Analiza rentowności

Analiza rentowności przedsiębiorstwa
Analiza rentowności stanowi jedno z najcenniejszych źródeł informacji niezbędnych
do właściwej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Rentowność jednostki gospodarczej
jest tym większa, im większy jest jej zysk i i mniejszy kapitał zaangaŜowany w jego
wygospodarowanie1.
Za rentowne uwaŜa się przedsiębiorstwa, które osiągają zysk, czyli takie, w których
przychody są wyŜsze od poniesionych kosztów. Maksymalizacja tej nadwyŜki jest
podstawowym celem kaŜdego przedsiębiorstwa. Wypracowany zysk stanowi źródło
finansowania dalszego rozwoju oraz moŜe być przeznaczony na wypłatę dywidend dla
właścicieli2. Nierentowne jednostki mają często problemy z utrzymaniem płynności
finansowej, co w dłuŜszym okresie moŜe doprowadzić do ich upadłości. Ponadto, zgodnie z
teorią ekonomii, przedsiębiorstwa, które przez dłuŜszy okres nie osiągają zysku, powinny
same zakończyć prowadzenie działalności3.
Analiza rentowności umoŜliwia, zatem określenie efektów finansowych w stosunku
do wartości sprzedaŜy, zaangaŜowanego majątku i kapitałów. SłuŜą do oceny zarówno
sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jak i umiejętności zarządczych kierownictwa4.
Na analizę rentowności składa się na analiza: rentowności sprzedaŜy, majątku i
kapitału własnego przedsiębiorstwa stanowiącego podmiot badania.
Analiza rentowności sprzedaŜy
Wskaźniki rentowności sprzedaŜy stanowią relację zysku do przychodów ze
sprzedaŜy. W liczniku tego wskaźnika umieszczone mogą być róŜne kategorie zysku, np. zysk
netto, zysk brutto, zysk z działalności gospodarczej, zysk z działalności operacyjnej, zysk ze
sprzedaŜy5. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe w róŜnych krajach występują odmienne konstrukcje
rachunków zysków i strat, w praktyce polskiej i zagranicznej spotyka się róŜne określenia na
zysk brutto. MoŜe być to np. zysk przed opodatkowaniem bądź zysk przed spłatą odsetek i
1
T. Waśniewski, W. Skoczylas: Teoria i praktyka…, s. 166.
M. Dynus, B. Kolosowska, P. Prewysz-Kwinto: Analiza finansowa przedsiębiorstwa, TONiK, Toruń 2005, s.
86.
3
M. Zaleska: op. cit., s. 81-82.
4
Analiza finansowa…, pod red. M. Walczaka, s. 335.
5
Analiza finansowa…, pod red. M. Walczaka, s. 335.
2
opodatkowaniem (tzw. EBIT), występujący w sprawozdaniach finansowych w Stanach
Zjednoczonych6. W zaleŜności od wybranej kategorii zysku analiza rentowności sprzedaŜy
określa nadwyŜkę wyraŜoną tą kategorią zysku osiąga przedsiębiorstwo ze zrealizowanego
przychodu netto ze sprzedaŜy7. Tabela 7 przedstawia wskaźniki rentowności sprzedaŜy.
Tabela 1. Wskaźniki rentowności sprzedaŜy
Nazwa wskaźnika
Formuła obliczeń
Rentowność sprzedaŜy
Rentowność operacyjna sprzedaŜy
Rentowność brutto sprzedaŜy
Rentowność netto sprzedaŜy
Źródło: opracowanie własne.
Analiza rentowności majątku
Wskaźniki rentowności majątku, określane są jako wskaźniki stopy zwrotu z
aktywów bądź wskaźniki ROA (return on assets), ukazują wielkość zysku przypadającego na
jednostkę wartości zaangaŜowanego w przedsiębiorstwie majątku. Analiza ta umoŜliwia
ocenę
efektywności
gospodarowania
aktywami
ogółem
danego
podmiotu
oraz
poszczególnymi grupami z punktu widzenia osiągniętego zysku8.
Najczęściej stosowanym wskaźnikiem rentowności jest wskaźnik zyskowności
majątku
ogółem.
Został
on
umieszczony
w
wykazie
węzłowych
wskaźników
charakteryzujących działalność i sytuację przedsiębiorstwa innego aniŜeli podmioty sektora
finansowego, opracowanym przez Krajową Radę Stowarzyszenia Biegłych Rewidentów9.
Tabela 8 przedstawia wskaźniki rentowności majątku i formuły ich obliczeń.
6
P. Rybicki: Sprawozdanie finansowe źródłem informacji o firmie, Poltext, Warszawa 2004, s. 69.
L. Gąsiorkiewicz: op. cit., s. 140.
8
TamŜe, s. 141.
9
W. Skoczylas: Zakres i sposób ustalania wskaźników stosowanych do analizy finansowej przedsiębiorstw,
„Rachunkowość – Audytor” 1/2004, s. 4.
7
Tabela 2. Wskaźniki rentowności majątku
Nazwa wskaźnika
Formuła obliczeń
Wskaźnik produktywności majątku
Wskaźnik rentowności operacyjnej aktywów
Wskaźnik rentowności netto aktywów
Źródło: opracowanie własne.
2.2.4.3 Analiza rentowności kapitału własnego
Analiza rentowności kapitału własnego jest jednym z najwaŜniejszych etapów
badania rentowności podmiotu gospodarczego obrazuje, bowiem, jaką stopę zysku osiągają
akcjonariusze z inwestycji w dane przedsiębiorstwo. Utrzymujący się czy teŜ rosnący wysoki
poziom rentowności kapitału własnego świadczy o duŜych moŜliwościach rozwojowych
jednostki gospodarczej. Dzięki temu przedsiębiorstwo moŜe wypłacać wysokie dywidendy i
powiększyć kapitał własny. Podmioty o wysokim poziomie podstawowego wskaźnika
rentowności kapitału własnego, wskaźnik ROE (return on equity) nie mają problemów z
pozyskaniem kapitałów z zewnątrz10. Wartość wskaźnika ROE powinna istotnie przewyŜszać
stopę odsetek od kapitału obcego długoterminowego, gdyŜ akcjonariuszom naleŜy się
dodatkowa premia za podejmowane ryzyko11. Wskaźniki rentowności kapitału własnego ujęte
są w tabeli 9.
Tabela 3. Wskaźniki rentowności kapitałów własnych
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik rentowności całkowitej kapitału
własnego
Wskaźnik bilansowej rentowności kapitału
własnego
Dźwignia finansowa
Źródło: opracowanie własne.
10
11
Cz. Skowronka: op. cit., s. 242.
M. Hamrol: op. cit., s. 63.
Formuła obliczeń