Pobierz

OID (276) 9/2014
Gospodarski wychów kaczek
Do ptactwa wodnego zalicza się kaczki i gęsi,
które dostarczają mięsa oraz puchu i pierza. Są
to gatunki bardzo dawno udomowione, do dziś
jednak wiele ich cech biologicznych pozostało nie zmienionych. Wymienić tu można dobre
użytkowanie dużych żerowisk wodnych przez
kaczki (eksploatujących je za pomocą dzioba-sita) i znakomite wykorzystanie pastwisk
przez gęsi. Oba te gatunki cechowała do niedawna sezonowość produkcji, wyrażająca się
znoszeniem jaj jedynie na wiosnę, co pozwalało na przygotowanie pełnotłustych tuszek tylko późną jesienią i zimą.
Większość ras kaczek domowych pochodzi
od dzikiej kaczki krzyżówki (Anas platyrhynchos), zasiedlającej prawie całą Europę, pół-
nocną Afrykę i Amerykę Północną. Kaczka
krzyżówka jest najliczniejsza ze wszystkich kaczek dzikich. To ptak średniej wielkości, kaczor
waży 0,9 - 1,5 kg, kaczka 0,8 - 1,3 kg. Rocznie
znosi 8-14 jaj, o średniej masie 65-67 g, wysiadywanie ich trwa do 28 dni.
Pokrój kaczek (rysunek) rozpatruje się w związku z jego wpływem na użytkowość. Zależy
on zarówno od czynników genetycznych, jak
i wpływów zewnętrznych.
Do użytkowych zalicza się te kaczki, których
budowa i właściwości fizjologiczne umożliwiają wysoką produkcję jaj i mięsa. Dobrą użytkowością odznaczają się z reguły te ptaki, które
przez dłuższy czas doskonalono, stosując właściwy dobór hodowlany w odpowiednich wa-
Rys. Pokrój kaczki:
1-dziób, 2-głowa (a-dziób, b-ciemię, c-policzek, d-potylica), 3-oko, 4-otwór uszny, 5-podgardle,
6-szyja (a-przód, b-bok, c-tył szyi), 7-grzbiet, 8-kuper, 9-pierś, 10-bok ciała, 11-brzuch, 12-pokrywy nad- i podogonowe, 13-skrzydła (pokrywy skrzydeł), 14-bufy, 15-pięta, 16-stopa)
32
SPRZĘT I TECHNOLOGIE
runkach środowiska. Do celów przemysłowych
wykorzystuje się zwykle mieszańce międzyliniowe.
Obok przemysłowej produkcji brojlerów bardzo rozpowszechniony jest chów kaczek w małych gospodarstwach rolnych, na ten cel przeznacza się zazwyczaj prawie połowę sztucznie
wytężonych piskląt. Wśród kaczek chowanych
w kraju spory procent stanowią również bezrasowe, utrzymywane najczęściej w prymitywnych warunkach, mało wymagające i odporne
dzięki heterozji oraz stałej selekcji naturalnej,
a przy tym odznaczające się dużą ruchliwością
i żernością. Jest to wprawdzie materiał z reguły
niskoprodukcyjny, ale przy planowej pracy hodowlanej może być wykorzystany jako wyjściowy, przystosowany do miejscowych warunków
klimatycznych.
W żywieniu niewielkich stad kaczek wykorzystuje się zwykle odpadowe pasze gospodarskie
oraz różnego rodzaju pastwiska, stanowiące
naturalne żerowiska.
Oprócz mięsa duże znaczenie gospodarcze ma
pierze białych kaczek, będące cennym surowcem dla przemysłu. Z jednej kaczki o dojrzałym i pełnym upierzeniu uzyskuje się około 6080 g pierza pościelowego. W gospodarstwach
utrzymujących większe stada kaczek niemałe znaczenie ma także nawóz, bogaty w azot
i składniki mineralne.
Kaczki mają wiele zalet:
• łatwość wychowu i chowu,
• zdolność przystosowania się do nowego środowiska,
• niewybredność,
• stosunkowo małe wymagania pokarmowe,
• nieco lepiej niż kury wykorzystują włókno,
• przyzwyczajone są do wodnych żerowisk
w warunkach naturalnych - dobrze wykorzystują paszę o niższej wartości pokarmowej,
• krótki cykl produkcji brojlerów,
• znoszenie jaj nocą lub wczesnym rankiem,
co ułatwia organizację pracy w gospodarstwie czy na fermie.
Oprócz zalet mają jednak również wady:
• większa płochliwość niż u kur,
• większe zużycie paszy,
• dłuższy okres lęgów,
• węższy stosunek samców do samic w stadzie.
Kaczki mogą stanowić źródło dodatkowego
dochodu w każdym gospodarstwie rolnym. Jak
już wspomniałam, dostarczają wartościowego
i smacznego mięsa, pierza oraz bardzo cennego
nawozu. Doskonale wykorzystują różne pasze
i są bardzo odporne na niekorzystne warunki środowiska. Można je przeznaczać na ubój
w siódmym lub ósmym tygodniu życia.
Wynik wychowu kaczek w istotnym stopniu
zależy od jakości piskląt, dlatego przy ich zakupie należy zwrócić uwagę czy całe ciało mają
pokryte gęstym puchem, czy mocno trzymają się na nogach, czy mają okrągłe oczy i są ruchliwe, no i oczywiście czy mają zagojoną pępowinę.
Przez pierwsze trzy tygodnie kaczęta wykazują wrażliwość na niskie temperatury, wilgoć,
działanie silnych promieni słonecznych i zbytnią ciasnotę w pomieszczeniu. W tym czasie
powinny być karmione paszą pełnowartościową, lekkostrawną, bogatą w składniki pokarmowe, o małej objętości. Paszę podaje się pięć
razy dziennie, co trzy godziny przez 30 minut.
W skład dawki pokarmowej dla kacząt powinny wchodzić:
• pasze treściwe (kasze, śruty zbożowe, otręby
pszenne, suchy i rozdrobniony chleb, ziarno zbóż, groch i łubin oraz susz z traw lub
lucerny; kasze podaje się tylko ugotowane);
• pasze białkowe (jaja, twaróg, mleko odtłuszczone kwaśne, serwatkę);
• młode zielonki (pokrzywa, mniszek lekarski, lucerna, trawa, koniczyna, zielonka ze
zboża) lub parowane ziemniaki; nie należy
33
OID (276) 9/2014
skarmiać zielonki mokrej, zagrzanej i zwiędłej;
• pasze mineralne (kreda pastewna, mieszanka mineralna).
W pierwszym tygodniu życia kaczęta mogą dostać paszę przygotowaną z jednej szklanki mleka i jednego jaja, ściętego z mlekiem na wolnym ogniu, czyli tzw. serek jajeczny. Dodaje się
do niego starty chleb i drobno pociętą młodą
zielonkę. Wszystko to podaje się w formie kruszonki, porcja ta wystarcza dla 15 kacząt. Kruchą konsystencję paszy uzyskuje się przez odpowiedni dodatek śruty pszennej.
kacząt na wybieg, a w pomieszczeniu trzeba im
zapewnić temperaturę 28-30°C. Później ptaki
mogą przebywać na wybiegu początkowo 2030 minut, a w miarę upływu czasu coraz dłużej.
Obsadę na 1m² podłogi pomieszczenia wraz
ze wzrostem ptaków stopniowo zmniejsza się
od 12 do 7 kaczek, a po dwóch tygodniach wychowu do 4-5 sztuk. Natomiast obsada 1m² powierzchni wybiegu musi być stała do końca wychowu ptaków i powinna wynosić 3-4 sztuki.
Od 4. tygodnia życia do końca wychowu kaczki nie wymagają już wyższej temperatury i wystarcza im temperatura 5-10°C.
W drugim i trzecim tygodniu życia kaczęta
można karmić zrobioną w gospodarstwie mieszanką, której 1 kg przygotowuje się mieszając:
• 330 g śruty pszennej,
• 250 g śruty jęczmiennej,
• 200 g śruty grochowej lub kukurydzianej,
• 200 g twarogu,
• 10 g kredy,
• 10 g mieszanki mineralnej,
• młodą, drobno pociętą zielonkę,
• parowane ziemniaki,
• otręby pszenne albo susz z traw lub lucerny.
Żywienie starszych kaczek powinno być bardziej obfite i o dużej zawartości składników pokarmowych. Paszę podaje się 4 razy dziennie
lub częściej, jeśli ptaki zachowaniem sygnalizują głód. Zboża można przed karmieniem namoczyć w takiej ilości wody, żeby jej nadwyżki
nie trzeba było wylewać.
Od 4. do 8. tygodnia życia można podawać
kaczkom mieszankę złożoną z:
• 200 g otrąb pszennych,
• 550 g śruty pszennej i jęczmiennej,
• 120 g śruty owsianej,
• 100 g twarogu,
• 20 g mieszanki mineralnej,
• 10 g polfamixu.
Lub:
• 500 g śrut zbożowych,
• 300 g otrąb pszennych,
• 100 g twarogu,
• 100 g suszu z traw.
Można też zrobić mieszankę z:
• 200 g śruty kukurydzianej, pszennej lub
jęczmiennej (albo mieszaniny tych śrut),
• 200 g otrąb pszennych,
• 100 g twarogu lub ugotowanych odpadów
mięsnych,
• 50 g suszu z traw,
• 200 g rozdrobnionego suchego chleba,
• 50 g śruty grochowej,
• 200 g śruty owsianej.
W celu uzyskania odpowiedniej konsystencji
paszy można dodać serwatkę, mleko kwaśne,
maślankę. Zużycie paszy treściwej do 3. tygodnia wychowu wynosi 2 kg w przeliczeniu na
jedną kaczkę.
Przez pierwsze 10 dni nie należy wypuszczać
34
Do tak przygotowanych mieszanek można dodać:
• do 200 g drobno ciętej zielonki,
• 100-200 g suszu z traw lub lucerny,
• 200 g rozdrobnionej marchwi albo 400 g parowanych ziemniaków.
W celu otrzymania odpowiedniej konsystencji karmy można także dolać serwatkę, mleko
OID (276) 9/2014
kwaśne, maślankę. Zużycie paszy treściwej od
4. do 8. tygodnia wychowu wynosi 8 kg w przeliczeniu na jedną kaczkę.
W żywieniu kaczek można też wykorzystać
mieszankę przemysłową z dodatkiem zielonki lub ziemniaków parowanych i suszu z traw.
Jeżeli kaczki korzystają bez ograniczeń z pastwisk suchych albo wodnych, żywienie ich
może być mniej obfite. Jednak wówczas ptaki wolniej rosną i uzyskują dojrzałość ubojową dopiero po 15 tygodniach życia. Ptaki takie
wymagają zatem dokarmiania.
Na dwa tygodnie przed ubojem należy ograniczyć ruch ptaków i podawać im ziemniaki parowane z otrębami pszennymi. Wtedy kaczki
szybko przybierają na wadze, są dobrze umięśnione, ale mają sporo tłuszczu. Trzeba jednak
przyznać, że mięso młodych kaczek jest soczyste i odznacza się dużymi walorami smakowymi.
dr inż. Alina Rachwał
36