poradnik metodyczny podstaw dzialalnosci handlowej dla zasadnicz

Transkrypt

Elżbieta Przydatek
Jan Przydatek
Podstawy
działalności handlowej
Poradnik metodyczny dla nauczyciela
w zasadniczej szkole zawodowej
i szkole policealnej
Projekt okładki: Studio GRAVITE, Olsztyn
Redakcja: Barbara Gers
Redaktor prowadzący: Stanisław Grzybek
© Wydawnictwo REA, Warszawa 2009
ISBN 978-83-7544-159-8
Wydawnictwo REA s.j.
01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 9/11
tel./fax: (22) 631-94-23, 632-21-15, 632-69-03, 632-68-82
http://www.rea-sj.pl
e-mail: [email protected]
Podręcznik i wszystkie pomoce dydaktyczne są chronione prawem.
Każdorazowe ich wykorzystanie w innych niż zastrzeżone prawem przypadkach
wymaga pisemnego zezwolenia wydawnictwa.
Skład: WMC s.c.; Warszawa ul. Frascati 1; [email protected]
Spis treści
1. Wstęp
5
2. Standard kwalifikacji zawodowych sprzedawcy
A. Podstawy prawne wykonywania zawodu
B. Syntetyczny opis zawodu
C. Wykaz stanowisk pracy (przyporządkowanych
do poziomów kwalifikacji)
D. Wykaz zadań zawodowych
E. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych
7
7
8
9
10
12
3. Podstawa programowa kształcenia w zawodzie sprzedawca
I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE
KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA
B. WYMAGANIA PSYCHOFIZYCZNE WŁAŚCIWE
DLA ZAWODU
C. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA
W ZAWODZIE
II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE
III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA
W BLOKACH PROGRAMOWYCH
Blok – sprzedaż towarów
Blok – wiedza o towarach
Blok – rozliczenia finansowe
Blok – ogólnoekonomiczny
13
17
17
20
22
24
4. Plany nauczania w zawodzie
27
5. Program nauczania a treści podręcznika
Podstawy działalności handlowej
5.1. Szczegółowe cele kształcenia
5.2. Materiał nauczania a treści podręcznika
29
13
13
14
15
17
29
31
3
6. Ćwiczenia
36
7. Środki dydaktyczne
39
8. Wskazówki metodyczne
41
9. Plan wynikowy
43
10. Scenariusze
10. 1. Uwagi wstępne
10. 2. Scenariusze
10. 3. Metody nauczania
56
56
56
92
12. Test przedegzaminacyjny
101
13. Kody do rozwiązania testu w Poradniku dla nauczyciela
i propozycja oceny
113
14. Zadania praktyczne
114
15. Bibliografia
115
4
1. Wstęp
Zawód sprzedawcy jest pojęciem bardzo szerokim, gdyż dotyczy zarówno
osób wykonujących stosunkowo proste czynności polegające na wydaniu żądanego przez klienta towaru i zainkasowaniu właściwej kwoty należności, jak
osób sprzedających samochody, skomplikowane maszyny, urządzenia, kompletne fabryki czy instalacje, a to wymaga od sprzedawcy umiejętności negocjacji i wysoko specjalistycznej wiedzy, a często i sztabu doradców z zakresu
techniki i prawa. Cechy wspólne wymagane w tym zawodzie, jak uczciwość,
komunikatywność, spostrzegawczość, odpowiedzialność, zamiłowanie do porządku, dbałość o własny wygląd i inne, powinny być kształtowane na każdym
etapie edukacji.
Poradnik ma na celu kompleksowe ujęcie zagadnień związanych z nauczaniem przedmiotu Podstawy działalności handlowej, stąd przedstawia zarówno wymogi stawiane pracownikom, a określone w Krajowym Standardzie
Kwalifikacji Zawodowych, jak i wymogi stawiane nauczycielom oraz uczniom
określone w podstawie programowej i programie nauczania.
W dalszej części poradnik zawiera wskazówki metodyczne, projekt planu
wynikowego oraz przykłady scenariuszy wybranych lekcji. Uzupełnieniem są
dodatkowe ćwiczenia i testy oraz kody do rozwiązania tych testów. Załączona
bibliografia powinna być na bieżąco uzupełniana i weryfikowana, szczególnie
w zakresie przepisów prawnych.
Poradnik jest skorelowany z podręcznikiem Podstawy działalności handlowej dla zawodu sprzedawca w zasadniczej szkole zawodowej i szkole policealnej, który opracowany został zgodnie z podstawą programową i programem
nauczania dla tego zawodu. Obejmuje zagadnienia dotyczące planowania, organizacji pracy własnej i firmy, sporządzania dokumentacji, współpracy z otoczeniem bezpośrednim i pośrednim, znajomości i zastosowania przepisów
prawnych – w szczególności dotyczących prawa pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony środowiska w wymiarze
przewidzianym w planie nauczania.
Podręcznik składa się ze wstępu, czterech działów, testu sumarycznego po
każdym dziale, bibliografii, załączników oraz zestawu podstawowych druków
do wykorzystania podczas realizacji ćwiczeń.
5
Działy podzielone są na rozdziały, które składają się z materiału nauczania
dotyczącego tematu rozdziału, ćwiczeń, pytań kontrolnych oraz testu.
Na początku każdego działu i rozdziału wskazane są cele, jakie powinny
być osiągnięte po jego rzetelnym zrealizowaniu.
Efekty swojej i ucznia pracy można będzie sprawdzić przez rozwiązanie
testu dotyczącego materiału nauczania każdego działu oraz testów zamieszczonych w poradniku dla nauczyciela. Analiza wyniku tych testów pomoże
określić stopień przygotowania uczniów do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie sprzedawca w zakresie problematyki objętej
programem nauczania przedmiotu Podstawy działalności handlowej.
Autorzy
6
2. Standard kwalifikacji zawodowych
sprzedawcy
Standard kwalifikacji zawodowych – norma opisująca kwalifikacje konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu,
akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
A. Podstawy prawne wykonywania zawodu
1. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225) ze zm.
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U.
Nr 54, poz. 535) ze zm.
3. Ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży
konsumenckiej oraz o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 141,
poz. 1176) ze zm.
4. Ustawa z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050) ze zm.
5. Ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638) ze zm.
6. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 197, poz. 1577) ze zm.
7. Ustawa z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271) ze zm.
8. Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r.
Nr 76, poz. 694) ze zm.
9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz. 1503) ze zm.
10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia
30 stycznia 2003 roku w sprawie terminów zawiadomienia sprzedawcy
o stwierdzeniu niezgodności towaru żywnościowego z umową (Dz. U.
Nr 31, poz. 258) ze zm.
7
11. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad uwidoczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania towarów przeznaczonych do sprzedaży i terminów zawiadomienia sprzedawcy o stwierdzeniu niezgodności towaru żywnościowego z umową (Dz. U. Nr 99, poz. 894) ze zm.
B. Syntetyczny opis zawodu
Zawód – zbiór zadań zawodowych wyodrębnionych w wyniku społecznego
podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiednich kwalifikacji zawodowych; w zawodzie można wyodrębnić zakresy pracy.
Sprzedawca to osoba sprzedająca towary oferowane w punktach sprzedaży drobnodetalicznej (kioskach, na targowiskach i in.), detalicznej (sklepach,
hipermarketach i in.) oraz hurtowej (w magazynach hurtowni). Obsługuje nabywców w handlu bezpośrednim, np. metodą tradycyjną, lub pośrednio, np.
metodą samoobsługową.
Głównym zadaniem sprzedawcy jest sprawna i kulturalna obsługa klienta,
oparta na zapewnieniu możliwie pełnej informacji o sprzedawanych towarach.
Do jego zadań zawodowych należy również przyjmowanie dostaw towarów
oraz przygotowywanie ich do sprzedaży i wyeksponowanie. Bardzo istotnym
elementem pracy sprzedawcy jest dokumentowanie obrotu towarowego, wykonywanie operacji rachunkowo-kasowych oraz rozliczanie i zabezpieczanie
utargu. Do obowiązków sprzedawcy należy również przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji lub pośredniczenie w ich załatwianiu.
Praca w handlu charakteryzuje się stałym kontaktem z klientem oraz koniecznością wykonywania różnorodnych czynności w niewielkim odstępie
czasu, a nawet jednocześnie (przyjmowanie, układanie i pakowanie towarów,
udzielanie informacji, wykonywanie czynności obliczeniowo-rachunkowych
itp.). Dlatego bardzo ważna jest fachowa wiedza towaroznawcza, podzielność
uwagi i uzdolnienia rachunkowe. Bezpośrednia obsługa klientów wymaga
również komunikatywności, cierpliwości, kultury osobistej, a także szczególnego dbania o wygląd zewnętrzny. Specyfika zawodu wymaga ponadto dużej
samodzielności w zorganizowaniu sobie pracy, poczucia odpowiedzialności za
wykonywane czynności i powierzony majątek oraz zdyscyplinowania w utrzymaniu porządku i czystości w punkcie sprzedaży. Bardzo istotne są również
umiejętności związane z obsługą urządzeń sklepowych.
Praca sprzedawcy w handlu drobnodetalicznym często jest wykonywana
na powietrzu lub w niewielkich pomieszczeniach do tego przeznaczonych,
8
w handlu detalicznym w pomieszczeniach sklepowych, a w handlu hurtowym
w pomieszczeniach hurtowych lub magazynach hurtowni. Praca odbywa się
w warunkach bezpiecznych, średnio uciążliwych fizycznie. Czynności związane z prezentacją towarów odbywają się w ciągłym ruchu na stojąco, praca przy
kasie lub komputerze w pozycji siedzącej. Brak możliwości zmiany pozycji
przez dłuższy czas może spowodować choroby charakterystyczne dla zawodu
sprzedawcy – schorzenia układu krążenia, kręgosłupa, zmiany zwyrodnieniowe stawów, żylaki. Dłuższa praca przy komputerze związana ze sporządzaniem
dokumentów sprzedaży może stać się przyczyną chorób oczu. Sprzedawcy pracujący na powietrzu i w magazynach, gdzie występuje zmienna temperatura
i przeciągi, narażeni są na przeziębienia i infekcje. Praca sprzedawcy odbywa
się w stałych godzinach w systemie pracy jednozmianowej lub zmianowej.
W tym zawodzie można wyróżnić stanowiska pracy związane bezpośrednio
z obsługą klienta w punkcie sprzedaży, np. konsultant-sprzedawca, sprzedawca-kasjer na stanowisku kasowym lub w terenie – akwizytor (np. pracownik
hurtowni). Sprzedawca podlega bezpośrednio właścicielowi lub kierownikowi
sklepu, a w większych sklepach, marketach – kierownikowi działu.
W handlu drobnodetalicznym, ze względu na jego specyfikę, bardzo często
łączy się wszystkie wyżej wymienione funkcje w jedną lub prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek.
Sprzedawca, po kilku latach pracy i doświadczenia w zawodzie, może
awansować na stanowisko kierownicze. Osoby zatrudnione na stanowiskach
związanych z koordynowaniem pracy innych sprzedawców mają określone
uprawnienia do podejmowania decyzji, a odpowiedzialność za ich wykonywanie wynika z zakresu obowiązków i posiadanych umiejętności. Zatrudnieni
w handlu, na wszystkich stanowiskach, ponoszą odpowiedzialność materialną
za powierzone mienie.
C. Wykaz stanowisk pracy
(przyporządkowanych do poziomów kwalifikacji)
Stanowisko pracy – najmniejsza jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa,
miejsce pracy, część powierzchni produkcyjnej lub usługowej zajmowanej lub
obsługiwanej przez pracownika w celu wykonywania powierzonych zadań zawodowych.
Poziomy kwalifikacji zawodowych – hierarchiczny układ kwalifikacji zawodowych charakteryzujący się rosnącą złożonością, trudnością oraz odpowiedzialnością zadań zawodowych wykonywanych przez pracowników.
9
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć
poziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według
poziomów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpowiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii:
• wykształcenia towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych
oraz
• umiejętności wymaganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach w zakładach pracy.
Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach
pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wymaganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.
Dla zawodu sprzedawcy stanowiska pracy zostały przyporządkowane do
drugiego i trzeciego poziomu kwalifikacji.
Poziom 2: konsultant-sprzedawca, sprzedawca-kasjer, sprzedawca,
akwizytor.
Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu
typowych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
Poziom 3: kierownik-sprzedawca, kierownik sklepu, kierownik hurtowni.
Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który
wykonuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność
posiadania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy. Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki
własnych działań, jak i za działania kierowanego przez siebie zespołu.
D. Wykaz zadań zawodowych
Zadanie zawodowe – logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu,
o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj
lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem,
kończący się produktem, usługą lub decyzją.
10
Czynności zawodowe to działania podejmowane w ramach zadania zawodowego i dające efekt w postaci realizacji celu przewidzianego w zadaniu zawodowym.
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych sformułowano 16
zadań zawodowych dla sprzedawcy, a mianowicie:
1. Organizowanie i planowanie działalności punktu sprzedaży z uwzględnieniem analizy wyników sprzedaży.
2. Organizowanie własnego stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ergonomii, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
3. Zapewnianie i przestrzeganie warunków sanitarnych sprzedaży.
4. Korzystanie z wyposażenia i urządzeń magazynowych, sklepowych,
biurowych zgodnie z przepisami BHP.
5. Pozyskiwanie klientów w ramach sprzedaży drobnodetalicznej (kioski,
targowiska i in.), detalicznej (sklepy, hipermarkety i in.), hurtowej (hurtownie).
6. Przyjmowanie dostaw towarów w punkcie sprzedaży.
7. Przygotowywanie produktów do sprzedaży i ich wyeksponowanie.
8. Obsługiwanie nabywcy sprzedawanych towarów w handlu detalicznym
i hurtowym.
9. Zawieranie transakcji sprzedaży oraz przyjmowanie i wypełnianie dokumentów z nią związanych.
10. Rozliczanie i zabezpieczanie utargu oraz punktu sprzedaży detalicznej
lub hurtowej przed włamaniem lub kradzieżą.
11. Przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji zakupionych towarów.
12. Podejmowanie współpracy z zespołem pracowników oraz przełożonymi.
13. Współpraca w przygotowaniu oferty sprzedaży (oferty sprzedaży, cenniki, katalogi).
14. Dbanie o wizerunek punktu sprzedaży oraz jakość obsługi klienta.
15. Sprawdzanie towarów przeznaczonych do sprzedaży pod względem jakościowym i ilościowym.
16. Przeprowadzanie kontroli wewnętrznej (inwentaryzacja, remanent)
punktu sprzedaży lub uczestniczenie w niej.
11
E. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych
Kwalifikacje zawodowe – układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych wchodzących
w skład zawodu.
Umiejętność – zdolność do wykonania czynności prowadzących do zrealizowania zadania zawodowego.
Wiadomości – zestaw informacji niezbędnych do nabycia, utrzymania i rozwoju określonych umiejętności.
Cechy psychofizyczne – wrodzone lub nabyte sprawności sensomotoryczne,
uzdolnienia oraz cechy osobowości, niezbędne do prawidłowego i skutecznego
wykonywania zadań zawodowych.
Składowa kwalifikacji zawodowych – układ umiejętności, wiadomości i cech
psychofizycznych niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład jednego zakresu pracy wyodrębnionego w zawodzie; posiadanie
umiejętności wchodzących w skład określonej składowej kwalifikacji zawodowych wystarcza do uzyskania zatrudnienia na jednym lub kilku stanowiskach
pracy w zawodzie; suma składowych kwalifikacji zawodowych oznacza posiadanie pełnych kwalifikacji do wykonywania zawodu.
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych określono 4 składowe kwalifikacji zawodowych:
1. Pozyskiwanie i obsługiwanie nabywców sprzedawanych towarów w ramach sprzedaży drobnodetalicznej, detalicznej i hurtowej.
2. Przyjmowanie dostaw towarów, przygotowywanie ich do sprzedaży
i wyeksponowanie.
3. Dokumentowanie obrotu towarowego, wykonywanie operacji rachunkowo-kasowych, rozliczanie i zabezpieczanie utargu.
4. Przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji lub pośredniczenie w ich załatwianiu.
12
3. Podstawa programowa kształcenia
w zawodzie sprzedawca
Symbol cyfrowy 522[01]
1. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA
W ZAWODZIE
A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA
W wyniku kształcenia w zawodzie uczeń (słuchacz) powinien umieć:
1. przyjmować i przechowywać towary;
2. przygotowywać towary do sprzedaży;
3. eksponować towary;
4. korzystać z informacji o towarach zawartych w prospektach, ulotkach,
poradnikach oraz w kodach informacyjnych w oparciu o posiadaną wiedzę towaroznawczą;
5. rozróżniać cechy towarów;
6. stosować nowoczesne i specjalne formy sprzedaży;
7. prowadzić właściwą rozmowę sprzedażową;
8. prezentować towar i udzielać odpowiednich porad;
9. wystawiać dokumenty związane z obrotem towarowym;
10. prowadzić ewidencję sprzedaży;
11. sprawnie dokonywać obliczeń rachunkowych oraz szacować wyniki;
12. inkasować należności i odprowadzać utargi;
13. obliczać ceny, marże, podatek od towarów i usług, zapasy towarów;
14. obliczać różnice inwentaryzacyjne;
13
15. dokonywać inwentaryzacji towarów;
16. obsługiwać urządzenia i sprzęt techniczny stosowany w nowoczesnych
sklepach;
17. obsługiwać komputer i korzystać z programów użytkowych;
18. stosować przepisy dotyczące uprawnień klienta z tytułu gwarancji i rękojmi;
19. zbierać informacje o potrzebach klientów;
20. dbać o właściwą zależność między działalnością placówki handlowej
a otoczeniem;
21. racjonalnie wykorzystywać powierzchnię sklepu;
22. dbać o estetykę sklepu;
23. przewidywać wielkość sprzedaży oraz rotację w celu ustalenia zapotrzebowania na towary;
24. pozyskiwać nabywców, zbierać zamówienia i zawierać umowy sprzedaży w oparciu o oferowane przez akwizytora próbki, prospekty oraz
wzory;
25. nawiązywać kontakty z nabywcą i prowadzić bezpośrednią sprzedaż
przez akwizytora;
26. posługiwać się podstawowymi przepisami prawa pracy;
27. racjonalnie organizować pracę własną;
28. działać zgodnie z zasadami etyki i kultury zawodu;
29. przestrzegać przepisów: bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, ochrony środowiska i sanitarno-epidemiologicznych.
B. WYMAGANIA PSYCHOFIZYCZNE WŁAŚCIWE DLA
ZAWODU
Sprzedawcę powinien charakteryzować:
1. dobry ogólny stan zdrowia;
2. dobra sprawność ruchowa i wytrzymałość fizyczna, która umożliwia
pracę w pozycji stojącej i w ciągłym ruchu;
3. dobra prezencja;
4. spokojny głos i wyraźny sposób mówienia;
5. spostrzegawczość;
6. dobra pamięć;
14
7. zrównoważenie emocjonalne;
8. akceptowanie usługowego charakteru pracy oraz chęć służenia pomocą
nabywcy;
9. komunikatywność – umiejętność łatwego i szybkiego dostosowania się
do różnych typów psychologicznych ludzi;
10. kultura osobista;
11. poczucie obowiązku i odpowiedzialności;
12. uczciwość;
13. ogólna inteligencja;
14. poczucie estetyki;
15. umiejętność pracy w grupie.
C. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Zawód sprzedawcy należy do grupy zawodów usługowych, wobec tego dominującym typem relacji w procesie pracy jest człowiek–człowiek. W procesie
dydaktyczno-wychowawczym należy zatem położyć nacisk na kształtowanie
postaw i nawyków, w szczególności takich jak: uczciwość, komunikatywność, spostrzegawczość, odpowiedzialność, zamiłowanie do porządku, dbałość
o własny wygląd.
Zadania zawodowe sprzedawcy obejmują zadania właściwe dla zawodów:
akwizytor oraz pracownik salonu sprzedaży, czyli punktu sprzedaży o wysokim standardzie obsługi. W podstawie programowej przewidziano także
ukształtowanie takich umiejętności, które pozwalają na podjęcie działalności
gospodarczej na własny rachunek.
Miejscem pracy sprzedawcy będzie zatem punkt sprzedaży detalicznej (bez
względu na jego standard i stosowaną formę sprzedaży) oraz wszystkie te miejsca, w których dokonuje się sprzedaży akwizycyjnej, a w szczególności: hurtownie, punkty sprzedaży detalicznej, mieszkania, instytucje.
Realizacja zajęć w szkole powinna odbywać się w klasopracowniach:
• sprzedaży towarów,
• towaroznawczej,
• promocji.
Wyjątek stanowi nauka obsługi komputera, która bezwzględnie powinna
odbywać się w pracowni informatycznej, wyposażonej w minimum 8 komputerów typu IBM PC wraz z aktualnym oprogramowaniem użytkowym (jedno
stanowisko dla 2 uczniów /słuchaczy).
15
Klasopracownia sprzedaży towarów powinna być wyposażona przede
wszystkim w druki dokumentów, które wypełnia sprzedawca. Wyposażenie
w inne środki dydaktyczne, jak kasa fiskalna, metkownica, uzależnione jest
od tego, gdzie i w jakich warunkach uczniowie (słuchacze) odbywają praktyki
zawodowe (sklep, stoisko, kiosk, hurtownia). Wyposażenie pracowni w urządzenia służące do ekspozycji towarów pozwoliłyby na wykonywanie szeregu
ćwiczeń w tym zakresie, nie jest to jednak warunek konieczny przy właściwej
realizacji praktyk zawodowych.
Klasopracownia towaroznawcza powinna być wyposażona w podstawowy sprzęt i aparaturę pomiarową, jak: waga techniczna, mikroskop, lupa, psychrometr, areometr, pehametr, a także powinny być w niej zgromadzone próbki
i eksponaty towarów, w szczególności: kolekcje i zestawy tkanin, niektórych
artykułów spożywczych oraz eksponaty różnych opakowań.
Klasopracownia promocji powinna być wyposażona w sprzęt audiowizualny wraz z zestawem przedmiotowych kaset VHS, podstawowy sprzęt wystawienniczy, w szczególności: manekiny, atrapy, stojaki, gondole, repliki okien
wystawowych.
Obsługa urządzeń technicznych, wykorzystywanych w punktach sprzedaży detalicznej, to jedna z bardzo istotnych umiejętności, jakie musi posiadać
każdy sprzedawca. Rzadko jednak szkoła jest w stanie wyposażyć szkolne pracownie w ten ciągle udoskonalany i szeroki asortyment sprzętu. Dlatego też
organizacja zajęć praktycznych powinna zapewniać opanowanie umiejętności
związanych z obsługą sprzętu. Uczeń nie musi jednak biegle obsługiwać tych
urządzeń, bowiem dopiero w procesie pracy nabędzie wystarczającej biegłości
w ich obsłudze.
Zakres umiejętności i treści kształcenia dla zawodu zostały ujęte w czterech blokach programowych:
1. Sprzedaż towarów.
2. Wiedza o towarach.
3. Rozliczenia finansowe.
4. Ogólnoekonomiczny.
Podstawą takiego podziału było zgrupowanie umiejętności o wspólnym
źródle wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz podobieństwo poszczególnych
umiejętności, wynikające z opisu kwalifikacji absolwenta.
W zawodzie sprzedawca nie przewiduje się specjalizacji, chociaż nie na-
16
leży wykluczyć w przyszłości specjalizacji w zakresie sprzedaży w sklepach
samoobsługowych, gdzie sprzedawca koordynowałby proces sprzedaży oraz
sprzedaży w sklepie z tradycyjną formą obsługi, gdzie pierwszoplanowe byłyby kwalifikacje sprzedawcy związane ze sposobem prowadzenia rozmowy
sprzedażowej i szeroką wiedzą towaroznawczą.
Doskonalenie zawodowe powinno obejmować systematyczne aktualizowanie wiedzy o towarach wprowadzanych na rynek, a także o nowych technikach
sprzedaży czy inkasie należności.
II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE
Nazwa bloku programowego
Minimalna liczba godzin w cyklu
kształcenia w % *
SPRZEDAŻ TOWARÓW
42
WIEDZA O TOWARACH
15
ROZLICZENIA FINANSOWE
15
OGÓLNOEKONOMICZNY
8
RAZEM
80**
* Podział godzin na poszczególne bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodzieży, jak i dorosłych (w systemie stacjonarnym i zaocznym).
** Pozostałe 20% godzin pozostaje do dyspozycji autorów programów nauczania, którzy powinni dostosować je do potrzeb lokalnego rynku pracy.
III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH
PROGRAMOWYCH
BLOK – SPRZEDAŻ TOWARÓW
1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
1. dokonywać odbioru ilościowego towarów;
2. uzupełniać towary w sali sprzedażowej tak, aby zapewnić klientom niezbędny wybór;
17
3. rozmieszczać i eksponować towary na urządzeniach sklepowych;
4. stosować różne formy sprzedaży w konkretnych warunkach;
5. współdziałać w organizacji procesu sprzedaży w punktach sprzedaży
detalicznej;
6. dostosowywać przebieg rozmowy sprzedażowej do typu klienta i rodzaju
towaru;
7. prezentować towary, w tym przekazywać o nich informacje;
8. obsługiwać urządzenia i środki techniczne;
9. pozyskiwać informacje o potrzebach klientów;
10. określać zakres i zasady współpracy przedsiębiorstwa handlowego z otoczeniem;
11. wpływać na wizerunek przedsiębiorstwa handlowego;
12. wyszukiwać potencjalnych nabywców, zbierać o nich informacje;
13. zamawiać towar;
14. stosować zasady sprzedaży akwizycyjnej;
15. stosować środki aktywizacji sprzedaży – degustacja, prezentacja, konkursy.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
I. Organizacja i technika handlu detalicznego
1. Przebieg procesu sprzedaży.
a) Zaopatrywanie sklepu.
b) Przygotowanie towarów do sprzedaży.
c) Sztuka sprzedaży.
d) Postępowanie po zakończeniu sprzedaży.
2. Warunki techniczne sprzedaży.
a) Lokal sklepowy.
b) Maszyny i urządzenia techniczne.
II. Technika sprzedaży akwizycyjnej
III. Otoczenie przedsiębiorstwa handlowego
IV. Marketing w handlu detalicznym
V. Promocja
18
3. Zalecenia dotyczące oceniania
W ocenie umiejętności proponuje się wykorzystanie następujących kryteriów:
1. poprawne posługiwanie się terminologią z zakresu handlu;
2. dostosowywanie przebiegu rozmowy sprzedażowej do typu klienta;
3. atrakcyjne prezentowanie towaru;
4. pozyskiwanie informacji o potrzebach klientów;
5. rozumienie zasad współpracy przedsiębiorstwa handlowego z otoczeniem i kształtowanie właściwego wizerunku przedsiębiorstwa.
Proponuje się następujące metody kontroli wyników kształcenia:
1. ćwiczenia praktyczne, w tym tzw. „rozmowy sprzedażowe”;
2. obserwacja działań w typowej sytuacji zawodowej;
3. sprawdzian testowy o różnych formach zadań;
4. pytania problemowe.
Niezależnie od tego podstawowego kryterium przy ocenianiu poziomu
opanowania poszczególnych umiejętności przez uczniów celowe wydaje się
uwzględnianie następujących zasad:
1. uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności określone w tym bloku;
2. opanowanie umiejętności ma charakter alternatywny, tzn. uczeń umie lub
nie umie wykonać określone zadanie;
3. stopień opanowania umiejętności może być różny, np. zadanie może być
wykonane szybciej lub wolniej, przy pierwszej lub kolejnej próbie, bezbłędnie lub z błędem, ale zauważonym i poprawionym przez ucznia;
4. istotna jest również forma wykonania zadania, opracowania wyników
i prezentacji wiedzy, w szczególności: sposób zapisywania liczb, estetyka, dokładność przygotowania i pracy z dokumentami, dokładność
obliczeń i szacowania wyników, precyzja formułowania myśli, kontrola
emocji, komunikatywność, gotowość do aktualizacji wiedzy.
Kształcenie umiejętności określonych w bloku programowym odbywa się
zarówno podczas zajęć teoretycznych (w szkole), jak i zajęć praktycznych oraz
praktyki zawodowej. Zarówno w czasie zajęć teoretycznych, jak i praktycznych
bardzo ważne jest obserwowanie i uwzględnianie przy ocenianiu ucznia (słuchacza) jego postawy.
19
Sprawdzanie osiągnięć uczniów (słuchaczy) w czasie zajęć praktycznych
powinno się odbywać przede wszystkim przez obserwację sposobu wykonywania powierzonych zadań.
BLOK – WIEDZA O TOWARACH
1. posługiwać się pojęciami z zakresu towaroznawstwa;
2. posługiwać się normami i korzystać z informacji w nich zawartych do
oceniania jakości towarów, sposobu przechowywania i transportu;
3. określać cechy niepożądane lub objawy psucia się towarów;
4. sprawdzać jakość sprzedawanych towarów za pomocą dostępnych metod;
5. odczytywać i interpretować oznaczenia na towarach, w szczególności:
kody, znaki kontroli jakości, ochrony i bezpieczeństwa, obecności konserwantów, terminy przydatności;
6. udzielać porad praktycznych, w szczególności odnośnie produktów, ich
zastosowania, działania, substytutów;
7. korzystać z informacji o towarach zawartych w prospektach, ulotkach,
poradnikach.
I. Wiadomości ogólne o towarach.
1. Istota i znaczenie towaroznawstwa.
2. Klasyfikacja towarów i opakowań.
3. Normalizacja i normy.
4. Badanie jakości i odbiór jakościowy towarów.
5. Transport, magazynowanie, przechowywanie towarów.
II. Towaroznawstwo artykułów żywnościowych.
1. Charakterystyka i podział na grupy artykułów spożywczych.
2. Podstawowe składniki artykułów spożywczych.
20
3. Wartość odżywcza i kaloryczna artykułów spożywczych.
4. Wymagania higieniczno-sanitarne w procesie obrotu artykułami spożywczymi.
III. Towaroznawstwo artykułów nieżywnościowych.
1. Charakterystyka i podział na grupy, rodzaje i odmiany wybranych artykułów nieżywnościowych, wyprodukowanych przez różne branże przemysłu.
2. Badanie artykułów nieżywnościowych:
a. metodą organoleptyczną,
b. za pomocą prostych przyrządów.
3. Opakowania, oznaczenia towarowe, instrukcje.
1. poprawne posługiwanie się terminologią z zakresu towaroznawstwa;
2. korzystanie z różnych źródeł informacji o towarze;
3. korzystanie z informacji o towarze zamieszczonych na towarze lub jego
opakowaniu;
4. udzielanie porad o towarach;
5. rozróżnianie towarów dobrej i złej jakości.
1. testy sprawdzające poziom wiedzy teoretycznej – stosując metody pomiaru, co uczeń powinien wiedzieć, rozumieć i umieć robić;
2. rozwiązywanie konkretnych zadań – symulacje, na podstawie których
ocenić można stopień opanowania umiejętności, stosowania wiedzy
w sytuacjach typowych i problemowych;
3. obserwacja postawy ucznia (słuchacza).
Kształcenie umiejętności określonych w bloku programowym odbywa się
zarówno podczas zajęć teoretycznych (w szkole), jak i zajęć praktycznych oraz
praktyki zawodowej. Zarówno w czasie zajęć teoretycznych, jak i praktycznych
bardzo ważne jest obserwowanie i uwzględnianie przy ocenianiu ucznia (słuchacza) jego postawy.
21
BLOK – ROZLICZENIA FINANSOWE
1. sprawnie wykonywać obliczenia, w tym: procentowe, odsetkowe, dyskontowe i inne związane z funkcjonowaniem sklepu;
2. szacować wyniki obliczeń;
3. rejestrować sprzedaż;
4. obliczać i inkasować należności przy zastosowaniu różnych technik;
5. sprawdzać poprawność wypełnienia weksla i czeku;
6. przyjmować zapłatę, w tym kartą kredytową;
7. wypełniać dokumenty związane ze sprzedażą ratalną;
8. sporządzać dokumenty związane z obrotem towarowym;
9. odprowadzać utargi;
10. rozliczać kasę rejestracyjną (fiskalną);
11. obsługiwać komputer w zakresie ewidencji i dokumentowania sprzedaży;
12. obliczać ceny, marże oraz podatek od towarów i usług;
13. obliczać wynagrodzenia według różnych systemów;
14. przeprowadzać inwentaryzacje;
15. wykonywać typowe zapisy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów;
16. obliczać podatek dochodowy od osób fizycznych w typowych sytuacjach.
1. Kształtowanie cen sprzedaży.
2. Obliczenia sklepowe.
3. Zapłata za towar.
4. Dokumentacja obrotu towarowego.
5. Inwentaryzacja.
6. Opodatkowanie dochodów.
7. Zastosowanie komputera w sklepie.
22
1. dokonywanie obliczeń i szacowanie wyników;
2. wypełnianie formularzy;
3. inkasowanie należności;
4. dokonywanie typowych zapisów związanych z podatkami;
5. wypełnianie arkusza spisu z natury;
6 obliczanie wynagrodzeń.
1. ćwiczenia praktyczne w szczególności obliczanie różnych wielkości i wypełnianie dokumentów;
Niezależnie od tego podstawowego kryterium przy ocenianiu poziomu opanowania poszczególnych umiejętności przez uczniów celowe jest uwzględnianie następujących zasad:
2. opanowanie umiejętności ma charakter alternatywny: uczeń umie lub nie
umie wykonać określone zadanie;
3. stopień opanowania umiejętności może być różny – zadanie może
być wykonane szybciej lub wolniej, przy pierwszej lub kolejnej próbie, bezbłędnie lub z błędem, ale zauważonym i poprawionym przez
ucznia;
i prezentacji wiedzy, w szczególności: sposób zapisywania liczb, estetyka, dokładność przygotowania i pracy z dokumentami, dokładność
obliczeń i szacowania wyników, precyzja formułowania myśli, kontrola
emocji, komunikatywność, gotowość do aktualizacji wiedzy.
23
Kształcenie określonych umiejętności odbywa się zarówno podczas zajęć
teoretycznych (w szkole), jak i zajęć praktycznych oraz praktyki zawodowej.
Zarówno w czasie zajęć teoretycznych, jak i praktycznych bardzo ważne jest
obserwowanie i uwzględnianie przy ocenianiu ucznia (słuchacza) jego postawy. Sprawdzanie osiągnięć uczniów (słuchaczy) w czasie zajęć praktycznych
powinno się odbywać przede wszystkim przez obserwację sposobu wykonywania powierzonych zadań.
BLOK – OGÓLNOEKONOMICZNY
1. określać podstawowe kategorie ekonomiczne właściwe dla gospodarki
rynkowej;
2. charakteryzować podmioty gospodarcze (charakteryzować przedsiębiorstwa – przypis autorów w związku ze zmianą przepisów prawnych);
3. określać działania przedsiębiorstwa handlowego w zakresie marketingu;
4. określać procedurę przy podejmowaniu działalności gospodarczej;
5. posługiwać się podstawowymi przepisami prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych;
6. stosować właściwe zasady przy poszukiwaniu pracy oraz adaptacji w środowisku pracy;
7. racjonalnie organizować własną pracę;
8. działać zgodnie z zasadami etyki i kultury zawodu;
9. rozróżniać instytucje zajmujące się kontrolą punktów sprzedaży detalicznej i określać zakres prowadzonej przez nie kontroli;
10. stosować przepisy dotyczące uprawnień klienta z tytułu gwarancji i rękojmi;
11. wykonywać czynności związane z przyjmowaniem i załatwianiem reklamacji;
12. przestrzegać przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, ochrony środowiska oraz sanitarno-epidemiologicznych.
24
1. Podstawowe kategorie ekonomiczne.
2. Handel w gospodarce narodowej.
3. Podejmowanie działalności gospodarczej.
4. Pracownicy punktów sprzedaży detalicznej.
5. Organizacja pracy.
6. Zasady etyki i kultury zawodu.
7. Podstawowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe, ochrony środowiska oraz sanitarno-epidemiologiczne.
8. Kontrola punktów sprzedaży detalicznej.
9. Postępowanie i dokumentacja związana z reklamacjami, gwarancją i rękojmią.
1. posługiwanie się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi;
2. rozumienie zasad działania przedsiębiorstwa w zakresie marketingu;
3. stosowanie wybranych przepisów: prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, bhp, ppoż., ochrony środowiska, gwarancji i rękojmi;
4. organizowanie pracy własnej;
5. przyjmowanie i załatwianie reklamacji.
1. ćwiczenia praktyczne, w tym tzw. „rozmowy sprzedażowe”;
25
Niezależnie od podstawowych kryteriów przy ocenianiu poziomu opanowania poszczególnych umiejętności przez uczniów celowe wydaje się uwzględnianie następujących zasad:
i prezentacji wiedzy, gotowość do aktualizacji wiedzy.
Odrębną grupę stanowią umiejętności związane z poszukiwaniem pracy,
adaptacją w środowisku pracy. Sprawdzenie stopnia ich opanowania może odbywać się na podstawie testów, sporządzania pism i wypełniania formularzy,
a także obserwacji aktywności uczniów podczas wykonywania zadań w warunkach symulowanych.
26
4. Plany nauczania w zawodzie
PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU SPRZEDAWCA 522[01]
522[01]/ZSZ,SP/MEN/2007.02.08
PLAN NAUCZANIA
Zasadnicza szkoła zawodowa
Zawód: sprzedawca 522[01]
Podbudowa programowa: gimnazjum
Dla młodzieży
Lp.
Przedmioty nauczania
Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie
nauczania
Klasy I-II
Dla dorosłych
Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie
nauczania
Liczba godzin
w dwuletnim
okresie nauczania
Semestry I-IV
Forma stacjonarna
Forma zaoczna
1.
Towaroznawstwo
4
3
55
2.
Organizacja sprzedaży
4
3
55
3.
Sprzedaż towarów
4
3
55
4.
Podstawy działalności handlowej
2
2
28
Zajęcia praktyczne
20
15
275
34
26
468
5.
Razem
27
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: sprzedawca 522[01]
Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie
Przedmioty
nauczania
Lp.
Dla młodzieży
Dla dorosłych
Liczba godzin
tygodniowo
w dwuletnim
okresie nauczania
Liczba godzin
Liczba godzin
tygodniowo
w dwuletnim
w dwuletnim
okresie nauczania
okresie nauczania
Semestry I-IV
Klasy I-II
Forma
stacjonarna
Forma zaoczna
1. Towaroznawstwo
3
2
41
Organizacja
sprzedaży
3
2
41
3. Sprzedaż towarów
3
2
41
Podstawy
4. działalności
handlowej
1
1
21
5. Zajęcia praktyczne
15
11
197
Razem
25
18
341
2.
Praktyka zawodowa: 2 tygodnie
28
5. Program nauczania
a treści podręcznika Podstawy
działalności handlowej
5.1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
• posłużyć się podstawową terminologią dotyczącą gospodarki rynkowej;
• określić procedury postępowania związane z podejmowaniem działalności gospodarczej;
• zinterpretować wymagania higieniczno-sanitarne dotyczące placówek
handlowych;
• dokonać identyfikacji instytucji kontrolujących punkty sprzedaży;
• określić zasady współpracy przedsiębiorstwa handlowego z otoczeniem;
• określić czynniki kształtujące popyt, podaż i cenę;
• określić źródła finansowania przedsiębiorstwa oraz pozyskiwania kapitału;
• opracować prosty plan przedsięwzięcia oraz określić formę jego realizacji;
• dokonać wyboru organizacyjno-prawnej formy działalności przedsiębiorstwa;
• dokonać wyboru formy opodatkowania;
• sporządzić dokumenty dotyczące zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej;
• dokonać rozliczeń finansowo-księgowych;
• sporządzić dokumentację niezbędną do rozliczenia się z urzędem skarbowym i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych;
• zadbać o pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa handlowego;
29
• zastosować przepisy dotyczące warunków pracy oraz praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;
• zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii;
• zastosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;
• podjąć decyzję oraz rozwiązać problemy związane z wykonywaniem zadań zawodowych;
• porozumieć się z uczestnikami procesu pracy;
• posłużyć się specjalistycznymi programami komputerowymi;
• zastosować ogólnie przyjęte zasady etyki;
• dobrać środki ochrony indywidualnej;
• zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
• udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy
pracy;
• skorzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego.
W podręczniku cele kształcenia ujęto w dwóch grupach:
− pierwszą grupę stanowią cele dotyczące działu – ujęto je na początku
każdego działu,
− drugą grupę stanowią cele dotyczące rozdziałów – ujęto je na początku
każdego rozdziału.
Powyższy układ ma uświadamiać uczniowi praktyczne cele kształcenia
i planowane rezultaty.
Na przykład cel szczegółowy „posłużyć się podstawową terminologią dotyczącą gospodarki rynkowej” w dziale I, w rozdziale 1. uszczegółowiony jest
na: „podstawowe terminy dotyczące działalności gospodarczej”, „etapy planowania” czy też „biznesplan”. Podane cele znajdują odzwierciedlenie w treści podręcznika, ćwiczeniach lub pytaniach kontrolnych.
30
5.2. Materiał nauczania a treści podręcznika
DZIAŁ 1. PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
MATERIAŁ NAUCZANIA
TREŚCI PODRĘCZNIKA
Zasady planowania
określonej działalności
1.1.
Formy organizacyjno-prawne działalności
przedsiębiorstwa
1.2. Formy organizacyjno-prawne działalności
przedsiębiorstwa
1.2.1. Przedsiębiorstwa według rodzaju
działalności
1.2.2. Przedsiębiorstwa według formy własności
1.2.3. Przedsiębiorstwa według formy prawnej
3.
Osoba fizyczna i osoba
prawna
1.3.
Osoba fizyczna i osoba prawna
4.
Formy pozyskiwania
kapitału
1.4.
Formy pozyskiwania kapitału
Procedury związane
z rejestrowaniem firmy
1.5.
1.
2.
5.
Dokumentacja dotycząca 1.6.
podejmowania
6.
działalności
gospodarczej
Opodatkowanie
7. działalności
gospodarczej
Zasady planowania określonej działalności
1.1.1. Ogólna charakterystyka działalności
gospodarczej
1.1.2. Planowanie działalności gospodarczej
1.1.3. Narzędzie planowania działalności
gospodarczej – biznesplan
Procedury związane z rejestrowaniem firmy
1.5.1. Co należy zrobić przed założeniem
własnej firmy?
1.5.2. Procedura rejestracyjna
Dokumentacja dotycząca podejmowania
działalności gospodarczej
1.7. Opodatkowanie działalności gospodarczej
1.7.1. Rodzaje podatków
1.7.2. Obliczanie podatków
31
Uproszczone formy
ewidencji gospodarczej
8.
1.8. Uproszczone formy ewidencji gospodarczej
1.8.1. Ogólna charakterystyka form ewidencji
gospodarczej
1.8.2. Przykłady zastosowania uproszczonych
form ewidencji
1.8.3. Prowadzenie podatkowej księgi
przychodów i rozchodów
9. Wydajność pracy
1.9.
10. Systemy wynagrodzeń
pracowników
1.10. Systemy wynagrodzeń pracowników
1.10.1. Ogólna charakterystyka systemów
wynagrodzeń pracowników
1.10.2. Przykłady obliczeń wynagrodzeń
według systemów wynagrodzeń
pracowników stosowanych w handlu
11. Obowiązki pracodawcy
dotyczące ubezpieczeń
społecznych
1.11. Obowiązki pracodawcy dotyczące
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych
1.11.1. Ubezpieczenia społeczne
1.11.2. Ubezpieczenia zdrowotne
12. Ubezpieczenia
gospodarcze
1.12.
Ubezpieczenia gospodarcze przedsiębiorcy
13. Etyka w biznesie
1.13.
Etyka w biznesie
1.14.
Załączniki
1.15.
Test
Wydajność pracy
DZIAŁ 2. OTOCZENIE FIRMY HANDLOWEJ
MATERIAŁ NAUCZANIA
1. Banki
2.1.
Ogólna charakterystyka otoczenia
firmy handlowej
2.2.
Banki
2. Agencje marketingowe
2.3.
Agencje marketingowe
3. Giełdy towarowe
2.4.
Giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze
2.5.
Izby gospodarcze i firmy doradcze
4. Targi
5. Wystawy gospodarcze
6. Izby gospodarcze
32
7. Instytucje ubezpieczeniowe
2.6.
Instytucje ubezpieczeniowe
Transport, spedycja i łączność
2.7.
Transport, spedycja i łączność
9. Kontrola pracy punktów sprzedaży detalicznej
2.8
Kontrola wewnętrzna punktów sprzedaży detalicznej
10. Instytucje upoważnione do
kontroli
2.9.
Kontrola zewnętrzna przedsiębiorstw
handlowych
11. Działalność organizacji konsumenckich
2.10. Działalność organizacji konsumenckich
8.
2.11. Test
DZIAŁ 3. ELEMENTY PRAWA PRACY
MATERIAŁ NAUCZANIA
1.
Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika określone
w Kodeksie pracy
3.1.
Prawa i obowiązki pracodawcy określone w Kodeksie pracy
3.1.1. Obowiązek pracodawcy
dotyczący wydania
pracownikowi świadectwa pracy
3.2.
Prawa i obowiązki pracownika określone w Kodeksie pracy
2.
Rodzaje umów o pracę
3.3.
Rodzaje i zasady zawierania umów
o pracę
3.3.1. Forma i treść umowy o pracę
3.
Zasady zawierania i rozwiązywania umów
3.4.
Zasady rozwiązywania umów
o pracę
33
4.
Dokumentacja związana z zatrudnieniem
3.5.
Dokumentacja związana z zatrudnieniem
3.5.1. Dokumentacja pracownicza
– akta osobowe
3.5.2. Dokumenty wymagane
przez pracodawcę od osoby
ubiegającej się o zatrudnienie
5.
Czas pracy
3.6.
Czas pracy
6.
Wynagrodzenie za pracę
3.7.
Wynagrodzenie za pracę
7.
Urlopy wypoczynkowe i bezpłatne
3.8.
Urlopy pracownicze
3.8.1. Urlop wypoczynkowy
3.8.2. Inne urlopy pracownicze
8.
Ochrona pracy młodocianych
i kobiet
3.9.
Zatrudnienie młodocianych
3.9.1. Nauka zawodu młodocianych
3.9.2. Umowa o pracę z młodocianym
3.9.3. Urlopy młodocianych
3.9.4. Wypowiedzenie umowy o pracę
młodocianemu
9.
Szkolenie pracowników w za- 3.10. Szkolenie pracowników w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
kresie bezpieczeństwa i higieny
pracy
10. Środki ochrony indywidualnej
3.11. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
11. Odpowiedzialność za naruszenie prawa pracy
3.12. Odpowiedzialność za wykroczenia
przeciwko prawom pracownika
3.13. Test
DZIAŁ 4. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
MATERIAŁ NAUCZANIA
1.
34
Podstawy fizjologii i ergonomii
pracy
4.1.
Podstawy fizjologii i ergonomii pracy
2.
Praca statyczna i dynamiczna
4.2.
Praca statyczna i dynamiczna
4.2.1. Praca statyczna
4.2.2. Praca dynamiczna
3.
Rytm pracy
4.3.
4.
Zmęczenie, przemęczenie, odpoczynek
Rytm pracy, zmęczenie, przemęczenie, odpoczynek
4.3.1. Rytm pracy
4.3.2. Zmęczenie, przemęczenie, odpoczynek
5.
Obowiązki kierownictwa i pracowników firmy dotyczące
przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
4.4.
Obowiązki kierownictwa i pracowników zakładu dotyczące przepisów
6.
Nadzór państwowy w zakresie
4.5.
Nadzór państwowy w zakresie bez-
7.
Wymagania techniczne dotyczące budynków i pomieszczeń
4.6.
Wymagania techniczne dotyczące
budynków i pomieszczeń
4.6.1. Wymagania techniczne
dotyczące budynków
4.6.2. Wymagania techniczne
dotyczące pomieszczeń
8.
Mikroklimat, wentylacja
i oświetlenie pomieszczeń
4.7.
Mikroklimat, wentylacja i oświetlenie pomieszczeń
9.
Ochrona przeciwpożarowa
4.8
4.8.1. Ogólne zasady ochrony
przeciwpożarowej
4.8.2. Ochrona przeciwpożarowa
w małych punktach sprzedaży
detalicznej
10. Ochrona środowiska
4.9.
Ochrona środowiska
11. Choroby zawodowe
4.10. Choroby zawodowe
12. Zagrożenia wypadkowe
4.11. Zagrożenia wypadkowe
13. Wypadki przy pracy
4.12. Wypadki przy pracy
14. Zasady udzielania pierwszej
pomocy
4.13. Zasady udzielania pierwszej pomocy
pieczeństwa i higieny pracy
4.14. Test
35
6. Ćwiczenia
Ważną rolę w procesie nauczania spełniają ćwiczenia, które wpływają na
kształtowanie umiejętności samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji.
Wskazane jest wykonywanie ćwiczeń praktycznych, zarówno w warunkach
rzeczywistych, jak i symulowanych.
W programie nauczania zaproponowano następujące ćwiczenia:
do działu pierwszego:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
36
Opracowywanie biznesplanu działalności handlowej.
Interpretowanie treści umów kredytowych.
Interpretowanie treści umów leasingowych.
Wypełnianie zgłoszenia o wpis do ewidencji działalności gospodarczej
(przedsiębiorca wypełnia wniosek EDG-1 z załącznikami; przypis autorów – nowe przepisy prawa).
Wypełnianie wniosku o uzyskanie NIP (przedsiębiorca nie wypełnia
wniosku NIP; przypis autorów – nowe przepisy prawa).
Wypełnianie wniosku o uzyskanie REGON (przedsiębiorca nie wypełnia wniosku REGON; przypis autorów – nowe przepisy prawa).
Wypełnianie wniosku o otwarcie rachunku bankowego.
Obliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych.
Wypełnienie deklaracji podatkowych (PIT).
Obliczanie podatku VAT naliczonego i należnego w rejestrach oraz wypełnianie deklaracji VAT-7.
Wypełnianie druków ewidencji środków trwałych.
Obliczanie amortyzacji środka trwałego.
Prowadzenie ewidencji pracowników.
Wypełnianie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Obliczanie płacy w różnych systemach wynagrodzeń.
• Obliczanie składek z tytułu ubezpieczeń społecznych pracowników i pracodawcy.
• Wypełnianie deklaracji ZUS.
• Dokonywanie wyboru ofert firm ubezpieczeniowych dotyczących ubezpieczeń majątkowych.
• Sporządzanie projektu kodeksu etycznego określonego przedsiębiorstwa
handlowego.
do działu drugiego:
• Porównywanie ofert banków komercyjnych kierowanych do przedsiębiorstw handlowych.
• Identyfikowanie agencji marketingowych działających w najbliższym
otoczeniu przedsiębiorstwa handlowego.
• Przygotowywanie prezentacji multimedialnej imprez handlowych organizowanych przez polskie ośrodki targowe.
• Porównywanie ofert firm ubezpieczeniowych z zakresu ubezpieczeń majątkowych.
• Identyfikowanie organizacji konsumenckich działających w rejonie.
do działu trzeciego:
• Interpretowanie praw oraz obowiązków pracowników i pracodawców na
podstawie Kodeksu pracy.
• Sporządzanie umowy o pracę.
• Sporządzanie pisma dotyczącego rozwiązania umowy o pracę.
• Przygotowywanie świadectwa pracy dla pracownika.
• Określanie zasad kompletowania i przechowywania akt osobowych pracownika.
• Ustalanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
• Ustalanie wysokości urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi.
• Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej
pracy.
• Określanie przykładów naruszania prawa pracy na podstawie różnych
źródeł informacji.
37
do działu czwartego:
• Porównywanie wydatków energetycznych na wykonanie określonych
czynności zawodowych.
• Obliczanie wydatków energetycznych dotyczących wykonywania pracy
lekkiej, średnio ciężkiej i ciężkiej.
• Sporządzanie wykresu dobowego rytmu pracy.
• Określanie objawów oraz następstw zmęczenia i przemęczenia.
• Określanie zasad stosowania różnych form relaksu i wypoczynku.
• Określanie klimatycznych warunków pomieszczeń.
• Dobieranie oświetlenia dla pomieszczeń do wykonywania pracy.
• Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych odpowiednio do rodzaju pożaru – symulacja.
• Określanie objawów typowych chorób zawodowych występujących
u pracowników handlu.
• Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach
przy pracy – symulacja.
W podręczniku występuje część wyżej wymienionych ćwiczeń, a część jest
nowych lub zaktualizowanych, co łącznie daje większe możliwości aktywizacji uczniów w procesie nauczania oraz praktycznego nauczania i rekapitulacji
materiału nauczania.
Nauczyciel powinien:
• wybrać ćwiczenia dostosowane do poziomu grupy kształconych
uczniów;
• omówić cel, zakres i sposób wykonania ćwiczenia;
• ustalić czas na wykonanie ćwiczenia;
• dobrać odpowiednie środki dydaktyczne do realizowanych ćwiczeń;
• zapewnić i przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas realizacji ćwiczeń;
• ocenić wykonane ćwiczenia, wskazując na występujące trudności i nieprawidłowości w ich realizacji.
38
7. Środki dydaktyczne
W programie nauczania zaleca się stosowanie następujących środków dydaktycznych:
Kodeks cywilny.
Kodeks handlowy.
Kodeks pracy.
Przepisy prawa dotyczące: prowadzenia rachunkowości, działalności gospodarczej, podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego
od osób fizycznych, prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Wzory umów kredytowych.
Wzory umów leasingowych.
Wzory zgłoszeń do ewidencji działalności gospodarczej (EDG–1: przypis
autorów: nowe przepisy prawa).
Wzory wniosków o uzyskanie NIP (przypis autorów: nie dotyczy – nowe
przepisy prawa).
Wzory wniosków o uzyskanie REGON (przypis autorów: nie dotyczy –
nowe przepisy prawa).
Wzory wniosków o otwarcie rachunku bankowego.
Wzory deklaracji podatkowych.
Podatkowa księga przychodów i rozchodów.
Wzory umów o pracę i świadectw pracy.
Formularze:
• kwestionariusz osobowy,
• wypowiedzenia umowy o pracę,
• rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
• rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron,
• karta urlopowa.
Normy dotyczące warunków pracy w przedsiębiorstwach handlowych.
Sprzęt gaśniczy.
Instrukcje gaśnic.
39
Plansze pokazujące użytkowanie gaśnic.
Filmy dydaktyczne o zasadach i sposobach gaszenia pożarów.
Fantom do nauki udzielania pierwszej pomocy.
Filmy dydaktyczne na temat zasad i sposobów udzielania pierwszej pomocy.
Plansze ilustrujące zasady i sposoby udzielania pierwszej pomocy.
Nauczyciel powinien dobierać środki dydaktyczne w korelacji z zastosowanymi metodami nauczania.
40
8. Wskazówki metodyczne
Celem realizacji programu nauczania przedmiotu Podstawy działalności
handlowej jest poznanie przez uczniów podstaw oraz uwarunkowań działalności w przedsiębiorstwie handlowym.
Ze względu na zmiany zachodzące w gospodarce niezbędne jest systematyczne aktualizowanie treści programowych określonych dla zawodu. Szczególną
uwagę należy zwracać na:
• interpretację przepisów prawa dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej;
• korzystanie z różnych źródeł informacji;
• korzystanie z doradztwa specjalistycznego;
• kształtowanie umiejętności obliczania podatków;
• kształtowanie umiejętności obliczania składek ubezpieczeniowych;
• kształtowanie umiejętności obliczania, sporządzania niezbędnej dokumentacji i in.
Program przedmiotu powinien być realizowany z zastosowaniem:
• metody projektów,
• ćwiczeń praktycznych
• i innych aktywizujących metod nauczania.
Podczas wszystkich zajęć należy zwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska.
Zajęcia powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonych pracowniach
dydaktycznych, w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb w zespołach 2–3-osobowych.
41
Proponuje się następujący podział godzin na realizację działów tematycznych:
Lp.
Działy tematyczne
Orientacyjna liczba
godzin
1.
Podstawy działalności gospodarczej
2.
Otoczenie firmy handlowej
3.
Elementy prawa pracy
20
4.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
14
Razem
30
8
72
Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają
charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające
na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.
42
9. Plan wynikowy
Szkolne dokumenty, wchodzące w skład szkolnego systemu zapewnienia
jakości, obejmują między innymi:
• Szkolny plan dydaktyczno-wychowawczy;
• Wewnątrzszkolny System Oceniania (WSO);
• Przedmiotowy System Oceniania (PSO);
• Nauczycielski plan wynikowy.
Plany te powinny być spójne, jasne i realistyczne, uwzględniające faktyczne
warunki funkcjonowania szkoły zarówno materialno-organizacyjne, jak dotyczące bezpośrednio uczniów i nauczycieli danej szkoły.
Plan wynikowy jest dokumentem opracowywanym przez nauczyciela określającym hierarchię wymagań edukacyjnych, opartych na podstawie programowej i programie nauczania danego przedmiotu, stawianych uczniom dla
osiągnięcia określonej oceny. Stworzony plan wynikowy powinien być podstawą wszelkich działań związanych z diagnozowaniem, badaniem, mierzeniem
czy ewaluacją osiągnięć edukacyjnych ucznia. Plan ten powinien uwzględniać
podstawę programową, program nauczania, specyfikę klasy, preferencje i możliwości dydaktyczne danego nauczyciela – czyli mieć charakter dokumentu autorskiego. Stąd plany wynikowe nauczycieli uczących tego samego przedmiotu
w klasach na tym samym poziomie nauczania powinny być różne!
Skoro plan wynikowy jest tworzony w celu oceniania konkretnych uczniów
(opracowuje się go dla danej klasy), sporadyczne powinny być przypadki, gdy
uczniowie otrzymują tylko oceny niedostateczne i dopuszczające, a w planie
jest ich pełna skala! Wówczas można domniemywać, że albo plan jest „pro
forma” albo „poprzeczki osiągnięć” określone w planie są zbyt wysoko (nierealistycznie) ustalone – co dyskwalifikuje takie plany.
Podstawowym elementem planu wynikowego są wymagania edukacyjne,
czyli wykaz niezbędnych osiągnięć ucznia przewidzianych programem nauczania. Wykaz ten, mniej lub bardziej szczegółowy, jest opisem pożądanych
przez nauczyciela zmian w wiedzy, umiejętnościach i postawach ucznia stanowiących, po spełnieniu, jego edukacyjne osiągnięcia. Zastosowanie w nazewnictwie tych osiągnięć mają czasowniki operacyjne, jak: wie, zna, nazywa, definiuje, identyfikuje, rozumie, wymienia, wskazuje, wylicza, wyznacza,
43
dobiera, wyjaśnia, opisuje, rozróżnia, streszcza, klasyfikuje, ustala, wyróżnia,
ilustruje, mierzy, określa, porównuje, posługuje się, przelicza, rozpoznaje, rozwiązuje, charakteryzuje, stosuje, analizuje, dowodzi, ocenia, przewiduje, wykrywa, kwalifikuje, planuje, proponuje, projektuje, konstruuje i inne.
Zróżnicowanie postawionych wymagań służy określeniu odpowiedniej
oceny szkolnej, od niedostatecznej, określającej brak spełnienia wymagań, do
celującej – w zależności od ustalonych poziomów wymagań edukacyjnych.
Zazwyczaj wydziela się od 2 do 5 poziomów.
Podział na 5 poziomów tworzą:
1. wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą,
2. wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną (K+P),
3. wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą (K+P+R),
4. wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą (K+P+R+D),
5. wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą (K+P+R+D+W).
W praktyce szkolnej powyższy podział jest uznawany często za zbyt szczegółowy i trudny do pełnej realizacji. Stąd częściej spotyka się podziały dwui trzystopniowe, stanowiące sumę wyżej wymienionych.
W podziale dwustopniowym wyróżnia się:
1. Poziom wymagań podstawowych (P) zawierający wymagania konieczne
(K) i podstawowe (P);
2. Poziom wymagań ponadpodstawowych (PP) zawierający zarówno wymagania konieczne i podstawowe (K+P), jak i wymagania rozszerzające
(R) i dopełniające (D).
Wymagania dydaktyczne w podziale trzystopniowym obejmują:
1. Poziom podstawowy (P) zawierający wymagania konieczne (K) i podstawowe (P);
2. Poziom rozszerzający (R) zawierający zarówno wymagania konieczne
i podstawowe (K+P), jak i wymagania rozszerzające (R);
3. Poziom dopełniający zawierający wymagania 1+2 oraz dopełniające.
44
Dział I – Podstawy działalności gospodarczej
liczba godzin 30
Lp.
Temat
Wymagania dydaktyczne
Podstawowe (P); Rozszerzające (R); Dopełniające (D)
P Podaje definicje: działalności gospodarczej, planowania
1.1. Zasady planowania określonej
i biznesplanu.
działalności
Wymienia rodzaje działalności gospodarczej oraz kryteria podziału planów i ich rodzaje.
R Charakteryzuje poszczególne rodzaje działalności gospodarczej.
Wyjaśnia etapy procesu planowania.
D Sporządza biznesplan według otrzymanych założeń.
P Podaje definicje: przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy.
1.2. Formy organizacyjno-prawne
Wymienia kryteria podziału przedsiębiorstw.
działalności
R Klasyfikuje przedsiębiorstwa według podstawowych
przedsiębiorstwa
kryteriów podziału.
Charakteryzuje przedsiębiorstwa według wskazanego
kryterium.
Określa zasady klasyfikacji działalności przedsiębiorstw
według PKD.
D Posługuje się klasyfikacją działalności przedsiębiorstw
według PKD.
1.3. Osoba fizyczna
i osoba prawna
P Podaje definicje: osoby fizycznej i osoby prawnej.
Wymienia przykłady osób fizycznych i osób prawnych.
R Charakteryzuje osoby fizyczne i osoby prawne.
D Rozpoznaje osoby fizyczne i osoby prawne.
1.4. Formy pozyskiwania kapitału
P Podaje definicje: kapitał własny, kapitał obcy, kredyt
bankowy, pożyczka, odsetki.
R Charakteryzuje własne i obce źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa.
D Rozpoznaje źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa. Określa istotę pojęć: leasing, najem, dzierżawa, czynsz, prowizja, dotacja i ich zastosowanie w działalności przedsiębiorstwa.
45
1.5. Procedury związane z rejestrowaniem firmy
P Wymienia etapy procedury rejestracyjnej działalności
gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną.
R Wyjaśnia czynności przedsiębiorcy wykonywane na poszczególnych etapach procedury rejestracyjnej działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną.
D Charakteryzuje wniosek EDG-1 i określa jego właściwości i zastosowanie.
1.6. Dokumentacja
dotycząca podejmowania
P Zna i rozumie zasadę „jednego okienka” dotyczącą procedury rejestracyjnej.
Wymienia dokumenty, jakie sporządza się na poszczególnych etapach procedury rejestracyjnej działalności
gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną.
R Analizuje wniosek EDG-1 i instrukcję do jego sporządzania.
D Sporządza EDG-1, formularz zgłoszeniowy do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej i Państwowej
Inspekcji Pracy (na oryginalnych formularzach lub
pobranych z Internetu) na podstawie otrzymanych lub
własnych założeń.
1.7. Opodatkowanie
P Podaje definicje: podatek, podatnik, płatnik, budżet państwa, budżet gminy.
Wymienia rodzaje podatków.
R Określa i charakteryzuje podatki bezpośrednie i pośrednie działalności przedsiębiorstwa.
D Oblicza (na podstawie założeń otrzymanych od nauczyciela lub własnych) podatek od osób fizycznych, podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu.
1.8. Uproszczone
formy ewidencji
gospodarczej
P Wymienia podstawowe rodzaje ewidencji gospodarczej.
R Określa i charakteryzuje: kartę podatkową, ryczałt ewidencjonowany, podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz księgę handlową.
D Sporządza (na podstawie założeń otrzymanych od
nauczyciela lub własnych) kartę podatkową, ryczałt
ewidencjonowany i podatkową księgę przychodów
i rozchodów.
46
1.9. Wydajność
pracy
P Identyfikuje podstawowe pojęcia związane z wydajnością pracy.
R Określa podstawowe mierniki wydajności pracy stosowane w przedsiębiorstwach handlowych.
D Oblicza (na podstawie założeń otrzymanych od nauczyciela lub własnych) podstawowe mierniki wydajności
oraz porównuje i interpretuje otrzymane wyniki.
1.10. Systemy wynagrodzeń pracowników
P Definiuje wynagrodzenie.
Wymienia podstawowe systemy płac stosowane
w przedsiębiorstwach handlowych.
R Wyjaśnia zasady podstawowych systemów płac stosowanych w przedsiębiorstwach handlowych.
D Oblicza wynagrodzenie (na podstawie założeń otrzymanych od nauczyciela lub własnych) w poszczególnych
systemach płac stosowanych w przedsiębiorstwach handlowych.
1.11. Obowiązki
pracodawcy
dotyczące ubezpieczeń społecznych
P Definiuje podstawowe pojęcia dotyczące ubezpieczeń
społecznych.
R Wyjaśnia podstawowy cel ubezpieczeń społecznych.
Charakteryzuje fundusze: emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy. Określa ubezpieczenia zdrowotne.
D Oblicza (na podstawie założeń otrzymanych od nauczyciela lub własnych) kwoty składek obciążających pracownika i pracodawcę.
1.12. Ubezpieczenia
gospodarcze
P Identyfikuje ubezpieczenia gospodarcze. Wymienia podstawowe rodzaje ubezpieczeń gospodarczych.
R Rozróżnia ubezpieczenia gospodarcze i charakteryzuje
je.
D Analizuje treść oferty lub polisy ubezpieczeniowej dotyczącej ubezpieczeń gospodarczych.
1.13. Etyka w biznesie P Definiuje etykę w biznesie.
Wymienia podstawowe nurty w etyce biznesu.
R Charakteryzuje podstawowe nurty w etyce biznesu.
D Proponuje własny kodeks etyczny w biznesie.
47
Dział II – Otoczenie firmy handlowej
liczba godzin 8
Lp. Temat
2.1. Ogólna charakterystyka
otoczenia firmy
handlowej
P Identyfikuje otoczenie przedsiębiorstwa handlowego.
R Opisuje otoczenie bezpośrednie i pośrednie przedsiębiorstwa handlowego.
D Rozpoznaje i określa otoczenie przedsiębiorstwa handlowego.
2.2. Banki
P Wymienia podstawowe zadania banku.
R Charakteryzuje zasady prowadzenia rachunku bankowego przez bank.
D Określa korzyści przedsiębiorstw handlowych z działalności banków.
2.3. Agencje marketingowe
P Definiuje marketing. Wymienia zakres badań marketingowych wykonywanych przez agencje marketingowe.
R Opisuje podstawowe metody badań marketingowych.
D Projektuje kwestionariusz ankiety według otrzymanych
lub własnych założeń.
2.4. Giełdy towarowe, aukcje,
targi i wystawy
gospodarcze
P Definiuje: giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze.
R Charakteryzuje: giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze.
D Określa korzyści dla przedsiębiorstw handlowych
z uczestnictwa w targach i wystawach gospodarczych.
2.5. Izby gospodarcze i firmy doradcze
P Definiuje izby gospodarcze i firmy doradcze.
R Wyjaśnia funkcje izb gospodarczych i firm doradczych.
D Określa korzyści dla przedsiębiorstw handlowych
z funkcjonowania izb gospodarczych i firm doradczych.
2.6. Instytucje ubez- P
pieczeniowe
Identyfikuje podstawowe instytucje ubezpieczeniowe
w Polsce.
R Wyjaśnia zadania spełniane przez podstawowe instytucje
ubezpieczeniowe w Polsce.
D Określa korzyści dla przedsiębiorstw handlowych i pracowników z tytułu funkcjonowania instytucji ubezpieczeniowych.
48
2.7. Transport, spedycja i łączność
P Identyfikuje transport, spedycję i łączność w korelacji
z przedsiębiorstwem handlowym.
R Charakteryzuje funkcje i zadania transportu, spedycji
i łączności związane z działalnością przedsiębiorstw
handlowych.
D Rozpoznaje korzyści dla przedsiębiorstw handlowych z tytułu usług świadczonych przez transport, spedycję i łączność.
2.8. Kontrola wewnętrzna pracy
punktów sprzedaży detalicznej
P Definiuje pojęcie kontroli.
Identyfikuje kontrolę wewnętrzną.
Wymienia elementy protokółu kontroli.
R Wyjaśnia zadania i dokumentację kontroli wewnętrznej.
D Sporządza protokół z kontroli według otrzymanych lub
2.9. Kontrola zewnętrzna przedsiębiorstw handlowych
P Identyfikuje kontrolę zewnętrzną.
Wymienia instytucje upoważnione do kontroli przedsiębiorstw handlowych.
R Określa zadania instytucji upoważnionych do kontroli
przedsiębiorstw handlowych.
D Opisuje zasady kontroli zewnętrznej w przedsiębiorstwach handlowych.
P Wymienia organizacje konsumenckie.
2.10. Działalność organizacji konsuR Charakteryzuje podstawowe organizacje konsumenckie.
menckich
D Określa korzyści dla przedsiębiorstw handlowych i konsumentów z funkcjonowania organizacji konsumenckich.
Dział III – Elementy prawa pracy
liczba godzin 20
Lp.
Temat
3.1. Prawa i obowiązki pracodawcy określone w Kodeksie
pracy
P
Definiuje: pracodawcę, mobbing i świadectwo pracy.
R
Określa obowiązki pracodawcy.
Opisuje mobbing.
Charakteryzuje świadectwo pracy.
D
Określa skutki niewydania w terminie lub wydania
niewłaściwego świadectwa pracy.
49
3.2. Prawa i obowiązki pracownika określone
w Kodeksie
pracy
3.3. Rodzaje umów
o pracę
3.4. Zasady zawierania i rozwiązywania umów
o pracę
3.5. Dokumentacja
związana z zatrudnieniem
3.6. Czas pracy
50
P
Definiuje pracownika.
Rozumie prawa i obowiązki pracownika.
R
Charakteryzuje prawa i obowiązki pracownika.
D
Określa wpływ realizacji praw i obowiązków pracownika na działalność przedsiębiorstwa handlowego.
P
Definiuje stosunek pracy.
Wymienia rodzaje umów o pracę określone w Kodeksie
pracy.
R
Charakteryzuje rodzaje umów o pracę określone
w Kodeksie pracy.
Opisuje formę i treść umowy o pracę wymagane przez
Kodeks pracy.
D
Określa skutki „pracy na czarno”.
P
Wymienia formy rozwiązania umowy o pracę.
Wylicza okresy wypowiedzenia.
R
Rozróżnia formy rozwiązania umowy o pracę.
Charakteryzuje wypowiedzenie.
D
Określa sytuacje rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
P
Definiuje akta osobowe.
Nazywa części akt osobowych.
Wymienia dokumenty wymagane przez pracodawcę od
osoby ubiegającej się o zatrudnienie.
R
Opisuje zawartość poszczególnych części akt osobowych.
Charakteryzuje dokumenty wymagane przez pracodawcę od osoby ubiegającej się o zatrudnienie.
D
Sporządza dokumenty wymagane przez pracodawcę od
osoby ubiegającej się o zatrudnienie.
P
Definiuje czas pracy.
Rozumie pracę w godzinach nadliczbowych.
R
Określa zasady obliczania czasu pracy.
Charakteryzuje czas pracy w godzinach nadliczbowych.
D
Oblicza czas pracy według otrzymanych lub własnych
założeń.
3.7. Wynagrodzenie
za pracę
3.8. Urlopy pracownicze
3.9. Zatrudnienie
młodocianych
3.10. Szkolenie
pracowników
w zakresie
bezpieczeństwa
i higieny pracy
P
Definiuje wynagrodzenie za pracę.
Wskazuje termin i formy wypłaty wynagrodzenia.
R
Charakteryzuje wynagrodzenie za pracę.
D
Analizuje czynniki mające wpływ na prawidłowe ustalenie wynagrodzenia za pracę.
P
Definiuje urlopy: wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, wychowawczy i okolicznościowe.
R
Charakteryzuje urlopy: wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński wychowawczy i okolicznościowe.
D
Oblicza urlop wypoczynkowy według otrzymanych lub
P
Definiuje młodocianego.
Zna i rozumie podstawowe zasady zatrudniania młodocianych.
R
Określa prawa i obowiązki młodocianych w zakresie
nauki zawodu, w szczególności dotyczące zawierania
umów o pracę, urlopów i wypowiedzenia umowy
o pracę.
D
Oblicza urlop wypoczynkowy młodocianego według
otrzymanych lub własnych założeń.
P
Zna i rozumie obowiązki pracodawcy i pracownika
związane ze szkoleniem w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
R
Charakteryzuje obowiązki pracodawcy i pracownika
związane ze szkoleniem w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
D
Określa wpływ szkolenia w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy na działalność przedsiębiorstwa handlowego.
51
3.11. Środki ochrony
indywidualnej
oraz odzież
i obuwie robocze
3.12. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom
pracownika
P
Identyfikuje: środki ochrony indywidualnej, odzież
i obuwie robocze oraz środki higieny osobistej.
R
Rozróżnia i opisuje środki ochrony indywidualnej,
odzież i obuwie robocze oraz środki higieny osobistej.
D
Określa skutki stosowania lub braku stosowania
odpowiednich środków ochrony indywidualnej,
odzieży i obuwia roboczego oraz środków
higieny osobistej na działalność przedsiębiorstwa
handlowego.
P
Zna i rozumie, na czym polega odpowiedzialność za
wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
R
Określa typowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
D
Analizuje skutki wykroczeń przeciwko prawom pracownika dla przedsiębiorstwa handlowego.
Dział IV – Bezpieczeństwo i higiena pracy
liczba godzin 14
Lp.
Temat
4.1.
Podstawy fizjologii
i ergonomii
pracy
P Definiuje: bezpieczeństwo i higiena pracy, stanowisko pracy. Rozumie pojęcia: fizjologia pracy, ergonomia pracy.
R Rozróżnia główne cele ergonomii.
Określa zasady, jakich należy przestrzegać w celu
zapewnienia optymalnej struktury przestrzennej
stanowiska pracy.
D Ocenia wpływ ergonomii pracy na działalność
przedsiębiorstwa handlowego.
4.2.
Praca statyczna
i dynamiczna
P Identyfikuje pracę statyczną i pracę dynamiczną.
R Charakteryzuje pracę statyczną i pracę dynamiczną.
D Określa stopnie ciężkości pracy.
52
4.3.
Rytm pracy, zmęczenie, przemęczenie, odpoczynek
P Zna i rozumie pojęcia: rytm pracy, zmęczenie, przemęczenie, odpoczynek.
R Charakteryzuje pojęcia: rytm pracy, zmęczenie,
przemęczenie, odpoczynek.
D Ocenia znaczenie rytmu pracy, zmęczenia, przemęczenia i odpoczynku w działalności przedsiębiorstwa handlowego.
4.4.
Obowiązki kierow- P Wymienia podstawowe obowiązki kierownictwa
nictwa i pracownii pracowników dotyczące przepisów bezpieczeńków zakładu dostwa i higieny pracy.
tyczące przepisów
R Charakteryzuje podstawowe obowiązki kierownicbezpieczeństwa
twa i pracowników dotyczące przepisów bezpiei higieny pracy
czeństwa i higieny pracy.
D Określa wpływ przestrzegania podstawowych obowiązków kierownictwa i pracowników dotyczących
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na działalność przedsiębiorstwa handlowego.
4.5.
Nadzór państwowy P Wymienia instytucje sprawujące państwowy nadzór
w zakresie bezpiew zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
czeństwa i higieny
R Charakteryzuje zakres działania Państwowej
pracy
Inspekcji Pracy.
D Określa uprawnienia kontrolne instytucji sprawujących państwowy nadzór w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
4.6.
Wymagania techniczne dotyczące
budynków i pomieszczeń
P Identyfikuje wymagania techniczne dotyczące budynków i pomieszczeń.
R Opisuje wymagania techniczne dotyczące budynków i pomieszczeń.
D Określa znaczenie spełniania wymagań technicznych dotyczących budynków i pomieszczeń przedsiębiorstwa handlowego.
53
4.7.
Mikroklimat, wentylacja i oświetlenie pomieszczeń
P Definiuje mikroklimat.
Identyfikuje wentylację i oświetlenie pomieszczeń.
R Charakteryzuje części składowe mikroklimatu.
Wyjaśnia zastosowanie wentylacji i oświetlenia
pomieszczeń w przedsiębiorstwach handlowych.
D Ocenia znaczenie właściwych parametrów mikroklimatu, wentylacji i oświetlenia pomieszczeń
w działalności przedsiębiorstwa handlowego.
4.8.
P Identyfikuje ochronę przeciwpożarową oraz wymienia jej zadania.
Wymienia zasady rozmieszczania gaśnic.
R Opisuje zadania ochrony przeciwpożarowej
w przedsiębiorstwie handlowym, w tym w małych
punktach sprzedaży detalicznej.
Określa zasady postępowania pracowników i innych osób w przypadku pożaru.
D Rozpoznaje zastosowanie poszczególnych rodzajów
gaśnic.
4.9.
Ochrona środowiska
P Definiuje ochronę środowiska.
R Charakteryzuje ogólne zasady ochrony środowiska
oraz zakres obowiązków przedsiębiorstw korzystających ze środowiska w zakresie spełniania odpowiednich wymagań.
D Określa znaczenie ochrony środowiska i zastosowanie recyklingu.
4.10. Choroby zawodowe
P Identyfikuje chorobę zawodową.
R Określa obowiązki pracodawcy i uprawnienia pracownika w zakresie chorób zawodowych.
D Wyróżnia świadczenia przysługujące pracownikom
z tytułu choroby zawodowej.
4.11. Zagrożenia wypadkowe
P Identyfikuje zagrożenia wypadkowe.
R Charakteryzuje potencjalne przyczyny zagrożenia
wypadkowego wynikające z konstrukcji maszyn
i urządzeń technicznych oraz błędnego postępowania pracowników.
D Ocenia wpływ zagrożeń wypadkowych na działalność przedsiębiorstwa handlowego.
54
4.12. Wypadki przy
pracy
P Definiuje wypadek przy pracy.
R Określa obowiązki pracodawcy w razie wypadku
przy pracy.
D Wskazuje na znaczenie zachowania obowiązujących procedur w przypadku zaistnienia w przedsiębiorstwie handlowym wypadku przy pracy.
4.13. Zasady udzielania
pierwszej pomocy
P Identyfikuje pierwszą pomoc.
Wymienia podstawowe stany zagrożenia zdrowia
lub życia.
R Charakteryzuje podstawowe stany zagrożenia zdrowia lub życia.
D Określa zasady postępowania osób podczas udzielania pierwszej pomocy.
55
10. Scenariusze
10. 1. Uwagi wstępne
W podanych przykładach scenariuszy rozbudowano elementy dotyczące
metod kształcenia i środków dydaktycznych dla wykazania możliwości w tym
zakresie. Skrócony opis aktywizujących metod nauczania umieszczony jest
w punkcie 10.3.
10. 2. Scenariusze
Scenariusz 1
Temat 1.2. Formy organizacyjno-prawne działalności przedsiębiorstwa
Cel ogólny: Wskazanie na różnorodność form organizacyjno-prawnych
działalności przedsiębiorstwa.
Cele szczegółowe
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
1. Zdefiniować podstawowe terminy dotyczące przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy.
2. Rozróżnić przedsiębiorstwa według podstawowych kryteriów podziału.
3. Scharakteryzować przedsiębiorstwa według form organizacyjno-prawnych.
4. Oznaczyć przedmiot działalności gospodarczej w zgłoszeniu do ewidencji według PKD.
Metody kształcenia
1. Pogadanka
2. Praca w grupach – dyskusja wielokrotna
56
3. Praca z podręcznikiem
4. JIGSAW
5. Metaplan
Formy organizacyjne pracy uczniów:
• Praca zespołowa – w grupach 3–4-osobowych
Środki dydaktyczne
• Podręcznik (Załącznik nr 1 w podręczniku: klucz powiązań PKD 2004PKD 2007)
• Kodeks cywilny
• Kodeks spółek handlowych
• Ustawa o swobodzie gospodarczej
• Komputer z dostępem do Internetu
• Książka adresowa firm
• Książka telefoniczna
Materiały pomocnicze
• Schematy organizacyjne przedsiębiorstw o różnych formach organizacyjno-prawnych.
• Plansze do sporządzenia schematu podziału przedsiębiorstw.
Przebieg lekcji
Czynności organizacyjne i wstępne
• Sprawdzenie obecności uczniów.
• Sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu zrealizowanego dotychczas materiału nauczania, na przykład w oparciu o pytania kontrolne (nawiązujące do realizowanego tematu zajęć) zawarte w podręczniku:
1. Co to jest działalność gospodarcza?
2. Na czym polega działalność handlowa?
Określenie tematu i celów lekcji
Temat: Formy organizacyjno-prawne działalności przedsiębiorstwa
Celem tych zajęć jest nabycie umiejętności:
• definiowania podstawowych terminów dotyczących przedsiębiorstwa
i przedsiębiorcy;
57
• rozróżniania przedsiębiorstw według podstawowych kryteriów podziału;
• charakteryzowania przedsiębiorstw według form organizacyjno-prawnych;
• oznaczania przedmiotu działalności gospodarczej w zgłoszeniu do ewidencji według PKD.
Realizacja podstawowych zadań dydaktycznych
• Krótkie scharakteryzowanie metody realizacji zajęć i zadań uczniów
w tym zakresie.
• Realizowanie zajęć wybraną metodą nauczania (pogadanka, praca w grupach):
1. zdefiniowanie pojęć: przedsiębiorstwo, przedsiębiorca, przedsiębiorca
mikro, mały i średni;
2. podział klasy na 3 grupy i przydzielenie każdej grupie jednego kryterium
podziału przedsiębiorstw, czyli na przykład: Grupa 1 – Przedsiębiorstwa
według rodzaju działalności; Grupa 2 – Przedsiębiorstwa według formy własności; Grupa 3 – Przedsiębiorstwa według formy prawnej.
Zadaniem każdej grupy jest określenie cech kryterium podziału i scharakteryzowanie przedsiębiorstw według danego kryterium;
3. przedstawiciele grup referują wyniki prac na forum klasy i przedstawiają wnioski do zapisania na tablicy lub w zeszycie;
4. na podstawie referatu grupy 1 (Przedsiębiorstwa według rodzaju działalności) wszyscy uczniowie wykonują w zeszycie ćwiczenie na temat
oznaczenia przedmiotu działalności zgodnie z klasyfikacją PKD według założeń otrzymanych od nauczyciela lub podanych w ćwiczeniach w podręczniku.
Uwaga: czas na realizację poszczególnych etapów zajęć ustala nauczyciel,
a w grupach – kierownicy grup.
Ewaluacja
• Anonimowa ankieta dotycząca realizacji założonych celów zajęć, trudności w zrozumieniu terminów i wykonywaniu ćwiczenia praktycznego.
• Przykład
58
ANKIETA EWALUACYJNA DLA UCZNIA
Proszę zakreślić w ramce wybraną odpowiedź lub udzielić jej w wyznaczonym miejscu.
1. Czy lekcja na temat Formy organizacyjno-prawne działalności przedsiębiorstwa była dla Ciebie interesująca?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
2. Jak określisz stopień swojego zaangażowania w pracę grupy?
brak zaangażowania
bierny
średni
wysoki
bardzo wysoki
3. Czy atmosfera w grupie sprzyjała pracy?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij.......................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz zdefiniować pojęcia: przedsiębiorstwo, przedsiębiorca,
przedsiębiorca mikro, mały i średni?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz rozróżnić i scharakteryzować przedsiębiorstwa według wybranych kryteriów?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
59
6. Czy potrafisz dokonać oznaczenia przedmiotu działalności zgodnie z klasyfikacją PKD według otrzymanych założeń?
TAK
NIE
CZĘŚCIOWO
Zadanie domowe
• Wykorzystując różne źródła informacji (Internet, książka telefoniczna, ogłoszenia prasowe, własne obserwacje i inne), napisz nazwy kilku
przedsiębiorstw (np. 5) według wybranego kryterium, które znajdują się
w okolicy Twojego zamieszkania.
• Ustal kod PKD dla wybranego sklepu detalicznego.
Scenariusz 2
Temat 1.10. Systemy wynagrodzeń pracowników
Cel ogólny: Nabycie umiejętności rozróżniania podstawowych systemów
wynagrodzeń pracowników.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować podstawowe terminy dotyczące wynagrodzeń.
2. Rozróżnić podstawowe systemy wynagrodzeń.
3. Obliczyć wynagrodzenie brutto w podanym systemie wynagrodzeń.
Metody kształcenia
1. Pogadanka
2. Praca w grupach
4. Dyskusja wielokrotna
60
1. Metaplan
2. Ćwiczenia praktyczne
Formy organizacyjne pracy uczniów
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Kodeks pracy
• Kodeks cywilny
• Wzory umów o pracę w różnych systemach wynagrodzeń
• Listy płac – druki
• Kalkulator
Przebieg lekcji
Czynności organizacyjne
• Sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu zrealizowanego dotychczas materiału nauczania, na przykład w oparciu o pytania kontrolne (nawiązujące do realizowanego tematu zajęć) zawarte w podręczniku:
1. Co to jest podatek dochodowy od osób fizycznych?
2. Co to jest wydajność pracy?
Temat: Systemy wynagrodzeń pracowników
• definiowania podstawowych terminów dotyczących wynagrodzeń;
• rozróżniania podstawowych systemów wynagrodzeń;
• obliczania wynagrodzenia brutto w podanym systemie wynagrodzeń.
61
• Krótkie scharakteryzowanie metody realizacji zajęć i zadań uczniów
w tym zakresie.
• Realizowanie zajęć wybraną metodą nauczania:
1. zdefiniowanie pojęć: wynagrodzenie za pracę, system wynagrodzeń,
wynagrodzenie brutto, wynagrodzenie netto, podatek dochodowy,
składki ZUS;
2. podział klasy na 5 grup i przydzielenie każdej z grup jednego z systemów wynagrodzeń, czyli na przykład:
Grupa 1 – Czasowy system wynagrodzeń.
Grupa 2 – Czasowo-premiowy system wynagrodzeń.
Grupa 3 – Czasowo-prowizyjny system wynagrodzeń.
Grupa 5 – Prowizyjny system wynagrodzeń.
Grupa 4 – Akordowy system wynagrodzeń.
Zadaniem każdej z grup jest określenie cech danego systemu wynagrodzeń oraz poznanie sposobu obliczenia wynagrodzenia w danym
systemie;
3. przedstawiciele każdej z grup, jako specjaliści (eksperci) danego systemu wynagrodzeń, tworzą nowe grupy reprezentujące teraz wszystkie
systemy wynagrodzeń. Na forum grupy charakteryzują oraz „uczą”
sposobu obliczania wynagrodzeń w swoich systemach wynagrodzeń,
a także zapoznają się z charakterystyką pozostałych systemów płac
i uczą się sposobu obliczania w tych systemach;
4. uczniowie powracają do pierwotnych grup i sprawdzają uzyskane
wiadomości i umiejętności, na przykład, rozwiązując zadanie z zakresu specjalności innej grupy.
Uwaga: czas na realizację poszczególnych etapów zajęć ustala nauczyciel.
Ewaluacja
• Anonimowa ankieta dotycząca realizacji założonych celów zajęć, trudności w zrozumieniu terminów i wykonywaniu ćwiczeń praktycznych
lub
• ćwiczenie – obliczanie wynagrodzeń w pierwotnych grupach według
systemów nauczonych od innych grup.
• Przykład
62
1. Czy lekcja na temat Systemy wynagrodzeń pracowników była dla Ciebie
interesująca?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
2. Jak określisz stopień swojego zaangażowania w pracę grupy?
brak zaangażowania
bierny
średni
wysoki
bardzo wysoki
3. Czy atmosfera w grupie sprzyjała pracy?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij.......................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz zdefiniować pojęcia: wynagrodzenie, system wynagrodzeń?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz rozróżnić i scharakteryzować podstawowe systemy wynagrodzeń stosowane w handlu?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
63
6. Czy potrafisz obliczyć kwotę wynagrodzenia brutto według otrzymanych
założeń?
TAK
NIE
CZĘŚCIOWO
Przykład ćwiczenia
I. Klasę dzielimy na 5 grup i każdej przydzielamy ćwiczenie – zadania do wykonania.
Grupa 1
W magazynie sieci sklepów Firmy A-Z zatrudnionych jest dwóch pracowników magazynowych, których zadaniem jest układanie na regałach przyjętych
do magazynu towarów. Pracownik M.W. za ułożenie 100 kg towarów otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 0,50 zł, a pracownik R.D. 0,40 zł. We wrześniu
ułożyli 3,5 tony towarów, z tego pracownik M.W. 2 tony.
Zadania do wykonania:
1. Ustalić stosowany system wynagrodzeń wobec obu pracowników.
2. Wskazać wady i zalety zastosowanego systemu wynagrodzeń.
3. Obliczyć wynagrodzenie za wrzesień każdego z pracowników.
Grupa 2
Kierownikiem sklepu nr 3 Firmy A-Z jest J.P. Jego wynagrodzenie miesięczne składa się z następujących elementów: płacy zasadniczej = 1500 złotych,
dodatku funkcyjnego = 500 zł oraz premii w wysokości 20% wynagrodzenia
zasadniczego.
1. Ustalić system wynagrodzeń stosowany wobec kierownika sklepu nr 3.
3. Obliczyć wynagrodzenie miesięczne kierownika sklepu nr 3.
64
Grupa 3
E.W. zatrudniona jest w sieci sklepów Firmy A-Z na stanowisku dekoratorki wystaw sklepowych. E.W. otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie w kwocie
1750 złotych.
1. Ustalić stosowany system wynagrodzeń wobec E.W.
Grupa 4
W sklepie nr 6 Firmy A-Z na stoisku spożywczym zatrudnionych jest trzech
sprzedawców. Wynagrodzenie miesięczne poszczególnych sprzedawców jest
następujące: sprzedawca B.B. = 1000 zł; sprzedawca C.B. = 1100 zł; sprzedawca D.F. = 1400 zł. Ponadto pracownicy otrzymują prowizję w wysokości 0,30%
od obrotu (proporcjonalnie do wynagrodzenia zasadniczego).
1. Ustalić system wynagrodzeń zastosowany wobec sprzedawców stoiska
spożywczego w sklepie nr 6.
3. Obliczyć wynagrodzenie miesięczne poszczególnych pracowników stoiska spożywczego sklepu nr 6.
Grupa 5
W magazynie sieci sklepów Firmy A-Z zatrudnionych jest dwóch pracowników, których zadaniem jest paczkowanie towarów zakupionych luzem. Stawka
wynagrodzenia pracowników wynosi 0,04 zł od 1 kg zapakowanego towaru.
Pracownicy w danym miesiącu zapakowali następujące ilości towarów: pracownik L.K. 32 tony, a pracownik J.H. 37 ton towarów.
1. Ustalić system wynagrodzeń zastosowany wobec pracowników paczkujących towary w magazynie sieci sklepów Firmy A-Z.
65
3. Obliczyć wynagrodzenie miesięczne poszczególnych pracowników.
II. Przedstawiciel każdej grupy referuje wyniki ćwiczenia.
III. Nauczyciel ocenia wyniki ćwiczenia oraz określa stopień osiągnięcia
celów zajęć.
Zadanie domowe
• Oblicz wynagrodzenie brutto według założeń otrzymanych od nauczyciela lub podanych w podręczniku.
Scenariusz 3
Dział II – Otoczenie firmy handlowej
Temat 2.4. Giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze
Cel ogólny: Rozróżnianie i wykorzystanie otoczenia firmy handlowej.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować i scharakteryzować giełdy towarowe.
2. Identyfikować aukcje.
3. Scharakteryzować targi i wystawy gospodarcze.
Metody kształcenia
1. Pogadanka
2. Praca w grupach
4. Dyskusja wielokrotna
5. Metaplan
66
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Materiały informacyjno-reklamowe dotyczące giełd towarowych, aukcji,
targów i wystaw.
• Adresy – strony internetowe dotyczące giełd towarowych, aukcji, targów
i wystaw.
Przebieg lekcji
• Sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu zrealizowanego dotychczas
materiału nauczania, na przykład w oparciu o pytania kontrolne (nawiązujące
do realizowanego tematu zajęć) zawarte w podręczniku:
1. Co to jest otoczenie przedsiębiorstwa?
2. Jakie rozróżniamy rodzaje otoczenia przedsiębiorstwa?
Temat: Giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze
• określania otoczenia bezpośredniego przedsiębiorstwa handlowego;
• definiowania podstawowych terminów dotyczących giełd, aukcji, targów
i wystaw gospodarczych;
• charakteryzowania giełd, aukcji, targów i wystaw gospodarczych.
• Pogadanka na temat różnych przykładów otoczenia bezpośredniego
przedsiębiorstwa handlowego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na regionalne targi, wystawy, giełdy i aukcje.
67
• Podział klasy na 4 grupy i przydzielenie każdej grupie problemu do rozwiązania, na przykład:
Grupa 1 – Co to jest giełda towarowa i jakie spełnia zadania?
Grupa 2 – Czym różnią się aukcje od giełd i jakie są znane aukcje na
świecie i w Polsce?
Grupa 3 – Określ funkcje targów oraz podaj przykłady znanych targów
w regionie, w Polce i na świecie?
Grupa 4 – Jaki jest podstawowy cel wystaw gospodarczych? Podaj przykłady wystaw polskich, europejskich i światowych.
• Wybór liderów grup.
• Ustalenie czasu pracy grup – 15 minut.
• Praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania – odpowiedź powinna
zawierać ogólną charakterystykę zagadnienia i rozwiązanie problemu
– odpowiedź na zadane pytanie.
• Dyskusja plenarna:
– ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk – 4 minuty dla grupy,
dowolna metoda, np. referowanie, wizualizacja itp.,
– liderzy grup przedstawiają wyniki pracy.
• Wybór najlepszego rozwiązania problemu – głosowanie, uzasadniona
decyzja nauczyciela itp.
Ewaluacja
• Anonimowa ankieta dotycząca realizacji założonych celów zajęć,
trudności w zrozumieniu terminów i wykonywaniu ćwiczenia praktycznego.
• Przykład
1. Czy temat lekcji Giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze
był Twoim zdaniem interesujący i praktyczny?
TAK
68
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
2. Jakie napotkałeś trudności związane z rozumieniem zrealizowanego tematu zajęć?
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
3. Czy atmosfera w grupie sprzyjała realizowanej pracy?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz scharakteryzować: giełdy towarowe, aukcje, targi i wystawy gospodarcze?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz wymienić znane na świecie polskie aukcje i targi?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Podaj 5 przykładów organizowanych w Polsce wystaw gospodarczych.
Przykłady umieść w tabeli według wzoru zamieszczonego w podręczniku.
69
Scenariusz 4
Dział II – Otoczenie firmy handlowej
Temat 2.6. Instytucje ubezpieczeniowe
Cel ogólny: Identyfikacja instytucji ubezpieczeniowych, z którymi współpracuje przedsiębiorstwo.
Cele szczegółowe
1. Zidentyfikować instytucje ubezpieczeniowe.
2. Scharakteryzować strukturę i zadania ZUS.
3. Scharakteryzować usługi świadczone przez wybrane instytucje ubezpieczeniowe.
Metody kształcenia
• Pogadanka
• Praca w grupach
• Praca z podręcznikiem
• JIGSAW
• Metaplan
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Kodeks cywilny
• Prospekty reklamowe firm ubezpieczeniowych
70
•
•
Wzory umów ubezpieczeniowych
Adresy stron internetowych wybranych instytucji ubezpieczeniowych
Przebieg lekcji:
• Sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu zrealizowanego materiału
nauczania, na przykład w oparciu o pytania kontrolne (nawiązujące do
realizowanego tematu zajęć):
1. Jakie znaczenie dla przedsiębiorstwa ma jego otoczenie bezpośrednie?
2. Czy instytucje stanowiące otoczenie bezpośrednie są takie same dla
wszystkich przedsiębiorstw handlowych?
Temat: Instytucje ubezpieczeniowe
• praktycznego określania otoczenia bezpośredniego przedsiębiorstwa
handlowego;
• identyfikowania instytucji ubezpieczeniowych;
• charakteryzowania podstawowych zadań wybranych instytucji ubezpieczeniowych.
• Pogadanka na temat znaczenia ubezpieczeń oraz różnych przykładów
otoczenia bezpośredniego przedsiębiorstwa handlowego ze szczególnym
zwróceniem uwagi na regionalne instytucje ubezpieczeniowe.
• Podział klasy na 3 grupy i przydział elementów otoczenia bezpośredniego związanych z ubezpieczeniem, na przykład:
grupa 1 – Struktura i zadania ZUS
grupa 2 – Struktura i zadania KRUS
grupa 3 – Charakterystyka innych instytucji ubezpieczeniowych.
Co to jest giełda towarowa i jakie spełnia zadania?
71
• Ustalenie czasu pracy grup – 15 minut.
• Praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania – odpowiedź powinna
zawierać ogólną charakterystykę zagadnienia i rozwiązanie problemu
– odpowiedź na zadane pytanie.
– ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk – 4 minuty dla grupy,
dowolna metoda, np. referowanie, wizualizacja itp.,
• Wybór najlepszego rozwiązania problemu – głosowanie, uzasadniona
decyzja nauczyciela itp.
Ewaluacja
• Przykład
1. Czy temat lekcji Instytucje ubezpieczeniowe był Twoim zdaniem interesujący i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
72
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz określić podstawowe zadania ZUS?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz określić podstawowe zadania KRUS?
6.
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Zidentyfikuj instytucje ubezpieczeniowe, z których usług korzysta właściciel sklepu, w którym odbywasz praktykę (w którym się zaopatrujesz).
Scenariusz 5
Temat 3.5. Dokumentacja związana z zatrudnieniem
Cel ogólny: Nabycie umiejętności sporządzania dokumentów wymaganych przy ubieganiu się o pracę.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować podstawowe terminy dotyczące dokumentacji pracowniczej.
73
2. Określić zawartość akt osobowych.
3. Sporządzić dokumenty związane z ubieganiem się o pracę.
4. Sporządzić dokumenty związane z podjęciem i przebiegiem pracy oraz
jej rozwiązaniem.
Metody kształcenia
• Pogadanka
• Praca w grupach
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Kodeks cywilny
• Kodeks pracy
• Wzory teczek i dokumentów osobowych
• Wzory CV i LM
• Druki kwestionariuszy osobowych
• Ogłoszenia prasowe o poszukiwaniu pracowników
• Wykaz stron internetowych związanych z pracą
Przebieg lekcji
realizowanego tematu zajęć ) zawarte w podręczniku:
1. Jakie podstawowe informacje należy podać w świadectwie pracy?
74
2. Jakie są podstawowe obowiązki pracownika?
3. Na jaki czas można zawrzeć umowę o pracę?
Temat: Dokumentacja związana z zatrudnieniem
• praktycznego określania dokumentów związanych z zatrudnieniem,
• sporządzania wybranych dokumentów osobowych.
1. Pogadanka na temat znaczenia dokumentacji pracowniczej – osobowej.
2. Podział uczniów na 2 grupy i przydzielenie zagadnień do analizy, na
przykład:
Grupa 1 – Akta osobowe,
Grupa 2 – Dokumenty związane z ubieganiem się o pracę.
• Ustalenie czasu pracy grup – na przykład 15 minut.
• Praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie
stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania – odpowiedź powinna zawierać ogólną charakterystykę zagadnienia.
– ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk – 6 minut dla grupy, dowolna metoda, np. referowanie, wizualizacja itp.,
• Nauczyciel uzupełnia i ocenia sposób oraz treść prezentacji.
3. Ćwiczenie praktyczne – sporządzanie dokumentów wymaganych przy
ubieganiu się o pracę:
• rozdanie uczniom ofert pracy w formie wycinków z gazet (wydruków
z komputera);
• określenie sposobu i czasu wykonania ćwiczenia;
• uczniowie indywidualnie lub w grupach 2–3-osobowych sporządzają
dokumenty określone w ofertach – kwestionariusz osobowy, CV (życiorys), list motywacyjny (podanie o pracę).
75
Ewaluacja
• Przykład
1. Czy temat lekcji Dokumentacja związana z zatrudnieniem był Twoim
zdaniem interesujący i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz określić zawartość podstawowych części akt osobowych
pracownika?
TAK
76
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz określić podstawowe dokumenty wymagane przy ubieganiu się o pracę?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
6. Czy potrafisz sporządzić podstawowe dokumenty wymagane przy ubieganiu się o pracę?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Sporządź dokumenty wymagane przy ubieganiu się o pracę według wymagań określonych w ofercie wyszukanej w prasie, Internecie lub w innych
źródłach. Treść oferty wklej lub wpisz do zeszytu.
Scenariusz 6
Temat 3.8. Urlopy pracownicze
Cel ogólny: Nabycie umiejętności ustalania wymiaru urlopu pracowniczego.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować podstawowe terminy dotyczące urlopów pracowniczych.
2. Ustalić należny wymiar urlopu.
3. Określić inne urlopy przysługujące pracownikom i zasady ich udzielania.
Metody kształcenia
• Pogadanka
• Praca w grupach
• JIGSAW
• Metaplan
77
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Kodeks pracy
• Wzór planu urlopów
• Druki – urlopy pracownicze
Przebieg lekcji
• Sprawdzenie obecności uczniów
1. Jakie uprawnienia nabywa pracownik na mocy umowy o pracę?
2. Co to jest czas pracy?
3. Co to jest wynagrodzenie?
Temat: Urlopy pracownicze
• praktycznego określania terminów związanych z urlopami pracowniczymi;
• ustalania należnego wymiaru urlopu;
• określania innych urlopów przysługujących pracownikom i zasad ich
udzielania.
1. Pogadanka na temat znaczenia urlopów pracowniczych.
2. Podział uczniów na 2 grupy i przydział zagadnień do analizy, na przykład:
78
Grupa 1 – Urlopy pracownicze,
Grupa 2 – Inne urlopy.
• Ustalenie czasu pracy grup – na przykład 15 minut.
• Praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie
stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania – odpowiedź powinna zawierać ogólną charakterystykę zagadnienia.
– ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk – 6 minut dla grupy, dowolna metoda, np. referowanie, wizualizacja itp.,
• Nauczyciel uzupełnia i ocenia sposób oraz treść prezentacji.
3. Ćwiczenie praktyczne – obliczanie należnych urlopów i sporządzanie
dokumentów związanych z udzielaniem urlopów:
• rozdanie uczniom zadań na obliczanie urlopów, np. według wzoru jak
w ćwiczeniu 4. zamieszczonym w podręczniku (3.8.);
• określenie sposobu i czasu wykonania ćwiczenia;
• uczniowie indywidualnie lub w grupach 2–3-osobowych obliczają należne urlopy oraz sporządzają karty urlopowe.
Ewaluacja
• Przykład
1. Czy temat lekcji Urlopy pracownicze był Twoim zdaniem interesujący
i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
79
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz określić prawa pracownika w zakresie urlopu wypoczynkowego?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego w oparciu
o otrzymane założenia?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
6. Czy potrafisz określić inne urlopy należne pracownikowi?
TAK
80
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Sporządź dokument karta urlopowa według założeń otrzymanych od nauczyciela.
Scenariusz 7
Temat 4.4. Obowiązki kierownictwa i pracowników zakładu dotyczące
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Cel ogólny: Identyfikowanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować podstawowe obowiązki kierownictwa zakładu dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Zdefiniować podstawowe obowiązki pracowników zakładu dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Metody kształcenia
• Pogadanka
• Praca w grupach
• Praca z Kodeksem pracy
Formy organizacyjne pracy uczniów:
Środki dydaktyczne:
• Podręcznik
• Kodeks pracy
81
• Instrukcje dotyczące przepisów BHP obowiązujących w placówkach
handlowych
• Opisy przypadków związanych z przestrzeganiem przepisów BHP
Przebieg lekcji
• Sprawdzenie obecności uczniów
1. Kiedy pracodawcy nie wolno dopuścić pracownika do pracy?
2. Jakie obowiązki ma pracownik w zakresie szkolenia BHP?
Temat: Obowiązki kierownictwa i pracowników zakładu dotyczące
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
• praktycznego określania obowiązków kierownictwa zakładu dotyczących przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
• określania obowiązków pracowników zakładu dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz skutków ich nieprzestrzegania.
1. Pogadanka na temat znaczenia bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie handlowym oraz prawnych uregulowań w tym zakresie.
2. Podział uczniów na 2 grupy i przydzielenie zagadnień do analizy, na
przykład:
Grupa 1 – Obowiązki kierownictwa zakładu dotyczące przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
Grupa 2 – Obowiązki pracowników zakładu dotyczące przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
• wybór liderów grup;
82
• ustalenie czasu pracy grup – na przykład 15 minut;
• praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie
stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania – odpowiedź powinna zawierać ogólną charakterystykę zagadnienia;
• dyskusja plenarna:
– ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk – 6 minut dla grupy, dowolna metoda, np. referowanie, wizualizacja itp.
– liderzy grup przedstawiają wyniki pracy;
• nauczyciel uzupełnia i ocenia sposób oraz treść prezentacji.
Ewaluacja
• Przykład
1. Czy temat lekcji Obowiązki kierownictwa i pracowników zakładu dotyczące przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy był Twoim zdaniem
interesujący i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
83
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz określić obowiązki kierownictwa zakładu dotyczące przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz scharakteryzować obowiązki pracowników zakładu dotyczące przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Opisz warunki pracy w sklepie, w którym pracujesz, pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy.
Scenariusz 8 A
Temat 4.8. Ochrona przeciwpożarowa
Cel ogólny: Nabycie wiedzy i umiejętności w zakresie podstawowych zasad ochrony przeciwpożarowej.
Cele szczegółowe
1. Zdefiniować podstawowe terminy dotyczące ochrony przeciwpożarowej.
84
2. Rozróżnić gaśnice według przeznaczenia.
3. Opisać sposób obsługi typowej gaśnicy.
Metody kształcenia
1. Pogadanka
2. Praca w grupach
3. Ćwiczenia praktyczne
Środki dydaktyczne
• Podręcznik
• Kodeks pracy
Materiały pomocnicze:
• Instrukcje przeciwpożarowe, w tym dotyczące sklepów
• Instrukcje obsługi gaśnic A-E
• Gaśnice przeciwpożarowe A-E
• Plansze przedstawiające sposób użytkowania gaśnic A-E
Przebieg lekcji
1. Jakie zagadnienia wchodzą w zakres bezpieczeństwa i higieny pracy?
2. Jakie są podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie
szkolenia bhp?
85
Temat: Ochrona przeciwpożarowa
• praktycznego określania terminów związanych z ochroną przeciwpożarową;
• rozróżniania gaśnic według przeznaczenia;
• postępowania w przypadku pożaru;
• określania sposobu obsługi typowej gaśnicy.
1. Pogadanka na temat istoty i znaczenia ochrony przeciwpożarowej
w przedsiębiorstwie handlowym oraz zasad i prawnych uregulowań
w tym zakresie.
2. Podział uczniów na 5 grup (2–3-osobowych) i przydział zagadnień do
analizy, na przykład:
Grupa 1 – Gaśnice oznaczone literą A
Grupa 2 – Gaśnice oznaczone literą B
Grupa 3 – Gaśnice oznaczone literą C
Grupa 4 – Gaśnice oznaczone literą D
Grupa 5 – Gaśnice oznaczone literą E
Zadaniem każdej grupy jest opisanie i scharakteryzowanie – na podstawie informacji z podręcznika, Internetu oraz otrzymanych instrukcji,
schematów, plansz itp. – gaśnic stosowanych do poszczególnych rodzajów pożaru.
3. Przedstawiciele każdej z grup, jako specjaliści (eksperci) danego rodzaju
gaśnicy, tworzą nowe grupy reprezentujące teraz wszystkie rodzaje gaśnic. Na forum grupy opisują i charakteryzują gaśnice ze swojej grupy.
4. Uczniowie powracają do pierwotnych grup i sprawdzają uzyskane wiadomości i umiejętności, na przykład, rozwiązując zadanie – test z zakresu znajomości zastosowania gaśnic według schematu:
Grupa 1 – Gaśnice oznaczone literą B-E
Grupa 2 – Gaśnice oznaczone literą A, C-E
Grupa 3 – Gaśnice oznaczone literą A-B, D-E
Grupa 4 – Gaśnice oznaczone literą A-C, E
86
Grupa 5 – Gaśnice oznaczone literą A-D
lub wszystkie grupy rozwiązują jeden test dla wszystkich rodzajów gaśnic.
Przykład testu wspólnego dla wszystkich grup.
Podaj właściwą odpowiedź, zaznaczając kratkę znakiem X.
Lp.
Treść pytania
TAK
1.
Do gaszenia pożaru tkanin przeznaczona jest gaśnica oznaczona literą A
X
2.
Gaśnica oznaczona literą C przeznaczona jest do gaszenia
drewna
3.
Do gaszenia pożaru cieczy palnych przeznaczona jest gaśnica
oznaczona literą B
4.
Gaśnica oznaczona literą M przeznaczona jest do gaszenia benzyny
X
5.
Do gaszenia pożaru regałów z aluminium przeznaczona jest
gaśnica oznaczona literą B
X
6.
Gaśnica oznaczona literą E przeznaczona jest do gaszenia pożarów z grupy ABC w obrębie urządzeń pod napięciem
X
7.
Do gaszenia pożaru opakowań tekturowych i papieru przeznaczona jest gaśnica oznaczona literą A
X
8.
Gaśnica oznaczona literą C przeznaczona jest do gaszenia gazu
miejskiego i ziemnego
X
9.
Do gaszenia pożaru metanu, acetylenu i propanu-butanu przeznaczona jest gaśnica oznaczona literą C
X
10. Gaśnica oznaczona literą E przeznaczona jest do gaszenia smoły
NIE
X
X
X
Odpowiedzi: TAK – 1, 3, 6, 7, 8 i 9; NIE – 2, 4, 5 i 10.
Uwaga: czas na realizację poszczególnych etapów zajęć ustala nauczyciel.
Ewaluacja
• Przykład
87
1. Czy temat lekcji Ochrona przeciwpożarowa był Twoim zdaniem interesujący i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz wymienić oznaczenia gaśnic i opisać ich przeznaczenie?
TAK
88
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz scharakteryzować wyposażenie małego punktu sprzedaży
detalicznej w zakresie ochrony przeciwpożarowej?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Opisz wyposażenie sklepu, w którym pracujesz, pod względem ochrony
przeciwpożarowej.
Scenariusz 8 B
Temat 4.8. Ochrona przeciwpożarowa
Cel ogólny: Nabycie praktycznych umiejętności w zakresie podstawowych
zasad ochrony przeciwpożarowej.
Cele szczegółowe
1. Rozróżnić gaśnice według przeznaczenia.
2. Obsłużyć typową gaśnicę.
Metody kształcenia
1. Wycieczka przedmiotowa do straży pożarnej
Wycieczki przedmiotowe stanowić powinny integralną część procesu dydaktycznego, mając na celu zarówno rozszerzenie wiedzy uczniów, jak i uatrakcyjnienie samego procesu nauczania. W warunkach szkolnych, nawet przy dobrze
wyposażonych pracowniach nie sposób w pełni zrealizować cele dydaktyczne
niektórych zajęć. Do takich niewątpliwie należy zaliczyć prezentowane zajęcia
nt. „Ochrona przeciwpożarowa”. Scenariusz 8A przedstawia wersję realizacyjną
takich zajęć, ale niedosytem jest brak ćwiczeń stricte praktycznych. Taką lukę
może wypełnić dobrze zorganizowana wycieczka przedmiotowa do wybranej
jednostki straży pożarnej. Oprócz sfery organizacyjnej (uzgodnienia miejsca,
terminu, tematyki, karty wycieczki, ubezpieczenia, opieki i inne) ważną część
powinno stanowić przygotowanie merytoryczne uczniów do wycieczki, w tym
89
jasne i precyzyjne określenie celów szczegółowych. W innym przypadku będzie to tylko wycieczka turystyczno-rozrywkowa, tyle że pod innym tytułem.
Środki dydaktyczne:
• Przepisy dotyczące organizacji wycieczek szkolnych
Przebieg lekcji
realizowanego tematu zajęć) zawarte w podręczniku:
1. Na czym polega ochrona przeciwpożarowa?
2. Jak oznaczone są gaśnice? Co określają te oznaczenia?
3. Jaki jest tryb postępowania w przypadku zauważenia pożaru?
• Przypomnienie zasad zachowania się podczas wycieczki przedmiotowej.
Określenie tematu i celów wycieczki przedmiotowej
Temat: Ochrona przeciwpożarowa
• praktycznego rozróżniania gaśnic według przeznaczenia;
• obsługi gaśnic w typowych sytuacjach.
1. Udział w wycieczce.
2. Nauczyciel nadzoruje uczniów podczas wycieczki.
Ewaluacja
• Przykład
90
1. Czy temat wycieczki Ochrona przeciwpożarowa był Twoim zdaniem interesujący i praktyczny?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
3. Czy atmosfera w czasie wycieczki sprzyjała realizowanej pracy?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA
Uzasadnij........................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Czy potrafisz odróżnić oznaczenia gaśnic i określić praktyczne ich zastosowanie?
91
TAK
NIE
NIEKTÓRE
5. Czy potrafisz dobrać i obsłużyć gaśnicę w typowej sytuacji?
TAK
NIE
NIEKTÓRE
Zadanie domowe
Sporządź sprawozdanie z wycieczki przedmiotowej.
10. 3. Metody nauczania
Zastosowane w przedmiotach zawodowych metody nauczania powinny
sprzyjać rozwojowi myślenia i przygotować uczniów do samodzielnego działania, a także wykazania inicjatywy i twórczych poszukiwań. Tak ukształtowane
umiejętności ułatwią im w przyszłości funkcjonowanie w zawodzie. Podane
funkcje spełniają przede wszystkim aktywizujące i praktyczne metody nauczania. Permanentne stosowanie tych metod w nauczaniu danego przedmiotu
sprawia, że uczniowie sami dochodzą do wiedzy i umiejętności podczas dyskusji, konfrontacji stanowisk i pomysłów oraz dobrze przygotowanych ćwiczeń
praktycznych.
Poniżej scharakteryzowano wybrane metody nauczania, które – naszym
zdaniem – mogą być przydatne w nauczaniu przedmiotu Podstawy działalności handlowej.
Metoda przypadków – metoda problemowa – aktywizująca
Wśród metod aktywizujących metoda przypadków, zwana też metodą zdarzeń (Incident method), uważana za najprostszą umożliwia nabywanie umiejętności praktycznego rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji oraz
wpływa na rozwój myślenia analitycznego i syntetycznego.
Metoda ta polega na rozpatrzeniu przez grupę uczniów (klasę) jakiegoś
przypadku (zdarzenia rzeczywistego lub wymyślonego) zawierającego problem
stanowiący cel zajęć. Zdarzenie przedstawione do analizy powinno mieć zwięzłą formę relacji pisemnej (maks. 1 stronę maszynopisu) lub innej, na przykład
fonicznej czy wideo. Opis zdarzenia nie powinien ujawniać od razu wszystkich
92
danych, a uczestnicy powinni ściśle odpowiadać na zadawane pytania. Sam
przebieg zajęć realizowanych metodą przypadków może być dowolny, przy
czym najczęściej stosowane są 3 do 7 faz (etapów) realizacyjnych.
Przykład dla 5 faz
Etap realizacji Czynności nauczyciela Czynności
uczniów
Uwagi realizacyjne
• wybiera przypadek
• dobiera efektywną
Przygotowanie
formę przedstawienia
do zajęć
przypadku (opis, wizualizacja i inne)
• realizuje w wybranej
formie ustalony przypadek
• przygotowuje scenariusz zajęć (szczegółowy lub schematyczny)
W sytuacji, gdy autorami opisu przypadku są uczniowie, to uczniowie
wykonują te same
czynności co nauczyciel lub tylko
czynności zlecone
przez nauczyciela.
Wskazane jest
uczestniczenie
uczniów już w tej
fazie, wówczas rozwiązywane przypadki – jako swoje,
będą traktować
z lepszym zrozumieniem i zaangażowaniem.
• podaje temat zajęć
– problem(y) do rozwiązania
• charakteryzuje (przypomina) zasady realizacji zajęć metodą
przypadku
• przedstawia (osobiście lub za pośrednictwem uczniów)
materiały do realizacji
przypadku – rozdaje
tekst, uruchamia wideo, taśmę magnetofonową itp.
• ustala czas na realizację fazy analitycznej
• zapisują temat
– problem do
rozwiązania
• zapoznają się
(przypominają
sobie) z zasadami
metody przypadku
• zapoznają się
z przypadkiem
w przedstawionej
formie
• zadają pytania
dotyczące techniki i zakresu
rozwiązania problemu
Na kolejnych zajęciach realizowanych
metodą przypadku
te czynności ograniczamy do minimum
lub pomijamy.
Wykonywanie czynności technicznych
zlecamy uczniom.
1. Faza
2. Faza
Rozpoczęcie
zajęć
93
3. Faza
• obserwuje pracę
Analiza probleuczniów
mu – metoda
• odpowiada na pytaprób i błędów
nia, naprowadzając na
właściwe rozumienie
• pomaga ustalać hierarchię propozycji
odpowiedzi (główny problem, ważne
okoliczności, mało
znaczące informacje
i sugestie)
• zadają pytania
dotyczące przedstawionego przypadku
• formułują wstępne odpowiedzi
• korygują odpowiedzi
zgodnie z hierarchią ich ważności
dla problemu
• segregują wnioski do przedstawienia w ustalonym limitowanym czasie
Uczniowie w tej
fazie uczą się lub
doskonalą technikę
selekcji faktów,
formułowania
wniosków szczegółowych (analitycznych) i ogólnych
(syntetycznych)
oraz przygotowania
sposobu ich prezentacji.
• ustala (lub uzgadnia
z uczniami) sposób
Synteza proble- i czas przeznaczony
mu – rozwiązana referowanie wynie postawiopracowanego przez
każdą z grup stanowinego zadania
ska
• ustala kryteria, jakie
powinny spełniać
wnioski końcowe:
trafność, zrozumiałość, zwięzłość i inne
• pomaga w ostatecznym sformułowaniu
wniosków
• pilnuje przestrzegania
zasad rzetelnej krytyki
• określa wersje wniosków do zapisania
w zeszytach przedmiotowych
• prezentują
w ustalonej
formie i wyznaczonym czasie
swoje stanowisko
– rozwiązanie
problemu
• bronią swoich wniosków
w przypadku krytycznych uwag
ze strony innych
uczniów
• wyrażają swoje
opinie wobec
stanowisk przedstawianych przez
innych uczniów
• zapisują ostateczne uzgodnione
wersje wniosków
dotyczących problemu zajęć
Nauczyciel powinien być sprawnym
„dyrygentem” dbającym o ład i porządek w dyskusji
i jej rezultatach,
gdyż łatwo w tej
fazie wpaść w chaos
i tym samym zmarnować pracę własną
i uczniów.
4. Faza
94
5. Faza
Ewaluacja
zajęć
• określa stopień i zaSporządzają anokres wykonania
nimową ankietę
• ocenia aktywność inewaluacyjną dodywidualną i grupową
tyczącą na przy• wskazuje na korzyści
kład:
wynikające z umiejęt- • stopnia zrozumieności formułowania
nia problemu
prawidłowych wnio- • trudności w realisków
zacji zadania
• korzyści z zajęć
Dodatkową formą
ewaluacji może być
zadanie domowe
rozszerzające problem rozwiązany na
zajęciach.
Przykłady tytułów faz występujących w różnych opracowaniach:
1. Identyfikacja problemu.
2. Geneza i dynamika zjawiska.
3. Znaczenie problemu.
4. Prognoza.
5. Propozycja działania.
6. Wdrażanie oddziaływań.
7. Efekty wdrażanych oddziaływań.
Rodzaje przypadków:
• Dydaktyczne
• Wychowawcze
• Organizacyjne
• Ekonomiczno-gospodarcze
• Prawne
Metaplan – metoda problemowa – aktywizująca – dyskusja dydaktyczna
Metaplan jest dyskusją skuteczną i efektywną w komunikowaniu się. Jest to
metoda tworzenia w czasie dyskusji plakatu metaplanu, który jest graficznym
jej skrótem. Najlepsze efekty przy tej metodzie osiąga się, pracując w małych,
najwyżej 6-osobowych grupach. Praca tą metodą wymaga przygotowania tablic, szarego papieru, różnokolorowych i o różnych kształtach kartek oraz kolorowych mazaków.
95
Temat dyskusji uczniowie zapisują na rozpiętym szarym papierze, np.
„w chmurce”. W różnych fazach tej dyskusji uczniowie na różnych kartkach
(kształt i kolor) wypowiadają swoje myśli w postaci równoważników zdań.
Etapy metaplanu przedstawiają się następująco:
• sformułowanie problemu;
• jak jest? ( faza krytyki stanu istniejącego);
• jak powinno być? (wyobrażenie o stanie idealnym);
• dlaczego tak nie jest;, jak być powinno? (próba uzasadnienia);
• wnioski – co robić, aby poprawić stan istniejący;
• prezentacja plakatów, ustalenie wyników.
Uczestnicy zapisują na kartkach pewne stwierdzenia, konsultując swoje stanowiska w grupie, i tworzą plakat, na którym jest wyobrażony stan aktualny
( jak jest?), obok stan idealny (jak powinno być?), potem rozbieżności między
stanami (dlaczego tak nie jest, jak być powinno?). Ostatni obszar plakatu zapełniają wnioski (co zrobić, aby poprawić stan istniejący?).
Jako ostatnia występuje faza prezentacji pracy grup, dyskusja, zadawanie
pytań, wspólne omówienie i wyjaśnianie oraz ustalanie wspólnych wniosków.
Metoda metaplanu eliminuje wszystkie wady dyskusji (każdy uczestnik
może się wypowiedzieć na plakacie) i ma dużo zalet: aktywizuje wszystkich uczniów, uatrakcyjnia lekcję, zmniejsza dystans między nauczycielem
a uczniem. Jest bardzo zalecana w procesie dydaktycznym, między innymi dlatego, że w krótkim czasie może rozwiązać wiele kontrowersyjnych problemów.
Przykładowo: na lekcjach wychowawczych może pomóc rozwiązać problemy
i konflikty klasowe.
Metoda przewodniego tekstu – metoda praktyczna
Metoda przewodniego tekstu jest wykorzystywana w praktycznej nauce
zawodu i wykonywaniu ćwiczeń laboratoryjnych. Uczeń lub grupa uczniów
otrzymuje zadanie i ma dostęp do wszystkiego, co jest potrzebne do jego wykonania.
Zadanie wykonują uczniowie samodzielnie, mając jako pomoc tzw. teksty
przewodnie, tj. pytania prowadzące, oraz przygotowane do wypełnienia formularze.
Nauczyciel przygotowuje materiały potrzebne do wykonania zadania, pomaga uczniom, gdy napotykają jakieś trudności. Czuwa też nad takim wyborem drogi rozwiązania, aby zadanie było możliwe do wykonania w danych
96
warunkach. Metoda przewodniego tekstu może być z powodzeniem stosowana
na lekcjach teoretycznych przedmiotów zawodowych przy rozwiązywaniu problemów i zadań, które są możliwe do wykonania w praktyce.
Ogólny plan lekcji prowadzonej metodą przewodniego tekstu przedstawia
się następująco:
• informacje – wprowadzenie do tematu, cel pracy, prezentacja problemu
lub zadania, dane wyjściowe i założenia;
• planowanie – poszukiwanie danych, tworzenie koncepcji, zgłaszanie alternatyw rozwiązania, formułowanie kryteriów;
• ustalenia – uszczegółowienie danych, wybór rozwiązania, opracowywanie technologii, konkretyzacja idei, podział pracy;
• realizacja – rozwiązywanie zadania, wykonywanie dokumentacji, opracowywanie tematu, finalizowanie pracy etapowej;
• kontrola – weryfikacja rozwiązania, sprawdzanie poprawności, obliczanie błędów, porównywanie z rzeczywistością;
• analiza, ocena – rekapitulacja, wnioski, propozycje, wytyczne, przydatność praktyczna, ocena jakości pracy, ocena osiągnięć ucznia.
Metoda przewodniego tekstu sprawdza się podczas zajęć poświęconych
kształtowaniu nowych umiejętności. Może być również stosowana w pracach
koncepcyjno-konstrukcyjnych i technologicznych oraz może stać się podstawą
do opracowywania scenariusza egzaminu z przygotowania zawodowego lub
praktycznej nauki zawodu.
Dyskusja związana z wykładem – metoda problemowa – aktywizująca
– dyskusja dydaktyczna
Jest to dyskusja na temat wybranych tez – problemów, przedstawionych
w formie zwięzłego wykładu. Nauczyciel stawia pytania i na podstawie oceny
odpowiedzi uzyskanych od uczniów uzupełnia ewentualnie wykład o brakujące informacje. W wyniku przeprowadzonej dyskusji nauczyciel uzyskuje informację zwrotną dotyczącą osiągnięcia celów zajęć. Zastosowanie tej metody
jest użyteczne w sytuacji podejmowania zagadnień nowych dla uczestników
zajęć, w których występują dotychczas nieznane (lub specjalistyczne) terminy
i pojęcia, na przykład z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dyskusja wielokrotna – metoda problemowa – aktywizująca – dyskusja
dydaktyczna
97
Metoda ta powinna być realizowana w małych grupach 3–4-osobowych
w kilku etapach:
1. przedstawienie problemu/problemów do rozwiązania (wspólnego dla
wszystkich grup lub różnych, cząstkowych dla poszczególnych grup);
2. podział na grupy, wybór liderów grup, przydział problemu do rozwiązania i ustalenie czasu pracy;
3. praca w grupach pod kierunkiem lidera, dyskusja i wypracowanie stanowiska grupy w zakresie powierzonego zadania;
4. dyskusja plenarna – ustalenie czasu i metody prezentacji stanowisk, liderzy grup przedstawiają wyniki pracy;
5. wybór najlepszego rozwiązania problemu – głosowanie, uzasadniona decyzja nauczyciela itp.;
6. podsumowanie zajęć – informacja zwrotna – anonimowa ankieta ewaluacyjna.
Wielokrotne omawianie tematu – problemu w różnym składzie uczestników,
problem przedstawia nauczyciel, problem szczegółowo rozpatruje mała grupa, problem syntetycznie – wnioski – jest rozpatrywany na forum i wybierane
jest optymalne rozwiązanie końcowe, które umożliwia w miarę dokładne jego
przeanalizowanie. Dyskusja wielokrotna stanowić może efektywny trening do
aktywnego uczestniczenia i prowadzenia narad czy szkoleń.
PUZZLE
Jest to metoda wymuszająca współpracę: aby uzyskać pozytywny wynik, każdy uczeń musi skorzystać z pomocy (wiedzy i umiejętności) innego
ucznia.
PUZZLE I (uczniowie pracują w tzw. grupach eksperckich). Każda grupa
otrzymuje do przestudiowania inną część tematu, działu itp. Grupy mają za zadanie przedyskutować, rozpracować swoje materiały. Uczniowie muszą na tyle
dobrze zrozumieć tekst, aby móc przekazać zdobytą wiedzę. Na hasło „start”
uczniowie dobierają się w grupach tak, żeby w skład każdego nowego zespołu
wszedł jeden ekspert, który czytał inną partię materiału. Eksperci relacjonują,
czego się nauczyli w swoich grupach. Wracają do swoich grup i konfrontują
zdobytą wiedzę. Sprawdzają, czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.
PUZZLE II. Każdy uczeń w grupie otrzymuje materiał do przestudiowania.
Na hasło „start” uczniowie po kolei relacjonują grupie to, czego się nauczyli.
Nauczyciel sprawdza, czy uczniowie z poszczególnych grup opanowali całość
materiału.
98
11. Kody do rozwiązania testów z podręcznika Podstawy działalności handlowej i propozycja oceny
DZIAŁ I – PODSTAWY DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Odp. D A C B B A C B D A C B D A D B D A C D
Pkt
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Liczba uzyskanych punktów
20
1
1
1
1
1
1
1
Ocena/Stopień
celujący
18-19
bardzo dobry
15-17
dobry
12-14
dostateczny
10-11
dopuszczający
0-9
niedostateczny
DZIAŁ II – OTOCZENIE FIRMY HANDLOWEJ
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Odp.
D
A
C
B
B
A
C
B
D
A
Pkt
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Ocena/Stopień
10
celujący
9
bardzo dobry
8
dobry
6-7
dostateczny
5
dopuszczający
0-4
niedostateczny
99
DZIAŁ III – ELEMENTY PRAWA PRACY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Odp. D
A
C
D
B
A
C
B
D
A
C
D
C
B
D
Pkt
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Nr
1
Ocena/Stopień
15
celujący
14
bardzo dobry
12-13
dobry
10-11
dostateczny
8-9
dopuszczający
0-7
niedostateczny
DZIAŁ IV – BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Odp. B
A
C
B
C
D
B
D
C
B
D
B
D
C
B
Pkt
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
100
Ocena/Stopień
15
celujący
14
bardzo dobry
12-13
dobry
10-11
dostateczny
8-9
dopuszczający
0-7
niedostateczny
12. Test przedegzaminacyjny
Jedna odpowiedź w teście jest prawidłowa. Nauczyciel powinien określić
sposób zaznaczenia prawidłowej odpowiedzi. Wskazane jest stosowanie systemu zaznaczania prawidłowej odpowiedzi w taki sposób, jak na egzaminie
z nauki zawodu.
1. Działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania
kopalin ze złóż to
A. rodzaj hobby
B. działalność gospodarcza
C. działalność usługowa
D. wszystkie odpowiedzi A-C są prawidłowe
2. Hurtownia odzieży
A. nie ma znaczenia dla sklepu odzieżowego
B. to konkurencja dla sklepu odzieżowego
C. to otoczenie pośrednie dla sklepu odzieżowego
D. to otoczenie bezpośrednie dla sklepu odzieżowego
3. Pracownik młodociany po przepracowaniu 6 miesięcy uzyskuje prawo do
urlopu wypoczynkowego w wymiarze
A. 6 dni roboczych
B. 10 dni roboczych
C. 12 dni roboczych
D. 26 dni roboczych
4. Pracodawca, pracownik lub lekarz
A. nie mają uprawnień do zgłaszania choroby zawodowej pracownika
B. mogą zgłosić chorobę zawodową pracownika
101
C. mogą zgłosić chorobę zawodową pracownika po uzyskaniu zgody rodziny pracownika
D. mogą zgłosić chorobę zawodową pracownika za zgodą ZUS
5. Planowanie strategiczne wyróżnia się ze względu na
A. czas realizacji
B. użyte narzędzia planistyczne
C. użyte środki finansowe
6. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest obowiązkiem
A. Państwowej Inspekcji Pracy
B. Państwowej Inspekcji Handlowej
C. pracodawcy
D. pracownika
7. Świadczenie usług w obrocie pieniężnym i kapitałowym należy między
innymi do podstawowych zadań
A. banku
B. ZUS
C. urzędu skarbowego
8. Pracownika, który do wykonywania danej pracy nie posiada wymaganych kwalifikacji, potrzebnych umiejętności i nie zna zasad bezpieczeństwa higieny pracy,
A. nie wolno dopuścić do tej pracy
B. można dopuścić do tej pracy za jego zgodą
C. można dopuścić za zgodą pracodawcy do tej pracy
D. można dopuścić za zgodą Państwowej Inspekcji Pracy do tej pracy
9. Do określenia zamierzeń gospodarczych przedsiębiorcy służy
A. plan urlopów pracowników przedsiębiorstwa
B. regulamin pracy
102
C. biznesplan
D. system wynagradzania pracowników przedsiębiorstwa
10. Państwowa Inspekcja Pracy stoi na straży przestrzegania
A. terminów udzielania urlopów wypoczynkowych
B. zasad obsługi konsumenta
C. zasad wyboru formy opodatkowania
D. przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w polskich zakładach
11. Metody obserwacji, wywiadu i ankietowe są najczęściej stosowane w
A. pozyskiwaniu pracowników
B. pozyskiwaniu środków pieniężnych
C. badaniach marketingowych
D. szkoleniach BHP
12. Do środków ochrony indywidualnej należą
A. obuwie i rękawice robocze
B. środki ochrony słuchu
C. odzież i obuwie robocze
D. gaśnice
13. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje pracownikowi z tytułu
A. długoletniego stażu pracy
B. podwyższenia kwalifikacji
C. zmiany stanowiska pracy
D. choroby zawodowej
14. Pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca,
A. można urządzić dowolnie
B. to pomieszczenie pracy
C. musi mieć wydzielone miejsce na odpoczynek pracowników po pracy
103
D. to pomieszczenie, które posiada urządzenia socjalno-bytowe
15. Według formy własności wyróżnia się przedsiębiorstwa
A. wytwórcze, handlowe i budowlane
B. państwowe, spółki i spółdzielnie
C. prywatne, handlowe i produkcyjne
D. prywatne, publiczne i mieszane
16. Towar powinien być jednorodny, masowy i trwały, jeżeli będzie oferowany na
A. wystawie gospodarczej
B. giełdzie towarowej
C. aukcji
D. targach międzynarodowych
17. Niepotwierdzenie na piśmie umowy o pracę zawartej z pracownikiem
jest
A. zgodne z przepisami Kodeksu pracy
B. uzależnione od woli pracodawcy
C. możliwe, za pisemną zgodą pracownika
D. wykroczeniem przeciwko prawom pracownika
18. Według formy prawnej wyróżnia się przedsiębiorstwa
A. wytwórcze, handlowe i publiczne
B. państwowe, prywatne, spółki i spółdzielnie
C. prywatne, handlowe i mieszane
D. państwowe, publiczne i mieszane
19. Temperatura, ruch i wilgotność powietrza, promieniowanie cieplne i ciśnienie atmosferyczne to czynniki kształtujące
A. atmosferę pracy w przedsiębiorstwie
B. wydajność pracy w przedsiębiorstwie
C. mikroklimat środowiska
D. wszystkie odpowiedzi wymienione w punktach A-C są prawidłowe
104
20. Reprezentując swoje środowisko, wyrażają opinię na temat interesujących ich przepisów prawa. Są to
A. sądy polubowne
B. izby gospodarcze
C. urzędy skarbowe
D. pracownicy przedsiębiorstw handlowych
21. Państwowa Inspekcja Pracy
A. zajmuje się sprawdzaniem dyscypliny pracy w przedsiębiorstwach
B. sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przez pracodawców
prawa pracy
C. sprawdza czystość i porządek w placówkach handlowych
D. zajmuje się sprawdzaniem wykorzystania czasu pracy przez pracowników
22. Według rodzaju działalności wyróżnia się przedsiębiorstwa
A. wytwórcze, handlowe i usługowe
B. państwowe, spółki i spółdzielnie
C. prywatne, handlowe i produkcyjne
D. prywatne, publiczne i budowlane
23. Skrót KRUS to
A. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
B. Korzystne Raty Ubezpieczeń Społecznych
C. Kasa Rolników Ubezpieczonych Samodzielnie
D. Każdy Rolnik Ubezpiecza Samochód
24. Zły stan urządzeń technicznych
A. nie ma wpływu na bezpieczeństwo i higienę pracy
B. nie powinien być przeszkodą w bezpiecznej pracy
C. może być potencjalną przyczyną zagrożenia wypadkowego wynikającą z konstrukcji maszyn i urządzeń
D. nigdy nie jest przyczyną zagrożenia wypadkowego
105
25. Każdy człowiek posiadający prawa i obowiązki wynikające z przepisów
prawa cywilnego jest
A. młodocianym
B. przedsiębiorcą
C. osobą prawną
D. osobą fizyczną
26. Do typowych czynności spedycyjnych należy
A. zakup towarów
B. wykonanie prac załadunkowo-wyładunkowych
C. sprzedaż towarów
D. reklama towarów i usług
27. Przedsiębiorca może finansować inwestycje ze środków
A. własnych
B. w formie leasingu
C. uzyskanych w formie kredytu lub pożyczki
28. Za pomocą proszku gaśniczego gasimy
A. każdy pożar
B. benzynę
C. gazy palne (metan, acetylen, propan-butan)
29. Opis przebiegu kontroli, wyniki kontroli i wnioski z kontroli to zasadnicza część
A. zawartej umowy o pracę
B. wypowiedzenia umowy o pracę
C. protokółu z kontroli
D. świadectwa pracy
30. Wypadek przy pracy to
A. zaplanowane zdarzenie spowodowane chęcią wykazania się odwagą
osoby poszkodowanej
106
B. nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz
lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą
C. zdarzenie losowe wskutek zbiegu niekorzystnych okoliczności
D. umyślne uszkodzenie ciała przez pracownika w celu uzyskania odszkodowania
31. Wniosek EDG-1 złożony w urzędzie gminy/miasta/dzielnicy jest jednocześnie
A. wnioskiem o nadanie numeru REGON
B. wnioskiem o udzielenie kredytu
C. koncesją na sprzedaż określonych towarów
D. umową o leasing wybranych maszyn i urządzeń
32. Terenowym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest
A. PIP
B. PIH
C. ZUS
D. SANEPID
33. Osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna zobowiązana przepisami prawa do uiszczenia należnej kwoty podatku to
A. petent
B. podatnik
C. płatnik
D. konsument
34. Do niepaństwowych instytucji, których celem jest ochrona interesów
konsumentów w Polsce, zaliczamy
A. Powiatowego Rzecznika Konsumentów
B. Federację Konsumentów
C. Polubowne Sądy Konsumenckie
35. Głównym celem udzielania pierwszej pomocy jest
A. ochrona życia ludzkiego
107
B. obniżenie kosztów odszkodowania
C. uzyskanie wdzięczności od poszkodowanych
D. możliwość wykazania się umiejętnościami w tym zakresie
36. Podatek od nieruchomości majątkowych zaliczamy do
A. podatków konsumpcyjnych
B. opłat
C. czynszów
D. podatków majątkowych
37. Recykling jest
A. jedną z metod pozyskiwania kredytu
B. jedną z kompleksowych metod ochrony środowiska
C. metodą marketingową
D. narzędziem promocji
38. Osoba fizyczna zatrudniająca pracowników jest
A. wierzycielem
B. pracodawcą
C. dłużnikiem
39. Podatek akcyzowy zaliczamy do podatków
A. pośrednich
B. majątkowych
C. bezpośrednich
D. dobrowolnych
40. Po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy z każdym pracodawcą
pracownik otrzymuje
A. urlop wypoczynkowy
B. świadectwo pracy
C. zaświadczenie o zatrudnieniu
D. zwrot zawartej umowy o pracę
108
41. Ryczałt ewidencjonowany to forma
A. inwentaryzacji
B. ewidencji wynagrodzeń
C. ewidencji gospodarczej
D. własności
42. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie
A. umowy o pracę
B. umowy-zlecenia
C. umowy o dzieło
43. Podatkowa księga przychodów i rozchodów należy do
A. dokumentów niezbędnych przy zakładaniu firmy
B. uproszczonych form ewidencji gospodarczej
C. dokumentów osobowych
D. uproszczonych form rozliczeń z pracownikami
44. Umowa o pracę zawarta na okres od 1 stycznia do 15 lutego danego roku
to umowa na czas
A. nieokreślony
B. określony
C. wykonywania określonej pracy
D. umowa o dzieło
45. Osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat, w rozumieniu
Kodeksu pracy jest
A. małolatem
B. młodocianym
C. młodym pracownikiem
D. kandydatem na pracownika
46. Sklep o powierzchni 150 m2 zatrudniający 2 pracowników w badanym
okresie osiągnął następujące wskaźniki wydajności: 4000 zł na 1 m 2 po-
109
wierzchni sklepu i 300 000 zł na 1 pracownika. Jaki obrót osiągnął sklep
w tym okresie?
A. 1 200 000 zł
B. 12 000 000 zł
C. 6 000 000 zł
D. 600 000 zł
47. Okres zatrudnienia u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę
na czas określony jest podstawą do ustalenia dla pracownika
A. stawki akordowej
B. premii
C. okresu wypowiedzenia
D. urlopu okolicznościowego
48. Państwowa Inspekcja Pracy
A. zajmuje się sprawdzaniem dyscypliny pracy w przedsiębiorstwach
B. sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przez pracodawców
prawa pracy
C. sprawdza czystość i porządek w placówkach handlowych
D. zajmuje się sprawdzaniem wykorzystania czasu pracy przez pracowników
49. Pracownik otrzymał wynagrodzenie brutto w kwocie 1200 zł. Jest wynagradzany w systemie akordowym i otrzymuje 0,10 zł za zapakowanie 1
kg towaru. Ile towaru zapakował w badanym miesiącu.
A. 12 ton
B. 10 000 kg
C. 15 ton
D. 6 ton
50. Dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia pracownika
A. podlegają natychmiastowej likwidacji
B. powinny znajdować się w części B akt osobowych
C. powinny znajdować się w części A akt osobowych
D. powinny znajdować się w części C akt osobowych
110
51. Ergonomia to dyscyplina naukowa, która zajmuje się
A. ochroną konsumenta
B. ochroną środowiska
C. dostosowaniem człowieka do środowiska pracy
D. dostosowaniem środowiska pracy do możliwości psychofizycznych
człowieka
52. System czasowo-prowizyjny uzależnia kwotę wynagrodzenia pracownika od
A. stanowiska pracy
B. wykonania zadań prowizyjnych
C. wykonania zadań premiowych
D. stanowiska pracy i ilości wykonanych zadań prowizyjnych
53. Czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy,
A. ustala pracownik
B. jest podstawą obliczenia urlopu wypoczynkowego
C. jest czasem pracy
D. ustala ZUS
54. Pracę statyczną wykonują mięśnie człowieka
A. podczas jego snu
B. podczas jego stania
C. gdy pracuje bardzo powoli
D. gdy udaje, że pracuje
55. Pracownik wynagradzany w systemie czasowo-premiowym otrzymał
wynagrodzenie w kwocie 1800 zł. Wynagrodzenie zasadnicze tego pracownika wynosi 1500 zł. Ile % premii otrzymuje pracownik?
A. 15%
B. 20%
C. 25%
D. 10%
111
56. Pracownik nie może zrzec się
A. prawa do wynagrodzenia bez zgody pracodawcy
B. prawa do wynagrodzenia
C. prawa do wynagrodzenia bez zgody rodziny
D. prawa do wynagrodzenia w ciągu pierwszego roku pracy
57. Podniesienie 30 kg to dopuszczalny ciężar dla
A. pełnoletniego mężczyzny przy pracy stałej
B. pełnoletniej kobiety przy pracy stałej
C. młodocianych
D. wszystkich pracowników
58. Wpłaty na fundusze: emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy, dotyczą
A. ubezpieczeń zdrowotnych
B. ubezpieczeń majątkowych
C. ubezpieczeń dobrowolnych
D. ubezpieczeń społecznych
59. Pracownik, którego wymiar urlopu wynosi 26 dni, jest zatrudniony
A. na podstawie umowy-zlecenia
B. na podstawie umowy o dzieło
C. w pełnym wymiarze czasu nie więcej niż 10 lat
D. w pełnym wymiarze czasu co najmniej 10 lat
60. Zmęczenie to
A. choroba zawodowa
B. przejściowe zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane brakiem
rezerw energetycznych
C. dyskomfort
D. przejściowe zwiększenie zdolności do pracy spowodowane nadmiarem rezerw energetycznych
112
13. Kody do rozwiązania testu w Poradniku dla
nauczyciela i propozycja oceny
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Odp. B D C B A C A A C D C B D B D B D B C B
Pkt
Nr
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Odp. B A A C D B D C C B A D B D A D B B A B
Pkt
Nr
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
Odp. C A B B B D C B A D D D C B B B A D D B
Pkt
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Ocena/Stopień
55-60
celujący
50-54
bardzo dobry
45-49
dobry
40-44
dostateczny
35-39
dopuszczający
0-34
niedostateczny
113
14. Zadania praktyczne
Proponujemy wykorzystać, jako dodatkowe tematy ćwiczeń lub zadań
domowych, zadania doskonalące umiejętności uczniów w zakresie wymagań zawodowych i edukacyjnych:
1. Opracuj biznesplan według otrzymanych założeń.
2. Sporządź plan założenia własnego przedsiębiorstwa handlowego.
3. Sporządź wniosek EDG-1 według otrzymanych założeń.
4. Wypełnij formularz ZUS ZUA według otrzymanych założeń.
5. Wypełnij formularz ZUS ZZA według otrzymanych założeń.
6. Wypełnij formularz zgłoszeniowy do stacji sanitarno-epidemiologicznej
według otrzymanych założeń.
7. Dokonaj analizy projektu umowy o kredyt bankowy.
8. Oblicz wynagrodzenie według otrzymanych założeń (umowy o pracę).
9. Oblicz podatek dochodowy według otrzymanych założeń (umowy o pracę) oraz sporządź stosowne deklaracje podatkowe.
10. Oblicz składki ZUS według otrzymanych założeń (umowy o pracę) oraz
sporządź stosowną deklarację rozliczeniową.
11. Oblicz ubezpieczenie zdrowotne według otrzymanych założeń.
12. Dokonaj analizy polisy ubezpieczeniowej.
13. Scharakteryzuj otrzymaną umowę o pracę.
14. Sporządź wykaz dokumentów osoby ubiegającej się o pracę.
15. Sporządź CV bieżące i np. z datą za 10 lat.
114
15. Bibliografia
1. Brejnak A., Metoda projektów w kształceniu zawodowym, Zeszyt nr 20
CODN, Warszawa 1994.
2. Głowacki S., Wybrane metody aktywizujące w doskonaleniu nauczycieli
przedmiotów zawodowych, Kielce 1996.
3. Goźlińska E., Słowniczek nowych terminów w praktyce szkolnej, CODN,
Warszawa 1997.
4. Francuz W.M., Dydaktyka w nowej szkole zawodowej, Wydawnictwo PK,
Kraków 2004.
5. Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe w zawodzie sprzedawca 522/01, Warszawa 2009 – Centralna Komisja Egzaminacyjna
w Warszawie oraz Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie.
6. Kielska E., Przydatek E., Przydatek J., Metody aktywizujące w nauczaniu
przedmiotów ekonomicznych. Metoda przypadków, WOM w Radomiu,
Zeszyt 61, Radom 1997/98.
7. Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką, WSiP, Warszawa 1991.
8. Ochenduszko J., Pomiar dydaktyczny w mierzeniu pracy szkoły, Materiały
dydaktyczne Niepublicznej Placówki doskonalenia nauczycieli EKO-TUR,
Warszawa 2001.
9. Podstawa programowa dla zawodu sprzedawca 522/01 zatwierdzona przez
MEN.
10. Polskie standardy kwalifikacji zawodowych. Tom 186. Monograficzna seria
wydawnicza – Biblioteka Pedagogiki Pracy. Redaktor naukowy Prof. dr hab.
Henryk Bednarczyk. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut
Badawczy w Radomiu, Warszawa 2008.
11. Program nauczania dla zawodu sprzedawca zatwierdzony do użytku szkolnego przez MEN 522[01]/ZSZ, SP/MEN/2007.02.08.
12. Reforma kształcenia zawodowego, praca zbiorowa pod redakcją E. Goźlińskiej,
CODN, Warszawa 1997.
13.Szlosek F., Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych, Radom 1995.
Wykaz literatury i przepisów należy aktualizować.
115
116

poradnik metodyczny podstaw dzialalnosci handlowej dla zasadnicz

Transkrypt

Podobne dokumenty

PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO BHP DLA

Ramowy (rozszerzony) program szkolenia

Dorota Zawadzka - ekspert z zakresu prawa pracy z wieloletnią

ZAWÓD: TECHNIK INFORMATYK

Wykaz zawodów za które może być dokonywana refundacja

ODDZIAŁ W BEŁCHATOWIE DEKLARACJA CZŁONKOWSKA

Programy Praktyk