Wykład 3

CZYNNIKI PRODUKCJI
PRACA
 Praca
 działalność ludzka każdego rodzaju: fizyczną i umysłową,
 Kapitał
 Ziemia
 Innowacje
 Wiedza
wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną.
Praca to ludzki wysiłek fizyczny lub umysłowy włożony w tworzenie
dóbr.
Ilość dostępnej pracy zależy od:
 liczebności populacji,
 udziału w całej populacji tych, którzy mogą i chcą pracować (siły
roboczej),
 przeciętnej ilości godzin przepracowanych przez zatrudnionych w
danej jednostce czasu (tydzień roboczy, miesiąc roboczy, dzień
roboczy, roboczogodzina)
 Zarządzanie
MIERNIK PRACY
ZIEMIA
 Efektywność (produktywność, wydajność) -
 wszelkie dary natury, które są osiągalne dla ludzi, czyli gleby,
ilość lub wartość produkcji wytworzonej:


w ciągu jednej roboczogodziny lub
w przeliczeniu na jednego zatrudnionego.
minerały, lasy, wody oraz wszystkie zawarte w nich dostępne w
badanym okresie bogactwa.
Ilość dostępnej ziemi:
 72% ziemskiej powierzchni pokrywają oceany,
 większa część lądów nie nadaje się do wykorzystania przez człowieka,
 pokłady kopalin są ściśle ograniczone, zarówno z punktu widzenia ich
eksploatacji, jak i możliwości odkrywania nowych; zużywamy coraz
większe ich ilości, podczas gdy stojące do naszej dyspozycji ilości
pozostają w zasadzie niezmienione, a większość surowców jest
nieodnawialna,
 ziemia i istnienie dóbr wolnych oraz różnego rodzaju surowców nie
jest zasługą człowieka, ale ziemia, pochodzące z niej produkty i
surowce są zawsze czyjąś własnością - za uzyskanie prawa do jej
użytkowania lub prawa do użytkowania otrzymywanych z niej
produktów i surowców trzeba właścicielom zapłacić odpowiednie
wynagrodzenie (rentę).
KAPITAŁ
CECHY CZYNNIKÓW
PRODUKCJI
 zasób środków pieniężnych (kapitał pieniężny) i rzeczowych (kapitał
 komplementarność (wzajemnie uzupełnianie się) - często
rzeczowy), który może być wykorzystany jako czynnik wytwórczy w procesie
produkcyjnym.
Rodzaje kapitału
 kapitał trwały składający się z rzeczy zużywających się stopniowo w procesie
produkcji ale nie zmieniających swej postaci fizycznej. Przykładem mogą być
maszyny, budowle, urządzenia .
 kapitał obrotowy, czyli dobra i usługi nie tylko zużywające się w procesie
produkcyjnym, ale również zmieniające swoją postać. Jedną z pozycji w
kapitale zmiennym zajmują będące w dyspozycji firmy środki finansowe.
Rozmiary kapitału
 Rozmiary zasobu kapitału wyznaczają granicę możliwej w danym okresie
produkcji wszelkiego rodzaju dóbr.
 Ilość dóbr kapitałowych uzależniona jest od tego, z jakiej ilości dóbr
zaspakajających bezpośrednio potrzeby społeczeństwo jest skłonne
zrezygnować (zależy od tego w jakim stopniu, ludzie skłonni są zrezygnować
z konsumpcji bieżącej na rzecz konsumpcji przyszłej).
obejmuje całą grupę czynników produkcji np. maszyna nie
będzie działała bez miejsca lokalizacji, człowieka i
dopływu energii,
 substytucyjność (zastępowalność) - możliwość substytucji
rośnie w miarę wydłużania czasu analizy, w krótkim
okresie substytucyjność można rozpatrywać wyłącznie w
warunkach istniejącej techniki, w długim okresie zmienia
się jednak poziom wiedzy technicznej i technologicznej,
 odpłatność - ich użytkowanie przynosi dochód
właścicielowi.
1
DOCHÓD Z CZYNNIKÓW
PRODUKCJI wg A. SMITHA
POTRZEBA LUDZKA
 stan psychofizyczny człowieka,
 PRACA
 PŁACA
 ZIEMIA
 RENTA
 KAPITAŁ PIENIĘŻNY
 PROCENT
 KAPITAŁ RZECZOWY
 ZYSK
 subiektywne poczucie braku lub pożądanie
jakiegoś dobra lub stanu
TEORIA POTRZEB CARLA
MENGERA
POTRZEBY KONSUMPCYJNE
 wywodzą się z pierwotnych popędów i pożądań
 wyzwalający aktywność gospodarczą stan
 ich zaspokojenie stanowi cel ostateczny
 potrzeby indywidualne przekształcają się w
potrzeby wspólnot
konieczności posiadania, użytkowania produktów
wynikający z osiągniętego poziomu rozwoju
środowiska człowieka oraz jego wymogów jako
struktury psychofizycznej
ŚRODKI ZASPOKAJANIA
POTRZEB (DOBRA)
SPOSOBY ZASPOKAJANIA
POTRZEB
 przedmioty materialne zużywające się w trakcie
 ogół zachowań i działań zmierzających do
konsumpcji
 przedmioty materialne o znaczeniu symbolicznym
(cechą główna jest ich umowna wartość, która
została przyjęta przez ludzi), o ich wartości
decydują cechy niematerialne
 niematerialne wartości społeczne i kulturowe
(wiedza, poczucie bezpieczeństwa)
 czynności czyli świadczenie usług
zdobycia środków zaspokajających potrzeby oraz
sposoby obchodzenia się z tymi środkami:
zachowanie konsumpcyjne na rynku (zachowanie
nabywców);
 zachowanie konsumentów w gospodarstwach
domowych (co konsumenci robią z kupionymi
rzeczami).

2
ŹRÓDŁA POTRZEB
ŹRÓDŁA POTRZEB
 organizm ludzki będący źródłem potrzeb
 warunki klimatyczne stanowiące element
KLASYFIKACJA POTRZEB WG
ABRAHAMA MASLOWA
RODZAJE POTRZEB
 fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi
 przymus zaspokojenia:
pierwszego rzędu (podstawowych) czyli
takich, bez których utrzymanie życia jest
niemożliwe (jedzenie, sen);
 osobowość - potrzeby wyższego rzędu –
takie których zaspokojenie dotyczy np.
wszelkich rozrywek (zakup książek);




potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania
człowieka.
bezpieczeństwa - nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki
okazują się mało przydatne,
przynależności - usiłowanie przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i
obcości, tendencja do nawiązywania bliskich intymnych stosunków,
uczestnictwa w życiu grupy,
szacunku i uznania - we własnych oczach i w oczach innych ludzi;
pragnienie potęgi, wyczynu i wolności, potrzeba respektu i uznania ze strony
innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na
siebie uwagi.
potrzeby samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju
swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych
lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb:


estetyczne (potrzeba harmonii i piękna),
poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości)
CECHY POTRZEB
zróżnicowanie,
ilościowa nieograniczoność i stałe odradzanie się,
zmienność
społeczne uwarunkowanie - ludzie oceniając poziom swych potrzeb
czynią to nie na podstawie poziomu względnego, a więc w porównaniu
do innej grupy społecznej,
 pojemnościowa ograniczoność potrzeb - na zaspokojenie każdej
potrzeby wystarcza tylko pewna ilość danego dobra; w miarę
zaspokajania danej potrzeby określonym dobrem lub dobrem
podobnym powinna słabnąć siła odczuwania tej potrzeby, aż wreszcie
dochodzimy do stanu nasycenia; im bardziej naturalna (fizjologiczna)
jest dana potrzeba tym wyraźniejsza jest granica jej zaspokojenia.




środowiska przyrodniczego i stwarzają potrzebę
odzieży (np. obuwie);
 działalność gospodarcza – gospodarowanie jest
źródłem różnorodnych potrzeb w sferze produkcji,
wymiany, podziału a nawet konsumpcji;
 życie społeczne – źródło najliczniejszych potrzeb,
wynikających z nawiązywania między ludźmi
różnorakich stosunków: prawnych, towarzyskich,
politycznych.
potrzeby biologiczne, które muszą być zaspokojone,
potrzeby kulturalne, które mogą ale nie muszą być zaspakajane,
 potrzeby niezbędne,
 potrzeby luksusowe,
 sposób zaspokojenia:
 jednorazowe,
 ciągłe,
 podmiot:
 jednostki,
 zbiorowe,
 źródło:
 konsumpcyjne,
 inwestycyjne,


CECHY POTRZEB
PODSTAWOWYCH
 komplementarne - dla prawidłowego
funkcjonowania muszą być zaspokojone
wszystkie,
 środki zaspokojenia są wobec siebie
konkurencyjne (substytucyjne),
 słaba reakcja na informację,
 niska elastyczność dochodowa, cenowa wydatków
na dobra i usługi zaspokajające te potrzeby
3
CECHY POTRZEB WYŻSZEGO
RZĘDU
TEORIA DÓBR CARLA
MENGERA
 warunek konieczny - występowanie nadwyżki




dochodu, występowanie czasu wolnego
 nie są wrodzone,
 nabywane na skutek oddziaływania środowiska,
informacji, reklamy,
 silnie reagują na informacje,
 wtórne - dzięki temu jest możliwe ich wywołanie
 są konkurencyjne względem siebie - możemy
zrezygnować z jednej potrzeby na rzecz innej
jeżeli u człowieka istnieje wiedza o potrzebie
jeżeli rzecz obiektywnie jest w stanie zaspokoić potrzebę
jeżeli człowiek wie, że rzecz zaspokaja potrzebę
jeżeli rzecz jest dostępna
jest dobrem
 dobra gospodarcze można dzielić ze względu na odległość
od aktu zaspokojenia potrzeb – pierwszego rzędu –
bezpośrednio zaspokajające potrzeby, drugiego – to z
którego można uzyskać dobro pierwszego rzędu
4