Lekcja 31., 32. Temat: Funkcjonowanie systemu podatkowego w

Lekcja 31., 32. Temat: Funkcjonowanie systemu podatkowego w

Krzysztof Gergelewicz
Lekcja 31., 32.
Temat: Funkcjonowanie systemu podatkowego w Polsce
Temat w podręczniku: Podatki
Podatek jest to obowiązkowe bezzwrotne świadczenie o charakterze powszechnym, pobierane
przez państwo lub inny organ władzy publicznej (np. gminę).
Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do samodzielnego nabywania praw
i zaciągania zobowiązań.
Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa
cywilnego
Osobowość prawna jest to zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych
umożliwiająca zawieranie umów, podejmowanie zobowiązań, występowanie przed sądem jako
strona,
a także wykonywanie innych działań związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Osoba prawna jest to trwale zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji
określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostek organizacyjnej wyposażonej przez prawo
w osobowość prawną.
Osoba prawna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do właściwego rejestru.
Podatnik jest to
 osoba fizyczna – każdy człowiek mający zdolność prawną,
 osoba prawna – jednostka organizacyjna mająca osobowość prawną,
 jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ale posiadająca zdolność prawną
i prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Obowiązek podatkowy jest to powinność zapłacenia podatku, w związku z zaistniałym
zdarzeniem (np. uzyskanym dochodem).
Przedmiot opodatkowania jest to sytuacja lub zdarzenie, których wystąpienie rodzi obowiązek
podatkowy.
Stawka podatkowa jest to ustalona wielkość (kwotowa lub procentowa), według której od
podstawy opodatkowania oblicza się wysokość podatków.
Podstawa opodatkowania jest to wartość, od której nalicza się podatek według stawki
podatkowej.
Klasyfikacja podatków:
1. Ze względu na przedmiot opodatkowania:
 podatki przychodowe (od całości wpływów z prowadzonej działalności);
 podatki dochodowe (od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania);
 podatki majątkowe (od posiadanego majątku);
 podatki konsumpcyjne (od wydatków, od obrotu, np. podatek VAT i akcyza).
2. Ze względu na sposób pobierania:
 podatki bezpośrednie (płacone bezpośrednio w urzędzie skarbowym lub urzędzie gminy);
 podatki pośrednie (nakładane na wydatki, więc płacone tylko przy nabywaniu dobra lub
usługi).
3. Ze względu na budżet, do którego podatek jest kierowany:
 podatki państwowe (zasilają budżet państwa);
 podatki samorządowe (inaczej podatki lokalne, czyli zasilające budżety województw,
powiatów, gmin).
1
Krzysztof Gergelewicz
Rodzaje podatków
Podatki bezpośrednie
Podatki dochodowe
Podatki majątkowe
Podatek dochodowy od osób
fizycznych (PIT)
Podatek od czynności
cywilnoprawnych (PCC)
Podatek dochodowy od osób
prawnych (CIT)
Podatek od nieruchomości
Podatki pośrednie
Podatek od towarów i usług (VAT)
Podatek akcyzowy
Podatek od gier losowych
Podatek od środków transportu
Podatek od spadków i darowizny
Podatek leśny
Podatek rolny
Podatek od posiadania psów
Najważniejszym celem pobierania podatków jest zapewnienie źródeł finansowania
wydatków publicznych.
Dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przewidziano cztery sposoby
opodatkowania.
Formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych
opodatkowanie na zasadach
ogólnych
wg skali
progresywnej
(18% lub 32%)
wg stawki
liniowej
(19%)
uproszczone formy opodatkowania
zryczałtowany
podatek dochodowy
karta podatkowa
Podatek PIT wg stawki liniowej
Zakłada opodatkowanie w wysokości 19%, niezależnie od wysokości dochodów. Wybór tej
formy opodatkowania pozbawia możliwości korzystania z większości ulg i odliczeń. Przy
obliczaniu podatku uwzględnia się tzw. kwotę wolną od podatku. Nie można rozliczać się
wspólnie ze współmałżonkiem.
Podatek PIT wg skali progresywnej
Podatek dochodowy obliczany jest od ustalonego dochodu według skali podatkowej przy
zastosowaniu stawek podatku w wysokości 18% i 32%. Przy obliczaniu podatku uwzględnia się
tzw. kwotę wolną od podatku.
Stawki podatku dochodowego (2014 r.)
Podstawa obliczenia podatku, zł
Podatek wynosi
ponad
do
85 528
18% minus kwota zmniejszająca podatek (556,02 zł)
85 528
14 839,02 zł + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł
2
Krzysztof Gergelewicz
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania go o koszty uzyskania. Tę
formę mogą wybrać podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności, a jeżeli prowadzili już
działalność w poprzednim roku, to uzyskane z niej przychody nie mogły przekraczać
równowartości 150 tys. euro. Ponieważ opodatkowane są przychody, zatem jeżeli firma
w ostatnim roku poniosła stratę i tak zobowiązana jest zapłacić podatek. Aby wybrać tę formę
należy jednak spełnić dodatkowe przesłanki prawne i nie jest dostępna dla wszystkich rodzajów
działalności gospodarczej.
Stawki ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą:
 3% - m.in. usługi w zakresie handlu i gastronomii,
 5,5% - m.in. działalność wytwórcza, budowlana,
 8,5% - m.in. działalność gastronomiczna ze sprzedażą napojów alkoholowych powyżej 1,5%,
 17% - m.in. wynajem samochodów osobowych, usługi parkingowe,
 20% - m.in. przychody osiągane w zakresie wolnych zawodów.
8,5% ryczałtem można również opodatkować przychody z tytułu najmu i dzierżawy(np.
mieszkania).
Karta podatkowa
Karta podatkowa jest ryczałtem kwotowym. Jest to najprostsza forma opodatkowania.
Przedsiębiorca nie ma obowiązku prowadzenia księgowości na cele podatkowe. Forma ta
wymaga spełnienia dodatkowych wymagań. Ponadto jest dostępna tylko dla niektórych rodzajów
działalności gospodarczej. Mogą ją wybrać osoby fizyczne prowadzący działalność gospodarczą
na niewielką skalę, np. drobni rzemieślnicy. Można tu wskazać np. usługi krawieckie,
taksówkarskie, sprzedaż lodów, działalność gastronomiczną bez sprzedaży napojów o zawartości
alkoholu powyżej 1,5% .
Wysokość podatku ustala urząd gminy. Przedsiębiorca co miesiąc odprowadza składkę w takiej
samej wysokości, niezależnej od wysokości przychodu.
Wysokość podatku zleży od:
 rodzaju działalności,
 liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność,
 liczby zatrudnionych pracowników.
Podatek CIT
Płacą go przedsiębiorstwa, będące osobami prawnymi (spółki akcyjne, spółki z o. o.).
Dochody osób prawnych są opodatkowane 19% podatkiem liniowym.
Podatek VAT
Obliczany jest od wartości netto towarów lub usług.
Stawki podatku VAT w Polsce w 2014 r. wynoszą:
 23% - podstawowa stawka podatkowa; dotyczy większości towarów i usług;
 8% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu niektórych towarów (np. artykułów
dziecięcych i niektóre wyroby spożywcze, wyrobi sztuki ludowej, rękodzieła, rzemiosła
artystycznego) i usług (usługi gastronomiczne, usługi hotelarskie);
 5% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu produktów rolnictwa;
 0% - stawka stosowana przy opodatkowaniu niektórych usług (np. transportu
międzynarodowego), przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów (między krajami UE)
oraz przy eksporcie towarów i usług poza terytorium UE.
3
Krzysztof Gergelewicz
Podatek akcyzowy
Stawki podatku są zróżnicowane, ustalane kwotowo lub procentowo. Nakładany jest na
niektóre artykuły spożywcze (np. alkohol, papierosy), energię elektryczną, paliwa (silnikowe
i opałowe), a także inne towary, dawniej uważane za luksusowe (np. samochody).
Ćwiczenie
1. Zdefiniuj pojęcia: podatek, podatnik, obowiązek podatkowy, przedmiot opodatkowania,
stawka podatkowa, podstawa opodatkowania.
2. Sklasyfikuj podatki ze względu na przedmiot opodatkowania.
3. Sklasyfikuj podatki ze względu na sposób pobierania.
4. Sklasyfikuj podatki ze względu na budżet, do którego podatek jest kierowany.
5. Podaj po dwa przykłady podatków bezpośrednich dochodowych, bezpośrednich
majątkowych i pośrednich.
6. Narysuj schemat klasyfikacji form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
7. Rozwiń skrót: PIT.
8. Omów podatek PIT wg stawki liniowej.
9. Omów podatek PIT wg skali progresywnej.
10. Wyjaśnij, na czym polega podatek liniowy (w odróżnieniu od podatku progresywnego lub
degresywnego).
11. Wymień stawki podatkowe podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych.
12. Omów ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
13. Wymień czynniki, od których zależy wysokość miesięcznych składek płaconych według
karty podatkowej.
14. Omów kartę podatkową.
15. Rozwiń skrót: CIT.
16. Omów podatek CIT.
17. Omów podatek VAT.
18. Omów podatek akcyzowy.
Zadania testowe
1. Podatki są to
A. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne płacone przez osoby fizyczne.
B. obowiązkowe, zwrotne świadczenia pieniężne pobierane przez samorządy lokalne.
C. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo lub inne
uprawnione do tego instytucje publiczne.
D. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne płacone przez jednostki organizacyjne.
2. Najważniejszym celem pobierania podatków jest
A. obniżenie inflacji.
B. zmniejszenie dochodów obywateli.
C. zmniejszenie bezrobocia.
D. zapewnienie źródeł finansowania wydatków publicznych.
3. PIT, wg skali 18% lub 32%, jest przykładem podatku
A. progresywnego.
B. liniowego.
C. degresywnego.
D. obrotowego.
4
Krzysztof Gergelewicz
4. Podatki dochodowe, podatki od obrotu i konsumpcji, podatki majątkowe są to rodzaje
podatków wyróżnione ze względu na
A. przedmiot opodatkowania.
B. podmiot opodatkowania.
C. organ, do którego budżetu wpływają podatki.
D. możliwość przeniesienia ciężaru płacenia podatku na inny podmiot opodatkowania.
5. CIT w Polsce jest przykładem podatku
A. progresywnego.
B. liniowego.
C. degresywnego.
D. obrotowego.
6. Podstawą naliczania podatku CIT jest
A. dochód uzyskany przez osobę fizyczną.
B. dochód (czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania).
C. wartość netto towarów i usług.
D. przychód, bez pomniejszania go o koszty uzyskania.
7. Podstawa opodatkowania jest to
A. wartość, do której dolicza się podatek według obowiązującej stawki podatkowej.
B. ustalona wielkość kwotowa, według której od stawki podatkowej oblicza się wysokość
podatków.
C. wartość, od której nalicza się podatek według obowiązującej stawki podatkowej.
D. ustalona wielkość procentowa, według której od stawki podatkowej oblicza się wysokość
podatków.
8. VAT jest podatkiem
A. dochodowym.
B. obrotowym.
C. majątkowym.
D. bezpośrednim.
9. Opodatkowanie liniowe osób fizycznych odbywa się według stawki
A. 18%
B. 19%.
C. 21%.
D. 32%.
10. Najprostszą formą opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej na niewielką skalę
przez osoby fizyczne, np. drobnych rzemieślników jest
A. karta podatkowa.
B. PIT.
C. CIT.
D. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
5