wymagania-przedmiotowe-przyroda-kl.5

WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE
PRZYRODA
KLASA 5
Opracowanie: Maria Mendel
Dorota Pilarczyk
Na podstawie programu nauczania „Przyrodo, witaj !”
Autorzy: E. Kłos, E. Gromek, W. Kofta, E. Laskowska, A. Melson
WSiP 2013
1
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu I Przed wędrówką po Polsce:
Uczeń:
- wyjaśnia pojęcie skali, podaje przykłady zastosowania skali w stosunku do różnych przedmiotów i obiektów z życia
codziennego,
- odczytuje skalę w legendzie mapy, oblicza długość odcinka na podstawie dowolnej skali,
- zamienia i zapisuje skalę liczbową na liniową i mianowaną, oblicza odległość rzeczywistą, posługując się skalą liniową ,
- wskazuje plany miast wśród innych map, wymienia przykładowe skale, w jakich są rysowane plany miast,
- wskazuje ulice i określa kierunki świata, w których przebiegają, np. z północy na południe,
- odszukuje na planie wymienione punkty, wymienia sytuacje życiowe, w których plan miasta jest niezbędny,
- podczas lekcji w terenie posługuje się mapą lub planem miasta,
- podaje różnice między wysokością względną i bezwzględną, rozpoznaje i wskazuje te wysokości na schematycznym rysunku,
wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich wysokości bezwzględne, wyjaśnia pojęcie poziomicy,
- rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok łagodny i stok stromy,
- wyjaśnia, co oznaczają kolory na mapie hipsometrycznej, wymienia kolory, jakimi są oznaczone niziny, wyżyny i góry na mapie
hipsometrycznej,
- określa wysokości n.p.m. nizin, wyżyn i gór w Polsce, wskazuje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry,
- rozpoznaje i nazywa różne rodzaje map, wymienia sytuacje z życia codziennego, w których umiejętność korzystania z map jest
niezbędna, wyszukuje poszczególne rodzaje map w atlasie do przyrody.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu I Przed wędrówką po Polsce:
Uczeń:
- wskazuje na podanych przykładach, która skala jest większa, która mniejsza, podaje na podstawie skali, ile razy dana odległość
została zmniejszona, oblicza długości rzeczywiste odcinków krętych i łamanych, odróżnia mapy w dużej skali od map w małej
skali, wskazuje obiekty zaznaczone na mapach w dużej i małej skali,
- zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę liczbową, oblicza odległość rzeczywistą na podstawie każdej skali,
- oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą i odległość na mapie,
- orientuje plan miasta za pomocą kompasu lub charakterystycznych punktów w terenie,
- planuje trasę wycieczki po mieście z uwzględnieniem najciekawszych punktów lub wytycznych nauczyciela,
- opisuje przebieg podanej trasy, uwzględniając kierunki przebiegu ulic, wymieniając zabytki itp.
- rozpoznaje i nazywa na podstawie rysunku poziomicowego wszystkie formy terenu,
- odczytuje na mapie poziomicowej wysokości bezwzględne punktów leżących na poziomicach i między poziomicami, opisuje
ukształtowanie terenu na podstawie rysunku poziomicowego,
- oblicza wysokość względną i bezwzględną na podstawie mapy hipsometrycznej,
- układa skalę barw dla mapy poziomicowej, odczytuje z rysunku poziomicowego formy terenu,
- opisuje ukształtowanie powierzchni terenu danego kraju na podstawie mapy hipsometrycznej,
- ocenia przydatność mapy hipsometrycznej w terenie,. wymienia informacje, które można odczytać z różnych rodzajów map,
wybiera potrzebną mapę do opracowania zadanego tematu, porównuje różne mapy tego samego terenu pod kątem gospodarki,
ukształtowania powierzchni i innych elementów środowiska, określa przydatność danej mapy w terenie.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu II Polska i jej sąsiedzi.
Uczeń:
- podaje nazwę kontynentu, na którym leży Polska, wskazuje Polskę i Europę na globusie i na mapie ściennej świata,
- wymienia państwa graniczące z Polską,
- omawia strukturę podziału administracyjnego naszego państwa, wyjaśnia nazwy: burmistrz, wójt, starosta, wojewoda i
przyporządkowuje je do struktury administracyjnej naszego państwa,
- wyjaśnia, na czym polega stołeczność Warszawy, określa położenie Warszawy na mapie Polski, podaje przykłady miejsc w
Warszawie, które warto odwiedzić,
- wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Polski, podaje nazwę województwa, w którym leży wskazane miasto,
2
- wymienia stolice Polski w kolejności chronologicznej, wymienia i wskazuje na mapie najstarsze miasta Polski,
- wymienia zasady właściwego organizowania czasu wolnego i rekreacji,
- wymienia główne czynności związane z organizacją dwudniowej wycieczki klasowej, wskazuje na mapie Polski miasto będące
stolicą jego województwa,
- wskazuje na mapie granice między Polską a Rosją, Litwą, Białorusią i Ukrainą, wskazuje na mapie stolice tych państw,
- określa położenie Słowacji i Czech, wskazuje te państwa na mapie, wskazuje na mapie stolice tych państw,
- wymienia główne atrakcje turystyczne Słowacji i Czech,
- wskazuje Niemcy na mapie Europy, pokazuje przebieg granicy polsko-niemieckiej,
- wskazuje na mapie stolicę Niemiec i podaje jej nazwę, odczytuje z mapy ogólnogeograficznej proste informacje dotyczące
Niemiec, podaje najważniejsze informacje o środowisku przyrodniczym Niemiec,
- podaje nazwy co najmniej pięciu państw wchodzących w skład UE, opisuje flagę UE, wymienia dwa powody powstania UE,
nazywa walutę UE i przelicza ją na złotówki po kursie podanym przez nauczyciela.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu II Polska i jej sąsiedzi
Uczeń:
- wskazuje na mapie i opisuje przebieg granicy między Europą i Azją,
- podaje zarówno pełne nazwy państw graniczących z Polską, jak i kierunki świata, w których przebiega granica,
- wyjaśnia pojęcia: granica naturalna i sztuczna, uzasadnia, dlaczego przez Polskę przechodzą ważne szlaki komunikacyjne, a
dawniej handlowe, podaje powierzchnię Polski w tys. km2,
- odnajduje na mapie administracyjnej poszczególne województwa, oblicza gęstość zaludnienia wybranego regionu naszego
państwa, wymienia i odnajduje na mapie fizycznej regiony kulturowe Polski, charakteryzuje wybrany region kulturowy naszego
kraju,
- omawia sieć komunikacyjną Warszawy, porównuje Warszawę lewobrzeżną i prawobrzeżną,
- wymienia cechy charakteryzujące największe miasta Polski,
- uzasadnia, dlaczego do największych miast Polski należą: Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Katowice,
prezentuje wybrane większe miasto,
- podaje przykłady wielkich zespołów miejsko- -przemysłowych (aglomeracja warszawska, aglomeracja łódzka, Trójmiasto,
GOP) ,
- omawia wygląd średniowiecznego miasta, rozpoznaje najważniejsze zabytki w niektórych miastach,
- rozpoznaje na fotografiach kaplicę św. Kingi w Wieliczce,
- proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca w Polsce i uzasadnia swój wybór, uwzględniając różne kryteria – historyczne,
przyrodnicze, kulturowe,
- opisuje większość czynników, które trzeba uwzględnić podczas planowania wycieczki, planuje budżet wycieczki, wymienia
podstawowe zasady bezpieczeństwa w zależności od typu i miejsca wycieczki, wymienia skład apteczki na klasową wycieczkę,
- wymienia oficjalne nazwy Białorusi, Litwy, Rosji, Ukrainy, na podstawie mapy charakteryzuje krajobraz północnych, północno-wschodnich i wschodnich sąsiadów Polski, odróżnia flagi Białorusi, Litwy, Rosji, i Ukrainy,
- wyjaśnia, co to są euroregiony i po co zostały utworzone,
- odróżnia flagi Słowacji i Czech, na podstawie mapy charakteryzuje krajobraz południowych sąsiadów Polski,
- omawia ciekawe pod względem turystycznym miejsca Słowacji i Czech,
- charakteryzuje Niemcy pod względem przyrodniczym i turystycznym, odczytuje i analizuje informacje o Niemczech z różnych
map, wymienia ważne miasta i podaje ich znaczenie,
- podaje datę przystąpienia Polski do UE, wymienia trzy korzyści wejścia polski do UE, podaje argumenty w dyskusji na temat
przystąpienia Polski do UE.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu III Krajobrazy Polski
Uczeń:
- wymienia skały lite i sypkie, wyjaśnia pojęcie skały i minerału, odróżnia skały lite, rozpoznaje granity i piaskowce,
- nazywa i wskazuje na mapie Polski pasy krajobrazowe, wyjaśnia pojęcie: kraina geograficzna, zapisuje poprawnie nazwy krain
geograficznych wielką literą,
3
- podaje przykłady gatunków objętych ochroną, wyjaśnia, w jakim celu tworzy się parki narodowe,
- wskazuje parki narodowe na mapie ochrony przyrody, określa, czym jest rezerwat przyrody, podaje przykład pomnika przyrody
w pobliżu szkoły,
- wskazuje Morze Bałtyckie wraz z Polską na mapie świata i Europy,
- wskazuje na mapie Europy drogę morską z Morza Bałtyckiego na Morze Północne, uzasadnia, dlaczego Morze Bałtyckie
nazywamy morzem wewnątrzkontynentalnym, odczytuje z mapy nazwy państw leżących nad Bałtykiem, wymienia organizmy
charakterystyczne dla Morza Bałtyckiego,
- wskazuje na mapie i nazywa krainy geograficzne należące do pasa pobrzeży,
- rozpoznaje na schemacie i nazywa wybrzeże klifowe (wysokie) i niskie, wymienia rośliny charakterystyczne dla wydm, opisuje
bezpieczne miejsca do kąpieli w morzu, omawia zasady zachowania się podczas kąpieli w morzu,
- wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski pas pojezierzy, wymienia nazwy krain geograficznych wchodzących w skład
pojezierzy, wyjaśnia, dlaczego pojezierza mogą być nazywane „rajem dla turystów”, wymienia dyscypliny sportowe uprawiane na
pojezierzach,
- odczytuje z mapy i wskazuje krainy geograficzne należące do pasa nizin, lokalizuje pas nizin na mapie Polski, określając „na
południe od…, na północ od…” ,
- wymienia różnice między krajobrazami pojezierzy i nizin,
- wskazuje Nizinę Mazowiecką na mapie, omawia położenie Niziny Mazowieckiej na podstawie mapy ogólnogeograficznej
Polski, odczytuje po 1–3 informacje o Nizinie Mazowieckiej z każdej mapy,
- wymienia krainy należące do pasa wyżyn (na podstawie mapy), wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską,
- podaje, że na Wyżynie Lubelskiej dobrze rozwija się rolnictwo, wymienia 2–3 rośliny uprawiane na Wyżynie Lubelskiej ,
- wskazuje na mapie Wyżynę Śląską, wymienia podstawowe surowce mineralne występujące na Wyżynie Śląskiej,
- podaje cechy charakterystyczne krajobrazu przemysłowo-miejskiego, podaje przyczyny zniszczenia środowiska przyrodniczego
na Wyżynie Śląskiej,
- wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-Częstochowską i jej główne miasta Kraków i Częstochowę,
- określa położenie Ojcowskiego Parku Narodowego,
- wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie, podaje, w jakim pasie krajobrazowym leżą Góry Świętokrzyskie,
- odczytuje z mapy podstawowe informacje o Górach Świętokrzyskich,
- wskazuje na mapie Sudety, wymienia pasma górskie wchodzące w skład Sudetów,
- wymienia surowce mineralne występujące w Sudetach, omawia przyczyny zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego Sudetów
- wskazuje Tatry na mapie Polski, określa położenie Tatr względem własnej miejscowości, charakteryzuje krajobraz Tatr
Wysokich i Zachodnich, nazywa piętra roślinne w Tatrach, wymienia rośliny charakterystyczne dla danego piętra, - podaje
podstawowe zasady bezpieczeństwa obowiązujące w górach podczas wycieczek.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu III Krajobrazy Polski
Uczeń:
- charakteryzuje i rozpoznaje różne skały, podaje definicję surowców mineralnych i klasyfikuje je oraz zna ich wykorzystanie,
opisuje pochodzenie skał, wyjaśnia powstawanie skał osadowych,
-wymienia cechy charakterystyczne każdego pasa krajobrazowego, określa położenie pasa krajobrazowego względem
pozostałych, podaje różnice pomiędzy poszczególnymi pasami krajobrazowymi, rozpoznaje pasy krajobrazowe na podstawie
opisu,
-wymienia przyczyny zagrożenia gatunków, charakteryzuje wybrany park narodowy, porównuje różne rodzaje obszarów
chronionych,
-wyjaśnia przyczyny niewielkiego zasolenia Morza Bałtyckiego,
- na schemacie przedstawiającym głębokość morza wskazuje miejsce występowania trawy morskiej, morszczynu i widlika,
wyjaśnia, dlaczego w morzu Bałtyckim żyje wiele organizmów słodkowodnych,
- omawia zwyczaje rozrodcze ciernika lub igliczni, uzasadnia, dlaczego betonowanie brzegów morskich źle wpływa na organizmy
żyjące w Bałtyku,
- wyjaśnia, dlaczego wybrzeże klifowe cofa się, omawia, jak powstają mierzeje i jeziora przybrzeżne, wyjaśnia, jak powstały
Żuławy Wiślane, uzasadnia konieczność przestrzegania zakazu chodzenia po wydmach i niszczenia roślinności,
4
- wyjaśnia, dlaczego na pojezierzach występuje tak dużo jezior, wyjaśnia, co oznacza pojęcie „krajobrazy naturalne”, dlaczego
występują one na pojezierzach, omawia znaczenie gospodarcze pojezierzy,
- analizuje problemy degradacji środowiska naturalnego, wskazuje przyczyny i związek z formami działalności człowieka,
wyjaśnia genezę głównych form polodowcowych,
- wymienia różnice krajobrazowe między nizinami, opisuje dokładnie wskazaną nizinę na podstawie analizy map tematycznych,
ocenia znaczenie gospodarcze danej niziny w skali kraju,
- omawia czynniki, które ukształtowały obszar Niziny Mazowieckiej, czyta, porównuje i interpretuje mapy tematyczne danego
regionu, rozpoznaje krainę geograficzną na podstawie opisu ,- wyjaśnia sposób powstania krajobrazu pasa nizin,
- na podstawie mapy charakteryzuje warunki przyrodnicze Wyżyny Lubelskiej, charakteryzuje przyczyny intensywnego rozwoju
rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej, wyjaśnia, dlaczego na Wyżynie Lubelskiej rozwinął się głównie przemysł spożywczy, ocenia
znaczenie Wyżyny Lubelskiej dla gospodarki kraju,
- charakteryzuje przyczyny powstania Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, ocenia znaczenie gospodarcze Wyżyny Śląskiej
dla całego kraju, ocenia szanse i zagrożenia mieszkańców Wyżyny Śląskiej, opisuje Wyżynę Śląską na podstawie map
tematycznych,
- omawia pochodzenie skał wapiennych oraz wyjaśnia proces krasowienia, opisuje krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, uzasadnia, dlaczego utworzono Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych, przedstawia walory turystyczne i
rekreacyjne Jury,
- wyjaśnia, dlaczego dzisiaj Góry Świętokrzyskie są niskie, wyjaśnia, w jaki sposób powstają gołoborza,
- ocenia Góry Świętokrzyskie pod względem atrakcyjności turystycznej oraz udowadnia, że są one kolebką polskiego górnictwa i
hutnictwa,
- wyjaśnia przyczyny zmiany roślinności wraz z wysokością, analizuje walory turystyczne Sudetów, ocenia znaczenie gospodarcze
Sudetów dla kraju.
- charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach Wysokich, tłumaczy różnice w krajobrazie Tatr Wysokich i Zachodnich,
- wyjaśnia pojęcia: grań, turnia, żleb oraz uzasadnia, że krajobraz Tatr Wysokich jest przykładem krajobrazu wysokogórskiego
- omawia Tatrzański Park Narodowy.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu IV Mój organizm
Uczeń:
- podaje przykłady narządów organizmu człowieka i ich funkcji, omawia hierarchiczność budowy organizmu, wskazuje, że
podstawowym elementem budującym organizm jest komórka,
- wyjaśnia, na czym polega rola skóry, opisuje budowę skóry, wprowadza w życie podstawowe zasady higieny skóry, uzasadnia,
dlaczego o skórę należy dbać,
- wymienia funkcje szkieletu, wskazuje na planszy podstawowe części szkieletu,
- określa rolę układu mięśniowego w organizmie, wskazuje dwa przeciwstawnie działające mięśnie, np. zginacz i prostownik
przedramienia,
- wskazuje na modelu szkieletu człowieka rodzaje połączeń kości,
- określa, do czego jest potrzebny układ pokarmowy, na schematach budowy układu pokarmowego wskazuje i nazywa
najważniejsze narządy, wymienia rodzaje zębów i opisuje ich funkcje,
- określa rolę układu oddechowego, wymienia podstawowe zasady dbałości o układ oddechowy, wskazuje na schemacie i nazywa
narządy budujące układ oddechowy,
- wymienia główne funkcje krwi, określa rolę serca, krótko charakteryzuje rodzaje naczyń krwionośnych,
- omawia ogólną budowę układu nerwowego, uzasadnia, że mózg jest najważniejszym narządem naszego ciała,
- nazywa elementy budowy komórki nerwowej, nazywa, korzystając z planszy, części mózgu człowieka.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu IV Mój organizm
Uczeń:
- podaje przykłady układów narządów i ich funkcji, przedstawia szczególną rolę układu nerwowego,
- rozpoznaje położenie wybranych narządów na rysunkach anatomicznych, wyjaśnia pojęcie „tkanka”, podaje przykłady tkanek,
- omawia reakcje skóry na zmiany temperatury otoczenia, podaje, w jaki sposób można zbadać rozmieszczenie ciałek czuciowych
w skórze,
5
- wymienia elementy składowe szkieletu człowieka, wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka, uzasadnia, że mięśnie muszą
pracować parami, omawia budowę i funkcjonowanie stawu,
- omawia ogólnie przebieg procesów zachodzących w przewodzie pokarmowym,( z uwzględnieniem roli ślinianek, trzustki i
wątroby), wskazuje, które procesy i dlaczego są przemianami chemicznymi, a które fizycznymi,
- uzasadnia, dlaczego oddychanie przez nos jest zdrowsze niż przez usta, przedstawia rolę krtani, omawia rolę płuc w powiązaniu
z ich budową, omawia wymianę gazową w płucach ,
- uzasadnia, że krążenie krwi jest warunkiem życia człowieka, omawia przepływ krwi w sercu, z uwzględnieniem roli zastawek,
wykazuje związek między budową tętnic i żył a ich rolą,
- wskazuje przystosowanie budowy komórki nerwowej do pełnionej funkcji, wskazuje na schemacie przebieg reakcji odruchowej.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu V Rozwijam się i poznaję otoczenie:
Uczeń:
- wymienia źródła światła, opisuje właściwości światła na wybranych przez siebie przykładach,
- proponuje doświadczenie pokazujące załamanie światła na granicy dwóch ośrodków,
- określa funkcje oka jako narządu zmysłu, wskazuje części oka na modelu lub planszy, podaje podstawowe funkcje wskazanych
elementów oka, wskazuje podstawowe zasady dbałości o wzrok,
- wymienia źródła dźwięków wokół nas, wyszukuje z otoczenia ciała, które drgając, wytwarzają dźwięki,
- podaje przykłady świadczące o tym, że w różnych ośrodkach dźwięki rozchodzą się z różnymi prędkościami, podaje sposoby
zabezpieczania się przed dźwiękami o dużym natężeniu,
- wymienia części ucha, wskazuje na modelu lub planszy elementy ucha, wskazuje podstawowe zasady dbałości o słuch.,
- wymienia zmysły człowieka i wskazuje je na własnym organizmie, opisuje role zmysłów w odbieraniu bodźców z otoczenia,
- wskazuje różnice w budowie komórki jajowej i plemnika, nazywa poszczególne elementy budowy układu rozrodczego kobiety i
mężczyzny, określa rolę układu rozrodczego kobiety i mężczyzny,
- określa miejsce powstawania plemników i komórek jajowych, wyjaśnia, co to jest zapłodnienie, przedstawia za pomocą
schematycznego rysunku moment zapłodnienia, wyjaśnia, co to jest pępowina, poród, wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i
dalszą drogę zapłodnionej komórki jajowej,
- wymienia etapy rozwojowe człowieka po urodzeniu, wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie rozwoju,
- wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie dziewcząt i chłopców, omawia zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania,
wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie na rozwój organizmu w okresie dojrzewania.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu V Rozwijam się i poznaję otoczenie:
Uczeń:
- wyjaśnia, na czym polega odbicie światła, odróżnia ciała, które są źródłami światła, a które jedynie odbijają światło,
- podaje przykłady ośrodków, na granicy których można obserwować załamanie światła, dzieli soczewki ze względu na ich kształt
i opisuje ich własności, wyjaśnia powstawanie obrazu na siatkówce, wskazuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń świetlnych ze
środowiska, wymienia wady wzroku i wskazuje na możliwości ich korekty za pomocą soczewek, wyjaśnia, na czym polega praca
okulisty i optyka,
- opisuje warunek rozchodzenia się dźwięku w danym ośrodku, wyjaśnia, od czego zależy prędkość rozchodzenia się dźwięków w
różnych substancjach (ośrodkach), wymienia przykłady dźwięków o różnym natężeniu,
- wymienia w prawidłowej kolejności poszczególne części ucha, które zostają wprowadzone w drgania pod wpływem fali
dźwiękowej, określa funkcję ucha jako narządu słuchu i równowagi, uzasadnia, dlaczego nie należy słuchać zbyt głośnej muzyki,
- wyjaśnia na czym polega adaptacja zmysłów, podaje przykłady ochronnego działania zmysłów, opisuje role mózgu w odbieraniu
wrażeń ze środowiska przez narządy zmysłów,
- wskazuje na planszy rozmieszczenie narządów rozrodczych kobiety i mężczyzny, określa rolę poszczególnych narządów w
układach rozrodczych, wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika tylko jeden plemnik,
- wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód, łożysko, podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w łonie matki się rozwija,
- rozpoznaje na podstawie opisu i fotografii etap rozwojowy człowieka, podaje charakterystykę etapów rozwojowych człowieka,
wyjaśnia, co oznacza termin „dojrzewanie płciowe”, charakteryzuje etap dojrzewania,
- wyjaśnia, dlaczego rodzinę można założyć, gdy się jest dorosłym, wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie rozwoju,
- wyjaśnia, co oznacza termin dojrzewanie płciowe, hormon.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu VI Moje zdrowie
6
Uczeń:
-uzasadnia celowość stosowania zasad prawidłowego żywienia, wyjaśnia, w jakim celu człowiek się odżywia, wymienia
podstawowe składniki pokarmów i ich funkcje,
- wskazuje przykłady produktów o dużej zawartości tłuszczów, białek, witamin i cukrów,
- podaje podstawowe zasady dotyczące zakupu i przechowywania produktów pokarmowych oraz przygotowywania posiłków,
przedstawia różnice miedzy zdrowa a zepsutą żywnością, wymienia sposoby konserwowania żywności, zna przyczyny psucia się
żywności,
- wymienia substancje wydalane i wydzielane przez skórę, podaje zasady pielęgnacji skóry, włosów, zębów i paznokci, wskazuje
znaczenie czystości odzieży, obuwia, bielizny i otoczenia dla utrzymania zdrowia,
- podaje przykłady ubioru dostosowanego do pory roku i rodzaju wykonywanej pracy,
- wymienia substancje rozpuszczające się i nierozpuszczające w wodzie, odróżnia środki szkodliwe dla środowiska , podaje
przykłady środków zawierających detergenty, umie posługiwać się środkami czystości wg instrukcji,
- wyjaśnia określenie „dobowy rytm człowieka”, określa znaczenie snu dla organizmu człowieka,
- podaje przykłady biernego i aktywnego wypoczynku, wskazuje formy wypoczynku odpowiednie dla siebie,
- omawia trzy formy wypoczynku czynnego, uwzględniając zasady bezpieczeństwa,
- podaje przyczyny uszkodzeń skóry, wskazuje sposoby postępowania podczas opatrywania otarcia lub skaleczenia,
- omawia zabezpieczenia ciała przed skutkami nad-miernego promieniowania słonecznego,
- omawia objawy złamania kości ,
- wymienia typowe objawy alergii, opisuje zachowania chroniące przed grzybicą, podaje przykłady jadowitych zwierząt.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu VI Moje zdrowie
Uczeń:
-opisuje skutki błędów żywieniowych, wskazuje źródła, rolę w organizmie witamin, przeprowadza doświadczenie wykrywające
skrobię , planuje jadłospis i wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń kl.5, zna zasadę ilości i jakości spożywanych pokarmów,
- zna warunki, w jakich żywność się psuje oraz opisuje metody konserwacji , wymienia produkty podlegające fermentacji,
- wymienia rodzaje zębów dorosłego człowieka i podaje ich funkcje, proponuje doświadczenie ukazujące niszczenie szkliwa
nazębnego, uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,
- zna detergenty i ich działanie oraz oznaczenia środków szkodliwych, żrących, łatwopalnych i drażniących,
- omawia sytuacje, w których należy wypoczywać aktywnie, a w których biernie, uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne
usprawniają organizm, podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed kontuzją podczas uprawiania wybranych dyscyplin sportowych,
- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku pogryzienia przez zwierzę,
- podaje różnice między zwichnięciem a złamaniem, wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez zabezpieczenia skóry,
- wymienia podstawowe składniki pokarmów i ich funkcje, planuje prawidłowy jadłospis ,
- wymienia rodzaje zębów dorosłego człowieka i podaje ich funkcje, proponuje doświadczenie ukazujące niszczenie szkliwa
nazębnego, uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,
- omawia sytuacje, w których należy wypoczywać aktywnie, a w których biernie, uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne
usprawniają organizm, podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed kontuzją podczas uprawiania wybranych dyscyplin sportowych,
- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku pogryzienia przez zwierzę,
- podaje różnice między zwichnięciem a złamaniem, wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez zabezpieczenia skóry,
- podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię, wyjaśnia terminy alergia, alergolog.
Wymagania podstawowe po zrealizowaniu działu VII Jak zachować zdrowie?
Uczeń:
- wskazuje ewentualne zagrożenia występujące w kuchni, łazience, pokoju, piwnicy, opisuje sposoby unikania zagrożeń w domu,
- podaje numery telefonów alarmowych – pogotowie ratunkowe, straż pożarna, policja, wyjaśnia, jak się należy zachować w czasie
pożaru, wskazuje poprawne zachowanie się w wypadku znalezienia niewybuchu, opisuje, jak powinien się zachować pieszy
poruszający się po drodze o zmierzchu, podaje przykłady miejsc w najbliższej okolicy szczególnie niebezpiecznych i uzasadnia swoje
stanowisko
- wyjaśnia, czym są choroby zakaźne, podaje przykłady chorób zakaźnych człowieka i dróg, którymi wywołujące je czynniki wnikają
7
do organizm, krótko charakteryzuje rodzaje czynników zakaźnych, opisuje podstawowe sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym
- uzasadnia konieczność zasięgnięcia porady lekarskiej w przypadku zachorowania na chorobę zakaźną,
- wskazuje sposoby odmawiania picia alkoholu i palenia tytoniu, wymienia sytuacje, w których należy powiedzieć nie, wyjaśnia, co to
jest uzależnienie,
- wymienia podstawowe zasady zdrowego stylu życia, podaje przykłady potraw, jakich powinna się wystrzegać osoba prowadząca,
zdrowy styl życia, wymienia czynniki mające szkodliwy wpływ na organizm, opisuje zasady zdrowego stylu życia,
- wyjaśnia, dlaczego należy zachować postawę asertywną w wypadku bycia namawianym do zapalenia papierosa, wypicia alkoholu lub
spróbowania narkotyku,
- wyjaśnia, dlaczego zdrowie jest bardzo ważne w życiu każdego człowieka, uzasadnia, dlaczego podstawą zdrowia jest sprawność
fizyczna organizmu.
Wymagania ponadpodstawowe po zrealizowaniu działu VII Jak zachować zdrowie?
Uczeń:
- wskazuje miejsca w szkole, w których należy zachować szczególną ostrożność wymienia podstawowe zasady postępowania w razie
wypadku w domu i szkole, uzasadnia dlaczego w niektórych miejscach w szkole i w domu należy zachować szczególną ostrożność,
- określa podstawowe zasady poruszania się po drodze, wyjaśnia, dlaczego alarmowy numer telefonu – 112 jest numerem
uniwersalnym,
- wskazuje sytuacje szczególnie niebezpieczne dla życia i zdrowia ludzi, podaje przykłady chorób bakteryjnych i wirusowych,
- wymienia przykłady zwierząt – pasożytów człowieka, opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych,
- uzasadnia celowość wykonywania szczepień ochronnych, opisuje podstawowe zasady leczenia chorób bakteryjnych i wirusowych,
- wyjaśnia zasadę działania szczepionki, wskazuje możliwości zachowań asertywnych wobec presji otoczenia,
- wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez internet mogą być niebezpieczne, opisuje skutki działania nikotyny na organizm
człowieka, uzasadnia konieczność zachowania postawy antyalkoholowej i antynikotynowej,
- wyjaśnia, dlaczego bycie życzliwym dla innych ma wpływ na zdrowie, uzasadnia stwierdzenie, że zdrowie w dużej mierze zależy od
nas samych,
8