Pracownik samorządowy ma Wyłącznie urzędnicy prawo* do

06-02-RZ-1-F-007-KO
◊ rp .pl
nowe przepisy
Piątek | 6 lutego 2009
Wcześniejsze emerytury już niedostępne
dla mianowanych samorządowców
WIEK EMERYTALNY | Pracownicy, którzy mogli
do końca ubiegłego roku szybciej przejść na wcześniejszą
emeryturę, stracili to uprawnienie. Za to wszyscy
muszą podnosić swoje kwalifikacje zawodowe
JADWIGA SZTABIŃSKA
Katalog praw i obowiązków
pracownika samorządowego
nie jest taki sam jak do 31 grudnia 2008 r. Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223,
poz. 1458, dalej nowa ustawa)
wprowadziła modyfikacje. I to
nie tylko kosmetyczne.
# Bez wcześniejszej
emerytury
# W nowej ustawie nie ma odpowiednika art. 23 ustawy z
1990 r. Ten przepis pozwalał
samorządowym pracownikom mianowanym przechodzić na emeryturę wcześniej
niż w powszechnym wieku
emerytalnym. Stanowił, że
pełna emerytura przysługiwała osobom urodzonym
przed 1 stycznia 1949 r., tj.
mężczyźnie, który ukończył
60 lat, i kobiecie – 55 lat, jeśli
mieli wymagany staż pracy a
zakończenie aktywności zawodowej następowało w
związku z tym, że:
∑ urząd (jednostka) jest likwi# dowany lub reorganizowany i
nie ma możliwości dalszego
zatrudnienia,
∑ pracownik nie z własnej winy
# utracił uprawnienia do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, a urząd nie
dysponuje stanowiskiem, na
które mógłby go przenieść,
∑ pracownik utracił na trwałe
# zdolności fizyczne lub psychiczne do zajmowania określonego stanowiska, co zostało potwierdzone przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a urząd
nie ma stanowiska, na które
mógłby go przenieść; zasada
ta nie dotyczyła pracowników, którzy odmówili przyjęcia proponowanego stanowiska.
Dziś te przyczyny mogą
stanowić uzasadnienie wypowiedzenia (por. art. 55 ust. 1
pkt 1 – 3). Jednak żaden przepis nie uprawnia mianowanych do wcześniejszej emerytury. Zatem wszyscy zatrudnieni w jednostkach samorządowych przechodzą na
świadczenia emerytalne według zasad określonych w
ustawie 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z FUS
(DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353
ze zm.).
# O składnikach wynagrodzeń pracowników samorządowych oraz kompetencjach
do wydania przepisów wykonawczych do nowej ustawy pisaliśmy w DF 10 grudnia 2008 r.
(„Nie będzie już stosunku pracy z mianowania u samorządowców”). Szerzej na ten temat napiszemy, gdy zostaną
wydane nowe rozporządzenia
Rady Ministrów, co musi nastąpić do 30 czerwca br.
Powszechne normy
czasu pracy
# Nie tylko art. 23 ustawy z
1990 r. nie znalazł się w nowej
ustawie. Nie ma w niej też norm
czasu pracy pracowników samorządowych. A poprzednio
obowiązywała zasada, że ich
czas pracy nie może przekraczać 40 godzin na tydzień i
ośmiu godzin na dobę. Skoro
nie ma, to obowiązują powszechne reguły, określone w
kodeksie pracy (por. art. 43
ust. 1 nowej ustawy). Zatem norma dobowa nie może przekraczać ośmiu godzin, przy czym
doba jest liczona jako 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 129 § 1 i art. 128 § 3
pkt 1 k.p.).
# Z kolei tygodniowa to przeciętnie 40 godzin w przeciętnie
pięciodniowym tygodniu pracy
w przyjętym okresie rozliczeniowym. Przy czym tydzień należy rozumieć jako siedem kolejnych dni, zaczynając od
pierwszego dnia okresu rozliczeniowego (art. 129 § 1 i art. 128
§ 3 pkt 2 k.p.).
# Do końca ub.r. praca w godzinach nadliczbowych, w nocy
oraz w niedziele i święta mogła
być świadczona przez pracowników mianowanych według
reguł dla pracowników urzędów państwowych, natomiast
pozostałych – według kodeksu
pracy.
# Dziś art. 42 ust. 2 – 4 nowej
ustawy reguluje tę kwestię jednolicie dla wszystkich zatrudnionych w samorządach. I tak:
∑ może być wykonywana na
# podstawie polecenia przeło-
> JAKIE SĄ PRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW SAMORZĄDOWYCH
Pracownik samorządowy ma
prawo* do:
obowiązek:
wynagrodzenia stosownego do zajmowanego dbać o wykonywanie zadań publicznych oraz
stanowiska i posiadanych kwalifikacji
o środki publiczne, z uwzględnieniem
interesu publicznego oraz indywidualnych
interesów obywateli
należności w związku z odbytą
przestrzegać Konstytucji RP
podróżą służbową
i innych przepisów prawa
urlopu wypoczynkowego,
wykonywać zadania sumiennie,
urlopów rodzicielskich, bezpłatnych
sprawnie i bezstronnie
i tzw. okolicznościowych
szacunku dla swojej godności
i dóbr osobistych (art. 111 k.p.)
równego traktowania w pracy (art. 112 k.p.)
bycia niedyskryminowanym
w zatrudnieniu (art. 113 k.p.)
bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy (art. 15 k.p.)
korzystania z oferty pracodawcy w zakresie
zaspokajania potrzeb bytowych, socjalnych
i kulturalnych pracowników (art. 16 k.p.)
udzielać informacji organom, instytucjom
i osobom fizycznym oraz udostępniać
dokumenty znajdujące się w posiadaniu
jednostki, w której pracownik jest
zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania
dochować tajemnicy ustawowo chronionej
zachować uprzejmość i życzliwość
w kontaktach z obywatelami,
zwierzchnikami, podwładnymi
oraz współpracownikami
zachowywać się z godnością
w miejscu pracy i poza nim
stale podnosić umiejętności
i kwalifikacje zawodowe
Wyłącznie urzędnicy
są zobowiązani:
złożyć ślubowanie przed przystąpieniem
do wykonywania obowiązków służbowych
(odmowa jest równoznaczna
z wygaśnięciem stosunku pracy)
poddawać się ocenom okresowym
nie łamać zakazu wykonywania zajęć
sprzecznych z obowiązkami lub mogących
wywołać podejrzenie o stronniczość
lub interesowność
składać oświadczenia majątkowe
i o działalności gospodarczej
wykonywać polecenia przełożonych,
jeśli są zgodne z prawem i nie prowadzą
do popełnienia przestępstwa, wykroczenia
lub poważnych strat
* Nowa ustawa skupia się w kwestii uprawnień na wynagrodzeniach, ale katalog praw jest szerszy wskutek odesłania
do kodeksu pracy (art. 43 ust. 1 nowej ustawy).
żonego, jeśli wymagają tego
potrzeby jednostki,
∑ nie wolno do niej skierować
# kobiet w ciąży, a pracowników samorządowych sprawujących pieczę nad osobami
wymagającymi stałej opieki
lub opiekujących się dziećmi
w wieku do ośmiu lat – tylko
za ich zgodą,
∑ w zamian za pracę w nadgodzi# nach pracownik może otrzymać albo wynagrodzenie, albo
czas wolny – według jego wyboru, a jeśli wybierze wolne, to
może być udzielone w dni poprzedzające jego urlop wypoczynkowy lub następujące po
jego zakończeniu.
Podwładny
musi się szkolić…
# Zupełną nowością jest nałożenie na pracowników samorządowych obowiązku stałego
podnoszenia umiejętności i
kwalifikacji zawodowych (art.
24 ust. 2 pkt 7 nowej ustawy).
Nie jest to już więc możliwość,
jak było po rządami poprzedniej ustawy, z jakiej wolno skorzystać pracownikom spoza
budżetówki, jeśli chcą się liczyć
na rynku pracy. Teraz to obowiązek, z którego zatrudnieni
w jednostkach samorządowych mogą być rozliczani. Aby
go wykonać, muszą uczestniczyć w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji
zawodowych, szkoleniach, kursach, seminariach itp.
# Skoro pracownikom przybył
taki obowiązek, to i zatrudniającym ich pracodawcom również. Ktoś przecież musi sfinansować stałe dokształcanie i doskonalenie umiejętności. Należy to właśnie do pracodawców
samorządowych. W swoich
planach finansowych muszą
zapewniać środki na ten cel
(art. 29 ust. 2 nowej ustawy).
# …i wykonywać polecenia
# Nie jest niczym nowym to, że
pracownik samorządowy musi
wykonywać sumiennie i starannie polecenia przełożonych. Ale od 1 stycznia br. nieco inaczej ma się zachowywać,
gdy jest przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem.
Najpierw informuje o tym na
piśmie swojego bezpośredniego przełożonego. Przystępuje
do jego wykonania, jeśli otrzyma pisemne potwierdzenie, że
ma to zrobić. Ale jednocześnie
zawiadamia kierownika jednostki, że realizuje polecenie,
co do którego ma wątpliwości
(dotychczas zgłaszał zastrzeżenia odpowiednio do: wójta,
burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa albo kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej). W identyczny sposób ma działać, gdy polecenie
ma objawy pomyłki – to nowe
rozwiązanie, niestosowane w
poprzednim stanie prawnym
(art. 25 ust. 2 nowej ustawy).
# Do 31 grudnia 2008 r. pracownikowi samorządowemu
nie wolno było wykonywać poleceń, których realizacja według jego przekonania stanowiłaby przestępstwo lub groziłaby niepowetowanymi stratami. Dziś ten zakaz również
obowiązuje, ale został poszerzony. Pracownik nie powinien
bowiem wykonywać także takiego polecenia, co do którego
jest przekonany, że prowadziłoby do popełnienia wykroczenia. Nowością jest też ustawowe zobowiązanie pracownika, aby niezwłocznie poinformował kierownika jednostki, w
której jest zatrudniony, że nie
wykonuje danego polecenia i
dlaczego.
# Oświadczenia
składają urzędnicy
# Do czasu wejścia w życie nowej ustawy oświadczenia majątkowe i o prowadzonej działalności gospodarczej musieli
składać wszyscy pracownicy
samorządowi. Teraz wymóg
ten dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych na stanowiskach
urzędniczych, w tym kierowniczych, oraz doradców i asystentów (art. 31 – 34 nowej
ustawy). Majątkowe mają
przedłożyć, jeśli zażąda tego
osoba upoważniona do dokonywania czynności z zakresu
prawa pracy (por. art. 7 nowej
ustawy). Analizy zawartych tu
danych dokonuje kierownik
jednostki, w której urzędnik
pracuje.
# Oświadczenie o prowadzeniu działalności urzędnicy
składają bez wezwania, w ciągu 30 dni od podjęcia lub
zmiany jej charakteru. Określenie charakteru tej działalności jest bowiem również wymagane. A gdy go urzędnicy
zmienią, muszą złożyć odrębne oświadczenie. Niedotrzymanie 30-dniowego terminu
spowoduje ukaranie urzędnika upomnieniem lub naganą.
Natomiast podanie w oświadczeniu nieprawdy lub zatajenie prawdy będzie równoznaczne z pociągnięciem do
odpowiedzialności karnej
W cyklu pisaliśmy już w DF o:
∑ kwalifikacjach pracowników samorządowych – 23 stycznia,
∑ zasadach przeniesienia do innej pracy
– 28 stycznia,
∑ przesunięciu na wakat podwładnego
z odpowiednimi kwalifikacjami
– 30 stycznia,
∑ służbie przygotowawczej – 4 lutego.
REKLAMA
0550566/A/MELAR
7