Odzież chroniąca przed gorącymi czynnikami termicznymi

Odzież chroniąca przed gorącymi czynnikami termicznymi
Na wielu stanowiskach pracy m/n w hutach i zakładach
metalurgicznych, podczas spawania, akcji przeciwpożarowych
pracownik narażony jest na działanie czynników gorących,
które mogą występować w jednej lub jednocześnie kilku
postaciach tj.: płomienia, ciepła kontaktowego, ciepła
konwekcyjnego, promieniowania cieplnego, iskier, dużych
ilości stopionych metali lub ich drobnych rozprysków.
Konieczne jest wtedy stosowanie odzieży ochronnej
zabezpieczającej przed działaniem określonych czynników
gorących. Właściwy dobór odzieży ochronnej do zagrożeń
występujących na „gorących” stanowiskach pracy wymaga
zidentyfikowanie wszystkich niebezpiecznych i szkodliwych
czynników będących źródłem ryzyka, narażonych osób jak
również warunków i intensywności ich narażenia.
Obecnie polskie normy przedstawiają wymagania dla
poszczególnych parametrów charakteryzujących właściwości
odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi w postaci klas
ochrony, opartych na wynikach badań laboratoryjnych
materiałów. Efektywna ochrona pracowników przed
czynnikami gorącymi może być zapewniona jedynie wtedy, gdy
zastosowana odzież ochronna jest dobrana odpowiednio do
poziomu zagrożeń jak i rodzaju wykonywanej pracy.
Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu
narażonych na działanie czynników gorących.
Wymagania dotyczące odzieży ochronnej dla pracowników
narażonych na działanie czynników gorących (z wyłączeniem
gorących cieczy) są zawarte w normie PN-EN 531:1999 .
Przedstawiono w niej wymagania i metody badań odnoszące się
do materiałów odzieżowych oraz podano wskazówki dotyczące
konstrukcji odzieży chroniącej przez dużymi rozpryskami
płynnych metali. Norma obejmuje swoim zakresem również
kaptury i getry, natomiast inne rodzaje ochron głowy, rąk i stóp
są z niej wyłączone
Odzież ochronna spełniająca wymagania normy PN-EN
531:1999 jest przeznaczona do ochrony pracownika przed
krótkim kontaktem z płomieniem i przynajmniej jednym
rodzajem innego czynnika gorącego (ciepło konwekcyjne,
promieniowanie cieplne, duże rozpryski płynnego metalu) lub
kombinacją tych czynników. Odporność odzieży na każdy
rodzaj czynnika jest określona za pomocą kodu literowego
(odporność na ciepło konwekcyjne – litera B, odporność na
promieniowanie cieplne – litera C, odporność na duże rozpryski
płynnych metali: aluminium – litera D, żelazo – litera E) i
podawana w klasach. Wyższa klasa oznacza wyższy poziom
ochronny wyrobu
Każdy rodzaj odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi
powinien zawsze charakteryzować się ograniczoną zdolnością
do rozprzestrzeniania płomienia i powinien być oznaczony
literą A.Oznacza, to że podczas badania odporności na
zapalenie próbki materiałów nie powinny się palić (czas palenia
i żarzenia nie może być dłuższy od 2 s), topić ani dawać
płonących lub stopionych szczątków, nie mogą tworzyć się na
nich dziury.
Wyroby odzieżowe lub układy odzieżowe, które są
przeznaczone do ochrony przed ciepłem konwekcyjnym,
powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony
B1 wg tabeli (HTI w tabeli oznacza wskaźnik przenikania
ciepła, badanie wg PN-EN 367:1996 ).
Tabela Klasy ochrony odzieży chroniącej przed ciepłem
konwekcyjnym
Zakres wartości HTI [s]
Klasa ochrony
min.
max.
B1
3
6
B2
7
12
B3
13
20
B4
21
30
B5
31
Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są
przeznaczone do ochrony przed promieniowaniem cieplnym,
powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony C1
wg tabeli 2, przy gęstości promieniowania cieplnego równego
20 kW/m2 (badanie wg PN-EN 366:1995 .Odporność odzieży
na promieniowanie cieplne jest definiowana za pomocą stopnia
przenoszenia ciepła t2.
Tabela
Klasy
ochrony
odzieży
chroniącej
przed
promieniowaniem cieplnym
Średni czas dla poziomu t2 [s]
Klasa ochrony
min.
max.
C1
8
30
C2
31
90
C3
91
150
C4
151
Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są
przeznaczone do ochrony przed rozpryskami stopionego
aluminium, powinny charakteryzować się przynajmniej
klasą ochrony D1 wg tabeli (badanie wg PN-EN 373 ).
Tabela . Klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami
stopionego aluminium
Wskaźnik rozprysku płynnego
Klasa
aluminium [g]
ochrony
min.
max.
D1
≥ 100
< 200
D2
≥ 200
< 350
D3
≥ 350
Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są
przeznaczone do ochrony przed rozpryskami stopionego
żelaza, powinny mieć przynajmniej klasę ochrony E1 wg
tabeli , klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami
innych metali powinny być przedstawione w podobny sposób.
Tabela ;Klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami
stopionego żelaza
Wskaźnik rozprysku płynnego żelaza
Klasa
[g]
ochrony
min.
max.
E1
≥ 60
< 120
E2
≥ 120
< 200
E3
≥ 200
W środowisku pracy, w którym występuje wyższy poziom
promieniowania cieplnego (do 20 kW/m2), stosowana jest
odzież wykonana z materiałów aluminizowanych, odbijających
promieniowanie podczerwone (cieplne). Konstrukcja tego typu
odzieży jest dostosowana do zagrożenia i warunków pracy
(fartuch,
ubranie,
ochrony
głowy
i
karku).
Na stanowiskach pracy, na których natężenie promieniowania
jest wyższe niż 20 kW/m2, jest stosowana odzież z
wielowarstwowych materiałów lub układów materiałów, np.:
-zewnętrzna warstwa – aluminizowany materiał z
włókien szklanych, aramidowych, wełny, bawełny lub
wiskozy impregnowanej niepalnie,
-wewnętrzna warstwa – wełna lub bawełna
impregnowane niepalnie
Szczególne wymagania konstrukcyjne stawiane są odzieży
przeznaczonej do ochrony przed rozpryskami stopionych
metali. Jedną z ważniejszych jej cech jest konstrukcja, która
zapewnia, że bluza odzieży jest na tyle długa i szeroka, że
pokrywa górę spodni nawet wtedy, gdy użytkownik się pochyla,
a nogawki spodni są na tyle długie, by zachodziły na obuwie.
Wszystkie metalowe zapięcia w zewnętrznym wyrobie
odzieżowym powinny być przykryte, aby zapobiec adhezji
stopionego metalu.
Odzież ochronna spełniająca wymagania PN-EN 531:1999 [1]
powinna być oznakowana znakiem graficznym przedstawionym
na rysunku .
Rysunek 4. Znak graficzny dla odzieży spełniające wymagania
normy
PN
EN
531:1999
Na znaku graficznym umieszczony jest zawsze kod A gdyż
właściwości związane z rozprzestrzenianiem płomienia są
zawsze badane i ten typ odzieży musi charakteryzować się
niepalnością. Ponadto na znaku graficznym przy pomocy kodu
literowego (A, B, C, D, E) charakteryzowane są te właściwości
które są istotne dla danego wzoru odzieży i zostały przebadane.
W tabeli podano przykłady doboru odzieży w zależności od
poziomu
ryzyka
na
stanowiskach
gorących.
Tabela ; Przykłady doboru odzieży w zależności od poziomu
ryzyka na stanowiskach gorących
Zagrożenie
Przykładowa
sytuacja
Proponowany
rodzaj odzieży
ochronnej,
rękawic i obuwia
ochronnego
Niski poziom ryzyka:
ograniczona ekspozycja na czynniki gorące
Małe płomienie
– kontakt
przypadkowy
fartuch
laboratoryjny w
kontakcie z
płomieniem z
palnika
Bunsena
odzież wykonana z
materiałów
spełniających
wymagania normy
PN-EN 533 i
rękawice
spełniające
wymagania normy
PN-EN 407
Większe
płomienie i
ciepło
konwekcyjne
kontakt z
małym ogniem
(proces
produkcyjny),
odzież spełniająca
wymagania normy
PN-EN 531,
poziomy: A, B1 i
C1,
Promieniowanie praca w bliskiej
cieplne
odległości od
pieca (proces
produkcyjny)
odzież spełniająca
wymagania normy
PN-EN 531 od
poziomu C1 w
zależności od
natężenia
promieniowania
cieplnego
Iskry i
drobne
rozpryski
stopiony
ch metali
-spawanie i
cięcie,
-odlewnictwo
aluminium i
żelaza
-odzież
spełniająca
wymagania
normy PNEN 470-1
-odzież
spełniająca
wymagania
normy PNEN 531,
poziom D1 i
E1,
Ciepło
kontakto
we
-praca w
kontakcie z
gorącymi
narzędziami lub
substancjami,
-rękawice
spełniające
wymagania
normy PNEN 407, 32
(lub 3)xxxx,
Średni poziom ryzyka:
ekspozycja na wysokie poziomy czynników gorących
Promieniowanie
cieplne
-praca w
bliskiej
odległości
od pieca,
-obróbka
cieplna
Promieniowanie prace wewnątrz
cieplne i
pieców
przypadkowy
płomień
-odzież
spełniając
a
wymagani
a normy
PN-EN
531,
poziom B2
i C2,
-odzież
spełniając
a
wymagani
a normy
PN-EN
531,
poziom
B1, C3,
E1,
odzież spełniająca
wymagania
normy PN-EN
531, poziom B2 i
C2.
Wysoki poziom ryzyka :
ekspozycja na gorąco i/lub płomień oraz duże ilości
płynnego metalu
Intensywne
ciepło i płomień
oraz duże ilości
płynnego metalu
-hutnik,
-odlewnik,
rdzeniarz
-odzież
spełniając
a
wymagani
a normy
PN-EN
531,
poziomy:
A, B2, C2,
E3,
-odzież
spełniając
a
wymagani
a normy
PN-EN
531,
poziomy:
A, B2, C1,
E3.
Tabela jest oparta na aktualnych wersjach norm (lipiec 2005r.).
Niektóre z wymienionych norm podlegają obecnie rewizji.