SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE

SŁOWO WSTĘPNE
„Śpiew przekazywany z pokolenia na pokolenie jest świadectwem historii. O Panie, któryś
jest na niebie - śpiewali modlitwę partyzanci Armii Krajowej Wileńszczyzny i Nowogródczyzny,
prosząc o polską moc i polską broń. Był to czas, kiedy na znojną walkę, krwawy bój z wrogami, każdego
z nas sumienia wezwał głos. A los okazał się dla wielu okrutny”.
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne
1
Mazurek Dąbrowskiego
3
Rota
4
Raduje się serce /Pierwsza Kadrowa/
5
Przybyli ułani
6
Maszerują strzelcy /Szara piechota/
7
Hej, hej, ułani
8
Pierwsza brygada
9
Pieśń o wodzu miłym
10
Czerwone maki
11
Modlitwa partyzancka
13
Warszawianka 1831
14
Hymn Sybiraków
16
Placówki, które włączyły się w Patriotyczne Śpiewanie
18
Delegacje, które wzięły udział w Patriotycznym Śpiewaniu
19
Witold Czarnecki, pseudonim Kadet
Prezes Okręgu Białostockiego
Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej
11 listopada wracamy pamięcią do dnia, w którym Polacy odzyskali skarb bezcenny –
niepodległość. Dziś możemy cieszyć się zdobytym przed 95 laty darem wolności. Spotykamy
się więc ponownie na Patriotycznym Śpiewaniu, by - podobnie jak dwa lata temu i kilka lat
wstecz – wspólnie przeżywać atmosferę niesioną przez polskie pieśni i piosenki patriotyczne.
Przyświeca nam motto Oskara Kolberga - polskiego etnografa, folklorysty i kompozytora:
Naród, który przestaje śpiewać, przestaje istnieć. Chcemy, by nasze wspólne śpiewanie,
czas poświęcony imiennym i bezimiennym bohaterom, klęskom i zwycięstwom składającym się
na drogę do niepodległości naszego kraju, okazały się chwilą szczególną – ważną i budującą.
Pieśni patriotyczne stanowią istotną część dziedzictwa kulturowego każdego narodu.
Polska jest krajem z pewnością szczególnym. Posiadała swoją państwowość nieprzerwanie
od X do XVIII wieku, czym nie może się pochwalić żaden inny kraj na wschód od Niemiec,
jednak wiek XIX, kiedy to narody zaczęły się w sposób nowoczesny określać, był dla nas
czasem rozbicia na trzy zabory i dodatkowo emigrację, co w dużej mierze zaważyło na polskiej
twórczości patriotycznej.
Rodzi się pytanie czy pieśni te powinny być bliskie nam, a przede wszystkim naszym
uczącym się dzieciom? Zaproponowane w śpiewniku utwory są ważne nie tylko przez
wywoływane przez nie wzruszenie. To nasze dziedzictwo. Są świadectwem tego, jak wielkiej
ceny żądano przez pokolenia za wolność Polski. Dziś świadomość wartości tej ceny, powinna
wzbudzać w nas – współczesnych Polakach, szacunek i pokorę dla daru wolności, z którego
teraz możemy się cieszyć.
Przedstawione tu pieśni patriotyczne to jedynie część twórczości, którą Polacy
powinni znać. Najważniejsza jest jednak świadomość ich roli: łączyły one naszych rodaków
w trudnych momentach. Dodawały odwagi żołnierzom przed walką, budziły nadzieję
emigrantom, wychowywały młodzież, a w bliższych nam czasach komunistycznych stanowiły
oręż w walce z cenzurą i propagandą. Miejmy nadzieję, że ich rola w przyszłości ograniczy się
tylko do nauki miłości ojczyzny oraz świadectwa bohaterstwa naszych rodaków.
Niech te pieśni porywają nas nadal, niech zbliżają nas do siebie, niech w dalszym
ciągu dostarczają chwil wzruszeń, a dla najmłodszych Polaków niech będą szansą
na zakorzenienie się we własnej kulturze i historii, ale też szansą na tworzenie nowego,
współczesnego wymiaru patriotyzmu.
20
1
DELEGACJE SZKÓŁ,
KTÓRE WZIĘŁY UDZIAŁ
W P A T R I O T Y C Z N Y M Ś P I E W A N I U 2013
 Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Izabeli Branickiej w Białymstoku
 Publiczne Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku
 Publiczne Gimnazjum Nr 18 im. Króla Stefana Batorego w Białymstoku
 Przedszkole Samorządowe Nr 82 w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Zygmunta Glogera w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 26 im. Stanisława Staszica w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 34 im. Józefa Zachariasza Bema w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 43 w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 45 im. Jana Pawła II w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 50 z Oddziałami Integracyjnymi im. Świętej Jadwigi
Królowej Polski w Białymstoku
 Szkoła Średnia w Porzeczu k. Grodna
 VI Liceum Ogólnokształcące im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku
 Zespół Szkół Nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego w Białymstoku
 Zespół Szkół Nr 3 w Białymstoku
 Zespół Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku
 ZSM CKP Nr 2 im. Św. Józefa w Białymstoku
19
2
PLACÓWKI,
KTÓRE WŁĄCZYŁY SIĘ
W P A T R I O T Y C Z N E Ś P I E W A N I E 2013
 Przedszkole Samorządowe Nr 58 Integracyjne im. Jana Wilkowskiego
w Białymstoku
 Przedszkole Samorządowe Nr 82 w Białymstoku
MAZUREK DĄBROWSKIEGO
Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy,
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.
 Publiczne Gimnazjum Nr 15 im. Wiesława Kazaneckiego w Białymstoku
 Publiczne Gimnazjum Nr 18 im. Króla Stefana Batorego w Białymstoku
 Publiczne Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Choroszczy
 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Wysokiem Mazowieckiem
 Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Zygmunta Glogera w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Ks. Jana Twardowskiego w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 26 im. Stanisława Staszica w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 34 im. Józefa Zachariasza Bema w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 43 w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa Nr 50 z Oddziałami Integracyjnymi im. Świętej Jadwigi
Królowej Polski w Białymstoku
 Szkoła Podstawowa w Białousach
 Szkoła Podstawowa w Niecikach
Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski,
Za Twoim przewodem
Złączym się z narodem.
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski…
Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla Ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.
Ref.: Marsz, marsz Dąbrowski …
 Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym
 Zespół Szkół Nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego w Białymstoku
 Zespół Szkół Nr 3 w Białymstoku
 ZSM CKP Nr 2 im. Św. Józefa w Białymstoku
 Zespół Szkół Miejskich Nr 3 w Grajewie
 Zespół Szkół Integracyjnych Nr 1 im. Jana Pawła II w Białymstoku
18
Najważniejszą pieśnią dla każdego narodu jest hymn. Dla nas, Polaków jest to
„Mazurek Dąbrowskiego” zwany wcześniej „Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech”.
Powstał w 1797 roku w miejscowości Reggio Emilia. Tekst pieśni napisał Józef Wybicki oficer i współorganizator Legionów Polskich Jana Henryka Dąbrowskiego. Do swego tekstu
dopasował popularną, ludową melodię w rytmie mazurka. Pieśń ta dzięki swej patriotycznej
treści i porywającej melodii stała się szybko pieśnią ogólnonarodową, która towarzyszyła
walkom o wolność i budziła wiarę w odzyskanie niepodległości.
28 kwietnia 1927 roku „Mazurek Dąbrowskiego” stał się oficjalnie polskim
hymnem narodowym, co potwierdza zapis w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Hymn
narodowy jest wykonywany w czasie uroczystości państwowych, narodowych
i organizacyjnych, także szkolnych oraz przy wnoszeniu i odnoszeniu chorągwi.
3
Bo od września, od siedemnastego
Dłuższą drogą, znów szedł każdy z nas:
Przez lód spod bieguna północnego,
Przez Łubiankę, przez Katyński Las!
ROTA
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy.
Nie damy, by nas gnębił wróg.
Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!
Na nieludzkiej ziemi znowu polski trakt
Wyznaczyły bezimienne krzyże...
Nie zatrzymał nas czerwony kat
Bo przed nami Polska - coraz bliżej!
I myśmy szli, i szli - dziesiątkowani!
Choć zdradą pragnął nas podzielić wróg
I przez Ludową przeszliśmy – niepokonani
Aż Wolną Polskę - raczył wrócić Bóg!!!
Do krwi ostatniej kropli z żył,
Bronić będziemy ducha,
Aż się rozpadnie w proch i pył
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg.
Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!
Nie damy miana Polski zgnieść,
Nie pójdziem żywo w trumnę.
Na Polski imię, na Jej cześć,
Podnosim czoła dumnie.
Odzyska ziemię dziadów wnuk,
Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!
„Rota” towarzyszyła Polakom podczas różnych manifestacji patriotycznych i w swoim czasie
pełniła rolę hymnu narodowego. Słowa tej pieśni napisała Maria Konopnicka w 1901 roku w proteście
wobec nasilającej się germanizacji polskich dzieci w pruskim zaborze. W 1910 roku do tekstu poetki
Feliks Nowowiejski skomponował muzykę i po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie
podczas wielkiej uroczystości patriotycznej, upamiętniającej 500 rocznicę zwycięskiej bitwy pod
Grunwaldem.
4
Autorem tekstu jest Marian Jonkajtys - wielki patriota i społecznik, Sybirak, poeta, aktor
i reżyser, rzeźbiarz i plastyk. Miał zaledwie 8 lat, gdy wybuchła wojna i znalazł się pod okupacją
sowiecką. Jego rodzinę dotknęły bezwzględne represje stalinowskie: ojca aresztowano i zesłano do
łagru, gdzie zmarł; starszy brat, podchorąży Wojska Polskiego, zginął w walce z Armią Czerwoną.
W kwietniu 1940 r. wraz z matką i pięciorgiem rodzeństwa, został wywieziony z Augustowa w stepy
Północnego Kazachstanu. Po tragicznych przeżyciach powrócił do kraju w 1946 roku. Jonkajtys –
dziś znany, jako inicjator białostockiego Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru - nazywany jest
poetą Sybiraków. Niosący brzemię żywej prawdy, w swojej twórczości upamiętnił katorgę
Sybiraków. W latach 80. spisał historię własnej wywózki i opisał tragedię Polaków na Wschodzie
wierszem. Do części z nich Czesław Majewski skomponował muzykę. Tak powstał m.in. „Marsz
Sybiraków”, będący od 1990 roku hymnem Polaków przesiedlonych na Syberię.
Każde słowo „Hymnu Sybiraków” wywołuje wzruszenie, łzy tych, którzy Sybir pamiętają –
każde słowo jest ważne, bo opowiada okrutną historię Ich życia.
17
HYMN SYBIRAKÓW
RADUJE SIĘ SERCE /PIERWSZA KADROWA/
Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,
Z rezydencji, białych dworków i chat
Myśmy wciąż do Niepodległej szli
Szli z uporem, ponad dwieście lat!
Raduje się serce, raduje się dusza,
Gdy Pierwsza Kadrowa na wojenkę rusza.
Wydłużyli drogę carscy kaci
Przez Syberię wiódł najkrótszy szlak
I w kajdanach szli Konfederaci
Mogiłami znacząc polski trakt...
Z Insurekcji Kościuszkowskiej, z powstań dwóch,
Szkół, barykad Warszawy i Łodzi,
Konradowski unosił się duch
I nam w marszu do Polski przewodził.
Ref.: Oj, da, oj, da, dana kompanio kochana
Nie masz to jak Pierwsza, nie masz nie!
Chociaż w butach dziury, na mundurach łaty,
To Pierwsza Kadrowa idzie na armaty.
Chociaż do Warszawy mamy długą drogę,
Ale przejdziem migiem, byle tylko w nogę.
A myśmy szli, i szli - dziesiątkowani
Przez tajgę, stepy - plątaniną dróg!
A myśmy szli, i szli - niepokonani
Aż "Cud nad Wisłą" - darował nam Bóg.
Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,
Szkół, urzędów, i kamienic i chat:
Myśmy znów do Niepodległej szli,
Jak z zaboru, sprzed dwudziestu lat.
Piosenka powstała w sierpniu 1914 roku. Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszała z Krakowa
na bój z Moskalami. Tekst tej piosenki napisał dziewiętnastoletni żołnierz Kadrówki - Tadeusz
Oster-Ostrowski, a autorem kilku dalszych zwrotek jest Wacław Kazimierz Łęcki „Graba”. Melodia
pieśni nie nastarcza żadnych problemów - tekst ułożony został do znanej i śpiewanej w Strzelcu
melodii andrusowskiej Piosenki znad Wisły Siwa gąska, siwa, po Dunaju pływa.
16
5
PRZYBYLI UŁANI
Przybyli ułani pod okienko
Stukają, pukają, puść panienko
O Jezu, a cóż to za wojacy!
Otwieraj, nie bój się, to Czwartacy
Przyszliśmy napoić nasze konie
Za nami piechoty pełne błonie
Grzmijcie bębny, ryczcie działa,
dalej, dzieci, w gęsty szyk!
Wiedzie hufce wolność, chwała
tryumf błyska w ostrzu pik.
Leć, nasz orle, w górnym pędzie
sławie, Polsce, światu służ!
Kto przeżyje, wolnym będzie,
kto umiera — wolnym już.
Ref.:
Hej, kto Polak…
O Jezu, a dokąd Bóg prowadzi?
Warszawę odwiedzić byśmy radzi.
Gdy zwiedzim Warszawę, już nam pilno
Zobaczyć to stare nasze Wilno.
A z Wilna już droga jest gotowa
Prowadzi prościutko aż do Lwowa.
Ta wesoła piosenka powstała w 1914 roku. Autorem sześciu zwrotek jest Feliks Gwiżdż dziennikarz, działacz niepodległościowy. W czasie I wojny - oficer Czwartego Pułku Piechoty Legionów.
Po wojnie senator RP, a w latach II wojny światowej oficer Armii Krajowej i uczestnik Powstania
Warszawskiego. Po wojnie aresztowany przez komunistów, nie przeżył więzienia. Pozostała, znana część
piosenki stanowi twórczość żołnierzy…
6
Autorem słów jest Casimir Francois Delavigne - narodowy poeta francuski, który, aby
zamanifestować swoją solidarność z Polakami, przybrał imię Casimir (Kazimierz). Pod wrażeniem
powstania listopadowego napisał on w 1831 r. wiersz „La Varsovienne” („Warszawianka”). Melodię
skomponował, po zapoznaniu się z przekładem Karola Sienkiewicza, wybitny kompozytor i dyrygent
operowy – Karol Kurpiński. Pieśń pomimo obcego pochodzenia, jest nierozerwalnie związana
z tradycją polską. Jest to jedna z piosenek stanowiących łączność między rodakami, a tymi, którzy
przelali krew dla Polski i jednoczyli się w idei. Żołnierze śpiewali ją w każdej okoliczności. Utwór
wykonany również został podczas walk o krzyż w Nowej Hucie w 1967 r. Śpiewali je idący do ataku
na milicyjne kordony wychodzący z huty robotnicy. Utwór pretendował do miana hymnu
narodowego, ale tekst uznano za „nieaktualny” po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
15
WARSZAWIANKA 1831
MASZERUJĄ STRZELCY / SZARA PIECHOTA /
Oto dziś dzień krwi i chwały,
oby dniem wskrzeszenia był,
w gwiazdę Polski orzeł biały
patrząc lot swój w niebo wzbił;
a nadzieją podniecany
woła do nas z górnych stron:
Powstań, Polsko, skrusz kajdany,
dziś twój tryumf albo zgon!
Nie noszą lampasów, lecz szary ich strój,
Nie noszą ni srebra, ni złota,
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój,
Piechota, ta szara piechota.
Ref.: Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój,
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój.
Ref.: Hej, kto Polak, na bagnety!
Żyj swobodo, Polsko żyj!
Takim hasłem cnej podniety,
Trąbo nasza, wrogom grzmij!/bis
Droga Polsko, dzieci twoje
dziś szczęśliwszych doszły chwil
niźli, gdy ich boje
wieńczył Kremlin, Tybr, i Nil.
Lat dwadzieścia nasze męże
los po obcej ziemi siał.
Dziś, o matko, kto polęże,
na twym łonie będzie spał.
Idą a w słońcu kołysze się stal,
Dziewczęta zerkają zza płota,
A oczy ich dumnie utkwione są w dal,
Piechota, ta szara piechota.
Nie grają im surmy, nie huczy im róg,
A śmierć im pod stopy się miota,
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój
Piechota, ta szara piechota.
Jedna z najbardziej znanych polskich piosenek żołnierskich, pochodząca prawdopodobnie z okresu
I wojny światowej. Powszechnie śpiewana w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Melodię
skomponował Leon Łuskino - literat, kompozytor i pułkownik Wojska Polskiego. Za twórcę tekstu
podawany jest Bolesław Lubicz-Zahorski. Pieśni i piosenki żołnierza polskiego z okresu pierwszej wojny
światowej pozostawiły bogate dziedzictwo. W latach okupacji hitlerowskiej piosenki te stanowiły
zarówno dla żołnierza polskiego podziemia, jak i dla współdziałającego z nim społeczeństwa cenne
źródło pieśniowych inspiracji. W czasie II wojny światowej wykorzystano melodię Piechoty do wielu
nowych piosenek partyzanckich, żołnierskich, powstańczych i jenieckich.
14
7
HEJ, HEJ, UŁANI
MODLITWA PARTYZANCKA
Ułani, ułani, malowane dzieci,
Niejedna panienka za wami poleci.
O, Panie, któryś jest na niebie,
Wyciągnij sprawiedliwą dłoń,
Wołamy ze wszech stron do Ciebie
O polską moc i polską broń.
Hej, hej, ułani! Malowane dzieci,
Niejedna panienka za wami poleci!
Niejedna panienka i niejedna wdowa,
Zobaczy ułana – kochać by gotowa.
Jedzie ułan, jedzie, szablą pobrzękuje,
Uciekaj dziewczyno, bo cię pocałuje.
Babcia umierała, jeszcze się pytała:
Czy na tamtym świecie, ułani będziecie?
Ref.: O, Panie, skrusz ten miecz, co siekł nasz kraj,
Do wolnej Polski nam powrócić daj,
By stał się źródłem nowej siły
Nasz dom – nasz kraj.
O, Panie, usłysz prośby nasze,
Wysłuchaj nasz tułaczy śpiew,
Znad Wilii, Niemna, Bugu, Sanu,
Męczeńska do Cię woła krew.
O Panie, wejrzyj sprawiedliwie
Na walkę naszą w ciemną noc.
Modlimy się o to gorliwie,
By okupanta złamać moc.
W poszumie drzew, o Twórco Panie,
Błogosław nasz żołnierski trud.
Cokolwiek stało się lub stanie,
Nie damy Kresów – to nasz ślub.
Należy do najpopularniejszych piosenek śpiewanych w czasie I wojny światowej, choć jej
pierwowzoru należy szukać w czasach Księstwa Warszawskiego. Jedna z pierwszych drukowanych
wersji tego utworu pochodzi z 1833 r. Nie znamy jej autorów. Piosenka o ułanach pojawiała się od
tej pory w różnych wariantach tekstowych i melodycznych. Obecnie śpiewana z refrenem „Hej, hej,
ułani, malowane dzieci” powstała przed pierwszą wojną i była oparta na wersjach wcześniejszych.
Dużą popularnością pieśń cieszyła się w polskich formacjach wojskowych na Wschodzie w latach
1917–1918.
8
Pierwsza z własną melodią pieśń żołnierska z II wojny światowej. Modlitwa obozowa
narodziła się w październiku 1939 r. w obozie internowanych żołnierzy polskich w miejscowości
Bals, na terenie Rumunii. Pieśń dotarła do okupowanego kraju za pośrednictwem skoczków
spadochronowych. Zyskała szeroki rozgłos, śpiewały ją wszystkie formacje Polskich Sił Zbrojnych
na Zachodzie i Zgrupowania kresowe AK, w tym także przez partyzantów Okręgu Wileńskiego.
Autor - Adam Kowalski był kapitanem Wojska Polskiego.
13
Ref.:
Czerwone maki na Monte Cassino…
Czy widzisz ten rząd białych krzyży?
To Polak z honorem brał ślub!...
Idź naprzód!... Im dalej... Im wyżej...
Tym więcej ich znajdziesz u stóp!
Ta ziemia do Polski należy,
Choć Polska daleko jest stąd,
Bo wolność... krzyżami się mierzy!
Historia ten jeden ma błąd!
Ref.:
Czerwone maki na Monte Cassino…
PIERWSZA BRYGADA
Legiony to żołnierska nuta,
legiony to straceńców los.
Legiony to żołnierska buta,
Legiony to ofiarny stos.
Ref.: My pierwsza brygada,
Strzelecka gromada.
Na stos rzuciliśmy
Swój życia los, na stos, na stos!
O, ile mąk, ile cierpienia,
O, ile krwi, przelanych łez,
Pomimo to nie ma zwątpienia,
Dodawał sił wędrówki kres.
Krzyczeli, żeśmy stumanieni,
Nie wierząc nam, że chcieć to móc.
Leliśmy krew osamotnieni,
A z nami był nasz drogi Wódz.
Nie chcemy już od was uznania,
Ni waszych mów, ni waszych łez.
Skończyły się dni kołatania
Do waszych serc, do waszych kies.
Autorem słów jest Feliks Konarski. Dwie pierwsze zwrotki powstały w nocy z 17 na 18 maja
1944 r. na kwaterze zespołu aktorskiego Teatru Żołnierza Polskiego przy 2 Korpusie Polskich Sił
Zbrojnych we Włoszech, w pobliżu Monte Cassino, w czasie ostatniego zwycięskiego szturmu
polskich jednostek. Trzecią zwrotkę dopisał autor 18 maja w czasie drogi do Monte Cassino. Muzykę
skomponował 18 maja 1944 r. Alfred Longin Schütz - kompozytor, dyrygent, autor tekstów, kiedy
z czołówką teatralną objeżdżał polskie oddziały przyfrontowe na terenie Włoch. Pieśń stała się
jednym z najważniejszych polskich utworów patriotycznych. W latach 1948–1956 jej wykonywanie
było w Polsce zakazane.
12
10 sierpnia 1924 roku w przemówieniu wygłoszonym z okazji III Zjazdu Legionistów Józef
Piłsudski miał powiedzieć: „Dziękuję za tę najdumniejszą pieśń, jaką kiedykolwiek Polska
stworzyła”. Melodia tej pieśni pochodzi sprzed 1914 roku i jest dziełem nieznanego kompozytora.
Wykonywała ja orkiestra stacjonującego w Kielcach Syberyjskiego Pułku Piechoty Rosyjskiej, jako
marsz. W 1917 roku do melodii marsza dołączony został tekst. Do jego autorstwa przyznawało się
dwóch legionistów: Tadeusz Biernacki i zamordowany później w Katyniu - Andrzej Tadeusz
Hałaciński. „Pierwsza Brygada” była ulubioną pieśnią Wojska Polskiego w okresie dwudziestolecia
międzywojennego. Dziś rozbrzmiewa podczas uroczystości patriotycznych, jako hymn Wojska
Polskiego.
9
PIEŚŃ O WODZU MIŁYM
CZERWONE MAKI
Jedzie, jedzie na Kasztance, na Kasztance,
Siwy strzelca strój!/bis
Czy widzisz te gruzy na szczycie?
Tam wróg twój się kryje, jak szczur!
Musicie! Musicie! Musicie!
Za kark wziąć i strącić go z chmur!
I poszli szaleni, zażarci,
I poszli zabijać i mścić!
I poszli — jak zawsze — uparci!
Jak zawsze — za honor się bić.
/Hej, hej! Komendancie,
Miły wodzu mój!/bis
Gdzie szabelka Twa ze stali, twa ze stali,
Przecież idziem w bój?/bis
Gdzie Twój mundur generalski, generalski,
Złotem wyszywany?/bis
Masz wierniejszych niż stal chłodna niż stal chłodna
Młodych Strzelców rój./bis
Nad lampasy i czerwienie, i czerwienie
Wolisz Strzelca strój…/bis
Ale pod tą szarą bluzą, szarą bluzą
Serce ze złota!/bis
Ale błyszczą groźną wolą, groźną wolą
Królewskie oczy!/bis
Pójdziem z Tobą po zwycięstwo, po zwycięstwo
Poprzez krew i znój!/bis
Ref.:
Czerwone maki na Monte Cassino,
Zamiast rosy piły polską krew…
Po tych makach szedł żołnierz i ginął,
Lecz od śmierci silniejszy był gniew!
Przejdą lata i wieki przeminą,
Pozostaną ślady dawnych dni!…
I wszystkie maki na Monte Cassino
Czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosły krwi!
Runęli przez ogień szaleńcy!
Nie jeden z nich dostał i padł...
Jak ci, z Samosierry szaleńcy!
Jak ci, spod Rokitny, sprzed lat!
Runęli impetem szalonym
I doszli!... I udał się szturm!
I sztandar swój biało-czerwony
Zatknęli na gruzach, wśród chmur!
Autorem piosenki jest Wacław Biernacki - „Kostek”. Piosenkę „Jedzie, jedzie na
Kasztance” napisał na początku I wojny światowej, w marcu 1915 r., w czasie pobytu nad Nidą. Jak
twierdzi sam autor, nie było żadnych specjalnych okoliczności przy jej napisaniu. Po prostu – była
napisana serdecznie, z tym uczuciem, jakie autor miał zawsze dla Komendanta – Józefa Piłsudskiego.
Kasztanka była pierwszym stałym i znanym przez wszystkich żołnierzy wierzchowcem Komendanta.
Melodia do piosenki jest melodią bardzo starej wojskowej piosenki z początku dziewiętnastego
wieku, jest motywem ludowym. Odnaleźć ją można w zbiorze Zygmunta Glogera „Pieśni ludu”.
10
11