Jakub Moryc - Planete+ Doc Film Festival

RECENZJA FILMU „ARMADILLO – WOJNA JEST W NAS” („ARMADILLO”)
Jakub Moryc
Na wojnie bez zmian
We współczesnym świecie coraz mniej rzeczy nas naprawdę porusza. Wszystko juŜ
było, wszystko juŜ widzieliśmy. Tabloidyzacja mediów zawęŜa nasz punkt widzenia,
ogranicza właściwą ocenę zdarzeń. Doszło do tego, Ŝe nawet wojny nam juŜ
spowszedniały, a doniesienia z pola walki traktujemy raczej jako kolejny film
sensacyjny albo komiks. Świadomie lub nie, wojna wydaje nam się odrealniona. Film
Duńczyka Janusa Metza przywraca jednak właściwe proporcje. Pokazuje, Ŝe wojna
wcale nie jest gdzieś daleko, Ŝe naprawdę moŜe być w kaŜdym z nas. Kim są
współcześni wojownicy? śołnierze z duńskiego kontyngentu NATO w Afganistanie
mają średnio po dwadzieścia kilka lat. Są to normalni młodzi chłopcy – oglądają
porno, piją piwo, jedzą z rodzicami wspólne obiady. Jedni są mniej wraŜliwi, inni
bardziej. ReŜyser nie zajmuje się w filmie głęboką analizą motywów ich wyjazdu na
wojnę (lub - jako to jest podawane w oficjalnej propagandzie – misję pokojową).
Pokazuje za to w mistrzowski sposób ich przygotowania do wyjazdu, a potem
codzienne Ŝycie w wojskowej bazie Armadillo. Kontakty z ludnością cywilną, patrole,
strzelaniny, krew, rany, śmierć. Nikt jeszcze w kinie – nie tylko dokumentalnym - w
tak realistyczny sposób nie opowiedział o współczesnej wojnie. Nigdy nie byliśmy tak
jej blisko. Połączenie „Full Metal Jacket” z „Hair”. Filmów antywojennych mieliśmy
juŜ w kinie sporo. Ten jednak wyraźnie poszerza granice – zarówno samego gatunku
jak i naszej jego percepcji. Łączy dokument z fabułą na duŜo wyŜszym poziomie niŜ
prymitywne czasem inscenizacje, które często nam ostatnio serwowano. Film Metza o
lata świetlne przewyŜsza tendencyjne produkcje w stylu Michaela Moora. ReŜyser
„Armadillo” – jak wytrawny scenarzysta fabularny – zderza nam w swoim filmie kilka
postaw. Mamy więc dowódcę plutonu, twardego i zaprawionego w walkach Ŝołnierza,
który odpowiada za swoich ludzi. Mamy teŜ młodych ochotników, z których jeden
rwie się do walki i jest Ŝądny przygód, a inny jest tu raczej po to, by samemu sobie
udowodnić, Ŝe nie jest „mięczakiem”. Widzimy teŜ ludność cywilną – biednych
afgańskich wieśniaków, którzy na tej wojnie tracą najwięcej (mimo, Ŝe NATO
wypłaca im finansowe rekompensaty za straty wojenne). Mamy teŜ wątek sensacyjny
– czy Ŝołnierze dobijali rannych talibów, czy nie? Banalność wojny, banalność zła.
Film Janusa Metza zmienia nasze wyobraŜenia o wojnie. Pokazuje czym jest ona
naprawdę i co moŜe robić z ludzi. Powraca jak bumerang słynne zdanie Hannah
Arendt o banalności zła. Groza kaŜdej wojny tkwi w jej banalnych szczegółach,
PLANETE DOC FILM FESTIVAL
AGAINST GRAVITY Sp. z o.o.,
ul. Widok 5/7/9, 00-023 Warsaw, tel./fax: +48 22 828 10 79
[email protected]
www.againstgravity.pl, www.planetedocff.pl
prostych czynnościach – naprawdę wystarczy niewiele by za taką prostą, banalną
czynność uznać … zabijanie. Wielką zaletą filmu jest teŜ to, Ŝe nie podsuwa gotowych
odpowiedzi. Nie ocenia jednoznacznie, kto ma rację, a kto jest winien. Tę „wojnę” z
własnym osądem moralnym kaŜdy juŜ musi stoczyć sam. Według mnie „Armadillo”
moŜe być pewnym przełomem w kinie dokumentalnym (reŜyser dotarł z kamerą tam,
gdzie jeszcze Ŝaden dokumentalista nie był), a w swej wymowie powraca do samych
źródeł kina. Kiedyś miano przecieŜ nadzieję, Ŝe zmieni ono świat. Nawet jeśli to
utopia, to warto by kino zmieniało myślenie ludzi. MoŜe to pierwszy krok? Póki co,
moŜna powtórzyć za Remarqiem, Ŝe – w temacie wojny – Na Zachodzie bez zmian.
Dobrze chociaŜ, Ŝe dzięki taki filmom jak „Armadillo”, moŜemy dowiedzieć się, czym
wojna jest naprawdę. Kino dokumentalne „trwa” na posterunku . Czy jest naszą
ostatnią nadzieją?
PLANETE DOC FILM FESTIVAL
AGAINST GRAVITY Sp. z o.o.,
ul. Widok 5/7/9, 00-023 Warsaw, tel./fax: +48 22 828 10 79
[email protected]
www.againstgravity.pl, www.planetedocff.pl