Swobodny przepływ towarów

Business Support Programme
- SMECA -
Materiał szkoleniowy
Swobodny przepływ towarów
w Unii Europejskiej
MKB Holandia
2001
1
Spis treści
1. Kontekst
1.1. Podstawy konstytucyjne UE , Traktat o WE
1.2. Pierwsze lata
1.3. Biała Księga i Jednolity Akt Europejski
1.4. Usuwanie barier technicznych: 3 instrumenty
2. Swobodny przepływ towarów: definicja przedmiotu
2.1. Towary
2.2. Swobodny przepływ towarów: ogólny zakres
2.3. Wyjątki
3. Ustawodawstwo Unii Europejskiej
3.1. System prawny UE: przegląd
3.2. Swobodny przepływ towarów: najważniejsze akty prawne
4. Wpływ na MSP
4.1. Dostęp do rynku europejskiego
4.2. Główne bariery dla MSP
5. Perspektywy
5.1. Strategia Rynku Wewnętrznego
5.2. Proponowane nowe przepisy
6. Jak odnosić korzyści z rynku wewnętrznego: lista pytań sprawdzających
2
1. Kontekst
Historia Unii Europejskiej obejmuje okres ponad półwiecza. W tym miejscu przedstawiamy
krótki rys historyczny. Skupimy się na swobodnym przepływie towarów, a w szczególności
najważniejszych związanych z nim wydarzeniach.
1.1. Podstawy konstytucyjne UE , Traktat o WE
Podstawy konstytucyjne Unii Europejskiej (UE) zostały stworzone przez: Traktat Paryski
(powołujący do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali w 1951r.), Traktat Rzymski z
1957r. (powołujący do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)/ ‘Traktat o WE’ i
Europejską Wspólnotę Energii Atomowej ) , który został zmieniony przez Jednolity Akt
Europejski (1986), Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej (1992) i Traktat Amsterdamski z
1997r..
Traktat o WE został podpisany w 1957r. i wszedł w życie 1 stycznia 1958r.. Ustanowił on
zadania/cele dla Wspólnoty i określił – w sposób ogólny – środki/instrumenty.
Zadania WE są następujące:
‘wspieranie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej, trwałego i zrównoważonego wzrostu,
zwiększonej stabilizacji, szybkiego wzrostu poziomu życia i ściślejszych stosunków ekonomicznych
pomiędzy Państwami Członkowskimi” (Traktat o WE, art.2).
Środki realizacji tych celów zostały opisane w art.3 c Traktatu o WE:
‘ rynek wewnętrzny charakteryzujący się zniesieniem przeszkód dla swobodnego przepływu towarów,
osób usług i kapitału między Państwami Członkowskimi’.
1.2. Pierwsze lata
Sukcesy
W 1958r
UE składała się z sześciu
państw (państwa założycielskie): Belgia, Francja,
Niemcy, Włochy, Luksemburg i Holandia. W latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i
dziewięćdziesiątych do UE przyłączyły się dalsze państwa europejskie. Traktat o WE
ustanowił ostateczny termin dwunastoletni do usunięcia wszystkich barier dla wspólnego
rynku. Termin ten nie został dotrzymany. Tworzenie unii celnej zostało jednak zakończone w
1968r. Oznacza to, że zostały wyeliminowane wszystkie cła w handlu między założycielskimi
3
Państwami Członkowskimi i wprowadzono Wspólną Taryfę Celną. Jest to zewnętrzna
taryfa która stosuje się do krajów trzecich. Zniesienie wewnętrznych taryf celnych stało się
bodźcem do rozwoju gospodarczego. Obroty w handlu wewnątrz Wspólnoty wzrosły
nadzwyczajnie a konsumenci odnieśli korzyści w postaci niższych cen i
rozszerzenia
dostępnej oferty towarów.
Problemy
W latach siedemdziesiątych stało się jednak jasne, że utrzymuje się nadal wiele innych
barier, na przykład różne normy w Państwach Członkowskich. W rezultacie rzeczywisty
swobodny przepływ towarów nie istniał. Komisja Europejska i Rada były władne do
usunięcia tych barier lecz tylko wtedy gdy Rada działała jednomyślnie. Ponieważ do UE
przystąpiło więcej państw a Państwa Członkowskie chroniły interesy swoich gospodarek
usuniecie barier okazało się w praktyce niemożliwe.
Na szczęście art. 30 Traktatu o WE oferował pomoc praktyczna dla firm napotykających na
problemy w eksporcie z jednego Państwa Członkowskiego do drugiego.
Art. 30
stwierdza:’(...) ograniczenie ilościowe w imporcie między Państwami
Członkowskimi i wszelkie środki o podobnym skutku (...) są zabronione’.
Przed Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu wytoczono kilka spraw. Rolą Trybunału
jest zapewnienie, że prawo Wspólnoty
jest interpretowane i wykonywane zgodnie
z
Traktatami. Znane są zwłaszcza spray Dassonville (1974) i Cassis de Dijon (1979) (ich
obszerny opis zob. poniżej w ramce 1.) Sąd orzekł w tych i innych sprawach, że tego rodzaju
nie-ilościowe ograniczone są niedozwolone. W kilku innych sprawach potwierdził on jednak
ważność niektórych szczegółowych przepisów w niektórych Państwach Członkowskich.
1.3. Biała Księga i Jednolity Akt Europejski
Stało się więc jasne, że same kompetencje sądu nie doprowadzą do jednolitego rynku z
rzeczywistą swobodą przepływu towarów. Jako odpowiedź na ten wielki problem Komisja
sporządziła
Białą
Księgę
„Dokończenie
Rynku
Wewnętrznego”.
Dokument
ten
zidentyfikował około 300 przeszkód (fizycznych, technicznych i fiskalnych). Zawierał on
również środki prawne niezbędne dla usunięcia tych przeszkód w celu stworzenia
rzeczywistego rynku wewnętrznego. Większość pomysłów w Białej Księdze nie była nowa,
jednak nadała ona procesowi integracji nowy polityczny impet , który prawie wygasł w
pierwszej połowie lat osiemdziesiątych.
4
Na podstawie tego ważnego dokumentu sformułowano Jednolity Akt Europejski (JAE). Został on
podpisany w 1986r. i wszedł w życie w 1987r. Począwszy od tego momentu nie istniał już wymóg
jednomyślności. Środki odnoszące się do wspólnego rynku towarów (i usług) mogły być
przyjmowane kwalifikowaną większością. Przyspieszyło to proces integracji.
Ponadto JAE stwierdzał, że: „Wspólnota przyjmie środki zmierzające do postępującego tworzenia
wewnętrznego rynku w okresie do 31 grudnia 1992r.(...) Rynek wewnętrzny będzie obejmował obszar
bez granic wewnętrznych w którym będzie zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i
kapitału..”
1 stycznia 1993r. jednolity rynek został wprowadzony.
Od tego momenty towary przekraczające wewnętrzne granice Wspólnoty przestały podlegać kontroli
celnej na granicach. Zamiast tego stosuje się
obecnie w Państwach Członkowskich kontrolę
administracyjną na poziomie przedsiębiorstw.
W przypadku handlu towarami między firmami w Państwach Członkowskich podatek od wartości
dodanej (VAT) nakładany jest w państwie do którego towary są transportowane (zasada kraju
przeznaczenia) według stawek i warunków tego Państwa Członkowskiego. Firma będąca dostawcą
towarów stosuje stawkę zerową.
Opłaty celne UE – według Wspólnej Taryfy Celnej – muszą być płacone tylko wtedy gdy towary
przywożone są z zewnątrz i wprowadzane do obrotu na obszarze celnym UE. Po zapłaceniu należności
celnych obrót towarów na rynku wewnętrznym UE jest wolny.
Jednolity rynek UE – z 370 mln. konsumentów i milionem firm – jest obecnie największy w świecie
uprzemysłowionym.
5
Ramka 1
Swobodny przepływ towarów : dwa ważne orzeczenia sądowe
Dassonville, 11 lipiec 1974, 8/74
W Belgii uznanie oznaczenia pochodzenia towaru wymagało potwierdzenia przez rząd Belgijski. Ponadto
prawo belgijskie zabraniało importu napojów alkoholowych posiadających uznane oznaczenie
pochodzenia jeśli nie towarzyszył im dokument poświadczający ich prawo do takiego oznaczenia.
Rząd belgijski oficjalnie uznał „Scotch Whisky” jako oznaczenia pochodzenia.
Gustave Dassonville, hurtownik prowadzący interesy we Francji i jego syn, Benoit Dassonville który
kierował oddziałem firmy w Belgii, sprowadził do Belgii z Francji pewną ilość Scotch Whisky „Johnnie
Walker” i „Vat 69”. Ponieważ Francja nie wymagała świadectwa pochodzenia na Scotch Whisky,
Dassonville nie posiadał zaświadczenia od władz brytyjskich.
Przygotowując import whisky do Belgii Dassonville wydrukował metki z napisem „Swiadectwo
pochodzenia brytyjskich władz celnych” i dodał wpisany ręcznie numer i datę francuskiego
poświadczenia wywozu, co wyczerpywało formalności wymagane przez przepisy francuskie.
Władze belgijskie uznały dokument za niewystarczający i wytoczyły przeciwko Dassonville proces o
naruszenie prawa belgijskiego zarzucając mu nieposiadanie właściwych dokumentów.
Także dwóch wyłącznych importerów „Johnnie Walker” i „Vat 69” wytoczyło powództwa cywilne.
Sąd pierwszej instancji w Brukseli wydał wstępne orzeczenie stosownie do art. 30 Traktatu o WE. Sąd
orzekł:
„Wszelkie przepisy handlowe wydane przez Państwa Członkowskie zdolne do tworzenia bezpośrednio
lub pośrednio, faktycznie lub potencjalnie przeszkód dla handlu wewnątrz Wspólnoty powinny być
uważane za środki mające skutek równoznaczny z ograniczeniami ilościowymi.”
Ponieważ kupcowi zamierzającemu sprowadzić do Belgii Scotch Whisky będącą już w wolnym obrocie
we Francji, inaczej niż importerowi sprowadzającemu towar bezpośrednio z kraju producenta, było
bardzo trudno uzyskać odpowiedni dokument , sąd uznał, że żądania belgijskie stanowią przeszkodę dla
handlu wewnątrz Wspólnoty.
Źródło: www.law.nyu.edu/weilerj/unit9/eu97905.htm New York University School of Business, prof.
Weiler,1997
Cassis de Dijon, 20 luty 1979, 120/78
W przypadku „Cassis de Dijon” Europejski Trybunał Sprawiedliwości obalił niemiecki zakaz importu.
Zakaz obejmował import, sprzedaż i/lub marketing likierów w Niemczech które nie odpowiadały
minimalnym normom niemieckiego alkoholu. W tym przypadku chodziło o francuski likier Cassis de
Dijon. Zawiera on 15-20% alkoholu, podczas gdy norma niemiecka wymaga 25%.
Rząd niemiecki opierał swą argumentację na rzecz ważności przepisów w pierwszym rzędzie na
względach zdrowotnych utrzymując, że istniejące przepisy służą ograniczaniu rozprzestrzeniania się
napojów alkoholowych na niemieckim rynku. Przekonywał, że napoje z niską zawartością alkoholu
powodują tolerancję w stosunku do alkoholizmu w większym stopniu niż napoje z wysoką zawartością
alkoholu.
Po wniesieniu sprawy przed sądy niemieckie, Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł , że ponieważ
Cassis odpowiada normom francuskim nie może nie być dopuszczony do obrotu na rynku niemieckim
(art.30). Po odrzuceniu żądań niemieckiej obrony sąd sformułował ogólną zasadę która obecnie stanowi
najbardziej znaną część orzeczenia:
„Nie (...) ma ważnych powodów dla których napoje alkoholowe nie mogłyby być wprowadzane do
innego Państwa Członkowskiego, jeśli są one legalnie produkowane i sprzedawane w jednym z Państw
Członkowskich.”
Sąd orzekł, że bariery w handlu są dozwolone wyłącznie dla spełnienia obowiązujących wymagań
odnoszących się do:
(1) skuteczność nadzoru fiskalnego, (2) ochrona zdrowia publicznego, (3) uczciwość transakcji
handlowych, (4) ochrona konsumenta. Kiedy te warunki są zagrożone i zakazy importowe są uznane za
ważne, określi Komisja ustanawiając w formie dyrektywy minimalne normy. Państwa Członkowskie
będą nastepnie zobowiązane do harmonizacji ich norm dla spełnienia kryteriów ustanowiony ch przez
dyrektywę Komisji.
Źródło: www.american.edu/ted/cassis.htm Trade and Environment Database. (TED)
6
1.4. Usuwanie barier technicznych: 3 instrumenty
Techniczne bariery dla handlu są obecnie najszerzej występującą przeszkodą dla swobodnego
obrotu towarowego na rynku UE (zob. także rozdz. 4, par.4.2.) Ograniczający wpływ na
handel tych krajowych barier regulacyjnych wynika rekonfiguracji produktów dla uzyskania
ich zgodności ze specyfikacjami kraju partnerskiego. Ocenia się, że w roku 1985 w UE
współistniało ponad 100 000 różnych krajowych specyfikacji. Obecnie 76% wartości handlu
wewnętrznego w UE podlega obowiązkowym specyfikacjom technicznym. Gdyby cała ta
działalność gospodarcza była regulowana wyłącznie na poziomie krajowym, można by
oczekiwać, że duża jej część byłaby narażona na ryzyko barier technicznych.
W UE używa się trzech instrumentów dla uporania się z problemem barier technicznych:
•
prewencja przeciwko wprowadzaniu nowych barier technicznych dla handlu
•
wzajemne uznawania
•
harmonizacja techniczna („Nowe Podejście”)
Prewencja przeciwko wprowadzaniu nowych barier technicznych dla handlu
Władze prawodawcze
wykazują stałą skłonność do rozszerzania
krajowych regulacji technicznych,
w rezultacie postępującego
lub zmieniania sieci
rozwoju technologii i
produktów a także innowacji w zakresie produktów. W praktyce państwa członkowskie nadal
koncentrują wiele energii regulacyjnej
dokładnie
w tych sektorach gdzie przyjęto
odpowiednie ustawodawstwo UE (np. żywność, sprzęt transportowy , produkty chemiczne i
farmaceutyczne,
wyposażenie
telekomunikacyjne,
produkty
budowlane,
inżynieria
mechaniczna). Stworzona została procedura wzajemnego informowania się (Dyrektywa
98/34/EC, zmieniona przez Dyrektywę 98/48/EC) oferująca Komisji i Państwom
Członkowskim:
•
możliwość rozważenia wszelkich krajowych projektów regulacyjnych, oraz
•
zaoponowania przeciwko
wszelkim potencjalnie ograniczającym handel przepisom
jeszcze zanim staną się obowiązującym prawem
Ponadto wszedł w życie (1 stycznia 1997r.)
wymóg informowania przez Państwa
Członkowskie o wszelkich produktach w odniesieniu do których powstrzymują się one od
wzajemnego uznawania. W ten sposób toruje się drogę do systematycznej analizy wszystkich
7
produktów w stosunku do których Państwa Członkowskie uważają, że przepisy krajowe
reprezentują jakościowo różne poziomy ochrony regulacyjnej, z punktu widzenia:
•
ustalenia czy ocena ta ma obiektywne podstawy , oraz
•
czy konieczne jest podjęcie właściwych działań.
Wzajemne uznawanie
Państwa Członkowskie zwykle regulują ryzyka związane z tym samym produktem w różny
sposób. Ogólnie, produkty wytwarzane zgodnie z różnymi krajowymi regulacjami
technicznymi dotyczącymi tych samych ryzyk związanych z produktami uznawane są za
„równoważne” w kategoriach reprezentowanego przez nie poziomu ochrony. Uznając to,
stosownie do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości w sprawie „Cassis de Dijon” (zob. tekst
w ramce 1). Państwa Członkowskie muszą zgodzić się na dostęp do rynku produktów
wytwarzanych
zgodnie
ze
specyfikacjami
„równoważny” poziom ochrony z
kraju
partnerskiego,
reprezentującymi
punktu widzenia określonych przepisami celów.
Wzajemne uznawanie może być względnie skuteczne dla wyposażenia i trwałych dóbr
konsumpcyjnych. Stosowanie tego rozwiązania napotyka jednak na trudności w przypadkach
gdy ryzyko produktowe jest wysokie (np. środki farmaceutyczne) a konsumenci względnie
użytkownicy są bezpośrednio narażeni.
Są również inne nie załatwione sprawy:
•
w przypadkach gdy krajowe podejścia do regulacji technicznych są tak rozbieżne , że
łatwe zastosowanie tej zasady jest wykluczone – np. gdy konsumenci są bezpośrednio
narażeni na ryzyka związane z produktami, zasada wzajemnego uznawania może
odgrywać tylko ograniczoną rolę w zapewnianiu swobodnego obrotu. Jeśli swobodny obrót
w całej UE tego rodzaju produktami na się stać rzeczywistością, może być niezbędna pewna
harmonizacja w zakresie dopuszczalności produktów, ich składu i oznaczania.
•
w przypadkach gdy wybranym podejściem jest wzajemne uznawanie, inspektoraty
zdrowia i bezpieczeństwa krajów importujących mogą nie być w stanie ocenić
wiarygodności świadectwa zgodności produktów z odpowiednimi specyfikacjami kraju
eksportującego. Niezbędna jest szersza wymiana informacji na temat krajowych przepisów i
związanych z nimi procedur oceny zgodności, oraz rozwój
powszechnie uznawanych
systemów akredytacji dla autoryzacji testowania i podmiotów certyfikujących
•
nawet w przypadku przezwyciężenia przeszkód regulacyjnych dla swobodnego obrotu
8
towarowego preferencje konsumentów
importującego Państwa Członkowskiego
dla
produktów wytwarzanych zgodnie z lokalnymi (dobrowolnymi) specyfikacjami, mogą
stanowić dodatkową, nie-regulacyjną , techniczną
przeszkodę
dla importowanych
produktów.
Obecnie uważa się, że zdolność zasady wzajemnego uznawania do tworzenia warunków dla
swobodnego obrotu towarowego nie jest zadowalająca. Jednym z głównych problemów są
ograniczone możliwości podejmowania działań przeciwko naruszeniom.
Harmonizacja techniczna
Gdy założenie
równoważności poziomów ochrony regulacyjnej reprezentowanej przez
krajowe przepisy jest niemożliwe do przyjęcia, jedyną możliwą drogą do usunięcia barier
technicznych o które chodzi jest zawarcie umowy (opartej na zasadzie kwalifikowanej
większości głosów) o wspólnym systemie prawnie wiążących wymogów. Po zawarciu takiej
umowy żadne dalsze prawne utrudnienia nie mogą zamknąć dostępu do jakiegokolwiek
rynku w UE produktów spełniających te wymogi. Ustawodawstwo UE harmonizujące
specyfikacje techniczne charakteryzuje się dwoma różnymi podejściami:
•
„stare podejście” (harmonizacja szczegółowa)
•
„nowe podejście” (istotne wymogi)
Stare podejście: szczegółowe środki harmonizacji
W przypadku niektórych produktów sam charakter związanego z nimi ryzyka wymaga
odrębnej regulacji w odniesieniu do każdego produktu lub nawet każdego komponentu.
Jeśli od środków UE wymaga się skuteczności w zakresie zapewnienia swobodnego obrotu
towarowego, to stosowne przepisy UE muszą być dostatecznie szczegółowe aby zapewnić
ochronę przed tym ryzykiem.
W przypadkach gdy przed wprowadzeniem produktów na rynek wymagana jest rejestracja
lub
formalne
dopuszczenie
krajowego
organu,
skoordynowanego podejścia do testowania produktów
(pojazdy silnikowe) do procedur , albo też
konieczne
jest
zastosowanie
lub scentralizowanego podejścia
kombinacji obu podejść łącznie (środki
farmaceutyczne).
Przyjęcie
programu
szczegółowego
ustawodawstwa
harmonizacyjnego
zdaje
się
przezwyciężać głęboko zakorzenione techniczne bariery dla handlu w sektorach mających
9
ponad 30% udział w wartości handlu wewnętrznego UE (np. pojazdy silnikowe, chemikalia,
farmaceutyki, żywność).
Nowe podejście: regulacja istotnych wymogów
Tak zwane „nowe podejście” do technicznej harmonizacji zostało wprowadzone w 1985r w
oparciu o podział odpowiedzialności pomiędzy władzami publicznymi z jednej strony, a
producentami i jednostkami zajmującymi się testowaniem, certyfikacją i normalizacją z
drugiej strony. Kluczowe składniki nowego podejścia są następujące:
•
ustawodawstwo ogranicza się do wymogów które są istotne dla zagwarantowania
wysokiego poziomu ochrony dla przedmiotowego interesu zbiorowego
•
jednostki normalizujące mają za zadanie zdefiniowanie
szczegółowych rozwiązań
technicznych których charakter pozostaje dobrowolny
•
zastosowanie tych rozwiązań (normy zharmonizowane) stwarza domniemanie zgodności
z „istotnymi wymogami”
•
producenci są prawnie odpowiedzialni za zapewnienie, żę wszystkie sprzedawane
produkty są zgodne z „istotnymi wymogami”
•
ocena zgodności dokonywana jest przez jednostki testujące i certyfikujące. Są one
desygnowane przez władze Państwa Członkowskiego które ponoszą odpowiedzialność za
ich działalność. Państwa Członkowskie wzajemnie uznają świadectwa zgodności
wydawane przez podmioty desygnowane przez inne Państwa Członkowskie („jednostki
notyfikowane”)
Nowe podejście zostało zastosowane w wielu sektorach obejmujących zarówno towary
konsumpcyjne jak i wyposażenie.
Dalsze informacje
•
lista norm przyjętych dla realizacji dyrektyw nowego podejścia:
•
ogólna informacja: http://europa.eu.int/comm/enterprise/newapproach/standardization/
i http://www.newapproach.org
przyjęte dyrektywy nowego podejścia są opublikowane w serii L , Dziennika Urzędowego
Wspólnot Europejskich . Propozycje dyrektyw nowego podejścia są publikowane w serii C
Dziennika Urzedowego.
http://www.newapproach.org.directivelist.asp
•
10
2. Swobodny przepływ towarów: definicja przedmiotu
Swobodny przepływ towarów jest jedną z czterech podstawowych wolności przedsiębiorstw
i obywateli w UE stanowi kamień węgielny rynku wewnętrznego. Czym jednak są „towary”?
Co oznacza „swobodny przepływ” ? i czy wszystkie towary mogą swobodnie przemieszczać
się wewnątrz UE ?
2.1 Towary
Wszystko co produkowane jest w UE jest albo towarem albo usługą. Wszystkie produkty są
podzielone na te dwie kategorie. Dzielą się one dalej na kategorie produktów
konsumpcyjnych
i
przemysłowych lub też pośrednich. Towary stanowią produkty
materialne. „Materialne” oznacza takie których istnienie można odczuć i/lub stwierdzić przy
pomocy zmysłu wzroku i/lub zapachu i /lub które mogą być składowane. Towary można
podzielić
na
trwałe (np. samochody, zabawki, pralki) i nietrwałe ( np. produkty
żywnościowe).
2.2
Swobodny przepływ towarów: ogólny zakres
W art. 9 i 10 Traktatu o WE określono zakres zasady swobodnego przepływu towarów w
odniesieniu do towarów i krajów których ona dotyczy. Podstawą Wspólnoty jest unia celna
która obejmuje cały obrót towarowy i której konsekwencją jest zakaz nakładania ceł
importowych i eksportowych oraz wszelkich opłat o podobnych skutkach w obrocie między
Państwami Członkowskimi, a także przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z krajami
trzecimi (Traktat o WE, art.9).
Przepisy te (...) stosuje się do produktów pochodzących z Państw Członkowskich i do
produktów sprowadzonych z trzecich krajów które znajdują się w swobodnym obrocie w
Państwach Członkowskich (Traktat o WE, art. 10-1).
2.3 Wyjątki
Czy więc wszystkie towary są dopuszczone do swobodnego obrotu pomiędzy Państwami
Członkowskimi ?
Niezupełnie. Istnieją niektóre wyjątki, o których wspomina art. 36
Traktatu o WE.
Art. 36 stwierdza: „Przepisy art.30 (...) nie wykluczają zakazów lub ograniczeń w imporcie,
eksporcie lub tranzycie towarów mających swoje uzasadnienie w:
11
•
moralności publicznej, porządku publicznym lub bezpieczeństwie publicznym
•
ochronie zdrowia, życia, ludzi, zwierząt lub roślin
•
ochronie skarbów narodowych posiadających wartość
artystyczną, historyczną lub
archeologiczną, albo
•
ochronie własności przemysłowej lub handlowej .
Tego rodzaju ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji
lub ukrytych ograniczeń dla handlu między krajami”
Dobrym przykładem w tym przedmiocie jest embargo ogłoszone przez Komisję na produktu
w łańcuchu zaopatrzenia w mięso wołowe, w rezultacie „choroby szalonych krów” (BSE). W
tym przypadku wchodzi w grę zdrowie ludzi i zwierząt i dlatego uczyniono wyjątek dla
swobodnego przemieszczania się towarów.
W ramce 2 przedstawiamy dwa przykłady sformułowania takich wyjątki w ustawodawstwie
Ramka 2
Swobodny przepływ towarów: dwa przykłady wyjątków
ODPADY I SUBSTANCJE RADIOAKTYWNE
ŚRODKI WSPÓLNOTY
Dyrektywa Rady 92/3/Euroatom z 3 lutego1992 w sprawie nadzoru i kontroli transferów odpadów
radioaktywnych między Państwami Członkowskimi wwożonych i wywożonych ze Wspólnoty.
CEL
Ustanowienie systemu wcześniejszych zezwoleń na wszelkie przemieszczanie odpadów radioaktywnych
celem zwiększenia ochrony przeciwko niebezpieczeństwom wynikający z promieniowania jonizującego.
EKSPORT DÓBR KULTURY
ŚRODKI WSPÓLNOTY
Rozporządzenie Rady (EEC) Nr 3911/92 z 9 grudnia 1992 o eksporcie dóbr kultury ,
Zmienione przez
Rozporządzenie Rady Nr 2469/96 z 16 grudnia 1996
CEL
Zharmonizowane środki kontroli eksportu dóbr kultury na zewnętrznych granicach Wspólnoty.
12
3
Ustawodawstwo Unii Europejskiej
System prawny UE jest złożony. Każde małe i średnie przedsiębiorstwo powinno jednak mieć
ogólna orientację w zakresie różnych źródeł prawa, ponieważ w coraz większym stopniu
wpływają one na codzienne działania przedsiębiorstw. W tym rozdziale przedstawiamy zarys
systemu prawnego UE
oraz najważniejsze akty prawne odnoszące się do swobodnego
przepływu towarów.
3.1 System prawny UE: przegląd
W ramce 3 przedstawiamy zwięzłe zestawienie źródeł prawa wspólnotowego.
Ramka 3
Prawo Wspólnot: zestawienie źródeł prawa
Pierwotne prawo Wspólnot
Traktaty
Wtórne prawo Wspólnot
rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie (oraz normy)
Inne źródła
umowy prawa międzynarodowego, ogólne zasady prawne, umowy miedzy poszczególnymi Państwami
Członkowskimi .
Wszystkie traktaty (np. Traktat o WE, i Akt Europejski) łącznie są nazywane „pierwotnym
prawem Wspólnot”. Traktaty stanowią podstawę Wspólnot.
„Wtórne prawo Wspólnot” konkretyzuje ustawodawstwo pierwotne i stwarza ramy dla jego
realizacji. Poza tymi głównymi źródłami prawa Wspólnoty są również inne źródła. Są one
wymienione bez komentarza w ramce 3.
Rozporządzenia
są prawem w każdym Państwie Członkowskim: wiążącym dla niego i
wszystkich obywateli.
Dyrektywy są wiążące - dla każdego Państwa Członkowskiego do którego są skierowane – ze
względu na cel który ma być osiągnięty. Pozostawiają one formy i środki realizacji oraz
wdrożenia uznaniu wewnętrznych instytucji Państw Członkowskich. Państwa Członkowskie
muszą włączyć dyrektywy do krajowych systemów prawnych. Dyrektywy są najbardziej
szczegółowe i dlatego mają duży praktyczny wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa.
13
Decyzje są wiążące dla tych do których są skierowane. Często są stosowane jak szczegółowe
uzupełnienie lub unacześnienie dyrektyw. Z tego względu ich wpływ na małe i średnie
przedsiębiorstwa może być istotny.
W odniesieniu do swobodnego przepływu towarów normy stały się bardzo ważne dla małych
i średnich przedsiębiorstw. Normy nie są instrumentem prawnym ale rezultatem rozporządzeń
i dyrektyw.
Normowanie jest dobrowolnym procesem
opartym na uzgodnieniu pomiędzy różnymi
aktorami gospodarczymi. Są one wprowadzane przez niezależne podmioty normalizacyjne
działające na poziomie krajowym, europejskim i międzynarodowym. W ramach ‘nowego
podejścia’ (zob. rozdz. 1) Komisja zaczęła w swej polityce w coraz większym stopniu
posługiwać się normami. Najpierw w obszarze harmonizacji technicznej, ICT i zamówień
publicznych, a później także w obszarach takich jak: środowisko, transport, energia,
konkurencyjności i ochrona konsumenta.
Dalsze informacje
The ABC of Community Law; European Commission, 115 stron. Numer katalogowy: PD-25-99-221-EN-C
Celem tej publikacji jest wyjaśnienie europejskiego porządku prawnego. Jest ona głównie adresowana dla
nie-prawników i stara się przedstawić traktaty przy pomocy słownictwa zrozumiałego dla laika. (Źródło:
UE).
3.2
Swobodny przepływ towarów: najważniejsze akty prawne
Nie jest możliwe przytoczenie całego ustawodawstwa w przedmiocie swobodnego przepływu
towarów.
Akty prawne o charakterze ogólnym.
Dyrektywa Komisji 66/683/EEC z 7 listopada 1966 usuwające wszystkie różnice w
traktowaniu produktów krajowych i tych produktów które na mocy art. 9 i 10 Traktatu
muszą
być
dopuszczone
do
swobodnego
obrotu,
istniejące
w
ustawach,
rozporządzeniach i przepisach administracyjnych, zabraniających użycia
wymienionych produktów
wyżej
i nakazujących użycie produktów krajowych lub też
wpływających na rentowność ich użycia.
14
Official Journal No. 220. 30/11/1966 P. 3748 – 3750
Cel: ustanowienie systemu swobodnego przepływu towarów bez różnic w ich traktowaniu.
Zmiany:
Zmieniona przez (OJ L 013 19.01.1970 s.1)
Dyrektywa Komisji 70/50/EEC z 22 grudnia 1969 oparta na przepisach art. 33(7), o
zniesieniu środków wywołujących skutek równoważny do ograniczeń ilościowych w
imporcie i nie objętych innymi przepisami wydanymi stosownie do Traktatu o WE.
Official Journal L 013, 19/01/1970 s.0029-0031
Cel:
zniesienie środków utrudniających lub podrażaj import w stosunku do zbywania
produktów krajowych.
Dyrektywa Komisji 83/643/EEC z 1 grudnia 1983 o ułatwieniu fizycznej kontroli i
formalności administracyjnych
w odniesieniu do przewozu towarów
między
Państwami Członkowskimi.
Official Journal L 359, 22.12/1983 s.0008-0011
Cel: ułatwienie przewozu towarów między Państwami Członkowskimi
przez wydanie
przepisów dotyczących fizycznych kontroli i formalności administracyjnych.
Zmiany:
Zmieniona przez (OJ L 024 27.01.1987 s.33)
Zmieniona przez (OJ L 187 13.07.1991 s.47)
Dyrektywa Rady 85/347/EEC z 25 lipca 1985 o zbliżeniu ustaw, rozporządzeń i
przepisów administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za
wadliwe produkty
Official Journal L 210, 07/08/1985 s.0029-0033
Cel: wyjaśnić rozporządzenie dotyczące odpowiedzialności producentów za produkty
wadliwe.
Zmiany:
Wprowadzone przez (OJ L 001 03.01.1994 s.263)
Wprowadzone przez (OJ L 001 03.01.1994 s.321)
Zmieniona przez (OJ L 141 04.06.1999 s.20)
15
Dyrektywa Rady 92/50/EEC z 18czerwca 1992 odnosząca się do koordynacji procedur
udzielania zamówień na usługi publiczne
Official Journal L 209, 24/07/1992 s.001-0024
Fińskie specjalne wydanie ...: Rozdział 6 Zeszyt 3 s.139
Szwedzkie specjalne wydanie ...: Rozdział 6 Zeszyt 3 s.139
Cel: ustanowienie przepisów dotyczących koordynacji procedur udzielania zamówień na
usługi publiczne .
Zmiany:
Zob. (OJ 199 09.08.1993 s.1)
Zmieniona przez 194N
Zmieniona przez (OJ L 328 28.11.1997 s.1)
Dyrektywa Rady 92/59 EEC z 29 czerwca 1992 o ogólnym bezpieczeństwie produktów
Official Journal L 228, 11/08/1992 s.0024-0032
Cel:
zapewnić, że produkty wprowadzane na rynek są bezpieczne jako, że nie ma
szczegółowych przepisów w regulacjach prawnych Wspólnoty odnoszących się do tych
produktów.
Dyrektywa Rady 93/5/EEC z 25 lutego 1993 o pomocy dla Komisji i współpracy Państw
Członkowskich naukowym badaniu problemów odnoszących się do żywności
Official Journal No L 052, 04/03/1993 s.0018-0021
Fińskie specjalne wydanie...: Rozdział 15 Zeszyt 12 s.87
Szwedzkie specjalne wydanie...: Rozdział 15 Zeszyt 12 s.87
Cel: zapewnić współpracę stosownych władz i podmiotów Państw Członkowskich z Komisją
i udzielenie jej potrzebnego wsparcia w naukowym badaniu problemów interesu publicznego
w odniesieniu do żywności.
Zmiany:
Zmieniona przez (OJ L 024 27.01.1987 s.33)
Zmieniona przez (OJ L 187 12.07.1991 s.47)
Dyrektywa 98/6/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 lutego 1998 o ochronie
konsumentów i wskazywaniu cen produktów oferowanych konsumentom
16
Official Journal L 080, 18/03/1998 s.0027-0031
Cel: ustalenie sposobu wskazywania ceny sprzedaży i ceny jednostki miary produktów
oferowanych przez handlowców konsumentom, w celu poprawy informacji dla konsumentów
i ułatwienia porównywania cen.
Dyrektywa
98/34/EC Parlamentu Europejskiego i Rady
ustanawiająca procedury dostarczania informacji
z 22 czerwca 1998
w dziedzinie
norm i regulacji
technicznych
Official Journal L 204, 21/07/1998 s.0037-0048
Cel: wprowadzenie procedury
dostarczania informacji w dziedzinie norm i regulacji
technicznych.
Zmieniona przez (OJ L 217 05.08.1998 s.180
Dyrektywa Rady 200/47/EC z 20 lipca 2000 zmieniająca Dyrektywy 69/169/EEC i
92/12/EEC w przedmiocie czasowych ilościowych ograniczeń importu piwa z Finlandii
Cel: ustanowienie czasowych ograniczeń ilościowych importu piwa z Finlandii.
Akty prawne o charakterze szczegółowym
Nowe podejście
„Nowe podejście” stanowi innowacyjny sposób harmonizacji technicznej. Wprowadza ono miedzy innymi – jasne rozgraniczenie odpowiedzialności między ustawodawcą UE i
Europejskimi
podmiotami normalizacyjnymi CEN, CENELEC i ETSI
w przepisach
prawnych umożliwiających swobodny przepływ towarów.
Od 1987r. zaczęło stopniowo obowiązywać około 20 dyrektyw, przyjętych na podstawie
Nowego Podejścia i Globalnego Podejścia. Dyrektywy te – wymienione w ramce poniżej –
miały podwójny cel: ustanowienie równych reguł gry dla swobodnego obrotu towarowego na
rynku wewnętrznym oraz zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony. Wspólnym
elementem w tych aktach prawnych jest to, że ograniczają się one tylko do przyjęcia istotnych
obowiązkowych wymogów, definicji właściwych procedur oceny zgodności i wprowadzenia
oznaczenia CE (zob. również Rozdział 1). Przy tym podejściu przedsiębiorstwa ma najszerszą
możliwość
wyboru sposobu
spełnienia ich obowiązków. Europejskie podmioty
normalizacyjne maja zadanie sporządzenia norm technicznych, oferujących drogę
zapewnienia zgodności z tymi obowiązkami.
17
Numer dyrektywy,
Dyrektywa
(przytoczona w niniejszym Zmiany
przewodniku)
1. Urządzenia niskich napięć (1)
73/23/EEC
93/68/EEC
2. Proste zbiorniki ciśnieniowe
87/404/EEC
90/448/EEC
93/68/EEC
3. Zabawki
88/378/EEC
93/68/EEC
4. Produkty budowlane
89/106/EEC
93/69/EEC
5. Kompatybilność
89/336/EEC
elektromagnetyczna
92/31/EEC
93/68/EEC
(98/13/EC) (2)
6. Maszyny (3)
98/37/EC
7. Osobiste wyposażenie
ochronne
8. Nie-automatyczne przyrządy
wagowe
9. Aktywne, wszczepialne
urządzenia medyczne
10. Urządzenia gazowe
11. Kotły grzejne
12. Materiały wybuchowe do
zastosowań cywilnych
13. Urządzenia medyczne
14. Potencjalnie wybuchowe
atmosfery
15. Statki rekreacyjne
16. Dźwigi
17. Urządzenia chłodnicze
18. Urządzenia ciśnieniowe
19. Wyposażenie terminali
telekomunikacyjnych (4)
Data wejścia w Zakończenie okresu
życie
przejściowego
98/79/EC
89/68/EEC
93/68/EEC
93/95/EEC
96/58/EC
90/384/EEC
93/68/EEC
90/385/EEC
93/42/EEC
93/68/EEC
90/396/EEC
93/68/EEC
92/42/EEC
93/68/EEC
93/15/EEc
19/8/74
1/1/95
1/7/90
1/7/91
1/1/95
1/1/90
1/1/95
27/6/91
1/1/95
1/1/92
28/10/92
1/1/95
6/11/92
1/1/93
1/1/93
1/1/95
1/1/95
7/6/00
1/7/92
1/1/95
29/1/94
1/1/97
1/1/93
1/1/95
1/1/93
1/1/95
1/1/97
1/1/92
1/1/95
1/1/94
1/1/95
1/1/95
93/42/EEC
98/79/EC
94/9/EC
1/1/95
7/6/00
1/3/96
14/6/98
30/6/01
30/6/03
94/25/EC
95/16/EC
96/97/EEC
97/23/EEC
98/13/EC
16/6/96
1/7/97
3/9/99
29/11/99
6/11/92
1/5/92
1/1/95
7/6/00
16/6/98
30/6/99
20. Diagnostyczne urządzenia
98/79/EC
medyczne in vitro
21. Wyposażenie terminali
95/5/EC
radiowych i telekomunikacyjnych
(5)
8/4/00
1/1/97
1/1/97
1/7/92
1/1/97
1/1/97
1/1/97
31/12/95
1/1/97
31/12//94
31/12/94
31/12/96
1/1/97
30/6/95
1/1/97
31/12/02
1/1/97
31/12/95
14/6/98
31/12/95
1/1/97
31/12/97
1/1/97
31/12/02
29/5/02
7/12/03
7/12/05
7/4/00
7/4/01
18
Pakowanie i odpady
opakowaniowe
94/62/EC
30/6/96
31/12/99
(1) Dyrektywa ta - sporządzona w 1973r zanim powstała koncepcja Nowego Podejścia i Globalnego
Podejścia - została w 1993r. w pewnym zakresie dostosowana do innych dyrektyw Nowego
Podejścia.
(2) Nie
jest
to
modyfikacja
dyrektywy
odnoszącej
się
do
kompatybilności
elektromagnetycznej ale ma wpływ na jej stosowanie
(3) Dyrektywa ta kodyfikuje w tekście jednolitym Dyrektywę 89/392/EEC zmienioną przez
Dyrektywę 91/368/EEC, 93/44/EEC i 93/68/EEC. Data wejścia w życie określona została w
dyrektywie oryginalnej.
(4) Dyrektywa ta kodyfikuje w jednolitym tekście Dyrektywę 91/263/EEC zmienioną przez
Dyrektywę 93/68/EEC i uzupełniającą Dyrektywę 93/97/EEC. Data wejścia w życie
określona została w dyrektywie oryginalnej.
(5) Dyrektywa ta zastępuje dyrektywę o Wyposażeniu terminali telekomunikacyjnych.
Nowe Podejście w Internecie: www.europa.eu.int/comm/enterprise/regulation/index.htm
Normy
Uchwała Rady z 1999-10-28 o „Roli normalizacji w Europie”.
Uchwała została opublikowana w OJ C 141 z 2000-05-19
Raport Komisji z 1998-05-13 dla Rady i Parlamentu Europejskiego o „Skuteczności i
odpowiedzialności Normalizacji Europejskiej
w warunkach Nowego Podejścia” –
COM(98)291
Raport ten opisuje stosunek wzajemny stosunek Nowego Podejścia i normalizacji i kładzie
nacisk na odpowiedzialność w normalizacji. Następnie wskazuje on sposób oceny
skuteczności oraz formułuje szereg propozycji dla podniesienia skuteczności.
Dalsze informacje
Studium wpływu normalizacji
dla ilościowej i jakościowej analizy na jakie aspekty gospodarki i społeczeństwa wpływa
normalizacja i w jakim stopniu
Nowe Podejście do harmonizacji technicznej i normalizacji
przegląd normalizacji i norm zharmonizowanych w warunkach Nowego Podejścia
Normalizacja Nowego Podejścia
jest wynikiem wspólnych wysiłków CEN, CENELEC i ETSI w dziedzinie dostarczania
informacji o normach i dróg do procesu normalizacji.
19
Europejskie organizacje normalizacyjne
CEN
Europejski Komitet Normalizacji
CENELEC Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej
ETSI
Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych
Stare podejście
„Stare podejście” obejmuje akty prawne odnoszące się do wielu dziedzin przemysłu. Jest ono
przedstawione w „Różowej Księdze” DG Przedsiębiorczość..
Lista strukturalna dorobku Wspólnoty przedstawia odniesienia do
istniejących aktów
prawnych Wspólnoty i innych środków znajdujących się w zarządzie DG Przedsiębiorczość.
Ta Dyrekcja Generalna obejmuje także politykę względem małych i średnich przedsiębiorstw.
W chwili obecnej księga nie jest dostępna w internecie ale ma się tam znaleźć w 2001r.
Zawiera ona akty prawne UE w następujących dziedzinach:
•
pojazdy mechaniczne
•
żywność
•
chemikalia
•
farmaceutyki
•
kosmetyki
•
metrologia prawna i indywidualne pakowanie
•
ryzyko elektryczne i wyposażenie elektryczne
•
konsumenci
•
inne grupy produktów
•
środki horyzontalne i proceduralne
•
polityka przemysłowa
Ustawodawstwo w tych dziedzinach jest niezmiernie szerokie i szczegółowe. Na przykład do
pojazdów mechanicznych
odnoszą się setki rozporządzeń. Z tego powodu ograniczyliśmy
się tylko do przedstawienia powyższej listy grup produktów.
20
4
Wpływ na MSP
Jednolity rynek Unii Europejskiej z 370 milionami konsumentów i milionem firm – jest
największy w świecie przemysłowym. Zniesienie wewnętrznych ceł dało impuls dla rozwoju
gospodarki w krajach członkowskich. Konsumenci odnoszą korzyści z niższych cen i
dostępności szerszej oferty towarowej. Jaki to jednak miało wpływ na przedsiębiorstwa i
jakie są najważniejsze bariery dla istniejących obecnie małych i i średnich przedsiębiorstw ?
4.1 Dostęp do rynku europejskiego
Europa zmieniła się w przeciągu około czterdziestu lat z mocno rozdrobnionego rynku w
rynek wewnętrzny na którym możliwy jest swobodny przepływ towarów. Firny działające w
UE odnoszą korzyści z następujących cech rynku wewnętrznego.
•
wszystkie cła między Państwami Członkowskimi zostały zniesione
•
towary przekraczające wewnętrzne granie Wspólnoty nie podlegają już kontroli na
granicach
•
obrót towarowy między firmami państw członkowskich jest objęty podatkiem od
wartości dodanej (VAT) w państwie do którego towary są przywożone według stawek i
warunków tego państwa
•
Wspólna Taryfa Celna stosuje się do importu z krajów trzecich
Ze względu na istniejący rynek wewnętrzny eksport stał się wiele łatwiejszy. Ponadto
sprzedaż towarów w innych Państwach Członkowskich pociąga za sobą mniejsze koszty ze
względu na zniesienie ceł i kontroli na granicach. Firmy które eksportują odnoszą korzyści
skali wynikające z obniżki kosztów produkcji. Z tych względów mogą one le[piwj
konkurować z firmami Amerykańskimi i Japońskimi które już maja od długiego czasu duże
zintegrowane rynki wewnętrzne. Zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa które produkują i
sprzedają towary dla nisz rynkowych mogą odnosić korzyści z rynku z rynku wewnętrznego,
gdyż rozmiary ich rynku krajowego są ograniczone.
Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych przez Intrastat , dwie trzecie firm odnosi
korzyści z jednolitego rynku. EOS Badania Gospodarcze Gallupa jasno wykazują, że indeks
zadowolenia
w odniesieniu do działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym stale
wzrasta. Na skali od 1 do 100 indeks wynosił 64 w 2000r., podczas gdy w roku 1997 było to
21
52. W czasie tych badań analizowane są także różne, ważne aspekty rynku wewnetrznego.
Ramka 4 wykazuje, że przeciętnie rynek wewnętrzny funkcjonuje właściwie.
Ramka 4
Jak firmy oceniają rynek wewnętrzny w skali od 1 – 100? ( średnia UE)
Zakupy i sprzedaż produktów i usług bez przeszkód
70
Konkurencja jest wolna i uczciwa
67
Regulacje prawne ułatwiają działalność gospodarczą
64
Regulacje są stosowane w sposób skuteczny i bezstronny
63
Źródło: EOS Gallup Survey, 2000
4.2.Główne bariery dla MSP
Mimo, że istnieje swobodny przepływ towarów w UE, małe i średnie przedsiębiorstwa nadal
napotykają
na
problemy
na rynku wewnętrznym. W ramce 5 przedstawiono 10
najważniejszych problemów MSP.
Ramka 5
Najważniejsze przeszkody na rynku wewnętrznym dla MSP (MSP zatrudniające ponad 20
osób), uszeregowane według ich ważności.
1. Dodatkowe koszty związane z dostosowaniem produktów do krajowych specyfikacji.
2. Nietypowe procedury testowania, certyfikacji lub aprobat.
3. Pomoc państwowa faworyzująca konkurentów; trudności związane z systemem i procedurami
VAT.
4. Niewłaściwe prawne mechanizmy zaskarżania (naruszenia kontraktów)
5. Dyskryminacyjne traktowanie w sprawach podatkowych; brak bezpieczeństwa prawnego w
kontraktach/transakcjach przez granicę.
6. Ograniczenia w dostępie do rynku/istnienie niedostępnych sieci.
7. Brak ochrony przeciwko piractwu i podrabianiu produktów.
8. Kosztowne mechanizmy finansowania w transakcjach przez granicę.
9. Dyskryminacyjne praktyki podmiotów zamawiających na rynkach zamówień publicznych.
10. Żądane uprawnienia lub licencje w rękach lokalnych konkurentów.
Źródło: Single Market Scoreeboard
Ten ranking w porównaniu z wcześniejszymi badaniami jest raczej stabilny.
22
Trudności wpływają na firmy w różny sposób. Przeciętne MSP skłonne są zgłaszać mniej
przeszkód
niż duże. Wynika to prawdopodobnie z ich bardziej elastycznego podejścia. Z
drugiej strony przeszkody na które napotykają są o wiele trudniejsze do przezwyciężenia,
ponieważ brak im odpowiednich środków (np. kadry prawniczej i innych specjalistów) które
duże firmy mają.
Duże firmy (zatrudniające ponad 250 osób) odczuwają jako trudniejsze przeszkody związane
z pomocą państwową i ograniczeniami w dostępie do rynku wynikającymi z uprawnień i
licencji znajdujących się w rękach lokalnych konkurentów.
Następujące przeszkody są ważniejsze dla MSP niż dla dużych firm:
•
brak bezpieczeństwa prawnego w kontraktach/transakcjach przez granicę
•
niewłaściwe prawne mechanizmy odwoławcze dla rozwiązywania problemów
naruszania kontraktów
•
brak ochrony przeciwko piractwu i podrabianiu produktów
23
5
Perspektywy
Strategia Rynku Wewnętrznego przyjęta przez Radę Europy w Helsinkach (listopad 1999)
nakreśliła cele strategiczne dla Rynku Wewnętrznego Unii Europejskiej na okres następnych
pięciu lat i ustanowiła mechanizmy obserwacji i aktualizacji działań podejmowanych dla ich
realizacji.
5.1 Strategia Rynku Wewnętrznego
Cele strategicznie zostały szeroko zdefiniowane jako:
•
zwiększenie skuteczności rynków produktów i kapitałowych UE
•
poprawa środowiska biznesowego
•
wykorzystanie osiągnięć rynku wewnętrznego w zmieniającym się świecie
•
poprawa jakości życia obywateli
Przegląd Strategii Rynku Wewnętrznego 2000 , pomaga skupić uwagę na tym co powinno
być dokonane i na nowo orientuje wysiłki dla realizacji celów ustalonych Radzie Europy w
Lizbonie w 1998r.
Zwiększenie skuteczności rynków produktów i rynków kapitałowych Wspólnoty
•
szybkie porozumienie w sprawie rozporządzenia tworzącego patent wspólnotowy jest
ważne dla pobudzenia inwestycji, badań i innowacji
•
dalsza liberalizacja w dziedzinach takich jak gaz, elektryczność, usługi pocztowe i
transport
jest potrzebna ponieważ konkurencja prowadzi do obniżenia cen ,
innowacyjnych usług i nowych miejsc pracy. W szczególności Państwa Członkowskie
muszą dokończyć liberalizację europejskich rynków energii, łączności elektronicznej i
uzgodnić dalsze kroki w zakresie liberalizacji usług pocztowych
•
w pełni zintegrowane rynki finansowe Ustalono granicę roku 2005 dla dokończenia
Planu Działania Usług Finansowych i roku 2003 dla pełnej realizacji Planu Działania
Kapitału Ryzyka.
Poprawa środowiska biznesowego
•
wspieranie konkurencji
Państwa Członkowskie musza pojąć działania
dla
zredukowania ogólnego poziomu Pomocy Państwowej.
24
•
poprawa integracji usług Komisja opracuje nowa strategię dla usunięcia pozostałych
barier dla handlu usługami mając na uwadze zabezpieczenie corocznego 3% wzrostu w
tym sektorze. Kluczowym elementem będzie zakończenie ram regulacyjnych dla handlu
elektronicznego
•
redukcja obciążeń Komisja zaproponuje w końcu czerwca 2001 nową zintegrowaną
inicjatywę regulacji i uproszczeń
•
liberalizacja rynków zamówień publicznych Szybkie przyjęcie nowych, prostszych
przepisów zawartych w pakiecie ustawodawczym który powinien być wkrótce
zaproponowany jest istotne dla stworzenia autentycznie zliberalizowanego rynku
zamówień publicznych.
•
eliminacja deformacji podatkowych Nieuczciwa rywalizacja podatkowa nadal zakłóca
wolny handel towarami i usługami.
Wykorzystanie osiągnięć rynku wewnętrznego w zmieniającym się świecie
•
rynek wewnętrzny powinien być uproszczony a jego rozwój przyspieszony aby służyć
Unii
Dostępne instrumenty -
a w szczególności łączenie w pary, pomoc techniczna i
inwestycje dostarczane przez Phare - powinny obecnie być skoncentrowane na poprawie
jakości infrastruktury administracyjnej, zwłaszcza w zakresie nadzoru bankowego,
ubezpieczeniowego i obrotu papierami wartościowymi.
Poprawa jakości życia obywateli
przestrzeganie praw rynku wewnętrznego i pogłębienie dialogu z obywatelami i
przedsiębiorstwami
Dialog z obywatelami i
przedsiębiorstwami dokonuje się za
pośrednictwem internetu. Służy on nie tylko do udostępniania informacji ale także do
zbierania informacji i doświadczeń odnośnie praktycznego funkcjonowania rynku
wewnętrznego, co z kolei stanowi wsparcie informacyjne dla kształtowania polityki. To
narzędzie będzie dalej rozwijane. W szczególności ważne jest znalezienie skutecznych ,
szybkich i prostych rozwiązań dla obywateli i przedsiębiorstw napotykających na problemy
w dochodzeniu ich praw. W odpowiedzi na sugestie Parlamentu Europejskiego Komisja
zorganizuje Forum Rynku Wewnętrznego dla zbadania problemów zgłaszanych przez
obywateli i przedsiębiorstwa oraz poprawy istniejących mechanizmów naprawiania szkód.
25
5.2 Proponowane nowe przepisy
Propozycje dyrektyw opartych na zasadach Nowego Podejścia:
Artykuły z metali szlachetnych
COM/93/332 final i COM/94/267 final
Instalacje dźwignic linomostowych zaprojektowanych do przenoszenia pasażerów
Oznaczanie opakowań
COM/96/191 final
Emisja hałasu
COM/98/46 final
COM/93/646 final
26
6
Jak odnosić korzyści z rynku wewnętrznego: lista pytań sprawdzających
Rynek wewnętrzny bardzo ułatwił eksport. Ale oczywiście to przedsiębiorca i tylko
przedsiębiorca decyduje o tym czy podjąć eksport, czy tez nie. Pierwszym krokiem w eksporcie
jest gruntowne przygotowanie. Proponujemy tutaj listę pytań sprawdzających która może
być użyteczna dla każdego MSP które planuje eksport.
Oto podstawowa lista pytań sprawdzających. Oznacza to, że zawiera ona najważniejsze
pytania na które należy odpowiedzieć. Sześć głównych elementów listy wymieniono poniżej:
•
przygotowanie i ogólna orientacja
•
badanie rynku
•
produkt
•
kanał dystrybucji
•
cena
•
promocja
A. Przygotowanie i ogólna orientacja
Sformułuj swoją "deklarację misji"
Deklaracja misji składa się z czterech ważnych elementów:
Wizja:
czego zamierzamy dokonać w bardzo długiej perspektywie czasowej ?
Misja:
jakie problemy zamierzamy rozwiązać dla naszych klientów ?
Strategia: sposób w jaki zamierzamy zrealizować naszą wizję i misję (na długą metę)
Cele: co chcemy zrealizować w ciągu najbliższych trzech lat ? (na krótka metę)
Czy z twojej deklaracji misji wynika konieczność eksportu?
Czy istnieją inne powody dla których eksport jest dla twojej firmy konieczny ?
Czy jesteś świadom, że eksport pociągnie za sobą poważne konsekwencje dla twojej firmy ?
(np. szkolenie personelu, konsekwencje finansowe)
Czy masz czas aby przygotować się do eksportu ?
Czy masz środki finansowe na przygotowanie się do eksportu ?
27
Na przykład : może być konieczna zmiana twojego produktu (fundamentalna)
Czy twoja firma może sobie pozwolić na pokrycie kosztów rozwoju specyficznego produktu?
Czy twoje starania nie powinny być raczej skierowane na twój rynek krajowy?
Jakie rynki ?
Zrób krótką listę rynków eksportowych które są najbardziej odpowiednie dla twojej firmy.
Dokonaj wyboru: ogranicz się do jednego wybranego rynku.
B. Badania rynkowe
Zbierz ogólną informację o wybranym kraju na temat:
•
kultury (biznesu)
•
języka
•
prawa
itp.
Czy są przepisy w wybranym kraju stanowiące przeszkodę dla eksportu twojego produktu?
Zbierz szczegółową informację o wybranym rynku.
Jaka jest jego wielkość?
Jaka jest roczna stopa wzrostu?
Jakie są główne kierunki rozwoju/trendy które wpływają na ten rynek i jego wzrost ?
Zbierz szczegółowe informacje na temat użytkowników/konsumentów na wybranym przez
ciebie rynku.
Czy potrzeby konsumentów na wybranym rynku różnią się zasadniczo od występujących na
twoim rynku krajowym ?
Jeśli tak jest, jakie są te specyficzne potrzeby i życzenia ?
Zbierz szczegółową informację na temat konkurentów na wybranym rynku.
Jacy są główni konkurenci na wybranym rynku ?
Jaki jest ich udział w rynku ?
28
Jakie są główne konkurencyjne produkty ?
Zrób krótka analizę silnych i słabych stron tych produktów.
Czego się dowiedziałeś z tej analizy ?
Źródła informacji rynkowej
Skontaktuj się z jedną lub dwoma firmami które eksportują na wybrany przez ciebie rynek.
Jest to jeden z najszybszych sposobów zebrania wielu ważnych , praktycznych informacji.
Strona internetowa Dyrekcji Generalnej (‘DG’) Przedsiębiorczość UE.
Bardzo użyteczna, ponieważ oferuje wiele praktycznych informacji.
http://europa.eu.int/com/enterprise/index_en.htm
Ma ona na przykład bezpośredni link do: „Dialogu dla Biznesu” i „Sklepu internetowego
jednego przystanku dla biznesu ”.
Ten sklep internetowy może udzielić odpowiedzi na wiele szczegółowych pytań na temat
eksportu.
Strrona internetowa Dyrekcji Generalnej („DG”) Rynek Wewnetrzny
Znajdziesz tam wydawnictwo seryjne tzw. „Przegląd Jednolitego Rynku” Jest ono
publikowane przez Biuro Wydawnictw Urzędowych Wspólnot Europejskich i Kogan
Page-Earthscan na zlecenie Komisji Europejskiej. Opracowania z listy zamieszczonej na
tej stronie dają szczegółowy przegląd wszystkich aspektów Jednolitego Rynku. Na przykład
wgląd w poszczególne sektory przemysłowe.
http://europa.eu.int/comm/internal_market/studies.htm
Stanowisko Informacji Ekonomicznej.
Ważnym źródłem informacji jest także Stanowisko Informacji Ekonomicznej. Ta jednostka
badawcza z międzynarodowego magazynu The Economist opracowuje tzw. „Raporty
Krajowe” z UE i innych krajów. Zawierają one wiele ogólnych informacji o krajach
którymi się zajmują ( także adresy).
Celex
Jest to wielojęzyczny bank danych UE. Znajdziesz tutaj całe ustawodawstwo UE i inne
ważne informacje.
http://europa.eu.int.celex/htm/celex_en.htm
29
Euro Info Centers
Około 300
Centrów Euro Info („EIC”) w 37 krajach europejskich pomaga firmomo
dostarczając informacji na przykład o przepisach dotyczących rynku wewnętrznego.
http://europa.eu.int/comm/enterprise/networks/eic/eic.html
Ich zadaniem jest ponadto wspieranie współpracy za pomocą sieci kooperacji gospodarczej
Business Cooperation Network.
Business Cooperation Network
Sieć ta obejmuje około 600 doradców. Są oni powiązani poprzez centrum kooperacji
Business Cooperation Center w Brukseli. BC-net oferuje pomoc w wyszukiwaniu partnerów
gospodarczych dla małych i średnich przedsiębiorstw w Państwach Członkowskich i
niektórych państwach trzecich.
http://europa.eu.int/comm/reoresent/be/neder/vademceum2/vadenlprog.htm
Inne źródła informacji
Raporty o poszczególnych wybranych rynkach.
Raporty o branżach przemysłowych.
Targi handlowe w docelowych krajach.
Międzynarodowe branżowe targi handlowe.
C. Produkt
Jaki produkt (jakie produkty) zamierzasz eksportować?
Czy twój produkt (w ogóle) nadaje się do eksportu?
czy raczej jest precyzyjnie dostosowany do lokalnego popytu ?
Zrób krótką analizę silnych i słabych stron produktu (produktów) który wybrałeś do celów
eksportowych.
Czy sam produkt (ze względu na specyfikacje techniczne) może konkurować na rynku
eksportowym?
30
Czy twój produkt musi być dostosowany do wybranego rynku ?(zgodność z przepisami UE)
Sprawdź
w odniesieniu do
„starych” przepisów
i
regulacji „nowego podejścia”
przedstawionych w rozdziale 3 niniejszego materiału szkoleniowego.
Ważne: twój produkt może być przedmiotem więcej niż jednej dyrektywy i normy
europejskiej.
Oznaczenie CE (CE=Conformité Européenne) jest obowiązkowe dla wielu produktów
przemysłowych. Centrum Euro Info może pomóc w ustaleniu czy oznaczenie CE jest
obowiązkowe.
Istnieją cztery wyjątki dla swobodnego przepływu towarów.
Czy twój produkt należy do jednej z czterech grup produktów wymienionych w rozdziale 2?
Jeżeli twój produkt należy do grupy produktów ‘wysokiego ryzyka’ może być zbadany przez
notyfikowaną jednostkę.
Jest to organizacja która bada czy produkt spełnia wymagania odpowiedniej dyrektywy
(zob. rozdział 3)
Czy konieczne jest przeprowadzenie testów?
Procedury testowe są drogie i czasochłonne. Czy dysponujesz środkami finansowymi i
czasem?
Czy twój produkt nie jest imitacją?
Czy twój produkt nie narusza patentów?
Czy stosowany przez ciebie sposób pakowania odpowiada lokalnym przepisom?
Czy uważasz, że konieczne jest ubieganie się o patent?
Znaki towarowe i modele także mogą być chronione.
Czy ochrona ich jest konieczna?
31
Czy jakość produktu
spełnia wymagania
użytkowników/konsumentów
na wybranym
rynku?
D. Ceny
Jakie są ceny najważniejszych produktów konkurencyjnych na wybranym rynku?
Czy produkt twój może – ze względu na cenę – nadal być konkurencyjny na wybranym
rynku po uwzględnieniu wszystkich kosztów?
Dodatkowe koszty wynikające z eksportu są następujące:
•
procedury testowania
•
opakowanie
•
transport
•
składowanie
•
ubezpieczenie (np. ubezpieczenie kredytu eksportowego, ubezpieczenie towarów
w
transporcie)
•
koszty twojego banku
•
dokumenty eksportowe
•
prowizja agenta (agentów)
E. Kanał(y) dystrybucji
Czy dystrybucję twojego produktu prowadzisz sam (dystrybucja bezpośrednia) czy też
zlecasz ja na zewnątrz (dystrybucja pośrednia)?
Jeśli
liczba potencjalnych klientów na wybranym rynku jest ograniczona , będzie
prawdopodobnie taniej zdecydować się na rozwiązanie bezpośrednie.
Jest wiele sposobów dystrybucji bezpośredniej i pośredniej.
Dystrybucja bezpośrednia:
•
twoje własne biuro na wybranym rynku
•
bezpośrednia sprzedaż dla na przykład dużej sieci detalicznej
32
•
wspólny eksport (=grupa eksporterów)
•
internet
Dystrybucja pośrednia:
•
korzystanie z cudzej dystrybucji: twój produkt jest sprzedawany przez firme z twojego
kraju która już eksportuje na wybrany rynek
•
importer
•
hurtownik
Twój wybór bezpośredniej lub pośredniej dystrybucji zależy od wielu czynników , takich
jak na przykład twój budżet.
Jeśli twój budżet marketingowy jest ograniczony, najlepszym sposobem będzie
prawdopodobnie eksport bezpośredni.
Jeśli planujesz współpracę z agentem lub importerem, w jakim stopniu możesz polegać na
swoim partnerze ?
Czy agent lub importer wystarczająco dobrze zna twój produkt?
Czy agent lub importer zna wystarczająco dobrze wybrany rynek?
Czy twój partner dysponuje profesjonalną organizacją sprzedaży?
Czy twój partner dysponuje profesjonalna organizacją obsługi posprzedażnej?
Czy twój partner nie ma konfliktowych zobowiązań
w stosunku do dostawców
konkurencyjnych produktów?
Czy uzgodnienia z twoim partnerem zostały zapisane w kontrakcie?
Prawo jakiego kraju ma zastosowanie do umowy?
Jaką formułę z tzw. INCOTERMS możesz najlepiej zastosować do dostawy twarów?
INCOTERMS
jest systemem formuł dostawy towarów
Międzynarodową
Izbę
opracowanym przez
Handlową. Znalazła ona międzynarodowe uznanie w zakresie
obrotu towarowego.
33
F. Promocja
Jakie
środki
promocji
są
niezbędne
aby
dotrzeć
do
potencjalnych
użytkowników/konsumentów?
Jak duży jest budżet na cele promocyjne?
Biorąc pod uwagę budżet, jakie są najbardziej skuteczne instrumentu promocyjne których
możemy użyć ?
•
marketing bezpośredni
•
reklama (dzienniki, tygodniki, telewizja, radio)
•
targi handlowe
•
strona internetowa
Czy potrzebujesz pomocy agencji reklamowej?
Czy raczej sam zajmiesz się promocją?
Miej własne pomysły na eksport – lub jeszcze lepiej własny, szczegółowy plan eksportu –
przeanalizowany przez eksperta. Na przykład konsultanta w dziedzinie handlu
międzynarodowego, bank lub specjalistę do spraw eksportu z twojej izby handlowej.
Punkty kontaktowe biznesu.
W każdym Państwie Członkowskim
i w niektórych krajach Europejskiej Strefy
Gospodarczej istnieją Punkty Kontaktowe Biznesu. Oferują one pomoc gdy eksporter
napotyka na problemy z krajowa administracją Państwa Członkowskiego. Ta usługa jest
bezpłatna.
Punkty kontaktowe można znaleźć na stronach internetowych.
http://europa.eu.int/comm/internal_market/cp/bus/in
34
35