, W-wa 1994
1. D. Kealey, P.J. Haines : Chemia analityczna – krótkie wykłady ;
PWN, W-wa 2009
2. J. Minczewski, Z. Marzenko : Chemia analityczna ; PWN,
2005
3. R. Kocjan : Chemia analityczna ; PZWL, 2002
4. Z.S. Szmal, T Lipiec : Chemia analityczna z elementami analizy
instrumentalnej ; PZWL Warszawa 1997
5. W. Kwapiszewski, J.Krężel : Podstawy nazewnictwa leków ; AM,
Łódź 1996
6. G.L. Patrick : Chemia organiczna – krótkie wykłady ; PWN,
W-wa 2008
7. Z. Witkiewicz : Podstawy chromatografii ; WNT 2005
8. W. Szczepaniak : Metody instrumentalne w analizie chemicznej ;
PWN, W-wa 2007
9. M.Zając, A.Jelińska : Ocena jakości substancji i produktów
Leczniczych ; UM, Poznań 2010
10. A. Cygański : Metody spektroskopowe w chemii analitycznej ;
WNT 2010
11. W. Kostowski, P. Kulikowski : Farmakologia ; PZWL
2010
12. W. Kostowski, Z.S. Herman : Farmakologia ; PZWL
2005
13. European Pharmacopoeia 2005 – 2011
14. G.L. Patrick : Chemia medyczna ; WNT 2003
15. R.B. Silverman : Chemia organiczna w projektowaniu leków ;
WNT 2004
16. L. Piela : Idee chemii kwantowej ; PWN 2005\
Prof. dr hab. Aleksander Mazurek, [email protected]
Informacje dotyczące przedmiotu, miejsca odbywania się i terminu zajęć
umieszczone są w przewodniku dydaktycznym, gablocie przy wejściu do Katedry
oraz na stronie internetowej Katedry: chemialekow.wum.edu.pl
Konsultacje udzielane są w godzinach pracy Katedry.
129
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Nazwa: Synteza i technologia środków leczniczych
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie z metodami poszukiwania i syntezy wybranych leków
CP2
Opanowanie preparatyki wybranych substancji leczniczych z
zastosowaniem odpowiednich operacji fizycznych i jednostkowych
procesów chemicznych w oparciu o zasady GMP
WW1 Chemia organiczna – wiadomości podstawowe, teoretyczne i praktyczne
zgodne z programem studiów
WW2 Chemia fizyczna - wiadomości podstawowe, teoretyczne i praktyczne
EK1
C.W7 - rozumie znaczenie leku syntetycznego w systemie opieki
zdrowotnej w Polsce i na świecie
EK2
C.W8 - zna podstawowe kategorie leków oraz problematykę ochrony
patentowej
EK3
C.W9 - zna metody poszukiwania nowych substancji leczniczych
EK4
C.W10 - zna metody wytwarzania przykładowych substancji leczniczych,
stosowane operacje fizyczne oraz jednostkowe procesy chemiczne, ich
ekonomikę i ekologię
EK5
C.W11 - zna metody otrzymywania i rozdziału związków optycznie
czynnych
EK6
C.W12 - zna problematykę polimorfizmu
EK7
C.W32 - zna zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) i
dokumentowania prowadzonych procesów technologicznych
EK8
C.U1 - wyjaśnia zależność między budową chemiczną a działaniem
leków
EK9
C.U4 - ocenia prawidłowość doboru warunków wytwarzania substancji
leczniczych mających wpływ na jakość produktów leczniczych
EK10 C.U5 - projektuje syntezy substancji czynnych w oparciu o znajomość
podstawowych operacji fizycznych (aparaty, urządzenia, zasady działania,
obsługa) i procesów chemicznych oraz kontrolę przebiegu procesu
produkcyjnego
EK11 C.U6 - dokonuje właściwego doboru odczynników, ich odzysku i
utylizacji (ekonomika, ekologia, rozpuszczalniki)
EK12 C.U22 - proponuje i realizuje technologię wytwarzania substancji czynnej
EK13 C.U23 - wie, jak wpływać na wydajność poszczególnych etapów i całego
procesu produkcyjnego leku
EK14 C.U24 - proponuje rozwiązanie problemu badawczego związanego z
lekiem syntetycznym
Nazwa
Liczba
godzin
S1
Metody poszukiwania nowych związków o spodziewanym
2
130
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
S9
S10
L1 –
L12
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
działaniu farmakologicznym. Zasady GMP. Jednostkowe
operacje fizyczne: rozdrabnianie, mieszanie z uwzględnieniem
urządzeń przemysłu farmaceutycznego. Ochrona patentowa.
Jednostkowe procesy chemiczne: estryfikacja, hydroliza.
Syntezy substancji leczniczych: Stilbestrol, Hydrochlorotiazyd,
Tropikamid, Klozapina
Jednostkowe procesy fizyczne z uwzględnieniem urządzeń
przemysłu farmaceutycznego: ekstrakcja, krystalizacja,
polimorfizm. Jednostkowe procesy chemiczne: sulfonowanie i
chlorosulfonowanie w laboratorium i w przemyśle
farmaceutycznym.
Jednostkowe procesy chemiczne: aminowanie w laboratorium i
w przemyśle farmaceutycznym. Syntezy środków leczniczych:
Sulfonamidy, Kwas salicylowy, Kwas acetylosalicylowy, Kwas
p-aminosalicylowy
przemysłu farmaceutycznego: filtracja, wirowanie. Jednostkowe
procesy chemiczne: nitrowanie, nitrozowanie, diazowanie w
laboratorium i w przemyśle farmaceutycznym.
Syntezy środków leczniczych: Anestezyna, Nowokaina,
Ksylokaina, Edan, Bupiwakaina. Jednostkowe procesy fizyczne
z uwzględnieniem urządzeń przemysłu farmaceutycznego:
suszenie, chłodzenie. Syntezy środków leczniczych: Binazyna,
Bikordyna, Paracetamol
Jednostkowe procesy chemiczne: chlorowcowanie, redukcja,
utlenianie w laboratorium i w przemyśle farmaceutycznym.
Syntezy środków leczniczych: Elenium, Clemastin, Testosteron,
Oksazepam
przemysłu farmaceutycznego: destylacja, pompy próżniowe
przemysłu farmaceutycznego: ogrzewanie, zatężanie roztworów.
Jednostkowe procesy chemiczne: alkilowanie w laboratorium i
w przemyśle farmaceutycznym. Syntezy środków leczniczych:
Dolantyna, Morfina, Kodeina, Fentanyl
Sposoby izolacji i oczyszczania produktów syntezy i
technologii.
Syntezy środków leczniczych: Tramal, Fluoksetyna.
Projektowanie procesów technologicznych leków z
uwzględnieniem ochrony środowiska.
Synteza dwóch, trzech preparatów farmaceutycznych w skali
laboratoryjnej spośród następujących: Anestezyna, Propranolol,
Sulfanilamid, Witamina PP, Cholamid, Niketamid, Izoniazyd.
S1
S1
S1
S1 – S10, L1– L12
S7, S9 , L1– L12
S3, S4
1,5
1,5
1,5
1,0
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
60
131
Ocena studenta
Szczegóły oceny
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
F
S1
S1 – S10
S1 – S10, L1– L12
S1 – S10, L1– L12
S10, L1– L12
S1 – S10, L1– L12
S1 – S10, L1– L12
S1 – S10, L1– L12
S1 – S10, L1– L12 kolokwium (trzy ustne), aktywność podczas
seminariów, zaliczenie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
P
S1 – S10, L1– L12 egzamin pisemny
EK1 C.W7 - zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) i dokumentowania
prowadzonych procesów technologicznych
2
nie rozumie znaczenia leku syntetycznego w systemie opieki zdrowotnej w
Polsce i na świecie
3
rozumie znaczenie leku syntetycznego w systemie opieki zdrowotnej w
Polsce
4
rozumie znaczenie leku syntetycznego w terapii na świecie
5
rozumie znaczenie leku syntetycznego w systemie opieki zdrowotnej w
Polsce i na świecie
EK2 C.W8- zna podstawowe kategorie leków oraz problematykę ochrony
patentowej
2
nie zna podstawowych kategorii leków oraz problematyki ochrony
patentowej
3
zna kilka podstawowych kategorii leków
4
zna podstawowe kategorie leków oraz zakres ochrony patentowej
5
zna podstawowe kategorie leków oraz szczegóły problematyki ochrony
patentowej
EK3 C.W9- zna metody poszukiwania nowych substancji leczniczych
2
nie zna najprostszych metod poszukiwania nowych substancji leczniczych
3
zna niektóre najważniejsze metody poszukiwania nowych substancji
leczniczych
4
zna najbardziej efektywne metody poszukiwania nowych substancji
leczniczych
5
zna metody poszukiwania nowych substancji leczniczych
EK4 C.W10- zna metody wytwarzania przykładowych substancji leczniczych,
stosowane operacje fizyczne oraz jednostkowe procesy chemiczne, ich ekonomikę i
ekologię
2
nie zna metod wytwarzania przykładowych substancji leczniczych,
stosowanych operacji fizycznych oraz jednostkowych procesów
chemicznych, ich ekonomiki i ekologii
3
zna metody wytwarzania przykładowych substancji leczniczych, stosowane
operacje fizyczne oraz jednostkowe procesy chemiczne
4
operacje fizyczne oraz jednostkowe procesy i ich ekonomikę
5
operacje fizyczne oraz jednostkowe procesy chemiczne, ich ekonomikę i
ekologię
EK5 C.W11- zna metody otrzymywania i rozdziału związków optycznie czynnych
132
2
3
nie zna metod otrzymywania i rozdziału związków optycznie czynnych
zna nieliczne metody otrzymywania i rozdziału związków optycznie
czynnych
4
zna najważniejsze metody rozdziału związków optycznie czynnych
5
zna metody otrzymywania i rozdziału związków optycznie czynnych
EK6 C.W12- zna problematykę polimorfizmu
2
nie zna problematyki polimorfizmu
3
słabo zna warunki otrzymywania polimorfów substancji leczniczych
4
zna dobrze warunki otrzymywania polimorfów substancji leczniczych
5
zna problematykę polimorfizmu
EK7 C.W32- zna zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) i dokumentowania
2
nie zna zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) i dokumentowania
3
zna słabo zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP)
4
zna dobrze zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP)
5
zna zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) i dokumentowania
EK8 C.U1- wyjaśnia zależność między budową chemiczną a działaniem leków
2
nie wyjaśnia zależności między budową chemiczną a działaniem leków
3
słabo uzasadnia zależności SAR
4
dobrze orientuje się w ustalaniu zależności SAR
5
wyjaśnia zależności między budową chemiczną a działaniem leków
EK9 C.U4- ocenia prawidłowość doboru warunków wytwarzania substancji
2
nie potrafi ocenić prawidłowości doboru warunków wytwarzania substancji
3
słabo orientuje się w doborze warunków wytwarzania substancji
chemicznych
4
prawidłowo ocenia wpływ warunków wytwarzania na jakość substancji
leczniczej
5
ocenia prawidłowość doboru warunków wytwarzania substancji
EK10 C.U5-projektuje syntezy substancji czynnych w oparciu o znajomość
podstawowych operacji fizycznych (aparaty, urządzenia, zasady działania, obsługa)
i procesów chemicznych oraz kontrolę przebiegu procesu produkcyjnego
2
nie umie zaprojektować syntezy substancji czynnych w oparciu o
znajomość podstawowych operacji fizycznych (aparaty, urządzenia, zasady
działania, obsługa) i procesów chemicznych oraz kontrolę przebiegu
procesu produkcyjnego
3
potrafi zaprojektować odpowiednie warunki syntezy tylko z punktu
widzenia operacji fizycznych
4
potrafi zaprojektować odpowiednie warunki syntezy z punktu widzenia
operacji fizycznych i procesów chemicznych
5
projektuje syntezy substancji czynnych w oparciu o znajomość
podstawowych operacji fizycznych (aparaty, urządzenia, zasady działania,
obsługa) i procesów chemicznych oraz kontrolę przebiegu procesu
produkcyjnego
EK11 C.U6- dokonuje właściwego doboru odczynników, ich odzysku i utylizacji
133
(ekonomika, ekologia, rozpuszczalniki)
2
nie dokonuje właściwego doboru odczynników, ich odzysku i utylizacji
3
dokonuje właściwego doboru odczynników
4
dokonuje właściwego doboru odczynników z uwzględnieniem możliwości
odzysku
5
dokonuje właściwego doboru odczynników, ich odzysku i utylizacji
EK12 C.U22 - proponuje i realizuje technologię wytwarzania substancji czynnej
2
nie proponuje i nie realizuje technologii wytwarzania substancji czynnej
3
proponuje technologię wytwarzania substancji czynnej
4
potrafi realizować technologię wytwarzania substancji czynnej
5
proponuje i realizuje technologię wytwarzania substancji czynnej
EK13 C.U23- wie, jak wpływać na wydajność poszczególnych etapów i całego
2
nie wie, jak wpływać na wydajność poszczególnych etapów i całego
3
potrafi wpływać na wydajność niektórych etapów wytwarzania substancji
czynnej
4
potrafi wpływać na optymalizację całego procesu produkcji substancji
czynnej
5
wie, jak wpływać na wydajność poszczególnych etapów i całego procesu
produkcyjnego leku
EK14 C.U24- proponuje rozwiązanie problemu badawczego związanego z lekiem
syntetycznym
2
nie proponuje rozwiązań problemu badawczego związanego z lekiem
syntetycznym
3
tylko w niektórych przypadkach potrafi zaproponować ogólne rozwiązanie
problemu związanego z lekiem syntetycznym
4
potrafi ogólnie zaproponować rozwiązanie problemu związanego z lekiem
syntetycznym
5
proponuje szczegółowe rozwiązanie problemu badawczego związanego z
lekiem syntetycznym
Godziny kontaktowe
Liczba godzin ECTS
Obciążenie
pracą studenta
W
S
15
L
60
24
5
Przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych
6
Opracowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
3
Przygotowanie do kolokwium
12
Przygotowanie i prezentacja projektu
2
Przygotowanie do egzaminu ustnego
28
Piśmiennictwo 1. Tułecki J.: Technologia środków leczniczych. Warszawa PZWL 1978
2. Tułecki J.: Maszyny i aparaty przemysłu farmaceutycznego. Warszawa PZWL
podstawowe
1967
3. Kuczyński L.: Technologia leków. Warszawa WNT 1971
4. Biniecki S.: Preparatyka środków leczniczych z podstawami inżynierii
chemicznej i rysunku technicznego cz.3-4. Warszawa PZWL 1969
134
5.
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
Biniecki S.: Preparatyka środków leczniczych. Podręcznik dla studentów
farmacji. Warszawa PZWL 1983
6. Marona H.: Syntezy środków leczniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Kraków 2002
7. Jerzmanowska Z.: Preparatyka organicznych związków chemicznych. Warszawa
PZWL 1973
8. Kieć- Kononowicz K.: Wybrane zagadnienia z metod poszukiwania i
otrzymywania środków leczniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Kraków 2000
9. McMurry J.: Chemia organiczna. Tom I i II. Wydawnictwo Naukowe PWN
S.A. Warszawa 2000
10. Tkaczyński T., Tkaczyńska D.: Synteza i Technologia Chemiczna Leków.
PZWL. Warszawa 1984
11. Silverman R.B.: Chemia organiczna w projektowaniu leków. Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne. Warszawa 2004
12. Rylander P.N.: Hydrogenation methods. Academic Press. London 1985.
13. Alder R.W., Baker R., Brown J.M.: Mechanizmy reakcji w Chemii Organicznej.
PWN. Warszawa 1977
14. Gawroński J., Gawrońska K., Kacprzak K., Kwit M.: Współczesna Synteza
Organiczna. Wybór eksperymentów. PWN. Warszawa 2004
15. Patrick L.G.: Chemia medyczna. Podstawowe zagadnienia. Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne. Warszawa 2001
1. Dehmlow E.V., Dehmlow S.S.: Phase Transfer Catalysis, Third, Revised and
Enlarged Edition. VCH, Weinheim. New York 1993
2. Blaser H.U., Schmidt E. (Eds): Asymmetric Catalysis on Industrial Scale.
Challenges, Approaches and Solutions. Wiley-VCH Verlag GmbH and Co.
KGaA. Weinheim 2004
3. Smith M.B., March J.: Advanced Organic Chemistry, Reactions, Mechanisms
and Structure. Fifth Edition. John Wiley and Sons, INC. New York 2001
4. Collins A.N., Sheldrake G.N., Crosby J.: Chirality in Industry Part 1. John
Wiley and Sons. Chichester 1992
5. Collins A.N., Sheldrake G.N., Crosby J.: Chirality in Industry Part 2. John
Wiley and Sons. Chichester 1997
6. Noyori R.: Asymmetric Catalysis in Organic Chemistry. John Wiley and Sons.
New York 1994
7. Gadamasetti K.G.: Process Chemistry in the Pharmaceutical Industry. Macel
Deckker, INC. New York, Basel 1999
8. Crossley R.: Chirality and the Biological Activity of Drugs. CRC Press, Boca
Raton. New York 1995
9. Gualtieri F.: New Trends in Synthetic Medicinal Chemistry Vol.7, Wiley – VCH
Weinheim. New York 2000
10. Zieliński W., Rajca A.: Metody Spektroskopowe i ich zastosowanie do
identyfikacji związków organicznych. WNT. Warszawa 2000
11. Hudlicky M.: Oxidations in Organic Chemistry. ACS Monograph 186.
Washington 1990
Prof. dr hab. Franciszek Herold,
Tel: 022-5720647,
Jednostka prowadząca przedmiot
Katedra i Zakład Technologii Leków i Biotechnologii Farmaceutycznej
135
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: Biotechnologia farmaceutyczna
Kierunek: farmacja
Rok studiów: V
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie z metodami prowadzenia bioprocesów w biotechnologii
farmaceutycznej, ich produktami, aspektami metodycznymi, w tym z
elementami inżynierii procesowej.
WW1 Chemia organiczna – wiadomości podstawowe, teoretyczne i praktyczne
WW2 Chemia fizyczna - wiadomości podstawowe, teoretyczne i praktyczne
WW3 Biologia z genetyką, botanika, mikrobiologia - wiadomości podstawowe,
teoretyczne i praktyczne zgodne z programem studiów
EK1
C.W13 - zna problematykę potencjału produkcyjnego żywych komórek i
organizmów – podstaw biochemicznych i możliwości ich regulacji
metodami technologicznymi
EK2
C.W14 - zna cele procesów biotechnologicznych: biosyntezy,
biohydrolizy, biotransformacji i biodegradacji, zna czynniki katalityczne
w nich stosowane i przykłady z zakresu biotechnologii farmaceutycznej
EK3
C.W15- zna problematykę hodowli drobnoustrojów oraz komórek
zwierzęcych i roślinnych in vitro – prowadzenia procesów biosyntezy i
biotransformacji pod kątem produkcji biofarmaceutyków
EK4
C.W16 - zna zagadnienia dotyczące wybranych szczepów
drobnoustrojów przemysłowych
EK5
C.W17 - zna problematykę linii komórkowych
EK6
C.W18 - zna i rozumie analityczne aspekty biotechnologii dotyczące
kontroli procesu, sposoby prowadzenia bioprocesów, etapy procesu,
procesy okresowe, półciągłe i ciągłe, ich zalety i wady
EK7
C.W19- rozumie cele i metody stosowania biokatalizatorów, enzymów i
komórek unieruchomionych w procesach biotechnologicznych
EK8
C.W20 - zna zasady doboru składników dotyczące formułowania podłoży
hodowlanych
EK9
C.W21 - zna metody pozyskiwania i ulepszania oraz zastosowanie
produkcyjnych szczepów drobnoustrojów i linii komórkowych
(mutageneza, inżynieria genetyczna i fuzja protoplastów)
EK10 C.U7 - stosuje metody i procesy biotechnologiczne do wytwarzania
substancji farmakologicznie czynnych
EK11 C.U8 - projektuje proces biotechnologiczny z uwzględnieniem jego
aspektów technologicznych i kontroli
EK12 C.U25 - planuje przeprowadzenie procesu biosyntezy lub
biotransformacji
EK13 C.U26 - dobiera typ bioreaktora dla projektowanego procesu,
przygotowuje go do przeprowadzenia hodowli i planuje skład podłoża
136
hodowlanego
Nazwa
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
S1
S2
S3
S4
L1
L2
L3
Biotechnologia farmaceutyczna – historia, rozwój, stan aktualny,
perspektywy
Fermentacja tlenowa - przykłady najczęściej stosowanego
procesu biotechnologicznego
Wybrane szczepy drobnoustrojów przemysłowych
Produkty przemian peryferyjnych drobnoustrojów o znaczeniu
biologicznym
Pozyskiwanie i ulepszanie szczepów produkcyjnych;
mutageneza, inżynieria genetyczna, fuzja protoplastów
Sposoby prowadzenia bioprocesów mikrobiologicznych, etapy
procesu, procesy okresowe, półciągłe i ciągłe –zalety i wady
Biokatalizatory, enzymy i komórki unieruchomione
Podłoża hodowlane – główne składniki, materiały pomocnicze,
prekursory
Analityczne aspekty biotechnologii (kontrola procesu)
Procesy biosyntezy i biotransformacji w produkcji leków
Pozyskiwanie czystych kultur szczepów produkcyjnych, kultury
wyjściowe, namnażanie szczepów produkcyjnych, powiększanie
skali procesu, warunki aseptyczne w biotechnologii,
wyjaławianie bioreaktorów i podłoża hodowlanego.
Zaszczepianie hodowli w warunkach aseptycznych. Metody
konserwacji i przechowywania szczepów
Przygotowanie podłoża hodowlanego: podstawowe źródła
węgla, azotu, tlenu, fosforu, mikroelementów, odpieniacze,
prekursory, stymulatory wzrostu, inne substancje pomocnicze
Bioreaktory stosowane do wgłębnej hodowli tlenowej.
Parametry i kontrola procesu
Izolacja produktu procesu biotechnologicznego, przykłady
metod wydzielania i koncentracji bioproduktów
Przygotowanie podłoży hodowlanych. Oczyszczenie szczepu S.
tsukubaensis w hodowli na płytkach Petriego (podłoża stałe).
Próba konserwacji szczepu różnymi metodami. Przygotowanie i
sterylizacja podłoży hodowlanych do hodowli wgłębnej
wstrząsanej.
Kontrola czystości i wzrostu hodowli przesianych w poprzednim
tygodniu. Przesiew w warunkach aseptycznych szczepu do kolb
500 ml na podłoża płynne o różnym składzie, przygotowanie
zaszczepu do hodowli głębinowej w bioreaktorze 10 l.
Przygotowanie bioreaktora do hodowli wgłębnej, przygotowanie
i sterylizacja pożywki.
Ocena wzrostu hodowli na podłożach płynnych w hodowli
wstrząsanej w zależności od składu podłoża. Oznaczanie
wydajności hodowli oraz wydajności specyficznej. Izolacja i
oznaczenie antybiotyku tacrolumus w zależności od składu
podłoża hodowlanego. Zaszczepienie fermentora inokulum S.
tsukubaensis uprzednio (tydzień wcześniej) przygotowanego
Liczba
godzin
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1,5
1,5
1
1
3
4
4
137
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
prze grupę.
L4
Zakończenie hodowli wgłębnej w fermentorze. Izolacja
4
bioproduktu z brzeczki pohodowlanej. Oznaczanie ilości
produktu metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
Kontrola procesu: analiza pobranych próbek biomasy,
obrazowanie przebiegu procesu na wykresach zmiany stężenia
C, N, biomasy, stężenia antybiotyku w próbce. Analiza
wydajności bioprocesu.
EK1
W1, W2
EK2
W7, W10
EK3
W2, S1 - S4
EK4
W3, S1
EK5
W4
EK6
W6, S1 – S4
EK7
W2, W7
EK8
W8, S2
EK9
W5
EK10 W6,W10, S1 – S4, L1 – L4
EK11 W6, W9, S1 – S4, L1 – L4
EK12 W8, W9, W10, S1 – S4, L1 – L4
EK13 W8, S3, L1 – L4
F
S1-S4, L1-L4 zaliczenie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
P
W1-W10, S1-S4, L1- L4
pisemne kolokwium zaliczeniowe
EK1 C.W13- zna problematykę potencjału produkcyjnego żywych komórek i
organizmów – podstaw biochemicznych i możliwości ich regulacji metodami
technologicznymi
2 nie zna problematyki potencjału produkcyjnego żywych komórek i
organizmów – podstaw biochemicznych i możliwości ich regulacji metodami
technologicznymi
3 zna podstawy biochemiczne potencjału produkcyjnego żywych komórek i
organizmów
4 zna podstawy biochemiczne potencjału produkcyjnego żywych komórek,
organizmów i niektóre możliwości ich regulacji metodami technologicznymi
5 zna problematykę potencjału produkcyjnego żywych komórek i organizmów
– podstaw biochemicznych i możliwości ich regulacji metodami
technologicznymi
EK2 C.W14 - zna cele procesów biotechnologicznych: biosyntezy, biohydrolizy,
biotransformacji i biodegradacji, zna czynniki katalityczne w nich stosowane i
przykłady z zakresu biotechnologii farmaceutycznej
2 nie zna celu procesów biotechnologicznych: biosyntezy, biohydrolizy,
biotransformacji i biodegradacji, nie zna czynników katalitycznych w nich
stosowanych i przykładów z zakresu biotechnologii farmaceutycznej
3 zna procesy biotechnologiczne
4 zna procesy biotechnologiczne i czynniki katalityczne w nich stosowane
5 zna cele procesów biotechnologicznych: biosyntezy, biohydrolizy,
biotransformacji i biodegradacji, zna czynniki katalityczne w nich stosowane
i przykłady z zakresu biotechnologii farmaceutycznej
EK3
C.W15- - zna problematykę hodowli drobnoustrojów oraz komórek
138
zwierzęcych i roślinnych in vitro – prowadzenia procesów biosyntezy i
biotransformacji pod kątem produkcji biofarmaceutyków
2 nie zna problematyki hodowli drobnoustrojów oraz komórek zwierzęcych i
roślinnych in vitro – prowadzenia procesów biosyntezy i biotransformacji pod
kątem produkcji biofarmaceutyków
3 zna problematykę hodowli drobnoustrojów
4 zna problematykę hodowli drobnoustrojów i potrafi przeprowadzić proces
biosyntezy
5 zna problematykę hodowli drobnoustrojów oraz komórek zwierzęcych i
roślinnych in vitro – prowadzenia procesów biosyntezy i biotransformacji pod
kątem produkcji biofarmaceutyków
EK4 C.W16 - zna zagadnienia dotyczące wybranych szczepów drobnoustrojów
przemysłowych
2 nie zna zagadnień dotyczących wybranych szczepów drobnoustrojów
przemysłowych
3 potrafi scharakteryzować kilka szczepów drobnoustrojów przemysłowych
4 potrafi scharakteryzować kilka szczepów drobnoustrojów przemysłowych
oraz produkty ich przemian peryferyjnych o znaczeniu biologicznym
5 zna zagadnienia dotyczące wybranych szczepów drobnoustrojów
przemysłowych
EK5 C.W17 - zna problematykę linii komórkowych
2 nie zna problematyki linii komórkowych
3 zna zastosowanie linii komórkowych i hybryd w biotechnologii bez
znajomości metod ich pozyskiwania
4 zna zastosowanie linii komórkowych i hybryd w biotechnologii oraz metody
ich pozyskiwania bez znajomości metod tworzenia hybryd
5 zna problematykę linii komórkowych
EK6 C.W18 - zna i rozumie analityczne aspekty biotechnologii dotyczące
kontroli procesu, sposoby prowadzenia bioprocesów, etapy procesu, procesy
okresowe, półciągłe i ciągłe, ich zalety i wady
2 nie zna i nie rozumie analitycznych aspektów biotechnologii dotyczących
kontroli procesu, sposobów prowadzenia bioprocesów, etapów procesu,
procesów okresowych, półciągłych i ciągłych, ich zalet i wad
3 zna tylko analityczne aspekty biotechnologii dotyczące kontroli procesu,
etapy procesu, procesy okresowe, półciągłe i ciągłe
4 zna i rozumie analityczne aspekty biotechnologii dotyczące kontroli procesu,
sposoby prowadzenia bioprocesów, etapy procesu, procesy okresowe,
półciągłe i ciągłe
5 zna i rozumie analityczne aspekty biotechnologii dotyczące kontroli procesu,
sposoby prowadzenia bioprocesów, etapy procesu, procesy okresowe,
półciągłe i ciągłe, ich zalety i wady
EK7 C.W19- rozumie cele i metody stosowania biokatalizatorów, enzymów i
komórek unieruchomionych w procesach biotechnologicznych
2 nie rozumie celu i metod stosowania biokatalizatorów, enzymów i komórek
unieruchomionych w procesach biotechnologicznych
3 rozumie cele stosowania biokatalizatorów i enzymów w procesach
biotechnologicznych
4 rozumie cele i metody stosowania biokatalizatorów i enzymów w procesach
biotechnologicznych
139
5
rozumie cele i metody stosowania biokatalizatorów, enzymów i komórek
unieruchomionych w procesach biotechnologicznych
EK8 C.W20 - zna zasady doboru składników dotyczące formułowania podłoży
hodowlanych
2 nie zna zasad doboru składników dotyczących formułowania podłoży
hodowlanych
3 zna źródła składników podłoży hodowlanych
4 zna zasady doboru podstawowych i pomocniczych składników podłoży
hodowlanych
5 zna zasady doboru składników dotyczące formułowania podłoży
hodowlanych
EK9 C.W21 - zna metody pozyskiwania i ulepszania oraz zastosowanie
produkcyjnych szczepów drobnoustrojów i linii komórkowych (mutageneza,
inżynieria genetyczna i fuzja protoplastów)
2 nie zna metod pozyskiwania i ulepszania oraz zastosowanie produkcyjnych
szczepów drobnoustrojów i linii komórkowych (mutageneza, inżynieria
genetyczna i fuzja protoplastów)
3 zna tylko metody pozyskiwania produkcyjnych szczepów drobnoustrojów
(mutageneza, inżynieria genetyczna i fuzja protoplastów)
4 zna metody pozyskiwania i ulepszania produkcyjnych szczepów
drobnoustrojów i linii komórkowych (mutageneza, inżynieria genetyczna i
fuzja protoplastów)
5 zna metody pozyskiwania i ulepszania oraz zastosowanie produkcyjnych
szczepów drobnoustrojów i linii komórkowych (mutageneza, inżynieria
genetyczna i fuzja protoplastów)
EK10 C.U7 - stosuje metody i procesy biotechnologiczne do wytwarzania
2 nie umie zastosować metod i procesów biotechnologicznych do wytwarzania
3 zna metody biotechnologiczne wytwarzania substancji farmakologicznie
czynnych
4 zna i potrafi zastosować metody biotechnologiczne do wytwarzania substancji
farmakologicznie czynnych
5 stosuje metody i procesy biotechnologiczne do wytwarzania substancji
farmakologicznie czynnych
EK11 C.U8 - projektuje proces biotechnologiczny z uwzględnieniem jego
aspektów technologicznych i kontroli
2 nie potrafi zaprojektować procesu biotechnologicznego z uwzględnieniem
jego aspektów technologicznych i kontroli
3 projektuje proces biotechnologiczny z uwzględnieniem jego aspektów
technologicznych
technologicznych i nie wszystkich parametrów kontroli
technologicznych i kontroli
EK12 C.U25 - planuje przeprowadzenie procesu biosyntezy lub biotransformacji
2 nie umie przeprowadzić procesu biosyntezy lub biotransformacji
3 potrafi zaplanować przeprowadzenie tylko procesu biosyntezy
4 planuje przeprowadzenie procesu biosyntezy lub biotransformacji
140
5
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
planuje przeprowadzenie procesu biosyntezy lub biotransformacji z izolacją
produktu procesu biotechnologicznego
EK13 C.U26 - dobiera typ bioreaktora dla projektowanego procesu, przygotowuje
go do przeprowadzenia hodowli i planuje skład podłoża hodowlanego
2 nie potrafi dobierać typu bioreaktora dla projektowanego procesu, nie umie
przygotować go do przeprowadzenia hodowli i zaplanować składu podłoża
hodowlanego
3 dobiera tylko typ bioreaktora dla projektowanego procesu
4 dobiera typ bioreaktora dla projektowanego procesu, przygotowuje go do
przeprowadzenia hodowli
5 dobiera typ bioreaktora dla projektowanego procesu, przygotowuje go do
przeprowadzenia hodowli i planuje skład podłoża hodowlanego
Godziny kontaktowe
Liczba
ECTS
godzin
W
10
S
5
L
15
8
2
Przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych
4
Opracowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
3
Przygotowanie prezentacji projektu, dyskusji
5
Przygotowanie do zaliczenia pisemnego
10
1. Chmiel A.: Biotechnologia. Podstawy mikrobiologiczne
biochemiczne.
PWN Warszawa 1998.
2. Biotechnologia farmaceutyczna pod redakcją Kaysera O. i Mullera R.H.
Warszawa PZWL 2003
1. Chmiel A., Grudziński S.: Biotechnologia i chemia antybiotyków. PWN
Warszawa 1998.
2. Kayser O. Podstawy biotechnologii farmaceutycznej. Wyd. UJ, Kraków 2006.
Dr hab. Jadwiga Turło
Tel: 22-5720649
Jednostka prowadząca przedmiot: Katedra i Zakład Technologii Leków i
Biotechnologii Farmaceutycznej
osoba odpowiedzialna za przedmiot :
Prof. dr hab. Franciszek Herold,
Tel: 22-5720647,
141
Karta przedmiotu TECHNOLOGIA POSTACI LEKU (I)
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Semestr: letni
Profil: praktyczny
Cel przedmiotu
CP1
Poznanie zasad wytwarzania płynnych, stałych i półstałych postaci leku
recepturowego.
CP2
Poznanie zasad sporządzania postaci leku (w tym jałowych postaci leku)
w warunkach aseptycznych.
CP3
Poznanie wymagań stawianych postaciom leku recepturo-wego.
CP4
Niezgodności występujące w postaciach leku recepturo-wego.
CP5
Poznanie metod sporządzania leków roślinnych.
Wymagania
WW1 Student powinien mieć wiadomości z zakresu chemii ogólnej i
wstępne
nieorganicznej. Powinien samodzielnie przygoto-wać roztwory substancji
o odpowiednim stężeniu i potrafić wykonać obliczenia dotyczące
rozcieńczeń roztworów.
WW2 Student powinien mieć wiadomości z zakresu chemii organicznej, chemii
leków, farmakognozji i fitochemii.
Efekty
EK1
C.W22. – Student zna nazewnictwo, skład, strukturę
i właściwości
kształcenia
poszczególnych postaci leku.
EK2
C.W23. – Student zna wymagania stawiane różnym posta-ciom
produktów leczniczych, w szczególności wymagania farmakopealne.
EK3
C.W26. – Student zna metody postępowania aseptycznego oraz
uzyskiwania jałowości produktów leczniczych, substancji i materiałów.
EK4
C.W27. – Student zna właściwości funkcjonalne substancji
pomocniczych i wie, jak dokonywać ich doboru w zależ-ności od rodzaju
postaci.
EK5
C.W29. – Student zna i rozumie metody badań oceny jakości postaci
leku. Leki roślinne, metody sporządzania
i kontrola ich jakości.
EK6
C.U27. – Student umie korzystać z farmakopei, receptariu-szy i
przepisów technologicznych, wytycznych oraz litera-tury dotyczącej
technologii i jakości postaci leku, w szcze-gólności w odniesieniu do
leków recepturowych.
EK7
C.U28. – Student prawidłowo wykonuje lek recepturowy, dokonuje
właściwego doboru opakowania oraz określa termin ważności i sposób
przechowywania.
EK8
C.U29. – Student rozpoznaje i rozwiązuje problemy wyni-kające ze
składu leku recepturowego przepisanego na recepcie, dokonuje
weryfikacji jego składu, w celu prawi-dłowego jego sporządzenia oraz
dokonuje kontroli dawek.
EK9
C.U30. – Student wykonuje preparaty w warunkach asep-tycznych i
wybiera metodę wyjaławiania.
EK10 C.U38. – Student wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe,
142
dokonuje ich wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach
praktycznych.
Treści
programowe
Nazwa
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
C1
C2
C3
C4
C5
C6
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
Receptura leków do oczu.
Receptura antybiotyków.
Technologia płynnych postaci leku.
Dwufazowe układy rozproszone: emulsje
i zawiesiny.
Technologia półstałych postaci leku: maści, past, kremów.
Technologia doodbytniczych i dopochwowych postaci leku.
Niezgodności w płynnych i stałych postaciach leku.
Leki roślinne, metody sporządzania i kontrola jakości.
Ogólne zasady sporządzania leków recepturo-wych i realizacji
recept. Wymagania jałowości
i czystości mikrobiologicznej
dla różnych grup leków.
Recepturowe leki płynne: roztwory do użytku wewnętrznego i
zewnętrznego, roztwory zapaso-we, krople do użytku
wewnętrznego i zewnętrz-nego, mieszanki, odwary, maceracje
oraz niezgodności.
Recepturowe płynne postacie leku w formie dwufazowych
układów rozproszonych: emulsje
i zawiesiny do użytku
wewnętrznego, pudry płynne, mazidła.
Recepturowe leki półstałe: maści, pasty, kremy.
Recepturowe leki stałe: proszki dzielone, niedzielone,
mianowane, rozcieńczane, czopki doodbytnicze, gałki
dopochwowe oraz niezgodności.
Recepturowe leki jałowe: krople do oczu - wodne, olejowe,
koloidalne, w postaci zawiesin
o zwiększonej lepkości, płyny
i maści do oczu, metody sterylizacji i dezynfekcji.
Preparaty roślinne: nalewki, wyciągi, intrakty oraz metody
kontroli jakości.
Recepturowe płynne postacie leku: roztwory lecznicze do użytku
wewnętrznego i zewnętrz-nego, roztwory zapasowe, krople do
użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary,
maceracje, emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego i
zewnętrznego oraz niezgodności w płynnych postaciach leku.
Recepturowe półstałe postacie leku: maści, pasty, kremy.
Recepturowe stałe postacie leku: proszki proste, złożone,
dzielone i niedzielone, czopki dododbyt-nicze, gałki
dopochwowe, pręciki oraz niezgod-ności w stałych postaciach
leku.
Receptura leków do oczu: krople, płyny, maści do oczu.
Receptura antybiotyków.
Leki roślinne: preparaty sporządzane z suchych roślin (nalewki,
wyciągi) oraz badanie ich jakości.
C.W22. S1 – S7, C1 – C6
C.W23. S1 – S7, C1 – C6
C.W26. W1 i W2, S1 i S6, C4 i C5
C.W27. S2 – S6, C1 – C4
C.W29. W1, W3 – W6, W8, S1 – S7
Liczba
godzin
3
1
1
2
2
2
2
2
1
1
1
2
2
2
1
25
15
35
10
5
5
143
Ocena studenta
Szczegóły oceny
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
F
P
EK1
2
3
4
5
EK2
2
3
4
5
EK3
2
3
4
5
EK4
2
3
4
5
EK5
2
3
4
5
EK6
2
3
4
5
EK7
C.U27. S1 – S6, C1 – C6
C.U28. S1 – S6, C1 – C5
C.U29. W7, S2 – S6, C1 – C5
C.U30. W1 i W2, S1 i S6, C4 i C5
C.U38. S1 – S7, C1 – C6
C1 – C6
W1 – W8, S1 – S7
C.W22. – Student zna nazewnictwo, skład, strukturę i właściwości
poszczególnych postaci leku.
Umie 55 %-74 % treści deskryptora
C.W23. – Student zna wymagania stawiane różnym postaciom produktów
leczniczych, w szcze- gólności wymagania farmakopealne.
C.W26. – Student zna metody postępowania asep-tycznego oraz
uzyskiwania jałowości produktów leczniczych, substancji i materiałów.
C.W27. – Student zna właściwości funkcjonalne substancji
pomocniczych i wie, jak dokonywać ich doboru w zależności od rodzaju
postaci.
C.W29. – Student zna i rozumie metody badań oceny jakości postaci
leku. Leki roślinne, metody sporządzania
i kontrola ich jakości.
C.U27. – Student umie korzystać z farmakopei, receptariu-szy i
przepisów technologicznych, wytycznych oraz litera-tury dotyczącej
technologii i jakości postaci leku, w szcze-gólności w odniesieniu do
leków recepturowych.
C.U28. – Student prawidłowo wykonuje lek recepturowy, dokonuje
właściwego doboru opakowania oraz określa termin ważności i sposób
144
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
przechowywania.
2
3
4
5
EK8 C.U29. – Student rozpoznaje i rozwiązuje problemy wyni-kające ze
składu leku recepturowego przepisanego na recepcie, dokonuje
weryfikacji jego składu, w celu prawi-dłowego jego sporządzenia oraz
dokonuje kontroli dawek.
2
3
4
5
EK9 C.U30. – Student wykonuje preparaty w warunkach asep-tycznych i
wybiera metodę wyjaławiania.
2
3
4
5
EK10 C.U38. – Student wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe,
praktycznych.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
S
10
C
95
7
10
5
40
1. Farmakopea Polska V, VI, VII,VIII i IX, Wydawnictwo Polskiego
Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa 1993, 2002, 2006, 2008, 2011.
2. Farmakopea Polska IV, tom I i II, PZWL, Warszawa 1965.
3. Janicki S., Fiebig A.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 1996.
4. Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
5. Bauer K.H., Frömming K.H, Führer C.: Technologia postaci leku z
elementami biofarmacji, Medpharm Polska, Wrocław 2012.
6. Jachowicz R.: Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2009.
7. Krówczyński L., Jachowicz R.: Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
8. Chałasińska B., Rostek A., Miodek D., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki
E.: Technologia postaci leku recepturowego. Półstałe postacie leku. Skrypt
do ćwiczeń dla studentów III roku, Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa
145
2006.
9. Siedlecka E., Starosta B., Zdzieborska M., Żmudzin U., KrajewskaBrzywczy G., Sieradzki E.: Technologia postaci leku recepturowego. Wstęp
do receptury. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza
WUM, Warszawa 2006.
10. Siedlecka E., Zdzieborska M., Karpińska J., Chałasińska B., Sieradzki E.:
Technologia postaci leku recepturowego. Płynne postacie leku. Skrypt do
ćwiczeń dla studentów III roku, Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa
2008.
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
1. Podlewski J.K., Chwalibogowska-Podlewska A.: Leki współczesnej terapii,
Medical Tribune Polska, Warszawa 2010.
2. Pharmindex. Kompendium Leków, CMP Medica Poland, Warszawa 2011.
Prof. dr hab. Edmund Sieradzki, dr Barbara Chałasińska
Zakład Farmacji Stosowanej
146
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
TECHNOLOGIA POSTACI LEKU (II)
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Profil: praktyczny
Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne
CP1
Zapoznanie studentów z zasadami wytwarzania różnych postaci leku,
wymaganiami stawianymi tym postaciom leku oraz metodami ich badania.
CP2
Sporządzanie przez studentów oraz ocena fizykochemiczna stałych postaci
leku (granulaty, tabletki, tabletki o przedłużonym uwalnianiu, doustne
systemy terapeutyczne), preparatów o strukturze żelowej(badania
reologiczne),leków parenteralnych stosowanych
w zaburzeniach
gospodarki wodno-elektrolitowej i żywieniu pozajelitowym (badania
stabilności w czasie, jałowości, apirogenności).
CP3
Zapoznanie studentów z postępami w zakresie technologii postaci leku oraz
zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania.
CP4
Zapoznanie studentów z nowoczesnymi ciągami produkcyjnymi w
wybranych zakładach farmaceutycznych.
Zajęcia odbywają się w 3-ech blokach tematycznych: leki parenteralne,
maści, tabletki
WW1 Student powinien mieć wiadomości z zakresu:
• mikrobiologii (praca w warunkach aseptycznych, badanie czystości
mikrobiologicznej leków, metody sterylizacji)
• analizy instrumentalnej – metody oznaczania substancji leczniczych
• receptury aptecznej
WW2 Student powinien potrafić wykonać obliczenia dotyczące % roztworów,
rozcieńczeń roztworów, pH roztworów oraz przeliczeń jednostek
EK1
C.W5. zna właściwości fizykochemiczne i metody otrzymywania substancji
pomocniczych stosowanych w technologii postaci leku
EK2
C.W23. zna wymagania stawiane różnym postaciom produktów
leczniczych, w szczególności wymagania farmakopealne
Zna wymagania stawiane postaciom leków otrzymywanych w przemyśle
EK3
C.W24. zna i rozumie podstawowe procesy technologiczne oraz urządzenia
stosowane w technologii wytwarzania postaci leku
EK4
C.W25. zna metody sporządzania płynnych, półstałych i stałych postaci
leku w skali laboratoryjnej i przemysłowej oraz zasady
pracy urządzeń do ich wytwarzania
EK5
C.W26. zna metody postępowania aseptycznego oraz uzyskiwania
jałowości produktów leczniczych, substancji i materiałów
Zna metody otrzymywania płynów iniekcyjnych i infuzyjnych oraz mieszanin
do żywienia pozajelitowego
EK6
C.W28. zna rodzaje opakowań i systemów dozujących oraz wie, jak
dokonywać ich doboru w celu zapewnienia odpowiedniej
jakości leku
EK7
C.W29. zna i rozumie metody badań oceny jakości postaci leku
147
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
S1
Zna metody oceny przemysłowych postaci leku
C.W30. zna i rozumie czynniki wpływające na trwałość leku, procesy,
jakim może podlegać lek podczas przechowywania, oraz metody badania
trwałości produktów leczniczych
C.W31. zna i rozumie wpływ parametrów procesu technologicznego na
właściwości postaci leku
C.W32. zna zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP)
C.W33. zna zasady sporządzania i kontroli leków recepturowych, w tym
preparatów do żywienia pozajelitowego oraz sposoby ustalania warunków
ich przechowywania;
C.U9. ocenia właściwości produktu leczniczego i przedstawia sposób jego
wytwarzania
C.U10. wyjaśnia znaczenie formy farmaceutycznej i składu produktu
leczniczego dla jego działania
C.U12. charakteryzuje czynniki, które wpływają na trwałość postaci leku,
oraz dokonuje doboru właściwego opakowania
bezpośredniego i warunków przechowywania
C.U31. wykonuje mieszaninę do żywienia pozajelitowego
C.U32. planuje cykl wytwarzania podstawowych stałych postaci leku oraz
pozajelitowych postaci leku, z uwzględnieniem
warunków wytwarzania oraz rodzaju aparatury
C.U33. planuje badania trwałości produktu leczniczego
C.U34. wykonuje badania w zakresie oceny jakości postaci leku i obsługuje
odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową oraz
interpretuje wyniki badań jakości produktu leczniczego
C.U38. wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe, dokonuje ich
wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach
praktycznych
Nazwa
Liczba
godzin
Substancje pomocnicze w technologii postaci leku.
3
Systemy terapeutyczne.
2
Transdermalne systemy terapeutyczne.
2
Metody badania ich jakości.
Rodzaje płynów infuzyjnych i ich charakterystyka.
2
Leczenie żywieniowe; żywienie pozajelitowe.
2
Iniekcyjne prepararty o przedłużonym działaniu. Liofilizacja
2
Rodzaje i zastosowanie pomp infuzyjnych w terapii.
1
Problem leków sfałszowanych – na świecie i krajach UE.
2
Doustne preparaty o przedłużonym uwalnianiu.
2
Nowoczesne stałe doustne postaci leku.
2
Charakterystyka i zastosowanie liposomów w produktach
2
leczniczych.
Nanoformy jako nośniki substancji leczniczych.
2
Zastosowanie reologii w ocenie postaci leku.
2
Nowoczesne metody oceny stałych form leków.
2
Podział i rodzaje aerozoli oraz ich zastosowanie w lecznictwie.
2
Leki parenteralne:
3
• Aseptyka pracy; zasady sporządzania płynów infuzyjnych i
148
S2
S3
C1
iniekcyjnych.
• Obliczanie osmolarności;
doprowadzanie do izotonii – zadania;
przeliczenia g na mEq i mmol – zadania.
• Kontrola płynów infuzyjnych
i iniekcyjnych.
• Problemy technologiczne przy sporządzaniu płynów
infuzyjnych.
• Zasady sporządzania mieszanin do żywienia pozajelitowego;
niezgodności.
Maści:
• Kryteria oceny podłoży maściowych.
• Omówienie substancji pomocniczych stosowanych w
przemysłowych preparatach maściowych i żelowych.
• Ocena jakości preparatów stosowanych na skórę.
• Zastosowanie reologii farmaceutycznej w ocenie preparatów
stosowanych na skórę.
• Charakterystyka i sporządzanie układów mikroemulsyjnych.
• Ocena jakości czopków zgodnie z wymaganiami aktualnej
Farmakopei Polskiej.
Tabletki:
• Tabletki jako stała postać leku. Podział tabletek w zależności
od miejsca podania i technologii sporządzania.
• Substancje pomocnicze stosowane przy otrzymywaniu
granulatów, tabletek i kapsułek – definicje, podział,
wymagania farmakopealne.
• Omówienie metod badawczych dla granulatów, tabletek i
kapsułek.
• Budowa tabletkarek, przebieg procesu tabletkowania oraz
czynniki farmakotechniczne wpływające na własności
tabletek.
• Ocena jakości preparatów doustnych – konwencjonalnych i o
modyfikowanym uwalnianiu.
• Charakterystyka i budowa preparatów o przedłużonym
uwalnianiu.
• Charakterystyka suplementów diety.
Leki parenteralne:
1. Przygotowanie sprzętu do pracy w warunkach
aseptycznych. Sterylizacja.
2. Badanie opakowań.
3. Sporządzanie w boksie roztworów glukozy w różnych
wariantach oraz różnymi metodami.
4. Badanie
sporządzonych roztworów glukozy: ocena
trwałości i zgodności z normami farmakopealnymi.
5. Sporządzanie roztworów NaHCO3
w różnych
opakowaniach, różnymi metodami; ocena ich trwałości w
czasie.
6. Doprowadzanie płynów infuzyjnych do izotonii i
odpowiedniego pH.
7. Ustalanie programu żywienia pozajelitowego dla
3
4
35
149
C2
C3
Narzędzia
dydaktyczne
C4
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
konkretnego chorego.
8. Sporządzanie preparatów iniekcyjnych – elektrolitów i
pierwiastków śladowych przeznaczonych do żywienia
pozajelitowego.
9. Sporządzanie mieszanin żywieniowych dla chorych
dorosłych, pediatrycznych, neonatologicznych. Wyliczanie
składu sporządzonych mieszanin.
Maści:
1. Sporządzanie podłoży maściowych i maści z wybranymi
substancjami leczniczymi.
2. Badania fizyko-chemiczne maści przemysłowych oraz
maści sporządzanych przez studentów.
3. Badania fizyko-chemiczne hydrożeli przemysłowych oraz
hydrożeli sporządzanych przez studentów.
4. Badania reologiczne wybranych preparatów stosowanych
na skórę.
5. Ocena parametrów fizyko-chemicznych czopków
przemysłowych oraz wykonanych przez studentów.
Tabletki
1. Sporządzanie granulatów.
2. Badanie masy tabletkowej.
3. Tabletkowanie i badanie otrzymanych tabletek zgodnie z
wymaganiami aktualnej FP .
4. Badanie stałych gotowych preparatów przemysłowych –
tabletek, kapsułek i granulatów zgodnie z wymaganiami
farmakopealnymi.
5. Badanie jakości stałych preparatów konwencjonalnych i
preparatów o modyfikowanym uwalnianiu.
6. Omówienie wyników i wnioski.
Zajęcia pokazowe w Zakładach przemysłowych.
W1, S2, S3
W10, W14, S1, S2, S3
W6, W7, S1, S2, S3
W11, W12, S1, S2, S3, C1, C2, C3, C4
W5, W6, S1, C1
W15, S1, S2, S3, C1, C2, C3
W3, W13, W14, S1, S2, S3, C1, C2, C3
W3, W5, W6, W8, W13, W14, S1, S2, S3, C1, C2, C3
W2, W3, W4, W9, W10,W11,W12,S1, S2, S3
S1, S2, S3
W5, S1, C1
W13, W14, S1, S2, S3, C1, C2, C3
W2, W3, W4, W5, W6, W9, W10, S1, S2, S3
S1, S2, S3
W5, S1, C1
S1, S2, S3, C1, C2, C3
S1, S2, S3, C1, C2, C3
C1, C2, C3
S1, S2, S3
35
35
5
150
Ocena
studenta
F
P
S1 – S3; C1 – C4
W1 – W15; S1 – S3; C1 – C4
151
Szczegóły
oceny
EK1 C.W5. zna właściwości fizykochemiczne i metody otrzymywania substancji
pomocniczych stosowanych w technologii postaci leku
2 - Umie poniżej 59% treści deskryptora
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK2 C.W23. zna wymagania stawiane różnym postaciom produktów leczniczych, w
szczególności wymagania farmakopealne
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK3 C.W24. zna i rozumie podstawowe procesy technologiczne oraz urządzenia
stosowane w technologii wytwarzania postaci leku
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK4 C.W25. zna metody sporządzania płynnych, półstałych i stałych postaci leku w
skali laboratoryjnej i przemysłowej oraz zasady
pracy urządzeń do ich wytwarzania
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK5C.W26. zna metody postępowania aseptycznego oraz uzyskiwania jałowości
produktów leczniczych, substancji i materiałów
Zna metody otrzymywania płynów iniekcyjnych i infuzyjnych oraz mieszanin do
żywienia pozajelitowego
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK6 C.W28. zna rodzaje opakowań i systemów dozujących oraz wie, jak dokonywać
ich doboru w celu zapewnienia odpowiedniej jakości leku
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK7 C.W29. zna i rozumie metody badań oceny jakości postaci leku
Zna metody oceny przemysłowych postaci leku
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK8 C.W30. zna i rozumie czynniki wpływające na trwałość leku, procesy, jakim
może podlegać lek podczas przechowywania, oraz metody badania trwałości
produktów leczniczych
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
EK9 C.W31. zna i rozumie wpływ parametrów procesu technologicznego na
152
właściwości postaci leku
3 - Umie 60% - 79%
4 - Umie 80% - 89%
5 - Umie 90% - 100%
Obciążenie
pracą
studenta
Godziny kontaktowe
W
S
C
Liczba godzin
30
10
110
10
5
60
ECTS
9
1. Aktualna Farmakopea Polska .
Piśmiennictwo
2. Janicki S.,Fiebieg A.,Sznitowska M.:Farmacja Stosowana wyd. IV;PZWL
podstawowe
,Warszawa 2002.
3. Hudemowicz W.,Piotrowska I.,Sieradzki E.:Skrypt do ćwiczeń – Ćwiczenia z
Technologii postaci leku.Maści;Wydanie II.Wydawnictwo AM ,Warszawa
2005.
4. Sieradzki E.,Żebrowska-Szulc A.,Zagrodzki J.: .:Skrypt do ćwiczeń –
Ćwiczenia z Technologii postaci leku.Tabletki;Wydawnictwo AM ,Warszawa
2002.
5. Sieradzki E.(red): Farmacja szpitalna i kliniczna,Wydawnictwo WUM,
Warszawa,2007.
1. Muller H., Hildenbrand G.E.: Technologia nowoczesnych postaci
Piśmiennictwo
leków;PZWL,Warszawa 1997.
uzupełniające
2. SobotkaL.(red):Podstawy żywienia klinicznego,PZWL,Warszawa, 2007.
3. Ciszewska-Jędrasik M., Pertkiewicz M.:Mieszaniny do żywienia
pozajelitowego. Standardy postępowania i zalecenia dla farmaceutów,
PZWL,Warszawa,2004.
4. Bauer K.H.,Fromming K.H.,Fucher C.:Technologia postaci leku z
elementami biofarmacji,MedPharm.Polska, 2012.
5. Czasopisma – Farmacja Polska.
Prof.nadzw.dr hab. Edmund Sieradzki,
Prowadzący
dr Maria Ciszewska-Jędrasik
przedmiot
Dodatkowe
informacje
153
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
TECHNOLOGIA POSTACI LEKU (III)
Kierunek: farmacja
Rok studiów: V
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Pogłębianie wiadomości teoretycznych
i praktycznych w zakresie technologii maści ochronnych i kremów
kosmetycznych.
CP2
Praktyczne badania przydatności i skuteczności ochronnych maści.
Receptura podstawowych postaci leku homeopatycznego.
CP3
CP4
Badanie jałowości różnych postaci leków przemysłowych.
CP5
Badanie niezgodności w płynach infuzyjnych oraz badania trwałości
antybiotyków w preparatach
do wstrzykiwań.
WW1 Student powinien mieć wiadomości w zakresie Technologii leku
recepturowego.
WW2 Student powinien posiadać wiedzę w zakresie Technologii
przemysłowych postaci leku.
EK1
C.W4.- student zna leki znakowane izotopami
i związki znakowane izotopami stosowane
w diagnostyce i terapii chorób, metody ich otrzymywania i właściwości;
EK2
C.W30.- student zna i rozumie czynniki wpływające na trwałość leku,
procesy, jakim może podlegać lek podczas przechowywania, oraz metody
badania trwałości produktów leczniczych;
EK3
C.W34.- student zna zasady sporządzania leków homeopatycznych;
EK4
C.W35.- student zna metody sporządzania radiofarmaceutyków;
EK5
C.U3.- student potrafi wyjaśnić zastosowanie radiofarmaceutyków w
lecznictwie;
EK6
C.U12.- student charakteryzuje czynniki, które wpływają na trwałość
postaci leku oraz dokonuje doboru właściwego opakowania
bezpośredniego
i warunków przechowywania;
EK7
C.U20.- student proponuje metody kontroli jakości leków znakowanych
izotopami;
C.U33.- student planuje badania trwałości produktu leczniczego;
EK8
EK9
C.U34.- student wykonuje badania w zakresie oceny jakości postaci leku i
obsługuje odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową oraz interpretuje
wyniki badań jakości produktu leczniczego;
EK10 C.U38.- student wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe,
praktycznych;
EK11 E.U1.- student różnicuje kategorie dostępności produktów leczniczych i
wyrobów medycznych oraz omawia podstawowe zasady gospodarki
lekiem w szpitalach;
EK12 E.U3.- student wskazuje produkty lecznicze i wyroby medyczne
154
EK13
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
S1
S2
S3
S4
S5
S6
C1
C2
C3
C4
C5
C6
wymagające specjalnych warunków przechowywania;
C.W36.- student zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w
lecznictwie oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym,
kosmetycznym i spożywczym;
Nazwa
Liczba
godzin
Maści ochronne.
1
Preparaty kosmetyczne.
1
2
Homeopatia – podstawy, postacie leków i technika
przygotowywania form recepturowych.
1
Aktualne badania prowadzone
w homeopatii.
Receptura weterynaryjna.
1
1
Receptura wybranych leków stomatologicznych.
Preparaty galenowe.
4
1
Niezgodności w płynach do wstrzykiwań.
Trwałość antybiotyków w płynach infuzyjnych.
1
Receptura cytostatyków.
2
2
Modelowanie systemów terapeutycznych.
Antybiotyki w lekach recepturowych.
1
2
Preparaty krwiopochodne.
2
Radiofarmaceutyki.
2
Wyroby medyczne.
Trwałość antybiotyków w mieszaninach płynów infuzyjnych.
1
Przyczyny powstawania niezgodności w tych preparatach.
1
Mechanizmy ochronne w preparatach zabezpieczających przed
1
substancjami szkodliwymi , promieniowaniem UV i czynnikami
uczulającymi na światło.
Receptura pediatryczna.
1
Antybiotyki w recepturowych postaciach leku.
1
Leki recepturowe z wykorzystaniem leków gotowych.
1
Preparatyka maści ochronnych z badaniem ich skuteczności.
5
Preparatyka kremów kosmetycznych.
3
Badanie niezgodności w mieszaninach płynów do wstrzykiwań.
5
Badanie trwałości antybiotyków w płynach do wstrzykiwań.
5
Mikrobiologiczne metody badania jakości oraz jałowości
10
preparatów recepturowych i przemysłowych.
Preparatyka homeopatycznych form recepturowych.
2
155
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
Ocena studenta
F
P
Szczegóły oceny
C.W4.- W14
C.W30.- W8, W9, S1, S2, C3, C4
C.W34. - W3, C6
C.W35. - W14
C.U3.- W14
C.U12.- W9, S1, S5, C4
C.U20.- W14
C.U33.- W9
C.U34.- W1, C1, C3, C4, C5
C.U38.- W4, W11, S1, W5, W6, W10, W13, S4 ,S6
E.U1.- W15
E.U3.- W15, W12
C.W36.- W7, W2, S3, C2
W1, W2, W3, W8; C1-C6, S1-S6
TPL1 S1-S10, W1-W8; TPL2 S1-S3, W1-W12;
TPL3 S1-S6,W1-W15
Technologia postaci leku prowadzona jest na III roku studiów (TPL I), na IV
roku studiów (TPL II),
na V roku studiów (TPL III). Egzamin z tego przedmiotu na V roku studiów
obejmuje materiał
z trzech lat.
EK1: C.W4.- student zna leki znakowane izotopami
i związki znakowane izotopami stosowane w diagnostyce
i terapii chorób, metody ich otrzymywania i właściwości;
2 Umie poniżej 59% treści deskryptora
3 Umie 60% - 79% treści deskryptora
EK2: C.W30.- student zna i rozumie czynniki wpływające
na trwałość leku, procesy, jakim może podlegać lek podczas przechowywania,
oraz metody badania trwałości produktów leczniczych;
EK3: C.W34.- student zna zasady sporządzania leków homeopatycznych;
EK4: C.W35.- student zna metody sporządzania radiofarmaceutyków;
156
EK5: C.U3.- student potrafi wyjaśnić zastosowanie radiofarmaceutyków w
lecznictwie;
EK6: C.U12.- student charakteryzuje czynniki, które wpływają na trwałość postaci
leku oraz dokonuje doboru właściwego opakowania bezpośredniego i warunków
przechowywania;
EK7: C.U20.- student proponuje metody kontroli jakości leków znakowanych
izotopami;
EK8: C.U33.- student planuje badania trwałości produktu leczniczego;
EK9: C.U34.- student wykonuje badania w zakresie oceny jakości postaci leku i
obsługuje odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową oraz interpretuje wyniki
badań jakości produktu leczniczego;
EK10: C.U38.- student wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe,
dokonuje ich wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych;
EK11: E.U1.- student różnicuje kategorie dostępności produktów leczniczych i
wyrobów medycznych oraz omawia podstawowe zasady gospodarki
lekiem w szpitalach;
157
EK12: E.U3.- student wskazuje produkty lecznicze i wyroby medyczne
wymagające specjalnych warunków przechowywania;
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
EK13: C.W36.- student zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w
lecznictwie oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym,
kosmetycznym i spożywczym;
Godziny kontaktowe
Liczba ECTS
godzin
W
24
S
6
C
30
5
P
20
10
60
1. Farmacja Praktyczna-pod redakcją Renaty Jachowicz, PZWL Warszawa 2007r.
2. Technologia Postaci Leku- K.H. Bauer, K.H. Fromming,
C. Fuhrer, MedPharm Polska Wrocław 2012r.
3. Farmacja Stosowana-S. Janicki, A. Fiebig, M. Sznitowska, PZWL Warszawa
2003r.
4. Podstawy homeopatii klasycznej- R. Zawiślak, M&M Kraków 1991r.
5. Skrypt do ćwiczeń dla studentów V roku „Technologia postaci leku” – E.
Siedlecka, H. Piasecka, A. Chodkowska-Góra, E. Sieradzki, Warszawa 2009r.
1.Kosmetologia i farmakologia skóry- M. Marie- Glande Martini, PZWL
Warszawa 2007r.
2. Preparaty galenowe- J. Pluta, D. Haznar-Garbacz, B. Karolewicz, M. Fast,
MedPharm Polska Wrocław 2010r.
Prof. dr hab. E. Sieradzki, dr n. farm. H. Piasecka
158
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: FARMAKOGNOZJA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: III
Profil: praktyczny
CP1
Umiejętność zastosowania metod makroskopowych, mikroskopowych i
fitochemicznych do badania tożsamości i jakości substancji roślinnych
CP2
Umiejętność charakteryzowania ważniejszych substancji czynnych roślin
pod względem budowy chemicznej, cech fizykochemicznych i
właściwości farmakologicznych
CP3
Umiejętność oceniania wpływu substancji roślinnych na organizm
człowieka w zależności od składu jakościowego, ilościowego, drogi
podawania i sposobu dawkowania
CP4
Umiejętność omówienia działania (wraz z mechanizmem) i wskazań do
stosowania substancji roślinnych
CP5
Umiejętność wskazania skutków ubocznych i niepożądanych działań
substancji roślinnych oraz przeciwwskazań do ich stosowania
WW1 Zna podstawy anatomii roślin, umie przygotowywać preparaty
mikroskopowe i pracować z mikroskopem optycznym
WW2 Zna podstawy gramatyki języka łacińskiego
WW3 Umie pracować w laboratorium chemicznym, zna metody analityczne
WW4 Zna chemię związków organicznych
WW5 Zna anatomię, fizjologię i biochemię organizmu ludzkiego
EK1
C.W36 - zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w lecznictwie
oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i
spożywczym
EK2
C.W37 - zna grupy związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i
wtórnych, decydujących o aktywności biologicznej i farmakologicznej
surowców roślinnych
EK3
C.W38 - zna struktury chemiczne związków występujących w roślinach
leczniczych, ich działanie i zastosowanie
EK4
C.W39 - zna lecznicze surowce roślinne farmakopealne i
niefarmakopealne oraz metody oceny ich jakości i wartości leczniczej
EK5
C.W40 - zna surowce roślinne silnie i bardzo silnie działające, a także
skład chemiczny, właściwości lecznicze i toksyczność roślin
narkotycznych
EK6
C.W41 - zna zasady stosowania i dawkowania leczniczych surowców
roślinnych, ich toksyczność, skutki działań niepożądanych oraz interakcje
z lekami syntetycznymi, innymi surowcami i substancjami pochodzenia
roślinnego
EK7
C.U14 - określa metodami makro- i mikroskopowymi tożsamość surowca
roślinnego, w formie krojonej i sproszkowanej, w tym jako składnika
mieszanki ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych
EK8
C.U15 - udziela informacji o leczniczym surowcu roślinnym, określa jego
159
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
W16
W17
W18
W19
W20
W21
W22
S1
S2
S3
S4
S5
C1
C2C3
skład chemiczny, właściwości lecznicze, działania uboczne i interakcje
C.U16 - stosuje techniki i metody analityczne oraz biologiczne w
badaniach jakościowych i ilościowych substancji czynnych
występujących w surowcach roślinnych
C.U35 - rozpoznaje leczniczy surowiec roślinny i kwalifikuje go do
właściwej grupy botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i
anatomicznych
C.U36 - ocenia jakość surowca roślinnego i jego wartość leczniczą w
oparciu o monografię farmakopealną oraz z użyciem innych metod
analitycznych i biologicznych
C.U37 - przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa
związek chemiczny lub grupę związków chemicznych występujących w
tym surowcu
C.U38 - wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe, dokonuje ich
wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych
Nazwa
Liczba
godzin
Wykład wstępny
2
Przedmiot i zakres farmakognozji
2
Pierwotne i wtórne substancje roślinne
1
Węglowodany
4
Biooleje
2
Witaminy
1
Glikozydy i Glikozydy fenolowe
2
Antranoidy
2
Fenolokwasy
1
Depsydy
1
Fenylopropanoidy
1
Podział garbników, garbniki hydrolizujące
2
Procyjanidyny i antocyjany
1
Flawonoidy
4
Flawonolignany, izoflawony, kawalaktony
2
Sterole i steroidy- wiadomości wstępne
1
Glikozydy kardenolidowe
1
Irydoidy
1
Kumaryny
1
Aminy
2
Alkaloidy
4
Olejki
7
Komórkowe mechanizmy działania leków roślinnych
3
Roślinne leki mające zastosowanie w kardiologii
3
Laktony seskwiterpenowe, diterpeny i wiadomości wstępne na
3
temat triterpenów
Saponiny triterpenowe i steroidowe
3
Wydzieliny pochodzenia roślinnego, lignany i związki siarki
3
Identyfikacja substancji roślinnej stabilizowanej etanolem
18
Identyfikacja substancji roślinnej z potwierdzeniem tożsamości
11,25
metodą chromatografii cienkowarstwowej (TLC)
160
C4
C5
C6
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Identyfikacja mieszanki ziołowej
13,5
Identyfikacja sproszkowanej substancji roślinnej
1,5
Identyfikacja leku zawierającego sproszkowaną substancję
1,5
roślinną
C7-C8 Identyfikacja leku zawierającego mieszaninę sproszkowanych
3,75
substancji roślinnych
C9
Oznaczanie metodą kolorymetryczną zawartości glikozydów
6
kardenolidowych w Digitalis lanatae folium
C10
Oznaczanie zawartości związków flawonoidowych w substancji
6
roślinnej metodą Christa-Müllera (met. kolorymetryczna)
C11
Badanie chromatograficzne preparatów rynkowych
6
zawierających antrazwiązki
C12Oznaczanie zawartości olejku w substancji roślinnej metodą FP,
8,25
C13
badania obecności i zawartości związków chemicznych w
olejkach eterycznych (TLC, GC - chromatografia gazowa)
C14
Oznaczanie zawartości związków irydoidowych metodą FP VI
6
(met. kolorymetryczna) oraz badania jakościowe (TLC)
substancji roślinnej
C15Oznaczanie zawartości alkaloidów tropanowych w substancji
8,25
roślinnej metodą HPLC - wysokosprawna chromatografia
C16
cieczowa
EK1
W4-W22, S2-S5, C3, C8, C12, C16
EK2
W3-W22, S3-S5, C3, C8, C12, C16
EK3
W2, W4-W22, S3-S5, C3, C8, C12, C16
EK4
W4-W22, C1-C16
EK5
W8, W17, W20, W21, W22, S3, S5, C3, C8, C12, C16
EK6
W1, W8, W17, W21, W22, S1, S5, C3, C8, C12, C16
EK7
C1-C2, C4-C7
EK8
C3, C8-C16
EK9
C9-C11, C13-C15
EK10 C1, C2, C4
EK11 C2, C9-C11, C13-C15
EK12 C2, C9-C11, C13-C15
EK13 S2
F
C1-C16, S1-S2
P
W1-W22, S1-S5
EK1: C.W36 - zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w lecznictwie oraz
wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym
2
na ocenę 2 student nie umie wymienić najważniejszych omawianych na
wykładach i seminariach surowców pochodzenia naturalnego stosowanych
w lecznictwie oraz wykorzystywanych w przemyśle farmaceutycznym,
kosmetycznym i spożywczym
3
na ocenę 3 student umie wymienić, wraz z systematyką po polsku lub po
łacinie (nazwa substancji roślinnej, gatunek/ki wykorzystywane do jej
pozyskania, rodzina), najważniejsze omawiane na wykładach i seminariach
surowce pochodzenia naturalnego stosowane w lecznictwie oraz
wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i
spożywczym
4
na ocenę 4student umie wymienić, wraz z systematyką po polsku i po
161
pozyskania, rodzina), najważniejsze omawiane na wykładach i seminariach
spożywczym
5
na ocenę 5 student umie wymienić, wraz z systematyką po polsku i po
pozyskania, rodzina), wszystkie omawiane na wykładach i seminariach
spożywczym
EK2: C.W37 - zna grupy związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i
wtórnych, decydujących o aktywności biologicznej i farmakologicznej surowców
roślinnych
2
na ocenę 2 student nie umie wymienić 60% omawianych na wykładach i
seminariach grup związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i
3
na ocenę 3 student umie wymienić 60% omawianych na wykładach i
seminariach grup związków chemicznych (w tym silnie działających) –
metabolitów pierwotnych i wtórnych, decydujących o aktywności
biologicznej i farmakologicznej surowców roślinnych
4
na ocenę 4 student umie wymienić 80% omawianych na wykładach i
seminariach grup związków chemicznych (w tym silnie działających) –
metabolitów pierwotnych i wtórnych, decydujących o aktywności
biologicznej i farmakologicznej surowców roślinnych
5
na ocenę 5 student umie wymienić wszystkie omawiane na wykładach i
seminariach grupy związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i
EK3: C.W38 - zna struktury chemiczne związków występujących w roślinach
leczniczych, ich działanie i zastosowanie
2
na ocenę 2 student nie umie podać struktur chemicznych najważniejszych
związków, omawianych na wykładach i seminariach, występujących w
roślinach leczniczych
3
na ocenę 3 student umie podać podstawową strukturę chemiczną
najważniejszych związków, omawianych na wykładach i seminariach,
występujących w roślinach leczniczych, oraz omówić ich działanie i
zastosowanie
4
na ocenę 4 student umie podać dokładne struktury chemiczne
najważniejszych związków, omawianych na wykładach i seminariach,
występujących w roślinach leczniczych, oraz omówić ich działanie i
zastosowanie
5
na ocenę 5 student umie podać podstawową strukturę chemiczną związków
z każdej grupy omawianej na wykładach i seminariach, a dokładną strukturę
chemiczną najważniejszych związków, omawianych na wykładach i
seminariach, występujących w roślinach leczniczych, oraz omówić ich
działanie i zastosowanie
EK4: C.W39 - zna lecznicze surowce roślinne farmakopealne i niefarmakopealne
162
oraz metody oceny ich jakości i wartości leczniczej
2
na ocenę 2 student nie umie wymienić leczniczych surowców roślinnych
farmakopealnych oraz najważniejszych omawianych na wykładach i
seminariach niefarmakopealnych surowców roślinnych, a także omówić
podstawowego toku oceny ich jakości i wartości leczniczej
3
pozyskania, rodzina), lecznicze surowce roślinne farmakopealne oraz
najważniejsze omawiane na wykładach i seminariach niefarmakopealne
surowce roślinne, a także omówić podstawowy tok oceny ich jakości i
wartości leczniczej
4
najważniejsze omawiane na wykładach i seminariach niefarmakopealne
surowce roślinne, a także omówić metody oceny ich jakości i wartości
leczniczej
5
wszystkie omawiane na wykładach i seminariach niefarmakopealne
surowce roślinne, a także omówić metody oceny ich jakości i wartości
leczniczej
EK5: C.W40 - zna surowce roślinne silnie i bardzo silnie działające, a także skład
chemiczny, właściwości lecznicze i toksyczność roślin narkotycznych
2
na ocenę 2 student nie umie wymienić surowców roślinnych silnie i bardzo
silnie działających omawianych na wykładach i seminariach, oraz nie umie
podać właściwości leczniczych i toksyczności roślin narkotycznych
omawianych na wykładach i seminariach
3
pozyskania, rodzina), wszystkie surowce roślinne silnie i bardzo silnie
działające omawiane na wykładach i seminariach, a także wymienić główne
związki odpowiedzialne za działanie, ponadto umie podać w zakresie
podstawowym właściwości lecznicze i toksyczność wszystkich roślin
narkotycznych omawianych na wykładach i seminariach
4
działające omawiane na wykładach i seminariach, a także omówić w
zakresie podstawowym ich skład chemiczny (grupy związków
chemicznych, główne związki odpowiedzialne za działanie), ponadto umie
podać w zakresie podstawowym właściwości lecznicze i toksyczność
wszystkich roślin narkotycznych omawianych na wykładach i seminariach
5
działające omawiane na wykładach i seminariach, a także dokładnie
omówić ich skład chemiczny, ponadto umie podać właściwości lecznicze i
163
toksyczność wszystkich roślin narkotycznych omawianych na wykładach i
seminariach
EK6: C.W41 - zna zasady stosowania i dawkowania leczniczych surowców
roślinnych, ich toksyczność, skutki działań niepożądanych oraz interakcje z lekami
syntetycznymi, innymi surowcami i substancjami pochodzenia roślinnego
2
na ocenę 2 student nie umie omówić podstawowych zasad stosowania i
dawkowania silnie działających leczniczych surowców roślinnych, ich
toksyczności, skutków działań niepożądanych oraz interakcji z lekami
3
na ocenę 3 student umie omówić podstawowe zasady stosowania i
toksyczność, skutki działań niepożądanych oraz interakcje z lekami
4
na ocenę 4 student umie omówić zasady stosowania i dawkowania silnie
działających leczniczych surowców roślinnych, ich toksyczność, skutki
działań niepożądanych oraz interakcje z lekami syntetycznymi, innymi
surowcami i substancjami pochodzenia roślinnego
5
na ocenę 5 student umie omówić w szerokim zakresie zasady stosowania i
toksyczność, skutki działań niepożądanych oraz interakcje z lekami
EK7: C.U14 - określa metodami makro- i mikroskopowymi tożsamość surowca
roślinnego, w formie krojonej i sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki
ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych
2
na ocenę 2 student nie umie określić, nawet przy pomocy asystenta,
metodami makro- i mikroskopowymi tożsamości surowca roślinnego, ani w
formie krojonej, ani sproszkowanej
3
na ocenę 3 student umie z pomocą asystenta określić metodami makro- i
mikroskopowymi tożsamość surowca roślinnego w formie krojonej i
sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki ziołowej i mieszaniny
surowców sproszkowanych
4
na ocenę 4 student umie samodzielnie określić metodami makro- i
mikroskopowymi tożsamość surowca roślinnego w formie krojonej, a z
pomocą asystenta w formie sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki
ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych
5
na ocenę 5 student umie samodzielnie określić metodami makro- i
mikroskopowymi tożsamość surowca roślinnego, w formie krojonej i
sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki ziołowej i mieszaniny
surowców sproszkowanych
EK8: C.U15 - udziela informacji o leczniczym surowcu roślinnym, określa jego
2
na ocenę 3 student nie umie udzielić informacji o najważniejszych
leczniczych surowcach roślinnych omawianych na wykładach i
seminariach, oraz określić w podstawowym zakresie ich składu
chemicznego, właściwości leczniczych, działań ubocznych i interakcji
3
na ocenę 3 student umie udzielić informacji o najważniejszych leczniczych
surowcach roślinnych omawianych na wykładach i seminariach, określa w
podstawowym zakresie ich skład chemiczny, właściwości lecznicze,
działania uboczne i interakcje
164
4
na ocenę 4 student umie udzielić informacji o najważniejszych leczniczych
surowcach roślinnych omawianych na wykładach i seminariach, określa ich
5
na ocenę 5 student umie udzielić informacji o wszystkich leczniczych
surowcach roślinnych omawianych na wykładach i seminariach, dokładnie
określa ich skład chemiczny, właściwości lecznicze, działania uboczne i
interakcje
EK9: C.U16 - stosuje techniki i metody analityczne oraz biologiczne w badaniach
jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach
roślinnych
2
na ocenę 2 student nie umie, nawet z pomocą asystenta, zastosować
zaproponowanych technik i metod analitycznych oraz/lub biologicznych do
badań jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w
surowcach roślinnych
3
na ocenę 3 student umie z pomocą asystenta zastosować zaproponowane
techniki i metody analityczne oraz/lub biologiczne do badań jakościowych i
ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych
4
na ocenę 4 student umie samodzielnie zastosować zaproponowane techniki i
metody analityczne oraz/lub biologiczne do badań jakościowych i
5
na ocenę 5 student umie samodzielnie wybrać i zastosować techniki i
metody analityczne oraz/lub biologiczne do badań jakościowych i
EK10: C.U35 - rozpoznaje leczniczy surowiec roślinny i kwalifikuje go do
właściwej grupy botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i
anatomicznych
2
na ocenę 2 student nie umie, nawet z pomocą asystenta, rozpoznać
leczniczego surowca roślinnego i zakwalifikować go do właściwej grupy
botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych
3
na ocenę 3 student umie z pomocą asystenta rozpoznać leczniczy surowiec
roślinny i zakwalifikować go do właściwej grupy botanicznej na podstawie
jego cech morfologicznych i anatomicznych
4
na ocenę 4 student umie samodzielnie rozpoznać leczniczy surowiec
roślinny, oraz z pomocą asystenta zakwalifikować go do właściwej grupy
botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych
5
na ocenę 5 student umie samodzielnie rozpoznać leczniczy surowiec
roślinny i zakwalifikować go do właściwej grupy botanicznej na podstawie
jego cech morfologicznych i anatomicznych
EK11: C.U36 - ocenia jakość surowca roślinnego i jego wartość leczniczą w
oparciu o monografię farmakopealną oraz z użyciem innych metod analitycznych i
biologicznych
2
na ocenę 2 student nie umie, nawet z pomocą asystenta, ocenić jakości
surowca roślinnego i jego wartości leczniczej w oparciu o monografię
farmakopealną oraz z użyciem zaproponowanych innych metod
analitycznych i biologicznych
3
na ocenę 3 student umie z pomocą asystenta ocenić jakość surowca
roślinnego i jego wartość leczniczą w oparciu o monografię farmakopealną
oraz z użyciem zaproponowanych innych metod analitycznych i
biologicznych
165
4
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
na ocenę 4 student umie samodzielnie ocenić jakość surowca roślinnego i
jego wartość leczniczą w oparciu o monografię farmakopealną oraz z
użyciem zaproponowanych innych metod analitycznych i biologicznych
5
na ocenę 5 student umie samodzielnie ocenić jakość surowca roślinnego i
jego wartość leczniczą w oparciu o monografię farmakopealną oraz z
użyciem wybranych samodzielnie innych metod analitycznych i
biologicznych
EK12: C.U37 - przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa
związek chemiczny lub grupę związków chemicznych występujących w tym
surowcu
2
na ocenę 2 student nie umie, nawet z pomocą asystenta, przeprowadzić
analizy fitochemicznej surowca roślinnego i określić związku chemicznego
lub grupy związków chemicznych występujących w tym surowcu
3
na ocenę 3 student umie z pomocą asystenta przeprowadzić analizę
fitochemiczną surowca roślinnego i określić związek chemiczny lub grupę
związków chemicznych występujących w tym surowcu
4
na ocenę 4 student umie samodzielnie przeprowadzić analizę fitochemiczną
surowca roślinnego, a z pomocą asystenta określić związek chemiczny lub
grupę związków chemicznych występujących w tym surowcu
5
na ocenę 5 student umie samodzielnie przeprowadzić analizę fitochemiczną
surowca roślinnego i określić związek chemiczny lub grupę związków
chemicznych występujących w tym surowcu
EK13: C.U38 - wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe, dokonuje ich
wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych
2
na ocenę 2 student nie umie dokonać wyboru i oceny informacji naukowych
oraz przygotować prezentacji na zadany temat
3
na ocenę 3 student umie wyszukać w piśmiennictwie (polskie) informacji
naukowych, dokonać ich wyboru i oceny w podstawowym zakresie oraz
przygotować prezentację na zadany temat
4
na ocenę 4 student umie wyszukać w piśmiennictwie (polskie oraz
międzynarodowe) informacji naukowych, dokonać ich wyboru i oceny w
podstawowym zakresie oraz przygotować prezentację na zadany temat
5
na ocenę 5 student umie wyszukać w piśmiennictwie (polskie oraz
międzynarodowe) informacji naukowych, dokonać w szerokim zakresie ich
wyboru i oceny oraz przygotować prezentację na zadany temat
Godziny kontaktowe
Liczba godzin ECTS
W
45
S
15
C
90
11
10
50
65
1. Matławska I.; Farmakognozja; AM Poznań, Poznań 2008
2. Kohlmünzer S.; Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji; PZWL,
Warszawa 2003
3. Strzelecka H., Kamińska J., Kowalski J., Malinowski J., Walewska E.;
Chemiczne metody badań roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa
1987
4. Strzelecka H. pod red.; Klucz do oznaczania sproszkowanych surowców
166
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
roślinnych; Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa
5. Farmakopea Polska IX, PTFarm, Warszawa
1. Strzelecka H., Kowalski J. pod red.; Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa;
PWN, Warszawa 2000
2. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki
roślinne: PZWL, Warszawa 2007
3. Bruneton J.: Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd edition,
Lavoisier Publishing Inc., Intercept Ltd., TEC&DOC Londres, Paris, New York
1999
Prof. dr hab. Marek Naruszewicz
tel: 22 57 20 985
email: [email protected]
Katedra i Zakład Farmakognozji i Molekularnych Podstaw Fitoterapii
farmakognozja.wum.edu.pl
167
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa : BIOFARMACJA
Moduł : treści kierunkowe
Kierunek : farmacja
Poziom : jednolite studia magisterskie
Rok studiów : IV
Semestr : letni
Język wykładów : polski
Profil : praktyczny
Forma studiów : stacjonarne oraz niestacjonarne
CP1
Poznanie metodologii badań dostępności farmaceutycznej i biologicznej
substancji leczniczych z różnych postaci leku , a także metodologii badań
dotyczącej biorównoważności leków
CP2
Poznanie wpływu czynników farmakotechnicznych i biologicznych na
dostępność farmaceutyczną i biologiczną substancji leczniczych
CP3
Poznanie biofarmaceutycznych aspektów podawania leków
CP4
Poznanie metodologii badań klinicznych związanych z preparatem
leczniczym (dobra praktyka kliniczna GCP i dobra praktyka laboratoryjna
GLP)
CP5
Poznanie aktualnych wymagań dotyczących rejestracji produktów
farmaceutycznych
WW1 Student powinien mieć wiadomości z zakresu technologii postaci leku:
- powinien znać rodzaje i sposoby otrzymywania postaci leku
- powinien znać rodzaje i właściwości substancji pomocniczych
stosowanych do otrzymywania postaci leku
- powinien znać drogi podawania leku
WW2 Student powinien mieć wiadomości z zakresu farmakokinetyki :
- powinien znać budowę i funkcję barier
biologicznych w organizmie
- powinien znać procesy, którym podlega postać leku i substancja
lecznicza w ustroju
- powinien znać parametry farmakokinetyczne
opisujące procesy wchłaniania, dystrybucji i
eliminacji leków
- powinien znać uwarunkowania fizjologiczne,
patologiczne i środowiskowe wpływające na procesy
farmakokinetyczne
EK1
D.W3. student zna i rozumie kryteria oceny dostępności biologicznej
substancji leczniczej z postaci leku oraz sposoby oceny dostępności
farmaceutycznej
EK2
EK3
EK4
EK5
D.W4. student rozumie znaczenie czynników charakteryzujących
substancję leczniczą i postać leku dla poprawy dostępności biologicznej
substancji leczniczej i modyfikacji czasu jej działania
D.W5. student zna zagadnienia związane z korelacją wyników badań in
vitro – in vivo (IVIVC)
D.W6. student zna zagadnienia związane z oceną biofarmaceutyczną
leków oryginalnych i generycznych
D.W11. student zna i rozumie zagadnienia związane z
biorównoważnością leków
168
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
Treści
programowe
W1
W2
D.W15. student zna drogi podania i dawkowanie leków
D.U1. student przedstawia znaczenie badań dostępności biologicznej oraz
biorównoważności w ocenie leków i wymagania dotyczące tych badań
D.U2. student wyjaśnia znaczenie badań dostępności farmaceutycznej dla
oceny biorównoważności różnych postaci leku i przedstawia wpływ
postaci leków i warunków badania na wyniki tych badań
D.U3. student uzasadnia możliwość zwolnienia produktu leczniczego z
badań biorównoważności
in vivo w oparciu o system klasyfikacji BCS
D.U4. student przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i
biologicznej substancji leczniczej w wyniku modyfikacji postaci leku
D.U5. student ocenia różnice we wchłanianiu substancji leczniczej w
zależności od składu leku, jego formy oraz warunków fizjologicznych i
patologicznych
D.U38. student korzysta ze źródeł informacji na temat badań dostępności
biologicznej i biorównoważności oraz dostępności farmaceutycznej, w
tym wytycznych, publikacji naukowych i przepisów prawa
D.U39. student łączy informacje z różnych dyscyplin w celu
przewidywania skuteczności terapeutycznej, w zależności od rodzaju
postaci leku i miejsca aplikacji
D.U40. student przeprowadza badanie uwalniania z doustnych postaci
leku, w celu wykazania podobieństwa różnych produktów leczniczych
D.U41. student interpretuje wyniki badań w zakresie oceny
biofarmaceutycznej różnych postaci leku
D.U42. student dokonuje oceny biofarmaceutycznej leku na podstawie
analizy uzyskanych informacji
D.U43. student określa właściwy sposób aplikacji leku, z uwzględnieniem
jego właściwości
Nazwa
Liczba
godzin
Dostępność farmaceutyczna, definicja, metody badania,
parametry dostępności farmaceutycznej.
2
Dostępność biologiczna substancji leczniczych.
Równoważność biologiczna produktów farmaceutycznych.
2
169
W3
Zasady Dobrej Praktyki w
Badaniach Klinicznych (GCP)
1
W4
Zasady Dobrej Praktyki
Laboratoryjnej (GLP)
1
W5
Biofarmaceutyczne aspekty leków doustnych
2
W6
Biofarmaceutyczne aspekty leków transdermalnych
2
W7
Biofarmaceutyczne aspekty leków donosowych.
1
W8
Biofarmaceutyczne aspekty leków doodbytniczych i
dopochwowych
2
Biofarmaceutyczne aspekty leków do oczu
1
W9
W10
S1
S2
S3
Badania dostępności i biorównoważności leków zgodnie z
przepisami prawa unijnego
Wpływ postaci leku oraz substancji pomocniczych na
dostępność farmaceutyczną wybranych substancji
leczniczych
Wpływ metodyki badania na dostępność farmaceutyczną
Zasady Dobrej Praktyki w Badaniach Klinicznych (GCP) w
badaniach dostępności i równoważności biologicznej
1
2,5
2,5
2,5
Zasady Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP) w badaniach
dostępności i równoważności biologicznej. Walidacja
metody analitycznej
2,5
S5
Parametry dostępności biologicznej substancji leczniczych.
Ocena równoważności biologicznej produktów
farmaceutycznych
2,5
S6
Odstąpienie od badań równoważności biologicznej.
Biofarmaceutyczny system klasyfikacji substancji
leczniczych (BCS)
1,5
S4
S7
Enancjomery i metabolity w badaniach równoważności
biologicznej. Statystyczne opracowanie wyników badań
równoważności biologicznej
1
170
C1
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Badanie wpływu związków powierzchniowoczynnych oraz
lepkości na dostępność farmaceutyczną ibuprofenu i
10
paracetamolu z doustnych zawiesin pediatrycznych. Badanie
wpływu substancji pomocniczych na szybkość uwalniania
kwasu salicylowego i salicylanu sodowego z maści
C2
Obliczenia dotyczące wyznaczania parametrów dostępności
biologicznej leków
5
EK1
W1,W2,S1,S2,C1
EK2
W2, S5
EK3
W1,W2,S6
EK4
W2, S5
EK5
W2, S5, S6, S7
EK6
W5, W6, W7, W8, W9
EK7
W2, W3, W4, S6, S7, C2
EK8
W1, S2, S6, S7, C1
EK9
S6
EK10 S1, C1
EK11 W5, W6, W7, W8, W9
EK12 W10, S3, S4, S6
EK13 W5, W6, W7, W8, W9, S1
EK14 C1
EK15 C2
EK16 C2
EK17 W2, W5, W6, W7, W8, W9
F
S1 – S7, C1 – C2
P
W1 – W10, S1 – S7
EK1 :D.W3. student zna i rozumie kryteria oceny dostępności biologicznej
substancji leczniczej z postaci leku oraz sposoby oceny dostępności
farmaceutycznej
2
3
4
5
EK2 : D.W4. student rozumie znaczenie czynników charakteryzujących substancję
leczniczą i postać leku dla poprawy dostępności biologicznej substancji leczniczej i
modyfikacji czasu jej działania
2
3
4
5
EK3 : D.W5. student zna zagadnienia związane z korelacją wyników badań in vitro
– in vivo (IVIVC)
2
3
4
5
EK4 : D.W6. student zna zagadnienia związane z oceną biofarmaceutyczną leków
oryginalnych i generycznych
2
171
3
4
5
EK5 : D.W11. student zna i rozumie zagadnienia związane z biorównoważnością
leków
2
3
4
5
EK6 : D.W15. student zna drogi podania i dawkowanie leków
2
3
4
5
EK7 : D.U1. student przedstawia znaczenie badań dostępności biologicznej oraz
biorównoważności w ocenie leków i wymagania dotyczące tych badań
2
3
4
5
EK8 : D.U2. student wyjaśnia znaczenie badań dostępności farmaceutycznej dla
oceny biorównoważności różnych postaci leku i przedstawia wpływ postaci leków i
warunków badania na wyniki tych badań
2
3
4
5
EK9 : D.U3. student uzasadnia możliwość zwolnienia produktu leczniczego z
badań biorównoważności in vivo w oparciu o system klasyfikacji BCS
2
3
4
5
EK10 : D.U4. student przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i
2
3
4
5
EK11 : D.U5. student ocenia różnice we wchłanianiu substancji leczniczej w
zależności od składu leku, jego formy oraz warunków fizjologicznych i
patologicznych
2
3
4
5
172
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
EK12 : D.U38. student korzysta ze źródeł informacji na temat badań dostępności
biologicznej i biorównoważności oraz dostępności farmaceutycznej, w tym
wytycznych, publikacji naukowych i przepisów prawa
2
3
4
5
EK13 : D.U39. student łączy informacje z różnych dyscyplin w celu
przewidywania skuteczności terapeutycznej, w zależności od rodzaju postaci leku i
miejsca aplikacji
2
3
4
5
EK14 : D.U40. student przeprowadza badanie uwalniania z doustnych postaci leku,
w celu wykazania podobieństwa różnych produktów leczniczych
2
3
4
5
EK15 : D.U41. student interpretuje wyniki badań w zakresie oceny
biofarmaceutycznej różnych postaci leku
2
3
4
5
EK16 : D.U42. student dokonuje oceny biofarmaceutycznej leku na podstawie
analizy uzyskanych informacji
2
3
4
5
EK17 : D.U43. student określa właściwy sposób aplikacji leku, z uwzględnieniem
jego właściwości
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
S
15
C
15
3
5
5
20
1. Janicki S., Sznitowska M., Zieliński W.:Dostępność farmaceutyczna i
dostępność biologiczna leków, Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa” Sp. z o.o.,
Warszawa 2001.
173
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
2. Marzec A.: Badanie dostępności i równoważności biologicznej, Ośrodek
Informacji Naukowej OINPHARMA Sp. z o.o., Warszawa 2007.
1. Herman T.: Farmakokinetyka, teoria i praktyka, PZWL, Warszawa 2002.
Prof. dr hab. Edmund Sieradzki; dr Ewa Siedlecka
174
Karta
przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
FARMAKOKINETYKA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Semestr: zimowy
Profil praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z matematycznym opisem losów leku w ustroju.
CP2
Przedstawienie podstawowych parametrów farmakokinetycznych oraz
CP3
ich interpretacji i wykorzystania w opracowaniu prawidłowego
schematu dawkowania.
CP4
Przedstawienie czynników fizjologicznych i patofizjologicznych
modyfikujących farmakokinetykę substancji leczniczych.
CP5
Zapoznanie z farmakokinetyką niezależną od modelu –
niekompartmentowe ujęcie opisu losów leku w ustroju.
Zapoznanie z modelem fizjologicznym opisu losów leku w ustroju.
WW1
Student zna matematyczne podstawy statystyki.
WW2
Zna podstawy biochemii.
WW3
Zna podstawy anatomii człowieka.
WW4
Zna podstawy patofizjologii.
WW5
Zna rolę farmaceuty w prowadzeniu badań klinicznych.
EK1
D.W2. Rozumie procesy, jakim podlega lek w organizmie, w zależności
od drogi podania.
EK2
D.W7. Zna i rozumie procesy farmakokinetyczne (ADME) decydujące
o zależności dawka – stężenie - czas
EK3
D.W8. Zna parametry farmakokinetyczne opisujące procesy
wchłaniania, dystrybucji i eliminacji leków oraz sposoby ich
wyznaczania.
EK4
D.W9. Zna i rozumie uwarunkowania fizjologiczne, patofizjologiczne i
środowiskowe wpływające na przebieg procesów farmakokinetycznych.
EK5
D.W10. Zna podstawy terapii monitorowanej stężeniem leku.
EK6
D.W15. Zna drogi podania i dawkowania leków.
EK7
D.U6. Oblicza i interpretuje parametry farmakokinetyczne leku
wyznaczone z zastosowaniem modeli farmakokinetycznych lub
techniką bezmodelową.
D.U7. Uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u
EK8
indywidualnego chorego ( w zależności od schorzeń, wieku, czynników
genetycznych itp.)
D.U8. Określa zmiany dawkowania leku u indywidualnego chorego w
EK9
oparciu o monitorowanie stężenia tego leku we krwi.
D.U9.Wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji w fazie
EK10
farmakokinetycznej i interpretuje wpływ czynników na działanie leków.
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Rzędowość reakcji. Model I-kompartmentowy – podanie iv
(bolus). Objętość dystrybucji. Klirens leku. Parametry
175
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
farmakokinetyczne. Wpływ czynników fizjologicznych i
patofizjologicznych na parametry farmakokinetyczne.
3
W2
Model I-kompartmentowy – wlew ciągły. Model Ikompartmentowy – podanie pozanaczyniowe.
2
W3
Model II-kompartmentowy – podanie iv. Model IIkompartmentowy – podanie pozanaczyniowe. System
2
LADME.
W4
Farmakokinetyka niezależna od modelu. Model fizjologiczny.
Farmakokinetyka wielokrotnego podania.
2
W5
Klirens narządowy. Farmakokinetyka przepływowozależna.
Czynniki patofizjologiczne. Wiązanie leku z białkami.
Niwydolność wątroby i nerek.
2
W6
Farmakokinetyka nieliniowa. Metabolizm. Efekt pierwszego
przejścia. Krążenie wątrobowo-jelitowe.
2
W7
Czynniki wpływające na farmakokinetykę. Terapia
monitorowana pomiarem stężenia.
2
S1
Rzędowość reakcji. Regresja liniowa. Model Ikompartmentowy – podanie iv – injekcja szybka (bolus).
3
Model I-kompartmentowy – infuzja ciągła.
S2
Model I-kompartmentowy – podanie pozanaczyniowe. Model
I-kompartmentowy – podanie iv.
3
S3
Model II-kompartmentowy – podanie pozanaczyniowe.
Farmakokinetyka niezależna od modelu.
3
S4
Farmakokinetyka wielokrotnego podania. Obliczenia schematu
dawkowania – przedział dawkowania, dawka inicjująca i
podtrzymująca. Obliczenia i interpretacja parametrów
3
farmakokinetycznych.
S5
Interakcje farmakokinetyczne. Wpływ czynników
chorobowych na farmakokinetykę leków.
3
EK1
D.W2
W1, W5;
EK2
D.W7
W3,
EK3
D.W8
W1;
S2, S3
EK4
D.W9
W1, W5;
EK5
D.W10
W7;
S4
EK6
D.W15
W1 – W7; S4
EK7
D.U6
S1 – S4
D.U7
S2, S4, S5
EK8
EK9
D.U8
S4
EK10
D.U9
S2, S4, S5
F
W1 – W4;
S1 – S3;
P
W1 – W7;
S1 – S5;
EK1 D.W2. Rozumie procesy, jakim podlega lek w organizmie, w zależności od
drogi podania.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK2 D.W7. Zna i rozumie procesy farmakokinetyczne (ADME) decydujące o
zależności dawka – stężenie - czas
176
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK3 D.W8. Zna parametry farmakokinetyczne opisujące procesy wchłaniania,
dystrybucji i eliminacji leków oraz sposoby ich wyznaczania.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK4 D.W9. Zna i rozumie uwarunkowania fizjologiczne, patofizjologiczne i
środowiskowe wpływające na przebieg procesów farmakokinetycznych.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK5 D.W10. Zna podstawy terapii monitorowanej stężeniem leku.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK6 D.W15. Zna drogi podania i dawkowania leków.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK7 D.U6. Oblicza i interpretuje parametry farmakokinetyczne leku wyznaczone
z zastosowaniem modeli farmakokinetycznych lub techniką bezmodelową.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK8 D.U7. Uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
chorego ( w zależności od schorzeń, wieku, czynników genetycznych itp.)
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK9 D.U8. Określa zmiany dawkowania leku u indywidualnego chorego w
oparciu o monitorowanie stężenia tego leku we krwi.
2
3
Umie 60% - 79%
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
EK10 D.U9.Wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji w fazie farmakokinetycznej i
interpretuje wpływ czynników na działanie leków.
2
3
Umie 60% - 79%
177
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
4
Umie 80% - 89%
5
Umie 90% - 100%
Godziny kontaktowe
W
S
Liczba godzin
15
15
20
ECTS
2
1. Hermann T.: Farmakokinetyka. Teoria i praktyka, PZWL, Warszawa 2002
2. Ritschel W.A., Kearns G. L.: Handbook of basic pharmacokinetics
…including clinical applicatios, American Pharmacists Association, Sixth
edition, 2007
1. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H. K., Ruth P., Schafer-Korting M.:
Farmakologia i toksykologia, Wydanie II polskie poprawione i uzupełnione,
Redakcja naukowa Włodzimierz Buczek, Wrocław 2010.
Prof. WUM dr hab. Edmund Sieradzki
178
Karta przedmiotu
Nazwa: FARMAKOLOGIA Z FARMAKODYNAMIKĄ
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Język: polski
Profil: praktyczny
Cel przedmiotu
CP1
Przyswojenie wiedzy umożliwiającej zrozumienie wpływu leków na
organizm i organizmu na lek w oparciu o ogólne zasady i prawidła,
jakimi podlegają procesy zachodzące w układzie lek-organizm
CP2
Przyswojenie wiedzy o różnych mechanizmach działania leków,
działaniach niepożądanych i interakcjach leków oraz procesów
farmakokinetycznych.
CP3
Umiejętność wykorzystania nabytej wiedzy o lekach w zależności od
postaci leku, drogi podania, stanu klinicznego oraz wieku, płci i rasy
pacjenta z uwzględnieniem polimorfizmu genetycznego w dalszym
procesie kształcenia.
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
Student powinien posiadać wiedzę z zakresu prawidłowej budowy i
funkcji komórek, tkanek, narządów i układów organizmu ludzkiego
oraz rozumie współzależności ich budowy i funkcji w warunkach
zdrowia i choroby a także ma podstawową wiedzę na temat rozwoju
organizmu ludzkiego, homeostazy ustrojowej i jej regulacji,
procesów reprodukcji, starzenia się i śmierci. Ponadto student ma
wiedzę o budowie i funkcji węglowodanów, lipidów, kwasów
nukleinowych, peptydów i białek oraz procesach metabolicznych na
poziomie molekularnym, komórkowym, narządowym i ustrojowym.
Zna metody oceny procesów biochemicznych i przemian
metabolicznych w warunkach fizjologicznych i patologicznych.
Rozumie relacje między strukturą związków chemicznych a
reakcjami zachodzącymi w organizmie człowieka.
Student rozumie funkcjonowanie układu krążenia, oddechowego,
pokarmowego, krwionośnego, moczowego, odpornościowego i
nerwowego oraz powstawanie i znaczenie płynów ustrojowych,
wydzielin i wydalin.
WW3
Zna objawy i przyczyny wybranych zaburzeń i zmian chorobowych
oraz metody ich oceny oraz rozumie związek między
nieprawidłowościami morfologicznymi a funkcją zmienionych
narządów i układów, objawami klinicznymi.
WW4
Zna kliniczne aspekty zaburzeń metabolicznych oraz metody
laboratoryjnej oceny procesów metabolicznych w aspekcie
mechanizmów rozwoju i przebiegu choroby.
179
WW5
WW6
WW7
WW8
WW9
WW10
Efekty
kształcenia
E.K 1
D.W1.
E.K 2
D.W2.
E.K 3
D.W3
E.K 4
D.W6
E.K 5
D.W7
E.K 6
D.W8
E.K 7
D.W9
E.K 8
D.W11
E.K 9
D.W12
E.K 10
E.K 11
E.K 12
E.K 13
E.K 14
E.K 15
E.K 16
D.W13
D.W.15
D.W.16
D.W.17
D.W.18
D.W.19
D.W.20
Zna kliniczne aspekty zaburzeń hematopoezy i hemostazy (w tym:
niedokrwistości, nadkrzepliwości i niedokrzepliwości).
Zna patogenezę, patomechanizm, epidemiologię oraz główne objawy
kliniczne chorób wywołanych przez bakterie, grzyby i wirusy.
Ponadto zna mechanizmy pasożytnictwa, drogi przenoszenia i
chorobotwórczość pasożytów człowieka. Powinien znać metody ich
rozpoznawania (makroskopowe, mikroskopowe, immunologiczne i
molekularne).
Zna zagadnienia związane z oceną leków w organizmie i parametry
farmakokinetyczne decydujące o zależności dawka-stężenie-czas.
Zna parametry opisujące procesy wchłaniania, dystrybucji i
eliminacji leków oraz sposoby ich wyznaczania. Ponadto zna i
rozumie podstawowe zagadnienia związane z biorównoważnością
leku.
Zna różne postacie leków, możliwości ich modyfikacji a także różne
drogi podania leków a także interpretuje wyniki badań w zakresie
oceny biofarmaceutycznej różnej postaci leków. Ponadto rozumie
zależności między składem leku, jego formy, warunków
fizjologicznych i patologicznych.
Potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role oraz
wykazuje umiejętność i nawyki samokształcenia.
Wykorzystuje nabyte wiadomości z fizjologii, patofizjologii,
mikrobiologii, immunologii, farmakokinetyki oraz chemii leków do
zrozumienia mechanizmów działań niepożądanych oraz interakcji
lekowych.
Zna budowę i funkcję barier biologicznych w organizmie, które
wpływają na wchłanianie i dystrybucję leku;
rozumie procesy, jakim podlega lek w organizmie, w zależności od
drogi podania
zna i rozumie kryteria oceny dostępności biologicznej substancji
leczniczej z postaci leku oraz sposoby oceny dostępności
farmaceutycznej
zna zagadnienia związane z oceną biofarmaceutyczną leków
zna i rozumie procesy farmakokinetyczne (ADME) decydujące o
zależności dawka – stężenie - czas
zna parametry farmakokinetyczne opisujące procesy wchłaniania,
dystrybucji i eliminacji leków oraz sposoby ich
wyznaczania;
zna i rozumie uwarunkowania fizjologiczne, patofizjologiczne i
środowiskowe wpływające na przebieg procesów
farmakokinetycznych;
zna i rozumie zagadnienia związane z biorównoważnością leków;
zna i rozumie podstawowe pojęcia i zagadnienia związane z
działaniem leków;
zna i rozumie czynniki wpływające na działanie leków;
zna drogi podania i dawkowanie leków
zna punkty uchwytu i mechanizmy działania leków;
rozumie komórkowe i molekularne mechanizmy działania leków;
zna właściwości farmakologiczne poszczególnych grup leków;
zna wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych grup leków;
zna działania niepożądane swoiste dla leku i zależne od dawki;
180
E.K 17
E.K 18
E.K 19
D.W.21
D.W23
D.W24
E.K 20
D.U4
E.K 21
D.U5
E.K 22
D.U7
E.K 23
D.U9
E.K 24
D.U10
E.K 25
D.U11
E.K 26
D.U12
E.K 27
D.U13
E.K 28
E.K
29
E.K 30
D.U14
D.U15
E.K 31
D.U17
E.K 32
D.U18
E.K 33
D.U23
E.K 34
D.U41
E.K 35
D.U43
E.K 36
D.U46
E.K 37
D.U47
E.K 38
D.U48
E.K 39
D.U49
E.K 40
D.U51
E.K 41
D.U52
E.K 42
D.U66
E.K 43
D.U67
Treści programowe
D.U16
zna klasyfikację działań niepożądanych;
zna zasady prawidłowego kojarzenia leków;
zna możliwości unikania niekorzystnych interakcji
przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i biologicznej
substancji leczniczej w wyniku modyfikacji postaci leku
ocenia różnice we wchłanianiu substancji leczniczej w zależności od
składu leku, jego formy oraz warunków fizjologicznych i
patologicznych
uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
chorego (w zależności od schorzeń, wieku, czynników genetycznych
itp.);
wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji w fazie farmakokinetycznej i
interpretuje wpływ czynników na działanie leków;
uzasadnia wpływ czynników dziedzicznych na skuteczność i
wyjaśnia właściwości farmakologiczne leku w oparciu o punkt
uchwytu i mechanizm działania
przewiduje działania niepożądane, w zależności od dawki i drogi
podania leku;
wymienia wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych grup
leków;
uzasadnia korzyści wynikające ze stosowania leku złożonego;
wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem;
przewiduje skutki niekorzystnych interakcji i im zapobiega;
wykorzystuje nabyte wiadomości z fizjologii, patofizjologii,
mikrobiologii, immunologii, farmakokinetyki oraz chemii leków do
zrozumienia mechanizmów działań niepożądanych oraz interakcji
lekowych
udziela informacji o działaniu leku w sposób zrozumiały dla
pacjenta;
ocenia różnice w zagadnieniach związanych z rodzajem narażenia na
trucizny (toksyczność ostra, przewlekła, efekty odległe);
interpretuje wyniki badań w zakresie oceny biofarmaceutycznej
różnych postaci leku
określa właściwy sposób aplikacji leku, z uwzględnieniem jego
właściwości;
współdziała w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności
farmakoterapii
udziela informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniu niepożądanym leku
przewiduje wystąpienie działania niepożądanego leku;
zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem;
przekazuje zdobyte wiadomości z zakresu farmakologii w sposób
zrozumiały dla pacjenta
współpracuje z lekarzem w celu wyboru właściwego leku
przedstawia informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego w
sposób przystępny i dostosowany do poziomu odbiorców;
udziela porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań, interakcji i
działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego
Liczba
Nazwa
godzin
181
W1
W2
Drogi wprowadzania i wchłaniania leków; dystrybucja,
biotransformacja i eliminacja leków.
Mechanizm działania leków, wpływ na swoisty receptor,
elementy molekularne; objawy niepożądane (tolerancja,
tachyfilaksja).
2
2
W3
Interakcje leków, elementy farmakogenetyki.
2
W4
Zasady przekaźnictwa nerwowego; układy
monoaminergiczne w ośrodkowym układzie nerwowym.
2
W5
Mechanizmy działania leków psychotropowych.
2
W6
W7
Podział i charakterystyka grup leków psychotropowych,
zastosowanie kliniczne.
Zaburzenia snu i bezsenność; podstawy postępowania
farmakoterapeutycznego.
2
2
W8
Farmakoterapia padaczki.
2
W9
Parkinsonizm – leczenie.
2
W10
W11
W12
Endogenne peptydy i ich udział w przekaźnictwie
bólowym.
Lekozależność ze szczególnym uwzględnieniem
alkoholizmu; postępowanie i leczenie.
Prostanoidy, udział w mechanizmie działania i objawach
niepożądanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
2
2
2
W13
Leczenie chorób reumatycznych
2
W14
Osteoporoza-standardy postępowania
2
W15
Ostre zespoły wieńcowe
2
W16
Postępowanie we wstrząsie, niewydolność obwodowa
2
W17
Leczenie astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
2
W18
Niewydolność krążenia
2
W19
Farmakoterapia nadciśnienia
2
W20
Leki stosowane w chorobie niedokrwienna serca
2
W21
Leki antyarytmiczne; mechanizmy działania i podział
2
W22
Statyny
2
W23
Choroba wrzodowa
2
W24
Ogólne zasady chemioterapii
2
W25
Antybiotyki β-laktamowe
2
W26
Aminoglikozydy, tetracykliny, makrolity, grupa
klindamycyny, chloramfenikolu, antybiotyki peptydowe.
2
W27
Leczenie gruźlicy, leki przeciwgrzybicze
2
182
W28
Chemioterapia chorób wywołanych przez pasożyty
2
W29
Leki przeciwwirusowe
2
W30
Antykoncepcja
2
C1
Środki stosowane w znieczuleniu ogólnym
2,5
C2
Rodzaje znieczuleń-część eksperymentalna
2,5
C3
Leki nasenne (mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania, interakcje)
2,5
C4
Działanie leków nasennych-część eksperymentalna
2,5
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
C13
C14
C15
C16
C17
C18
Podział leków przeciwpadaczkowych i ich mechanizmy
działania, działania niepożądane, wskazania,
przeciwwskazania.
Schematy leczenia padaczki z uwzględnieniem rodzaju
padaczki, wieku chorego, schorzeń towarzyszących oraz u
kobiet w ciąży. Interakcje
Neuroleptyki- podział grup ze względu na mechanizm
działania i działania niepożądane,
Neuroleptyki- zastosowanie (z uwzględnieniem kobiet w
ciąży, karmiących i osób starszych), przeciwwskazania,
interakcje.
Działanie leków neuroleptycznych- część eksperymentalna
Anksjolityki (mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania, interakcje).
Leki antydepresyjne (mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania, interakcje).
Zastosowanie leków przeciwdepresyjnych u kobiet w
ciąży, karmiących, osób starszych i w innych zespołach
chorobowych.
Leki stosowane w Chorobie Parkinsona (mechanizm
działania, zastosowanie, działania niepożądane,
przeciwwskazania, interakcje). Farmakoterapia chorób
neurodegeneracyjnych.
Leki opioidowe (mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania).
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (mechanizm działania,
zastosowanie, działania niepożądane, przeciwwskazania).
Leczenie bólu-część eksperymentalna
Leczenie wybranych zespołów bólowych.
Interakcje leków przeciwbólowych
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów i dny
moczanowej.
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
C19
Sympatykomimetyki, mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania i wpływ leków
na wyniki badań diagnostycznych). Część doświadczalna.
2,5
C20
Sympatykolityki, (mechanizm działania, zastosowanie,
działania niepożądane, przeciwwskazania
2,5
C21
Parasympatykomimetyki, (mechanizm działania,
2,5
183
C22
C23
C24
C25
C26
C27
C28
C29
C30
C31
C32
C33
C34
C35
C36
C37
C38
C39
C40
C41
C42
Parasymaptykolityki, leki ganglioplegiczne (mechanizm
przeciwwskazania). Leczenie nikotynizmu.
Farmakoterapia układu współczulnego i
przywspółczulnego-część eksperymentalna
Przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe (mechanizm działania,
Część doświadczalna
Leki miejscowo - znieczulające (mechanizm działania,
Część doświadczalna.
Leki mukolityczne i wykrztuśne (mechanizm działania,
zastosowanie, działania niepożądane, przeciwwskazania,
interakcje)
Leki przeciwkaszlowe (mechanizm działania,
zastosowanie, działania niepożądane, przeciwwskazania,
interakcje).
Leki stosowane w leczeniu astmy (mechanizm działania,
działania niepożądane, przeciwwskazania)
Leczenie astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w
różnych stanach klinicznych. Interakcje
Ogólne zasady postępowania w chorobach układu
oddechowego
Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego
(mechanizm działania, zastosowanie, działania
niepożądane, przeciwwskazania)
Leki antyarytmiczne (mechanizm działania, zastosowanie,
Leki działające na układ Renina-Angiotensyna-Aldosteron
(zastosowanie, działania niepożądane, przeciwwskazania).
Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego
działające poza układem RAA (mechanizm działania,
Strategie leczenia nadciśnienia tętniczego z
uwzględnieniem wieku, towarzyszących stanów
patologicznych, u kobiet w ciąży i karmiących.
Leki hipolipemiczne (mechanizm działania, zastosowanie,
Grupy leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej
serca (mechanizm działania, zastosowanie, działania
niepożądane, przeciwwskazania). Część pokazowa.
Leki moczopędne (mechanizm działania, zastosowanie,
Leki moczopędne-część eksperymentalna
Leki stosowane w niedokrwistości (mechanizm działania,
zastosowanie, działania niepożądane, przeciwwskazania)
Leki stosowane w nadkrzepliwości krwi (mechanizm
przeciwwskazania, interakcje)
Leki stosowane w niedokrzepliwości krwi (mechanizm
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
184
C43
C44
C45
C46
C47
C48
C49
C50
C51
C52
C53
C54
C55
C56
C57
C58
C59
C60
Narzędzia
dydaktyczne
E.K1
E.K 2
E.K 3
E.K 4
E.K 5
E.K 6
E.K 7
E.K 8
E.K 9
E.K 10
E.K 11
E.K 12
przeciwwskazania)
Polifarmakoterapia chorób układu krążenia
Interakcje leków stosowanych w chorobach układu
krążenia.
Leki stosowane w chorobie wrzodowej
Leki wpływające na czynność przewodu pokarmowego
niepożądane, przeciwwskazania, interakcje)
Leki przeciwhistaminowe (mechanizm działania,
Leki stosowane w chorobach alergicznych
Leki stosowane w nadczynności i niedoczynności tarczycy
niepożądane, przeciwwskazania).
Insulinoterapia- rodzaje insulin, schematy dawkowania,
działania niepożądane, wskazania, przeciwwskazania
Doustne leki przeciwcukrzycowe (mechanizm działania,
Polifarmakoterapia chorób metabolicznych. Interakcje.
Penicyliny (mechanizm działania, zastosowanie, działania
Cefalosporyny (mechanizm działania, zastosowanie,
Aminoglikozydy, makrolidy, tetracykliny (mechanizm
przeciwwskazania)
Linkosamidy, antybiotyki peptydowe, antybiotyki z grupy
wankomycyny, streptograminy (mechanizm działania,
Chemioterapeutyki przeciwgruźlicze (mechanizm
przeciwwskazania)
Inhibitory gyrazy, sulfonamidy (mechanizm działania,
Interakcje chemioterapeutyków
Leki przeciwwirusowe (mechanizm działania,
Leki przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
2,5
185
E.K 13
E.K 14
E.K 15
E.K 16
E.K 17
E.K 18
E.K 19
Ocena studenta
Szczegóły oceny
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C1-C60
W2-W30, C1-C60
W2,
W1-W30, C1-C60
W3, C3,C6, C8, C10, C17 C26, C27, C29, C41, C46, C58
C3, C5, C7, C10, C11-C14, C16, C18-C22, C24-C38, C40-C43,
E.K 20
C45-C60
E.K 21
W1-W2, W4-W30, C1-C60
C1,C3, C6, C8, C10, C11, C12C13, C14, C16-C22, C24-C27, C29E.K 22
C32, C35-C38, C40-C60
C3, C5, C7, C10, C11-C14, C16, C18-C22, C24-C38, C40-C43,
E.K 23
C45-C60
E.K 24
W3, C3,C6, C8, C10, C17, C26, C27, C29, C41, C46, C58
E.K 25
W1-W30, C1-C60
E.K 26
W2-W30, C1-C60
W4-W30, C3, C5, C7, C10, C11-C14, C16, C18-C22, C24-C38,
E.K 27
C40-C43, C45-C60
E.K 28
C1-C60
E.K 29
W3, C3,C6, C8, C10, C17 C26, C27, C29, C41, C46, C58
E.K 30
W3, C3,C6, C8, C10, C17 C26, C27, C29, C41, C46, C58
E.K 31
W1-W30, C1-C60
W1-W30, C3, C5, C7, C10, C11-C14, C16, C18-C22, C24-C38,
E.K 32
C40-C43, C45-C60
E.K 33
W2-W30, C1-C60
E.K 34
W1
E.K 35
C1, C6-C8, C10-C14, C16, C18-C22, C24-C38, C40-C60
E.K 36
W2-W30, C1-C60
E.K 37
W1-W30, C1-C60
E.K 38
W1-W30, C1-C60
E.K 39
W3, C3,C6, C8, C10, C17 C26, C27, C29, C41, C46, C58
E.K 40
W1-W30, C1-C60
E.K 41
W1-W30, C1-C60
E.K 42
W1-W30, C1-C60
E.K 43
W2-W30, C1-C60
4 kolokwia ustne połączone z krótkim sprawdzianem testowym
F
obejmują tematy przedstawiane na ćwiczeniach (C1-C60),
Test zaliczający obejmuje zakres materiału wykładowego i
P
ćwiczeniowego (W1-W30, C1-C60), egzamin poprawkowy pisemny
obejmuje tematy (W1-W30, C1-C60).
E.K1: D.W1 zna budowę i funkcję barier biologicznych w organizmie, które
wpływają na wchłanianie i dystrybucję leku;
2
3
4
5
E.K 2: D.W2 rozumie procesy, jakim podlega lek w organizmie, w zależności od
drogi podania
2
3
4
186
5
E.K 3: D.W3 zna i rozumie kryteria oceny dostępności biologicznej substancji
leczniczej z postaci leku oraz sposoby oceny dostępności farmaceutycznej
2
3
4
5
E.K 4: D.W6 zna zagadnienia związane z oceną biofarmaceutyczną leków
2
3
4
5
E.K 5: D.W7 zna i rozumie procesy farmakokinetyczne (ADME) decydujące o
zależności dawka – stężenie – czas
2
3
4
5
E.K 6: D.W8 zna parametry farmakokinetyczne opisujące procesy wchłaniania,
dystrybucji i eliminacji leków oraz sposoby ich
wyznaczania;
2
3
4
5
E.K 7: D.W9 zna i rozumie uwarunkowania fizjologiczne, patofizjologiczne i
środowiskowe wpływające na przebieg procesów
farmakokinetycznych;
2
3
4
5
E.K 8: D.W11 zna i rozumie zagadnienia związane z biorównoważnością leków;
2
3
4
5
E.K 9: D.W12 zna i rozumie podstawowe pojęcia i zagadnienia związane z
działaniem leków;
2
3
4
5
E.K 10: D.W13 zna i rozumie czynniki wpływające na działanie leków;
2
3
4
5
E.K 11: D.W.15 zna drogi podania i dawkowanie leków
2
187
3
4
5
E.K.12: D.W.16 zna punkty uchwytu i mechanizmy działania leków
2
3
4
5
E.K 13: D.W.17 rozumie komórkowe i molekularne mechanizmy działania leków;
2
3
4
5
E. K 14: D.U18 zna właściwości farmakologiczne poszczególnych grup leków;
2
3
4
5
E. K. 15:D.W.19 zna wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych grup
leków;
2
3
4
5
E.K 16: D.W.20 zna działania niepożądane swoiste dla leku i zależne od dawki;
2
3
4
5
E.K. 17: D.W.21zna klasyfikację działań niepożądanych;
2
3
4
5
E.K. 18: D.W23 zna zasady prawidłowego kojarzenia leków;
2
3
4
5
E.K. 19: D.W24 zna możliwości unikania niekorzystnych interakcji
2
3
4
5
E. K. 20: D.U4 przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i
2
Nie potrafi przewidzieć treści zawartych w deskryptorze
3
Umie przewidzieć w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Umie dobrze przewidzieć treści zawarte w deskryptorze
5
Umie bardzo dobrze przewidzieć treści zawarte w deskryptorze
E.K. 21: D.U5 ocenia różnice we wchłanianiu substancji leczniczej w zależności
188
od składu leku, jego formy oraz warunków fizjologicznych i patologicznych
2
Nie potrafi ocenić treści zawartych w deskryptorze
3
Umie ocenić w stopniu podstawowym treści zawarte w deskryptorze
4
Umie dobrze ocenić treści zawarte w deskryptorze
5
Umie bardzo dobrze ocenić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 22: D.U7 uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
2
Nie potrafi uzasadnić konieczność zmian dawkowania leku u
indywidualnego chorego (w zależności od schorzeń, wieku,
czynników genetycznych itp.);
3
Umie w stopniu podstawowym uzasadnić konieczność zmian
dawkowania leku u indywidualnego chorego (w zależności od
schorzeń, wieku, czynników genetycznych itp.);
4
Umie dobrze uzasadnić konieczność zmian dawkowania leku u
indywidualnego chorego (w zależności od schorzeń, wieku,
5
Umie bardzo dobrze uzasadnić konieczność zmian dawkowania leku
u indywidualnego chorego (w zależności od schorzeń, wieku,
E.K. 23: D.U9 wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji w fazie farmakokinetycznej i
interpretuje wpływ czynników na działanie leków;
2
Nie potrafi wyjaśnić przyczyn i skutki interakcji w fazie
farmakokinetycznej i interpretuje wpływ czynników na działanie
leków
3
Umie wyjaśnić w stopniu podstawowym przyczyny i skutki
interakcji w fazie farmakokinetycznej i interpretuje wpływ
czynników na działanie leków
4
Umie dobrze wyjaśnić przyczyny i skutki interakcji w fazie
leków
5
Umie bardzo dobrze wyjaśnić przyczyny i skutki interakcji w fazie
leków
E.K.24: D.U10 uzasadnia wpływ czynników dziedzicznych na skuteczność i
2
Nie potrafi uzasadnić treści zawartych w deskryptorze
3
Umie uzasadnić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Umie dobrze uzasadnić treści zawarte w deskryptorze
5
Umie bardzo dobrze uzasadnić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 25: D.U11 wyjaśnia właściwości farmakologiczne leku w oparciu o punkt
uchwytu i mechanizm działania
2
Nie potrafi wyjaśnić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi wyjaśnić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze wyjaśnić przewidzieć treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze wyjaśnić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 26: D.U12 przewiduje działania niepożądane, w zależności od dawki i drogi
podania leku;
2
3
deskryptorze
4
189
5
E.K. 37: D.U13 wymienia wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych
grup leków;
2
Umie wymienić poniżej 51% treści deskryptora
3
Umie wymienić w zakresie 52%-67% treści deskryptora
4
Umie wymienić w zakresie 68% - 84% treści deskryptora
5
Umie wymienić w zakresie 85%-100% treści deskryptora
E.K. 28: D.U14 uzasadnia korzyści wynikające ze stosowania leku złożonego;
2
Nie potrafi uzasadnić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi uzasadnić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze uzasadnić treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze uzasadnić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 29: D.U15 wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem;
2
Nie potrafi wyjaśnić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi wyjaśnić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze wyjaśnić treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze wyjaśnić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 30: D.U16 przewiduje skutki niekorzystnych interakcji i im zapobiega;
2
3
deskryptorze
4
5
E.K. 31: D.U17 wykorzystuje nabyte wiadomości z fizjologii, patofizjologii,
mikrobiologii, immunologii, farmakokinetyki oraz chemii leków do zrozumienia
mechanizmów działań niepożądanych oraz interakcji lekowych
2
Nie potrafi wykorzystać treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi wykorzystać w stopniu podstawowym poprawnie treści
zawarte w deskryptorze
4
Potrafi dobrze wykorzystać treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze wykorzystać treści zawarte w deskryptorze
E.K. 32: D.U18 udziela informacji o działaniu leku w sposób zrozumiały dla
pacjenta;
2
Nie potrafi udzielić informacji o działaniu leku w sposób zrozumiały
dla pacjenta
3
Potrafi udzielić w stopniu podstawowym informacji o działaniu leku
w sposób zrozumiały dla pacjenta
4
Potrafi dobrze udzielić informacji o działaniu leku w sposób
5
Potrafi bardzo dobrze udzielić informacji o działaniu leku w sposób
E.K. 33: D.U23 ocenia różnice w zagadnieniach związanych z rodzajem narażenia
na trucizny (toksyczność ostra, przewlekła, efekty odległe);
2
Nie potrafi ocenić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi ocenić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze ocenić treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze ocenić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 34: D.U41 interpretuje wyniki badań w zakresie oceny biofarmaceutycznej
190
różnych postaci leku
2
Nie potrafi interpretować treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi interpretować w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze interpretować treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze interpretować treści zawarte w deskryptorze
E.K. 35: D.U43 określa właściwy sposób aplikacji leku, z uwzględnieniem jego
właściwości;
2
Nie potrafi określić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi określić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze określić treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze określić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 36: D.U46 współdziała w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i
skuteczności farmakoterapii
2
Nie potrafi współdziałać w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i
skuteczności farmakoterapii
3
Potrafi współdziałać w stopniu podstawowym w zakresie
zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności farmakoterapii
4
Potrafi dobrze współdziałać w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa
i skuteczności farmakoterapii
5
Potrafi bardzo dobrze współdziałać w zakresie zapewnienia
bezpieczeństwa i skuteczności farmakoterapii
E.K 37: D.U47 udziela informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniu niepożądanym leku
2
Nie potrafi udzielić informacji o mechanizmie działania,
właściwościach farmakologicznych i działaniu niepożądanym leku
3
Potrafi udzielić informacji w stopniu podstawowym o mechanizmie
działania, właściwościach farmakologicznych i działaniu
niepożądanym leku
4
Potrafi dobrze udzielić informacji o mechanizmie działania,
5
Potrafi bardzo dobrze udzielić informacji o mechanizmie działania,
E.K. 38: D.U48 przewiduje wystąpienie działania niepożądanego leku;
2
Nie potrafi przewidzieć wystąpienie działania niepożądanego leku
3
Potrafi przewidzieć w stopniu podstawowym wystąpienie działania
niepożądanego leku
4
Potrafi dobrze przewidzieć wystąpienie działania niepożądanego leku
5
Potrafi bardzo dobrze przewidzieć wystąpienie działania
niepożądanego leku
E.K. 39: D.U49 zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem;
2
Nie potrafi zapobiec interakcjom między lekami oraz między lekami
a pożywieniem
3
Potrafi zapobiec w stopniu podstawowym interakcjom między
lekami oraz między lekami a pożywieniem
4
Potrafi dobrze zapobiec interakcjom między lekami oraz między
lekami a pożywieniem
5
Potrafi bardzo dobrze zapobiec interakcjom między lekami oraz
między lekami a pożywieniem
E.K. 40: D.U51 przekazuje zdobyte wiadomości z zakresu farmakologii w sposób
191
2
3
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Nie potrafi przekazać treści zawartych w deskryptorze
Potrafi przekazać w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze przekazać treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze przekazać treści zawarte w deskryptorze
E.K. 41: D.U52 współpracuje z lekarzem w celu wyboru właściwego leku
2
Nie potrafi współpracować z lekarzem w celu wyboru właściwego
leku
3
Potrafi w stopniu dostatecznym współpracować z lekarzem w celu
wyboru właściwego leku
4
Potrafi dobrze współpracować z lekarzem w celu wyboru
właściwego leku
5
Potrafi bardzo dobrze współpracować z lekarzem w celu wyboru
właściwego leku
E.K. 42: D.U66 przedstawia informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego
w sposób przystępny i dostosowany do poziomu odbiorców;
2
Nie potrafi przedstawić treści zawartych w deskryptorze
3
Potrafi przedstawić w stopniu podstawowym treści zawarte w
deskryptorze
4
Potrafi dobrze przedstawić treści zawarte w deskryptorze
5
Potrafi bardzo dobrze przedstawić treści zawarte w deskryptorze
E.K. 43: D.U67 udziela porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań, interakcji i
działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego
2
Nie potrafi udzielić porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań,
interakcji i działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego
3
Potrafi udzielić w stopniu podstawowym porad w zakresie
stosowania, przeciwwskazań, interakcji i działań niepożądanych
leków pochodzenia roślinnego
4
Potrafi dobrze udzielić porad w zakresie stosowania,
przeciwwskazań, interakcji i działań niepożądanych leków
pochodzenia roślinnego
5
Potrafi bardzo dobrze udzielić porad w zakresie stosowania,
przeciwwskazań, interakcji i działań niepożądanych leków
pochodzenia roślinnego
Liczba godzin
ECTS
Godziny kontaktowe
W
60
C
150
17
150
150
8. Kostowski W.I. Farmakologia. Tom 1,2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
2010.
9. Janiec W. Farmakodynamika. Tom 1,2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa, 2009
10. Goodmana & Gillmana. Farmakologia. Tom I i II pod redakcją naukową
wydania polskiego, Wydawnictwo Czelej, 2007
11. Mutschler E. Farmakologia i Toksykologia., Wydawnictwo Medpharm, 2010
1. Lullmann H., Mohr K, Hein L. Kompendium Farmakologii Lullmanna, ,
Wydawnictwo Czelej, 2010
2. Brenner G.M., pod red. Mariana Wielosza. Farmakologia, Wydawnictwo
UW, 2009
dr hab. Helena Makulska-Nowak, dr hab. Magdalena Bujalska-Zadrożny, mgr
Krystyna Cegielska-Perun, mgr Anna de Corde, mgr Kamila Duda, dr Eliza
192
Dodatkowe
informacje
Koroś, mgr Agnieszka Kowalczyk, mgr Michał Pstrągowski, dr Mirosław
Rewekant, mgr Małgorzata Sasinowska-Motyl, mgr Jan Tatarkiewicz, mgr Emilia
Trzaska, dr Piotr Wesołowski
Zakład Farmakodynamiki
193
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
TOKSYKOLOGIA
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
WW3
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
Student nabywa umiejętność posługiwania się wiedzą z zakresu
toksykologii ogólnej i szczegółowej, oceny narażenia na substancje
toksyczne; oceny skutków działania substancji toksycznych
Poznanie elementów analizy toksykologicznej, wykrywanie
poszczególnych grup leków i innych związków w różnym materiale
biologicznym, nabywanie umiejętności wykrywania i oznaczania
ilościowego badanych związków,
Nabywanie umiejętności interpretacji uzyskanych wyników w różnym
materiale biologicznym
Zna podstawowe wiadomości nabyte z przedmiotów
I-III roku studiów a w szczególności:
nanocząsteczki – typy, struktura, właściwości fizyko-chemiczne
- chemizm rodników tlenowych, wielostopniowa redukcja cząsteczki tlenu
- rodniki azotowe
- budowa anatomiczna roślina, szczur, ludzka
- struktura komórki, tkanek, narządów, frakcje komórkowe
- podstawy genetyki, funkcjonowania DNA
- podstawy enzymologii, kinetyki
- neuroprzekaźniki
- statystyka – zmienne powiązane, szacowanie różnic statystycznie
istotnych
- walidacja metod spektralnych i chromatograficznych
- techniki NMR
Posiada umiejętności do samodzielnej pracy
Posiada umiejętności manualne nabyte podczas laboratoriów odbytych na I
–III roku studiów, umie obsługiwać prosty sprzęt analityczny a w
szczególności:
- ważenie na różnych typach wag
- posługiwanie się pipetami zwykłymi, automatycznymi,
mikrostrzykawkami
- obsługa „spekola”
- obsługa wyparki próżniowej
- umiejętność ekstrakcji „płyn-płynem”, „płyn-ciało stałe”
- sporządzanie roztworów, rozcieńczanie, obliczenia matematyczne
D.W26. zna podstawowe pojęcia związane z toksykologią, nazewnictwo,
rodzaje zatruć i inne
D.W27. zna procesy, jakim podlega ksenobiotyk w ustroju, ze szczególnym
uwzględnieniem procesów biotransformacji, w zależności od drogi podania
D.W28. zna różnorodne mechanizmy działania toksycznego ksenobiotyków
oraz zasady postępowania w zatruciach;
D.W29. zna zasady monitoringu powietrza w ocenie narażenia na podstawie
stosowanych metod detekcji różnych trucizn w powietrzu i materiale
biologicznym
D.W30. zna zagadnienia związane z toksykologią szczegółową, w tym
między innymi z działaniem toksycznym wybranych leków i substancji
uzależniających, metali, związków nieorganicznych i organicznych, takich
jak alkohole, pestycydy i
tworzywa sztuczne
D.U23. ocenia różnice w zagadnieniach związanych z rodzajem narażenia
na trucizny (toksyczność ostra, przewlekła, efekty odległe);
194
EK7
EK8
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
D.U55. interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania toksycznego
ksenobiotyku;
D.U56. przeprowadza izolację trucizn z materiału biologicznego
Nazwa
Liczba
godzin
Cele kształcenia w dziedzinie toksykologii, rys historyczy,
powiązania z innymi dyscyplinami naukowymi, działy
3
toksykologii, zadania naukowe i praktyczne, źródła informacji
toksykologicznych
Toksykologia ogólna – podstawowe pojęcia: trucizna i zatrucie,
toksykometria, kierunki działania toksycznego, dawka i stężenia
3
trucizny, zależność dawka-efekt, ryzyko i bezpieczeństwo
chemiczne
Losy leków i trucizn w organizmie, biotransformacja trucizn,
cytochrom P-450, glikoproteina P, procesy aktywacji i
2
detoksykacji trucizn
Mechanizmy działania toksycznego
2
Postępowanie w przypadku zatruć, odtrutki
2
Wprowadzenie do immunotoksykologii
2
W7
Toksykometryczna ocena działania mutagennego, rakotwórczego i
reprodukcyjnego
2
W8
Toksykomanie – definicje, motywacje, konwencje o środkach
odurzających i psychotropowych, podział wg ekspertów WHO,
lekomanie, używki, leki wpływające na zdolność do prowadzenia
pojazdów, toksyczność leków dla dzieci, doping, dopalacze
6
W9
Toksykologia przemysłowa: charakterystyka ogólna, normy
narażenia, ocena ryzyka, koncepcja bezpieczeństwa chemicznego,
grupy o działaniu żrącym i drażniącym
4
W10
Toksykologia metali: charakterystyka ogólna, metale
toksykologicznie ważne: ołów, rtęć, arsen, kadm
Toksykologia pestycydów
2
W11
Analiza toksykologiczna: cele, zadania, rozwój i postęp
metodyczny: ogólny schemat rozwiązań metodycznych
1
W12
Interpretacja wyników analizy toksykologicznej - protokół
1
Analiza toksykologiczna: cele i zadania, kierunki analizy
toksykologicznej, specyfika analizy toksykologicznej, dobór
materiału do badań, podział analityczny trucizn na grupy w
analizie kliniczno-toksykologicznej
S1
Metody izolowania trucizn: trucizny lotne i gazowe, nielotne
trucizny organiczne, trucizny metaliczne
1
195
Etanol: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie,
zatrucie ostre i przewlekłe
Oznaczanie etanolu we krwi: metoda Widmarka, metoda
enzymatyczna
S2
Metanol: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie,
Oznaczanie metanolu we krwi metodą kolorymetryczną
2
Karboksyhemoglobina: wchłanianie i dystrybucja,
biotransformacja, wydalanie, zatrucie ostre i przewlekłe
Oznaczanie karboksyhemoglobiny we krwi
Diagnostyka zatrucia ostrego lekami uspokajającymi i nasennymi:
wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, zatrucie
ostre i przewlekłe
Oznaczanie barbituranów w surowicy metodą
spektrofotometryczną
Oznaczanie glimidu w surowicy metoda spektrofotometryczną
S3
Paracetamol: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja,
wydalanie, zatrucie ostre i przewlekłe
Oznaczanie metodą kolorymetryczna i HPLC
2
Toksykokinetyka salicylanów: wchłanianie i dystrybucja,
biotransformacja, wydalanie, zatrucie ostre i przewlekłe
Oznaczanie salicylanów w surowicy metodą Trindera
Ołów: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie,
Oznaczanie kwasu delta-aminolewulinowego w moczu jako
markera narażenia na ołów
S4
Arsen: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie,
Oznaczanie arsenu w moczu
2
Wydalanie i identyfikacja metali w moczu na przykładzie Cu, Hg,
Pb
Mineralizacja i wykrywanie
S5
Ocena narażenia zawodowego w przemyśle na przykładzie
aniliny: wchłanianie i dystrybucja, biotransformacja, wydalanie,
Oznaczanie par aniliny w powietrzu
Oznaczanie p-aminofenolu w moczu
1
Oznaczanie aktywności esterazy acetylocholinowej we krwi
Oznaczanie methemoglobiny we krwi
L1
Oznaczanie alkoholu etylowego we krwi metodą Widmarka
4
L2
Oznaczanie alkoholu metylowego we krwi metodą
4
L3
Oznaczanie karboksyhemoglobiny we krwi metodą
4
196
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
L4
Identyfikacja pochodnych kwasu barbiturowego i glimidu w
moczu
4
L5
Oznaczanie barbituranów i glimidu w surowicy metoda
4
L6
Zastosowanie toksykokinetyki w diagnostyce zatrucia ostrego
salicylanami
4
L7
Oznaczanie paracetamolu metodą HPLC
4
L8
Oznaczanie kwasu delta-aminolewulinowego w moczu metodą
spektrofotometryczna jako wskaźnika narażenia na ołów
4
L9
Oznaczanie par aniliny w powietrzu metodą spektrofotometryczną
4
L10
Oznaczanie p-aminofenolu w moczu metodą
4
L11
Wykrywanie i identyfikacja Cu, Hg i Pb w moczu
4
L12
Oznaczanie arsenu w moczu
4
L13
Oznaczanie aktywności esterazy acetylocholinowej we krwi.
Oznaczanie methemoglobiny we krwi
4
L14
Ocena narażenia na trichloroetylen
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
F
P
EK1
W1, W2, S1,
W3, S2-S5
W4, W5, S2-S5
W9, S2, S5,
W6-W10, S2-S5
W2, S2-S5,
L1-L14, W5, W11, W12,
L1,L2, L4, L6, L7, L8, L10, L11, L12, L14
S1-S5, L1-L14
W1-W12, S1-S5, L1-L14
2
3
4
5
Nie zna
Zna dostatecznie
Zna dobrze
Zna bardzo dobrze
2
3
4
5
Nie zna
Zna dostatecznie
Zna dobrze
Zna bardzo dobrze
2
3
4
Nie zna
Zna dostatecznie
Zna dobrze
EK2
EK3
197
5
Zna bardzo dobrze
2
3
4
5
Nie zna
Zna dostatecznie
Zna dobrze
Zna bardzo dobrze
2
3
4
5
Nie zna
Zna dostatecznie
Zna dobrze
Zna bardzo dobrze
2
3
4
5
Nie potrafi
Potrafi dostatecznie
Potrafi dobrze
Potrafi bardzo dobrze
2
3
4
5
Nie potrafi
Potrafi dostatecznie
Potrafi dobrze
Potrafi bardzo dobrze
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
Obciążenie
pracą
studenta
2
Nie potrafi poprawnie wykonać
3
Wynik ilościowy mało adekwatny
4
Wynik ilościowy akceptowalny
5
Wynik ilościowy zgodny z zadaną wartością
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
W
30
S
8
C
0
L
52
P
0
10
25
35
ECTS
6
Piśmiennictwo 1. Skrypt ” Analiza toksykologiczna. Skrypt dla studentów Wydziału
podstawowe
Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie” Praca zbiorowa, Warszawa
2007.
2. Toksykologia współczesna pod redakcją prof. dr hab. Witolda Seńczuka, PZWL.
Warszawa 2005
Prowadzący
przedmiot
Dr hab. Mirosław M. Szutowski
198
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Nazwa: BROMATOLOGIA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studenta:
- z rolą żywności jako źródłem poszczególnych składników odżywczych dla
organizmu i zapotrzebowaniem ustroju na te składniki oraz metodami
stosowanymi w analityce żywności,
CP2
- z zagrożeniem, jakie stanowi dla zdrowia ludzkiego niewłaściwa żywność i
niewłaściwe żywienie,
CP3
- z substancjami dodawanymi celowo do żywności w ramach procesu
produkcji i przechowywania oraz z problemami zanieczyszczenia żywności w
powiązaniu z całokształtem skażenia środowiska związkami chemicznymi i
biologicznymi,
CP4
- z problematyką interakcji leków z żywnością,
CP5
- z podstawami racjonalnego żywienia i dietetyki medycznej.
WW1
Student powinien posiadać wiedzę z zakresu podstawowych wiadomości z
chemii nieorganicznej, organicznej oraz analitycznej, z biochemii,
mikrobiologii, fizjologii człowieka i metod instrumentalnych.
WW2
Potrafi pracować w laboratorium analitycznym i wykonuje takie czynności
jak: waży próbki, posługuje się aparaturą analityczną, przygotowuje
odczynniki i wykonuje proste przeliczenia chemiczne.
WW3
Zna związki chemiczne, ich struktury w zakresie składników żywności –
białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, składników mineralnych,
składników nieodżywczych mających zasadniczy wpływ na zdrowie
człowieka (błonnik).
WW4
Zna procesy fizjologiczne związane z trawieniem i przyswajaniem produktów
żywnościowych.
EK1
D.W.22 zna problemy wzajemnego oddziaływania między lekami oraz
między lekami a produktami spożywczymi.
EK2
D.W.32 zna źródła żywieniowe podstawowych składników odżywczych,
rozumie ich znaczenie, fizjologiczną dostępność,
metabolizm i zapotrzebowanie organizmu człowieka.
EK3
D.W.33 zna i rozumie zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności i
żywienia dotyczące działań niepożądanych substancji dodawanych celowo i
zanieczyszczeń.
EK4
D.W.34 zna metody stosowane do oceny wartości odżywczej żywności,
metody oznaczania zawartości dodatków do żywności i
zanieczyszczeń.
EK5
D.W.35 zna i rozumie podstawowe procesy zagrażające jakości zdrowotnej
żywności zachodzące w produktach spożywczych w
wyniku przetwarzania, pakowania, przechowywania i transportu.
EK6
D.W.36 zna problematykę żywności wzbogaconej, suplementów diety oraz
środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
EK7
D.W.37 zna i rozumie metody pobierania i przygotowania próbek.
EK8
D.W.38 zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak
wpływ pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania,
199
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
EK22
EK23
EK24
EK25
EK26
EK27
EK28
EK29
transportu, biotransformacji i wydalania leków) oraz wpływ leków na
wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie składników odżywczych
pożywienia.
D.W.39 zna i rozumie metody oceny sposobu żywienia człowieka w zakresie
podaży energii oraz składników odżywczych.
D.W.40 zna podstawowe regulacje z zakresu prawa żywnościowego
krajowego i Unii Europejskiej.
D.U.15 wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem.
D.U.25 uzasadnia rolę zdrowotną i znaczenie składników pokarmowych
występujących w żywności w stanie zdrowia i choroby człowieka.
D.U.26 charakteryzuje produkty spożywcze pod kątem ich składu i wartości
odżywczej.
D.U.27 przedstawia znaczenie badań w zakresie oceny jakości zdrowotnej
żywności.
D.U.28 wyjaśnia sposób prowadzenia badań w zakresie oznaczania wartości
odżywczej poszczególnych składników pokarmowych, a także określa
wymagania dotyczące tych badań.
D.U.29 ocenia zagrożenie wynikające z niewłaściwej jakości zdrowotnej
żywności, stosowanych dodatków do żywności oraz
wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
D.U.30 wyjaśnia zasady i rolę prawidłowego żywienia w profilaktyce
metabolicznych chorób niezakaźnych.
D.U.31 wyjaśnia znaczenie wody w żywieniu i wód mineralnych w
lecznictwie.
D.U.32 przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i biologicznej
leków w wyniku spożywania określonych
produktów spożywczych.
D.U.49 zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem.
D.U.53 samodzielnie korzysta ze źródeł informacji dotyczących toksyczności
ksenobiotyków i wytycznych do oceny narażenia i
ryzyka zdrowotnego.
D.U.54 weryfikuje informacje z różnych dyscyplin, w celu przewidywania
kierunku i siły działania toksycznego ksenobiotyków, w zależności od ich
budowy chemicznej i rodzaju narażenia.
D.U.55 interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania toksycznego
ksenobiotyku.
D.U.59 korzysta ze źródeł informacji na temat badań w zakresie jakości
zdrowotnej żywności i żywienia; w tym wytycznych,
publikacji naukowych i przepisów prawa oraz dokonuje krytycznej oceny
źródeł zgodnie z zasadami evidence based bromatology i evidence based
nutrition.
D.U.60 interpretuje i stosuje wyniki badań w zakresie oceny jakości
zdrowotnej żywności oraz materiałów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością.
D.U.61 dokonuje oceny narażenia organizmu ludzkiego na zanieczyszczenia
obecne w żywności.
D.U.62 przeprowadza ocenę wartości odżywczej żywności metodami
analitycznymi i obliczeniowymi.
D.U.63 udziela porad pacjentom w zakresie interakcji leków z żywnością.
D.U.64 właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i
preparatów żywieniowych.
200
EK30
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
D.U.65 dokonuje oceny sposobu żywienia w zakresie pokrycia
zapotrzebowania na energię oraz podstawowe składniki
odżywcze.
Nazwa
Cele dydaktyczne bromatologii; krótki rys historyczny nauczania
bromatologii na wydziałach farmaceutycznych; umiejscowienie
dyscypliny w farmacji i ochronie zdrowia.
Zagadnienia ogólne: pojęcia podstawowe dotyczące definicji
środka spożywczego, dozwolonych substancji dodatkowych,
suplementów, zanieczyszczeń, jakości zdrowotnej żywności,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, nowej
żywności w tym modyfikowanej genetycznie, żywności
konwencjonalnej, funkcjonalnej.
Nadzór nad jakością zdrowotną żywności – polskie
ustawodawstwo żywnościowe na tle uregulowań prawnych
bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej, Codex
Alimentarius.
Żywność źródłem składników odżywczych dla organizmu: białka,
węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne (oraz
flawonoidy, antywitaminy) – rola żywieniowa, zawartość, skutki
niedoboru i nadmiaru, zapotrzebowanie; wartość energetyczna
żywności; bilans wodny; tablice wartości odżywczej; normy
żywieniowe
Naturalne składniki nieodżywcze bądź powstające w żywności
poddanej działaniom czynników chemicznych, fizycznych lub
biologicznych.
Substancje dodawane celowo do żywności; dodatki do żywności –
aspekty zdrowotne i technologiczne; szacowanie ryzyka
zdrowotnego
związanego
ze
stosowaniem
substancji
dodatkowych.
Zanieczyszczenia żywności – techniczne, środowiskowe i
przypadkowe (pierwiastki toksyczne, pozostałości środków
uprawy i ochrony roślin, pozostałości środków higieny i leczenia
zwierząt, substancje migrujące z opakowań i urządzeń mających
bezpośredni kontakt z żywnością, skażenia radioaktywne,
zanieczyszczenia przypadkowe żywności chemiczne – (zwłaszcza
detergenty) oraz biologiczne).
Skażenia biologiczne żywności – mikotoksyny, zanieczyszczenia
mikrobiologiczne i wirusowe, priony, zanieczyszczenia żywności
pasożytami
Zachorowania związane ze spożyciem żywności o nieprawidłowej
jakości zdrowotnej oraz rola żywności w rozprzestrzenianiu się
zatruć pokarmowych – zatrucia pokarmowe bakteryjne i zakażenia
pokarmowe (intoksykacje i toksykoinfekcje) oraz zatrucia
żywnością skażoną związkami chemicznymi (pierwiastki
toksyczne, środki ochrony roślin), zatrucia grzybami.
Interakcja składników żywności z lekami – wpływ składników
diety na działanie leków oraz wpływ leków na wykorzystanie
przez organizm składników odżywczych. Interakcja leków z
substancjami obcymi obecnymi w żywności.
Zasady prawidłowego żywienia – podstawy oraz planowanie
diety. Elementy dietetyki – żywienie niemowląt oraz wybrane
Liczba
godzin
1
2
1
10
2
2
2
1
1
1
201
W12
S1
S2
C1
C2
C3
Narzędzia
dydaktyczne
C4
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
EK22
EK23
EK24
EK25
diety zalecane w różnych schorzeniach. Wady żywienia i skutki
zdrowotne. Ocena stanu odżywiania i sposobu żywienia
Schorzenia dietozależne, zalecenia żywieniowe w zapobieganiu
chorobom cywilizacyjnym. Wskazania żywieniowe dla różnych
grup wiekowych.
Żywienie a choroby cywilizacyjne - etiologia, objawy i dieta.
Choroby metaboliczne - etiologia, objawy i dieta
Badanie
wartości
odżywczej
wybranych
produktów
żywnościowych
- oznaczanie zawartości białek, węglowodanów, tłuszczów,
składników mineralnych (Ca, P, Fe) i wybranych witamin (wit. C,
B1, β-karoten).
- oznaczanie wartości energetycznej odżywek.
Wskaźniki jakości zdrowotnej tłuszczów
- ocena jakości żywieniowej tłuszczów;
- identyfikacja kwasów tłuszczowych metodą chromatografii
gazowej;
- oznaczanie liczby jodowej , liczby kwasowej, nadtlenków
kwasów tłuszczowych, próba Kreisa;
Ocena zanieczyszczeń żywności pozostałościami substancji
chemicznych
- oznaczanie pozostałości antybiotyków w żywności (mleko) – test
PENZYM;
- diagnostyka laboratoryjna grzybów szkodliwych dla zdrowia –
identyfikacja, objawy zatruć;
- oznaczanie pozostałości wybranej grupy zanieczyszczeń
(pestycydy, nitrozoaminy) metodami chromatograficznymi (TLC);
Ocena stanu odżywienia populacji – punktowa ocena jadłospisu.
DW 22 - W10
DW 32 - W4
DW 33 - W2, W3, W6
DW 34 – C1, C2
DW 35 – W5, W7, C3
DW 36 – W11
DW 37 – W9
DW 38 – W10
DW 39 – W4, C1, C2, C4
DW 40 – W3
DU 15 – W10
DU 25 – W11, W12, S1, S2
DU 26 – W4
DU 27 – W1, W4, W12
DU 28 – C1, C2
DU 29 – W7, W8, W9, S1, S2
DU 30 - W11, W12, S2
DU 31 – W4
DU 32 – W10
DU 49 – W10
DU 53 – S1, S2
DU 54 – S1, S2
DU 55 – S1, S2
DU 59 – W2, W3, S1, S2
DU 60 – C1, C2, C3, W7
1
1
2,5
2,5
20
10
14
1
202
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
EK26
DU 61 – W7, W8
EK27
DU 62 – C1, C2, C3
EK28
DU 63 – W10
EK29
DU 64 – W11, W12
EK30
DU 65 – W4, C1, C2
F
S1 – S2; C1 – C10
P
W1 – W12, S1 – S2
EK1: D.W22 -zna problemy wzajemnego oddziaływania między lekami oraz między
lekami a produktami spożywczymi.
2
3
4
Umie 68% - 84% treści deskryptora.
5
EK2: D.W32 - zna źródła żywieniowe podstawowych składników odżywczych, rozumie
ich znaczenie, fizjologiczną dostępność, metabolizm i zapotrzebowanie organizmu
człowieka.
2
3
4
5
EK3: D.W33 - zna i rozumie zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności i
żywienia dotyczące działań niepożądanych substancji dodawanych celowo i
zanieczyszczeń.
2
3
4
5
EK4: D.W34 - zna metody stosowane do oceny wartości odżywczej żywności, metody
oznaczania zawartości dodatków do żywności i zanieczyszczeń.
2
3
4
5
EK5: D.W35 zna i rozumie podstawowe procesy zagrażające jakości zdrowotnej
żywności zachodzące w produktach spożywczych w wyniku przetwarzania, pakowania,
przechowywania i transportu.
2
3
4
5
EK6: D.W36 - zna problematykę żywności wzbogaconej, suplementów diety oraz
środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
2
3
4
5
EK7: D W37 - zna i rozumie metody pobierania i przygotowania próbek
2
3
4
5
EK8: D.W38 - zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak wpływ
203
pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania, transportu, biotransformacji i wydalania
leków) oraz wpływ leków na wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie składników
odżywczych pożywienia.
2
3
4
5
EK9: D.W39 - zna i rozumie metody oceny sposobu żywienia człowieka w zakresie
podaży energii oraz składników odżywczych.
2
3
4
5
EK10: D.W40 - zna podstawowe regulacje z zakresu prawa żywnościowego krajowego i
Unii Europejskiej.
2
3
4
5
EK11: D.U15 - wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem.
2
3
4
5
EK12: D.U25 - uzasadnia rolę zdrowotną i znaczenie składników pokarmowych
występujących w żywności w stanie zdrowia i choroby człowieka.
2
3
4
5
EK13: D.U26 - charakteryzuje produkty spożywcze pod kątem ich składu i wartości
odżywczej.
2
3
4
5
EK14: D.U27 - przedstawia znaczenie badań w zakresie oceny jakości zdrowotnej
żywności.
2
3
4
5
EK15: D.U28 - wyjaśnia sposób prowadzenia badań w zakresie oznaczania wartości
odżywczej poszczególnych składników pokarmowych, a także określa wymagania
dotyczące tych badań.
2
3
4
5
EK16: D.U29 - ocenia zagrożenie wynikające z niewłaściwej jakości zdrowotnej
żywności, stosowanych dodatków do żywności oraz wyrobów przeznaczonych do
204
kontaktu z żywnością.
2
3
4
5
EK17: D.U30 - wyjaśnia zasady i rolę prawidłowego żywienia w profilaktyce
metabolicznych chorób niezakaźnych.
2
3
4
5
EK18: D.U31 - wyjaśnia znaczenie wody w żywieniu i wód mineralnych w lecznictwie.
2
3
4
5
EK19: D.U32 - przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i biologicznej
leków w wyniku spożywania określonych produktów spożywczych.
2
3
4
5
EK20: D.U49 - zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem.
2
3
4
5
EK21: D.U53 - samodzielnie korzysta ze źródeł informacji dotyczących toksyczności
ksenobiotyków i wytycznych do oceny narażenia i ryzyka zdrowotnego.
2
3
4
5
EK22: D.U54 - weryfikuje informacje z różnych dyscyplin, w celu przewidywania
kierunku i siły działania toksycznego ksenobiotyków, w zależności od ich budowy
chemicznej i rodzaju narażenia.
2
3
4
5
EK23: D.U55 - interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania toksycznego
ksenobiotyku.
2
3
4
5
EK24: D.U59 - korzysta ze źródeł informacji na temat badań w zakresie jakości
zdrowotnej żywności i żywienia; w tym wytycznych, publikacji naukowych i przepisów
prawa oraz dokonuje krytycznej oceny źródeł zgodnie z zasadami evidence based
bromatology i evidence based nutrition.
2
205
3
4
5
EK25: D.U60 - interpretuje i stosuje wyniki badań w zakresie oceny jakości zdrowotnej
żywności oraz materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
2
3
4
5
EK26: D.U61 - dokonuje oceny narażenia organizmu ludzkiego na zanieczyszczenia
obecne w żywności.
2
3
4
5
EK27: D.U62 - przeprowadza ocenę wartości odżywczej żywności metodami
analitycznymi i obliczeniowymi.
2
3
4
5
EK28: D.U63 - udziela porad pacjentom w zakresie interakcji leków z żywnością.
2
3
4
5
EK29: D.U64 - właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i
preparatów żywieniowych.
2
3
4
5
EK30: D.U65 - dokonuje oceny sposobu żywienia w zakresie pokrycia zapotrzebowania
na energię oraz podstawowe składniki odżywcze.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
25
studenta
S
5
C
45
5
10
10
55
Piśmiennictwo 1. H.Gertig, J.Przysławski – Bromatologia – zarys nauki o żywności i żywieniu, PZWL,
Warszawa, 2006;
podstawowe
2. H.Gertig – Żywność a zdrowie i prawo, PZWL Warszawa, 2004;
3. H.Młodecki, L.Piekarski – Zagadnienia zdrowotne żywności PZWL Warszawa, 1987;
4. S.Krauze, S.Bożyk, L.Piekarski – Podręcznik laboratoryjny analityka
żywnościowego, PZWL Warszawa, 1966;
5. J.Gawęcki, L.Hryniewiecki – Podstawy nauki o żywieniu, PWN Warszawa, 1998;
206
6. Skrypt do ćwiczeń dla studentów Wydziału Farmaceutycznego WUM. Praca
zbiorowa pod red. Prof. dr hab. Andrzeja Tokarza, Warszawa, 2011;
7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych
substancji dodatkowych (Dziennik Ustaw Nr 232 poz. 1525);
8. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dziennik Ustaw nr 171, poz. 1224,
2006.
Piśmiennictwo 1. J. Hasik i wsp. – Dietetyka PZWL Warszawa, 1999;
uzupełniające 2. J. Hasik, J.Gawęcki – Żywienie człowieka zdrowego i chorego. cz. 2. PWN
Warszawa, 2000;
3. H. Gertig, J. Gawęcki – Słownik terminów żywieniowych. Cz. 3. PWN Warszawa,
2001;
4. Ś. Ziemlański – Normy żywienia. PZW Warszawa, 2001;
5. Mikrobiologia i higiena w przemyśle spożywczym – Politechnika Łódzka, Łódź,
2000. pod redakcją: Z.Żakowskiej i H.Stabińskiej.
Prof. WUM dr hab. Andrzej Tokarz, tel. 022 5720785,
Prowadzący
e-mail.: [email protected]
przedmiot
Dodatkowe
Katedra i Zakład Bromatologii
informacje
207
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Leki pochodzenia naturalnego
CP1
CP2
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
przekazanie wiedzy z zakresu farmakologii, farmakokinetyki oraz
toksykologii leków pochodzenia roślinnego należących do grupy leków
OTC, które stanowią podstawę doradztwa farmaceutycznego w zakresie
samoleczenia i profilaktyki.
znajomość działań niepożądanych i potencjalnych interakcji, w jakie
wchodzą substancje pochodzenia roślinnego
Student powinien posiadać zakres wiadomości dotyczących działania na
organizm człowieka i wskazań do stosowania surowców roślinnych oraz
podstawowej aktywności biologicznej substancji czynnych, występujących
w leczniczych surowcach roślinnych, objętych programem nauczania
przedmiotu: Farmakognozja.
Wymagane zaliczenie przedmiotów: Farmakognozja, Anatomia
Prawidłowa, Fizjologia i Patofizjologia.
D.W41 – zna problematykę leków pochodzenia naturalnego oraz
suplementów diety zawierających lecznicze surowce roślinne oraz ich
zastosowanie w profilaktyce i terapii różnych jednostek chorobowych;
D.W42 – zna zasady projektowania złożonych preparatów roślinnych, z
uwzględnieniem składu chemicznego surowców roślinnych, ich
dawkowania, działań niepożądanych i interakcji z innymi lekami;
D.W43 – zna kryteria oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety;
D.W44 – zna zasady wprowadzania na rynek leczniczych produktów
roślinnych i suplementów diety zawierających surowce roślinne;
D.W45 – zna problematykę badań klinicznych leków roślinnych oraz
pozycję i znaczenie fitoterapii w systemie medycyny konwencjonalnej;
D.W46 – zna mechanizmy działania substancji roślinnych na poziomie
biochemicznym i molekularnym;
D.W47 – zna rynkowe produkty lecznicze pochodzenia roślinnego oraz
metody ich wytwarzania;
D.U7 – uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego
D.U12 – przewiduje działania niepożądane, w zależności od dawki i drogi
podania leku;
D.U13 – wymienia wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych grup
leków;
D.U33 – ocenia jakość produktów zawierających lecznicze surowce
roślinne różnego pochodzenia;
D.U35 – projektuje skład preparatu roślinnego o określonym działaniu;
D.U36 – ocenia profil działania określonego preparatu na podstawie
znajomości jego składu;
D.U37 – udziela pełnej informacji na temat preparatu roślinnego
znajdującego się w obrocie, podaje jego zastosowanie lecznicze, opisuje
interakcje oraz skutki działań niepożądanych;
D.U44 – doradza w zakresie właściwego dawkowania oraz przyjmowania
leku;
D.U47 – udziela informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniu niepożądanym leku;
D.U49 – zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem;
D.U64 – właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i
preparatów żywieniowych;
208
EK19
EK20
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
Narzędzia
dydaktyczne
S8
S9
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
D.U66 – przedstawia informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego w
D.U67 – udziela porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań, interakcji i
działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego;
Nazwa
Liczba
godzin
Roślinne produkty lecznicze – definicja, legislacja, wymagania.
2
Zasady dopuszczania do obrotu leków roślinnych w Polsce i
2
wymagania dla leku roślinnego.
Leki pochodzenia naturalnego stosowane w chorobach układu
2
krążenia.
2
pokarmowego ze szczególnym uwzględnieniem zaparć
nawykowych.
2
oddechowego.
2
nerwowego.
Leki pochodzenia naturalnego stosowane w schorzeniach
2
przemiany materii i terapii nadwagi i otyłości.
Bezpieczeństwo produktów roślinnych leczniczych.
2
2
moczowego i schorzeń gruczołu krokowego.
Produkty lecznicze pogranicza.
2
Dieta jako naturalne źródło potencjalnych składników
1
uzupełniających leczenie.
Wskazania do stosowania preparatów uzupełniających niedobory
1
żywieniowe – preparaty w obrocie aptecznym.
Biooleje – wskazania terapeutyczne, preparaty w obrocie
1
aptecznym.
Odrębności we wskazaniach i dawkowaniu leków pochodzenia
1
roślinnego u pacjentów pediatrycznych i geriatrycznych.
Złożone preparaty roślinne – skład i działanie.
1
Działania niepożądane leków pochodzenia roślinnego.
2
Surowce roślinne wykazujące działanie estrogenopodobne i ich
1
zastosowanie w łagodzeniu dolegliwości menopauzalnych.
Surowce naturalne jako źródło leków przeciwnowotworowych.
1
Surowce roślinne o działaniu immunomodulacyjnym.
1
W3-W7, W9-W10, S1-S4, S7-S9,
W10, S5,
W1, W2, W8, W10,
W2, W10,
W2, W8,
W3-W9, S7-S9,
W3-W7, W9-W10, S2-S4, S7-S9,
S4,
S6,
W3-W7, W9-W10, S2-S4, S7-S9,
W1, W2, W8, W10,
W10, S5,
S4,
W3-W7, W9, S2-S4, S7-S9,
209
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
EK15
S3, S4, S7,
EK16
S7-S9,
EK17
W10, S4,
EK18
W10, S1-S3,
EK19
S2-S4, S7-S9,
EK20
S2-S4, S7-S9,
F
S1-S9,
P
W1-W10,
Podstawą zaliczenia przedmiotu jest obecność i aktywność na wszystkich seminariach.
EK1 D.W41 – zna problematykę leków pochodzenia naturalnego oraz suplementów
diety zawierających lecznicze surowce roślinne oraz ich zastosowanie w profilaktyce i
terapii różnych jednostek chorobowych;
2
Student nie zna w dostatecznym stopniu problematyki leków pochodzenia
naturalnego oraz suplementów diety zawierających lecznicze surowce roślinne
oraz ich zastosowanie w profilaktyce i terapii różnych jednostek chorobowych;
3
Student w dostatecznym stopniu zna problematykę podstawowych leków
pochodzenia naturalnego oraz suplementów diety zawierających lecznicze
surowce roślinne oraz ich zastosowanie w profilaktyce i terapii różnych jednostek
chorobowych;
4
Student w dobrym stopniu zna problematykę leków pochodzenia naturalnego
oraz suplementów diety zawierających lecznicze surowce roślinne oraz ich
zastosowanie w profilaktyce i terapii różnych jednostek chorobowych;
5
Student w bardzo dobrym stopniu zna problematykę leków pochodzenia
naturalnego oraz suplementów diety zawierających lecznicze surowce roślinne
oraz ich zastosowanie w profilaktyce i terapii różnych jednostek chorobowych.
EK2 D.W42 – zna zasady projektowania złożonych preparatów roślinnych, z
uwzględnieniem składu chemicznego surowców roślinnych, ich dawkowania, działań
niepożądanych i interakcji z innymi lekami;
2
Student nie zna zasad projektowania złożonych preparatów roślinnych;
3
Student zna podstawowe zasady projektowania złożonych preparatów
roślinnych;
4
Student w stopniu dobrym zna zasady projektowania złożonych preparatów
roślinnych, z uwzględnieniem składu chemicznego wybranych surowców
roślinnych, ich dawkowania, wybranych działań niepożądanych i podstawowych
interakcji z innymi lekami;
5
Student w stopniu bardzo dobrym zna zasady projektowania złożonych
preparatów roślinnych, z uwzględnieniem składu chemicznego surowców
roślinnych, ich dawkowania, działań niepożądanych i interakcji z innymi lekami.
EK3 D.W43 – zna kryteria oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety;
2
Student nie zna kryteriów oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety;
3
Student zna podstawowe kryteria oceny jakości leczniczych produktów
roślinnych i suplementów diety w stopniu dostatecznym;
4
Student zna kryteria oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety w stopniu dobrym;
5
Student zna kryteria oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety w stopniu bardzo dobrym.
EK4 D.W44 – zna zasady wprowadzania na rynek leczniczych produktów roślinnych i
suplementów diety zawierających surowce roślinne;
2
Student nie zna zasad wprowadzania na rynek leczniczych produktów
roślinnych i suplementów diety zawierających surowce roślinne;
3
Student zna jedynie podstawowe zasady wprowadzania na rynek
210
leczniczych produktów roślinnych i suplementów diety zawierających
surowce roślinne w stopniu dostatecznym;
4
Student zna zasady wprowadzania na rynek leczniczych produktów
roślinnych i suplementów diety zawierających surowce roślinne w
stopniu dobrym;
5
Student zna zasady wprowadzania na rynek leczniczych produktów
roślinnych i suplementów diety zawierających surowce roślinne w
stopniu bardzo dobrym.
EK5 D.W45 – zna problematykę badań klinicznych leków roślinnych oraz pozycję i
znaczenie fitoterapii w systemie medycyny konwencjonalnej;
2
Student nie zna w dostatecznym stopniu problematyki badań klinicznych leków
roślinnych oraz pozycji i znaczenia fitoterapii w systemie medycyny
konwencjonalnej;
3
Student zna w dostatecznym stopniu problematykę badań klinicznych leków
roślinnych oraz zna pozycję i znaczenie fitoterapii w systemie medycyny
konwencjonalnej;
4
Student zna w dobrym stopniu problematykę badań klinicznych leków
konwencjonalnej;
5
Student zna w bardzo dobrym stopniu problematykę badań klinicznych leków
konwencjonalnej.
EK6 D.W46 – zna mechanizmy działania substancji roślinnych na poziomie
biochemicznym i molekularnym;
2
Student nie zna w dostatecznym stopniu mechanizmów działania substancji
roślinnych na poziomie biochemicznym i molekularnym;
3
Student zna podstawowe mechanizmy działania substancji roślinnych na
poziomie biochemicznym i molekularnym;
4
Student zna w dobrym stopniu mechanizmy działania substancji roślinnych na
poziomie biochemicznym i molekularnym;
5
Student zna w bardzo dobrym stopniu mechanizmy działania substancji
roślinnych na poziomie biochemicznym i molekularnym.
EK7 D.W47 – zna rynkowe produkty lecznicze pochodzenia roślinnego oraz metody ich
wytwarzania;
2
Student nie zna podstawowych rynkowych produktów leczniczych pochodzenia
roślinnego oraz metod ich wytwarzania;
3
Student w dostatecznym stopniu zna podstawowe produkty lecznicze
pochodzenia roślinnego dostępne na rynku oraz metody ich wytwarzania;
4
Student w dobrym stopniu zna rynkowe produkty lecznicze pochodzenia
roślinnego oraz metody ich wytwarzania;
5
Student w bardzo dobrym stopniu zna rynkowe produkty lecznicze pochodzenia
roślinnego oraz metody ich wytwarzania.
EK8 D.U7 – uzasadnia konieczność zmian dawkowania leku u indywidualnego chorego
(w zależności od schorzeń, wieku, czynników genetycznych itp.);
2
Student nie umie uzasadnić konieczności zmiany dawkowania leku
pochodzenia roślinnego u indywidualnego chorego;
3
Student umie w stopniu dostatecznym uzasadnić konieczność zmiany
dawkowania podstawowych leków pochodzenia roślinnego u indywidualnego
chorego;
4
Student umie w stopniu dobrym uzasadnić konieczność zmiany dawkowania
leków pochodzenia roślinnego u indywidualnego chorego;
5
Student umie w stopniu bardzo dobrym uzasadnić konieczność zmiany
dawkowania leków pochodzenia roślinnego u indywidualnego chorego.
211
EK9 D.U12 – przewiduje działania niepożądane, w zależności od dawki i drogi podania
leku;
2
Student nie umie przewidzieć działań niepożądanych, w zależności od dawki i
drogi podania leku pochodzenia roślinnego;
3
Student umie w stopniu dostatecznym przewidzieć działania niepożądane
podstawowych leków pochodzenia roślinnego, w zależności od dawki i drogi
podania;
4
Student umie w stopniu dobrym przewidzieć działania niepożądane leków
pochodzenia roślinnego, w zależności od dawki i drogi podania;
5
Student umie w stopniu bardzo dobrym przewidzieć działania niepożądane
leków pochodzenia roślinnego, w zależności od dawki i drogi podania.
EK10 D.U13 – wymienia wskazania i przeciwwskazania dla poszczególnych grup
leków;
2
Student nie umie wymienić wskazań i przeciwwskazań dla poszczególnych
grup leków pochodzenia roślinnego;
3
Student w stopniu dostatecznym umie wymienić wskazania i przeciwwskazania
dla podstawowych grup leków pochodzenia roślinnego;
4
Student w stopniu dobrym umie wymienić wskazania i przeciwwskazania dla
większości grup leków pochodzenia roślinnego;
5
Student w stopniu bardzo dobrym umie wymienić wskazania i
przeciwwskazania dla poszczególnych grup leków pochodzenia roślinnego;
EK11 D.U33 – ocenia jakość produktów zawierających lecznicze surowce roślinne
różnego pochodzenia;
2
Student nie umie w stopniu dostatecznym ocenić jakości produktów
zawierających podstawowe lecznicze surowce roślinne;
3
Student umie w stopniu dostatecznym ocenić jakość produktów zawierających
wybrane lecznicze surowce roślinne;
4
Student umie w stopniu dobrym ocenić jakość produktów zawierających
wybrane lecznicze surowce roślinne;
5
Student umie w stopniu bardzo dobrym ocenić jakość produktów zawierających
lecznicze surowce roślinne różnego pochodzenia.
EK12 D.U35 – projektuje skład preparatu roślinnego o określonym działaniu;
2
Student nie umie zaprojektować składu preparatu roślinnego o określonym
działaniu;
3
Student umie w stopniu dostatecznym zaprojektować skład preparatu
roślinnego o określonym działaniu;
4
Student umie w stopniu dobrym zaprojektować skład złożonego preparatu
roślinnego o określonym działaniu;
5
Student umie w stopniu bardzo dobrym zaprojektować skład złożonego
preparatu roślinnego o określonym działaniu.
EK13 D.U36 – ocenia profil działania określonego preparatu na podstawie znajomości
jego składu;
2
Student nie umie ocenić profilu działania podstawowego preparatu na
podstawie znajomości jego składu;
3
Student umie ocenić profil działania podstawowego preparatu na podstawie
4
Student umie ocenić profil działania wybranego preparatu na podstawie
5
Student umie ocenić profil działania dowolnego preparatu na podstawie
znajomości jego składu.
EK14 D.U37 – udziela pełnej informacji na temat preparatu roślinnego znajdującego się
w obrocie, podaje jego zastosowanie lecznicze, opisuje interakcje oraz skutki działań
niepożądanych;
212
2
Student nie umie udzielić podstawowych informacji na temat preparatu
roślinnego znajdującego się w obrocie;
3
Student umie udzielić podstawowych informacji na temat preparatu roślinnego
znajdującego się w obrocie;
4
Student umie udzielić informacji na temat preparatu roślinnego znajdującego
się w obrocie, z podaniem jego zastosowania leczniczego oraz możliwych
działań niepożądanych;
5
Student umie udzielić informacji na temat preparatu roślinnego znajdującego
się w obrocie, z podaniem jego zastosowania leczniczego, a także opisuje
interakcje oraz skutki potencjalnych działań niepożądanych.
EK15 D.U44 – doradza w zakresie właściwego dawkowania oraz przyjmowania leku;
2
Student nie umie doradzać pacjentowi w zakresie właściwego dawkowania oraz
przyjmowania podstawowych leków pochodzenia roślinnego;
3
Student umie doradzać pacjentowi w zakresie właściwego dawkowania oraz
przyjmowania podstawowych leków pochodzenia roślinnego;
4
przyjmowania wybranych leków pochodzenia roślinnego;
5
przyjmowania leków pochodzenia roślinnego.
EK16 D.U47 – udziela informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniu niepożądanym leku;
2
Student nie umie udzielić podstawowych informacji o mechanizmie działania,
właściwościach farmakologicznych i działaniach niepożądanych wybranych
leków pochodzenia roślinnego;
3
Student umie udzielić podstawowych informacji o mechanizmie działania,
właściwościach farmakologicznych i działaniach niepożądanych wybranych
leków pochodzenia roślinnego;
4
Student umie udzielić informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniach niepożądanych wybranych leków pochodzenia
roślinnego;
5
Student umie udzielić informacji o mechanizmie działania, właściwościach
farmakologicznych i działaniach niepożądanych leków pochodzenia roślinnego.
EK17 D.U49 – zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a
pożywieniem;
2
Student nie umie zapobiec interakcjom między lekami pochodzenia roślinnego
oraz między lekami pochodzenia roślinnego a pożywieniem;
3
Student zapobiega interakcjom między wybranymi lekami pochodzenia
roślinnego oraz między wybranymi lekami pochodzenia roślinnego a
pożywieniem;
4
Student zapobiega interakcjom między wybranymi lekami pochodzenia
roślinnego oraz między lekami pochodzenia roślinnego a pożywieniem;
5
Student zapobiega interakcjom między lekami pochodzenia roślinnego oraz
między lekami pochodzenia roślinnego a pożywieniem;
EK18 D.U64 – właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i
2
Student nie umie właściwie udzielić informacji o stosowaniu suplementów
diety i preparatów żywieniowych;
3
Student udziela informacji w stopniu dostatecznym o stosowaniu wybranych
suplementów diety i preparatów żywieniowych;
4
Student udziela informacji w stopniu dobrym o stosowaniu wybranych
suplementów diety i preparatów żywieniowych;
5
Student właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i
213
Obciążenie
pracą
studenta
EK19 D.U66 – przedstawia informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego w
2
Student nie umie przedstawić podstawowych informacji dotyczących leku
pochodzenia roślinnego w przystępny sposób;
3
Student umie przedstawić podstawowe informacje dotyczące leku pochodzenia
naturalnego w sposób wystarczająco przystępny;
4
Student umie przedstawić informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego
w sposób wystarczająco przystępny i dostosowany do poziomu odbiorców;
5
Student umie przedstawić informacje dotyczące leku pochodzenia naturalnego
w sposób przystępny i dostosowany do poziomu odbiorców.
EK20 D.U67 – udziela porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań, interakcji i
działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego;
2
Student nie umie udzielić porad w zakresie stosowania podstawowych leków
pochodzenia roślinnego;
3
Student umie udzielić porad w zakresie stosowania podstawowych leków
pochodzenia roślinnego;
4
Student umie udzielić porad w zakresie stosowania oraz wybranych
przeciwwskazań, interakcji i działań niepożądanych leków pochodzenia
roślinnego;
5
Student umie udzielić porad w zakresie stosowania, przeciwwskazań, interakcji
i działań niepożądanych leków pochodzenia roślinnego.
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
20
S
10
2
5
25
Piśmiennictwo 1. Stanisław Kohlmünzer. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL,
podstawowe
2003.
2. Eliza Lamer-Zarawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok. Fitoterapia i leki
roślinne. PZWL, 2007.
3. Irena Matławska. Farmakognozja. AM Poznań, 2008.
4. Leonidas Samochowiec. Kompendium ziołolecznictwa. Wydawnictwo Medyczne
Urban & Partner, 2002.
5. Jerzy Lutomski, Jerzy Alkiewicz. Leki roślinne w profilaktyce i terapii. PZWL, 1993.
6. Franciszek Kokot. Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych. PZWL, 2007.
7. Helena Ciborowska, Anna Rudnicka. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego
człowieka. PZWL, 2007.
8. Zdzisław E. Sikorski. Chemia żywności. Składniki żywności. Odżywcze i zdrowotne
właściwości składników żywności. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 2007.
9. Ewa Skopińska – Różewska. Wpływ substancji naturalnych na układ odpornościowy.
Fundacja Pomocy Zdrowiu, 2002.
10. Andreana Ososki, Edward J. Kennelly. Phytoestrogens: a review of the present state
of research. Phytotherapy Research. 2003; 17; 845-869.
11. Irma Podolak. Substancje pochodzenia naturalnego jako potencjalne leki
przeciwnowotworowe. Farmacja Polska. 2005; (2);73-79.
12. Jan Gawęcki, Lech Hryniewiecki (red.). Żywienie człowieka. Podstawy nauki o
żywieniu. PWN, 2000.
13. Elżbieta Miller, Katarzyna Malinowska, Elżbieta Gałecka i wsp. Rola flawonoidów
214
jako przeciwutleniaczy w organizmie człowieka. Pol. Merk. Lek., 2008, 144, 556.
14. Lucjan Szponar, Włodzimierz Sekuła, Ewa Rychlik i wsp. Badania indywidualnego
spożycia żywności i stanu odżywienia w gospodarstwach domowych. Instytut
Żywności i Żywienia, 2003.
15. Elżbieta L. Anuszewska. Preparaty witaminowe i witaminowo-mineralne,
przeznaczone dla dzieci jako uzupełnienie codziennej diety. Pediatria Współczesna.
Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2001, 3, 2, 145-151.
16. Heiner C. Bucher, Peter Hengstler, Christian Schindler, Gabriela Meier. N-3
polyunsaturated fatty acids in coronary heart disease: a meta-analysis of randomized
controlled trials. Am J Med, 2002; 112: 298-04
17. Stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (PTP) i Polskiego
Towarzystwa Badań nad Miażdżycą (PTBnM) dotyczące przeciwdziałania stanom
niedoborowym wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w żywieniu kobiet
w ciąży, niemowląt i dzieci w Polsce. Rekomendacje grupy ekspertów dotyczące
spożycia i suplementacji diety kwasami omega-3 w populacji ludzi dorosłych.
Czynniki Ryzyka, 2007, 1: 4-7.
18. Helmut Brinkmann, Beatrice Gehrmann, Klaus Wißmeyer, Claus Tschirch, WolfGerald Koch. Fitoterapia. Racjonalne porady i zalecenia. Seria Do kieszeni
fartucha. MedPharm, 2007.
19. Joe Graedon, Teresa Gradeon. Niebezpieczne interakcje leków. ANTA, 1998.
20. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr
171 poz. 1225 z 2006 r.).
21. Iwona Łagocka, Agata Maciejczyk (red.). Nadzór nad bezpieczeństwem
farmakoterapii. Pharmacovigilance, Ośrodek Informacji Naukowej OINPHARMA,
2008.
22. Wytyczne Europejskiej Agencji Leków dotyczące produktów leczniczych roślinnych,
dostępne na: www.emea.europa.eu/htms/human/hmpc
Piśmiennictwo 1. Paweł Pastok. Kompendium leków naturalnych. Medyk, 2000.
uzupełniające
2. Jean Bruneton. Pharmacognosy, phytochemistry, medicinal plants. Lavoisier /
Intercept, 1999 / 2001.
3. Guidelines on The Quality, Safety and Marketing of Plant
Supplements. Council of Europe, 24.06.2005.
- Based Food
4. Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie substancji
odżywczych innych niż witaminy i minerały stosowanych w suplementach
żywnościowych. Bruksela, 5.12.2008.
5. David Male, Jonathan Brostoff, David B. Roth, Ivan Roitt. Immunologia. PZWL,
2000.
6. Laurence G. Howes, Jan B. Howes, David C. Knigh: Isoflavone therapy for
menopausal flushes: A systematic review and meta-analysis. Maturitas. 2006;55;203211.
7. Ming Qiang Ren, Gerda Kuhn, Jochen Wegner, Jie Chen: Isoflavones, substances
with multi-biological and clinocal properties. Eur.J. Nutr.2001;40;135-146.
8. Wolfgang Wuttke, Hubertus Jarry, Volker Christoffel, Dana Seidlova-Wuttke:
Chaste tree (Vitex agnus – castus) – Pharmacology and clinical indications.
Phytomedicine. 2003;10;348- 357.
215
9. Bharat B. Aggrawal: Targets of dietary agents for prevention and therapy cancer.
Biochemical Pharmacology. 2006; 71;1397-1421.
10. Josef Beuth, Jörg Schierholz, Berthold Schneider: Safety and efficacy of treatment of
breast cancer patients with standarized mistletoe extract: A controlled multicenter
comparative cohort study. Phytomedicine. 2007;14;VII 39.
11. Mohammad-Fata Moradalia, Hossein Mostafavib, Shirin Ghoods, Ghorban-Ali
Hedjaroude: Immunomodulating and anticancer agents in the realm of macromycetes
fungi (macrofungi). International Immunopharmacology. 2007;7;701-724.
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
Dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska
[email protected]
tel. 22 57-20-985
Opiekun zajęć: mgr farm. Anna Piecuch
[email protected]
216
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
FARMACJA PRAKTYCZNA W APTECE
Kierunek: farmacja
Rok studiów: V
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z zasadami dobrej praktyki aptecznej z
uwzględnieniem specyfiki zadań apteki ogólnodostępnej i apteki szpitalnej.
Zapoznanie studentów z rolą nadzoru farmaceutycznego.
CP2
CP3
Nauka zasad realizacji recept i wykorzystanie ich
w praktyce aptecznej.
CP4
Teoretyczne i praktyczne wykorzystanie programów informatycznych w
praktyce aptecznej.
WW1 Student posiada wiadomości z zakresu Technologii Postaci Leku z III i IV
roku studiów.
WW2 Student zna podstawy informatyki.
EK1
E.W1.- student zna zasady wydawania leków z apteki na podstawie zlecenia
lekarskiego i bez recepty,
a także system dystrybucji leków w Polsce;
E.W2.- student zna i rozumie zasady funkcjonowania aptek
EK2
ogólnodostępnych i szpitalnych oraz
funkcjonowania hurtowni i zaopatrywania aptek;
EK3
E.W3.- student zna zasady ewidencjonowania recept lekarskich oraz
przechowywania leków;
E.W16.- student zna podstawowe źródła informacji
EK4
o leku (książki, czasopisma, bazy danych);
EK5
E.U13.- student wskazuje instytucje publiczne odpowiedzialne za kontrolę i
nadzorowanie działalności jednostek w zakresie wytwarzania oraz
prowadzenia obrotu hurtowego i detalicznego
produktami leczniczymi, wyrobami medycznymi, kosmetykami i
suplementami diety;
E.U31.- student realizuje receptę lekarską
EK6
z wykorzystaniem aptecznego programu komputerowego oraz udziela
odpowiednich informacji dotyczących wydawanego leku, z uwzględnieniem
sposobu przyjmowania,
w zależności od jego formy farmaceutycznej;
EK7
E.U57.- student stosuje Kodeks Etyki Aptekarza RP;
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Zakres działalności apteki ogólnodostępnej.
2
W2
Zakres działalności apteki szpitalnej.
2
W3
Rola nadzoru farmaceutycznego
2
w funkcjonowaniu apteki.
W4
Wykorzystanie programów informatycznych w praktyce realizacji
2
pierwszego stołu.
W5
Materiały opatrunkowe.
2
12
C1
Omówienie działalności apteki szpitalnej wynikającej ze specyfiki
szpitala. Omówienie receptariusza aptecznego, elementy
217
farmakoekonomiki. Sposoby przygotowania specyficznych dla
danej apteki postaci leków. Zapoznanie z charakterystycznymi dla
profilu szpitala pracowniami np. pracownia żywienia
pozajelitowego, pracownia leków cytostatycznych.
Prezentacja i omówienie materiałów opatrunkowych i materiałów
medycznych.
C2
Zasady realizacji recept.
4
C3
Wykorzystanie programów informatycznych w praktyce realizacji
4
pierwszego stołu.
EK1
E.W1.- W4, C2, C3
Narzędzia
EK2
E.W2.- W1,W2, W5, C1, C3
dydaktyczne
EK3
E.W3.- W1, W2, W4, C1, C2, C3
EK4
E.W16.- W4, C2, C3
EK5
E.U13.- W1, W2, W3
EK6
E.U31.- W4, C2, C3
EK7
E.U57.- W1
F
C1-C3
Ocena
studenta
P
W1-W5, C1-C3
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
Obciążenie
pracą
W
10
studenta
C
20
2
5
15
Piśmiennictwo 1. Farmacja Praktyczna-pod redakcją Renaty Jachowicz, PZWL Warszawa 2007r.
2. Podstawy prawa dla farmaceutów-Tadeusz Włudyka, Łukasz Smaga, Marcin Smaga.
podstawowe
Ośrodek Informacji Naukowej Polfa Sp. z o.o. Warszawa 2002r.
Prof. dr hab. E. Sieradzki, mgr farm. A. Chodkowska Góra
Prowadzący
przedmiot
Jednostka prowadząca przedmiot: Zakład Farmacji Stosowanej
Dodatkowe
informacje
218
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
Zapewnienie pacjentowi korzyści z zaleconego przez lekarzy leczenia oraz
współistniejącego samoleczenia.
Nabycie umiejętności prowadzenia i dokumentowania opieki
farmaceutycznej przede wszystkim nad pacjentem przewlekle chorym,
wymagającym stałej farmakoterapii, pacjentami stosującymi politerapię i
osobami nadużywającymi leków stale lub okresowo.
Rozwinięcie umiejętności fachowego prowadzenia wywiadu oraz
doradzania pacjentom w rozpoznawaniu nowych zagrożeń zdrowia.
Student powinien posiadać zakres wiadomości na temat produktów
leczniczych, wyrobów medycznych i suplementów diety, w szczególności
na temat mechanizmów działania, wskazań i przeciwwskazań do
stosowania oraz właściwości farmakodynamicznych i farmakokinetycznych
leków.
Wymagane zaliczenie następujących przedmiotów: Anatomia Prawidłowa,
Fizjologia, Patofizjologia, Farmakognozja, Leki pochodzenia Naturalnego,
Farmadynamika z Farmakologią, Farmakokinetyka, Bromatologia, Chemia
Leków, Higiena i Epidemiologia, Psychologia z Socjologią, Toksykologia.
EW5- zna i rozumie ideę opieki farmaceutycznej;
EW6- zna zasady prowadzenia wywiadu medycznego, służącego do
wykrywania, klasyfikowania i
rozwiązywania problemów lekowych, a także stosowane na świecie
systemy klasyfikacji
problemów lekowych;
EW7- zna narzędzia i zasady dokumentowania opieki farmaceutycznej;
EW8- zna i rozumie podstawy prawne prowadzenia opieki farmaceutycznej
w warunkach polskiego
systemu zdrowotnego;
EW9- zna i rozumie zasady monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa
farmakoterapii
indywidualnego pacjenta w procesie opieki farmaceutycznej, a także
narzędzia ułatwiające
wykrywanie problemów lekowych;
EW10- zna i rozumie znaczenie i rolę farmaceuty w nadzorowaniu
farmakoterapii pacjentów
przewlekle chorych;
EW12- zna i rozumie zasady indywidualizacji farmakoterapii
uwzględniające różnice w działaniu
leków spowodowane czynnikami fizjologicznymi w stanach chorobowych;
EW13- zna i rozumie przyczyny występowania oraz metody zapobiegania i
zmniejszania częstości
występowania niepożądanych działań leków;
zmniejszania częstości
występowania powikłań polekowych spowodowanych: stosowaniem leków
poza wskazaniami rejestracyjnymi (off-label), nieuwzględnianiem
przeciwwskazań i ograniczeń do ich stosowania, nieracjonalną
farmakoterapią, reklamą leków w środkach masowego przekazu oraz
powszechną dostępnością leków, zwłaszcza z grupy OTC;
EW22- zna zagadnienia dotyczące nowoczesnej farmakoterapii wybranych
chorób cywilizacyjnych
219
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
EK22
EK23
EK24
EK25
EK26
EK27
EK28
oraz chorób wymagających przewlekłego leczenia, w oparciu o zasady
postępowania medycznego określanego jako medycyna oparta na dowodach
(evidence based medicine, EBM), standardy terapeutyczne oraz wytyczne
polskich i europejskich towarzystw lekarskich;
EW24- zna rolę farmaceuty w monitorowaniu terapii bólu, ze szczególnym
uwzględnieniem zagrożeń
związanych z samoleczeniem;
EW52- zna prawa pacjenta.
EU3- wskazuje produkty lecznicze i wyroby medyczne wymagające
specjalnych warunków
przechowywania;
EU4- demonstruje sposób użycia wyrobów medycznych i testów
diagnostycznych, a także przeprowadza rozmowę z pacjentem w celu
doradzenia produktu leczniczego lub innego produktu w aptece;
EU5- przygotowuje plan opieki farmaceutycznej obejmujący ustalenie
celów terapii oraz wskazanie
działań pozwalających na ich realizację;
EU7- określa i różnicuje zakres informacji zdrowotnych niezbędnych w
procesie opieki farmaceutycznej dla pacjentów z różnymi chorobami
przewlekłymi;
EU8- przygotowuje plan edukacji pacjenta, w celu rozwiązania wykrytych
EU9- określa zagrożenia związane ze stosowaną farmakoterapią w różnych
grupach pacjentów oraz
planuje działania prewencyjne;
EU24- bierze udział w działaniach promocji zdrowia
EU29- prezentuje prawidłowe postawy etyczno-moralne w sytuacjach
pojawiających się w praktyce
aptecznej;
EU30- rozumie potrzebę rozwoju postawy i wrażliwości etyczno-moralnej
w praktyce zawodowej;
EU32- przeprowadza konsultację farmaceutyczną podczas wydawania leku
OTC;
EU33- przygotowuje informację szczegółową dotyczącą warunków
przechowywania leków i wyrobów medycznych, realizuje zamówienie leku
do apteki oraz informuje pacjenta o sposobie użycia
wyrobu medycznego i testu diagnostycznego;
EU34- przeprowadza wywiad z pacjentem w celu zebrania informacji
niezbędnych do wdrożenia i
prowadzenia opieki farmaceutycznej;
EU35- przygotowuje dla pacjenta zindywidualizowane materiały
edukacyjne, w tym ulotki dotyczące
leków oraz zasad samodzielnego monitorowania wybranych parametrów
klinicznych;
EU36- wykrywa i klasyfikuje problemy lekowe oraz proponuje ich
rozwiązanie;
EU37- określa potrzeby lekowe pacjenta oraz ocenia stopień ich
zaspokojenia, na podstawie analizy
uzyskanych informacji;
EU38- przeprowadza edukację pacjenta związaną ze stosowanymi przez
niego lekami oraz innymi
problemami dotyczącymi jego zdrowia i choroby, jeżeli mogą mieć wpływ
na skuteczność i
220
EK29
EK30
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
S1
S2
S3
S4
S5
C1
C2
C3
C4
C5
C6
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
bezpieczeństwo farmakoterapii;
EU39- korzysta z drukowanych i elektronicznych narzędzi
dokumentowania opieki farmaceutycznej;
EU40- przewiduje wpływ różnych czynników na właściwości
farmakokinetyczne i
farmakodynamiczne leków i rozwiązuje problemy dotyczące
indywidualizacji i optymalizacji
farmakoterapii;
Nazwa
Co to jest opieka farmaceutyczna, regulacje prawne.
Przyczyny występowania i metody zmniejszania częstości
występowania działań niepożądanych leków.
Opieka nad pacjentem z nadwagą i otyłością.
Opieka nad pacjentem z cukrzycą.
Bezpieczeństwo stosowania suplementów diety.
Opieka nad pacjentem niewydolnością serca.
Opieka nad pacjentem z przewlekłymi chorobami przewodu
pokarmowego.
Pacjent z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.
Opieka nad pacjentem z chorobą nowotworową-terapia bólu.
Ochrona danych osobowych w aptece
Problemy lekowe w praktyce aptecznej.
Rola aptekarza w profilaktyce pierwotnej i wtórnej.
Metody prowadzenia wywiadu i edukacji pacjenta w ramach
opieki farmaceutycznej.
Opieka nad pacjentem dermatologicznym.
Problemy pacjentów w zależności od wieku i stanu
fizjologicznego (pacjent pediatryczny, kobieta w ciąży i
karmiąca).
Narzędzia psychologiczne w komunikacji z pacjentem i lekarzem
ze szczególnym uwzględnieniem postaw etyczno-moralnych.
Wykorzystanie wyrobów medycznych w zespole metabolicznym.
Interakcje pacjent-aptekarz – studium przypadków.
Testy diagnostyczne – edukacja pacjenta.
Doradzanie w samoleczeniu.
Tworzenie planu prowadzenia opieki farmaceutycznej z
wykorzystaniem narzędzi informatycznych.
W1
S1, S3
C6, W10
W1
S1, W2
S2, W2-W9
S5
W2
W2, W5, C5
W3-W9
W9
W1
C2
C2, C4
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
4
4
2
3
4
4
4
3
3
4
4
221
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
EK15
S2,S5, C6
EK16
S2, W-3-W9
EK17
C6, S1
EK18
C3, C5
EK19
S2
EK20
C1, C3, C5
EK21
C1, C3, C5
EK22
C3, C5
EK23
C2, C4
EK24
C1, C3, C5, C6, S3
EK25
S2, S3
EK26
S1
EK27
C3, C5, C6
EK28
C3, C5, C6
EK39
C6
EK30
S1, S5
F
C1-C5 – warunkiem zaliczenia jest prawidłowe wykonanie indywidualnych
zadań w trakcie zajęć, rozwiązanie studium przypadku i wykonanie planu opieki
farmaceutycznej przy pomocy narzędzi informatycznych.
P
W1-W10, S1-S5 egzamin testowy (100 pytań) zawierający pytania testowe
zamknięte jednokrotnego wyboru oraz pytania półotwarte. Na ocenę 3 konieczne uzyskanie 60% punktów, na ocenę 4 - 70%, na ocenę 5 - 85 punktów.
EW5 - zna i rozumie ideę opieki farmaceutycznej;
2 Na ocenę 2 - student nie zna i nie rozumie w stopniu wystarczającym idei opieki
farmaceutycznej;
3 Na ocenę 3 - student zna i rozumie w stopniu wystarczającym idee opieki
farmaceutycznej;
4 Na ocenę 4 - student zna i rozumie idee opieki farmaceutycznej w stopniu
dobrym;
5 Na ocenę 5 - student zna i rozumie ideę opieki farmaceutycznej w stopniu bardzo
dobrym;
EW6- zna zasady prowadzenia wywiadu medycznego, służącego do wykrywania,
klasyfikowania i rozwiązywania problemów lekowych, a także stosowane na świecie
systemy klasyfikacji problemów lekowych;
2 Na ocenę 2 - student nie zna w stopniu wystarczającym zasad prowadzenia
wywiadu medycznego, a także stosowanych na świecie systemów klasyfikacji
3 Na ocenę 3 - student zna w stopniu dostatecznym zasady prowadzenia wywiadu
medycznego.
4 Na ocenę 4 - student zna w stopniu dobrym zasady prowadzenia wywiadu
medycznego, a także stosowane na świecie systemy klasyfikacji problemów
lekowych;
5 Na ocenę 5 - student zna w stopniu bardzo dobrym zasady prowadzenia
wywiadu medycznego, a także stosowane na świecie systemy klasyfikacji
EW7 - zna narzędzia i zasady dokumentowania opieki farmaceutycznej;
2 Na ocenę 2 - nie zna narzędzi i zasad dokumentowania opieki farmaceutycznej w
stopniu wystarczającym;
3 Na ocenę 3 - zna narzędzia i zasady dokumentowania opieki farmaceutycznej w
stopniu dostatecznym;
stopniu dobrym
222
stopniu bardzo dobrym
EW9- zna i rozumie zasady monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa
farmakoterapii indywidualnego pacjenta w procesie opieki farmaceutycznej, a także
narzędzia ułatwiające wykrywanie problemów lekowych;
2 Na ocenę 2 - nie zna i nie rozumie w stopniu wystarczającym zasad
monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii indywidualnego
pacjenta w procesie opieki farmaceutycznej, a także narzędzi ułatwiających
wykrywanie problemów lekowych;
3 Na ocenę 3 - zna i rozumie w stopniu dostatecznym zasady monitorowania
skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii indywidualnego pacjenta w
procesie opieki farmaceutycznej.
4 Na ocenę 4 - zna i rozumie w stopniu dobrym zasady monitorowania
procesie opieki farmaceutycznej, a także narzędzi ułatwiające wykrywanie
5 Na ocenę 5- zna i rozumie w stopniu bardzo dobrym zasady monitorowania
procesie opieki farmaceutycznej, a także narzędzi ułatwiające wykrywanie
EW10- zna i rozumie znaczenie i rolę farmaceuty w nadzorowaniu farmakoterapii
pacjentówprzewlekle chorych;
2 Na ocenę 2 - nie zna w stopniu wystarczającym i nie rozumie znaczenia i roli
farmaceuty w nadzorowaniu farmakoterapii pacjentów
przewlekle chorych
3 Na ocenę 3 - zna i rozumie w stopniu dostatecznym znaczenie i role farmaceuty
w nadzorowaniu farmakoterapii pacjentów przewlekle chorych
4 Na ocenę 4 - zna i rozumie znaczenie i role farmaceuty w nadzorowaniu
farmakoterapii pacjentów przewlekle chorych w stopniu dobrym
5 Na ocenę 5 - zna i rozumie znaczenie i role farmaceuty w nadzorowaniu
farmakoterapii pacjentów przewlekle chorych w stopniu bardzo dobrym
EW12- zna i rozumie zasady indywidualizacji farmakoterapii uwzględniające różnice
w działaniu leków spowodowane czynnikami fizjologicznymi w stanach chorobowych;
2 Na ocenę 2 - nie zna i nie rozumie w stopniu wystarczającym zasad
indywidualizacji farmakoterapii uwzględniających różnice w działaniu leków
spowodowane czynnikami fizjologicznymi w stanach chorobowych;
3 Na ocenę 3 - zna i rozumie w stopniu dostatecznym zasady indywidualizacji
czynnikami fizjologicznymi w stanach chorobowych;
4 Na ocenę 4 - zna i rozumie w stopniu dobrym zasady indywidualizacji
5 Na ocenę 5 - zna i rozumie w stopniu bardzo dobrym zasady indywidualizacji
zmniejszania częstości występowania niepożądanych działań leków;
2 Na ocenę 2 nie zna i nie rozumie przyczyn występowania oraz metod
zapobiegania i zmniejszania częstości występowania niepożądanych działań
leków w stopniu wystarczającym;
3 ocenę 3 zna i rozumie przyczyny występowania oraz metody zapobiegania i
zmniejszania częstości występowania niepożądanych działań leków w stopniu
dostatecznym;
223
dobrym;
bardzo dobrym;
zmniejszania częstości występowania powikłań polekowych spowodowanych:
stosowaniem leków poza wskazaniami rejestracyjnymi (off-label), nieuwzględnianiem
przeciwwskazań i ograniczeń do ich stosowania, nieracjonalną farmakoterapią, reklamą
leków w środkach masowego przekazu oraz powszechną dostępnością leków,
zwłaszcza z grupy OTC;
2 Na ocenę 2 - nie zna i nie rozumie w stopniu wystarczającym przyczyn
występowania oraz metod zapobiegania i zmniejszania częstości występowania
powikłań polekowych spowodowanych: stosowaniem leków poza wskazaniami
rejestracyjnymi (off-label), nieuwzględnianiem przeciwwskazań i ograniczeń do
ich stosowania, nieracjonalną farmakoterapią, reklamą leków w środkach
masowego przekazu oraz powszechną dostępnością leków, zwłaszcza z grupy
OTC;
3 Na ocenę 3 - zna i rozumie w stopniu dostatecznym przyczyny występowania
oraz metody zapobiegania i zmniejszania częstości występowania powikłań
polekowych spowodowanych: stosowaniem leków poza wskazaniami
OTC;
4 Na ocenę 4 - zna i rozumie w stopniu dobrym przyczyny występowania oraz
metody zapobiegania i zmniejszania częstości występowania powikłań
OTC;
5 Na ocenę 5 - zna i rozumie w stopniu bardzo dobrym przyczyny występowania
oraz metody zapobiegania i zmniejszania częstości występowania powikłań
OTC;
EW22- zna zagadnienia dotyczące nowoczesnej farmakoterapii wybranych
chorób cywilizacyjnych oraz chorób wymagających przewlekłego leczenia, w
oparciu o zasady postępowania medycznego określanego jako medycyna oparta
na dowodach (evidence based medicine, EBM), standardy terapeutyczne oraz
wytyczne polskich i europejskich towarzystw lekarskich;
2 Na ocenę 2 - nie zna w stopniu wystarczającym zagadnień dotyczące
nowoczesnej farmakoterapii wybranych chorób cywilizacyjnych oraz chorób
wymagających przewlekłego leczenia, w oparciu o zasady postępowania
medycznego określanego jako medycyna oparta na dowodach (evidence based
medicine, EBM), standardy terapeutyczne oraz wytyczne polskich i europejskich
towarzystw lekarskich;
3 Na ocenę 3 - zna w stopniu dostatecznym zagadnienia dotyczące nowoczesnej
farmakoterapii wybranych chorób cywilizacyjnych oraz chorób wymagających
przewlekłego leczenia, w oparciu o zasady postępowania medycznego
224
określanego jako medycyna oparta na dowodach (evidence based medicine,
EBM), standardy terapeutyczne oraz wytyczne polskich i europejskich
4 Na ocenę 4 - zna w stopniu dobrym zagadnienia dotyczące nowoczesnej
przewlekłego leczenia, w oparciu o zasady postępowania medycznego
5 Na ocenę 5 - zna w stopniu bardzo dobrym zagadnienia dotyczące nowoczesnej
przewlekłego leczenia, w oparciu oraz asady postępowania medycznego
EW24- zna rolę farmaceuty w monitorowaniu terapii bólu, ze szczególnym
uwzględnieniem zagrożeń związanych z samoleczeniem;
2 Na ocenę 2 - nie zna roli farmaceuty w monitorowaniu terapii bólu, ze
szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z samo leczeniem w stopniu
wystarczającym;
3 Na ocenę 3 - zna rolę farmaceuty w monitorowaniu terapii bólu,
4 Na ocenę 4 - zna rolę farmaceuty w monitorowaniu terapii bólu, potrafi
uwzględnić zagrożenia związane z samo leczeniem w stopniu dobrym,
5 Na ocenę 5 - zna w stopniu bardzo dobrym rolę farmaceuty w monitorowaniu
terapii bólu, potrafi uwzględnić zagrożenia związane z samo leczeniem w stopniu
bardzo dobrym
EW52- zna prawa pacjenta.
2 Na ocenę2 - nie zna praw pacjenta w stopniu wystarczającym.
3 Na ocenę 3 - zna prawa pacjenta w stopniu dostatecznym.
4 Na ocenę 4 - zna prawa pacjenta w stopniu dobrym
5 Na ocenę 5- zna prawa pacjenta w stopniu bardzo dobrym
EU3- wskazuje produkty lecznicze i wyroby medyczne wymagające specjalnych
warunków przechowywania;
2 Na ocenę 2 - nie umie wskazać produkty lecznicze i wyroby medyczne
wymagające specjalnych warunków przechowywania w stopniu wystarczajacym;
3 Na ocenę 3 - umie wskazać produkty lecznicze i wyroby medyczne wymagające
specjalnych warunków przechowywania w stopniu dostatecznym;
specjalnych warunków przechowywania w stopniu dobrym
specjalnych warunków przechowywania w stopniu bardzo dobrym
EU4- demonstruje sposób użycia wyrobów medycznych i testów diagnostycznych, a
także przeprowadza rozmowę z pacjentem w celu doradzenia produktu leczniczego lub
innego produktu w aptece;
2 Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym zademonstrować sposobu
użycia wyrobów medycznych i testów diagnostycznych, a także przeprowadzić
rozmowy z pacjentem w celu doradzenia produktu leczniczego lub innego
produktu w aptece;
3 Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym zademonstrować sposób użycia
wyrobów medycznych i testów diagnostycznych.
4 Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym zademonstrować sposobu użycia
wyrobów medycznych i testów diagnostycznych, a także przeprowadzić
225
produktu w aptece;
5 Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym zademonstrować sposoby użycia
wyrobów medycznych i testów diagnostycznych, a także przeprowadzić
produktu w aptece;
EU5- przygotowuje plan opieki farmaceutycznej obejmujący ustalenie celów terapii
oraz wskazanie działań pozwalających na ich realizację;
2 Na ocenę 2 - nie umie przygotować w stopniu wystarczającym planu opieki
farmaceutycznej obejmującego ustalenie celów terapii oraz wskazanie działań
pozwalających na ich realizację;
3 Na ocenę 3 - umie przygotować z pomocą asystenta plan opieki farmaceutycznej
obejmujący ustalenie celów terapii.
4 Na ocenę 4 - umie samodzielnie przygotować w stopniu dobrym plan opieki
farmaceutycznej obejmujący ustalenie celów terapii oraz potrafi wskazać
działania pozwalające na ich realizację;
5 Na ocenę 5- umie przygotować w stopniu bardzo dobrym plan opieki
farmaceutycznej obejmujący ustalenie celów terapii oraz potrafi wskazać
działania pozwalające na ich realizację;
EU7- określa i różnicuje zakres informacji zdrowotnych niezbędnych w procesie opieki
farmaceutycznej dla pacjentów z różnymi chorobami przewlekłymi;
2 Na ocenę 2 - nie umie w stopniu wystarczającym określić i różnicować zakres
informacji zdrowotnych niezbędnych w procesie opieki farmaceutycznej dla
pacjentów z różnymi chorobami przewlekłymi;
3 Na ocenę 3 - umie w stopniu dostatecznym określić i różnicować zakres
4 Na ocenę 4 - umie w stopniu dobrym określić i różnicować zakres informacji
zdrowotnych niezbędnych w procesie opieki farmaceutycznej dla pacjentów z
różnymi chorobami przewlekłymi;
5 Na ocenę 5 - umie w stopniu bardzo dobrym określić i różnicować zakres
EU8- przygotowuje plan edukacji pacjenta, w celu rozwiązania wykrytych problemów
lekowych;
2 Na ocenę 2 - nie umie przygotować w stopniu wystarczającym planu edukacji
pacjenta, w celu rozwiązania wykrytych problemów lekowych;
3 Na ocenę 3 - umie przygotować z pomocą asystenta plan edukacji pacjenta, w
celu rozwiązania wykrytych problemów lekowych;
4 Na ocenę 4 - umie samodzielnie przygotować w stopniu dobrym plan edukacji
pacjenta, w celu rozwiązania wykrytych problemów lekowych;
5 Na ocenę 5 - umie przygotować samodzielnie w stopniu bardzo dobrym plan
edukacji pacjenta, w celu rozwiązania wykrytych problemów lekowych;
EU9- określa zagrożenia związane ze stosowaną farmakoterapią w różnych grupach
pacjentów oraz planuje działania prewencyjne;
2 Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym określić zagrożeń
związanych ze stosowaną farmakoterapią w różnych grupach pacjentów oraz
planować działania prewencyjne;
3 Na ocenę 3- potrafi w stopniu dostatecznym określić zagrożenia związane ze
stosowaną farmakoterapią w różnych grupach pacjentów.
4 Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym określić zagrożenia związane ze
stosowaną farmakoterapią w różnych grupach pacjentów oraz planować
działania prewencyjne;
226
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym określić zagrożenia związane ze
stosowaną farmakoterapią w różnych grupach pacjentów oraz planować
działania prewencyjne;
EU24- bierze udział w działaniach promocji zdrowia
2
Na ocenę 2 - nie potrafi określić jak powinien wyglądać udział aptekarza w
działaniach promocji zdrowia
3
Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym określić jak powinien wyglądać
udział aptekarza w działaniach promocji zdrowia
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym określić jak powinien wyglądać udział
aptekarza w działaniach promocji zdrowia
5
Na ocenę 5- potrafi w stopniu bardzo dobrym określić jak powinien wyglądać
udział aptekarza w działaniach promocji zdrowia
EU29- prezentuje prawidłowe postawy etyczno-moralne w sytuacjach pojawiających
się w praktyce aptecznej;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi zaprezentować w stopniu wystarczającym prawidłowych
postaw etyczno-moralnych w sytuacjach pojawiających się w praktyce aptecznej;
3
Na ocenę 3 - potrafi zaprezentować w stopniu dostatecznym prawidłowe
postawy etyczno-moralnych w sytuacjach pojawiających się w praktyce
aptecznej;
4
Na ocenę 4 - potrafi zaprezentować w stopniu dobrym prawidłowe postawy
etyczno-moralnych w sytuacjach pojawiających się w praktyce aptecznej;
5
Na ocenę 5 - potrafi zaprezentować w stopniu bardzo dobrym prawidłowe
postawy etyczno-moralnych w sytuacjach pojawiających się w praktyce
aptecznej;
EU30- rozumie potrzebę rozwoju postawy i wrażliwości etyczno-moralnej w praktyce
zawodowej;
2
Na ocenę 2 - wykazuje w stopniu niewystarczającym postawę i wrażliwość
etyczno-moralną w praktyce zawodowej;
3
Na ocenę 3 - wykazuje w stopniu dostatecznym postawę i wrażliwość etycznomoralną w praktyce zawodowej;
4
Na ocenę 4 - wykazuje w stopniu dobrym postawę i wrażliwość etyczno-moralną
w praktyce zawodowej;
5
Na ocenę 5 - wykazuje w stopniu bardzo dobrym postawę i wrażliwość etycznomoralną w praktyce zawodowej;
EU32- przeprowadza konsultację farmaceutyczną podczas wydawania leku OTC;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym przeprowadzić konsultację
farmaceutyczną podczas wydawania leku OTC;
3
Na ocenę 3 - potrafi na poziomie podstawowym przeprowadzić konsultację
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym przeprowadzić konsultację
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym przeprowadzić konsultację
EU33- przygotowuje informację szczegółową dotyczącą warunków przechowywania
leków i wyrobów medycznych, realizuje zamówienie leku do apteki oraz informuje
pacjenta o sposobie użycia wyrobu medycznego i testu diagnostycznego;
2
Na ocenę 2 - nie umie przygotować w stopniu wystarczającym informacji
szczegółowej dotyczącej warunków przechowywania leków i wyrobów
medycznych oraz informować pacjenta o sposobie użycia wyrobu medycznego i
testu diagnostycznego;
3
Na ocenę 3 - umie przygotować z pomocą asystenta informację szczegółową
dotyczącą warunków przechowywania leków i wyrobów medycznych oraz
informować pacjenta o celowości użycia wyrobu medycznego i testu
227
diagnostycznego;
4
Na ocenę 4 - umie przygotować samodzielnie w stopniu dobrym informację
szczegółową dotyczącą warunków przechowywania leków i wyrobów
medycznych oraz informować pacjenta o celowości i sposobie użycia wyrobu
medycznego i testu diagnostycznego;
5
Na ocenę 5 - umie przygotować samodzielnie w stopniu bardzo dobrym
informację szczegółową dotyczącą warunków przechowywania leków i wyrobów
medycznych oraz wyczerpująco informować pacjenta o celowości i sposobie
użycia wyrobu medycznego i testu diagnostycznego;
EU34- przeprowadza wywiad z pacjentem w celu zebrania informacji niezbędnych do
wdrożenia i prowadzenia opieki farmaceutycznej;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi przeprowadzić w stopniu wystarczającym wywiadu z
pacjentem w celu zebrania informacji niezbędnych do wdrożenia i prowadzenia
opieki farmaceutycznej;
3
Na ocenę 3 - potrafi przeprowadzić w stopniu dostatecznym wywiad z pacjentem
w celu zebrania informacji niezbędnych do wdrożenia i prowadzenia opieki
farmaceutycznej;
4
Na ocenę 4 - potrafi przeprowadzić w stopniu dobrym wywiad z pacjentem w
celu zebrania informacji niezbędnych do wdrożenia i prowadzenia opieki
farmaceutycznej;
5
Na ocenę 5 - potrafi przeprowadzić w stopniu bardzo dobrym pełny wywiad z
pacjentem w celu zebrania informacji niezbędnych do wdrożenia i prowadzenia
EU35- przygotowuje dla pacjenta zindywidualizowane materiały edukacyjne, w tym
ulotki dotyczące leków oraz zasad samodzielnego monitorowania wybranych
parametrów klinicznych;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym przygotować dla pacjenta
zindywidualizowanych materiałów edukacyjnych, w tym ulotek dotyczących
klinicznych;
3
Na ocenę 3 - potrafi z pomocą asystenta przygotować dla pacjenta
zindywidualizowane materiały edukacyjne zawierające podstawowe informacje,
4
Na ocenę 4 - potrafi samodzielnie w stopniu dobrym przygotować dla pacjenta
zindywidualizowane materiały edukacyjne, w tym ulotki dotyczące leków oraz
zasad samodzielnego monitorowania wybranych parametrów klinicznych;
5
Na ocenę 5 - potrafi samodzielnie w stopniu bardzo dobrym przygotować dla
pacjenta zindywidualizowane materiały edukacyjne, w tym ulotki dotyczące
klinicznych;
EU36- wykrywa i klasyfikuje problemy lekowe oraz proponuje ich rozwiązanie;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym wykrywać i klasyfikować
podstawowych problemów lekowych oraz proponować ich rozwiązań;
3
Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym wykrywać i klasyfikować
podstawowe problemy lekowe oraz proponować ich rozwiązania;
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym wykrywać i klasyfikować problemy
lekowe oraz proponować ich rozwiązania;
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym wykrywać i klasyfikować
problemy lekowe oraz proponować ich rozwiązania;
EU37- określa potrzeby lekowe pacjenta oraz ocenia stopień ich zaspokojenia, na
podstawie analizy uzyskanych informacji;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi określić w stopniu wystarczającym potrzeb lekowych
pacjenta oraz ocenić stopień ich zaspokojenia, na podstawie analizy uzyskanych
informacji;
228
3
Na ocenę 3 - potrafi określić w stopniu dostatecznym potrzeby lekowe pacjenta
oraz wstępnie analizuje uzyskane informacje.
4
Na ocenę 4 - potrafi określić w stopniu dobrym potrzeby lekowe pacjenta oraz
ocenić stopień ich zaspokojenia, na podstawie analizy uzyskanych informacji;
5
Na ocenę 5 - potrafi określić w stopniu bardzo dobrym potrzeby lekowe
pacjenta oraz ocenić stopień ich zaspokojenia, na podstawie analizy uzyskanych
informacji;
EU38- przeprowadza edukację pacjenta związaną ze stosowanymi przez niego lekami
oraz innymi problemami dotyczącymi jego zdrowia i choroby, jeżeli mogą mieć wpływ
na skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym przeprowadzić edukacji
pacjenta związanej ze stosowanymi przez niego lekami oraz innymi problemami
dotyczącymi jego zdrowia i choroby.
3
Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym przeprowadzić podstawową
edukację pacjenta związaną ze stosowanymi przez niego lekami oraz innymi
problemami dotyczącymi jego zdrowia i choroby, jeżeli mogą mieć wpływ na
skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii;
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym przeprowadzić edukację pacjenta
związaną ze stosowanymi przez niego lekami oraz innymi problemami
dotyczącymi jego zdrowia i choroby, jeżeli mogą mieć wpływ na skuteczność i
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym przeprowadzić pełną edukację
pacjenta związaną ze stosowanymi przez niego lekami oraz innymi problemami
dotyczącymi jego zdrowia i choroby, jeżeli mogą mieć wpływ na skuteczność i
EU39- korzysta z drukowanych i elektronicznych narzędzi dokumentowania opieki
farmaceutycznej;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym korzystać z drukowanych i
elektronicznych narzędzi dokumentowania opieki farmaceutycznej;
3
Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym korzystać z drukowanych i
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym korzystać z drukowanych i
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym korzystać z drukowanych i
EU40- przewiduje wpływ różnych czynników na właściwości farmakokinetyczne i
farmakodynamiczne leków i rozwiązuje problemy dotyczące indywidualizacji i
optymalizacji farmakoterapii;
2
Na ocenę 2 - nie potrafi w stopniu wystarczającym przewidzieć wpływ różnych
czynników na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków i
rozwiązywać problemów dotyczących indywidualizacji i optymalizacji
farmakoterapii;
3
Na ocenę 3 - potrafi w stopniu dostatecznym przewidzieć wpływ różnych
stara się rozwiązywać problemy dotyczące indywidualizacji i optymalizacji
farmakoterapii;
4
Na ocenę 4 - potrafi w stopniu dobrym przewidzieć wpływ różnych czynników
na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków i rozwiązuje
większość problemów dotyczących indywidualizacji i optymalizacji
farmakoterapii;
5
Na ocenę 5 - potrafi w stopniu bardzo dobrym przewidzieć wpływ różnych
rozwiązuje wszystkie problemy dotyczące indywidualizacji i optymalizacji
229
farmakoterapii;
Godziny
Liczba ECTS
Obciążenie
kontaktowe
godzin
pracą
studenta
W-prezentacje multimedialne i przekaz ustny
20
S- Interaktywne zajęcia z wykorzystaniem
17
prezentacji multimedialnych
C- Interaktywny warsztat. Dyskusje i studium
23
4
przypadków.
10
10
20
1. S. Janicki, A. Fiebig, M. Sznitowska (red.): Farmacja stosowana, PZWL,
Piśmiennictwo
Warszawa 2003.
podstawowe
2. C. Galler Opieka Farmaceutyczna. Choroby serca i układu krążenia. MedPharm
2011
3. J. Lehnen Opieka Farmaceutyczna. Choroby dróg oddechowych. MedPharm
2011
4. I. Hinneburg Opieka Farmaceutyczna. Cukrzyca. MedPharm 2011
5. P. Rutter: Opieka farmaceutyczna Urban & Partner Wrocław 2009
6. R. Jachowicz: Farmacja Praktyczna PZWL 2010
1. W. Kostowski, Z. Herman: Farmakologia. T.1 – 2. Podstawy farmakoterapii,
Piśmiennictwo
PZWL, Warszawa 2008.
uzupełniające
2. A. Maciejczyk, I. Łagocka (red.): Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii,
Oinpharma, Warszawa 2008.
3. Orzechowska-Juwzenko K. (red.): Farmakologia kliniczna. Górnicki –
Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006
Prowadzący
[email protected] tel. 22 57-20-985
przedmiot
Osoba opiekująca się przedmiotem: dr Magdalena Makarewicz-Wujec
Dodatkowe
informacje
230
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Farmakoterapia z informacją naukową o leku
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
WW1
WW2
Efekty
kształcenia
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
EK17
EK18
EK19
EK20
EK21
EK22
EK23
EK24
EK25
Poznanie pierwszorzędowych źródeł informacji naukowej o leku
Poznanie farmakoterapia wybranych chorób i indywidualizacja
farmakoterapii
Poznanie zagadnień dotyczących bezpieczeństwa farmakoterapii w tym
terapii monitorowanych klinicznie oraz nadzoru nad bezpieczeństwem
farmakoterapii
Podstawowa wiedza z zakresu anatomii/fizjologii i farmakologii
Podstawowa wiedza na temat działania i zastosowania leków oraz działań
niepożądanych
CW3 student zna układ ATC substancji czynnych leków, nazwy
międzynarodowe substancji czynnych
CW8 student zna podstawowe kategorie leków
CU38
student umie wyszukać
piśmiennictwo naukowe, dokonuje
piśmiennictwa i oceny
DW1 zna mechanizmy wchłaniania i dystrybucji leków
DW2 (zna losy leku w ustroju ),
DW3 ( zna zagadnienia dostępności biologicznej i farmaceutycznej leku oraz
sposoby ich oceny) ,
DW6 (zna sposoby oceny leków oryginalnych i generycznych),
DW10 (zna podstawy terapii monitorowanej stężeniem leku),
DW11 (zna zagadnienia związane z biorównoważnością leków),
DW21 ( zna klasyfikacje działań niepożądanych),
DW22 (zna oddziaływania między lekami i żywnością) ,
DW24 (zna sposoby unikania niekorzystnych interakcji leków),
DW25 (zna zasady monitorowania działań niepożądanych),
DW38 (zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak wpływ
pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania, transportu, biotransformacji i
wydalania leków) oraz wpływ leków na wchłanianie, transport, metabolizm i
wydalanie składników odżywczych pożywienia);
DU14 (zna korzyści ze stosowania leku złożonego),
DU15 (wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem)
DU16 (przewiduje skutki niekorzystnych interakcji miedzy lekami i
pożywieniem)
DU50 ( monitoruje działania niepożądane)
E.U1. różnicuje kategorie dostępności produktów leczniczych i wyrobów
medycznych
E.U6. przygotowuje plan monitorowania farmakoterapii, określając rodzaj
wskaźników wykorzystywanych w ocenie skuteczności oraz częstotliwość
pomiaru tych wskaźników;
E.U10. wstępnie ocenia związek przyczynowo-skutkowy między stosowanym
lekiem a obserwowaną reakcją;
E.U11. określa korzyści terapeutyczne monitorowania stężeń leków w
płynach organizmu
EU35(przygotowuje dla pacjenta zindywidualizowane materiały edukacyjne,
w tym ulotki dotyczące leków oraz zasad samodzielnego monitorowania
wybranych parametrów klinicznych)
EU36 (wykrywa i klasyfikuje problemy lekowe oraz proponuje ich
rozwiązanie)
E.U39. korzysta z drukowanych i elektronicznych narzędzi dokumentowania
231
EK26
EK27
EK28
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
S9
S10
C1
C2
Narzędzia
dydaktyczne
C3
EK1
EK2
E.U41. aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków, wdraża
działania prewencyjne, udziela informacji związanych z powikłaniami
farmakoterapii pracownikom służby zdrowia,
pacjentom lub ich rodzinom
E.U44. korzysta z różnych źródeł informacji o lekach, w tym w języku
angielskim, i krytycznie
interpretuje te informacje;
E.U54. przygotowuje zgłoszenie działania niepożądanego leku do
odpowiednich organów
Nazwa
Liczba
godzin
Wymagania stawiane źródłom informacji o lekach
2
Charakterystyka produktu leczniczego i ulotka informacyjna dla
2
pacjenta
Farmakoterapia w chorobach przewodu pokarmowego
2
Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwbólowych
2
Farmakoterapia chorób układu oddechowego z uwzględnieniem
2
przeziębień i grypy
Bezpieczeństwo farmakoterapii w okresie ciąży i karmienia.
2
Indywidualizacja farmakoterapii uwarunkowanej wiekiem oraz
2
czynnikami środowiskowymi
Indywidualizacja farmakoterapii chorób układu krążenia na
2
przykładzie ch.n.s., i HF
Indywidualizacja farmakoterapii uwarunkowana chorobami
2
alergicznymi lub nieprawidłowymi reakcjami na lek.
Odrębności farmakoterapii u dzieci
2
Niepowodzenia, błędy farmakoterapii
2
Antykoncepcja i menopauza zalecane metody terapii, HTZ, OTC,
suplementy diety
Leki oryginalne i generyczne
2
Kategorie dostępności produktów leczniczych. Reklama produktów
2
leczniczych i suplementów diety.
Zgłaszanie działań niepożądanych
3
Ocena wiarygodności publikacji o wybranych lekach i metodach
2
farmakoterapii w świetle EBM
Kliniczne metody monitorowania farmakoterapii
2
Interakcje leków i ich kliniczne następstwa .
2
Wpływ leków na wyniki badań dodatkowych
2
Farmakoterapia chorób układu oddechowego
2
Farmakoterapia pacjentów diabetologicznych w świetle
2
najnowszych zaleceń
Farmakoterapia pacjentów z zaburzeniami lipidowymi w świetle
2
najnowszych zaleceń
Lek a kierowanie pojazdami mechanicznymi czy prowadzenie prac
2
na wysokości
Optymalizacja farmakoterapii z dążeniem do indywidualizacji
2
Wyszukiwanie informacji naukowej o leku – pracowania
2
komputerowa
Właściwe odczytywanie informacji zawartych w charakterystyce
2
produktu leczniczego i ulotce informacyjnej dla pacjenta.
2
Interpretacja wyników badań laboratoryjnych
W1, W2, W14, C1, C2, S2, S4, S9;
W3, W4, W5,W 7, W8, W12, S5, S6, S7, S8, C3.
232
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
EK3
W11, W13, S1, S3, S4, S5,
EK4
W6, W10, S10
EK5
W7, W11,
EK6
W13
EK7
W13
EK8
S3
EK9
W13,
EK10 S1, S3
EK11 S4
Ek12
C1, C2, S4
EK13 S1
EK14 W3. W5, W9, W10
EK15 S4
EK16 S4
EK17 S4
EK18 S1
Ek19
W14
EK20 S3
EK21 S1
EK22 S3
EK23 S10
EK24 S9,W7, W11,S10
EK25 S4
EK26 S1
EK27 W1, W2, C1
EK28 S1
F
S1-S9, C1-C3
P
S1-S9, W1-W14
EK1 CW3 student zna zagadnienia dotyczące źródeł pierwszorzędowych informacji
naukowej o leku, system ATC, nazwy międzynarodowe leków, systemy bazodanowe
SPC, EPAR, EPMAR, Interakcji lekowych, danych publikowanych w literaturze
fachowej, zna zagadnienia dotyczące jakości leków i pierwszorzędowych źródeł
informacji o jakości.
2
Student nie zna w stopniu podstawowym zagadnienia dotyczące
źródeł pierwszorzędowych informacji naukowej o leku, systemu
ATC, nazw międzynarodowych leków, systemy bazodanowe SPC,
EPAR, EPMAR, Interakcji lekowych, danych publikowanych w
literaturze fachowej; student nie odróżnia źródeł pierwszo- i
drugorzędowych informacji naukowej, nie umie ocenić spójności
danych
3
Student umie wymienić źródła pierwszorzędowe, wie czym jest i jak
korzystać z kodu ATC klasyfikacji substancji czynnej
4
Student zna wszystkie zagadnienia dotyczące klasyfikacji leków ;
umie korzystać z nazw międzynarodowych leków obok nazw
handlowych ; rozumie znaczenie SPC, EPAR,EPMAR,
5
Student zna wszystkie zagadnienia dotyczące źródeł
pierwszorzędowych informacji naukowej o leku, systemu ATC, nazw
międzynarodowych leków, systemy bazodanowe SPC, EPAR,
EPMAR, Interakcji lekowych, danych publikowanych w literaturze
fachowej; student nie odróżnia źródeł pierwszo- i drugorzędowych
informacji naukowej, nie umie ocenić spójności danych
EK2 - CW8 student zna podstawowe kategorie leków , wymogi formalno-prawne
klasyfikacji, zasady klasyfikacji leków do podstawowych kategorii, procedury
233
dopuszczenia do obrotu podstawowych kategorii leków. Wymagania w zakresie
skuteczności i bezpieczeństwa leków różnych kategorii oraz różnic w sposobie
dokumentowania wyników badań
2
Student nie zna w stopniu podstawowym kategorie leków zasady
klasyfikacji leków do podstawowych kategorii, procedury
dopuszczenia do obrotu podstawowych kategorii leków. Wymagania
w zakresie skuteczności i bezpieczeństwa leków różnych kategorii
oraz różnic w sposobie dokumentowania wyników badań
3
Student zna podstawowe kategorie leków procedury dopuszczenia do
obrotu podstawowych kategorii leków. Student nie zna wymagań w
zakresie skuteczności i bezpieczeństwa leków różnych kategorii oraz
różnic w sposobie dokumentowania wyników badań
4
Student zna podstawowe kategorie leków , zasady klasyfikacji leków
do podstawowych kategorii. Student zna podstawowe procedury
dopuszczenia do obrotu podstawowych kategorii leków. Rozumie
różnice w zakresie dokumentowania skuteczności i bezpieczeństwa
leków różnych kategorii .
5
Student zna wszystkie prawne kategorie leków , zasady klasyfikacji
leków do podstawowych kategorii, procedury dopuszczenia do
obrotu podstawowych kategorii leków. Wymagania w zakresie
skuteczności i bezpieczeństwa leków różnych kategorii oraz różnic
w sposobie dokumentowania wyników badań
EK3 - CU38 student umie wyszukać piśmiennictwo naukowe, dokonuje oceny
piśmiennictwa
2
Student nie umie posługiwać się akademickimi bazami danych,
formułować słowa kluczowe, posługiwać się strona EMA, EDQM,
MZ, GIF i URPL i nie u,ie wyszukiwać odpowiednich informacji
naukowych ; nie umie ocenić spójności danych naukowych ,
skorzystać z bazy interakcji MZ
3
Student umie posługiwać się akademickimi bazami danych, w
stopniu podstawowym, nie umie formułować słów kluczowych; umie
korzystać ze strony EMA, EDQM, MZ i innych instytucji oraz
wyszukiwać odpowiednie informacje o leku; nie umie ocenić
spójności danych naukowych , skorzystać z bazy interakcji MZ
4
Student umie w stopniu wystarczającym posługiwać się
akademickimi bazami danych, formułować słowa kluczowe,
posługiwać się strona EMA, EDQM, MZ, GIF i URPL i nie umie
wyszukiwać odpowiednich informacji naukowych ; nie umie ocenić
spójności danych naukowych , skorzystać z bazy interakcji MZ
5
Student umie sprawnie wyszukiwać informacje naukowe o leku ,
posługiwać się akademickimi bazami danych, formułować słowa
kluczowe, posługiwać się strona EMA, EDQM, MZ, GIF i URPL i
umie wyszukiwać odpowiednie informacje naukowe ; zna zasady i
umie ocenić spójności danych naukowych , skorzystać z bazy
interakcji MZ
EK4 -DW1 zna mechanizmy wchłaniania i dystrybucji leków oraz przyczyny zaburzeń
tych mechanizmów
2
Student nie zna mechanizmów wchłaniania i dystrybucji leków, nie
zna dróg podania i związanych z tym postaci farmaceutycznych
leków
3
Student zna podstawowe mechanizmy wchłania i dystrybucji leków
związane z droga podania, ale nie umie określić czynników
234
zmieniających wchłanianie leków i skutków klinicznych takiego
wpływu
4
Student zna podstawowe mechanizmy wchłania i dystrybucji leków
związane z droga podania, umie określić czynniki zmieniające
wchłanianie leków i oraz dystrybucję , ich skutki kliniczne
5
Student zna mechanizmy wchłania i dystrybucji leków związane z
droga podania, umie określić czynniki zmieniające wchłanianie
leków i oraz dystrybucję; umie ocenić kliniczne skutki takiego
oddziaływania ;
EK5 -DW2 zna losy leku w ustroju
2
Student nie zna losów leku w ustroju; nie potrafi pokazać na
schemacie losów leków w ustroju
3
Student zna podstawowe losy leku w ustroju ( wchłanianie
dystrybucja, metabolizm, wydalanie)
4
Student zna losy leku w ustroju ( wchłanianie dystrybucja,
metabolizm, wydalanie), zna i rozumie złożone mechanizmy
dotyczące farmakokinetyki i farmakodynamik leku , problemy
dotyczące kumulacji leku;
5
Student zna losy leku w ustroju ( wchłanianie dystrybucja,
metabolizm, wydalanie), zna i rozumie złożone mechanizmy
dotyczące farmakokinetyki i farmakodynamik leku , problemy
dotyczące kumulacji leku, zna problemy leków o wąskim indeksie
terapeutycznym; rozumie problemy związane z przenikaniem leku
przez bariery krew mózg lub przenikania leku do mleka matek
karmiących
EK6 -DW3 ( zna zagadnienia dostępności biologicznej i farmaceutycznej leku oraz
sposoby ich oceny) ,
2
Student nie zna zagadnień dotyczących dostępności biologicznej i
farmaceutycznej leku oraz sposobów ich oceny
3
Student zna i rozumie różnice dotyczące pojęć dostępności
biologicznej i farmaceutycznej leku, rozumie sposoby ich oceny
4
Student zna dobrze zagadnień dotyczących dostępności biologicznej
i farmaceutycznej leku oraz sposoby ich oceny oraz rolę jaka
odgrywają w badaniach rozwojowych i kontroli jakości leku
5
Student zna bardzo dobrze zagadnienia dotyczące dostępności
biologicznej i farmaceutycznej leku, sposobu ich oceny oraz roli jaka
odgrywają w badaniach rozwojowych i kontroli jakości leku, a także
w badaniach porównawczych leków generycznych
EK7 -DW6 (zna sposoby oceny leków oryginalnych i generycznych),
2
Nie zna zasad sposobów oceny leków oryginalnych i generycznych,
nie zna różnić pomiędzy kategoriami leków
3
Zna zasady sposobów oceny leków oryginalnych i generycznych,
zna i rozumie różnice pomiędzy kategoriami leków
4
Zna zasady dokumentowania wyników badań klinicznych i
niekliniczncyh leku oryginalnego i generycznego
5
Zna zasady dokumentowania wyników badań klinicznych i
niekliniczncyh leku oryginalnego i generycznego; rozumie problemy
zamienników wydawany z aptek
EK8 - DW10 zna podstawy terapii monitorowanej stężeniem leku
2
Nie zna podstaw terapii monitorowanej stężeniem leku; nie rozumie
pojęć terapii monitorowanych
3
Zna zasady terapii monitorowanych, zna podstawy terapii
monitorowanej stężeniem leku we krwi
235
4
monitorowanej stężeniem leku we krwi, zna grupy leków
wymagających monitorowania stężenia leku oraz inne systemy
monitorowania terapii
5
monitorowanej stężeniem leku we krwi, zna grupy leków
wymagających monitorowania stężenia leku oraz inne systemy
monitorowania terapii, rozumie problematykę bezpieczeństwa
farmakoterapii
EK9 - DW11 zna zagadnienia związane z biorównoważnością leków
2
Nie zna zagadnienia związanych z biorównoważnością leków
3
Zna genezę biorównoważności, umieć określić punkty końcowe w
badaniu biorównoważności; Wie jaki jest zakres uzgodniony
międzynarodowo, w którym musi się znaleźć wynik końcowy
4
Zna transport leków przez błony fizjologiczne , znać genezę
biorównoważności, umie określić punkty końcowe w badaniu
biorównoważności; Zna jaki jest zakres miedzynarowo uzgodniony,
w którym musi się znaleźć wynik końcowy; zna definicję i
klasyfikację biodostępności ; wie czym różni się lek biopodobny od
generyku
5
Transport leków przez błony fizjologiczne , zna genezę
biorównoważności, umie określić punkty końcowe w badaniu
biorównoważności; wie jaki jest zakres uzgodniony miedzynarowo,
w którym musi się znaleźć wynik końcowy; zna definicję i
klasyfikację biodostępności ; umie odpowiedzieć na pytanie czy lek
biopodobny to generyk . Jakie są dwa sposoby analizy statystycznej
wyników badania biorównoważności; wie co to jest ANOVA i
czemu służy, czemu służy geno- i fenotypowanie w badaniu
biorównoważności, czy lek biopodobnym można wymieniać
terapeutycznie z oryginalnym .
EK10 -DW21 zna klasyfikacje działań niepożądanych
2
nie zna definicji działań niepożądanych i nie zna klasyfikacji działań
niepożądanych leku
3
Student zna 6 podstawowych grup działań niepożądanych, umie je
poprawnie scharakteryzować
4
Student zna nazewnictwo i cechy podziału działań niepożądanych,
umie podać przykłady działań niepożądanych w każdej grupie od
A-F. Student potrafi określić działania niepożądane zależne i
niezależne od dawki leku; wie które działania niepożądane są zależne
od pacjenta .
5
Student dodatkowo potrafi rozpoznać działania niepożądane
związane z organizmem pacjenta, zna podział reakcji alergicznych,
zna zasady określania częstości działań niepożądanych oraz
problematykę uzależnień lekowych oraz chorób polekowych.
EK11- DW22 zna oddziaływania między lekami i żywnością
2
Nie zna zagadnień dotyczących interakcji
3
Zna problemy dotyczące interakcji lekó i żywności w zakresie
dotyczącym interakcji w przewodzie pokarmowym
4
Zna kliniczne skutki interakcji leków i żywności różnego rodzaju ,
także alkoholu i roślinnych suplementów diety
5
Zna zagadnienia dotyczące klinicznych skutków interakcji leków i
żywności różnego rodzaju , także alkoholu i roślinnych suplementów
diety; zna problemu interakcji leków z nikotyną ; problematykę
236
biernych palaczy
EK12 - DW24 zna sposoby unikania niekorzystnych interakcji leków,
2
Nie zna mechanizmów interakcji.
3
Zna podstawowe mechanizmy interakcji, Nie zna sposobów unikania
niekorzystnych interakcji leków
4
Student zna interakcje farmakokinetyczne związane z wchłanianiem,
dystrybucją, zaburzeniami transportu przez błony biologiczne, z
metabolizmem leków; zna przykłady induktorów i inhibitorów
enzymatycznych; zna interakcje związane z wydalaniem leków. Zna
problematykę interakcji farmakodynamicznych.
5
Student zna interakcje farmakokinetyczne związane z wchłanianiem,
dystrybucją, zaburzeniami transportu przez błony biologiczne, z
metabolizmem leków; zna przykłady induktorów i inhibitorów
enzymatycznych; zna interakcje związane z wydalaniem leków. Zna
problematykę interakcji farmakodynamicznych, na poziomie
receptora , narządu docelowego, osi odpowiadającej za sprzężenie
zwrotne. Umie ocenić potencjalne interakcje leku.
EK13 - DW25 zna zasady monitorowania działań niepożądanych,
2
Student nie zna zasad monitorowania działań niepożądanych leku, nie
zna systemu, osób odpowiedzialnych za zgłoszenia i roli
monitorowania postmarketingowego w poznaniu profilu
bezpieczeństwa stosowanych leków
3
Student zna system zgłaszania działań niepożądanych w Polsce. Zna
podstawy prawne funkcjonowania systemu. Wie, które osoby są
odpowiedzialne za zbieranie danych
4
Ponad powyższe umiejętności student rozumie rolę zgłoszenia
spontanicznego. Zan formularze zgłoszeń, zna 4 wymagane
podstawowe rodzaje informacji, które powinny znaleźć się w
zgłoszeniu
5
Student posiadł wszystkie opisane powyżej umiejętności, zna
dodatkowe dokumenty oceniające bezpieczeństwo m.in. ocenę
korzyść /ryzyk
EK14- DW38 zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak wpływ
pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania, transportu, biotransformacji i wydalania
leków) oraz wpływ leków na wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie
składników odżywczych pożywienia
2
Nie interakcji leków z żywnością,
3
Zna niektóre zagadnienia dotyczące wzajemnych interakcji leków i
żywności takie jak wpływ pożywienia na leki na poziomie
wchłaniania. Nie zna zagadnień dotyczących transportu,
biotransformacji i wydalania leków oraz wpływ leków na
wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie składników
odżywczych pożywienia
4
Zna w stopniu dobrym i umie określić mechanizmy i podać
przykłady wzajemnych interakcji leków i żywności na określonym
etapie przemian leku w ustroju.
5
Zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak
wpływ pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania, transportu,
biotransformacji i wydalania leków) oraz wpływ leków na
wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie składników
odżywczych pożywienia. Student umie rozwiązać problemy
potencjalnych interakcji leków i żywności występujący u danego
pacjenta.
237
EK15 - DU14 zna korzyści ze stosowania leku złożonego,
2
Student nie zna zagadnień dotyczących sposobu łączenia
pojedynczych substancji leczniczych w leku wieloskładnikowym
3
Student rozumie rolę terapeutyczną pojedynczych składników w
kompozycji. Nie umie ocenić interakcji zachodzących pomiędzy
nimi.
4
Student rozumie rolę terapeutyczną pojedynczych składników w
kompozycji, umie ocenić zachodzące pomiędzy nimi interakcje i ich
potencjalne skutki kliniczne.
5
Student dodatkowo potrafi ocenić mechanizmy działania i rodzaje
działań niepożądanych pojedynczych składników leku ; student umie
ocenić czy skuteczność mieszaniny jest większa od skuteczności
pojedynczego składnika.
EK16 - DU15 (wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między
lekami a pożywieniem)
2
Student nie umie wyjaśniać przyczyn wzajemnych interakcji leków i
żywności
3
Student zna podstawowe mechanizmy interakcji oraz właściwości
żywności i skład produktów żywieniowych , które maja wpływ na
interakcje
4
Student umie dodatkowo podać przykłady interakcji pomiędzy
lekami i żywnością i określić ich skutki kliniczne
5
Student rozumie i potrafi wyjaśnić wszystkie mechanizmy interakcji i
ich skutki kliniczne dla żywności , używek, produktów leczniczyh
EK17 - DU16 (przewiduje skutki niekorzystnych interakcji miedzy lekami i
pożywieniem)
2
Student nie zna mechanizmów interakcji, nie umie wyjaśniać
przyczyn wzajemnych interakcji leków i żywności , ani przewidzieć
ich potencjalnych skutków
3
Student zna podstawowe mechanizmy interakcji
farmakokinetycznych oraz interakcji na poziomie wchłaniania oraz
zna w stopniu podstawowym skład chemiczny, właściwości żywności
i które maja wpływ na interakcje
4
Student zna w stopniu dobrym interakcje leków i żywności, zna
zagadnienia dotyczące interakcji niekorzystnych dla zdrowia, zna
problematykę interakcji z z używkami. alkoholem i nikotyną
5
Student przewiduje skutki niekorzystnych interakcji miedzy lekami i
pożywieniem, zna źródła i umie korzystać ze źródeł informacji
naukowej na temat interakcji.
EK18 - DU50 ( monitoruje działania niepożądane),
2
Student nie zna zasad monitorowania i sposobu zgłaszania działań
niepożądanych leku. Nie rozumie definicji DN
3
Student zna system zgłaszania działań niepożądanych w Polsce i zna
podstawy prawne funkcjonowania systemu. Wie, które osoby są
odpowiedzialne za zbieranie danych oraz umie określić rolę Urzędu
Rejestracji Leków wz zbieraniu analizie związku przyczynowoskutkowego.
4
Ponad powyższe umiejętności student rozumie rolę zgłoszenia
spontanicznego. Zan formularze zgłoszeń, zna 4 wymagane
podstawowe rodzaje informacji, które powinny znaleźć się w
zgłoszeniu
5
Student posiadł wszystkie opisane powyżej umiejętności, zna
238
dodatkowe dokumenty oceniające bezpieczeństwo m.in. ocenę
korzyść /ryzyk. Student wie ponadto jaka jest rola Regionalnych
Ośrodków Monitorowania DN.
EK19 - E.U1. różnicuje kategorie dostępności produktów leczniczych i wyrobów
medycznych
2.
nie zna kategorii dostępności substancji/leku wg PF
3.
zna kategorii dostępności leków i umie opisać cechy poszczególnych
kategorii.
4.
student rozumie zasady wydawania z aptek leków określonej
kategorii.
5.
różnicuje kategorie dostępności produktów leczniczych i wyrobów
medycznych
EK20 - E.U6. przygotowuje plan monitorowania farmakoterapii, określa rodzaj
wskaźników
wykorzystywanych w ocenie skuteczności oraz częstotliwość pomiaru tych
wskaźników
2.
student nie zna zagadnień dotyczących terapii monitorowanych
3.
student zna w stopniu podstawowym problemy lekowe w w
farmakoterapii i powikłania farmakoterapii
4.
student umie określić grupy produktów leczniczych wymagających
monitorowania stężenia leku we krwi.
5.
student umie zaplanować monitorowanie farmakoterapii, określić
inne rodzaje wskaźników do monitorowania skuteczności i określić
bezpieczeństwo farmakoterapii .
EK. 21 - E.U10. wstępnie ocenia związek przyczynowo-skutkowy między
stosowanym lekiem a obserwowaną
reakcją;
2.
student nie zna definicji DN i nie umie dokonać analizy związku
przyczynowo-skutkowego.
3.
Student zna definicje DN leków i ją rozumie . Student rozumie
zagadnienia związane z DN i zdarzeniem niepożądanym
4.
student wstępnie ocenia związek przyczynowo-skutkowy między
stosowanym lekiem a obserwowaną
reakcją pacjenta na lek ; rozumie zagadnienia interakcji i DN leków
5.
student umie przeprowadzić ocenę związku przyczynowoskutkowego pomiędzy reakcją pacjent, przyjmowanymi lekami i
żywnościa . Odróżnia objawy interakcji od objawów działań
niepożądanych leków.
EK.22-E.U11. określa korzyści terapeutyczne monitorowania stężeń leków w
płynach organizmu
2
student nie zna korzyści terapeutycznych wynikających z
monitorowania stężeń leków w płynach organizmu
3
student umie określić w podstawowym zakresie korzyści
terapeutyczne monitorowania stężeń leków w płynach organizmu,
zna zagadnienia ogólne, nie umie określić tego wpływu dla
określonych grup leków
4
student określa korzyści terapeutyczne monitorowania stężeń leków
w płynach organizmu, zna grupy leków dla których monitorowanie
terapii stężeniem leku jest wymagane, zna zagadnienia związane z
zamiennym stosowaniem leków generycznych
5
student określa korzyści terapeutyczne monitorowania stężeń leków
w płynach organizmu, zna grupy leków dla których monitorowanie
terapii stężeniem leku jest wymagane, umie podać przykłady terapii
239
monitorowanych i określić dodatkowe wymagania dla pacjentów nie
hospitalizowanych, a przyjmujących leki wymagające
monitorowania.
EK .23- EU.35 przygotowuje dla pacjenta zindywidualizowane materiały
edukacyjne, w tym ulotki dotyczące leków oraz zasad samodzielnego
monitorowania wybranych parametrów klinicznych
2
student nie zna zasad tworzenia ulotki dla pacjenta , nie zna zasad
terapii monitorowanej stężeniem leku w płynach ustrojowych
3
student zna w stopniu podstawowym zasady tworzenia ulotki dla
pacjenta, zna zasad terapii monitorowanej stężeniem leku w
płynach ustrojowych
4
student zna zasady tworzenia ulotki dla pacjenta, zna zasad terapii
monitorowanej stężeniem leku w płynach ustrojowych, umie
stworzyć indywidualne materiały dla pacjenta w sposób czytelny
5
student zna zasady tworzenia ulotki dla pacjenta, zna zasad terapii
monitorowanej stężeniem leku w płynach ustrojowych, umie
stworzyć indywidualne materiały dla pacjenta w sposób czytelny,
student
EK .24 - EU36 wykrywa i klasyfikuje problemy lekowe oraz proponuje ich
rozwiązanie
2.
student nie zna podstawowych produktów leczniczych stosowanych
w chorobach przewlekłych
3.
student zna nazwy międzynarodowe leków i kody ich ATC, zna
zastosowania terapeutyczne podstawowych leków , przynajmniej 25,
stosowanych w leczeniu np., nadciśnienia, astmy, cukrzycy ..
4.
student zna DN i interakcje przynajmniej 50 leków i ich
zastosowanie w chorobach przewlekłych, umie rozwiązać
podstawowe problemy lekowe
5.
student zna przynajmniej 100 produktów leczniczych , i umie
rozwiązać dla nich problemy lekowe. Student rozumie rolę leków
OTC w samo leczeniu pacjentów i umie rozwiązać problemy lekowe
wynikające z dodatkowego stosowania leków OTC.
EK.25- E.U39. korzysta z drukowanych i elektronicznych narzędzi
dokumentowania opieki farmaceutycznej;
2
student nie umie korzystać z drukowanych i elektronicznych
narzędzi dokumentowania opieki farmaceutycznej;
3
student umie wprowadzić dane pacjenta do systemu elektronicznego,
stosowane przez pacjenta leki, umie przeprowadzić analizę
podstawowych interakcji , zna 25 leków ich DN i Interakcje, umie
udokumentować przeprowadzoną konsultację, prowadzi
dokumentację w systemie elektronicznym jak i w wersji papierowej.
4
student umie posługiwać się bazą interakcji lek –lek i żywność, umie
wykorzystać dostępne w systemie bazy danych, zna 50 leków ich
DN i interakcje, umie rozwiązać i udokumentować problemy lekowe
pacjenta prowadzi dokumentację w systemie elektronicznym jak i
w wersji papierowej
5
student umie posługiwać się bazą interakcji lek –lek i żywność, umie
wykorzystać dostępne w systemie bazy danych, zna 100 leków ich
DN i interakcje, umie rozwiązać i udokumentować problemy lekowe
pacjenta prowadzi dokumentację w systemie elektronicznym jak i
w wersji papierowej100 najczęściej stosowanych leków i wyrobów
medycznych
EK 26 -E.U41. aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków,
240
Obciążenie
pracą
studenta
wdraża działania prewencyjne, udziela informacji związanych z powikłaniami
farmakoterapii pracownikom służby zdrowia, pacjentom lub ich rodzinom
2
student nie umie zgłaszać DN leków i udzialać informacji
pracownikom służby zdrowia
3
student umie zgłaszać DN w wersji papierowej , wprowadzić
niezbędne dane pacjenta i skierować protokół do odpowiedniego
organu
4
aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków,
udziela informacji związanych z powikłaniami farmakoterapii
pracownikom służby zdrowia, pacjentom lub ich rodzinom
5
aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków, umie
wdrążyć działania zapobiegawcze , udziela informacji związanych z
powikłaniami farmakoterapii pracownikom służby zdrowia,
pacjentom lub ich rodzinom
EK27 - E.U44. korzysta z różnych źródeł informacji o lekach, w tym w języku
angielskim, i krytycznie interpretuje te informacje;
2
student nie zna pierwszorzędowych źródeł informacji naukowej o
leku , nie zna kodów ATC i nazw międzynarodowych substancji
czynnych
3
student zna pierwszorzędowe źródła informacji naukowej o leku , zna
kody ATC i nazwy międzynarodowe substancji czynnych
4
student zna pierwszorzędowych źródeł informacji naukowej o leku ,
zna kody ATC i nazwy międzynarodowe substancji czynnych, umie
korzystać z EPAR i EPMAR
5
student zna pierwszorzędowych źródeł informacji naukowej o leku ,
zna kody ATC i nazwy międzynarodowe substancji czynnych, umie
korzystać z EPAR i EPMAR ; umie korzystać z metanaliz , umie
także ocenic spójność danych naukowych publikowanych w
literaturze fachowej
EK 28 - E.U54. przygotowuje zgłoszenie działania niepożądanego leku do
odpowiednich organów
2
student nie umie zgłaszać DN leków i nie wie do których organów
należy je zgłaszać
3
student umie zgłaszać DN w wersji papierowej , wprowadzić
niezbędne dane pacjenta i skierować protokół do odpowiedniego
organu
4
aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków i
kieruje protokół do odpowiedniego organu
5
aktywnie monitoruje i raportuje niepożądane działania leków, kieruje
do odpowiednich organów dokument papierowy , umie zgłaszać
elektronicznie DN.
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
25
S
10
C
5
5
25
1. Łagocka I., Maciejczyk A., Nadzór na bezpieczeństwem farmakoterapii
Piśmiennictwo
Pharmacovigilance Oinpharma, Warszawa , 2008r.
podstawowe
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie
zgłaszania niespodziewanego, ciężkiego niepożądanego działania produktu
241
leczniczego (Dz.U. 104, poz.1107)
3. Laurence L., Brunton J., Lazo,. Parker K.L. , Farmakologia
Goodmann&Gilmann, wydawnictwo Czelej, Lublin 2007
4. Janiec W. Krupińska J., Farmakodynamika, Podręcznik dla Studentów Farmacji
, PZWL Warszawa 2001
5. Marzec A. Założenia do planu badania biorównoważności, badania dostępności
i równoważności biologicznej, Oinpharma, Warszawa 2007
6. Kostka-Trąbka E., Woroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej
Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007
7. Jarosz I., DzieniszewskiJ.: Interakcje leków z żywnością i alkoholem.
Wydawnictwo Borgis 2005
8. Jachowicz R . Farmacja Praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Warszawa 2007
Piśmiennictwo
uzupełniające
1. Graedon J, Graedon T.: Niebezpieczne interakcje leków Wyd. ANTA 1998r.
2. Masełbas W.: Bezpieczeństwo farmakoterapii cz.I. Przyczyny działań
niepożądanych , Terapia i leki 2006, 1, 17- 20.
3. Zachwieja Z. Leki i pożywienie – interakcje. MedPharm Polska 2008
4. Mamcarz A. Farmakoterapia kardiologiczna. Medical Education Warszawa
2011
5. Grzeszczak W. Farmakoterapia w cukrzycy. Via Medica Gdańsk 2007
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
[email protected]
tel. 22 57-20-985
Opiekun zajęć: dr farm. Elżbieta Wojtasik [email protected]
242
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
Treści
programowe
Prawo farmaceutyczne
Kierunek: farmacja
Rok studiów: V
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie z przepisami dotyczącymi dopuszczanie produktów
leczniczych do obrotu, wytwarzania, reklamy, dystrybucji, badań
klinicznych produktów leczniczych
CP2
Zapoznanie z nomenklaturą i rolą podstawowych aktów polskiego prawa
farmaceutycznego i prawa farmaceutycznego Unii Europejskiej
WW1 Znajomość podstawowych instytucji stanowiących prawo w Polsce i UE
WW2 Podstawowe informacje o lekach oryginalnych i generycznych
EK1
E.W1 zna kategorie dostępności produktów leczniczych, zasady obrotu
narkotykami i produktami leczniczymi odurzającymi oraz zasady
dystrybucji
EK2
E.W17 zna znaczenie ChPL i ulotki dla pacjenta (w zakresie produktów
leczniczych)
EK3
E.W19 umie praktycznie wykorzystać ChPL
EK4
E.W20. zna zasady prowadzenia badań klinicznych
EK5
E.W26 (w zakresie produktów leczniczych) zna procedury i wymagania
dotyczące dokumentacji
EK6
E. W27 zna rolę poszczególnych instytucji w prowadzeniu i nadzorowaniu
badań klinicznych
EK7
E. W28 zna wymagania dotyczące osób prowadzących aptekę, punkt
apteczny, hurtownię
EK8
E. W29 zna wymagania dotyczące procesu wytwarzania, zasady GMP
EK9
E.W30 zna rolę izb aptekarskich
EK10 E.W31 zna funkcjonowanie aptek, hurtowni i Inspekcji Farmaceutycznej
EK11 E.U13 wskazuje instytucje publiczne odpowiedzialne za kontrolę i
nadzorowanie działalności jednostek w zakresie wytwarzania oraz
prowadzenia obrotu hurtowego i detalicznego produktami leczniczymi
EK12 E.W41 zna znaczenie nadzoru nad bezpieczeństwem stosowania
produktów leczniczych
EK13 EW46 zna przykłady produktów leczniczych i aktów prawnych mających
znaczenie dla współczesnych wymagań przy dopuszczaniu do obrotu
Nazwa
Liczba
godzin
W1
Prawo farmaceutyczne Polski i UE
2
W2
Historia prawa farmaceutycznego. Ustawa prawo
2
farmaceutyczne- przegląd
W3
Dopuszczanie produktów leczniczych do obrotu w Polsce
2
W4
Dokumentacja produktu leczniczego. Charakterystyka produktu
2
leczniczego.
Ulotka informacyjna.
W5
Ochrona własności intelektualnej. Leki generyczne
2
W6
Procedury europejskie dopuszczania produktów leczniczych do
2
obrotu
W7
Podstawy prawne dopuszczanie do obrotu tradycyjnych
2
243
W8
W9
W10
W11
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
W12
W13
W14
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
F
roślinnych produktów leczniczych.
Import równoległy
Kategorie dostępności produktów leczniczych.
Narkotyki i środki odurzające.
Podstawy prawne badań analitycznych
Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii pharmacovigilance
Zmiany porejestracyjne
Wytwarzanie
Wytwarzanie Cd – Dobra Praktyka Wytwarzania
Obrót- hurtownie
Obrót cd- Apteki
Inspekcja farmaceutyczna
Badania kliniczne
W8
W4
W4
W14
W3, W5, W6, W7, W10
W14
W10, W11, W12
W10, W11
W12
W11, W12, W13
W11, W12, W13
W9
W1, W2
W1-W14
2
2
2
2
3
2
3
EK1: E.W1 zna kategorie dostępności produktów leczniczych, zasady obrotu
narkotykami i produktami leczniczymi odurzającymi oraz zasady dystrybucji
2
Nie zna kategorii dostępności produktów leczniczych i zasad obrotu, w tym
narkotykami i środkami odurzającymi
3 Zna podstawowe kategorie dostępności produktów leczniczych i zasady obrotu,
w tym narkotykami i środkami odurzającymi
4 Zna podstawowe kategorie dostępności produktów leczniczych, procedurę
zmiany kategorii dostępności i zasady obrotu, w tym narkotykami i środkami
odurzającymi
5 Zna podstawowe kategorie dostępności produktów leczniczych, procedurę
zmiany kategorii dostępności i zasady obrotu, w tym narkotykami i środkami
odurzającymi oraz rozumie znaczenie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
EK2: E.W17 zna znaczenie ChPL i ulotki dla pacjenta (w zakresie produktów
leczniczych)
2 Nie rozróżnia ChPL i ulotki dla pacjenta
3 Zna różnice między ChPL i ulotką
4 Zna różnice między ChPL i ulotką, potrafi wskazać podstawowe punkty obu
dokumentów
5 Zna różnice między ChPL i ulotką, potrafi wskazać podstawowe punkty obu
dokumentów, rozumie znaczenie badania czytelności ulotki.
EK3: E.W19 umie praktycznie wykorzystać ChPL
2 Nie rozumie znaczenia ChPL dla personelu medycznego
244
3
Rozumie znaczenia ChPL dla personelu medycznego, lecz nie potrafi wskazać
jak praktycznie wykorzystać zawarte informacje.
4 Rozumie znaczenia ChPL dla personelu medycznego, potrafi wskazać jak
praktycznie wykorzystać zawarte informacje, rozumie problem off-label use.
5 Rozumie znaczenia ChPL dla personelu medycznego, potrafi wskazać jak
praktycznie wykorzystać zawarte informacje, rozumie problem off-label use,
potrafi wskazać źródła informacji o ChPL i wyszukać ChPL
EK4: E.W20. zna zasady prowadzenia badań klinicznych
2 Nie rozumie potrzeby badań klinicznych produktów leczniczych
3 Zna znaczenie badań klinicznych produktów leczniczych i ogólne zasady
uzyskania zgody na przeprowadzenie badania klinicznego
4 Zna znaczenie badań klinicznych produktów leczniczych, zasady uzyskania
zgody na przeprowadzenie badania klinicznego umie wyjaśnić znaczenie
poszczególnych faz badań klinicznych
5 Zna znaczenie badań klinicznych produktów leczniczych, zasady uzyskania
zgody na przeprowadzenie badania klinicznego umie wyjaśnić znaczenie
poszczególnych faz badań klinicznych, badania kliniczne w szczególnych
grupach pacjentów, jak np. dzieci, funkcjonowanie CRO
EK5: E.W26 (w zakresie produktów leczniczych) zna procedury i wymagania
dotyczące dokumentacji
2 Nie zna procedur i wymagań odnośnie dokumentacji
3 Rozróżnia procedury europejskie i narodowe i zna ogólne wymagania odnośnie
dokumentacji
4 Zna znaczenie i przebieg procedur europejskich, narodowej oraz strukturę
dokumentacji, rozróżnia ogólne wymagania dla leków referencyjnych i
generycznych, zasady importu równoległego, zna rolę różnych kategorii aktów
prawnych UE
5 Zna znaczenie i umie opisać szczegóły przebiegu procedur europejskich,
narodowej oraz strukturę dokumentacji zgodnie z CTD, zna zasady prawne
dopuszczania do obrotu leków generycznych, tradycyjnych roślinnych
produktów leczniczych, zasady importu równoległego, , zna rolę różnych
kategorii aktów prawnych UE .
EK6: E. W27 zna rolę poszczególnych instytucji w prowadzeniu i nadzorowaniu
badań klinicznych
2 Nie zna instytucji odpowiedzialnych za nadzorowanie badań klinicznych.
3 Zna rolę komisji etycznych i URPL w badaniach klinicznych
4 Zna dokładnie wymagania dotyczące dokumentacji przedkładanej komisji
etycznej i URPL
5 Zna dokładnie wymagania dotyczące dokumentacji przedkładanej komisji
etycznej i URPL oraz zasady inspekcji badań klinicznych
EK7: E. W28 zna wymagania dotyczące osób prowadzących aptekę, punkt
2 Nie zna wymagań odnośnie osób prowadzących aptekę, punkt apteczny,
hurtownię
3 Umie określić ogólne wymagania odnośnie osób prowadzących aptekę, punkt
4 Zna wymagania odnośnie wykształcenia i obowiązków osób prowadzących
aptekę, punkt apteczny, hurtownię
5 Zna szczegółowe wymagania odnośnie wykształcenia i obowiązków osób
prowadzących aptekę, punkt apteczny, hurtownię
EK8: E. W29 zna wymagania dotyczące procesu wytwarzania, zasady GMP
2 Nie zna wymagań odnośnie procesu wytwarzania produktów leczniczych
3 Zna wymagania odnośnie procesu wytwarzania produktów leczniczych, rolę
245
osoby wykwalifikowanej
osoby wykwalifikowanej oraz udziałem instytucji nadzorujących proces
wytwarzania
osoby wykwalifikowanej, udziałem instytucji nadzorujących proces
wytwarzania, zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania, rolę kontroli seryjnej
EK9: E.W30 zna rolę izb aptekarskich
2 Nie zna roli izb aptekarskich
3 Zna ogólnie rolę izb aptekarskich
4 Zna szczegółowo rolę izb aptekarskich i wymagania dotyczące zawodu
farmaceuty
5 Zna szczegółowo rolę izb aptekarskich i wymagania dotyczące zawodu
farmaceuty, zakresu i sposobu uzyskiwania specjalizacji
EK10: E.W31 zna funkcjonowanie aptek, hurtowni i Inspekcji Farmaceutycznej
2 Nie zna zasad funkcjonowania hurtowni i apteki i roli Inspekcji Farmaceutycznej
3 Zna ogólne zasady funkcjonowania hurtowni i apteki i rolę Inspekcji
Farmaceutycznej
4 Zna szczegółowe zasady funkcjonowania hurtowni i apteki, wymagania
dotyczące personelu, organizację Inspekcji Farmaceutycznej i ogólne
uprawnienia
5 Zna szczegółowe zasady funkcjonowania hurtowni i apteki, wymagania
dotyczące personelu, organizację uprawnienie Inspekcji Farmaceutycznej w
zakresie kontroli aptek, hurtowni, wytwarzania, reklamy
EK11: E.U13 wskazuje instytucje publiczne odpowiedzialne za kontrolę i
nadzorowanie działalności jednostek w zakresie wytwarzania oraz prowadzenia
obrotu hurtowego i detalicznego produktami leczniczymi
2 nie wskazuje instytucji publicznych odpowiedzialnych za kontrolę i
3 wskazuje nieliczne instytucje publiczne odpowiedzialne za kontrolę i
4 wskazuje większość instytucji publicznych odpowiedzialnych za kontrolę i
5 wskazuje instytucje publiczne odpowiedzialne za kontrolę i nadzorowanie
działalności jednostek w zakresie wytwarzania oraz prowadzenia obrotu
hurtowego i detalicznego produktami leczniczymi
EK12: E.W41 zna znaczenie nadzoru nad bezpieczeństwem stosowania produktów
leczniczych
2 Nie zna zasad monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych
3 Zna ogólne zasady monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych
4 Zna szczegółowe zasady monitorowania bezpieczeństwa produktów
leczniczych, rolę lekarzy i farmaceutów
5 Zna szczegółowe zasady monitorowania bezpieczeństwa produktów
leczniczych, rolę lekarzy i farmaceutów oraz nowo wprowadzane zasady
monitorowania bezpieczeństwa w Unii Europejskiej.
EK13: EW46 zna przykłady produktów leczniczych i aktów prawnych mających
znaczenie dla współczesnych wymagań przy dopuszczaniu do obrotu
2 Nie zna przykładów produktów leczniczych mających znaczenie dla rozwoju
aktualnych procedur dopuszczania do obrotu
3 Zna pojedyncze przykłady produktów leczniczych mających znaczenie dla
246
Obciążenie
pracą studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
rozwoju aktualnych procedur dopuszczania do obrotu
4 Zna przykłady produktów leczniczych mających znaczenie dla rozwoju
aktualnych procedur dopuszczania do obrotu oraz rozwój aktów prawnych w
Stanach Zjednoczonych i Europie
5 Zna przykłady produktów leczniczych mających znaczenie dla rozwoju
aktualnych procedur dopuszczania do obrotu oraz rozwój aktów prawnych w
Stanach Zjednoczonych i Europie, zasady wprowadzania do obrotu generyków
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
30
2
30
1. Ustawa Prawo farmaceutyczne
2. Rozporządzenia Ministra Zdrowia
3. M. Krekora, M. Świerczyński, E. Trapla Prawo farmaceutyczne, Wolters
Kluwer, 2008.
4. M. Kondrat, M.Koremba, W. Masełbas, W. Zieliński, Prawo farmaceutyczne
Komentarz., Wolters Kluwer, 2009.
1. Odpowiednie rozporządzenia dyrektywy, wytyczne UE
prof. dr hab. Tomasz Hermanowski
[email protected]
02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 81,
tel. (22) 57 20 855
Przedmiot realizowany w Zakładzie Farmakoekonomiki
247
Karta
przedmiotu
Cel
przedmiotu
Wymagania
wstępne
Ekonomika i zarządzanie w farmacji
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr: letni
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami zarządzania i
ekonomiki farmacji
CP2
Wyjaśnienie zasad i metod ekonomicznej oceny programów ochrony
zdrowia
CP3
Zapoznanie z rolą ubezpieczeń zdrowotnych, mechanizmem
podejmowania decyzji przez płatnika oraz funkcjonowania rynku
świadczeń zdrowotnych
WW1
Zna podstawowe pojęcia z zakresu ekonomii
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
E.W33 zna podstawowe definicje z zakresu ekonomiki zdrowia i
farmakoekonomiki
E.W34 zna i rozumie zasady finansowania świadczeń zdrowotnych, w
szczególności leków, z funduszy publicznych
E.W26 zna i rozumie zasady dopuszczania do obrotu produktów
leczniczych
E.W31 zna zasady organizacji rynku farmaceutycznego w zakresie
obrotu hurtowego i detalicznego oraz metody marketingu
farmaceutycznego i przepisy prawne w tym zakresie
E.W28 zna określony prawem zakres obowiązków oraz wymogi
formalne dla osób dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu
aptecznego i hurtowni farmaceutycznej
E.W50 zna zasady etyczne współczesnego marketingu
E.W32 zna różne systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące na świecie,
a także zasady organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Polsce
E.W37 zna rodzaje oraz etapy analiz farmakoekonomicznych
E.W36 zna zasady oceny, podziału i dyskontowania efektów oraz
sposoby ich pomiaru
E.W38. zna i rozumie wytyczne w zakresie przeprowadzania oceny
technologii medycznych, w szczególności w obszarze oceny
efektywności kosztowej i wpływu na budżet, a także metodykę oceny
skuteczności i bezpieczeństwa leków
Nazwa
Liczba godzin
Ekonomiczna ocena usług zdrowotnych
6
Przemysł farmaceutyczny
3
Dopuszczanie do obrotu środków farmaceutycznych
3
Podstawy prawne działania organów Państwowej
2
Inspekcji Farmaceutycznej
Marketing leków
4
Zintegrowane systemy informatyczne w opiece
3
zdrowotnej i farmaceutycznej
Typy analiz farmakoekonomicznych
3
3
Narzędzia statystyczne w analizach
248
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena
studenta
Szczegóły
oceny
farmakoekonomicznych
W9
Wytyczne oceny technologii medycznych
3
EK1
W1
EK2
W1
EK3
W3
EK4
W2, W4-W5
EK5
W4
EK6
W5
EK7
W2, W6
EK8
W7, W8
EK9
W7, W8
EK10
W9
F
P
W1-W9
EK1: E.W33 zna podstawowe definicje z zakresu ekonomiki zdrowia i
farmakoekonomiki
2
nie zna podstawowych pojęć z zakresu ekonomiki zdrowia i
farmakoekonomiki
3
zna nieliczne podstawowe pojęcia z zakresu ekonomiki zdrowia
i farmakoekonomiki
4
zna większość podstawowych pojęć z zakresu ekonomiki
zdrowia i farmakoekonomiki
5
zna, rozumie i umie aplikować do rzeczywistych sytuacji pojęcia
z zakresu ekonomiki zdrowia i farmakoekonomiki
EK2: E.W34 zna i rozumie zasady finansowania świadczeń zdrowotnych, w
2
nie zna zasad finansowania świadczeń zdrowotnych, w
3
zna podstawowe zasady finansowania świadczeń zdrowotnych,
w szczególności leków, z funduszy publicznych
4
zna zasady finansowania świadczeń zdrowotnych, w
5
zna i rozumie zasady finansowania świadczeń zdrowotnych, w
EK3: E.W26 zna i rozumie zasady dopuszczania do obrotu produktów leczniczych
2
nie zna zasad dopuszczania do obrotu produktów leczniczych
3
zna nieliczne zasady dopuszczania do obrotu produktów
leczniczych
4
zna zasady dopuszczania do obrotu produktów leczniczych
5
zna i rozumie zasady dopuszczania do obrotu produktów
leczniczych
EK4: E.W31 zna zasady organizacji rynku farmaceutycznego w zakresie obrotu
hurtowego i detalicznego oraz metody marketingu farmaceutycznego i przepisy
prawne w tym zakresie
2
nie zna zasad organizacji rynku farmaceutycznego w zakresie
obrotu hurtowego i detalicznego oraz metod marketingu
farmaceutycznego i przepisów prawnych w tym zakresie
3
zna podstawowe zasady organizacji rynku farmaceutycznego w
zakresie obrotu hurtowego i detalicznego oraz niektóre metody
marketingu farmaceutycznego i przepisy prawne w tym zakresie
4
zna zasady organizacji rynku farmaceutycznego w zakresie
obrotu hurtowego i detalicznego oraz metody marketingu
farmaceutycznego i przepisy prawne w tym zakresie
249
5
zna i rozumie zasady organizacji rynku farmaceutycznego w
zakresie obrotu hurtowego i detalicznego oraz metody
marketingu farmaceutycznego i przepisy prawne w tym zakresie
EK5: E.W28 zna określony prawem zakres obowiązków oraz wymogi formalne dla
osób dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu aptecznego i hurtowni
farmaceutycznej
2
zna zakres obowiązków oraz wymogi formalne dla osób
dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu aptecznego i
hurtowni farmaceutycznej
zna niepełny zakres obowiązków oraz niektóre wymogi formalne
dla osób dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu
aptecznego i hurtowni farmaceutycznej
3
4
zna zakres obowiązków oraz wymogi formalne dla osób
dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu aptecznego i
5
zna i rozumie zakres obowiązków oraz wymogi formalne dla
osób dających rękojmię prowadzenia apteki, punktu aptecznego i
EK6: E.W50 zna zasady etyczne współczesnego marketingu
2
nie zna zasad współczesnego marketingu
3
zna podstawowe zasady współczesnego marketingu
4
zna zasady współczesnego marketingu
5
zna i rozumie zasady współczesnego marketingu
EK7: E.W32 zna różne systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące na świecie, a
także zasady organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Polsce
2
nie zna systemów opieki zdrowotnej funkcjonujących na świecie
i zasad organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Polsce
3
zna nieliczne systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące na
świecie i niektóre zasady organizacji i finansowania opieki
zdrowotnej w Polsce
4
zna systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące na świecie i
zasady organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Polsce
5
zna i rozumie różne systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące na
świecie oraz zasady organizacji i finansowania opieki
zdrowotnej w Polsce
EK8: E.W37 zna rodzaje oraz etapy analiz farmakoekonomicznych
2
nie zna rodzajów analiz farmakoekonomicznych
3
zna podstawowe rodzaje analiz farmakoekonomicznych
4
zna rodzaje oraz etapy analiz farmakoekonomicznych;
5
zna i rozumie rodzaje oraz etapy analiz farmakoekonomicznych
EK9: E.W36 zna zasady oceny, podziału i dyskontowania efektów oraz sposoby
ich pomiaru
2
nie zna zasad oceny, podziału i dyskontowania efektów oraz
sposobów ich pomiaru
3
zna niektóre zasady oceny, podziału i dyskontowania efektów
oraz nieliczne sposoby ich pomiaru
4
zna zasady oceny, podziału i dyskontowania efektów oraz
sposoby ich pomiaru
5
zna i rozumie zasady oceny, podziału i dyskontowania efektów
oraz sposoby ich pomiaru
EK10: E.W38. zna i rozumie wytyczne w zakresie przeprowadzania oceny
technologii medycznych, w szczególności w obszarze oceny efektywności
kosztowej i wpływu na budżet, a także metodykę oceny skuteczności i
250
bezpieczeństwa leków
2
nie rozumie zasad oceny technologii medycznych
3
zna i rozumie nieliczne zagadnienia z obszaru oceny technologii
medycznych
4
zna i rozumie niektóre zagadnienia z obszaru oceny technologii
medycznych
5
zna i rozumie wszystkie poruszone zagadnienia z obszaru oceny
technologii medycznych, potrafi zinterpretować wyniki w
publikacjach naukowych
251
Godziny kontaktowe
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
Liczba godzin
ECTS
W
30
2
30
1. Getzen T.E. Ekonomika zdrowia – teoria i praktyka,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000.
2. Koszty, Jakość i Wyniki w Ochronie Zdrowia, leksykon
podstawowych pojęć ISPOR, (redaktorzy polskiego wydania: J.
Lis, K. Jahnz-Różyk, T. Hermanowski, M. Czech), Polskie
Towarzystwo Farmakoekonomiczne, Warszawa, 2009.
3. Drummond M. F., Torrence G.W. O’Brien B. J., Stoddart G.L.,
Metody badań ekonomicznych programów ochrony zdrowia, Via
Medica, Gdańsk, 2003.
4. Czech M. Farmakoekonomika jako narzędzie zarządzania w
gospodarowaniu lekami w Polsce, Instytut Przedsiębiorczości i
Samorządności, Warszawa 2006.
5. Orlewska E., Nowakowska E. Farmakoekonomika dla studentów i
absolwentów Akademii Medycznych, Akademia Medyczna im.
Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań, 2004.
6. Gajewski P., Jaeschke R., Brożek J., Podstawy EBM, czyli
medycyny opartej na danych naukowych dla lekarzy i studentów
medycyny. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2008.
7. Wytyczne przeprowadzania Oceny Technologii Medycznych
(HTA), Agencja Oceny Technologii Medycznych, Warszawa,
2009 (dostępne na stronach www.aotm.gov.pl).
8. Michalik M., Pilarczyk B., Mruk H. Marketing strategiczny na
rynku farmaceutycznym, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2008.
9. Prawo Farmaceutyczne, Komentarz, (red. M. Kondrat, M.
Koremba, W. Masełbas, W. Zieliński), ABC, Warszawa, 2009.
1.
Bruce N., Pope D., Stanistreet D., “Quantitative methods for
Health Research – a practical interactive guide to epidemiology
and statistics”, Wiley, 2008.
2.
E. Fenwick, K. Claxton, M. Sculpher (2001): “Representing
uncertainty: the role of cost-effectiveness acceptability curves”,
Health Economics, 10, ss. 779-787.
3.
C. Begg, J. Berlin (1988): “Publication bias: a problem in
interpreting medical data”, Journal of the Royal Statistical
Society. Series A, 151(3), ss . 419-463.
4.
C. Abernethy (1997): “Grapefruits and drugs: when is
statistically significant clinically significant?”, J. Clin. Invest. 99,
ss. 2297-2298.
Prof. dr hab. Tomasz Hermanowski
[email protected]
02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 81,
tel. (22) 57 20 855
Przedmiot realizowany w Zakładzie Farmakoekonomiki
252
Karta
przedmiotu
Higiena i epidemiologia (farmacja)
Kierunek: farmacja
Rok studiów: IV
Semestr: zimowy
Język wykładowy: polski
Profil: praktyczny
Cel
przedmiotu
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
WW1
WW2
WW3
WW4
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
zapoznanie studentów z oddziaływaniem zdrowotnym czynników
środowiska naturalnego i zmienionego działalnością człowieka na
organizm i populacje
zapoznanie studentów z oceną jakości zdrowotnej stanu
środowiska i możliwościami działań profilaktycznych z
uwzględnieniem umiejętności wykorzystania metod
epidemiologicznych
stworzenie podstaw do kompleksowego ujmowania zagadnień
ochrony zdrowia niezbędnych absolwentom kierunku farmacja
Zna podstawowe techniki chemii analitycznej
Zna podstawy biologii
Umie obsługiwać podstawową aparaturę analityczną
Umie pracować w laboratorium mikrobiologicznym
D.W31. Zna zagrożenia i konsekwencje zdrowotne związane z
zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (toksykologia
środowiskowa);
D.U21. wyjaśnia sposób prowadzenia badań w celu oceny
narażenia na związki toksyczne:
- analizy związków mutagennych i genotoksycznych
- analizy bioindykacyjne;
D.U24. charakteryzuje i ocenia zagrożenia związane z
zanieczyszczeniem środowiska przez związki chemiczne z grupy
trucizn środowiskowych;
D.U55. interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania
toksycznego ksenobiotyku:
D.U58. przeprowadza analizę zanieczyszczeń chemicznych
powietrza oraz dokonuje oceny narażenia na podstawie
wybranych normatywów higienicznych;
E.W39. zna i rozumie zasady przeprowadzania i organizacji
badań z udziałem ludzi, w tym badań opisowych i
eksperymentalnych;
E.W40. zna i rozumie znaczenie wskaźników zdrowotności
populacji;
E.W42. zna i rozumie zasady bezpieczeństwa i higieny w miejscu
pracy;
E.U20. określa różnice metodologiczne między różnymi typami
badań epidemiologicznych;
E.U21. zna zasady organizacji badań z udziałem ludzi;
E.U22. definiuje podstawowe pojęcia z zakresu epidemiologii, w
253
EK12
EK13
EK14
EK15
EK16
Treści
programowe
W1
W2
W3
W4
W5
W6
S1
C1
C2
C3
Narzędzia
dydaktyczne
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
EK9
EK10
EK11
EK12
EK13
EK14
tym farmakoepidemiologii i epidemiologii klinicznej;
E.U23. opisuje zasady prowadzenia metaanalizy z badań
eksperymentalnych i opisowych;
E.U24. opisuje podstawowe błędy pojawiające się w badaniach
epidemiologicznych i bierze udział w działaniach promocji
zdrowia;
E.U51. wylicza i interpretuje wskaźniki zdrowotności populacji;
E.U52. porównuje częstotliwość występowania zjawisk
zdrowotnych;
E.U53. interpretuje wyniki badań epidemiologicznych;
Nazwa
Liczba godzin
Zadania i cele higieny i ekologii.
1
Czynniki i elementy środowiska
Zanieczyszczenia środowiska związane
2
z działalnością człowieka
Higiena elementów środowiska (powietrza,
2
wody, gleby) i środowiska zamieszkania
Higiena środowiska pracy – choroby
1
zawodowe
Podstawy epidemiologii – planowanie
2
i strategia badań epidemiologicznych
Środowiskowe czynniki ryzyka chorób
2
nowotworowych
Zaprojektowanie i prezentacja badania
5
epidemiologicznego oceniającego wpływ
czynników środowiskowych i swoistych
czynników etiologicznych na konkretne
jednostki chorobowe
Zastosowanie podstawowych technik
5
epidemiologicznych w celu wykrycia i
oceny czynników ryzyka powodujących
wystąpienie danej jednostki chorobowej;
sposoby obliczania ryzyka względnego
i przypisanego.
Badanie wybranych czynników środowiska
5
pracy.
5
Badanie wybranych czynników środowiska
zamieszkania. Biokontrola obciążeń
chemicznych środowiska – biotesty.
W1, W2, W6
W2, C3
W1, W2, W3, C2, C3
W4, C2, C3
W4, C2
W5, S1
W5, C1
W4, C2
W5, S1
W5, S1, C1
W5, S1, C1
W5, C1
W1, W5, W6, C1
W5, S1, C1
254
EK15
W4, W5, W6, C2
EK16
W5, S1, C1
F
S1, C1-C3
Ocena
studenta
P
W1-6, S1, C1-3
EK1. D.W31. Zna zagrożenia i konsekwencje zdrowotne związane z
Szczegóły oceny
zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (toksykologia środowiskowa);
2
Nie zna zagadnienia
3
Zna zagadnienie w stopniu minimalnym
4
Zna zagadnienie
5
W pełni zna zagadnienie
EK2. D.U21. wyjaśnia sposób prowadzenia badań w celu oceny narażenia
na związki toksyczne:
2
Nie zna zagadnienia
3
Umie wyjaśnić zagadnienie w stopniu minimalnym
4
Umie wyjaśnić zagadnienie
5
W pełni umie wyjaśnić zagadnienie
EK3. D.U24. charakteryzuje i ocenia zagrożenia związane z
zanieczyszczeniem środowiska przez związki chemiczne z grupy trucizn
środowiskowych;
2
Nie zna zagadnienia
3
Potrafi scharakteryzować zagrożenia w stopniu minimalnym
4
Potrafi scharakteryzować zagrożenia
5
Potrafi scharakteryzować i ocenić zagrożenia
EK4. D.U55. interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania
toksycznego ksenobiotyku:
2
Nie zna zagadnienia
3
Potrafi zebrać wyniki badań
4
Potrafi zebrać i wstępnie zinterpretować wyniki badań
5
EK5. D.U58. przeprowadza analizę zanieczyszczeń chemicznych
powietrza oraz dokonuje oceny narażenia na podstawie wybranych
normatywów higienicznych;
2
Nie zna zagadnienia
3
Potrafi przeprowadzić analizę na podstawie gotowego przepisu
4
Potrafi przeprowadzić analizę i ocenić wyniki
5
EK6. E.W39. zna i rozumie zasady przeprowadzania i organizacji badań z
udziałem ludzi, w tym badań opisowych i eksperymentalnych;
2
Nie zna zagadnienia
3
4
Zna i rozumie zagadnienie
5
W pełni zna zagadnienie, umie podać przykłady
EK7. E.W40. zna i rozumie znaczenie wskaźników zdrowotności
populacji;
2
Nie zna zagadnienia
3
Zna wskaźniki zdrowotności populacji
4
5
255
EK8. E.W42. zna i rozumie zasady bezpieczeństwa i higieny w miejscu
pracy;
2
Nie zna zagadnienia
3
Zna zasady BHP w stopniu minimalnym
4
5
W pełni zna i rozumie zagadnienie
EK9. E.U20. określa różnice metodologiczne między różnymi typami
badań epidemiologicznych;
2
Nie zna zagadnienia
3
4
Zna zagadnienie
5
EK10. .U21. zna zasady organizacji badań z udziałem ludzi;
2
Nie zna zagadnienia
3
4
5
EK11. E.U22. definiuje podstawowe pojęcia z zakresu epidemiologii, w
tym farmakoepidemiologii i epidemiologii klinicznej;
2
Nie zna zagadnienia
3
Umie zdefiniować podstawowe pojęcia
4
5
EK12. E.U23. opisuje zasady prowadzenia metaanalizy z badań
eksperymentalnych i opisowych;
2
Nie zna zagadnienia
3
4
5
EK13. E.U24. opisuje podstawowe błędy pojawiające się w badaniach
epidemiologicznych i bierze udział w działaniach promocji zdrowia;
2
Nie zna zagadnienia
3
Umie opisać podstawowe pojęcia
4
5
EK14. E.U51. wylicza i interpretuje wskaźniki zdrowotności populacji;
2
Nie zna zagadnienia
3
Umie wyliczyć podstawowe wskaźniki
4
Umie wyliczyć i zinterpretować podstawowe wskaźniki
5
EK15. E.U52. porównuje częstotliwość występowania zjawisk
zdrowotnych;
2
Nie zna zagadnienia
3
4
5
EK16. E.U53. interpretuje wyniki badań epidemiologicznych;
2
Nie zna zagadnienia
3
Umie zinterpretować wyniki w stopniu minimalnym
4
Umie zinterpretować wyniki
5
256
Obciążenie pracą
studenta
Godziny kontaktowe
W
S
C
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
Liczba godzin
10
5
15
5
5
12
ECTS
2
1. Nałęcz-Jawecki G., A. Bonisławska, B. Świętochowska, K.
Demkowicz-Dobrzański. Higiena i Epidemiologia. Zakład Badania
Środowiska, Akademia Medyczna w Warszawie. 2007.
2. Jędrychowski W. Epidemiologia – wprowadzenie i metody badania.
PZWL, Warszawa, 1999.
3. .Bzdęga J., Gębska-Kuczerowska A. Epidemiologia w zdrowiu
publicznym. PZWL. 2010.
4. Jędrychowski W. Epidemiologia w medycynie klinicznej i zdrowiu
publicznym. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. 2010.
1. Jethon Z., Grzybowski A. [red.]. Medycyna zapobiegawcza i
środowiskowa. PZWL, Warszawa, 2000.
2. Brzeziński Z.J., Szamotulska K. Epidemiologia kliniczna. PZWL,
Warszawa, 1997.
3. Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J.
Fizycznochemiczne badania wody i ścieków. Arkady, Warszawa, 1999
4. Van Loon G.W., Duffy S.J. Chemia środowiskowa. PWN, Warszawa,
2007.
5. Walker C.H., Hopkin S.P., Sibly R.M., Peakall D.B. Podstawy
ekotoksykologii. PWN, Warszawa, 2002.
6. Nałęcz-Jawecki G., Bonisławska A., Skrzypczak A., DemkowiczDobrzański K. Ekotoksykologia. Zakład Badania Środowiska,
Warszawski Uniwersytet Medyczny. 2010.
Prof. dr hab. Józef Sawicki,
dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki
Przedmiot realizuje Zakład Badania Środowiska
257
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty kształcenia
HISTORIA FARMACJI
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I
Semestr: zimowy
Profil: praktyczny
CP1
Zapoznanie studentów z wiedzą na temat historii leków i
lekoznawstwa
CP2
Zapoznanie studentów z ewolucją nauczania farmaceutycznego
CP3
Zapoznanie studentów z
historycznymi doktrynami medycznymi i wschodnimi systemami
lecznictwa
CP4
Poznanie historii farmaceutycznych organizacji naukowych i
samorządowych
CP5
Pokazanie bogatej tradycji zawodu, która może być inspiracją i
wzorem w przyszłej pracy.
WW1 Podstawy wiedzy humanistycznej na poziomie maturalnym
EK1
EK2
EK3
EK4
EK5
EK6
EK7
EK8
Treści programowe
W1
W2
W3
W4
E.W30. zna zasady funkcjonowania samorządu zawodowego
aptekarzy;
E.W43. zna historię odkryć wybranych leków;
E.W44. zna historię aptekarstwa i zawodu farmaceuty oraz rozwój
nauczania zawodowego, a także
światowe organizacje farmaceutyczne i inne organizacje zrzeszające
farmaceutów;
E.W45. zna formy piśmiennictwa farmaceutycznego;
E.W46. zna przykłady historycznych postaci leków;
E.U25. przedstawia historyczne uwarunkowania rozdziału zawodu
aptekarza i lekarza oraz zmiany w
misji zawodu farmaceuty;
E.U26. przedstawia kierunki rozwoju przemysłu farmaceutycznego i
historię najważniejszych odkryć
w zakresie farmacji, a także wskazuje właściwą organizację
farmaceutyczną lub urząd
zajmujący się danym problemem zawodowym;
E.U56. czerpie wzory i inspirację do działań z bogatej tradycji
farmacji.
Wykład
Liczba
godzin
E.W45. Historia farmacji jako dyscyplina naukowa
1
E.W30. E.W46. Dzieje aptekarstwa: powstanie zawodu,
4
rozwój aptekarstwa w Polsce, farmakopee, apteczki
dworskie i domowe, reklama farmaceutyczna
E.U25. Doktryny medyczne przełomu XVIII i XIX w.
2
oraz wschodnie systemy lecznicze
6
E.W43. E.U26. Historia nauki o leku: medycyna i
farmacja w czasach Hipokratesa i Galena, wkład
medycyny arabskiej do rozwoju nauk o leku, alchemia i
jatrochemia, początki leku wyizolowanego, narodziny
258
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
przemysłu farmaceutycznego, początki chemioterapii,
wprowadzenie do lecznictwa hormonów i witamin
W5
E.W44. E.U56. Historia nauczania farmacji: pierwsze
2
szkoły farmaceutyczne w Europie, nauczanie farmacji w
Polsce, dzieje Warszawskiego Wydziału
Farmaceutycznego, sylwetki wybitnych farmaceutów
EK1
W1
EK2
W2
EK3
W3, S
EK4
W4, S
EK5
W5
EK6
W3, S
EK7
W2
EK8
W2, S
F
Zajęcia w Muzeum Farmacji im.mgr Antoniny Leśniewskiej w
Warszawie
P
Kolokwium zaliczeniowe W1-W5
Ek1 E.W45. Historia farmacji jako dyscyplina naukowa
2
3
4
5
EK2 E.W43. zna historię odkryć wybranych leków;
2
3
4
5
EK3 E.W44. zna historię aptekarstwa i zawodu farmaceuty oraz rozwój
nauczania zawodowego, a także
światowe organizacje farmaceutyczne i inne organizacje zrzeszające
farmaceutów;
2
3
4
5
EK4 E.W45. zna formy piśmiennictwa farmaceutycznego;
2
3
4
5
EK5 E.W46. zna przykłady historycznych postaci leków;
2
3
4
5
EK 6 E.U25. przedstawia historyczne uwarunkowania rozdziału zawodu
aptekarza i lekarza oraz zmiany w
misji zawodu farmaceuty;
259
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
2
3
4
5
EK7 E.U26. przedstawia kierunki rozwoju przemysłu farmaceutycznego i
historię najważniejszych odkryć
w zakresie farmacji, a także wskazuje właściwą organizację farmaceutyczną lub
urząd
zajmujący się danym problemem zawodowym;
2
3
Umie 52 - 67% treści deskryptora
4
5
EK8 E.U56. czerpie wzory i inspirację do działań z bogatej tradycji farmacji.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
15
S
3
1
2
8
1. R. Rembieliński, B. Kuźnicka, Historia farmacji, Warszawa 1987
2. T. Brzeziński, Historia medycyny, Warszawa 2004
1. I. Arabas, Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich,
Warszawa 2006
2. A. Drygas, Zarys dziejów farmacji, Gdański 1994
3. W. Roeske, Polskie apteki, Kraków 1991
Dr ha. Iwona Arabas, prof. PAN
S – zajęcia w Muzeum Farmacji
260
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty kształcenia
ETYKA ZAWODOWA
Kierunek: farmacja
Rok studiów: II
Semestr:
Profil: praktyczny
CP1
Poznanie historii kodeksów etyki zawodowej i omówienie Kodeksu
Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej. Zrozumienie
konieczności przestrzegania zasad etycznych w zawodzie
aptekarskim
CP2
Rozumienie roli aptekarza we współczesnej medycynie i jego
statusu zawodu zaufania publicznego
CP3
Poznanie problemów bioetyki, związanych z szybkim rozwojem
nauk biologicznych i genetyki oraz ich zastosowaniem w medycynie
i farmacji
CP4
Zrozumienie konieczności stosowania w pracy zawodowej zasady:
Dobro chorego najwyższym prawem
WW1
Znajomość powszechnie przyjętych norm etyki oraz zasad
wynikających z tradycji zawodu aptekarza
WW2
Świadomość konieczności kierowania się w pracy zawodowej
zasadą kompetencji i odpowiedzialności
WW3
Obowiązkowa obecność na wykładach i seminariach oraz aktywny
udział w dyskusjach na tematy omówione na wykładach
EK1
E.W47 , zna podstawowe pojęcia z zakresu etyki, deontologii i
bioetyki oraz problematykę historycznego rozwoju systemów
etycznych
EK2
E.W48, zna genezę i zapisy Kodeksu Etyki Aptekarza RP
EK3
E.W49 ,zna problematykę badań naukowych i eksperymentów
medycznych na zwierzętach i ludziach
EK4
E.W50, zna zasady współczesnego marketingu
EK5
E.W51, identyfikuje podstawowe problemy etyczne dotyczące
współczesnej medycyny, ochrony życia i zdrowia
EK6
E.U27, rozumie potrzebę funkcjonowania kodeksu etyki w praktyce
zawodowej
EK9
E.U28, dyskutuje o problemach zawodowych, z uwzględnieniem
obowiązujących zasad etycznych
EK10
E.U29, prezentuje prawidłowe postawy etyczno-moralne w
sytuacjach pojawiających się w praktyce aptecznej
EK11
E.U30, rozumie potrzebę rozwoju postawy i wrażliwości etycznomoralnej w praktyce zawodowej
EK12
E.U57, stosuje Kodeks Etyki Aptekarza RP
EK12
E.U58, odnosi się do zasad etyki zawodowej farmaceuty i praw
pacjenta w relacji z pacjentem i personelem medycznym
EK13
E.U59, zna przepisy dotyczące etyki badań naukowych
EK14
A.W26, zna kierunki rozwoju farmacji zawodowej i naukowej, a
także rozwoju historycznego myśli filozoficznej oraz etycznych
podstaw rozstrzygania dylematów moralnych związanych z
wykonywaniem zawodu farmaceuty i zawodów medycznych.
261
Nazwa
Treści programowe
Liczba
godzin
2
W1
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Etyka i deontologia – definicje, główne systemy etyczne,
etyka a moralność, etyka a prawo
W2
Etyka zawodowa, historia kodeksów etyki zawodowej.
2
Moralność osobista a etyka zawodowa
W3
Omówienie Kodeksu Etyki Aptekarza RP
2
W4
Bioetyka – ocena etyczna norm postępowania w dziedzinie
2
nauk ingerujących w życie i śmierć człowieka.
W5
Eksperymenty medyczne na zwierzętach i ludziach
2
W6
Problemy etyczne transplantologii i prawa zwierząt
2
W7
Inżynieria genetyczna - szanse i zagrożenia
2
W8
Zapłodnienie „in vitro”, projekty ustawy dotyczacej „in
2
vitro’ w Polsce, problem etyczny matek zastępczych
W9
Aborcja i polska ustawa antyaborcyjna
2
W10
Eutanazja a zaprzestanie uporczywej terapii
2
S1
Systemy etyczne, cel kodeksów etyki zawodowej, Kodeks
2
Etyki Aptekarza RP- nauka dyskusji i merytorycznej
obrony swoich poglądów
S2
Bioetyka a granice badań naukowych, eksperymenty
2
medyczne i uzasadnienie ich wykonywania, Rola Komisji
Bioetycznyh
S3
Inżynieria genetyczna, zapłodnienie
2
in vitro
S4
Problemy etyczne transplantologii
2
S5
Aborcja, eutanazja, zaprzestanie
2
uporczywej terapii
EK1
E.W47 – W1, W4
EK2
E.W48 - W2, W3
EK3
E.W49 – W4, W5, W6
EK4
E.W51 – W4-W10, S3-S5
EK5
E.U57 – S1
EK6
E.U58- S1
EK7
E.U59 –S2
F
W1-W10,
P
W1-W10, S1-S5,
E.W47 , zna podstawowe pojęcia z zakresu etyki, deontologii i bioetyki oraz
problematykę historycznego rozwoju systemów etycznych
nie zna pojęć z zakresu etyki, deonologii i bioetyki oraz
2
problematyki systemów etycznych
zna dostatecznie pojęcia z zakresu etyki, deonologii i bioetyki
3
oraz problematykę historycznego rozwoju systemów etycznych
zna dobrze pojęcia z zakresu etyki, deonologii i bioetyki oraz
4
problematykę historycznego rozwoju systemów etycznych
zna bardzo dobrze pojęcia z zakresu etyki, deonologii i bioetyki
5
oraz problematykę historycznego rozwoju systemów etycznych
E.W48, zna genezę i zapisy Kodeksu Etyki Aptekarza RP
nie zna genezy i zapisów Kodeksu Etyki Aptekarza RP
2
zna dostatecznie genezę i zapisy Kodeksu Etyki Aptekarza RP
3
4
zna dobrze genezę i zapisy Kodeksu Etyki Aptekarza RP
262
5
zna bardzo dobrze genezę i zapisy Kodeksu Etyki Aptekarza RP
E.W49 ,zna problematykę badań naukowych i eksperymentów medycznych na
zwierzętach i ludziach
nie zna problematyki badań naukowych i eksperymentów
2
zna dostatecznie problematykę badań naukowych i
3
eksperymentów medycznych na zwierzętach i ludziach
zna dobrze problematykę badań naukowych i eksperymentów
4
zna bardzo dobrze problematykę badań naukowych i
5
eksperymentów medycznych na zwierzętach i ludziach
E.W50, zna zasady współczesnego marketingu
nie zna zasad współczesnego marketingu
2
zna dostatecznie zasady współczesnego marketingu
3
zna dobrze zasady współczesnego marketingu
4
zna bardzo dobrze zasady współczesnego marketingu
5
E.W51, identyfikuje podstawowe problemy etyczne dotyczące współczesnej
medycyny, ochrony życia i zdrowia
nie zna podstawowych problemów etycznych dotyczących
2
zna dostatecznie podstawowe problemy etyczne dotyczące
3
zna dobrze podstawowe problemy etyczne dotyczące
4
zna bardzo dobrze podstawowe problemy etyczne dotyczące
5
E.U27, rozumie potrzebę funkcjonowania kodeksu etyki w praktyce
zawodowej
nie rozumie potrzeby funkcjonowania kodeksu etyki w praktyce
2
zawodowej
rozumie dostatecznie potrzebę funkcjonowania kodeksu
3
etyki w praktyce zawodowej
rozumie dobrze potrzebę funkcjonowania kodeksu etyki w
4
praktyce zawodowej
rozumie bardzo dobrze potrzebę funkcjonowania kodeksu etyki
5
w praktyce zawodowej
E.U28, dyskutuje o problemach zawodowych, z uwzględnieniem
obowiązujących zasad etycznych
nie umie dyskutować o problemach zawodowych, z
2
uwzględnieniem obowiązujących zasad etycznych
umie dostatecznie dyskutować o problemach zawodowych, z
3
umie dobrze dyskutować o problemach zawodowych, z
4
umie bardzo dobrze dyskutować o problemach zawodowych, z
5
E.U29, prezentuje prawidłowe postawy etyczno-moralne w sytuacjach
pojawiających się w praktyce aptecznej
nie zna prawidłowych postaw etyczno-moralnych w
2
zna dostatecznie prawidłowe postawy etyczno-moralne w
3
263
zna dobrze prawidłowe postawy etyczno-moralne w sytuacjach
pojawiających się w praktyce aptecznej
zna bardzo dobrze prawidłowe postawy etyczno-moralne w
5
E.U30, rozumie potrzebę rozwoju postawy i wrażliwości etyczno-moralnej w
praktyce zawodowej
nie zna i nie rozumie potrzeby rozwoju postawy i wrażliwości
2
etyczno-moralnej w praktyce zawodowej
zna i rozumie dostatecznie potrzebę rozwoju postawy i
3
wrażliwości etyczno-moralnej w praktyce zawodowej
zna i rozumie dobrze potrzebę rozwoju postawy i wrażliwości
4
etyczno-moralnej w praktyce zawodowej
zna i rozumie bardzo dobrze potrzebę rozwoju postawy i
5
wrażliwości etyczno-moralnej w praktyce zawodowej
E.U57, stosuje Kodeks Etyki Aptekarza RP
nie zna Kodeksu Etyki Aptekarza RP
2
zna dostatecznie Kodeks Etyki Aptekarza RP
3
zna dobrze Kodeks Etyki Aptekarza RP
4
zna bardzo dobrze Kodeks Etyki Aptekarza RP
5
E.U58, odnosi się do zasad etyki zawodowej farmaceuty i praw pacjenta w
relacji z personelem medycznym
nie zna zasad etyki zawodowej farmaceuty i praw pacjenta w
2
relacji z personelem medycznym
zna dostatecznie zasady etyki zawodowej farmaceuty i prawa
3
pacjenta w relacji z personelem medycznym
zna dobrze zasady etyki zawodowej farmaceuty i prawa pacjenta
4
w relacji z personelem medycznym
zna bardzo dobrze zasady etyki zawodowej farmaceuty i prawa
5
pacjenta w relacji z personelem medycznym
E.U59, zna przepisy dotyczące etyki badań naukowych
nie zna przepisów dotyczących etyki badań naukowych
2
zna dostatecznie przepisy dotyczące etyki badań
3
naukowych
zna dobrze przepisy dotyczące etyki badań naukowych
4
zna bardzo dobrze przepisy dotyczące etyki badań
5
naukowych
A.W26, zna kierunki rozwoju farmacji zawodowej i naukowej, a także rozwoju
historycznego myśli filozoficznej oraz etycznych podstaw rozstrzygania
dylematów moralnych związanych z wykonywaniem zawodu farmaceuty i
zawodów medycznych.
nie zna etycznych podstaw rozstrzygania dylematów moralnych
2
związanych z wykonywaniem zawodu farmaceuty
zna dostatecznie etyczne podstawy rozstrzygania dylematów
3
moralnych związanych z wykonywaniem zawodu farmaceuty
zna dobrze etyczne podstawy rozstrzygania dylematów
4
zna bardzo dobrze etyczne podstawy rozstrzygania dylematów
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
W
20
S
10
2
20
10
4
Obciążenie pracą
studenta
264
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
1.T. Brzeziński: „Etyka medyczna” PZWL 2002
2. T.Beauchamp, J. Childress: “Zasady etyki medycznej” Książka i Wiedza
1996
1.Aktualne doniesienia o stanie badań i osiągnięć w omawianych
zagadnieniach, przedstawiane w pismach medycznych
Mgr Małgorzata Szenajch, prof. Edmund Sieradzki
Jednostka prowadząca przedmiot: Zakład Farmacji Stosowanej
Podstawą zaliczenia etyki zawodowej jest obecność na wszystkich wykładach ,
aktywny udział w dyskusji na temat wybranych zagadnień z bioetyki i etyki
zawodu oraz zaliczenie pisemne z tematów wykładów.
Ocena: zaliczenie pisemne
265
Karta przedmiotu
Cel przedmiotu
Wymagania
wstępne
Efekty kształcenia
Język angielski w farmacji
Kierunek: farmacja
Rok studiów: I
Profil: PRAKTYCZNY
CP1
Nabycie umiejętności udzielania pacjentom informacji o produktach
leczniczych w języku angielskim
CP2
Opanowanie języka angielskiego na poziomie umożliwiającym
rozumienie i relacjonowanie tekstów i wypowiedzi o tematyce
specjalistycznej
CP3
Nabycie umiejętności formułowania własnych wypowiedzi w
języku angielskim na tematy zawodowe
WW1
Znajomość języka angielskiego na poziomie szkoły średniej (B1)
EK1
E.U44 Korzysta z różnych źródeł informacji o lekach w języku
angielskim i interpretuje te informacje
EK2
E.U60 Porozumiewa się z pacjentem w języku angielskim
Nazwa
Treści programowe
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
C13
C14
C15
C16
C17
Słowotwórstwo medyczne w języku angielskim
Chemia ogólna - pierwiastki
Chemia ogólna - związki
Praca farmaceuty: wyposażenie laboratorium;
podstawowe czynności
Leki: grupy, postacie, drogi podania
Układ sercowo-naczyniowy: budowa i czynności;
schorzenia, objawy
Układ sercowo-naczyniowy: leki
Układ oddechowy: budowa i czynności; schorzenia,
objawy
Układ oddechowy: leki
Układ nerwowy: budowa i czynności, schorzenia,
objawy
Układ nerwowy: leki
Układ endokrynologiczny: budowa i czynności,
schorzenia, objawy
Układ endokrynologiczny: leki
Układ pokarmowy: budowa i czynności, schorzenia,
objawy
Układ pokarmowy: leki
Układ wydalniczy: budowa i czynności, schorzenia,
objawy
Układ wydalniczy: leki
266
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
4
2
2
2
4
2
4
2
4
2
4
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
C18
Antybiotyki
2
C19
Informacje i porady dla pacjentów dot. leków OTC
6
EK1
C1-C19
EK2
C1; C5-C19
P
C1-C11; C12-C19
EK1: E.U44 Korzysta z różnych źródeł informacji o lekach w języku
angielskim i interpretuje te informacje
nzal
Nie potrafi wykorzystywać źródeł informacji o lekach w języku
angielskim
zal
Potrafi wykorzystywać różne źródła informacji o lekach w
języku angielskim i interpretować te informacje
EK2: E.U60 Porozumiewa się z pacjentem w języku angielskim
nzal
Nie potrafi porozumiewać się z pacjentem w języku angielskim
zal
Potrafi porozumiewać się z pacjentem w języku angielskim
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
C
60
3
Przygotowanie do ćwiczeń i
30
testów
Zajęcia prowadzone są w systemie autorskim, z wykorzystaniem podręczników
oraz materiałów własnych opracowanych na podstawie podręczników
specjalistycznych, artykułów z czasopism specjalistycznych i bieżącej prasy
oraz źródeł internetowych.
mgr Ludmiła Arkuszewska; mgr Jolanta Budzyńska
Podstawę zaliczenia każdego semestru stanowią: udział we wszystkich
zajęciach (30h/semestr), pozytywna ocena z testu pisemnego oraz prezentacja
opracowanego samodzielnie tekstu o tematyce specjalistycznej (druk
informacyjny, rozdział z podręcznika specjalistycznego albo artykuł z
czasopisma specjalistycznego lub specjalistycznego źródła internetowego).
Student ma obowiązek zgłosić się na testy pisemne w wyznaczonym terminie –
w przypadku niestawienia się w wyznaczonym terminie, bądź niezaliczenia
testu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy.
Ocena: zal; nzal
Zaliczenie pierwszego semestru jest koniecznym warunkiem, który należy
spełnić, aby podjąć zajęcia w drugim semestrze.
267
Karta przedmiotu Język łaciński w farmacji
Cel przedmiotu
CP1
CP2
CP3
Wymagania
wstępne
Efekty
kształcenia
WW1
EK1
Treści
programowe
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C 12
C 13
C 14
C 15
C16
C17
C 18
C19
C 20
C 21
C 22
Opanowanie łacińskich nazw pierwiastków chemicznych,
związków chemicznych oraz nazewnictwa botanicznego i
prawidłowego gramatycznego posługiwania się tym
nazewnictwem
Nabycie umiejętności prawidłowego odczytania recepty łacińskiej
w tym umiejętności zrozumienia wszelkich skrótów używanych w
receptach dawniej i dziś(dotyczących składników, postaci leku,
opakowań, dawek)
Opanowanie specjalistycznego jęz. łacińskiego używanego w
farmacji i medycynie.
-
S-1 E.U60 Zna medyczny jęz. łaciński, rozumie jego zastosowanie w
fachowym piśmiennictwie farmaceutycznym , rozpoznaje i rozumie słowa
pochodzenia łacińskiego w językach romańskich i w języku angielskim.
Nazwa
Liczba
godzin
Podstawy gramatyki łacińskiej , podział na deklinacje,
2
związek rządu, nazwy rodzin, podrodzin i rodzajów roślin
Podział czasowników na koniugacje, tryb oznajmujący oraz
2
tryb rozkazujący i przypuszczający używany w recepcie
Szyk wyrazów w zdaniu łacińskim, przymiotniki, związek
2
zgody
Formuła recepty,
2
Oleje i maści, odmiana słów rodzaju nijakiego
2
Przymiotniki w nazwach leków i preparatów, szyk wyrazów
2
O kwasach, nazwy kwasów tlenowych i beztlenowch,
2
Pierwiastki chemiczne, przyimki i ich łączenie z
2
odpowiednim przypadkiem
O lekach, nazwy grup środków leczniczych, Zaimki
2
O nasionach, deklinacja III i jej typy odmiany,
2
nieregularności w odmianie
Nazwy nowotworów i ich odmiana
2
Tworzenie i odmiana nazw oznaczających stany zapalne
2
Sole kwasów, greckie przedrostki ilościowe
2
Słownictwo greckie w łacinie
2
Różnice w odmianie słów greckich
2
Alkaloidy i glikozydy, wyrażenia określające cechę lub
2
przymiot
O chorobach, przymiotniki określające rodzaje chorób,
2
pisownia eponimów
O lekach nasercowych, drogi podawania leków, wyrażenia
2
przyimkowe i przymiotniki
O lekach ziołowych, surowce lecznicze roślinne, imiesłowy
2
O analizie chemicznej,
2
czasownik fio, fieri, zdania podrzędne
Części recepty złożonej, kolejność leków w recepcie
2
złożonej
2
Skróty ogólne używane w recepturze, odczytywanie recept
napisanych skrótami
268
C 23
Narzędzia
dydaktyczne
Ocena studenta
Szczegóły oceny
Obciążenie pracą
studenta
Piśmiennictwo
podstawowe
Piśmiennictwo
uzupełniające
Prowadzący
przedmiot
Dodatkowe
informacje
O owocach, skróty surowców roślinnych, i skróty stosowane
2
w sygnaturze
C 24
Postaci leków. Leki stałe, stopniowanie przymiotników,
2
skróty nazw opakowań
C 25
Postaci leków. Leki płynne ziołowe, roztwory, tworzenie i
2
stopniowanie przysłówków
C 26
Postaci leków. Leki miękkie, liczebniki, liczebniki
2
przysłówkowe
C 27
Skróty nazw postaci leków
2
C 28
Repetytorium
2
C 29
Sylwetka Hippokratesa i Galena oraz ich łacińskie
2
powiedzenia i sentencje
C 30
Łacińskie przysłowia dotyczące medycyny
2
EK1
C 1-C13
EK2
C14-C20
EK3
C21-C30
F
Obecność i aktywny udział na ćwiczeniach C1-C15 w 1-szym semestrze i w 2gim semestrze C16-C30 + test zaliczeniowy po 1-szym semestrze
P
Zaliczenie pisemne po II semestrze C1-C30
C.U60 Zna medyczny jęz. łaciński, rozumie jego zastosowanie w fachowym
piśmiennictwie farmaceutycznym , rozpoznaje i rozumie słowa pochodzenia
łacińskiego w językach romańskich i w języku angielskim.
2
3
4
5
Godziny kontaktowe
Liczba godzin
ECTS
C
60
20
1.Beata Cygan, Język łaciński dla studentów farmacji, Gdański Uniwersytet
Medyczny, 2007
2. Sabina Filipczak- Nowicka, „Lingua Latina ad usum pharmaciae studentium”,
PZWL,2001
1.Dawne receptariusze łacińskie
2.Przysłowia i powiedzenia lekarzy i filozofów starożytnego Rzymu i Grecji
(Hippokrates, Galen itd.)
Mgr Małgorzata Szenajch
Nauka łaciny dla studentów farmacji trwa 2 semestry. Podstawą zaliczenia semestru
(30 godz./semestr) jest udział we wszystkich zajęciach, samodzielne wykonywanie
ćwiczeń językowych i pozytywne wykonanie testu kończącego semestr.
W przypadku nie zaliczenia testu, bądź nie stawienie się na niego, studentowi
przysługuje jeden termin poprawkowy.
Ocena: zal.
Warunkiem koniecznym do podjęcia zajęć w drugim semestrze jest zaliczenie
pierwszego semestru.
Nauka jęz. łacińskiego bazuje na skrypcie Beaty Cygan, „Język łaciński dla
studentów farmacji” i rozszerzona jest o zbiory recept, oraz przysłów i powiedzeń
wybitnych lekarzy i filozofów starożytnego Rzymu i Grecji.
269
KARTA MODUŁU
FAKULTATYWNY BLOK PROGRAMOWY
Nazwa przedmiotu
FAKULTATYWNY BLOK PROGRAMOWY
Kierunek studiów
Farmacja
Poziom studiów
Profil studiów
Praktyczny
Forma studiów
Stacjonarne oraz niestacjonarne
Forma przedmiotu
Zajęcia praktyczne
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Rok/Semestr
VI-V/VII-IX
Poziom przedmiotu
Rozszerzony
Liczba godzin
290
Liczba punktów ECTS
18
Język zajęć
j. polski
Wymagania wstępne
Zaliczenie sześciu semestru studiów
Efekty kształcenia
G.W.1 Posiada rozszerzoną wiedzę ukierunkowaną i przygotowującą przyszłego
absolwenta do wyboru specjalizacji przyszłej pracyzawodowej
G.U.1 Potrafi zaplanować i przeprowadzić badania oraz omówić cel i zinterpretować
spodziewane wyniki
G.U.2 Korzysta z piśmiennictwa naukowego krajowego i zagranicznego i umie
przygotowywać prezentację omawiającą wybrane aspekty aktualnego stanu wiedzy w
danym obszarze farmacji
Ocena studenta
Oceny studenta dokonuje Kierownik Bloku Fakultatywnego
uwzględniając realizację poszczególnych efektów kształcenia (w
zależności od specyfiki Bloku Fakultatywnego).
270
KARTA MODUŁU
METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH
Nazwa przedmiotu
METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH
Kierunek studiów
Farmacja
Poziom studiów
Profil studiów
Praktyczny
Forma studiów
Forma przedmiotu
Zajęcia praktyczne
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Rok/Semestr
V/X
Poziom przedmiotu
Rozszerzony
Liczba godzin
375
20
Język zajęć
j. polski
Wymagania wstępne
Zaliczenie dziewięciu semestru studiów
Efekty kształcenia
F.W.1 Posiada poszerzoną wiedzę w zakresie wybranych obszarów nauk
farmaceutycznych
F.W.2 Zna metodyi techniki badawcze stosowane w ramach realizowanego projektu
F.U.1 Planuje eksperyment i omawia jego cel oraz spodziewane wyniki
F.U.2 Interpretuje dane doświadczalne i odnosi je do aktualnego stanu wiedzy w danej
dziedzinie farmacji
F.U.3 Korzysta z literaturynaukowej polskiej i zagranicznej
F.U.4 Samodzielnie przeprowadza eksperyment, interpretuje wyniki i prowadzi
dokumentacje badawczą
F.U..5 Przygotowuje pracę magisterską zgodniez regułami redagowania prac naukowych
F.U.6 Dokonuje prezentacji wyników badań
Ocena studenta
Oceny studenta dokonuje Kierownik Jednostki, w której odbywają się
zajęcia, uwzględniając realizację poszczególnych efektów kształcenia
(w zależności od specyfiki Jednostki).
271
KARTA
PRZEDMIOTU PRAKTYKA WAKACYJNA W APTECE OGÓLNODOSTĘPNEJ
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
Nazwa przedmiotu
PRAKTYKA WAKACYJNA W APTECE
OGÓLNODOSTĘPNEJ
Kierunek studiów
Farmacja
Poziom studiów
Profil studiów
Praktyczny
Forma studiów
Nazwa jednostki, w której
realizowany jest przedmiot
Apteka ogólnodostępna
Forma przedmiotu
Zajęcia praktyczne
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Rok/Semestr
Po III roku/ 1 miesiąc
Poziom przedmiotu
Rozszerzony
Liczba godzin
160 godzin
(Określa Ustawa z dnia 27.07.2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym
(Dz.U.nr 164, poz. 1365) oraz przepisy Kodeksu Cywilnego.)
Liczba godzin dziennie
8 godzin
5
Język zajęć
j. polski
Wymagania wstępne
Zaliczenie VI semestru studiów
Program praktyki
• zapoznanie się z rozmieszczeniem i przeznaczeniem
poszczególnych pomieszczeń apteki, sposobami
przechowywania produktów leczniczych i wyrobów
medycznych oraz surowców farmaceutycznych stosowanych
w recepturze
• zapoznanie się z suplementami diety i środkami
spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego
• zapoznanie się z prowadzeniem różnego rodzaju ewidencji
aptecznej, w tym ewidencji leków recepturowych i
aptecznych, środków odurzających z grup IN i IIP,
substancji psychotropowych z grup IIIP i IVP, prekursorów
kategorii 1 oraz preparatów zawierających te środki lub
substancje z wyżej wymienionych grup
• zapoznanie się z dokumentacją dotyczącą produktów
leczniczych lub wyrobów medycznych w stosunku do
których została wydana decyzja o wstrzymaniu w obrocie,
wycofaniu z obrotu, dopuszczania do obrotu
• zapoznanie się z warunkami ekspedycji produktów
leczniczych i wyrobów medycznych zgodnie z
272
•
•
•
•
•
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie recept
lekarskich. Zapoznanie się z procedurą wydawania z apteki
produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Zasady
otaksowania recept
zapoznanie się z obiegiem recept w aptece i sposobem
przechowywania zrealizowanych recept
zapoznanie się ze sposobem postępowania z produktami
leczniczymi, którym upłynął termin ważności
sporządzanie leków recepturowych. Student powinien
szczegółowo opisać wykonanie 30 leków recepturowych
uwzględniając różne postacie leków.
Sporządzanie niektórych leków aptecznych np. 3% Sol. Ac.
borici, Aq. Menthae Piperitae, Aq. Calcis, Sir. Simplex
zapoznanie się z lekami gotowymi uwzględniając ich nazwy
synonimowe i działanie terapeutyczne (należy opisać 30
leków gotowych)
zapoznanie się z systemem informatycznym apteki (Kamsoft,
ILC)
Cel praktyki
Pogłębianie wiedzy teoretycznej i doskonalenie umiejętności
praktycznych w zakresie farmacji aptecznej, zdobytych w czasie
dotychczasowych studiów na kierunku farmacja, ze szczególnym
uwzględnieniem:
sporządzania
produktów
leczniczych,
przechowywania i wydawania produktów leczniczych i wyrobów
medycznych.
Efekty kształcenia
Student po zakończeniu praktyki posiada umiejętności w zakresie:
• stosowania zasad rozmieszczania i przechowywania
produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz
surowców farmaceutycznych stosowanych w recepturze
• wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych
będących przedmiotem obrotu w aptekach
• stosowania szczególnych zasad wydawania leków bardzo
silnie działających, psychotropowych i środków odurzających,
określonych w odrębnych przepisach
• prowadzenie dokumentacji aptecznej oraz posługiwania się i
administrowania systemami informatycznymi apteki
• prawidłowego sporządzania leków recepturowych i
aptecznych
• prawidłowego
sporządzania
leków
w
warunkach
aseptycznych.
Ocena studenta
Oceny studenta dokonuje nauczyciel akademicki na podstawie
wymaganych wpisów w dzienniku praktyki zawodowej.
Opiekun z ramienia apteki - magister farmacji
Informacje dodatkowe
Nadzór nad przebiegiem i realizacją praktyki zawodowej pełnią
nauczyciele akademiccy powoływani przez dziekana na okres VI
semestru. Obowiązki ww. nauczycieli przedstawione są w odrębnym
załączniku dołączonym do niniejszego sylabusa.
273
274
KARTA
PRZEDMIOTU PRAKTYKA WAKACYJNA W APTECE SZPITALNEJ
Nazwa przedmiotu
PRAKTYKA WAKACYJNA W APTECE SZPITALNEJ
Kierunek studiów
Farmacja
Poziom studiów
Profil studiów
Praktyczny
Forma studiów
Apteka szpitalna
Forma przedmiotu
Zajęcia praktyczne
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Rok/Semestr
Po IV roku/ 1 miesiąc lub 2 tygodnie
Poziom przedmiotu
Rozszerzony
Liczba godzin
160 godzin
8 godzin
5
Język zajęć
j. polski
Wymagania wstępne
Zaliczenie VIII semestru studiów
1. Zapoznanie się z układem szpitala i pomieszczeń oraz
wyposażeniem apteki szpitalnej (pomieszczenia użytkowe,
magazyny, rozmieszczenie leków, naszkicować plan apteki).
Program praktyki
2. Zapoznanie się z ogólnymi zasadami gospodarki lekiem w
szpitalu i zasadami tworzenia oraz funkcjonowania
receptariusza szpitalnego.
3. Zapoznanie się z zasadami przygotowywania apteczek
oddziałowych i gospodarki lekiem na oddziałach.
4. Obieg recept szpitalnych i czynności związane z administracją
apteki (książki apteczne i kartoteki przychód – rozchód).
5. Procedury przetargowe.
6. Leki apteczne i recepturowe.
7. Przygotowywanie indywidualnych dawek terapeutycznych dla
pacjentów.
8. Aseptyczne przygotowanie leków:
275
a. płyny infuzyjne, jałowe płyny do użytku zewnętrznego,
leki do oczu oraz inne postaci leku przygotowane w
warunkach aseptycznych, przepisy i metody sporządzania
oraz sterylizacji
b. mieszaniny do żywienia pozajelitowego, metody
sporządzania
c. metody przygotowania opakowań szklanych i innych do
produkcji jałowych postaci leku
(jeżeli apteka nie przygotowuje leków w warunkach
aseptycznych student powinien teoretycznie opracować to
zagadnienie)
9. Zapoznanie się z udziałem apteki w badaniach klinicznych
prowadzonych w szpitalu.
10. Zapoznanie się z lekami gotowymi wydawanymi na oddziały,
uwzględniając ich synonimy i działanie terapeutyczne (opisać
30 leków gotowych).
11. Opisać 15 leków recepturowych.
Cel praktyki
Efekty kształcenia
Ocena studenta
- Pogłębienie wiedzy teoretycznej i doskonalenie umiejętności
praktycznych z zakresu farmacji szpitalnej zdobytych w trakcie
dotychczasowych studiów na kierunku farmacja ze szczególnym
uwzględnieniem sporządzania produktów leczniczych,
przechowywania i wydawania produktów na oddziały
- Zapoznanie się z ogólnymi zasadami gospodarki lekiem w szpitalu i
zasadami tworzenia i funkcjonowania receptariusza szpitalnego oraz
procedurami przetargowymi.
• stosowania przepisów dotyczących prowadzenia apteki
szpitalnej
• gospodarki lekiem w szpitalu i zasadami tworzenia i
funkcjonowania receptariusza szpitalnego
• przygotowywania apteczek oddziałowych i gospodarki lekiem
na oddziałach
• prowadzenia dokumentacji aptecznej oraz posługiwania się i
administrowania systemem informatycznym apteki
• przygotowania leków aptecznych i recepturowych
• przygotowania indywidualnych dawek terapeutycznych dla
pacjentów
• aseptycznego przygotowania stosowanych postaci leków w
szpitalu
• komunikacji interpersonalnej z lekarzami oraz pozostałymi
pracownikami ochrony zdrowia
• stosowania dobrej praktyki aptecznej
• stosowania zasad organizacji pracy w aptece z
uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Oceny studenta dokonuje nauczyciel akademicki na podstawie
wymaganych wpisów w dzienniku praktyki zawodowej.
276
nauczyciele akademiccy powoływani przez dziekana na okres VIII
załączniku dołączonym do niniejszego sylabusa.
277
KARTA
PRZEDMIOTU PRAKTYKA ZAWODOWA W APTECE
Nazwa przedmiotu
PRAKTYKA ZAWODOWA W APTECE
Kierunek studiów
Farmacja
Poziom studiów
Profil studiów
Praktyczny
Forma studiów
Apteka ogólnodostępna lub apteka ogólnodostępna/apteka szpitalna
Forma przedmiotu
Zajęcia praktyczne
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Rok/Semestr
VI/XI
Poziom przedmiotu
Rozszerzony
960 godzin
(określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2009 r. w
sprawie praktyki zawodowej w aptece, Dz. U Nr 31, poz. 215)
8-12 godzin
(określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2009 r. w
sprawie praktyki zawodowej w aptece, Dz. U Nr 31, poz. 215)
30
Język zajęć
j. polski
Wymagania wstępne
Zaliczenie X semestru studiów, obroniona praca magisterska
Program praktyki
(określa załącznik nr 1 do
Rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 16 lutego
2009 r. w sprawie praktyki
zawodowej w aptece, Dz. U
Nr 31, poz 215)
Cel praktyki
Nr 31, poz. 215)
Efekty kształcenia
Wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych
oraz udzielanie informacji o lekach
Sporządzanie produktów leczniczych
Prawne, etyczne i administracyjne aspekty pracy farmaceuty
Pogłębianie wiedzy teoretycznej i doskonalenie umiejętności
praktycznych w zakresie farmacji aptecznej, zdobytych w czasie
dotychczasowych studiów na kierunku farmacja, ze szczególnym
uwzględnieniem:
sporządzania
produktów
leczniczych,
przechowywania i wydawania produktów leczniczych i wyrobów
medycznych, opanowania w praktyce zasad udzielania informacji o
lekach, doradzania pacjentowi, promocji zdrowia oraz podstaw
etycznych, prawnych i organizacyjnych pracy farmaceuty w aptece,
stosowania przepisów dotyczących wykonywania zawodu
farmaceuty, prowadzenia apteki, przepisów prawa pracy oraz
zasad kodeksu etyki zawodowej;
stosowania zasad rozmieszczania i przechowywania
278
Nr 31, poz. 215)
produktów leczniczych i wyrobów medycznych, określonych
w odrębnych przepisach;
oceny jakości postaci produktów leczniczych, leków
recepturowych i aptecznych, w zakresie metod i środków
dostępnych w aptece;
wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych
będących przedmiotem obrotu w aptekach;
stosowania szczególnych zasad wydawania leków bardzo
silnie działających, psychotropowych i środków odurzających,
określonych w odrębnych przepisach;
komunikacji interpersonalnej z pacjentami, ich opiekunami,
lekarzami oraz pozostałymi pracownikami ochrony zdrowia;
praktycznej realizacji opieki farmaceutycznej w aptece;
prowadzenia dokumentacji aptecznej oraz posługiwania się i
administrowania systemami informatycznymi apteki;
stosowania zasad dobrej praktyki aptecznej;
prawidłowego sporządzania leków recepturowych i aptecznych;
prawidłowego sporządzania leków w warunkach aseptycznych;
stosowania
zasad
organizacji
pracy
w
aptece
z uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy;
przygotowywania zamówień i współpracy z hurtowniami oraz
posługiwanie się lekospisami i bazami danych o lekach
Ocena studenta
Oceny studenta dokonuje dziekan na podstawie wymaganych wpisów
w dzienniku praktyki zawodowej. Wzór dziennika praktyki zawodowej
określa załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16
lutego 2009 r. w sprawie praktyki zawodowej w aptece, Dz. U Nr 31,
poz. 215.
nauczyciele akademiccy powoływani przez dziekana na okres XI
załączniku dołączonym do niniejszego sylabusu.
279
Program kształcenia na rok akademicki 2014/2015 na kierunku farmacja został opracowany na
podstawie Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym - ujednolicony tekst ustawy z dn. 27 lipca 2005 r. –
Prawo o szkolnictwie wyższym - Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.- w tym Dz.
U. Nr 84, poz. 455 z dn. 18 marca 2011 r. oraz Rozporządzenia Ministra Nauki Szkolnictwa
Wyższego – Dz. U. po 631 z dn. 9 maja 2012 r.
280

Program kształcenia w roku akademickim 2014/2015

Transkrypt

Podobne dokumenty