Nowoczesne technologie w procesie edukacji
Transkrypt
Nowoczesne technologie w procesie edukacji
Izabela Nowakowska Nowoczesne technologie w procesie edukacji Zagadnienie nowoczesnych technologii jest niezwykle rozległe. Mówiąc o nowoczesnych technologiach, mamy na myśli, przede wszystkim, wszelakie urządzenia ułatwiające życie. Ich używanie sprawia, że mamy możliwość wykonać pewne rzeczy, oszczędzając czas, a także, czasami, być bardziej dokładni. W procesie edukacji pojęcie to ma również szerokie zastosowanie. Nowoczesne technologie mają wielki wpływ przy nabywaniu i rozwijaniu umiejętności, takich jak, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, mówienie, pisanie. Do urządzeń nowoczesnej technologii należą: szkolne dzienniki internetowe, odtwarzacze płyt CD, płyty CD, odtwarzacze płyt DVD, płyty DVD, magnetowidy (nadal obecne w niektórych szkołach), komputery, tablice interaktywne, zwane inaczej tablicami multimedialnymi, rzutniki, oprogramowanie multimedialne, Internet i wiele innych. Nowoczesne technologie uważa się za bogate źródło inspiracji w procesie edukacji. Proces uczenia się, jak i proces nauczania może być ciekawszy, jeśli zostanie wzbogacony nawet krótką chwilą pracy z nowoczesną technologią. Każdy przedmiot szkolny ma swoja specyfikę. Ta specyfika sprawia, że używanie nowoczesnych technologii w czasie zajęć czasami bywa skomplikowane. Jednakże wiele wydawnictw oferuje wiele oprogramowań komputerowych z kopalnią zadań powiązanych z podręcznikiem. Wydawnictwa prześcigają się także w tworzeniu stron internetowych oferujących rozmaite zadania, a nawet pomysły na całe lekcje przy użyciu źródeł internetowych. Każdy nauczyciel wie, że należy sprawiać, aby uczeń chciał również pogłębiać wiedzę nie tylko w szkole, ale i w domu. XXI wiek to czas, w którym obcowanie z rozmaitymi urządzeniami jest nieuniknione. Jeżeli trudno jest walczyć z nowoczesnością, dlaczego nie wykorzystać jej w edukacji? Nowoczesne technologie mogą przynieść wiele korzyści, takich jak, ułatwianie komunikacji z uczniami czy naukę przez rozrywkę. Nauczyciele i uczniowie muszą być świadomi narzędzi nowoczesnej technologii na każdym kroku w szkołach. Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Jeremy Harmer, światowej sławy metodyk nauczania języka angielskiego, nauczyciel i trener, w swojej książce „The Practice of English Language Teaching” pisze, że każdy nauczyciel języka używa różnorodnych pomocy naukowych w celu wyjaśnienia znaczenia słowa, konstrukcji i zachęcenia uczniów do tematu1. Ja chciałabym przedstawić, że te różnorodne pomoce obecne są na wielu przedmiotach szkolnych, dzięki czemu proces edukacji staje się ciekawszy. W celu zobrazowania obecności nowoczesnych technologii w toku edukacji postanowiłam użyć, jako narzędzia badawczego, ankiety. Ankietę przeprowadziłam wśród nauczycieli, aby pokazać, że nowoczesne technologie są używane w nauczaniu. Jednocześnie ankietę przeprowadziłam wśród uczniów, wskazując na fakt, że technologie te są także wykorzystywane w czasie uczenia się. Grupę nauczycieli, których ankietowałam, można określić mianem aktywnych zawodowo. Ich praca dydaktyczna i wychowawcza widoczna jest w środowisku szkolnym, ale także poza nim. Są to nauczyciele w wieku od 30 roku życia do 60 roku życia. Wśród nich są przedstawiciele przedmiotów ścisłych i humanistycznych. 76% ankietowanych nauczycieli stanowiła grupa kobiet, 24% ankietowanych to mężczyźni. Analiza ankiety pokazała, że 100% odpowiadających na pytania używa nowoczesnych technologii podczas zajęć. Można zatem wysunąć wniosek, że technologia nie jest dla nich przeszkodą, a ich proces dydaktyczny bogaty jest w narzędzia nowoczesnej technologii. Kompetencje, które łączą w sobie wiedzę i umiejętności, to kolejne zagadnienie zbadane przeze mnie. Rozwój kompetencji przyczynia się do rozwoju osobistego. Co więcej, to dzięki zdobywaniu odpowiednich kompetencji rozwój ten następuje szybciej i jest on bardziej widoczny. 1 Harmer, Jeremy 2001: The Practice of English Language Teaching. Harlow: Pearson Education Limited Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 5% 95% wystarczające niewystarczające Wykres 1. Kompetencje w związku z nowoczesnymi technologiami Wykres pierwszy pokazuje, że 95% respondentów uważa swoje kompetencje za wystarczające, a tylko 5% określa je mianem niewystarczających. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że większość nauczycieli uważa, że posiada zadowalające ich umiejętności do korzystania z nowoczesnych technologii w swoim warsztacie pracy. Mała grupka określiła swoje zdolności, jako nieodpowiednie. Nieodpowiednie nie musi oznaczać małe albo niedobre. Wręcz przeciwnie, grupa ankietowanych, która określiła swoje umiejętności, jako nieznaczne, może być grupą chcącą rozwijać swoje umiejętności w obszarze nowoczesnych technologii. Wszyscy ankietowani nauczyciele sądzą, że nowoczesne technologie mogą uatrakcyjnić zajęcia szkolne. Zajęcia z użyciem technologii stają się atrakcyjne dla wszystkich uczniów. Można śmiało stwierdzić, że każdy uczeń, wzrokowiec, słuchowiec, czy kienestetyk, znajdzie dla siebie odpowiedni przekaz. Każdy typ ucznia będzie mógł wynieść z zajęć istotne rzeczy w odpowiedniej formie dla siebie Również 100% respondentów ankiety twierdzi, że zaplanowanie zajęć z użyciem nowoczesnych technologii wymaga od nich więcej czasu na przygotowanie. Wiąże się to prawdopodobnie z faktem, iż zajęcia całkowicie oparte na nowoczesnej technologii nie są jeszcze codziennością. Zaplanowanie efektownej i efektywnej lekcji wymaga dokładnego planu pracy. Planując taką lekcję, nauczyciele napotykają kilka trudności. Poniższe wykresy obrazują te trudności. Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 19% brak istnieje 81% Wykres 2. Odpowiedni sprzęt w klasopracowni Największą trudnością, jak obrazuje wykres numer dwa, okazuje się brak odpowiedniego sprzętu w sali lekcyjnej. 81% ankietowanych wskazało tę trudność, jako główną. Niestety, wciąż wiąże się to z finansami. Dobre wyposażenie klasopracowni to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych. Kolejną trudnością wskazaną w ankiecie był zasób materiałów związany z tematem zajęć. Materiały, które mogą być wykorzystane na zajęciach multimedialnych, nie zawsze są dobrym źródłem wiedzy. 5% ciekawe 95% nieciekawe Wykres 3.Materiały na zajęcia Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Około 5% odpowiadających w ankiecie nauczycieli określa materiały mianem nieciekawych. 95% odpowiadających uznaje je za odpowiednie. Alan Maley we wstępie do książki „Film” autorstwa Susan Stempleski i barrego Tomalina2 wyróżnia film, jako materiał, który przyciąga uczniów przez możliwość opowiadania historii. Doskonale wiemy, że film może być wykorzystywany podczas zajęć. Ważnym czynnikiem w wykorzystywaniu technologii informacyjnych w procesie edukacji jest również dostęp do Internetu. Niestety, często zdarza się, że łącze internetowe jest zbyt wolne, co stanowi trudność. W dobie Internetu dostęp do niego powinien być łatwy i szybki. Alan Maley we wstępie do książki Scotta Windeatta, Davida Hardisty i Davida Eastmenta o tytule „The Internet”3 pisze, że językowa pedagogia nie może być odporna na korzyści, które oferuje Internet. 43% 57% zbyt wolne odpowiednia prędkość Wykres 4. Łącze internetowe Około 57% respondentów twierdzi, że łącze internetowe jest zbyt wolne, co utrudnia pracę z nowoczesnymi technologiami podczas zajęć. Biorąc pod uwagę, że wiele ciekawych materiałów znajduje się właśnie w Internecie, ważna jest dostateczna prędkość łącza, aby wszystko mogło działać jak najlepiej. Sądzić można, że problem z prędkością łącza 2 3 Stempleski, Susan and Barry Tomalin 2001: Film. Oxford: Oxford University Press Windeatt, Scott and David Hardisty and David Eastment 2000: The Internet. Oxford: Oxford University Press Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego internetowego można rozwiązać szybko, a dzięki temu często będzie można korzystać z Internetu. Ponadto 14% ankietowanych nauczycieli wskazało inne trudności w związku z planowaniem lekcji z użyciem nowoczesnych technologii. Wśród tych trudności znalazły się: brak oprogramowania do tablicy interaktywnej, a także problemy ze sprzętem. Niestety, powyższe trudności mogą mieć negatywny wpływ na motywacje nauczycieli do przygotowywania zajęć w oparciu o nowoczesne technologie. Jednocześnie odbiór przez uczniów takich zajęć, nie będzie pozytywny. Każdy nauczyciel pracuje z narzędziami nowoczesnej technologii. W wielu szkołach odeszło się już od tradycyjnych, papierowych dzienników. Ustąpiły one miejsca dziennikom online. Wszyscy ankietowani opowiedzieli się za stwierdzeniem, że każda klasopracownia powinna być wyposażona w dostęp do Internetu, a także sprzęt nowoczesnej technologii, taki jak, komputer, tablica multimedialna, odtwarzacz płyt CD, odtwarzacz płyt DVD, rzutnik. Zajęcia z użyciem nowoczesnej technologii mogą być niezwykle ciekawe, jeśli zaplanowane zostaną starannie. Uczniowie mogą wynieść z takich zajęć dużo pod warunkiem, że chętnie biorą w nich udział. Co więcej, uczniowie, którzy odznaczają się aktywnością na lekcji, są pozytywnie nastawieni do narzędzi nowoczesnej technologii w procesie edukacji. 5% chętni niechętni 95% Wykres 5.Udział uczniów w zajęciach z wykorzystaniem nowoczesnych technologii Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Około 95% nauczycieli odpowiadających w ankiecie przyznało, że uczniowie chętnie biorą udział w takich zajęciach Tylko 5% uznało, że uczniowie są niechętni takim lekcjom Być może ta niechęć uczniów wynika z problemów, które napotykają nauczyciele w pracy z nowoczesnymi technologiami, a które wpływają demotywująco na uczniów. Stosowanie nowoczesnych technologii w pracy z uczniami wymaga od nauczycieli odpowiednich umiejętności. Wraz z rozwojem technologii umiejętności te muszą być bardziej zaawansowane. Wiemy, że rozwój technologii następuje bardzo szybko, dlatego ważne jest, aby za tym rozwojem nadążyć. 43% 57% tak nie Wykres 6. Rozwijanie kompetencji związanych z nowoczesnymi technologiami Około 57% rozważa swój udział w zajęciach rozwijających kompetencje związane z nowoczesną technologią. 43% ankietowanych nauczycieli nie ma w planach takich zajęć. Brak planów może być wynikiem innych obowiązków i zobowiązań. Proces edukacji nie byłby kompletny ani bez nauczycieli, ani bez uczniów. Nauczyciele są siłą napędową tego procesu. To dla uczniów ciąg edukacji jest organizowany. O uczniach, jako odbiorcach, nie można zapomnieć planując zajęcia z nowoczesną technologią. Tym bardziej, że obecne pokolenie uczniów to ludzie, którzy bardzo szybko zaznajamiają się z nowoczesnymi urządzeniami. Gordon Lewis w swojej książce „Bringing technology into the Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego classroom” używa frazy ‘digital natives’ 4do określenia tych, którzy dorastali z cyfrową technologią (komputerami, internetem, telefonami komórkowymi, odtwarzaczami MP3 i innymi). Ankietowani uczniowie to właśnie ‘digital natives’. Ankieta dotycząca nowoczesnej technologii w procesie edukacji została również przeprowadzona wśród uczniów. 54% respondentów stanowiły kobiety, 46% mężczyźni. Przedział wiekowy uczniów, których ankietowano to od 14 lat do 19 lat. Są wśród nich zapaleni gracze gier komputerowych, sportowcy-amatorzy, humaniści, a także miłośnicy przedmiotów ścisłych. Wszyscy ankietowani odpowiedzieli, że używają nowoczesnej technologii. Jest to rzecz oczywista dla każdego z nich. Używają technologii dla rozmaitych celów, również dla celu edukacyjnego. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie wszyscy uczniowie określają swoje kompetencje dotyczące nowoczesnej technologii, jako odpowiednie. Mimo iż, jak już wcześniej zostało wspomniane, jest to pokolenie, które od wczesnych lat ma styczność z rozmaitymi narzędziami nowoczesnej technologii. 8% wystarczające 92% niewystarczające Wykres 7. Kompetencje w związku z nowoczesnymi technologiami Około 92% uczniów uważa, że ich kompetencje w powiązaniu z nowoczesną technologią są wystarczające. Tylko 8% sądzi, że ta znajomość nowoczesnej technologii jest niedostateczna. Takie stwierdzenie może być silnie związane z potrzebą samorozwoju i osobistymi ambicjami. 4 Lewis, Gordon 2009: Bringing technology into the classroom. Oxford: Oxford University Press Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wyżej zostało już wspomniane, że nowoczesną technologię można wykorzystywać na wielu płaszczyznach. 89% ankietowanych uczniów wskazało cel edukacyjny. Narzędzia nowoczesnej technologii ułatwiają edukację. Uczniowie w krótkiej chwili mogą znaleźć wiele informacji. 96% uczniów wskazało używanie nowoczesnej technologii, jako rozrywkę. 97% respondentów zaznaczyło cele komunikacyjne. W dobie rozmaitych portali społecznościowych i komunikatorów nie jest to zaskoczeniem. Komunikacja staje się szybsza i prostsza. Tylko 7% uczniów wskazało inne cele. Wśród tych celów są, między innymi: tworzenie własnej sztuki, cele informacyjne, cele multimedialne. Wszyscy ankietowani uczniowie zgadzają się z opinią, że nowoczesne technologie mogą uatrakcyjnić zajęcia szkolne. Uczniowie, którzy codziennie spotykają się z nowoczesnością, bardzo często upominają się o tę nowoczesność podczas zajęć szkolnych. Również 100% ankietowanych odpowiedziało, że chętnie biorą udział w zajęciach z nowoczesną technologią. Uważam, że zajęcia multimedialne mogą mieć wpływa na wiele inteligencji ucznia. Według Howarda Gardnera, amerykańskiego psychologa, jest ich osiem: logiczno-matematyczna, lingwistyczna, intrapersonalna5 przyrodnicza, muzyczna, przestrzenna, ruchowa, interpersonalna (http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera/). i Można stwierdzić, że zajęcia z wykorzystaniem narzędzi nowoczesnej technologii wpływają na prawie wszystkie typy inteligencji. Niestety, uczniowie zauważają także kilka trudności podczas zajęć z nowoczesną technologią. 64% ankietowanych wskazuje brak dobrze działającego sprzętu w klasopracowni. Wynikać to może rzeczywiście z usterki albo z niewiedzy osoby, która używa sprzętu. 20% uczniów zaznaczyło jako trudność nieciekawe materiały internetowe. Rozważając tę odpowiedź, należy wziąć pod uwagę jej subiektywność. 91% ankietowanych wskazało także wolne łącze internetowe. Jest to znacznie większy odsetek odpowiadających niż odsetek ankietowanych nauczycieli. 16% uczniów zwróciło uwagę na inne trudności, takie jak, problemy techniczne czy brak wiedzy nauczyciela o użytkowaniu. Każdy ankietowany uczeń sądzi, że w dzisiejszych czasach sala lekcyjna powinna być wyposażona w sprzęt nowoczesnej technologii. Wiemy już, że identyczną odpowiedź uzyskano od grupy nauczycieli. Nowoczesna pod względem technologii klasopracownia to marzenie nie tylko nauczycieli, ale także i uczniów. 5 http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera. Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nowoczesna technologia to skarb, ale również zagrożenie. Należy rozsądnie korzystać z jej dóbr. Wykorzystywanie narzędzi nowoczesnej technologii podczas zajęć nie zawsze jest łatwe. Trudności czysto techniczne potrafią zniechęcić każdego nauczyciela do przygotowania zajęć z ich użyciem. Od nauczycieli wymaga się, żeby nie zanudzili uczniów używając rozmaitych metod nauczania. Nowoczesność jest ciekawa, a jej narzędzia pełne niespodzianek. Podsumowując ankietę przeprowadzoną wśród nauczycieli i uczniów, śmiało można wysunąć wniosek, że technologia jest obecna w szkołach. Zakres jej używania bywa jednak różny. Jak wynika z zebranych odpowiedzi, nie jest to wynikiem niewiedzy. Obsługa urządzeń nowoczesnej technologii bywa czasem kłopotliwa nawet w czasie przeprowadzania bardzo szczegółowo zaplanowanych zajęć multimedialnych. Należy dodać, że mimo takich problemów, nowoczesne technologie powinny być stosowane w procesie edukacji. Marek Szałek w książce pod tytułem „Jak motywować uczniów do nauki języka obcego?” twierdzi, że stosowanie multimediów „przynosi wiele korzyści, ponieważ zapewnia korelację pomiędzy przyswajanym materiałem nauczania a stosowanymi środkami nauczania”6. Nowoczesna technologia może być dobrym narzędziem edukacji. Bibliografia: Harmer, Jeremy 2001: The Practice of English Language Teaching. Harlow: Pearson Education Limited. Lewis, Gordon 2009: Bringing technology into the classroom. Oxford: Oxford University Press. Stempleski, Susan and Barry Tomalin 2001: Film. Oxford: Oxford University Press. Szałek, Marek 2004: Jak motywować uczniów do nauki języka obcego? Poznań: Wagros. Windeatt, Scott and David Hardisty and David Eastment 2000: The Internet. Oxford: Oxford University Press. Źródło internetowe: dziecisawazne.pl Karolina Ślusarczyk http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera 6 Szałek, Marek 2004: Jak motywować uczniów do nauki języka obcego? Poznań: Wagros Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego