Darowizna produktów spożywczych

Darowizna produktów spożywczych
Wpisany przez Grażyna Zaremba
Przedsiębiorcy mają wybór: skorzystać z prawa do odliczenia VAT naliczonego, czy zaliczyć
daną darowiznę w koszty uzyskania przychodu.
Od wielu lat podnoszony był problem producentów żywności związany z obowiązkiem
płacenia przez nich podatku od towarów i usług (dalej: VAT) przy przekazywaniu
towarów żywnościowych na cele charytatywne. Próby jego rozwiązania miały miejsce
przy poprzedniej nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: UVAT) z 19
września 2007 r., która weszła w życie 1 stycznia 2008 r. Wprowadzono wtedy zmiany w
zakresie naliczania VAT od darowanej żywności, umożliwiając podatnikom obniżenie
podstawy opodatkowania przez uwzględnienie wartości rynkowej przekazywanych
produktów (art. 29 ust. 10a UVAT).
Jeżeli zatem przedmiotem darowizny były np. produkty spożywcze o kończącym się terminie
przydatności do spożycia, czy też pieczywo z poprzedniego dnia, to ustalając podstawę
opodatkowania VAT na poziomie cen rynkowych można było uzyskać obniżenie kwoty podatku
należnego. Opodatkowanie darowizny nie powodowało równocześnie utraty prawa
do odliczenia podatku naliczonego związanego z wyprodukowaniem lub nabyciem
przekazanych w formie darowizny produktów. Powyższa regulacja dotyczyła wszystkich
podatników dokonujących przekazania artykułów spożywczych na cele charytatywne.
Zmiana obowiązujących przepisów jest spełnieniem postulatu zgłaszanego przez organizacje
pożytku publicznego, a także wielu przedsiębiorców. W uzasadnieniu do zmian w ustawie
wskazano, że usuwają one niepotrzebne bariery administracyjne, które karały przedsiębiorców
za chęć niesienia pomocy materialnej dla potrzebujących. Jednak przyjęte przez ustawodawcę
rozwiązanie jest selektywne i preferuje wąską grupę podatników.
1/5
Darowizna produktów spożywczych
Wpisany przez Grażyna Zaremba
W wyniku nowelizacji UVAT, od 1 stycznia 2009 r. zwolnieniem z VAT objęta jest darowizna
produktów spożywczych dokonywana przez producenta na cele charytatywne. Jednak zgodnie
z tym przepisem nie będą mogli z niego skorzystać inni podatnicy, których działalność
gospodarcza związana jest z dostawą produktów spożywczych, np. sklepy, hurtownie.
Został uchylony art. 29 ust. 10a UVAT, a dodano pkt 16 do art. 43 UVAT określający zwolnienie
dotyczące bezpłatnego przekazania (darowizny) przez producenta produktów spożywczych, z
wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów
alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość
alkoholu przekracza 0,5%.
Powyższe produkty spożywcze podlegają zwolnieniu, pod warunkiem, że są przekazywane na
rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: UoOPP.) z przeznaczeniem na cele
działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Dodatkowym wymogiem niezbędnym do skorzystania ze zwolnienia jest prowadzenie przez
producenta - darczyńcę szczegółowej dokumentacji dostawy produktów spożywczych,
potwierdzającej dokonanie tej dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego,
z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te
organizacje (art. 43 ust. 12 UoOPP).
Nie jest trudno udowodnić, że dana organizacja jest organizacją pożytku publicznego,
problemem może być sposób udokumentowania, iż produkty spożywcze przekazywane są na
2/5
Darowizna produktów spożywczych
Wpisany przez Grażyna Zaremba
cele działalności charytatywnej. Producent może określić ten cel w zawieranej z organizacją
pożytku publicznego umowie darowizny. I taka umowa powinna spełnić wymóg posiadania
przez podatnika wymaganej ustawowo dokumentacji.
Należy podkreślić fakt, iż producenci przekazujący wyroby spożywcze na cele charytatywne nie
tracą prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem towarów (usług)
wykorzystywanych do produkcji tych wyrobów spożywczych. Reguluje to przepis art. 86 ust. 8
pkt 3 UVAT, w myśl którego podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy
towarów, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 UVAT.
Na fakturze dokumentującej dostawę/darowiznę produktów spożywczych przez producenta
musi znaleźć się adnotacja o przepisie zwalniającym z VAT, np. „dostawa towarów zwolniona
na podstawie art. 43 ust 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług".
Omawiana zmiana zawarta w UVAT nie oznacza, że zmianie uległy zasady opodatkowania
darowizn dokonywanych na cele charytatywne przez podmioty inne niż producenci.
Uchylono co prawda w art. 29 UVAT ust. 10a odnoszący się bezpośrednio do darowizn
artykułów spożywczych na cele charytatywne, ale jak wielokrotnie zwracano uwagę, ust. 10
i ust. 10a w art. 29 UVAT w istocie się dublowały, nakazując stosowanie (zarówno w przypadku
darowizny na cele charytatywne, jak i na inne cele) jako podstawy opodatkowania cen
rynkowych.
3/5
Darowizna produktów spożywczych
Wpisany przez Grażyna Zaremba
Jeżeli zatem dowolny podmiot, niebędący producentem, będzie dokonywał darowizny
produktów spożywczych czy też innych towarów na cele charytatywne, będzie miał nadal prawo
do zastosowania jako podstawy opodatkowania cen rynkowych przekazywanych produktów, z
uwzględnieniem stopnia ich zużycia, terminu przydatności do spożycia, świeżości, czy też
innych okoliczności. Prawo takie daje mu art. 29 ust. 10 UVAT.
Wprowadzenie do UVAT przedstawionego rozwiązania miało zachęcić przedsiębiorców do
wspierania organizacji pożytku publicznego przez zmniejszenie obciążeń podatkowych
związanych z darowiznami na rzecz tych organizacji.
Darowizna na rzecz organizacji pożytku publicznego może być rozliczana w dwojaki sposób.
Podatnik odlicza VAT naliczony i nie płaci VAT od przekazanej darowizny, ale wydatków na
zakup/wytworzenie przedmiotu darowizny nie zalicza do kosztów uzyskania przychodu, zaś
darowiznę odlicza od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Drugi wariant to taki,
gdy podatnik odlicza VAT naliczony i nie płaci VAT od przekazanej darowizny, ale wydatki na
zakup/wytworzenie przedmiotu darowizny zalicza do kosztów uzyskania przychodu, a
darowizny nie odlicza od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Warunkiem
zastosowania tych wariantów rozliczenia jest spełnienie przesłanek zwolnienia darowizny z
VAT.
Ponieważ przedsiębiorcy mają wybór, czy skorzystać z prawa do odliczenia VAT naliczonego,
czy też zaliczyć daną darowiznę w koszty uzyskania przychodu, dlatego odpowiednie zmiany
zostały wprowadzone również w ustawach o podatku dochodowym. Zgodnie z nimi do kosztów
uzyskania przychodów można zaliczyć koszty wytworzonych lub cenę nabycia produktów
spożywczych przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem
wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
4/5
Darowizna produktów spożywczych
Wpisany przez Grażyna Zaremba
Inne zasady rozliczenia obowiązują podatników dokonujących darowizny na rzecz organizacji
działającej w sferze pożytku publicznego, ale nie posiadającej statusu organizacji pożytku
publicznego. Jeżeli podatnik VAT naliczony przy zakupie/wytworzeniu odliczy, to darowizna
podlega opodatkowaniu VAT wg stawki właściwej dla przedmiotu darowizny. Wydatki na
zakup/wytworzenie przedmiotu darowizny nie stanowią kosztów uzyskania przychodu, a
darowizna brutto podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.
Cel wprowadzenia zwolnienia od VAT dla produktów spożywczych przekazywanych przez
producentów organizacjom pożytku publicznego jest niewątpliwie szczytny. Jest to jednak
rozwiązanie sprzeczne z obowiązującą w zakresie VAT Dyrektywą 2006/112, która dopuszcza
stosowanie zwolnień od VAT wyłącznie w określonych sytuacjach, wśród których nie
uwzględniono jednak przekazania darowizny organizacjom prowadzącym działalność
charytatywną. Jednak preferencje w tym zakresie stosują również inne państwa będące
członkami Unii Europejskiej.
5/5