Koniec świata…… i co dalej

AKADEMIA IM. JANA DŁUGOSZA
W CZĘSTOCHOWIE
INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ
Pracownia Komparatystyki Kulturowej
serdecznie zapraszają do udziału w Konferencji Naukowej
„Koniec świata…… i co dalej?
O tożsamości, chrześcijaństwie, cywilizacji europejskiej,
paradygmacie krańcowości i nowego początku”
która odbędzie się w listopadzie 2012r.
Od kilkunastu lat nad kulturą euroatlantycką zawisło widmo „końca świata”.
Przyglądając się zjawiskom współczesnym można odnieść wrażenie, że żyjemy w czasach
permanentnego rozpadu. Kolejne daty końca świata wyznaczane przez eschatologiczne wizje,
nowe ruchy religijne, czy wreszcie media wywołały w naszej cywilizacji wrażenie niepokoju,
pustki i bezsensu. Wszechogarniająca cywilizacja techniczna wypierająca dawne koncepcje,
wartości, wierzenia, wypaczone formy liberalizmu i demokracji to tylko jeden z wielu
czynników
powodujących
załamywanie
się
struktur
społecznych,
intelektualnych.
Codzienności towarzyszy przekonanie o schyłkowości literatury, historii, filozofii czy nauki,
generujące zagadnienia związane z rozpadem, zagrożeniem dotychczasowego porządku,
kresem czy eschatologią. Mnożące się obecnie zapowiedzi końca wszystkiego stały się dla
organizatorów przyczynkiem do rozważań nad problematyką schyłkowości i krańcowości,
które dotykają naszą cywilizację.
Owo nieustanne mierzenie się człowieka z końcem jest próbą akceptacji własnej
skończoności wobec nieskończoności. W przywoływaniu kwestii końca wszystkich rzeczy
odnajdujemy
ukryte
pragnienie
widoku
świata
jako
ciągłego,
świata
trwałych,
nieprzemijających wartości. Jak pisze Leszek Kołakowski, paradygmat końca to realizacja
świadomości mitycznej, która wierzy w sensowność świata, „że to co minione, przechowuje
się – co do wartości – w tym, co trwa (…) Wiara w celowy ład, utajony w potoku
doświadczenia, daje nam prawo sądzić, że w tym, co przemija – rośnie i przechowuje się coś,
co nie przemija właśnie; że w nietrwałości wydarzeń kapitalizuje się niewidoczny wprost
sens, że więc rozkład i zniszczenie dotykają tylko widomej warstwy istnienia nie dotykają
drugiej, opornej na ruinę”.1
Dotykając zatem problemu końca świata, dotyka się zagadnienia czasu: historycznego
i mitycznego, relacji przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, początku i końca.
W perspektywie chrześcijańskiej, którą organizatorzy przyjmują w konstruowaniu tego
dyskursu, koniec staje się początkiem; śmierć, zwana przez pierwszych chrześcijan dies
natalis - dniem narodzin. W swej istocie „koniec” wpisuje się w porządek religijny,
transcendentny, wykraczając poza doczesne wymiary istnienia. Człowiek w sytuacji końca
chce wracać do początku, pragnie otwierać to, co wydaje mu się zamknięte. Koniec splata się
z początkiem w sposób nierozłączny…
Niemiecki teolog Paul Pilich pisząc o upadku cywilizacji. dowodził, że w dziejach
świata zaistniały trzy okresy wzmożonego niepokoju: pod koniec ery starożytnej, pod koniec
średniowiecza i obecnie. Czy zatem jesteśmy świadkami upadku naszej cywilizacji
euroatlantynckiej? W tym miejscu nasuwa się pytanie o tożsamość Europy, której korzenie
sięgają greckiej, rzymskiej i judeochrześcijańskiej tradycji. Nasuwa się także pytanie: czy
jesteśmy świadkami końca chrześcijaństwa, co głosi ponowoczesny świat? Czy Jezus
Chrystus stał się bankrutem naszego wieku? Czy zatem świat chrześcijański jest jeszcze
w stanie wyznaczać nowe kierunki rozwoju myśli, czy też jego głos stał się jednym z wielu
w ponowoczesnym, polifonicznym i wielokulturowym świecie?
Lęki i obsesje naszej cywilizacji nie staną wszakże w centrum refleksji niniejszej
konferencji. Interesuje nas raczej pytanie: „i co dalej?”. Wobec powszechnego dzisiaj
poczucia chaosu i przypadkowości chcemy zapytać o znaki nadziei, propozycje wyjścia
z pułapki ponowoczesności, o nowy początek, drogę, wizję, które pozwolą wyjść poza mit
o pogrążonym w kryzysie świecie ku historii.
Pragniemy przedyskutować kwestie dotyczące schyłkowości, krańcowości, finityzmu,
granic w jak najszerszych aspektach kulturowych, filozoficznych, literackich, artystycznych,
medialnych itp.; jak również zarysować możliwości, i podejmowane próby wyjścia z tego
impasu, w jakim znalazła się współczesna cywilizacja, odrzucając chrześcijaństwo jako
podstawę przeżywania kultury. Interesują nas także ujęcia historyczne, które ukażą zmaganie
się z krańcowością, jednocześnie wpisując doświadczenie naszej epoki ponowoczesnej
w dynamiczny proces ewolucji kultury. Chcielibyśmy zastanowić się między innymi nad
następującymi zagadnieniami:
1
L.Kołakowski, Obecność mitu, Warszawa 2004, s.18.
2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
cywilizacja europejska wobec zmian kulturowych
krańcowość w doświadczeniu chrześcijańskim
chrześcijaństwo w obliczu zmian cywilizacyjnych
tożsamość europejska – tożsamość chrześcijańska wobec ponowoczesności
koniec świata – koniec Europy
krańcowość w refleksji humanistycznej
schyłkowość a czasy mesjańskie
ponowoczesne obsesje końca
koniec historii, literatury, nauki, sztuki etc. wobec możliwości nowego
początku – przekraczanie paradygmatu krańcowości
granice i po-granicza „krańcowości”
nowy początek i re-krańcowość
możliwości odzyskiwania „nowego”
Planowana konferencja (15-16 oraz 22-23 listopada 2012 r.) ma strukturę
dwuczęściową i przybierze formę „uniwersytetu latającego”, odbywając się z tygodniową
przerwą w dwóch miejscach: w Krakowie na Uniwersytecie im. Jana Pawła II
i w Częstochowie w Akademii im. Jana Długosza. W obu miejscach planowane są
dwudniowe obrady, na które składać będą się: dyskusja panelowa zaproszonych gości oraz
przedłożenia konferencyjne zgłoszonych prelegentów. Do udziału w konferencji zapraszamy
literaturoznawców, filozofów, teologów, medioznawców, kulturoznawców, historyków oraz
badaczy innych dziedzin nauki zainteresowanych tematyką spotkania. Przewidywany czas
wystąpień wynosi 20 minut.
Podczas dwudniowej konferencji przewidujemy organizację imprez towarzyszących
w postaci wystawy malarskiej oraz koncertu. Jako efekt spotkania planujemy wydanie tomu
monograficznego, który będzie obejmował zarówno wygłoszone podczas konferencji teksty,
jak i wystąpienia podczas panelu dyskusyjnego.
Zgłoszenie udziału wraz z podanym tematem wystąpienia oraz krótkim abstraktem
prosimy przesyłać do dnia 30 czerwca 2012 r. (formularz zgłoszeniowy w załączeniu) drogą
mailową
[email protected]
lub
tradycyjną
na
adres
Pracowni
Komparatystyki Kulturowej IFP Akademii im. Jana Długosza. Organizatorzy zastrzegają
sobie prawo weryfikowania zgłoszeń konferencyjnych i potwierdzania udziału w obradach ze
względu na tematykę wystąpienia zgodną z projektem. Udział w konferencji wiąże się
z wniesieniem opłaty w wysokości 300 zł, która obejmie koszty publikacji referatów, noclegu
i wyżywienia. Wpłaty prosimy dokonywać na:
3
Raiffeisen Bank Polska SA - 23 1750 1035 0000 0000 1301 1378
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
ul. Waszyngtona 4/8; 42-200 Częstochowa
z dopiskiem: Konferencja „Krańcowość”.
Organizatorzy Konferencji
Prof. AJD dr hab. Adam Regiewicz
Dr Józef Cezary Kałużny
4