IV CKN 635/00 - Mateusz Pilich

1. Wymagalne jest roszczenie o świadczenie należne od ubezpieczyciela w
ramach ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu
kosztów przywrócenia pojazdu do stanu pierwotnego niezależnie od tego czy
naprawa została już dokonana. Wysokość odszkodowania zależy w takim
wypadku ustalać według przewidywanych kosztów naprawy.
2. Bezzasadny jest zarzut błędnej wykładni art. 31 § 1 ustawy z dnia 12
listopada 1965 r. - Prawo prywatne międzynarodowe, polegającej na przyjęciu
dla określenia wartości poniesionej szkody ceny obowiązującej w państwie
innym niż miejsce zdarzenia powodującego szkodę. Poddanie zobowiązania
nie wynikającego z czynności prawnej prawu polskiemu - jako prawu państwa,
w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania - nie oznacza, że
sąd miał również obowiązek zastosować ceny występujące na terenie Polski.
Aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody i
uwzględniało realne istniejące możliwości naprawienia szkody, musi
umożliwiać poszkodowanemu, zamieszkałemu za granicą i będącemu
obywatelem innego państwa, dokonanie naprawy na terenie jego kraju.
Odszkodowanie powinno zatem być ustalone według cen obowiązujących w
tym kraju, a nie cen występujących w Polsce.
Sygn. akt IV CKN 635/00
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 stycznia 2002 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN
SSN
SSN
Filomena Barczewska (przewodniczący i sprawozdawca)
Marian Kocon
Zbigniew Strus
Protokolant Hanna Kamińska
w sprawie z powództwa Annemarie S.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeniowemu "Samopomoc" S.A. w Warszawie Ekspozyturze w Gdańsku
o zapłatę,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 16 stycznia 2002 r.
na rozprawie
kasacji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku
z dnia 26 listopada 1998 r., sygn. akt III Ca 767/98,
oddala kasację i zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 750 (siedemset
pięćdziesiąt zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 28 maja 1998 r. zasądził od pozwanego na
rzecz powódki kwotę 10.865,86 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 listopada 1996 r., a w
pozostałej części powództwo oddalił, opierając rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach:
Stanowiący własność powódki - obywatelki Niemiec - samochód marki Renault 19 został
uszkodzony w dniu 5 października 1996 r. w Stargardzie Gdańskim, na skutek kolizji
spowodowanej przez prowadzącego samochód marki Fiat 126 p ubezpieczony w pozwanym
Towarzystwie od odpowiedzialności cywilnej. W wyniku zderzenia uległy uszkodzeniu i
wymagają wymiany części pojazdu powódki wykazane w ekspertyzie technicznej
sporządzonej na zlecenie powódki, a zweryfikowanej w opinii biegłego sądowego. Ogólny
koszt niezbędnej naprawy wynosi 5.422,96 marek niemieckich, co stanowi na dzień
wyrokowania kwotę 10.165,86 zł. Pozwany wypłacił powódce odszkodowanie w kwocie
2.456,89 zł. Sąd uznał, że uwzględniając zasadę pełnego odszkodowania, obiektywnym
miernikiem wartości są ceny rynkowe części i usług koniecznych do naprawienia szkody i to
na terenie Niemiec, to jest w miejscu zamieszkania powódki, gdyż takie koszty musi powódka
ponieść aby przywrócić uszkodzony pojazd do stanu poprzedniego. Nadto Sąd ten ustalił, że
powódka zgłosiła pozwanemu swe roszczenie w dniu 11 października 1996 r. dołączając
dokumenty (w tym kosztorys) niezbędne do ustalenia wysokość odszkodowania. Powódce
należą się więc odsetki od dnia 11 listopada 1996 r. stosownie do treści art. 817 k.c.
Na skutek apelacji pozwanego Sąd Wojewódzki w Gdańsku wyrokiem z dnia 26 listopada
1998 r. zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę
8.236,38 zł z ustawowymi odsetkami poczynając od dnia 11 listopada 1996 r., a w
pozostałym zakresie apelację oddalił. Sąd ten podzielił w pełni stanowisko Sądu I instancji, że
pozwany ponosi odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną przez sprawcę kolizji
drogowej. Wobec tego, że powódka jest cudzoziemką w sprawie ma zastosowanie art. 31 ust.
1 ustawy prawo prywatne międzynarodowe, zgodnie z którym do odpowiedzialności z czynu
niedozwolonego, należy stosować prawo państwa, na którego terenie nastąpiło zdarzenie
wywołujące szkodę. W tym wypadku zastosowanie ma prawo polskie, a więc przepisy
kodeksu
cywilnego
o
czynach
niedozwolonych,
przepisy
ustawy
o
działalności
ubezpieczeniowej, jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy. Sąd ten podzielił też stanowisko
Sądu I instancji, iż aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody,
powinno ono umożliwić poszkodowanemu naprawienie samochodu w kraju jego
zamieszkania. Odszkodowanie powinno być zatem ustalone według cen w tym kraju, z tym że
przeliczone następnie na pieniądz polski. Wartość szkody Sąd Wojewódzki ustalił na sumę
5.747,31 DM (w tym 327,33 DM koszty ekspertyzy), co po przeliczeniu na złotówki wg
kursu z dnia ustalenia odszkodowania daje sumę 10.692,87 zł. Wobec tego że powódka
otrzymała od strony pozwanej kwotę 2.496,49 zł do zapłaty pozostała kwota 8.236,38 zł. Sąd
ten w pełni podzielił ustalenia Sądu I instancji, co do daty zawiadomienia pozwanego o
szkodzie, jak i ocenę, że odsetki należą się od 11 listopada 1996 r.
Pozwany w kasacji powołując się na podstawę z art. 3931 pkt 1 k.p.c. wnosił o zmianę
wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie, jak i poprzedzającego go
wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając kasację na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie
ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego ... (Dz. U.
Nr 48, poz. 554) Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Oparcie kasacji na pierwszej z podstaw kasacyjnych wymienionych w art. 3931 ma ten
skutek, że oceny naruszenia prawa materialnego sąd kasacyjny dokonuje wyłącznie na
podstawie ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wydania zaskarżonego wyroku. Sąd
Najwyższy jest bowiem wówczas - jak to wyrażał art. 39315 k.p.c. - związany stanem
faktycznym stanowiącym podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Pozwany zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie § 29 i § 27
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków
obowiązkowego
ubezpieczenia
odpowiedzialności
cywilnej
posiadaczy
pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 96, poz.
475 ze zm.) w istocie kwestionuje ustalenia, co do zakresu uszkodzeń pojazdu powódki, jak i
wysokości poniesionej przez nią szkody. Ustalenia zaś w tej mierze, jako należące do ustaleń
faktycznych, nie mogą być kwestionowane poprzez zarzut błędu subsumcji, podnoszony w
ramach podstawy kasacyjnej z art. 3931 pkt 1 k.p.c. Sąd Najwyższy wielokrotnie już
wyjaśniał, że nie można skutecznie dowodzić błędu subsumcji (art. 3931 pkt 1 k.p.c.) poprzez
kwestionowanie prawidłowości dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych (por. np. wyrok z
dnia 25 marca 1999 r. III CKN 206/98 OSNC 1999 nr.10, poz. 183). W niniejszym przypadku
podważanie prawidłowości przyjętego stanu faktycznego, przy braku zarzutów z art. 3931 pkt
2 k.p.c. nie może odnosić skutku, gdyż jak to podkreślono wyżej sąd kasacyjny jest związany
ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę wydania zaskarżonego wyroku.
Powołując się ogólnikowo na naruszenie przepisów dekretu z 30 listopada 1949 r. o
języku
państwowym
i
języku
urzędowym
rządowych
i
samorządowych
władz
administracyjnych (Dz. U. Nr 57, poz. 324) przez ich niezastosowanie w sprawie w związku z
art. 481 k.c. skarżący zarzucił, iż spowodowało to, że przyjęto niewłaściwą datę
powiadomienia ubezpieczyciela o szkodzie. W ramach tego zarzutu skarżący podniósł, że
powódka zgłaszając swe roszczenie w języku niemieckim nie dołączyła uwierzytelnionych
tłumaczeń, czego sądy nie wzięły pod uwagę. Twierdzenia w tym przedmiocie są nowe. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalone należy uznać stanowisko, że powołanie się na
nowe okoliczności nie uzasadnia żadnej z podstaw kasacyjnych (por. np. wyrok z dnia 10
czerwca 1997 r. II CKN 180/97 OSNC 1997 Nr 12, poz. 202). Ponadto należy podnieść, że
stwierdzenie w jakiej dacie powódka zawiadomiła pozwanego o szkodzie, jak i że dołączyła
niezbędne dokumenty do ustalenia odszkodowania należą do ustaleń faktycznych, którymi
sąd kasacyjny jest związany.
Chybiony jest też kolejny zarzut błędnej wykładni art. 8 ust. 1 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej (jednolity tekst Dz.U. z 1996 r., poz. 62 ze zm.) oraz art. 363 § 1 k.c. i 361
§ 1 k.c. polegający na ustaleniu wysokości poniesionej szkody na podstawie
przeprowadzonych kosztów naprawy, przy braku przedłożenia przez powódkę rachunków od
zakładów naprawczych.
W kwestii czy poszkodowanemu należy się odszkodowanie przed dokonaniem naprawy
wypowiedział się już Sąd Najwyższy stwierdzając, że roszczenie o świadczenie należne od
ubezpieczyciela w ramach ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu
kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne
niezależnie od tego czy naprawa została już dokonana. Wysokość odszkodowania w takim
wypadku należy ustalać według przewidywanych kosztów naprawy i według cen z daty ich
ustalania (por. wyrok z dnia 27 czerwca 1988 r. I CR 151/88 nie publ.; wyrok z dnia 11
czerwca 2001 r. V CKN 266/00 nie publ. czy uzasadnienie uchwały z dnia 15 listopada 2001
r. III CZP 68/01 jeszcze nie opublikowanej) Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni
podziela to stanowisko.
W
niniejszym
wypadku
sądy oparły się
na kosztorysie przedwykonawczym
sporządzonym przez rzeczoznawcę niemieckiego, zweryfikowanym przez biegłego
sądowego, który ustalając zakres uszkodzeń brał pod uwagę zdjęcia samochodu, jak też opis
uszkodzeń sporządzony przez funkcjonariusza Policji w Stargardzie Gdańskim bezpośrednio
po wypadku. Ustalenie więc odszkodowania nastąpiło bez naruszenia zasad wynikających z
powołanych przepisów.
Niezasadny jest też ostatni zarzut dotyczący błędnej wykładni art. 31 § 1 ustawy z dnia 12
listopada 1965 r. prawa prywatnego międzynarodowego polegający na przyjęciu dla
określenia wartości poniesionej szkody ceny obowiązującej w państwie innym niż miejsce
zdarzenia powodującego szkodę. Powołany przepis stanowi, że zobowiązania nie wynikające
z czynności prawnej podlega prawie państwa, w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem
zobowiązania.
Sąd II instancji zgodnie z treścią tego przepisu zastosował prawo obowiązujące w Polsce,
co nie oznacza że również miał obowiązek zastosować ceny występujące na terenie Polski.
Aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody i uwzględniało realne
istniejące
możliwości
naprawienia
szkody,
musi
umożliwiać
poszkodowanemu,
zamieszkałemu za granicą i będącemu obywatelem innego państwa, dokonanie naprawy na
terenie jego kraju. Odszkodowanie powinno zatem być ustalone według cen obowiązujących
w tym kraju, a nie cen występujących w Polsce (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia
19 marca 1998 r. III CZP 72/97 OSNC 1998 z. 9, poz. 133). Sąd II instancji ustalił
odszkodowanie przy uwzględnieniu tych zasad, a zatem bez naruszenia powołanego przepisu.
Uwzględniając powyższe kasacja, jako nie zawierająca uzasadnionych podstaw, podlegała
oddaleniu stosownie do treści art. 39312 k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego
orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 39319 k.p.c.
7