Wieruszowski Dom Kultury Plan strategiczny na lata 2017-2022

Wieruszowski Dom Kultury
Plan strategiczny na lata 2017-2022
1
PLAN STRATEGICZNY – WIERUSZOWSKI DOM KULTURY
Funkcjonowanie Wieruszowskiego Domu Kultury opiera się na następujących priorytetach
rozwojowych - strategicznych instytucji:
1) współpraca ponadregionalna w tematycznych projektach kulturalno - artystycznych
ze szczególnym zwróceniem uwagi na centra i instytucje kultury, organizacje pozarządowe
oraz instytucje samorządowe
2) systematyczny wzrost zaangażowania oraz aktywnych form działania młodzieży
w domu kultury
3) działalność międzynarodowa domu kultury w ramach wolontariatu
międzynarodowego (akredytacja Narodowej Agencji dot. statusu Organizacji Przyjmującej,
Wysyłającej oraz Koordynującej - Wolontariatu Europejskiego), projektów i wymian
międzynarodowych, workcampów i innych form współpracy międzynarodowej
4) realizowanie działań kulturalnych skierowanych do najstarszej grupy wiekowej mieszkańców gminy i miasta Wieruszów (55+) poprzez Wieruszowski Uniwersytet Trzeciego
Wieku wchodzący w skład struktury organizacyjnej WDK
5) wspieranie różnorodnych oddolnych inicjatyw społeczno - kulturalnych
mieszkańców regionu m.in. poprzez wsparcie merytoryczne i finansowe przedsięwzięć (m.in.
granty kulturowe i inne formy)
Wieruszowski Dom Kultury tworzy przestrzeń otwartą dla wszystkich pokoleń i platformę
współpracy dla różnych podmiotów, buduje długofalowe programy rozwoju kultury i sztuki
lokalnej, wzmacnia udział kapitału społecznego w swojej działalności kulturalnej, podtrzymuje
tradycję narodową w jej historycznych i współczesnych przejawach, wypracowuje nowoczesne
metody i systemy edukacji kulturalnej.
Nowoczesny dom kultury jest miejscem żywym, stymulującym lokalną aktywność. Ludzie,
którzy przychodzić będą do domu kultury nie tylko konsumować będą kulturę, ale też ją aktywnie
współtworzyć. Nie będą tylko widzami, czy biernymi odbiorcami. Sami staną się twórcami,
animatorami tego, co się w domu kultury dzieje. Nowoczesny dom kultury wyszukiwać będzie
ciekawe projekty rożnych grup: organizacji pozarządowych, grup nieformalnych, artystów,
niezależnych animatorów kultury i zapraszać będzie je do współtworzenia swojego programu.
Przestrzeń domu kultury powinna mówić: „zapraszam Cię, to Twoje miejsce, możesz je
współtworzyć”. Mało która z instytucji kultury (poza obowiązkowymi imprezami plenerowymi)
naprawdę wychodzi z ofertą poza swój budynek, należy zmienić ten sposób podejścia do
organizacji jej funkcjonowania. Należy np. bezpośrednio zaglądać z wizytą do szkół i w każdej
klasie mówić dzieciom i młodzieży, jaką mamy dla nich propozycję. To my musimy wychodzić na
podwórka, boiska, na rynek miasta i tworzyć akcje promocyjne – wciągać ludzi do zabawy,
jednocześnie dawać się poznać – to my przychodzimy do nich - mieszkańców. Takie działanie na
pewno wymaga więcej wysiłku, ale to wyrasta z zasadniczego przekonania, że to my – pracownicy
domu kultury, animatorzy, jesteśmy dla ludzi, a nie ludzie dla nas. Po przeanalizowaniu środowiska
i jego przestrzeni warto spróbować – poszukać w miejscowościach gminy przestrzeni blisko ludzi.
Należy przełamać podziały na tradycyjne zajęcia: muzyczne, plastyczne, literackie.
Interdyscyplinarne zajęcia mogą być skoncentrowane na przykład wokół jednego tematu czy
problemu (np. „moje ulubione miejsce w mieście“ itd.). Dom kultury powinien być przede
wszystkim miejscem otwartym na oddolne inicjatywy. Nie wystarczy samo oczekiwanie na
pomysły mieszkańców. Trzeba ich stymulować do działania, pokazywać im otwartość i gotowość
do pomocy przy realizacji ich inicjatyw. Trzeba poszukiwać innowacyjnych form działania np.:
2
prezentacje, happeningi, akcje, instalacje, warsztaty twórcze, kawiarenki tematyczne. Wiele
satysfakcji mogą przynieść przedsięwzięcia międzypokoleniowe oparte na autentycznej współpracy
(a nie tylko współobecności) różnych grup wiekowych. Powinniśmy wychodzić z propozycjami,
projektami do trudnych grup, także w przestrzeni (np. na podwórka, na blokowiska) animować
działania w trudnych środowiskach. We wszystkie prowadzone działania warto włączać osoby
niepełnosprawne.
Dom kultury powinien dotrzeć nie tylko do tych najaktywniejszych, ale też tych, którzy na
co dzień mają utrudniony dostęp do kultury. Powinniśmy potrafić twórczo „wyławiać” lokalnych
liderów i zapraszać ich do współpracy. Dom kultury współpracować będzie z organizacjami
pozarządowymi, szkołami, bibliotekami, niezależnymi animatorami i artystami, biznesem (np.
lokalnymi restauracjami i firmami), pomocą społeczną, policją, parafią itp. Współpracować będzie
z animatorami, pedagogami, wolontariuszami, profesjonalistami z zakresu działań zaplanowanych
w projekcie, którzy wesprą „siłą fachową” młode inicjatywy, poprowadzą warsztaty, wyruszą
w teren, będą gotowi do pracy w czasie niewymiarowym.
Jednym z rozwiązań na które warto zwrócić uwagę jest postawienie na jeden, dwa
wyraziste obszary działania - ponadregionalność, międzynarodowość, młodzież. Nie znaczy to, że
jest to jedyna propozycja, ale coś co nakręca, wyróżnia dany dom kultury spośród innych.
Należy wprowadzić tzw. politykę „otwartych drzwi”, w ramach której znacząco rozszerza
się zakres współdecydowania i konsultacji poprzez oddanie części programu bądź jakiegoś okresu
pod opiekę merytoryczną osobom lub grupie spoza instytucji. Projektowanie różnorodności kultury
lokalnej musi także brać pod uwagę tworzenie rozwiązań, wspierających nowe projekty oraz
inicjatywy młodych organizacji i twórców. Należy zastanowić się nad wprowadzeniem programów
inkubatorowych, wspierających merytorycznie, organizacyjnie, a także finansowo innowacyjne
działania zarówno organizacji pozarządowych, jak i grup nieformalnych. O zasadności i możliwości
wprowadzenia takich rozwiązań świadczy fakt, że już teraz prowadzi je kilka instytucji, np.
w formie programu małych grantów, w ramach którego organizacje otrzymują niewielkie
dofinansowanie oraz opiekuna merytorycznego projektu.
Wieruszowski Dom Kultury bazuje na 5-ciu przyjętych płaszczyznach: 1. Praca metodą
projektów 2. Współpraca z regionalnymi instytucjami i grupami nieformalnymi 3. Budowanie
kapitału społecznego 4. Diagnozowanie 5. Komunikacja i promocja.
ANALIZA SWOT
Celem analizy SWOT jest uzyskanie spójnego i wyrazistego obrazu Wieruszowskiego Domu
Kultury na cele strategii. W tym przypadku, odrębną analizę przeprowadzono dla każdego
z następujących czynników, które uznano za kluczowe: potencjał ludzki, finanse, działalność WDKu, promocja, baza lokalowa i wyposażenie techniczne. Poniżej znajduje się tabelaryczne
przedstawienie analizy SWOT.
Potencjał ludzki
SILNE STRONY
- zgrany i kompetentny, nastawiony na rozwój zespół pracowników etatowych, wysokie
kompetencje pracowników na szczeblu zarządczym
- kompetentni, zaangażowani instruktorzy
- duże doświadczenie pracowników przy organizacji imprez plenerowych, w tym masowych
- zdecydowana większość kadry nastawiona na ciągły rozwój, poszukująca nowych inspiracji
i rozwiązań
- szkolenia pracowników
- otwartość na współpracę z organizacjami pozarządowymi i grupami nieformalnymi
3
SŁABE STRONY
- przemęczenie pracowników, niedobory personalne przy realizacji dużych projektów
- niewystarczające włączanie się wolontariuszy
SZANSE
- zaangażowani w sprawy miasta mieszkańcy, wysoki poziom kapitału ludzkiego
- instytucje działające w mieście chętne do współpracy
- duża liczba „przyjaciół” WDK-u, lobbująca na korzyść instytucji
- współpraca z lokalnymi artystami - wspieranie oddolnych inicjatyw
ZAGROŻENIA
- brak obiektywnej i dogłębnej diagnozy dot. oczekiwań i preferencji kulturalnych mieszkańców
- dystans mieszkańców do nowatorskich pomysłów, brak otwartości
- brak danych dotyczących odbiorców (często widziane te same twarze, liczba turystów)
- brak koordynacji działań pomiędzy instytucjami (nakładanie się różnych wydarzeń kulturalnych
w mieście)
- brak dogodnego dojazdu z mniejszych miejscowości gminy do Wieruszowa
- konkurencyjność oferty kulturalnej wielkich aglomeracji - Wrocław, Łódź
- wciąż niski poziom korzystania z oferty WDK osób wykluczonych
Finanse
SILNE STRONY
- dofinansowanie z miasta
- stabilna sytuacja finansowa instytucji
- ekonomiczność zatrudnienia, elastyczne formy współpracy
- zadowalające wpływy własne
- aplikowanie do różnych źródeł finansowania
- umiejętności negocjowania dobrych cen
- finansowe i pozafinansowe możliwości wspierania współpracujących z WDK artystami i innymi
podmiotami
SŁABE STRONY
- ograniczona możliwość „zarabiania” instytucji na siebie
- zbyt wysokie ceny za zajęcia i bilety na wydarzenia jako czynnik sprzyjający wykluczeniu
niektórych grup społecznych
SZANSE
- pozyskiwanie funduszy od sponsora
- wprowadzenie nowych programów przez instytucje nadrzędne, funduszy umożliwiających
aplikowanie i lepsze funkcjonowanie instytucji
ZAGROŻENIA
- zmniejszanie puli środków na kulturę
- zmiany podatkowe w sferze kultury
- polityka rządu nastawiona na cięcia w kulturze
- zamknięcie Funduszy Europejskich dla Polski
- ogłaszanie programów tylko dla organizacji pozarządowych
- duża konkurencja przy aplikowaniu do konkretnych programów
- małe zasoby finansowe nie pozwolą na pozyskanie wyspecjalizowanej kadry instruktorów
- bariera ekonomiczna uczestników ograniczająca korzystanie z komercyjnych propozycji
kulturalnych.
Działalność WDK
SILNE STRONY
- bogata oferta zajęć skierowana do wszystkich grup wiekowych
4
- zróżnicowany charakter oferty – od tradycji po awangardę, autorskie programy
- atrakcyjność i różnorodność wydarzeń kulturalnych
- imprezy „flagowe”
- zawsze wysoki poziom wydarzeń artystycznych
- dostępność WDK-u dla mieszkańców, pracujemy od 8:00 – 21:00
- wysoka zdolność WDK-u do współpracy z innymi podmiotami
- wysokie kompetencje jako koordynatora wspólnych przedsięwzięć
- wzrost kompetencji instytucji w zakresie organizacji „wymagających” wydarzeń
SŁABE STRONY
- niewystarczająca baza lokalowa do realizacji programu
- brak pomieszczeń warsztatowych
SZANSE
- wydarzenia organizowane z inicjatywy mieszkańców
- wypromowanie kultury w środowisku młodego pokolenia
- wydarzenia organizowane we współpracy z mieszkańcami i instytucjami
- bogata historia regionu
- uwzględnienie rozwoju edukacji kulturalnej na poziomie minimalnym ze wszystkich ważnych
dziedzin sztuki
- ułatwienie dostępu do dóbr kultury i pozyskiwanie nowych jej animatorów i odbiorców
- oddziaływanie na szerszy krąg uczestników
- stworzenie szerszego pola do twórczego zagospodarowywania czasu wolnego i alternatywnego do
pasywnej postawy
- dogodny dojazd z Warszawy, Łodzi i Wrocławia
- możliwość przyciągnięcia odbiorców kultury spoza gminy
ZAGROŻENIA
- niedostateczne otwarcie na zagranicznego odbiorcę (informacje tylko w jęz. polskim)
- baza lokalowa wymagająca modernizacji
- niedobór ciekawych, różnorodnych miejsc w okolicy, wykorzystywanych do działań kulturalnych
- słabe powiązanie edukacji szkolnej z edukacja kulturalną
- bierność społeczeństwa w uczestnictwie w kulturze
- nakładanie się imprez w tym samym czasie uniemożliwiające uczestniczenie mieszkańców
przedsięwzięciach
- brak interesujących form edukacyjnych skierowanych do młodzieży ponadgimnazjalnej
Promocja
SILNE STRONY
- nowa, na bieżąco aktualizowana strona internetowa
- nowe logo
- plakaty, ulotki, materiały promocyjne przy każdym wydarzeniu
- rozpoznawalność marki WDK-u
- różnorodność portali gdzie publikowana jest oferta WDK-u
- dobra współpraca z lokalną prasą
- posiadanie własnej bazy adresów email i bazy telefonicznej,
- umiejętność pozyskiwania patronów medialnych
SŁABE STRONY
- brak wystarczających funduszy na promocję
- brak profesjonalnych kampanii promocyjnych
- brak całościowej strategii promocyjnej miasta
SZANSE
- efektywne wykorzystanie newslettera
5
- włączenie się w obchody dużych, ogólnopolskich i ogólnoeuropejskich działań (Europejski Rok
Kreatywności, Europejski Rok Wolontariatu, itp.)
- uczestnictwo w regionalnych projektach (organizowanych np. przez Narodowe Centrum Kultury)
- marketing szeptany, pozytywne opinie mieszkańców przekazywane dalej
- pozytywna opinia artystów,
- turystyka kulturowa – obszar nie do końca wykorzystany
- wzmacnianie marki WDK -u poza granicami powiatu
- coroczne wydanie folderu informującego o ofercie artystycznej
ZAGROŻENIA
- konkurencyjna promocja innych jednostek
- problemy z otrzymywaniem patronatów dużych mediów
- niewystarczająca promocja poza granicami Wieruszowa
- słabe zaangażowanie Miasta w promocję wydarzeń kulturalnych
- brak umów partnerskich z instytucjami z poza kraju
Baza lokalowa i wyposażenie techniczne
SILNE STRONY
- przeprowadzanie sukcesywnych drobnych remontów
- sukcesywne zakupy wyposażenia technicznego
SŁABE STRONY
- ciągły niedosyt lokalowy np.: sal baletowych, warsztatowych
- niezmodernizowana sala widowiskowa (scena i jej konstrukcja w złym stanie)
- budynek Kina Słońce wymagający gruntownego remontu (w przestrzeni 1-2 lat konstrukcja
budynku może zagrażać bezpieczeństwu), sugerujemy budowę kina w innym miejscu
- budynek WDK wymagający dalszego remontu i modernizacji
- niedostateczne wyposażenie komputerowe pracowników
SZANSE
- decyzja władz o remoncie budynku WDK-u w cyklu kilkuletnim
- decyzja władz o budowie kina w innym miejscu na terenie miasta Wieruszów
- możliwość otrzymania funduszy z MKIDN lub innych na modernizację wyposażenia
- pozyskanie na długie lata odpowiedniej bazy do rozwoju społeczności lokalnej, twórców
i odbiorców dóbr kultury w szerokim spektrum społecznym i pokoleniowym
- położenie WDK w centrum miasta
- znakomita promocja i wizytówka gminy i miasta Wieruszów
- powstanie prężnego i dynamicznego ośrodka z zapleczem na potrzeby edukacji kulturalnej
rozwoju kulturalnego, samorealizacji artystycznej poprzez kulturę i sztukę emanującego na teren
całego regionu
ZAGROŻENIA
- możliwość braku funduszy na generalny remont ze względu na duży wkład własny przy innym
projekcie miasta
- nieznane decyzje Rady Miasta co do dofinansowania
Z analizy SWOT wyłania się następujący obraz WDK-u: jest instytucją stabilną zewnętrznie,
cieszącą się zaufaniem społecznym i ugruntowaną pozycją w mieście i w powiecie. Powinna
przyjąć pozycję integrującą i koordynującą wszelkie działania kulturalne w mieście. Wewnętrzna
restrukturyzacja instytucji przyniesie poprawę komunikacji, usprawni pracę i zarządzanie WDK.
Czynnikiem dominującym po stronie słabych stron i zagrożeń, który w największym stopniu
determinuje sytuację Wieruszowskiego Domu Kultury jest niewystarczająca baza lokalowa.
Rozbudowa i modernizacja pomieszczeń wydaje się zatem kluczowym zagadnieniem dla rozwoju
instytucji.
6
Analiza PESTVL
Grupa czynników
Określenie czynników
Czynniki społeczne: migracja mieszkańców, napływ nowych, społeczeństwo obywatelskie, wysoki
kapitał ludzki
Struktura demograficzna – wzrasta liczba rodzin z małymi dziećmi,
Poziom wykształcenia,
Świadomość i otwartość społeczna w kontekście zadań kulturalnych.
Czynniki technologiczne: Nowe media – kino cyfrowe
Dostęp do internetu w mieście
Czynniki ekonomiczne: Rozwój gospodarczy miasta, inwestycje finansowanie zewnętrzne (UE,
MKIDN)
Dofinansowanie działań kulturalnych w mieście
Kondycja branży ekonomicznej w regionie i mieście
Logistyka i zarządzanie miastem i regionem
Lokalne sieci współpracy: biznes – kultura
Czynniki polityczne:
Polityka UE 2020
Polityka kulturalna państwa
Polityka rozwoju regionu w zakresie wspierania kultury
Ruchy polityczne w mieście – wybory władz samorządowych
Wartości:
Patriotyzm lokalny
Otwartość na nowości, wartości obywatelskie
Zaangażowanie w sprawy miasta, wspólne dobro
Wartości religijne
Formy, współpraca i partnerstwo
1) Dom kultury będzie realizował również tradycyjne, następujące formy działania m.in.:
– festiwale (filmowe, teatralne, artystyczne, muzyczne, piosenki, tańca, książki i in.);
– przeglądy, prezentacje (np. teatrów, piosenek, tańców);
– konkursy (plastyczne, fotograficzne, wiedzy, recytatorskie, literackie, instrumentalne, historyczne
i in.);
– koncerty;
– spotkania (z literaturą, historią, sztuką, klubów środowisk twórczych i in.);
– warsztaty (np. teatralne, piosenkarskie, literackie);
– zajęcia edukacyjne (nauka tańca, gry na instrumentach, szkolenia), ogniska plastyczne, muzyczne,
koła zainteresowań;
– zajęcia sportowe, rekreacyjne (fitness, aerobik);
– wystawy stałe i czasowe (malarstwa, fotografii, rzeźby), wernisaże
– kiermasze, jarmarki;
– pikniki, festyny;
– projekcje filmowe;
7
– plenery (fotograficzne, plastyczne);
– parady;
– imprezy okolicznościowe (np. z okazji Dnia Dziecka, Majówki, Weekendy Kulturalne);
– wolontariat.
2) Wspólnie z pracownikami domu kultury i mieszkańcami lokalnej społeczności należy
pracować na rzecz poprawy, modyfikacji, udoskonalenia działania ośrodka kultury. Działania
powinny być możliwie bliskie ludziom, którzy z nich korzystają, przyjazne także dla tych, którzy
jeszcze do niego nie zawitali, wspierające lokalne działania, zsieciowane z innymi instytucjami
lokalnymi oraz podobnymi instytucjami w całym kraju. Dom kultury powinien tworzyć sieci
z publicznymi i prywatnymi partnerami polskimi i zagranicznymi. Innowacyjność rozwiązań
(zarządzanie, technologie, partycypacja społeczna, edukacja, kooperacja lokalna) i nowoczesne
mechanizmy działania to wyzwania i jednocześnie cele stojące przed instytucją. Wieruszowski Dom
Kultury powinien być miejscem w którym funkcjonuje coraz to więcej wolontariuszy i organizacji
pozarządowych. Organizacje pozarządowe stanowią grupę podmiotów o kluczowym znaczeniu
dla funkcjonowania instytucji kultury. Istniej wiele przykładów świadczących o wartości bliskich
relacjach z sektorem pozarządowym. W pierwszej kolejności należy wymienić realizację wspólnych
inicjatyw na zasadzie kooperacji i wzajemnej pomocy. Wiele instytucji grantowych adresuje swoje
programy tylko do stowarzyszeń co uniemożliwia domom kultury, jako instytucjom samorządowym,
ubieganie się o środki finansowe z tego źródła. Lista organizacji, na wsparcie których domy kultury
mogą liczyć, staje się w ten sposób mocno ograniczona. Aby ominąć tę przeszkodę należy
zastanowić się nad ścisłą współpracą ze stowarzyszeniami (albo stworzeniem takich form
organizacyjnych), które ze względu na swój status prawny mają do wspomnianych środków
finansowych łatwiejszy dostęp. Warto pomyśleć o domu kultury jako platformie skupiającej różne
lokalne grupy nieformalne i organizacje pozarządowe. Na takiej współpracy obie strony mogą
skorzystać – dla domu kultury jest to szansa na wprowadzenie nowych pomysłów, połączenie
lokalnych zasobów, wzajemną inspirację.
Oferta zdecydowanie większej części wszystkich domów kultury tych zupełnie małych
i tych dużych wygląda bardzo podobnie: rożni ją ilość proponowanych zajęć, ich jakość, cena lub
jej brak. Jednak wszystkie stanowią coś w rodzaju przygotowanego wcześniej z mniejszą lub
większą troską menu. Można wybrać między jednym a drugim, ale sam nie możesz tutaj „nic
ugotować”. Rola jaką większość domów kultury wyznacza członkom społeczności, w których
działają to rola biernych konsumentów. Przyjdź, weź udział, obejrzyj, skonsumuj i wróć za tydzień
– zdają się mówić. Warto stworzyć inną drogę i dać szansę tym, którzy mają własne pomysły. Na
ulotce, plakacie, w gablocie lub na stronie www. może warto dodać zwrot typu: „masz fajny pomysł
– zgłoś się do nas”. Trzeba stworzyć ludziom ścieżkę do wyjścia z własną inicjatywą, ale niestety
zazwyczaj samo stworzenie szansy nie wystarcza. Zadaniem pracownika domu kultury powinno
być pobudzanie do działania. Animacja kultury oznacza w pierwszym rzędzie stwarzanie warunków,
w których ludzie – jednostki i grupy – mogliby realizować swoje potrzeby w ramach kultury
samodzielnie przez siebie odkrytej lub wynalezionej.
Rozwój kapitału kulturowego lokalnej społeczności to w efekcie zwiększenie
konkurencyjności gospodarczej obszaru. Dom kultury powinien współtworzyć markę miasta co
wiąże się ze wzrostem atrakcyjności miasta i jego promocją. Należy intensywnie włączyć się
w kampanie promocyjne miejskie i regionalne, inicjować bądź współtworzyć międzynarodowe
i lokalne projekty kulturalne i artystyczne. Owe włączenie musi zawierać w sobie nowe formy.
Przykładowo zdecydowana większość domów kultury nie nauczyła się i nie wypracowała niemal
żadnych form świętowania. Odbywa się to tradycyjnie: msza, trybuna, pomnik, kwiaty, przemarsz.
Nie wypracowano żadnych nowych elementów obchodów, nowych form zabawy.
3) Przykładowy opis celu strategicznego – cel - wzrost zaangażowania młodzieży
w działania domu kultury:
a) cel operacyjny 1 - wspieranie rozwoju młodych ludzi oraz inspirowanie i pomoc w realizacji
8
autorskich pomysłów i działań
- programy - strefa młodych – m.in. małe granty dla młodych z pomysłami na działania, galeria
młodych, inkubator pomysłów (wsparcie młodych w pisaniu projektów na własne działania)
b) cel operacyjny 2 - stworzenie miejsca przyjaznego dla młodych ludzi i zachęcającego ich do
działań
- programy - Zieleń Miejska – pomalowanie ściany wybranego budynku (np. WDK) w murale
obrazujące daną tematykę np. odwołującą się do historii, znanego mieszkańca, wydarzenia, Miasto Ogród, pomalowanie muru poprzez graffiti (z pozostawionym białym ekranem na potrzeby kina
„pod chmurką” na ścianie)
- programy - sala za pomysł – udostępnianie sali WDK w zamian za pomysły na działania.
4) Można wyróżnić trzy płaszczyzny na których należy najbardziej skupić się podczas
wspólnego kształtowania instytucji i które są kluczowe w postrzeganiu dom kultury:
• zmiana myślenia o misji domu kultury - domy kultury często zajmują się wyłącznie edukacją
kulturalną oraz organizowaniem wydarzeń kulturalnych. Misja takiej instytucji powinna być
tworzona indywidualnie - dla danego domu kultury i danej społeczności. Dom kultury powinien
służyć społeczności, w której pracuje. W zależności od potrzeb społeczności, misja domu kultury
może rozszerzać się o np. o organizowanie czasu wolnego, tworzenie miejsca spotkań czy działania
międzynarodowe.
• umiejętność diagnozowania potrzeb społeczności, w której działa dom kultury - wiedza domów
kultury o społecznościach, w których pracują jest często niepełna. Zwykle składa się na nią osobista
wiedza pracowników domu kultury, doświadczenia z prowadzonych zajęć i imprez oraz
obserwowanie frekwencji. Czasem wiedzę tę uzupełnia się badaniem ankietowym, które jednak
zwykle nie jest dobrym sposobem rozpoznawania potrzeb ze względu na swoją powierzchowność
i małe zaangażowanie respondentów. Należy zwrócić uwagę na następujące formy diagnozy:
wywiady (jawne, swobodne i standaryzowane)/ obserwacja środowiskowa (uczestnicząca)/
pogadanka grupowa i indywidualna/ fokus – zogniskowany wywiad grupowy.
• nowe pomysły na działanie - większość domów kultury komponuje swoją ofertę korzystając
z repertuaru sprawdzonych pomysłów, a pracownicy domów kultury często wspominają o potrzebie
inspiracji oraz o uczuciu pewnego „wypalenia” i związanego z nim przekonania, że „wszystko już
było”. Dom kultury potrzebuje przykładów ciekawych, niestandardowych działań i zachęty do
eksperymentowania z formą i treścią programu. Potrzebuje inspiracji do wypracowania nowych,
atrakcyjnych i zaskakujących propozycji - np. nowe media, nowoczesne projekty muzyczne,
ponadregionalne przedsięwzięcia filmowe, współpraca z wolontariuszami międzynarodowymi.
5) Partnerstwo Lokalne – należy zastanowić się nad zainicjowaniem partnerstwa na rzecz
kultury z instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi z terenu gminy Wieruszów a w
szczególności z placówkami oświatowymi. Należy wziąć pod uwagę również możliwe partnerstwo
w ramach sąsiedzkich powiatów (kępińskiego, ostrzeszowskiego, wieluńskiego, oleśnickiego).
Zgodnie z kompleksowym podejściem do wychowania i kształtowania rozwoju osobowego dzieci
i młodzieży proces ten przebiega dwutorowo: pierwsze rozwiązanie oparte jest na tradycyjnych
doświadczeniach i działaniach, czyli wychowanie szkolne oraz drugi model wychowanie
wspomagające i uzupełniające realizowane w ramach działalności zewnętrznych podmiotów, np.
domów kultury, placówek świetlicowych, organizacji pozarządowych, który jest bardzo
perspektywiczny w przypadku odpowiednio stworzonego środowiska. Działanie oparte na
współpracy ze szkołami jest zasadne, gdyż tam znajduje się znaczny potencjał bazy i różnorodnych
zasobów (ludzkich, finansowych itp.). Ponadto do etapu selekcji osób i ewaluacji poszczególnych
projektów pomocą służyć może również szkolny pedagog. Placówki będą również służyły pomocą
lokalową, organizacyjną, udostępnią potrzebny sprzęt komputerowego itp. podczas organizowanych
spotkań i przedsięwzięć. W kulturze trudno działać w pojedynkę. Duże i małe przedsięwzięcia
kulturalne wymagają nie tylko współpracy z kontrahentami, ale również ścisłych powiązań
z otoczeniem. Do ich realizacji potrzebni są partnerzy, niekiedy kilku, a często kilkunastu czy
9
kilkudziesięciu. Pojawiają się tutaj obszary wspólnego działania:
- stymulowanie partnerskich inicjatyw dla rozwoju,
- kreowanie miejsc i węzłów spotkań,
- promocja,
- edukacja i dobre praktyki,
- kształtowanie przyjaznego otoczenia,
- efektywny system finansowania.
6) Projekty realizować będziemy w interdyscyplinarnych zespołach łączących
animatorów, socjologów i innych ekspertów w miarę zapotrzebowania. Przechodzenie od
upowszechniania kultury do animacji powinno zaznaczyć się w działaniach poprzez następujące
inicjatywy:
– zapraszanie do współpracy w projektach specjalistów z różnych dziedzin wiedzy (teatr, muzyka,
film, sztuki plastyczne, arteterapia, pedagogika, filozofia, antropologia, kulturoznawstwo itp.);
– wykorzystywanie różnorodnych przestrzeni „pozakulturowych” do realizacji projektów
kulturowych (np. stare fabryki, hale, nieużytkowane budynki);
– integracja różnych grup wiekowych i społecznych oraz grup marginalizowanych (np.
niepełnosprawni, bezrobotni) oraz wykluczanych (np. niedostosowani społecznie, w znaczeniu
reprezentujący postawy niepożądane społecznie) wokół wspólnych projektów zaradzających
problemom społecznym oraz projektów kulturalno-edukacyjnych;
– nowatorskie projekty grup nieformalnych (np. tworzenie sztuki z młodzieżą należąca do
subkultur).
Misja Wieruszowskiego Domu Kultury
Misja, to generalna wartość i inspiracja, którą instytucja kieruje się w swojej działalności
w perspektywie długoletniej.
Przyjęta misja brzmi: Wieruszowski Dom Kultury - przestrzenią z drzwiami otwartymi na świat.
Rozumiemy tę misję następująco: WDK jest znajomą, bezpieczną przestrzenią (czyli przede
wszystkim siecią relacji i partnerstwa) utożsamioną z lokalną społecznością, wrażliwy na jej
potrzeby, jest miejscem otwartym, w którym pielęgnuje się tradycję i dba o dziedzictwo
jednocześnie podąża z duchem czasu– w tym sensie WDK jest domem. WDK jest dostępny dla
wszystkich, włącza odbiorców w projektowanie jego działań, zaprasza do współpracy partnerów
kreatywnych, stanowi przestrzeń do realizacji projektów innowacyjnych i międzynarodowych,
podąża z duchem czasu prezentując kulturę w sposób nowoczesny - w tym sensie WDK ma drzwi
otwarte na świat.
Cel główny
W wyniku analizy sytuacji strategicznej WDK oraz po uwzględnieniu kierunków rozwoju kultury
wyznaczonych przez nadrzędne dokumenty m.in.: Europa 2020, Uzupełnienie Narodowej Strategii
Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2020, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020,
Nowelizacja Ustawy o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej, Strategia Rozwoju
Kapitału Społecznego, Program rozwoju kultury w województwie łódzkim na lata 2014-2020,
wyłonił się w powstającej strategii cel główny.
Cel główny - Rozwój kapitału społecznego przez kulturę. Kształtowanie z mieszkańcami potencjału
kultury i możliwości jego wykorzystania do kreatywnego, wielostronnego i zrównoważonego
rozwoju w wymiarze osobistym i wspólnotowym.
Kapitał społeczny to potencjał zgromadzony w społeczeństwie w postaci obowiązujących norm
postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy
10
przyczyniają się do wzrostu dobrostanu regionu czy kraju. W codziennym współżyciu kapitał
społeczny przejawia się w następujących cechach społecznych: zaufaniu między ludźmi,
aktywności obywatelskiej, umiejętności współpracy i komunikowania się. Elementy te wiążą
jednostkę ze społeczeństwem w sposób umożliwiający jej współdziałanie z innymi i realizowanie
wspólnych celów. Badania pokazują, iż praca w grupie, w dobrze dobranym i zorganizowanym
zespole przynosi najlepsze efekty.
Kultura jako jedna z kluczowych sfer ludzkiego życia ma decydujący wpływ na kształtowanie
indywidualnych i zbiorowych tożsamości oraz tworzenie więzi społecznych. Jej rola w budowaniu
kapitału społecznego jest zatem niezaprzeczalna.
Chociaż Wieruszów jest miastem i gminą o dużych kompetencjach społecznych, którego
mieszkańcy chętnie angażują się i sami inicjują rozmaite działania, wciąż można zaobserwować
duży dystans i strach przed nowatorskimi pomysłami. Rolą instytucji kultury, jako miejsca
praktykowania życia społecznego, będzie więc wzmacnianie relacji zaufania poprzez wypracowanie
metod aktywnej i skutecznej komunikacji i integracji.
Kultura stanowi przestrzeń symboli i wartości, w której jest miejsce dla każdego i dlatego
kultura ma zasadniczy wpływ na jakość życia, tworząc relacje społeczne i pomagając w
zaspokajaniu indywidualnych potrzeb niematerialnych. Ten wpływ wiąże się również z właściwym
kulturze potencjałem kreatywnym oraz jej zdolnością łączenia się z innymi dziedzinami, dzięki
którym mieszańcy uwalniają swoje twórcze możliwości. Dlatego też chcemy czynić kulturę
wartościowym elementem życia mieszkańców i sposobem budowania ich kontaktów z otoczeniem.
Cele strategiczne
Z celem głównym powiązane są cele strategiczne, które przyporządkowano obszarom.
Obszary zidentyfikowane na potrzeby Strategii WDK to:
1. Ludzie - obszar ten obejmuje uczestników kultury, obecnych i przyszłych mieszkańców
Wieruszowa oraz okolicznych miejscowości.
2. Kreacja - obszar dotyczy twórczości, organizowania wydarzeń kulturalnych oraz działalności
sektora kreatywnego czyli sektora podmiotów wytwarzających produkty i usługi bezpośrednio lub
pośrednio powiązane z kulturą, oparte na kreatywnej twórczości jednostek.
3. Zarządzanie - w obszarze tym zawierają się metody i sposoby kierowania oraz pracy w instytucji,
a także mechanizmy finansowania, monitorowania i ewaluacji działań kulturalnych.
4. Tożsamość - obszar obejmuje odkrywanie, wypracowywanie i wzmacnianie identyfikacji
obywateli z miejscem zamieszkania, poszanowanie dziedzictwa kulturowego miasta oraz
budowanie wizerunku Wieruszowa jako interesującego miasta kultury.
5. Miejsce - przez ten obszar rozumiemy wszystkie możliwe przestrzenie kultury: budynki, lokale,
przestrzeń publiczną.
11
Obszary i cele strategiczne - tabela
LUDZIE
I CEL
STRATEGICZNY
KREACJA
II CEL
STRATEGICZNY
ZARZĄDZANIE
III CEL
STRATEGICZNY
TOŻSAMOŚĆ
IV CEL
STRATEGICZNY
MIEJSCE
V CEL
STRATEGICZNY
Zwiększanie
uczestnictwa
w kulturze oraz
aktywizacja
społeczna
mieszkańców
Wieruszowa
i regionu
Wspieranie
rozwoju twórczego
i kreatywnego
Wieruszowa
Wprowadzenie
nowych
mechanizmów
zarządzania
instytucją, w tym:
mechanizmów
finansowania,
monitorowania
i ewaluacji
Dbanie o lokalne,
wielokulturowe
i artystyczne
dziedzictwo
miasta.
Poszukiwanie
i budowanie nowej
tożsamości oraz
wypracowanie
wizerunku
Wieruszowa jako
miasta kultury
Poprawa
dostępności i stanu
infrastruktury
kulturalnej
w Wieruszowie
Cele operacyjne - tabela
I.1. rozwijanie
kompetencji
kulturowych poprzez
edukację kulturalną
II.1. wspieranie
artystów i twórców
(amatorów i
profesjonalistów)
III.1. zwiększanie
kompetencji kadry
WDK-u potrzebnych
do zarządzania,
tworzenia i
organizowania
kultury
IV.1. archiwizacja
i dokumentacja,
pielęgnacja
dziedzictwa
materialnego
i niematerialnego
miasta
V.1. rozwój
i dostosowanie
infrastruktury WDKu do nowych zadań
i standardów modernizacja obiektu
oraz dostosowanie do
potrzeb prowadzonej
działalności
I.2. aktywizacja
i integracja
rozmaitych grup
społecznych
II.2. wspieranie
powstawania nowych
"produktów kultury"
np. spektakli,
wydawnictw, wystaw
III.2. podnoszenie
standardów
organizacji oferty
kulturalnej
IV.2. promocja
dziedzictwa
kulturowego miasta
V.2. otwarcie
przestrzeni publicznej
na działania
kulturalne
I.3. włączanie
mieszkańców
w proces
kształtowania kultury
II.3. rozwijanie
partnerstwa
pomiędzy
instytucjami w kraju,
Europie i na świecie
III.3. realizacja celów
przyjętych w strategii
oraz skuteczne
zarządzanie zmianą
IV.3. inicjowanie
projektów
międzykulturowych
V.3. optymalne
wykorzystanie
istniejącej
infrastruktury
o potencjale
kulturalnym
I.4. stwarzanie
warunków
osobistego rozwoju,
wspieranie ruchu
amatorskiego
II.4. wspieranie
edukacji
międzykulturowej
III.4. stałe
diagnozowanie
obrazu potrzeb
kulturalnych
mieszkańców
IV.4. budowanie
poczucia
odpowiedzialności
i więzów
mieszkańców
z miastem
V.4. dostosowanie
obiektu do potrzeb
osób
niepełnosprawnych
i starszych
I.5. dopasowanie
oferty kulturalnej do
potrzeb
II.5. włączanie się
w ogólnopolskie
i europejskie
III.5. poszukiwanie
i wdrażanie nowych
rozwiązań
12
mieszkańców
wydarzenia
kulturalne
promocyjnych dla
WDK-u
I.6. zróżnicowanie
kanałów
informacyjnych
II.6. rozwój
i wspieranie
współpracy pomiędzy
WDK-iem
a lokalnym biznesem
III.6. wspieranie
różnych form
partnerstwa
I.7. kształtowanie
edukacji kulturalnej
w ramach
współpracy instytucji
i środowisk kultury
ze sferą oświaty
III.7. poszukiwanie
alternatywnych
źródeł finansowania
dla działań
kulturalnych
III.8. podniesienie
efektywności
współpracy instytucji
i podmiotów kultury
Proponowane działania
W zidentyfikowanych obszarach ulokowaliśmy propozycje działań zmierzające do realizacji celów
operacyjnych.
I LUDZIE
Nowoczesne, adresowane do różnych grup odbiorców projekty z zakresu edukacji kulturalnej.
Stworzenie różnorodnej, oferty zajęć i warsztatów, biorącej pod uwagę różne potrzeby i różne gusta
uczestników. Otwartość na projekty nowatorskie, międzypokoleniowe i międzynarodowe. Ze
względu na dużą liczbę rodzin z dziećmi zamieszkujących mniejsze miejscowości Gminy
Wieruszów, wyróżnienie tej grupy jako uczestników kultury. Stworzenie dla nich pola integracji,
ciekawych, profilowanych wydarzeń kulturalnych (wychowanie przyszłego odbiorcy).
Prezentowanie w ciekawy sposób realizacji artystycznych na wysokim poziomie poza budynkami
instytucji artystycznych, „wychodzących do ludzi”. Ponadto wyszukiwanie interesujących
kooperacji twórczych pomiędzy „kulturą wysoką” a kulturą masową. Pomoc w inicjatywach
oddolnych. Wspieranie działań integracyjnych, otwieranie przestrzeni WDK-u i przestrzeni
publicznej na działania obywatelskiej. Dobre rozpoznanie potrzeb mieszkańców Wieruszowa
poprzez prowadzenie systematycznych badań, m.in. na temat ich preferencji, sposobów
i częstotliwości uczestniczenia w kulturze. Propozycja: badania ilościowe realizowane przy okazji
dużych imprez, raz na dwa lata organizacja panelu z grupą fokusową. Możliwość tworzenia
tymczasowych rad kultury wspierających organizację określonych wydarzeń. Rady składałyby się
z aktywistów, ekspertów i artystów. Do zadań należałoby współtworzenie oferty kulturalnej
i konsultowanie działań. Atrakcyjny system komunikacji WDK-u z odbiorcami. Informowanie
o ofercie kulturalnej w sposób nowoczesny, kompleksowy i przejrzysty, z wykorzystaniem nowych
kanałów komunikacji (portale społecznościowe, newsletter, blog).
Docieranie do szerokiego grona uczestników kultury poprzez współpracę z lokalnymi mediami.
Stworzenie spójnego systemu komunikacji z przedstawicielami prasy, telewizji, radia i portali
internetowych, w tym m.in. zbudowanie serwisu fotograficznego (bazy zdjęć).
13
II KREACJA
Otwarcie WDK-u na współpracę z innymi ośrodkami kultury i nauki z kraju i z Europy.
Organizacja wymian artystów i animatorów, wspólnych wystaw i koprodukcji. Poszukiwaniu
trwałych partnerstw. Prezentacja i promocja artystów i działań kulturalnych poza obszarem
Wieruszowa. Wspólne działania z lokalnymi artystami. Wypracowanie metody partnerstwa: np. ulgi,
możliwość korzystania z zaplecza technicznego WDK-u, pomoc w promocji, w zamian za
współpracę i artystyczne zaangażowanie. Tworzenie kulturalnych produktów WDK. Wyszukiwanie
i wspieranie talentów. Relacje uczestnik - coach, uczestnik - tutor oraz uczeń – mistrz pomiędzy
profesjonalistami, a amatorami. Organizacja konkursów i przeglądów o zasięgu regionalnym.
Włączanie i promowanie lokalnych artystów i animatorów do działań ekonomiczno –
gospodarczych. Biznes w sztuce, sztuka w biznesie (np. nowatorskie pomysły graficzne,
wystawiennicze). Tworzenie bazy tzw. sektora kreatywnego współpracującego z WDK-iem.
Zapraszanie do współpracy profesjonalistów, specjalistów w swojej dziedzinie, ale również
umożliwienie młodym animatorom prowadzenia własnych projektów społeczno-kulturalnych.
Realizowanie innowacyjnych projektów współpracy pomiędzy kulturą, a nauką oraz współpracy
„nieoczywistej”, tj. z podmiotami spoza sektora kultury, np. grupami nieformalnymi, opieką
społeczną, policją, itp.
III ZARZĄDZANIE
Organizacja szkoleń wewnętrznych dla pracowników i kadry instruktorskiej WDK.
Unowocześnianie modelu zarządzania instytucją. W związku z rozwijaniem nowych kierunków
w dziedzinie zarządzania, konsultacje ze specjalistami. Zarządzanie wspólnymi projektami
z organizacjami pozarządowymi, przedszkolami, szkołami itp. Działania promocyjne oraz badania.
(patrz: pkt I LUDZIE).
IV TOŻSAMOŚĆ
Przedstawienie Wieruszowa jako atrakcyjnego miejsca spotkania z kulturą i naturą. Tworzenie
atrakcyjnych szlaków kulturowych, gier miejskich związanych z światem artystycznym oraz kulturą.
Nacisk na atrakcyjność i interaktywność takich przedsięwzięć aby przyciągnąć inwestorów do
Wieruszowa. Stworzenie lub dopracowanie flagowego, miejskiego wydarzenia związanego
i tożsamego z historią miasta. Wykorzystanie ikonicznych, symbolicznych dla miasta postaci,
zdarzeń i zjawisk związanych z kulturą do budowania wizerunku Wieruszowa - miasta kultury.
Współpraca z mieszkańcami, pielęgnacja żywej pamięci o mieście (nagrywanie wywiadów).
Promocja pasjonatów i historyków. Reagowanie na nowe tematy związane z historią Wieruszowa
i regionu. Ścisła współpraca z Urzędem Miejskim w Wieruszowie w celu stworzenia długofalowego
planu budowania wizerunku Wieruszowa jako miasta kultury.
V MIEJSCE
Stopniowe modernizowanie budynku i pomieszczeń przeznaczonych na działalność WDK-u.
Rozwój przestrzeni kulturalno-społecznej wokół WDK-u. Wytyczenie miejskich „stref kultury”,
w których stworzone zostaną dogodne warunki rozwoju aktywności kulturalnej i społecznej (np.
czasowego zajmowania wytyczonych fragmentów przestrzeni publicznej na spontaniczne działania,
czasowe wykorzystywanie ulic, chodników, podwórek na inicjatywy kulturalne). Modernizacja
przestrzeni wokół WDK-u.
WDRAŻANIE STRATEGII
Rok 2017:
 Zapoznanie się ze strategią Burmistrza Wieruszowa oraz Rady Miasta
14
 Konsultacje z pracownikami instytucji, zorganizowanie spotkań informacyjnych z dyrektorami
placówek oświatowych, przedstawicielami fundacji i stowarzyszeń, artystami, mieszkańcami miasta.
 Przyjęcie strategii Wieruszowskiego Domu Kultury
Kolejne lata:
 Przygotowanie w ramach potrzeb szczegółowych projektów zgodnych z celami strategicznymi
i operacyjnymi
 Remont sali widowiskowej i parteru w budynku WDK
 Realizacja programu edukacji kulturalnej zgodnie z przyjętymi w strategii założeniami
 Monitorowanie i ewaluacja działań kulturalnych
FINANSOWANIE
Środki finansowe na działania związane z realizacja programów Strategii Wieruszowskiego Domu
Kultury zostaną zabezpieczone w budżecie miasta co roku, w postaci dotacji podmiotowej oraz
innych dotacjach celowych na realizację wyznaczonych przez miasto zadań. Gmina Wieruszów
może starać się o fundusze europejskie i krajowe na rozbudowę WDK-u w ramach Wieloletniej
Prognozy Finansowej.
Źródła finansowania
Samorządowa instytucja kultury posiada kilka mechanizmów finansowania swojej działalności.
Należą do nich: dotacja podmiotowa z jednostki samorządu terytorialnego (służy finansowaniu
bieżącej działalności, wynika miedzy innymi z ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności
gospodarczej), dotacje celowe, wpływy z działalności, dotacje i granty ze środków UE oraz krajowe,
wsparcie od sponsora a także pomoc finansową w formie dotacji celowej np. z budżetu powiatu.
Dotacja na określony cel z uwzględnieniem interesu organu finansującego.
MONITORING I EWALUACJA
Monitorowanie: pozwala ocenić prawidłowość przebiegu danego projektu; dostarcza informacji na
temat osiągniętych celów i rezultatów w stosunku do poniesionych nakładów; ma charakter
systematyczny.
Ewaluacja: obiektywna ocena, oszacowanie lub zbadanie jakości realizacji projektu zbieranie,
analiza oraz interpretacja danych, porównywanie rezultatów ze wstępnymi założeniami, stałe
ulepszanie skuteczności.
Monitoring będzie polegał na kontrolowaniu, identyfikowaniu trudności, analizie procesu
wdrażania, analizie ryzyka i obszarów problemowych oraz poszukiwaniu skutecznych działań
naprawczych. Ewaluacja będzie polegała na systematycznych badaniach, ocenie realizacji założeń.
Planuje się przeprowadzanie ewaluacji okresowej oraz ewaluacji końcowej w 2022 roku.
Podsumowując Wieruszowski Dom Kultury powinien charakteryzować się następującymi cechami:
- aktywnie animuje życie kulturalne społeczności lokalnych;
- stwarza możliwości wszechstronnej edukacji kulturalnej, kształci postawy aktywnego
uczestnictwa w kulturze;
- umożliwia społecznościom lokalnym dostęp do kultury tworzonej w centrach kulturalnoadministracyjnych;
- korzysta z innowacyjnych rozwiązań, nowych mediów w komunikacja z uczestnikami
projektów;
- angażuje artystów w życie kulturalne społeczności lokalnych;
- integruje społeczności lokalne;
- ułatwia awans społeczny dzieciom i młodzieży z terenów wiejskich i miejsko – wiejskich
15
(kształci kompetencje kulturowe);
- przyczynia się do rozwoju gmin;
- wspieraj kulturalną działalność pozarządową oraz zachęca partnerów biznesowych do
działalności na rzecz społeczności lokalnych;
- współpracuje z lokalnymi, regionalnymi i międzynarodowymi partnerami.
16