Dokumentacja konserwatorska

Transkrypt

POLSKIE PRACOWNIE KONSERWACJI ZABYTKÓW S.A.
PRACOWNIA KONSERWACJI TKANIN
W WARSZAWIE
Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu
Dokumentacja konserwatorska
SZTANDARY
nr inw. MSO/3689
nr inw. MSO/3724
nr inw. MSO/706
nr inw. MSO/1876
nr inw. MSO/1751
nr inw. MSO/46
Autor prac konserwatorskich i restauratorskich:
Pracownia Konserwacji Tkanin PPKZ S.A. w Warszawie
Autor dokumentacji: Mariola Ratajczyk
Dokumentacja fotograficzna: Mariola Ratajczyk
Warszawa, wrzesień 2016 r.
DZIEŁO KONSERWATORSKIE I DOKUMENTACJA CHRONIONE PRAWEM
AUTORSKIM
1. KARTA IDENTYFIKACYJNA
A. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
AUTOR, WARSZTAT, SZKOŁA:
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE:
awers: Birkonice 1919
DATOWANIE:
1919r.
POCHODZENIE:
Birkonice
Muzeum Śląska Opolskiego
45-023 Opole, ul. Św. Wojciecha 13
MIEJSCE PRZECHOWYWANIA:
/LOKALIZACJA/:
WŁAŚCICIEL, NUMER IDENTYFIKACYJNY:
WYMIARY:
nr inw. MSO/3689
80 cm x135 cm
KSZTAŁT:
prostokąt
TECHNIKA
tkactwo, szycie, aplikacja
WCZEŚNIEJSZE KONSERWACJE:
tak
WCZEŚNIEJSZE DOKUMENTACJE:
brak
B. DANE O KONSERWACJI
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
Tkanina:
Elżbieta Kaczorek
j.w.
Polskie Pracownie Konserwacji Zabytków S.A.
w Warszawie, Pracownia Konserwacji Tkanin
ul. Solec 103, 00-382 Warszawa
Nadzór konserwatorski: Mariola Ratajczyk, Kierownik Pracowni Konserwacji Dzieł
Sztuki PPKZ S.A.
2. ZAGADNIENIA HISTORYCZNE
Historia sztandaru
Sztandar z Birkonic, 1919r.
3. OPIS, ANALIZA FORMY, FUNKCJI I TREŚCI
Sztandar w formie prostokąta, jednopłatowy o kompozycji prostopadłej do osi pionowej,
wyznaczanej przez sposób zawieszania na drzewcu. Sztandar z dwóch dłuższych stron
obszyty taśmą bawełnianą w kolorze białym. Na krótszym prostym boku ślady mocowania na
drzewcu.
Awers
Na tle z czerwonego płótna bawełnianego centralnie umieszczone godło państwowe – Orzeł
w koronie, wykonany techniką aplikacji z białego bawełnianego płótna. W lewym dolnym
narożniku napis: Birkonice 1919, wykonany techniką haftu z bewełnianego kordonka w
kolorze zielonym.
Rewers
Na tle z czerwonego płótna bawełnianego centralnie umieszczone godło państwowe – Orzeł
w koronie, wykonany techniką aplikacji z białego bawełnianego płótna.
Sztandar z dwóch dłuższych stron obszyty taśmą bawełnianą w kolorze białym. Na krótszym
prostym boku ślady mocowania na drzewcu.
Aplikacje i wykończenia szyte maszynowo.
3. STAN ZACHOWANIA I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ
Omawiany sztandar był poddawany w przeszłości naprawom które możemy prześledzić na
podstawie oględzin obiektu.
Sztandar w złym stanie technicznym, nie ekspozycyjny, tkanina tła wypłowiała, z
widocznymi licznymi, niestarannymi naprawami w formie łat cer.
Sztandar ogólnie brudny, zdeformowany.
Zniszczenia sztandaru świadczą o złym użytkowaniu i przechowywaniu obiektu.
4. CEL ORAZ ZAŁOŻENIA KONSERWACJI I RESTAURACJI
Pełna konserwacja zachowawcza mająca na celu zahamowanie dalszego niszczenia obiektu
oraz przywrócenie sztandarowi możliwie największych wartości estetycznych i
ekspozycyjnych.
5. PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH
1. Wykonano dokumentację fotograficzną i opisową stanu zachowania sztandaru przed
przystąpieniem do prac konserwatorskich.
2. Oczyszczono mechanicznie sztandar przy użyciu stołu niskociśnieniowego.
3. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny tła na mokro.
Próby wypadły niepomyślnie (kolor tła nie był stabilny) i w takim przypadku sztandar
nie mógł być oczyszczony metodą „na mokro”.
4. Sztandar został oczyszczony metodą „na sucho” przy użyciu mieszanki
Rozpuszczalników ze szczególnym uwzględnieniem miejsc zaplamionych.
5. Dobrano odpowiednie materiały do konserwacji sztandaru ( przędza bawełniana do
siatki konserwatorskiej i przytrzymania łat, tkanina bawełniana do dublażu pod
ubytki).
6. Ufarbowano materiały konserwatorskie barwnikami helionowymi na odpowiednie
kolory.
7. Płat sztandaru przeniesiono na folię melineks i delikatnie, z wyczuciem miejsca
usunięto stare konserwacje, naprawy, łaty, podłożenia, które ściągały i deformowały
powierzchnię sztandaru, a jednocześnie przestały spełniać funkcję zabezpieczającą.
8. Po usunięciu dawnych napraw wszystkie uszkodzenia i rozsnucia zabezpieczono
odpowiednio dobraną tkaniną i przędzą bawełnianą metodą dublażu i siatki
konserwatorskiej.
9. Zabezpieczono odstające nici w aplikacjach, metodą punktową, przy użyciu przędzy
bawełnianej.
10. Wszystkie rozprucia szwów zostały przeszyte.
11. Przyszyto nowe zawieszenie.
12. Wykonano dokumentację fotograficzną po zakończeniu prac konserwatorskich.
13. Sporządzono dokumentację konserwatorską.
W trakcie prowadzenia prac konserwatorskich była sporządzana w ramach potrzeb bieżąca
dokumentacja opisowa i fotograficzna.
6.ZALECENIA DLA UŻYTKOWNIKA
Sztandar należy eksponować w pozycji wiszącej lub leżącej na płasko.
Zalecane jest przechowywanie w pozycji leżącej, po przełożeniu papierem bezkwasowym lub
tkaniną typu Tyvek.
Na czas przewożenia sztandar należy ustabilizować na sztywnym podłożu o wymiarach
większych od tkaniny.
Sztandaru nie należy składać i rolować
W pomieszczeniu, w którym obiekt będzie przechowywany bądź eksponowany należy
zachować stałą temperaturę ok. 18-20ºC, wilgotność ok. 50-55% oraz oświetlenie o
maksymalnym natężeniu do 50 luksów.
Pomieszczenie należy często wietrzyć.
Obiekt należy chronić przed działaniem promieni słonecznych, sąsiedztwem różnego typu
grzejników i nawiewów wentylacji.
B. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE:
brak
DATOWANIE:
brak
POCHODZENIE:
Polska
/LOKALIZACJA/:
WYMIARY:
nr inw. MSO/3724
130 cm x130 cm
KSZTAŁT:
kwadrat
TECHNIKA
tkactwo, szycie, aplikacja
tak
brak
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
Tkanina: Elżbieta Kaczorek
j.w.
Sztuki PPKZ S.A.
Historia sztandaru nieznana
Sztandar w formie kwadratu, jednopłatowy o kompozycji prostopadłej do osi pionowej,
wyznaczanej przez sposób zawieszania na drzewcu.
Awers
Na tle z różowego płótna bawełnianego centralnie umieszczone godło państwowe – Orzeł w
koronie, wykonany techniką aplikacji z białego bawełnianego płótna.
Rewers
Na tle z różowego płótna bawełnianego centralnie umieszczone godło państwowe – Orzeł w
koronie, wykonany techniką aplikacji z białego bawełnianego płótna.
Sztandar z trzech stron obszyty sznurem bawełnianym w kolorze białym. Na górnym brzegu
tunel do mocowania na drzewcu.
Aplikacje i wykończenia szyte maszynowo.
Omawiany sztandar był poddawany w przeszłości naprawom które możemy prześledzić na
podstawie oględzin obiektu.
Sztandar w złym stanie technicznym, nie ekspozycyjny, tkanina tła wypłowiała, z
widocznymi licznymi, niestarannymi naprawami w formie łat cer.
Sztandar ogólnie brudny, zaplamiony, zdeformowany.
ekspozycyjnych.
1. Wykonano dokumentację fotograficzną i opisową stanu zachowania sztandaru
przed przystąpieniem do prac konserwatorskich.
3. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny tła na mokro.
Próby wypadły niepomyślnie (kolor tła nie był stabilny) i w takim przypadku
sztandar nie mógł być oczyszczony metodą „na mokro”.
Rozpuszczalników ze szczególnym uwzględnieniem miejsc zaplamionych.
5. Dobrano odpowiednie materiały do konserwacji sztandaru ( przędza bawełniana
do siatki konserwatorskiej i przytrzymania łat, tkanina bawełniana do dublażu pod
ubytki).
6. Ufarbowano materiały konserwatorskie barwnikami helionowymi na odpowiednie
kolory.
7. Płat sztandaru przeniesiono na folię melineks i delikatnie, z wyczuciem miejsca
usunięto stare konserwacje, naprawy, łaty, podłożenia, które ściągały i
deformowały powierzchnię sztandaru, a jednocześnie przestały spełniać funkcję
zabezpieczającą.
8. Po usunięciu dawnych napraw wszystkie uszkodzenia i rozsnucia zabezpieczono
odpowiednio dobraną tkaniną i przędzą bawełnianą metodą dublażu i siatki
konserwatorskiej.
9. Zabezpieczono odstające nici w aplikacjach, metodą punktową, przy użyciu
przędzy bawełnianej.
10. Wszystkie rozprucia szwów zostały przeszyte.
C. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE:
brak
DATOWANIE:
brak
POCHODZENIE:
Polska
/LOKALIZACJA/:
WYMIARY:
nr inw. MSO/706
170 cm x125 cm
KSZTAŁT:
prostokąt
TECHNIKA
tkactwo, hafciarstwo, aplikacja, szycie
brak
brak
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
Tkanina:
Hanna Cichocka
j.w.
Sztuki PPKZ S.A.
Sztandar w formie prostokąta, dwupłatowy o kompozycji prostopadłej do osi pionowej,
Awers
Na tle bordowej tkaniny o splocie rypsu centralnie umieszczona postać Św. Józefa Cieślę z
Jezusem, wykonana techniką barwnego haftu przędzą bawełnianą. Po lewej stronie pionowo
umieszczone cztery tarcze cechowe wykonane techniką aplikacji i haftu przedstawiające:
1. Symbol cechu stolarzy
2. Symbol cechu snycerzy
3. Symbol cechu stolarzy/ ramiarzy
4. Symbol cechu lutników
Rewers
Na tle kremowej tkaniny o splocie rypsu centralnie umieszczona postać Matki Boskiej z
Dzieciątkiem, wykonana techniką barwnego haftu przędzą bawełnianą
Sztandar z trzech stron obszyty metalową frędzlą w kolorze złotym. Brzeg zawieszenia
(tasiemki) obszyty galonem w kolorze złotym.
Sztandar w złym stanie technicznym, nie ekspozycyjny, tkanina tła rewersu mocna
zaplamiona i zafarbowana (kolor różowy). Tkanina tła awersu ze śladami zaplamień, na
centralnym hafcie zaplamienia w kolorze bordowym. Tła w tarczach wykruszone, pozostały
tylko ślady tkaniny jedwabnej w kolorze kremowym.
Sztandar ogólnie brudny, zaplamiony, zdeformowany.
ekspozycyjnych.
3. Demontaż obiektu pozwalający poprawnie wykonać przewidziane zabiegi
konserwatorskie (odprucie frędzli, taśm, zawieszenia i rozcalenie awersu i
rewersu)
4. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny bordowej tła i kolorowych
haftów na mokro.
Próby wypadły niepomyślnie (kolor tła i haftów nie był stabilny) i w takim
przypadku sztandar nie mógł być oczyszczony metodą „na mokro”.
rozpuszczalników ze szczególnym uwzględnieniem miejsc zaplamionych.
Silnych zaplamień i zafarbowań na kremowym tle rewersu nie udało się
usunąć i podjęto decyzję o wymianie tła rewersu i przeaplikowaniu
centralnego haftu.
6. Dobrano odpowiednie materiały do konserwacji sztandaru ( przędza
bawełniana do przytrzymania odstających haftów, tkanina o splocie rypsu jako
tło rewersu, tkanina atłasowa jako tło tarcz)
7. Ufarbowano materiały konserwatorskie na odpowiednie kolory.
8. Przytrzymano igłowo wszystkie odstające nici haftów strony awersu.
9. Uzupełniono/aplikowano tła w tarczach po stronie awersu metodą igłową.
10. Wymieniono tło po stronie rewersu i przeaplikowano igłowo centralny haft na
nowe podłoże metodą igłową.
11. Oczyszczono frędzle i taśmy.
12. Przeprowadzono konserwację frędzli i i taśmy.
13. Zmontowano sztandar według oryginału (zszycie obu części , przyszycie
frędzli, taśmy i nowego zawieszenia).
14. Wykonano dokumentację fotograficzną po zakończeniu prac
konserwatorskich.
D. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE: rewers: REGINA+POLONIAE+ORA+PRO+NOBIS+MARIA+JESUS
DATOWANIE:
brak
POCHODZENIE:
Polska
/LOKALIZACJA/:
WYMIARY:
nr inw. MSO/1876
130 cm x 90 cm
KSZTAŁT:
prostokąt
TECHNIKA
tkactwo, malarstwo, szycie
brak
brak
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
Tkanina:
Hanna Cichocka,
Malowidło: Aleksandra Trochimowicz
j.w.
Sztuki PPKZ S.A.
Sztandar w formie prostokąta, jednopłatowy o kompozycji prostopadłej do osi pionowej,
Awers
Na tle amarantowej tkaniny centralnie umieszczony obraz w technice olejnej z postacią Św.
Kazimierza, Królewicza, Jagiellińczyka patrona Litwy. Obraz z czterech stron obszyty
galonem w kolorze szarym.
Rewers
Na tle amarantowej tkaniny centralnie wszyty obraz w technice olejnej z symboliką dawnej
Rzeczpospolitej, tj.: centralnie Matka Boska Ostrobramska, Pogoń Litewska, Orzeł Korony
Polskiej i Anioł Rusi, a nad nimi korona. Wokół Matki Boskiej Ostrobramskiej napis:
REGINA+POLONIAE+ORA+PRO+NOBIS+MARIA+JESUS.
Obraz z czterech stron obszyty galonem.
Sztandar z czterech stron obszyty galonem w kolorze szarym.
Szarfy
1. Na tle amarantowej tkaniny napisy: Korpus Kadetów Nr 1 i na tle białej tkaniny 1918
Lwów 1928, wykonane techniką haftu
2. Na tle amarantowej tkaniny napisy: Witebska Ziemia i 1861, wykonane techniką haftu
Sztandar w średnim stanie zachowania. Tkanina tła i galony zachowane dobrze. Malowidło
przetarte z czterema ubytkami/ rozdarciami płótna na wylot.
Sztandar ogólnie brudny, zdeformowany.
ekspozycyjnych.
konserwatorskie (odprucie taśm, zawieszenia i rozcalenie tła i malowidła)
4. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny amarantowej.
Próby wypadły pomyślnie i w takim przypadku sztandar może być oczyszczony
metodą „na mokro”.
5. Tkanina tła, szarfy i taśmy galonowe zostały oczyszczone metodą „na mokro” przy
użyciu Preteponu G.
6. Przeprowadzono konserwację taśm galonowych.
7. Pobrano próbki z malowidła do badań laboratoryjnych celem ustalenia użytych
materiałów.
8. Oczyszczono malowidła.
9. Uzupełniono ubytki w malowidłach poprzez założenie fleków.
10. Wykonano delikatny retusz warstwy malarskiej.
11. Opracowano powierzchnię malowideł werniksem.
12. Przeprowadzono konserwacjęa szarf.
13. Zmontowano sztandar według oryginału (zszycie tła, wszycie malowidła, przyszycie
taśmy i nowego zawieszenia).
E. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE:
awers: Związek B. Marynarzy;1921, Górny Śląsk; 1928; 1933
rewers: Niema Polski; Bez Morza.
DATOWANIE:
brak
POCHODZENIE:
Polska
/LOKALIZACJA/:
WYMIARY:
nr inw. MSO/1751
75 cm x 87 cm
KSZTAŁT:
prostokąt
TECHNIKA
tkactwo, haft, szycie
tak
brak
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
Tkanina:
j.w.
Anna Kędziorek, Justyna Miecznik
Sztuki PPKZ S.A.
Sztandar w formie prostokąta, dwupłatowy o kompozycji równoległej do osi pionowej,
Awers
Tło zszyte z dwóch kolorów tkaniny jedwabnej. Góra w kolorze kremowym, na której
widnieje napis: Związek B. Marynarzy, a w górnych narożnikach tarcze, z jednej strony z
orłem, z drugiej z datą 1921. Dół w kolorze morskiego błękitu z napisem Górny Śląsk, a w
dolnych narożnikach tarcze, z jednej strony z datą 1928, z drugiej z datą 1933.
Centralnie umieszczone dwie skrzyżowane i zapętlone sznurem kotwice, nad nimi gwiazdka,
a pod nimi skrzyżowane gałązki laurowe.
Wszystkie hafty wykonane nicią metalową w kolorze złotym i srebrnym.
Rewers
Tło zszyte z dwóch kolorów tkaniny jedwabnej. Góra w kolorze kremowym, na której
widnieje napis: Niema Polski. Dół w kolorze czerwieni z napisem Bez Morza.
Centralnie umieszczona tarcza (tło czerwone), a na niej orzeł w koronie, a pod tarczą
skrzyżowane gałązki laurowe.
Wszystkie hafty wykonane nicią metalową w kolorze złotym i srebrnym.
Sztandar po obu stronach z czterech stron obszyty galonem w kolorze złotym.
Sztandar z trzech stron obszyty frędzlą metalowa – bajorkiem w kolorze złotym.
Na jednej ze stron wszyte taśmy zawieszenia i kółeczka.
Sztandar w bardzo złym stanie zachowania. Tkanina tła głównie kremowa zniszczona w 80
%. Hafty zachowane w stanie średnim. Bardzo zniszczone bajorkowe frędzle. Galony
zachowane dobrze.
Sztandar ogólnie bardzo zniszczony, nie ekspozycyjny, brudny, zaplamiony, zdeformowany.
ekspozycyjnych.
konserwatorskie (odprucie frędzli, taśm, zawieszenia i rozcalenie awersu i
rewersu)
4. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny niebieskiej, czerwonej tła i
haftów na mokro. Próby wypadły na tyle pomyślnie, że sztandar mógł być
oczyszczony metodą „na mokro” przy użyciu Preteponu G ze szczególnym
uwzględnieniem miejsc zaplamionych.
6. Dobrano odpowiednie materiały do konserwacji sztandaru - przędza jedwabna
– greża do siatki konserwatorskiej i przytrzymania odstających haftów, tkanina
jedwabna jako dublaż.
9. Wypruto wszystkie wcześniejsze naprawy tła.
10. Tło sztandaru zdublowano na nowe jedwabne podłoże, a w miejscach
rozsnutych i osłabionych założono siatkę konserwatorską używając jedwabnej
greży.
12. Zmontowano sztandar według oryginału (zszycie obu części , przyszycie
frędzli, taśmy i nowego zawieszenia).
13. Wykonano dokumentację fotograficzną po zakończeniu prac
konserwatorskich.
F. DANE PRZED KONSERWACJĄ
RODZAJ:
Tkanina
TEMAT:
Sztandar
nieznany
SYGNATURA:
brak
INSKRYPCJE:
awers: STOWARZYSZENIE WETERANÓW
POWSTAŃ ŚLĄSKICH
GRUPA KĘDZIERZYN
rewers: ODRA GÓRA Św. ANNY
KĘDZIERZYN KOŹLE
DATOWANIE:
brak
POCHODZENIE:
Polska
/LOKALIZACJA/:
WYMIARY:
nr inw. MSO/46
100 cm x 100 cm
KSZTAŁT:
prostokąt
TECHNIKA
tkactwo, haft, szycie
tak
brak
INWESTOR:
ZLECENIODAWCA:
WYKONAWCA PRAC:
j.w.
Tkanina: Marta Miśkowiec, Hanna Cichocka
Sztuki PPKZ S.A.
Sztandar w formie kwadratu, dwupłatowy o kompozycji równoległej do osi pionowej,
Awers
Tło zszyte z dwóch prostokątów tkaniny półjedwabnej o splocie satyny w kolorze kremowym.
Centralnie umieszczony krzyż ze skrzyżowanymi szablami. Na ramionach krzyża
umieszczone daty: 1919, 1920?, 1921, 1945, nad krzyżem napis: STOWARZYSZENIE
WETERANÓW POWSTAŃ ŚLĄSKICH, pod krzyżem GRUPA KĘDZIERZYN
Rewers
Tło zszyte z dwóch kolorów tkaniny półjedwabnej czerwonej i kremowej o splocie
satynowym w formie krzyża.
Centralnie umieszczony orzeł. Nad nim na czerwonym polu Matka Boska Częstochowska. Na
kremowych polach napisy: ODRA GÓRA Św. ANNY, KĘDZIERZYN KOŹLE
Wszystkie hafty awersu i rewersu wykonane kolorową przędzą bawełnianą.
Sztandar po obu stronach z czterech stron obszyty galonem w kolorze złotym.
Sztandar z trzech stron obszyty frędzlą metalowa – bajorkiem w kolorze złotym.
Na jednej ze stron wszyte taśmy zawieszenia i kółeczka.
Sztandar w bardzo złym stanie zachowania. Tkanina tła głównie kremowa zniszczona w 80
%. Hafty zachowane w stanie średnim. Bardzo zniszczone bajorkowe frędzle. Galony i hafty
zachowane dobrze.
Sztandar ogólnie bardzo zniszczony, nie ekspozycyjny, brudny, zaplamiony, zdeformowany.
ekspozycyjnych.
konserwatorskie (odprucie frędzli, taśm, zawieszenia i rozcalenie awersu i rewersu)
5. Wykonano próby na trwałość wybarwień tkaniny czerwonej tła i haftów na mokro.
Próby wypadły na tyle pomyślnie, że sztandar mógł być oczyszczony metodą „na
mokro” przy użyciu Preteponu G ze szczególnym uwzględnieniem miejsc
zaplamionych.
7. Dobrano odpowiednie materiały do konserwacji sztandaru - przędza jedwabna – greża
do siatki konserwatorskiej i przytrzymania odstających haftów, tkanina jedwabna jako
dublaż.
10. Wypruto wszystkie wcześniejsze naprawy tła.
11. Tło sztandaru zdublowano na nowe jedwabne podłoże, a w miejscach rozsnutych i
osłabionych założono siatkę konserwatorską używając jedwabnej greży.
13. Zmontowano sztandar według oryginału (zszycie obu części , przyszycie frędzli,
taśmy i nowego zawieszenia).
DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Dokumentacja konserwatorska

Transkrypt

Podobne dokumenty

Regulamin pocztu sztandarowego. - II Liceum Ogólnokształcące w

Treść homilii - Północno-Wschodnia Izba Lekarsko

SZTANDAR PTChem

CEREMONIAŁ SZKOŁY Rozdział I Tradycje szkoły § 1 1. Każdy

Październik 2013