Collegium Columbinum Kraków 2012

BIBLIOTEKA TRADYCJI
nr CVII
'••'-•
V--1
:
•i.:
-.
, r
•.-.V 1 1
Collegium Columbinum
Kraków 2012
:^-
Spis treści
Słowo wstępne
17
Część I
29
Peryferia i konteksty
31
Stan badań
Znikomość źródeł
Charakter dawnych źródeł
Literatura a tekstowygaydar
Homoseksualna polityka historyczna
Potencjalne ryzyko nadinterpretacji
Samoświadomość, tożsamość i metodologia
Odmieńcy?
Język
Historia polskiej homoseksuainości ?
Aneks
31
36
72
78
92
105
118
138
150
160
169
Część I I
173
Tekstowe reprezentacje homoseksuainości staropolskiej
Uwagi
Reprezentacje pozytywne
Reprezentacje neutralne
Reprezentacje negatywne
175
175
176
182
187
HOMOSEKSUALNOŚĆ STAROPOLSKA
Część III. Antologia
239
Wstęp
241
Teksty źródłowe
243
I. Staropolskie przekłady Biblii
243
Wulgata
244
Polskie przekłady pełne
247
Biblia Królowej Zofii (Szaroszpatacka)
247
Biblia Leopolity i Nowy Testament Scharffenberga
248
Biblia Brzeska
252
Biblia Nieświeska
255
Biblia Jakuba Wujka
258
Biblia Gdańska i Nowy Testament Gdański
264
Przekłady Nowego Testamentu
268
Nowy Testament Stanisława Murzynowskiego
268
Nowy Testament Szymona Budnego
270
Nowy Testament Marcina Czechowica
271
Nowy Testament Walentego Smalcjusza
273
II. Akta sądowe i piśmiennictwo o charakterze prawnym
274
Groicki Bartłomiej, Postępek sądów około karania na gardle 274
Marcin Gołek i Wojciech ze Sromotki
275
Michał Kucharczyk
277
Agnieszka Kuśnierczanka
277
Elżbieta Petroselinówna
278
Lorentz-Gottlieb Schiitz
278
Wojciech Skwarski z Poznania
280
Mikołaj Turkowiecki
282
III. Piśmiennictwo staropolskie
283
A. Jednoznaczne wzmianki, wyraźne aluzje,
ewidentne przypadki cenzury
283
Czechowicz Jakub, Praktyka kryminalna, to jest wzór
rozumnego i porządnego spraw kryminalnych sądzenia
283
Długosz Jan, Polonorum adolescentum in Warnensi
pugna a Turcis captorum egregium et rarumfacinus
286
Exorbitantie ad correctum Seymu Anni 1672
288
Gdacjusz Adam, Dyszkurs o grzechach szóstego przykazania
Bożego
289
Gdacjusz Adam, Kontynuacyja albo Kończenie Dyszkursu
o grzechach szóstego przykazania Bożego
292
Spis treści
Gilowski Paweł, Wykład katechizmu Kościoła
krześcijańskiego
292
Gonzalez de Santalla Tirso, Rekoprowadzenie
do nawrócenia Mahometanów
2.9A
Górnicki Łukasz, Dworzanin polski
295
Jonston Johannes, Polymathiaephilologicae, Seu Totius
rerum Universitatis ad suos ordines revocatae Adumbratio
301
Kausch Johann Joseph, Nachrichten uber Polen
304
Kitowicz Jędrzej, Opis obyczajów zapanowania Augusta III 305
Kitowicz Jędrzej, Pamiętniki, czyli Historia polska
306
Knapiusz Grzegorz, Thesauri Polonolatinograeci Tomus I
(Sodomczyk, Sodomia)
308
Knapiusz Grzegorz, Thesauri Polonolatinograeci
Gregorii Cnapii e Societate Iesu tomus tertius continens
Adagia Polonica
313
Kochanowski Jan, Broda {Fragmenta XXXII)
316
Kochanowski Jan, Elegia I, VII
317
Kochanowski Jan, O Pelopie {Fraszki II 92)
318
Komoniecki Andrzej, Chronografia albo Dziejopis żywiecki 320
Kromer Marcin, Polonia, sive de origine et rebus gestis
PolonorumlibriXXX
321
Krzycki Andrzej (Corpus Cricianum), In eundem Zambocki
(LiberIV,IX)
322
Krzycki Andrzej {Corpus Cricianum), In ąuendam
puerarium {CarminaamatoriaXLV)
322
Krzycki Andrzej {Corpus Cricianum), In Zachariam,
episcopum Gardiensem, legatum Leonis Papae X
(LiberIV,XLIV)
323
Krzycki Andrzej {Corpus Cricianum), Piso in imaginem
Lucretiae lasciuius depictam, apud Cricium inventam
oraz Criciuspro Lucretia Pisoni {Carmina amatoria IV-V)
323
Krzycki Andrzej {Corpus Cricianum), Meretrix
in ąuendam iuvenem cinaedum oraz In ąuendam
326
Laboureur (le) Jean, Relation du voyage de la Royne
de Pologne
327
Lafontaine (de) Franz Leopold, Chiriurgisch-medicinische
Abhandlungen
328
Lubieniecki Stanislaus, Compendium Yeritatis Primaevae
328
10
HOMOSEKSUALNOŚĆ STAROPOLSKA
Matuszewicz Marcin, Diariusz życia mego
331
Modzelewski Michał, Wrażenia z podróży po Radomskiem 332
Niemcewicz Julian Ursyn, Pamiętniki czasów moich
333
Niemcewicz Julian Ursyn, Zbiór pamiętników
historycznych o dawnej PoIszczę
324
Opaliński Krzysztof, Satyra 11. Na złe ćwiczenie
i rozpasaną edukacyją młodzi
335
Pikulski Gaudenty, Panis ąuotidianus iuventutis sacrae
336
Potocki Wacław, Rozum na złe obrócony
337
Radziwiłł Albrycht Stanisław, Memoriałe rerum gestarum
in Polonia 1632-1656
339
Respons Xa Bernicza dojimci Xa Biskupa Kujawskiego
340
Ricaut Paul, Monarchia turecka opisana przez Ricota
sekretarza posła angielskiego
341
Sprawa wielkiego kniazia moskiewskiego
344
Stanisław ze Skarbimierza, Sermones sapientiales
344
Starowolski Szymon, Declamatio contra obtrectatores
Poloniae
346
Szymonowie Szymon, Sielanka pierwsza. Dafnis
346
Trepka Walerian Nekanda, Liber generationis
plebeanorum {Liber chamorum), hasło 539
349
Twardowski Samuel, Przeważna legacyja Krzysztofa
Zbaraskiego od Zygmunta III do Sułtana Mustafy
350
Uskarżanie się wydanej za mąż damy a w swoim
żądaniu omyłonym
351
Wargocki Andrzej, Apołogiaprzeciwko Luteranom
352
Wielkie zwierciadło przykładów
354
[ Wróć żonę, oddaj berło, a sam pod Wiśniowcem...]
355
Zdanie o kandydatach
356
Zimorowic Józef Bartłomiej, Sielanka dwanasta. Zezuli syn 357
Zygrowiuszjan, Papopompe
360
B. Materiały niejasne i dyskusyjne
365
Czechowic Marcin, Epistomium na Wędzidło
365
Długosz Jan, Posnania in adventu Casimiri tota conflagrat,
et diripitur a propriis
366
Długosz Jan, Wladislaus Rexputabatur ipse eladi apud
Warnam praebuisse occasionem,facinore pessimo iram
Divinam in seprovocans
367
Spis treści
11
Frowinus z Krakowa, Antigameratus
370
Kochanowski Jan, Ad Yenerem. Ode IX
373
Krzycki Andrzej {Corpus Cricianum), AdDantiscum
de amore suo {Carmina amatoria XXX)
378
List szlachcica mazowieckiego z 1697 roku (odpis)
379
Najstarsze statuty synodalne krakowskie biskupa Nankera
z 2 października 1320 r.
380
Oloch (Mistrz), De curiae miseria
381
Trepka Walerian Nekanda, Liber generationis plebeanorum
{„Liber chamorum"), hasło 4
383
Trepka Walerian Nekanda, Liber generationis plebeanorum
{„Liber chamorum"), hasło 1947
384
Wincenty (Mistrz) zw. Kadłubek, Magistri Vincentii
dicti Kadłubek Chronica Polonorum
385
C. Nieporozumienia i nadinterpretacje
387
Długosz Jan, Boleslao victoria elato et in libidinesprolapso... 387
Kochanowski Jan, Gadka {Fraszki III 78)
389
Krowicki Marcin, Obrona nauki prawdziwej i wiary
sta rodawn ej krześcijańskiej
390
Krzycki Andrzej, Ksiądz do biskupa
{Carmina amatoria XXVI), przeł. A. Czyż
391
Orzelski Swiętosław, Interregni Poloniae libros 1572-1576 392
Opracowania - omówienia i cytaty
394
Besala Jerzy, Tajemnicze dzieje Polski
394
Biedroń Robert, Historia homoseksuainości w Polsce
395
Bockenheim Krystyna, Dworek, kontusz, karabela
395
Boczkowski Krzysztof, Homoseksualizm
397
Bogucka Maria, Obyczaje staropolskie w XVI-XVII wieku
399
Borkowska Urszula, Treści ideowe w dziełach Jana Długosza 400
Briickner Aleksander, Nowe przyczynki do dzieł
Jana Kochano wskiego
401
Bystroń Jan Stanisław, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce.
WiekXVI-XVIII
402
Chemperek Dariusz, Miłość i erotyzm w cyklach
sielankowych pierwszej polowy XVII wieku
403
Czamańska Ilona, Wiśniowieccy. Monografia rodu
403
Czarnowus Anna, Fayre Fannand Fax Unbefoldes
His Schulderes
404
12
HOMOSEKSUALNOŚĆ STAROPOLSKA
Czyż Antoni, Ciemna brama. Krzyckiego poezja
pornograficzna
406
Derdziuk Andrzej, Grzech w XVIII wieku. Nurty polskiej
teologii moralnej
407
Eder Maciej, O słownikach osobliwych, czyli przyczynek
do sarmackiej leksykografii
408
Eder Maciej, Wojtkowska-Maksymik Marta, Platońskie
i neoplatońskie konteksty humanitas w literaturze polskiej
XVI-XVII1wieku
409
Farlough Stephen, Inna miłość. Opowieści o znanych
i nieznanych homoseksualistach
410
Fijałkowski Paweł, Homoseksualizm. Wykroczenie transgresja - akceptacja
411
Frejlich Kamil, Grzechy seksualne w świetle kwestii
i dyskursów Adama Gdacjusza
414
Gallewicz Anna, Dworzanin polski ijego włoski
pierwowzór. Studium adaptacji
415
Giedroyć Franciszek, Rys historyczny Szpitala św. Łazarza
w Warszawie
416
Grzybowski Stanisław, Henryk Walezy
417
Jasienica Paweł, Rzeczpospolita Obojga Narodów
419
Jurek Tomasz, Fryzura narodowa średniowiecznych
Polaków
420
Kaczor Dariusz, Przestępczość kryminalna i wymiar
sprawiedliwości w Gdańsku w XVI-XVIII wieku
420
Kaleta Roman, Oświeceni i sentymentalni. Studia
nad literaturą i życiem w Polsce w okresie trzech rozbiorów 421
Kaleta Roman, Sensacje z dawnych lat
ATb
Kamler Marcin, Złoczyńcy. Przestępczość w Koronie
w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII wieku
(w świetle ksiąg sądowych miejskich)
425
Kot Stanisław, Świadomość narodowa w Polsce
wieku XV-XVII
426
Kracik Jan, Rożek Michał, Hultaje, złoczyńcy,
wszetecznice w dawnym Krakowie. O marginesie
społecznym XVI-XVIII w.
427
Krawiec Adam, Seksualność w średniowiecznej Polsce
AX7
Kuchowicz Zbigniew, Człowiek polskiego baroku
430
Spis treści
Kuchowicz Zbigniew, Miłość staropolska. Wzory uczuciowość - obyczaje erotyczne XVI-XVIII wieku
Kuchowicz Zbigniew, Obyczaje staropolskie
XVII-XVIII wieku
Lisak Agnieszka, Miłość staropolska. Obyczaje,
intrygi, skandale
Łukaszewicz Józef, Dzieje Kościołów wyznania hełweckiego
w dawnej Małej Polsce
Nastulczyk Tomasz, Oczko Piotr, Homoseksualność
a grzech sodomski. Z leksykalnych problemów badań
nad homoseksualnością staropolską
Nastulczyk Tomasz, Oczko Piotr,... iż ten zły zwyczaj
do nas nie przyszedł... Reprezentacje homoseksuainości
w piśmiennictwie staropolskim
Niektóre instytucje polskiego prawa XVI stulecia.
Według Bartosza [!] Groickiego
Oczko Piotr, Dlaczego nie chcę pisać o staropolskich
samcołożnikach? Przyczynek do „archeologii"gay studies
w Polsce
Olejnik Karol, -Władysław III Warneńczyk (1424-1444)
Orkisz Józef, Historya chorób wenerycznych w Polsce
z czasów króla Stanisława
Pankowski Marian, Polska poezja nieokrzesana
(próba określenia zjawiska)
Partyka Joanna, „Niewstyd, sprośność i rozpusta",
czyli krytyka „wszeteczeństwa" w tekstach staropolskich
moralistów
Pelc Janusz, Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze
polskiej
Pelc Janusz, Wstęp [w:] Szymonowie Szymon, Sielanki
ipozostałe wiersze polskie
Pilaszek Małgorzata, Procesy o czary w Polsce w wiekach
XVXVIII
Piwarski Kazimierz, KrólewiczJakób [!] Sobieski w Oławie
Przyboś Adam, Konfederacja gołąbska
Przyboś Adam, Michał Kory but Wiśniowiecki 1640-1673
Putek Józef, Mroki średniowiecza. Obyczaje. Przesądy.
' Fanatyzm. Okrucieństwa i ucisk społeczny w Polsce
13
435
437
439
443
444
444
445
445
445
446
447
447
448
450
451
451
453
454
454
14
HOMOSEKSUALNOŚĆ STAROPOLSKA
Rozbiór krytyczny „Annalium Poloniae"Jana Długosza
z lat 1385-1444
455
Rudzki Edward, Polskie królowe. Żony Piastów i Jagiellonów 456
Segel Harold B., Renaissance Culture in Poland.
The Rise ofHumanism, 1470-1543
456
Skrzypietz Aleksandra, Królewscy synowie —Jakub,
Aleksander i Konstanty Sobiescy
458
Skwierczyński Krzysztof, Mury Sodomy. Piotra Damianiego
„Księga Gomory" i walka z sodomią wśród kleru
459
Stanley John D., Constructing a Narrative: The History
of Homosexuality in Poland
460
Stomma Ludwik, Życie seksualne królów Polski
i inne smakowitości
462
Tazbir Janusz, Dewiacje obyczajowe
463
Tazbir Janusz, Henryk Walezy
469
Tokarska-Bakir Joanna, Legendy o krwi.
Antropologia przesądu
470
Urbański Piotr, „Zakazana przyjaźń" w poezji
nowołacińskiej
471
Wachholz Leon, Obojnakprzed sądem w Kazimierzu
R.P. 1561. Przyczynek do dziejów obojnactwa
473
Wajsblum Marek, Ex regestro arianismi. Szkice z dziejów
upadku protestantyzmu w Małopołsce
477
Warylewski Jarosław, Tortury
'
480
Wiesiołowski Jacek, Ubiór i moda
481
Wiślicz Tomasz, Z zagadnień obyczajowości seksualnej
chłopów w Polsce XVI-XVII1wieku. Przyzwolenie
i penalizacja
481
Wojtowicz Witold, Szkice o poezji obscenicznej i satyrycznej
Andrzeja Krzyckiego
•
482
Wyrobisz Andrzej, Ludzie polskiego baroku
485
Wyrobisz Andrzej, Tolerancja, nietolerancja i przesądy
w Europie średniowiecznej i nowożytnej. Badania nad historią
homoseksualizmu, stosunkiem społeczeństwa
do homoseksualistów i udziałem homoseksualistów w kulturze 489
Zaremska Hanna, Grzech i występek: normy i praktyka
moralności społecznej
490
Spis treści
Posłowie
English Summary
Spis ilustracji
Bibliografia
Skorowidz nazwisk
Spis publikacji Collegium Columbinum
15
493
495
499
503
529
LXXXII