protokół nr 6 - Biuro Jakości Kształcenia UW

PROTOKÓŁ NR 4
POSIEDZENIA UCZELNIANEGO ZESPOŁU
ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA
W DNIU 19 MARCA 2009 r.
1.
Otwarcie obrad
W posiedzeniu wzięli udział:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
prof. dr hab. Elżbieta Artowicz z - Wydział Neofilologii
dr hab. Krzysztof Klincewicz – Wydział Zarządzania
prof. dr hab. Agnieszka Mostowska – Wydział Biologii
dr hab. Paweł Stępień, prof. UW – Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia,
Przewodniczący UZZJK
dr Ewa Giermanowska - Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji
dr Jakub Urbanik – Wydział Prawa i Administracji
doc. dr Anna Rosner, stały gość – Przewodnicząca Senackiej Komisji ds.
Studentów, Doktorantów i Procesu Kształcenia
dr Mikołaj Jasiński, stały gość – Kierownik Pracowni Ewaluacji Jakości
Kształcenia
mgr Agata Wroczyńska – Kierownik Biura ds. Jakości Kształcenia
mgr Patrycja Spytek, przedstawiciel doktorantów – Wydział Lingwistyki
Stosowanej i Filologii Wschodniosłowiańskich
Maria Golińska, przedstawiciel studentów – Wydział Lingwistyki Stosowanej i
Filologii Wschodniosłowiańskich
Nieobecni byli: prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk z Wydziału Polonistyki, dr hab.
Krzysztof Maksymiuk z Wydziału Chemii, prof. dr hab. Elżbieta Putkiewicz z Wydziału
Pedagogicznego, dr Błażej Brzostek z Wydziału Historycznego, Marcin Darecki,
przedstawiciel studentów z Wydziału Zarządzania.
Po otwarciu spotkania Przewodniczący UZZJK, prof. P. Stępień,
głównym tematem posiedzenia jest omówienie problemów związanych z
Sprawozdania z oceny własnej jednostek organizacyjnych UW w obszarze
zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia w dziedzinie programów
efektów.
przypomniał, że
przygotowaniem
działań na rzecz
nauczania i ich
Następnie prof. P. Stępień przedstawił szczegółowe cele spotkania:
1. Omówienie problemów związanych z przygotowaniem Sprawozdania z oceny własnej
jednostek UW 2009
2. Bieżące wydarzenia związane z zapewnianiem jakości kształcenia na UW
3. Wstępne informacje na temat drugiej edycji ankiety ogólnouniwersyteckiej dotyczącej
warunków kształcenia na UW.
Powyższy porządek posiedzenia został zaaprobowany.
1. Sprawozdanie z oceny własnej – działania na rzecz zapewnienia i
doskonalenia jakości kształcenia w dziedzinie programów nauczania i ich
efektów (2009)
Na wstępie prof. P. Stępień przypomniał, że zgodnie z § 5 ust. 5 lit. a), b) Uchwały 240
Senatu UW z dnia 20 czerwca 2007 r.: UZZJK sporządza sprawozdanie na temat jakości
kształcenia na UW i przedstawia je Rektorowi. Sprawozdanie uwzględnia w szczególności:
1
sprawozdania z oceny własnej jednostek organizacyjnych UW oraz raport z
ogólnouniwersyteckich badań ankietowych nt. warunków kształcenia na UW. Na podstawie
§ 10 ust. 2 oraz § 10 ust. 3 lit. a), b) Uchwały 240 Senatu UW z dnia 20 czerwca 2007 r.:
zespół jednostki sporządza, zgodnie z wytycznymi UZZJK, sprawozdanie z oceny własnej.
Sprawozdanie to w szczególności: przedstawia mocne i słabe strony jednostki w zakresie
kształcenia oraz przedstawia plany i kalendarium działań w celu wyeliminowania zjawisk
niepożądanych i naprawy niedostatków oraz w celu doskonalenia jakości kształcenia.
Zadaniem UZZJK w roku akademickim 2008/2009 jest realizacja § 5 ust. 1 lit. c)
Uchwały 240 Senatu UW z dnia 20 czerwca 2007 r. poprzez sporządzenie sprawozdania z
oceny własnej dotyczącego zasad zatwierdzania, monitorowania i okresowego przeglądu
programów nauczania i ich efektów.
Na posiedzeniu UZZJK w dniu 18 grudnia 2008 r. ustalono, że przygotowany zostanie
formularz oceny własnej dla WZZJK. Prof. P. Stępień podkreślił, że realizacja tego zadania
okazała się bardzo trudna. Zasadniczym problemem było to, jak precyzyjnie zaplanować
działania sprawozdawcze, aby:
a) działania te były nakierowane na podnoszenie jakości poprzez świadome osiąganie
wyznaczonych celów,
b) sprawozdania opracowane na podstawie formularza były przydatne/funkcjonalne
na poziomie centralnym.
Przy opracowywaniu formularza oceny własnej uwzględniono problemy poruszane w
dyskusji, która odbyła się na spotkaniu z przewodniczącymi WZZJK w dniu 19 lutego 2009 r.
Wspomniane spotkanie było dogodną i kluczową na obecnym etapie pracy możliwością
przekazania WZZJK zasadniczych informacji, które powinny być uwzględnione przy
sporządzaniu sprawozdań z oceny własnej.
Prof. P. Stępień zaznaczył, iż przy sporządzaniu sprawozdań z oceny własnej WZZJK
powinny koncentrować się na opisie stanu rzeczywistego na poziomie całego wydziału (a nie
na poziomie jednostek wchodzących w skład wydziału). W działaniach na rzecz zapewnienia
jakości zespoły nie powinny bowiem postrzegać wydziału jako luźnej konfederacji jednostek.
Przewodniczący WZZJK obecni na spotkaniu w dniu 19 lutego 2009 r. zaaprobowali taki
sposób myślenia.
Z aprobatą przewodniczących WZZJK spotkała się także koncepcja, by za szczególnie
istotny elementy sprawozdania uznać:
– dobre praktyki w ocenianym obszarze, które mogłyby być wykorzystane przez inne
jednostki dydaktyczne,
– harmonogram przyszłych działań naprawczych na rzecz doskonalenia jakości,
wynikających z rozpoznania słabych stron.
Prof. P. Stępień poinformował zebranych, iż w dniu 10 marca br. po konsultacjach ze
wszystkimi członkami UZZJK oraz z Panią Prorektor ds. Studenckich, prof. dr hab. M.
Kicińską-Habior, do przewodniczących WZZJK przesłany został formularz służący do
opracowania sprawozdań z oceny własnej przez jednostki UW. W dniu 27 marca 2009 r.
odbędzie się spotkanie robocze z przewodniczącymi WZZJK poświęcone omówieniu
szczegółowych kwestii związanych ze sporządzaniem sprawozdania z oceny własnej.
Opracowany formularz oceny własnej, oparty na założeniach Procesu Bolońskiego,
uwzględnia pojęcie efektów kształcenia (learning outcomes). Prof. P. Stępień wspomniał, iż w
dniu 5 marca 2009 r. na UW zostało zorganizowane seminarium dla osób zaangażowanych w
tworzenie programów studiów Efekty kształcenia jako podstawa budowy i oceny
programów studiów. W konferencji wziął udział m.in. dr Declan Kennedy z University
College Cork, który szczegółowo zaprezentował problematykę projektowania programów
studiów w oparciu o efekty kształcenia (praktyczny przewodnik dr. D. Kennedy’ego na temat
2
formułowania efektów kształcenia, w wersji angielskiej, został wręczony wszystkim członkom
UZZJK). Prof. P. Stępień podkreślił, iż celem sprawozdań z oceny własnej jest skłonienie
jednostek do namysłu nad programami studiów w kategoriach efektów kształcenia.
Formularz sprawozdania z oceny własnej uwzględnia wszystkie wyżej wymienione
kwestie i składa się z czterech punktów:
I. Opis sposobów budowy, zatwierdzania, weryfikacji i modyfikacji programów
studiów (ze szczególnym uwzględnieniem problematyki efektów kształcenia/uczenia się):
a) Budowa programów studiów I i II stopnia,
b) Zatwierdzanie programów studiów,
c) Weryfikacja programów studiów,
d) Modyfikacja programów studiów.
II. Dobre praktyki w ocenianej dziedzinie (rozwiązania sprawdzone i godne
upowszechnienia).
III. Harmonogram działań w celu ulepszenia dotychczasowych lub (ew. oraz) przyjęcia
nowych rozwiązań zapewniających i doskonalących jakość kształcenia w ocenianej dziedzinie
IV. Załączniki (pomocne UZZJK w pracach nad sprawozdaniem z oceny własnej w
skali całej uczelni).
2. Dyskusja nad formularzem Sprawozdania z oceny własnej jednostek UW
Jako pierwsza głos zabrała prof. E. Artowicz, która zapytała o to, jak odnosi się
działalność Komisji Dydaktycznej na Wydziale Neofilologii do działań WZZJK, biorąc pod
uwagę, że Wydział Neofilologii ma strukturę federacyjną. Ponadto prof. E. Artowicz,
odnosząc się do pytań pomocniczych formularza sprawozdania z oceny własnej, zapytała o to,
kto miałby dokonywać recenzji programów nauczania, oraz o to, na ile student (na przykład I
roku studiów) jest kompetentny i merytorycznie przygotowany do oceny treści
programowych.
Prof. P. Stępień odpowiedział, że pytania pomocnicze do formularza sprawozdania z oceny
własnej formułowane były między innymi na podstawie aktów prawnych Uczelnianej Komisji
Akredytacyjnej (UKA). Załącznik nr 10 (Kryteria dokonywania oceny działania
wewnętrznego systemu zapewniania jakości) do Uchwały Konferencji Rektorów
Uniwersytetów Polskich z 31 stycznia 1998 r. w sprawie zasad postępowania akredytacyjnego,
wymienia wśród kryteriów stosowanych przez UKA w ocenie kierunku studiów „Stałą
weryfikację założeń programowych z wykorzystaniem zewnętrznych specjalistów
(autorytetów)” oraz „istnienie formalnych procedur przewidujących zatwierdzanie
programów przez gremia zewnętrzne”. Niezależnie jednak od tego, czy jednostki są gotowe
poddawać programy studiów recenzji zewnętrznej, warto rozważyć przyjęcie zasady recenzji
wewnętrznej według kryteriów przyjętych przez Radę jednostki dla programów na
prowadzonych przez nią kierunkach studiów. Według prof. P. Stępnia taka wewnętrzna ocena
byłaby istotnym elementem procedury zapewniania jakości. W odpowiedzi na pytanie o
kompetencje studentów do oceny programu studiów prof. P. Stępień podkreślił, że nie idzie
tu o ocenę merytoryczną, lecz np. o opinię, czy program nauczania stanowi dla studenta
zrozumiały komunikat, jasno precyzujący efekty kształcenia.
Głos zabrała także prof. A. Mostowska, która stwierdziła, że przegląd/recenzja
programów studiów może być zadaniem Komisji Dydaktycznej, przy założeniu, że kwestie
merytoryczne wymagają zaangażowania ekspertów.
Dr E. Giermanowska zauważyła, że część jednostek stoi przed ogromnym problemem,
jakim jest zapewnienie pracownikom naukowym wymaganego pensum. Brak dostatecznej
liczby studentów na specjalizacjach, które nie wzbudziły większego zainteresowania ze
względu na słaby związek z wymogami obecnego rynku pracy, prowadzi do ich zamknięcia.
3
Wydaje się, że należałoby zaproponować rozwiązanie tego problemu w skali całego
uniwersytetu. Warto zaprojektować np. cykl szkoleń czy też stworzyć możliwość
przekwalifikowywania się pracowników.
Następnie głos zabrał prof. K. Klincewicz stwierdzając, że niestety wiele istotnych
kwestii w dalszym ciągu pozostaje poza decyzjami wydziałów. Odnosząc się do kwestii
pensum, zauważył, że w większości uczelni w Polsce pracownicy mogą być pracownikami
naukowymi albo pracownikami naukowo-dydaktycznymi. Na UW jednak pracowników
stricte naukowych nie ma. Każdy pracownik na UW musi przepracować minimum 210 godzin
dydaktycznych w roku, co stanowi wymóg wyższy o co najmniej 30-60 godzin dydaktycznych
w porównaniu z innymi publicznymi uczelniami w Polsce. Bez zmian organizacyjnych na
poziomie centralnym bardzo trudno będzie przeprowadzić zmiany na poziomie wydziałów.
Dr M. Jasiński zauważył, że na UW spotyka się pracowników, którzy są wybitnymi
naukowcami, ale nie sprawdzają się w zajęciach dydaktycznych. Takim osobom powinno
stworzyć się możliwość pracy jedynie w dziedzinie naukowej. Prof. K. Klincewicz zgodził się
ze zdaniem dr M. Jasińskiego. UW powinien starać się zatrzymać pracowników naukowych,
którzy w przeciwnym razie będą szukać pracy w innych instytucjach, takich jak np. Polska
Akademia Nauk. Ponadto istnieje zagrożenie, że za kilka lat większość wydziałów UW będzie
nisko oceniana we wszelkich rankingach ze względu na fakt, że nie ma rozbudowanego
zaplecza badawczo-naukowego i zajmuje się głównie dydaktyką.
Prof. K. Klincewicz przypomniał, że ustawa MNiSzW z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o
szkolnictwie wyższym określa widełki rocznego wymiaru zajęć dydaktycznych, a więc
ostateczna decyzja w tym zakresie należy do senatu uczelni1. Zwrócił też uwagę, że istnieje
niebezpieczeństwo odchodzenia pracowników naukowych UW do ośrodków, w których
pensum wynosi 120, 150 lub 180 godzin dydaktycznych rocznie. Doc. A. Rosner stwierdziła,
że należy zatem otworzyć dyskusję na ten temat.
Prof. P. Stępień odpowiedział, że właściwie każda forma sprawozdawczości wiąże się z
pewną dozą nieufności. Jest to zrozumiałe. Prof. P. Stępień wyraził jednak nadzieję, że w
chwili gdy znana będzie na poziomie ogólnouniwersyteckim filozofia działania oraz cel
zarówno WZZJK, jak i UZZJK, podobne obawy nie będą mieć miejsca. W tej chwili brak jest
jednak pomysłu na to, jaką zastosować w tym względzie technikę informacyjną, aby była ona
skuteczna. Wydaje się, że pewien poziom nieufności istnieć będzie zawsze, ale może on zostać
znacząco zminimalizowany, gdy jednostki zrozumieją, jaka jest prawdziwa idea sporządzania
sprawozdań z oceny własnej.
3. Bieżące wydarzenia związane z zapewnianiem jakości kształcenia na UW
W dalszej części spotkania mgr A. Wroczyńska przedstawiła bieżące wydarzenia
związane z zapewnianiem jakości kształcenia na UW. Mgr A. Wroczyńska poinformowała, iż
w dniach 3-4 marca 2009 r. na UW miała miejsce wizyta dwóch przedstawicieli EUA
(European University Association), którzy spotkali się z różnymi grupami społeczności
akademickiej. Wynik tej wizyty był bardzo pozytywny. Goście wysoko ocenili ideę i sposób
funkcjonowania systemu zapewniania jakości na UW.
Następnie mgr A. Wroczyńska poinformowała, iż w dniu 5 marca 2009 r. na UW
odbyło się seminarium tematyczne Efekty kształcenia jako podstawa budowy i oceny
programów studiów, współorganizowane przez Biuro ds. Realizacji Procesu Bolońskiego,
1
Art. 130, pkt. 3, ustawy MNiSzW z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi, że roczny
wymiar zajęć dydaktycznych wynosi: 1) od 120 do 240 godzin dydaktycznych dla pracowników naukowo –
dydaktycznych; 2) od 240 do 360 godzin dydaktycznych dla pracowników dydaktycznych z zastrzeżeniem
punktu 3; 3) od 300 do 540 godzin dydaktycznych dla pracowników dydaktycznych zatrudnionych na
stanowiskach lektorów i instruktorów lub równorzędnych.
4
Biuro ds. Jakości Kształcenia oraz Fundację Rozwoju Systemu Edukacji. Gościem spotkania
był dr Declan Kennedy z University College Cork w Irlandii. Seminarium to spotkało się z
ogromnym zainteresowaniem. Na podstawie podręcznika dr D. Kennedy’ego Writing and
Using Learning Outcomes: a Practical Guide mgr A. Wroczyńska opracowała kompendium
Efekty kształcenia jako podstawa budowy programów studiów. Pomocne informacje, który
ma przybliżyć WZZJK problematykę efektów kształcenia. Prof. P. Stępień poinformował
zebranych, iż w dniu 23 marca 2009 r. tekst ten zostanie przesłany drogą mailową do
wszystkich członków UZZJK.
W dniu 25 lutego 2009 r. na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu odbyło się
ogólnopolskie seminarium dla kierowników studiów doktoranckich Studia doktoranckie –
reguły kształcenia. Podczas obrad dyskutowano między innymi na temat dokumentu
przygotowanego przez zespół pod przewodnictwem prof. J. Błażejewskiego,
przewodniczącego Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, Reguły kształcenia na studiach
doktoranckich. Bardzo istotne było także wystąpienie prof. M. Wąsowicza Udział
środowiskowych komisji akredytacyjnych w ewaluacji studiów doktoranckich.
Następnie mgr A. Wroczyńska poinformowała, iż w dniu 13 marca 2009 r. odbyła się na
Uniwersytecie Gdańskim II Konferencja z cyklu REA (Rozwój Edukacji Akademickiej) na
temat Znaczenie wewnętrznych systemów zapewniania jakości w świetle nowego podejścia
do akredytowania programów studiów. Podczas spotkania referat zatytułowany System
zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia na UW. Założenia – przeszkody – realizacja
wygłosił prof. P. Stępień. Referat wzbudził żywe zainteresowanie zgromadzonych.
Mgr A. Wroczyńska zwróciła też uwagę, że w dniu 19 lutego br. Prezydium Państwowej
Komisji Akredytacyjnej podjęło Uchwałę Nr 76/2009 w sprawie ogólnych kryteriów oceny
jakości kształcenia. Uchwała ta stanowi, że jednostka może otrzymać pozytywną ocenę
akredytacyjną tylko wówczas, gdy spełnione są wszystkie standardy oceny jakości kształcenia
stosowane przez PKA.
Na zakończenie mgr A. Wroczyńska poinformowała, że w dniu 24 marca 2009 r. w gmachu
Centrum Kształcenia Międzynarodowego Politechniki Łódzkiej odbędzie się seminarium
Kompetencje absolwentów szkół wyższych a oczekiwania pracodawców.
4. Wstępne
informacje
na
temat
drugiej
edycji
ogólnouniwersyteckiej dotyczącej warunków kształcenia na UW
ankiety
Dr
M. Jasiński przekazał zebranym informacje dotyczące drugiej
edycji
ogólnouniwersyteckiej ankiety nt. warunków kształcenia na UW. Poinformował, iż projekt
kwestionariusza ankiety powinien być gotowy w pierwszych dniach kwietnia br. Z uwagi na
to, iż podczas I edycji ogólnouniwersyteckiej ankiety, 75% respondentów wzięło w nim udział
w pierwszych dwóch tygodniach badania zasugerował, aby II edycja badania zakończyła się 31
lipca 2009 r. Pozwoliłoby to wydłużyć czas przeznaczony na przygotowanie raportu
dotyczącego wyników ankiety.
Podczas II edycji ogólnouniwersyteckiego badania ankietowego studenci odpowiedzą na
pytania dotyczące:
- obsługi dydaktyki w jednostce;
- funkcjonowania bibliotek uniwersyteckich;
- działalności kół naukowych;
- warunków socjalno – bytowych studentów (w tym kwestii związanych z żywieniem)
- problemów związanych z ochroną zdrowia.
- możliwości udziału studentów w programach badawczych, uczestnictwa w konferencjach
naukowych itp.
- sytuacji studentów niepełnosprawnych i chorych;
5
Głos w dyskusji zabrali dr J. Urbanik oraz prof. K. Klincewicz, którzy przypomnieli uwagi i
sugestie członków Uczelnianego Zespołu sformułowane po zakończeniu I edycji
ogólnouniwersyteckiego badania ankietowego.
Ustalono, iż kwietniowe spotkanie UZZJK poświęcone zostanie w całości problemom
związanym z II edycją ogólnouniwersyteckiej ankiety nt. warunków kształcenia na UW 2009
Dr M. Jasiński poinformował, iż przygotowywany jest także kwestionariusz ankiety
skierowanej do pracowników uczelni. Będzie ona zrealizowana najprawdopodobniej w
październiku br.
Trwają prace nad modułem ankiet wydziałowych, który zawierać będzie treści wspólne dla
wszystkich jednostek określone w §10 ust.4 Uchwały nr 240 Senatu UW w sprawie systemu
zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim (zgodnie z
Zarządzeniem nr 12 Rektora UW z dnia 7 maja 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i
trybu przeprowadzania ankiet oraz opracowania i udostępniania ich wyników).
Prof. Paweł Stępień przypomniał, iż wszystkie kwestie związane z badaniami ankietowymi
(ogólnouniwersyteckimi oraz wydziałowymi) będą przedmiotem obrad UZZJK w kwietniu br.
Ustalono, iż z powodu zmiany harmonogramu zajęć członków UZZJK w semestrze letnim,
spotkania Zespołu odbywać się będą w poniedziałki o godz. 18.00.
Nie zgłoszono wniosków i pytań. Przewodniczący UZZJK zamknął posiedzenie.
Protokołowała
mgr Małgorzata Lis
Przewodniczył
dr hab. Paweł Stępień, prof. UW
Załączniki:
1. Lista obecności uczestników posiedzenia
2. Sprawozdanie z oceny własnej – działania na rzecz zapewnienia i doskonalenia jakości
kształcenia w dziedzinie programów nauczania i ich efektów (2009)
6