artyku£-nadawanie uprawnień

NADAWANIE UPRAWNIEŃ KWALIFIKACYJNYCH
w Centrum Kształcenia Praktycznego
w Nowym Sączu
Zadania i funkcje Centrum Kształcenia Praktycznego
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 kwietnia 1996r. /Dz.U. nr 44
poz. 192/ w sprawie rodzajów, organizacji i zasad działania publicznych placówek oświatowo
- wychowawczych dało podstawy prawne do powołania nowego typu placówki oświatowej
pod nazwą Centrum Kształcenia Praktycznego. Statut nakłada na tego typu placówki
najogólniej określając realizację zadań z zakresu przygotowania zawodowego młodzieży i
dorosłych.
Zadania te zakwalifikować można do kilku wyodrębnionych obszarów tematycznych:
♦ kształcenie zawodowe,
♦ kształcenie praktyczne,
♦ doskonalenie zawodowe,
♦ przekwalifikowywanie,
♦ poradnictwo zawodowe.
W zależności od specyfiki pracy Centrum i jego specjalizacji zakres zadań można
modyfikować, niektóre zadania eliminować, niektóre zastępować innymi, czyli zaplanować
szczegółowy zakres celów i zadań bezpośrednio związanych z funkcjami edukacyjnymi
Centrum Kształcenia Praktycznego.
Jednym ze szczegółowych zadań edukacyjnych ujętych w statucie Centrum Kształcenia
Praktycznego jest organizowanie szkoleń i egzaminów kwalifikacyjnych umożliwiających
uzyskiwanie, podwyższanie i zmianę kwalifikacji zapewniających podjęcie pracy w
określonym zawodzie.
System kształcenia w Centrum ukierunkowany jest na ukształtowanie takich umiejętności,
które pozwolą uruchomić mechanizmy aktywności zawodowej oraz gwarantują podjęcie
pracy na stanowiskach o nowoczesnej technologii wytwarzania, w warunkach ciągłej
zmienności zadań i stałego wzrostu wymagań stawianych pracownikom (szeroki zakres
uprawnień kwalifikacyjnych przyszłego pracownika, zwiększenie poziomu dyspozycyjności,
elastyczność w adaptacji zawodowej i przekwalifikowywaniu się wobec zmiennego
zapotrzebowania przemysłu i handlu na określone grupy absolwentów w gospodarce
rynkowej). Podstawą działalności szkoleniowej w tym systemie są umiejętności zawodowe i
kwalifikacje potwierdzone odpowiednimi certyfikatami, świadectwami czy też
zaświadczeniami umożliwiającymi podjęcie pracy w przyszłości nawet na rynku pracy
zjednoczonej Europy.
Uprawnienia kwalifikacyjne a rynek pracy
Zachodzące procesy przemian gospodarczych, powstawanie ogromnej ilości stosunkowo
słabych ekonomicznie podmiotów gospodarczych spowodowały generalnie w całym kraju od
szeregu lat niechęć pracodawców do bezpośredniego i pośredniego partycypowania w
kosztach szkolenia i przygotowywania zawodowego zarówno uczniów jak i pracowników.
Problem uprawnień kwalifikacyjnych dla absolwentów szkół zawodowych jest
szczególnie ważny na regionalnym rynku pracy charakteryzującym się wysoką stopą
bezrobocia, gdzie istnieje możliwość pozyskania pracownika już z gotowymi uprawnieniami
kwalifikacyjnymi. Stąd pozycja absolwenta, szukającego pracy bez uprawnień
kwalifikacyjnych jest z góry przegrana, gdyż niemal każdy pracodawca woli mieć, bez
ponoszenia dodatkowych kosztów na szkolenie i egzaminowanie pracownika gotowego do
natychmiastowego świadczenia pracy na stanowisku, gdzie wymagane są uprawnienia
kwalifikacyjne potwierdzone odpowiednimi dokumentami. Niejednokrotnie w pracach
komisji kwalifikacyjnej obserwujemy, że absolwent przed przystąpieniem do pracy a czasem
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 1 z 6
także pracownik już zatrudniony zmuszony jest do finansowania we własnym zakresie
kosztów szkolenia i egzaminowania na uprawnienia kwalifikacyjne, pomimo tego, że jest to
obowiązek pracodawcy wynikający z Art.94 Kodeksu Pracy.
W tej sytuacji zadaniem szkoły lub odpowiedniej publicznej placówki oświatowej takiej
jak np.: Centrum Kształcenia Praktycznego jest wyposażenie absolwenta szkoły zawodowej
(zasadniczej, liceum, technikum lub policealnej) w odpowiednie uprawnienia. Posiadanie
przez absolwenta uprawnień kwalifikacyjnych w połączeniu z preferencjami zatrudniania
absolwentów (refundacje Urzędu Pracy) dopiero wtedy umożliwiają mu co najmniej równy
start na rynku pracy.
Koszt uzyskania uprawnień kwalifikacyjnych uczniów to nie tylko opłata
egzaminacyjna, którą niestety musi pokryć sam zainteresowany, ale także często dla uczniów
zamiejscowych koszty dojazdu i zakwaterowania przy uzyskiwaniu uprawnień w
atestowanych placówkach takich jak Centra Kształcenia Praktycznego. Środków na ten cel
nie posiada w budżecie ani szkoła ani Centrum Kształcenia Praktycznego. W sporadycznych
przypadkach opłaty egzaminacyjne finansuje Rada Szkoły lub Warsztaty Szkolne działające
na zasadzie gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej.
Podjęte rozmowy na temat partycypowania Urzędów Pracy w kosztach nadawania
uprawnień kwalifikacyjnych uczniom kończącym szkoły zawodowe jak dotychczas nie
przyniosły rezultatów. W świetle obowiązujących przepisów Urzędy Pracy mogą pokryć
wydatki związane z nadawaniem uprawnień kwalifikacyjnych niezbędnych do podjęcia pracy
tylko bezrobotnym posiadającym zapewnienie pracy. Wskazanym jest doprowadzenie do
przyjęcia odpowiednich uregulowań prawnych, które bez specjalnych problemów umożliwią
Urzędom Pracy pokrywanie kosztów nadawania uprawnień kwalifikacyjnych absolwentom
szkół zawodowych.
Uprawnienia kwalifikacyjne w CKP Nowy Sącz
Centrum Kształcenia Praktycznego w Nowym Sączu decyzją Kuratora Oświaty w
Nowym Sączu powołane zostało do życia 24 maja 1996 roku na bazie Warsztatów Szkolnych
Zespołu Szkół Elektryczno-Mechanicznych. Zakres działania Centrum obejmuje
przygotowanie zawodowe w kierunkach mechanicznym, mechatronicznym, elektrycznoelektronicznym oraz informatycznym, w tym między innymi tematykę nadawania uprawnień
kwalifikacyjnych.
Proces nadawania uprawnień kwalifikacyjnych rozpoczęto wdrażać w Centrum
Kształcenia Praktycznego początkowo w ramach działalności pozaszkolnej przy kształceniu i
przekwalifikowywaniu dorosłych pracowników i bezrobotnych, a dopiero później w ramach
egzaminu z nauki zawodu i przygotowania zawodowego dla uczniów i absolwentów.
Dotychczasowe nadawanie uprawnień kwalifikacyjnych dla uczniów i absolwentów szkół
zawodowych ogranicza się na razie tylko do wybranych uprawnień kwalifikacyjnych w
zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych oraz podstawowych uprawnień spawalniczych
w zakresie spawania elektrycznego, gazowego i w osłonie gazów. Szerszy zakres uprawnień,
także w innych kierunkach zawodowych jest możliwy na razie tylko w formach
pozaszkolnych, gdyż w większości przypadków wiąże się to z odpowiednią praktyką lub
specjalistycznym kosztownym przeszkoleniem. Docelowo przewiduje się nadawanie także
innych uprawnień kwalifikacyjnych uczniom i absolwentom w systemie szkolnym (np.: w
zakresie programu AutoCad, sieci Linux, CNC, sterowników PLC, obsługi urządzeń
dźwigowych itp.) Wprowadzenie nadawania takich uprawnień kwalifikacyjnych wymaga
jednak kosztownych przygotowań związanych z odpowiednią certyfikacją placówki,
polegających na przygotowaniu bazy technodydaktycznej, specjalistycznej kadry, powołania
odpowiednich komisji i procedur egzaminacyjnych.
W ramach działalności statutowej Centrum Kształcenia Praktycznego działa Ośrodek
Dokształcania Zawodowego dla młodocianych pracowników uczniów klas wielozawodowych
Zasadniczych Szkól Zawodowych, odbywających szkolenie kursowe w zakresie
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 2 z 6
teoretycznych przedmiotów zawodowych. Aktualnie analizowana jest możliwość takiego
przygotowania procesu szkolenia praktycznego i teoretycznego, aby mogli oni w szerszym
niż dotychczas zakresie przystępować do odpowiedniego egzaminu kwalifikacyjnego.
Stosunkowo proste jest tutaj przygotowanie młodocianych pracowników kierunków
elektrycznych, gdyż program zajęć teoretycznych przedmiotów zawodowych może być
odpowiednio dostosowany do tematyki egzaminu na uprawnienia kwalifikacyjne w zakresie
eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych.
Problemem jest natomiast przygotowanie młodocianych pracowników kierunków
mechanicznych w zawodach ślusarz, ślusarz spawacz do uzyskania uprawnień spawalniczych,
gdyż wymaga to wkroczenia w zakres praktycznej nauki zawodu u pracodawcy, aby
odpowiednio przygotować ucznia młodocianego pracownika do egzaminu praktycznego.
Dla umożliwienia wszystkim uczniom uzyskiwania uprawnień kwalifikacyjnych po
zakończeniu nauki zawodu koniecznym będzie wprowadzenie pewnych rozwiązań
systemowych zbliżonych do systemu niemieckiego, gdzie młodociany pracownik w takcie
cyklu kształcenia praktycznego obligatoryjnie na określony czasokres w każdym roku nauki
kierowany jest do Centrum Kształcenia Praktycznego dla uzupełnienia programu szkolenia
praktycznego i uzyskania odpowiednich wymogów kwalifikacyjnych potwierdzonych
świadectwem lub certyfikatem.
Uprawnienia kwalifikacyjne dla energetyków
Zgodnie z Art. 54 Ustawy z dnia 10.kwietnia 1997 roku „Prawo Energetyczne” /Dz.U.
nr 54/97 poz.348/ osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych
muszą posiadać odpowiednie uprawnienia kwalifikacyjne potwierdzone świadectwem
wydanym przez komisję kwalifikacyjną powołaną przez Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki. Wymagania kwalifikacyjne, tryb ich sprawdzania a przede wszystkim rodzaj
urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których wymagane jest posiadanie
potwierdzonych kwalifikacji szczegółowo określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki z
dnia 16 marca 1998 roku /Dz. U. nr59/98 poz. 377/
Powyższe uregulowania prawne legły u podstaw powołania przez Prezesa URE w ramach
Krakowskiego Oddziału SEP Komisji Kwalifikacyjnej Nr 175, która funkcjonuje przy
Centrum Kształcenia Praktycznego w Nowym Sączu.
Zakres działania komisji obejmuje nadawanie uprawnień w zakresie dozoru i eksploatacji
w trzech grupach:
• GRUPA 1 - Sieci urządzenia i instalacje energetyczne wytwarzające, przesyłające i
zużywające energię elektryczną,
• GRUPA 2 - Urządzenia zużywające ciepło, paliwa stałe i płynne oraz przetwarzające i
przesyłające ciepło
• GRUPA 3-Sieci, urządzenia i instalacje gazowe, służące do wytwarzania,
przetwarzania, przesyłania, magazynowania i zużywające paliwa gazowe
Nadawanie uprawnień kwalifikacyjnych uczniom jest możliwe tylko w zakresie eksploatacji
urządzeń elektroenergetycznych i to w pewnym ograniczonym obszarze wynikającym z braku
odpowiedniej praktyki i doświadczenia.
Wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji
energetycznych opracowane na podstawie Rozporządzenia MG z dnia 16 marca 1998 roku
obejmują znajomość:
a) Zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi
b) Zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji
c) Ogólnych zasad racjonalnej gospodarki energetycznej
d) Warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych
e) Zasad i wymagań z zakresu BHP, ochrony przeciwpożarowej i udzielania pierwszej
pomocy
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 3 z 6
f) Instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia
Jak widać z przedstawionego zakresu wymagań mogą im sprostać uczniowie-absolwenci
Zasadniczych Szkół Zawodowych, Techników i Szkół Policealnych, po szczególnym
uwzględnieniu w tematyce teoretycznych przedmiotów zawodowych zagadnień eksploatacji
urządzeń energetycznych oraz praktycznym przygotowaniu na zajęciach praktycznych lub w
trakcie praktyk zawodowych.
Centrum Kształcenia Praktycznego w porozumieniu z placówkami prowadzącymi zajęcia
z teoretycznych przedmiotów zawodowych przygotowało szczegółową tematykę wynikająca
z wymagań kwalifikacyjnych do realizacji w ramach zajęć teoretycznych oraz praktycznych.
Natomiast grupa tematów związana z pracami pomiarowo-kontrolnymi, montażowymi oraz
konserwacyjno-remontowymi realizowana jest praktycznie w Centrum Kształcenia
Praktycznego. Wspólne działanie Szkoły i CKP daje możliwość pełnego przygotowania
ucznia do egzaminu kwalifikacyjnego zakresie wynikającym z wymagań kwalifikacyjnych.
Zainteresowanie uczniów-absolwentów kierunków elektrycznych i mechanicznych
koncentruje się na uzyskiwaniu uprawnień kwalifikacyjnych z zakresu eksploatacji urządzeń,
sieci i instalacji elektroenergetycznych, głównie dlatego, że zatrudnienie elektryków na
samodzielnych stanowiskach bez tych uprawnień jest praktycznie niemożliwe. Podstawowe
uprawnienia kwalifikacyjne możliwe do uzyskania bezpośrednio po szkole w kierunkach
energetycznych i mechanicznych, związanych z eksploatacją urządzeń, sieci i instalacji
cieplnych i gazowych dotyczą głównie obsługi urządzeń i nie znajdują szerszego
zainteresowania, gdyż uprawnienia kwalifikacyjne są znacznie rzadziej wymagane i nie
stanowią takiej bariery w podjęciu pracy jak w przypadku kierunków elektrycznych.
W ubiegłym roku szkolnym w Centrum Kształcenia Praktycznego w Nowym Sączu
71 uczniów-absolwentów kierunków elektrycznych uzyskało uprawnienia kwalifikacyjne w
zakresie obsługi, konserwacji, napraw i montażu instalacji i urządzeń elektroenergetycznych.
W zasadzie nie jest możliwe uzyskanie przez uczniów uprawnień związanych z pracami
kontrolno-pomiarowymi, gdyż wymagania kwalifikacyjne obejmują biegłą znajomość zasad
budowy i eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przepisów ochrony
przeciwporażeniowej oraz praktykę przy wykonywaniu tych pomiarów.
Uprawnienia kwalifikacyjne przy spawaniu i cięciu metali
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września
1997 roku w sprawie ogólnych przepisów BHP /Dz.U. nr 129 poz.844/ oraz Rozporządzenia
Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 2 listopada 1954 roku w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy spawaniu i cięciu metalu /Dz.U. nr 51 poz. 259 ust.2 §3 /
pracownicy wykonujący prace polegające na spawaniu i cięciu metali muszą posiadać
specjalistyczne przeszkolenie i odpowiednie uprawnienia kwalifikacyjne, potwierdzone
stosownym świadectwem.
Zasady postępowania oraz warunki szkolenia i egzaminowania spawaczy określają
wytyczne Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach W - 99/IS-41. Dotyczą one zgodnie z pismem
Ministerstwa Edukacji Narodowej DKU-0741-7/93/AF z dnia 9 lutego 1993 roku wszystkich
jednostek organizacyjnych które prowadzą szkolenie i egzaminowanie spawaczy. W myśl
pisma jednostki te na prowadzenie działalności w tym zakresie musza uzyskać zezwolenie lub
atest Instytutu Spawalnictwa.
Centrum Kształcenia Praktycznego w Nowym Sączu posiada taki atest Instytutu
Spawalnictwa Nr 355/99 uprawniający do szkolenia i egzaminowania spawaczy w zakresie:
Spawania elektrycznego stali elektrodą otuloną
Spawania elektrycznego stali elektrodą topliwą w osłonie gazów /MAG/
Spawania gazowego stali
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 4 z 6
Wymagania egzaminacyjne w poszczególnych metodach spawania określone zostały w
programach szkolenia kursowego wydanych przez Instytut Spawalnictwa i obejmują :
1. Materiały podstawowe – stale i materiały do spawania
2. Urządzenia do spawania
3. Techniki spawania
4. Przygotowanie materiałów do spawania
5. Wady i metody badań złączy
6. System szkolenia i egzaminowania spawaczy
Przygotowanie uczniów do spełnienia teoretycznych wymogów egzaminacyjnych
określonych w szczegółowych programach szkolenia sprowadza się, podobnie jak w
przygotowaniu elektryków, do uwypuklenia niektórych zagadnień szczególnie z
materiałoznawstwa i technologii spawalniczej w trakcie realizacji programu teoretycznych
przedmiotów zawodowych. Centrum Kształcenia Praktycznego ściśle współdziała w tym
zakresie ze szkołami do których uczęszczają uczniowie i w tym zakresie nie ma żadnych
problemów. Trudniejsza sytuacja jest natomiast w przygotowaniu ucznia do spełnienia
wymogów egzaminacyjnych w zakresie praktycznym. Rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 1 grudnia 1990 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym /Dz. U. nr 85
poz. 500/ zezwala zatrudnianie do przygotowania zawodowego w zawodzie spawacza
młodocianych dopiero w wieku powyżej 17 lat, co praktycznie sprowadza cały proces
szkolenia praktycznego spawania tylko do klasy trzeciej Zasadniczej Szkoły Zawodowej.
Wymaga to dokładnie przygotowanej strategii szkolenia, odpowiednio wyposażonych
stanowisk i wysokokwalifikowanych instruktorów spawalnictwa. Wymogi te zostają
spełnione dla uczniów realizujących cały cykl szkolenia praktycznego w CKP.
Uczniowie z innych ośrodków lub zakładów pracy kształcących młodocianych
pracowników muszą przechodzić dodatkowe uzupełniające przeszkolenie praktyczne w
Centrum, aby mogli sprostać praktycznym wymogom egzaminacyjnym polegającym na
wykonaniu kontrolnych złączy egzaminacyjnych. Pociąga to za sobą istotne perturbacje
organizacyjne i dodatkowo poza kosztem egzaminu obciąża uczniów kosztami dojazdu lub
zakwaterowania w czasie uzupełniającego szkolenia.
Pomimo tych problemów, zainteresowanie szkół i uczniów szczególnie w zawodach
ślusarsko-spawalniczych jest ogromne. Coraz więcej absolwentów uświadamia sobie , że w
tych zawodach bez uprawnień spawalniczych szansa na pozyskanie pracy jest minimalna.
Centrum Kształcenia Praktycznego w Nowym Sączu corocznie nadaje ponad 200 uprawnień
spawalniczych uczniom-absolwentom z kilku ościennych powiatów.
Wnioski:
♦ ukończenie szkoły zawodowej w niektórych zawodach bez odpowiednich uprawnień
kwalifikacyjnych praktycznie uniemożliwia podjęcie pracy i spycha absolwenta do
grupy bezrobotnych bez kwalifikacji. Uzyskanie odpowiednich uprawnień w systemie
pozaszkolnym wiąże się z wydłużeniem czasu bezczynności zawodowej i stosunkowo
dużymi kosztami, które bardzo często musi pokryć sam zainteresowany
♦ w ramach teoretycznych przedmiotów zawodowych, zajęć praktycznych a nawet
praktyk zawodowych doprowadzić do ścisłej korelacji treści programowych z
wymogami egzaminacyjnymi na odpowiednia uprawnienia kwalifikacyjne w taki
sposób, aby uczniowie bez dodatkowych szkoleń i ćwiczeń praktycznych po
zakończeniu cyklu szkolenia mogli przystępować do egzaminu na uprawnienia
kwalifikacyjne
♦ szkolenie praktyczne młodocianych pracowników powinno być częściowo oparte o
Centra Kształcenia Praktycznego szczególnie w zakresie podstawowych operacji
manualnych oraz specjalistycznego przygotowania do zawodu, aby też umożliwić tej
grupie uczniów uzyskiwanie kwalifikacji zawodowych po ukończeniu szkoły
♦ uzyskiwanie uprawnień kwalifikacyjnych spawaczy bezpośrednio po ukończeniu
szkoły częściowo ogranicza Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 5 z 6
wzbronionych młodocianym, które umożliwia praktyczne szkolenie młodocianego na
stanowiskach spawalniczych dopiero po ukończeniu 17 lat
Nadawanie uprawnień zawodowych w CKP N. Sącz
Strona 6 z 6