dokładna dezynfekcja? należy wiedzieć, w jaki sposób i jakim

dokładna dezynfekcja? należy wiedzieć, w jaki sposób i jakim

DOKŁADNA DEZYNFEKCJA? NALEŻY WIEDZIEĆ, W JAKI
SPOSÓB I JAKIM PREPARATEM!
W jaki sposób przeprowadzić dokładną dezynfekcję? Ze względu na
brak możliwości potwierdzenia skuteczności środka bezpośrednio
przeciw norowirusom na drobnoustroju, konieczne jest zachowanie
odpowiedniego marginesu bezpieczeństwa podczas dezynfekcji
rąk, powierzchni i innych przedmiotów.
Do dezynfekcji rąk odpowiednie są preparaty oparte na alkoholu (np.
Skinman complete), które są łagodne dla skóry. Z reguły wyroby te
powinny zawierać co najmniej 70% alkoholu. Podczas dezynfekcji
rąk należy pamiętać, że do wywołania zakażenia wystarczy już 10
cząstek wirusa. Oczywiste jest, że sama dezynfekcja rąk nie zmniejszy na tyle liczby cząstek drobnoustroju. Należy więc podkreślić, że
w przypadku osób stykających się z chorymi zakażonymi norowirusem zaleca się nawet dwukrotną dezynfekcję rąk odpowiednią
ilością środka.
Środek do dezynfekcji rąk powinien być łagodny dla skóry, ponieważ
w higienie rąk stosowanie się do zaleceń odgrywa szczególnie
ważną rolę. Doświadczenie pokazuje, że użytkownicy nie akceptują
preparatów, które podrażniają skórę, nawet, jeśli potwierdzono ich
skuteczność wirusobójczą. Tego typu preparaty mają ograniczone
zastosowanie. Odpowiedni poziom higieny można zapewnić jedynie
za pomocą niedrażniącego środka, co ułatwi częstą i dokładną
dezynfekcję. Ważny element profilaktyki zakażeń stanowi także
stosowanie jednorazowych rękawiczek.
Według zaleceń RKI dezynfekcję powierzchni powinno przeprowadzać się z zastosowaniem środków o wysokiej skuteczności
przeciwwirusowej i z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa.
Najważniejsze środki dezynfekcyjne spełniające te wytyczne
zawierają aldehyd lub kwas nadoctowy. Preparaty takie jak: Incidin
Rapid, Sekusept Pulver, Incidin Active, stanowią doskonałą
ochronę przed norowirusami i znakomicie nadają się do dezynfekcji
powierzchni w ramach profilaktyki zakażeń lub w celu opanowania
istniejących ognisk zakażenia.
Ponadto, środki dezynfekcyjne skuteczne wobec wielu różnych wirusów należy stosować podczas reprocesowania narzędzi medycznych. Produkty oparte na kwasie nadoctowym, np. Sekusept aktiv
i Sekusept Pulver lub aldehydach, np. Sekusept Forte i Seku Extra
zapewniają doskonały poziom zabezpieczenia dla chorych oraz personelu szpitala.
DEZYNFEKCJA RĄK
Należy stosować środek dezynfekcyjny łagodny dla skóry, zawierający
> 70% alkoholu (np. Skinman complete).
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
Należy stosować środek wirusobójczy oparty na aldehydzie lub kwasie nadoctowym, np. Incidin Rapid, Incidin Active, Sekusept Pulver.
DEZYNFEKCJA NARZĘDZI MEDYCZNYCH
Należy stosować środek wirusobójczy oparty na kwasie nadoctowym
lub aldehydzie, np. Sekusept aktiv, Sekusept Pulver, Sekusept Forte
lub Seku Extra.
POZOSTAŁE DZIAŁANIA DEZYNFEKCYJNE
Odzież i pościel: należy stosować środek dezynfekcyjny do prania
np. Eltra.
Naczynia i sztućce: zmywać automatycznie w wysokiej temperaturze.
Materace: należy stosować wodoodporne i nieprzepuszczające
wirusów pokrowce np. Ecolastic.
opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab
Przeznaczenie
Stężenie w %
Czas działania
w min.
Postać
Skuteczność
wirusobójcza
Skinman
Complete
Dezynfekcja
rąk
Gotowy do
użycia
15 s
płyn
badanie na
norowirusie mysim
MNV
Incidin
Rapid
Dezynfekcja
powierzchni
0,5
0,75
60
30
płyn
zgodnie z zaleceniem
RKI (Instytut Roberta
Kocha) 01/2004
i normą EN 14476
Incidin
Liquid Spray
Dezynfekcja
powierzchni
Gotowy do
użycia
10
płyn
badanie na
norowirusie mysim
MNV
Medicarine
Dezynfekcja
powierzchni
1.000 ppm
aktywnego
chloru
15
tabletki
zgodnie z metodyką
PZH
Actichlor
Plus
Dezynfekcja
powierzchni
1.000 ppm
aktywnego
chloru
15
tabletki
zgodnie z metodyką
PZH
Incidin
active
Dezynfekcja
powierzchni
2
10
proszek
zgodnie z normą
EN 14476
Produkt
Sani-Cloth
Active
Dezynfekcja
powierzchni
Gotowe do
użycia
1
chusteczki
zgodnie z DVV (Niemieckie Towarzystwo
Zwalczania Chorób
Wirusowych) warunki
czyste i brudne
Incides N
Dezynfekcja
powierzchni
Gotowe do
użycia
10
chusteczki
badanie na
norowirusie mysim
MNV
Sekusept
Pulver
Manualna
dezynfekcja
narzędzi
2 + 2 A*
30
proszek
zgodnie z normą
EN 14476
Sekusept
aktiv
Manualna
dezynfekcja
narzędzi
1
2
60
10
proszek
zgodnie z normą
EN 14476
* - Aktywator do Sekusept Pulver
Ecolab Europe GmbH
Richtistr. 7
CH-8304 Wallisellen
© MAY 2009 Ecolab Inc. All rights reserved.
Ecolab Sp. z o.o.
ul. Kalwaryjska 69, 30-504 Kraków
www.ecolab.pl
HH/N/05_2009/PL
Wybrane środki dezynfekcyjne skuteczne przeciwko norowirusom
NOROWIRUSY
WYSOCE ZAKAŹNE DROBNOUSTROJE,
ROZPRZESTRZENIAJĄCE SIĘ
NA CAŁYM ŚWIECIE
Healthcare
NOROWIRUSY
Liczba zakażeń norowirusami w skali światowej dramatycznie rośnie. Coraz
częściej dochodzi do rozprzestrzeniania się zakażeń, w szpitalach i domach
opieki, przybierając niekiedy rozmiary epidemii. Do konsekwencji należą:
wydłużenie czasu trwania hospitalizacji, wysokie koszty izolacji chorych, zachorowania wśród personelu oraz wzrost kosztów hospitalizacji.
Patogeny te są niezwykle zakaźne: w przypadku pojawienia się infekcji
niezbędne jest szybkie działanie. W tej broszurze chcemy przekazać
Państwu wszystkie niezbędne informacje dotyczące szerzenia się, profilaktyki i zwalczania masowych zakażeń norowirusami.
Szacuje się, że w samych Niemczech ponad 1 milion
osób zapada rocznie na choroby zakaźne przewodu pokarmowego. Czynnikiem etiologicznym
zakażeń są często poza bakteriami i pasożytami,
również wirusy. Norowirusy należą do jednej
z najważniejszych grup patogenów wirusowych.
Wraz z rotawirusami odpowiedzialne są za znaczny odsetek masowych przypadków zapaleń błony
śluzowej żołądka i jelit, zwłaszcza w placówkach
i instytucjach publicznych, takich jak przedszkola,
szkoły, szpitale, domy opieki społecznej. W razie
braku podjęcia odpowiednich działań, przypadki
zakażeń w wyżej wymienionych instytucjach
mogą osiągnąć w bardzo krótkim czasie rozmiary epidemii. Również sporadycznie występujące
choroby przewodu pokarmowego często
wywoływane są przez norowirusy. Zapobieganie
i zwalczanie masowych zakażeń norowirusami
wymaga wprowadzenia rygorystycznych działań
ochronnych, w których uczestniczyć muszą nie
tylko przeszkoleni pracownicy ds. higieny, ale
także chorzy i ich rodziny.
Norowirusy należą do rodziny kaliciwirusów. Odkryte zostały w 1972 roku w Norwalk w stanie Ohio
w USA, co tłumaczy wcześniejszą nazwę „wirusy
Norwalk”. Norowirusy to bezotoczkowe wirusy
RNA, o wymiarach ok. 26-35 nm, a ich jedynym
znanym rezerwuarem jest organizm człowieka.
Wirusy wywołują ciężką biegunkę i gwałtowne wymioty. Do pozostałych objawów należą: skurcze
żołądka, nudności, bóle głowy i mięśni, osłabienie
oraz, w rzadkich przypadkach, gorączka. W przypadku braku chorób współistniejących objawy zwykle ustępują po 12-72 godzinach. Z zakażeniem
norowirusami związanych jest do 50% przypadków niebakteryjnego zapalenia błony śluzowej
żołądka i jelit u osób dorosłych i do 30% u starszych dzieci. U niemowląt i małych dzieci norowirusy stanowią drugą pod względem częstości, po
rotawirusach, przyczynę ostrych zakażeń przewodu pokarmowego.
Norowirusy są niezwykle zakaźne: już od 10-100
cząstek wirusa wystarcza do wywołania
zakażenia. Po wystąpieniu objawów choroby
znaczne ilości drobnoustrojów można wykryć
w kale i wymiocinach: jeden gram stolca może
zawierać do 10¹¹ cząstek wirusa. Do zakażenia
dochodzi drogą fekalno-oralną. Norowirusy
mogą także rozprzestrzeniać się z powietrzem
w postaci aerozolu zawierającego cząstki patogenu, powstającego podczas wymiotów (droga
kropelkowa). Do innych potencjalnych źródeł
zakażenia należą: zakażone pokarmy (sałatki,
krewetki, małże itp.) oraz napoje (zanieczyszczona woda). Wirus może potencjalnie przenosić się
także przez zakażone przedmioty i powierzchnie.
Okres wylęgania wynosi od jednego do trzech
dni. Chorzy są szczególnie zakaźni w ostrym
okresie choroby, a także do 48 godzin po
ustąpieniu objawów. W niektórych przypadkach
drobnoustrój wydalany jest przez kilka tygodni od
zakończenia ostrej fazy choroby (zwykle 7-14 dni).
Leczenie jest objawowe i obejmuje przede
wszystkim uzupełnianie nasilonych niedoborów
płynów i elektrolitów. W chwili obecnej nie istnieje
szczepionka przeciw norowirusom. Po zakażeniu
organizm uzyskuje odporność na drobnoustrój,
jednak często krótkotrwałą (ok. 8 tygodni).
Norowirusy charakteryzują się niezwykle wysoką
zdolnością przetrwania; mogą pozostawać
zakaźne w środowisku nawet przez kilka lat. Brak
wrażliwości na warunki otoczenia oraz fakt, że już
niewielka ilość drobnoustroju zdolna jest wywołać
chorobę, tłumaczą gwałtowne, epidemiczne rozprzestrzenianie się wirusa.
NOROWIRUSY – SZCZEGÓLNIE AKTYWNE ZIMĄ
Zgodnie z Ustawą o Zapobieganiu Zakażeniom, od stycznia 2001 roku istnieje w Niemczech obowiązek zgłaszania wszystkich przypadków bezpośredniego
wykrycia norowirusów w kale. Na podstawie zgłoszonych zachorowań wykazano, że do zakażeń norowirusami dochodzi przez cały rok, jednak częstość
występowania zakażeń rośnie zimą. W ostatnich latach odsetek przypadków znacznie wzrastał w październiku i listopadzie, osiągał szczyt w grudniu i marcu,
a następnie spadał do wartości sprzed okresu zwiększonej liczby zachorowań. Co roku do 91% przypadków zakażeń notowano zimą. Przyczyny sezonowego
wzrostu zachorowań pozostają niejasne. Może być on związany z korzystnym wpływem na drobnoustrój niższych średnich temperatur i niższej wilgotności
powietrza zimą. Innym potencjalnie istotnym czynnikiem jest spadek nasłonecznienia, który może wywierać wpływ zarówno na stabilność wirusa w środowisku,
jak i na układ odpornościowy człowieka. Kolejną przyczyną sezonowości zachorowań jest niewątpliwie fakt częstszego przebywania zimą skupisk ludzi
w zamkniętych pomieszczeniach, co sprzyja wzrostowi liczby zakażeń.
Zgłoszone przypadki zakażeń norowirusami w Niemczech: Sezonowy wzrost zachorowań zimą
Liczba zachorowań
18.000
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
12.000
2005/2006
2006/2007
10.000
2007/2008
16.000
14.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
Źródło: RKI Epidemiologisches Bulletin (8.Februar 2008/Nr 6)
opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab
46
48
50
52
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
Tydzień roku
ŚRODEK ZAPOBIEGAWCZY NUMER 1: WŁAŚCIWA HIGIENA!
Gwałtowne rozprzestrzenianie się norowirusów, szczególnie w placówkach
i instytucjach publicznych, związane jest z następującymi czynnikami:
znacznymi ilościami wirusa znajdującymi się w kale i wymiocinach, wysoką
zakaźnością, niską wrażliwością drobnoustroju na warunki otoczenia
oraz brakiem długotrwałej odporności. W związku z powyższym należy
przestrzegać ogólnych zasad higieny, w szczególności w odniesieniu do
otoczenia i higieny rąk, zwłaszcza w wymienionych wyżej instytucjach. Podczas przyrządzania posiłków niezbędne jest wystarczająco długie gotowanie
mięs i owoców morza, co unieszkodliwia drobnoustroje.
WYSTĄPIENIE OSTRYCH ZAKAŻEŃ – SZYBKIE I WŁAŚCIWE
DZIAŁANIE
W przypadku wystąpienia przypadków zakażeń, mimo podjętych działań prewencyjnych, najważniejsze jest zatrzymanie procesu przenoszenia się infekcji
na wczesnym etapie – jedynie w ten sposób można uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się choroby. Wszyscy pracownicy placówek i instytucji publicznych powinni zostać poinformowani o drogach szerzenia się zakażenia
norowirusami, a także o prawidłowym postępowaniu z zakażonymi. Programy szkoleniowe dla personelu mogą być pomocne w przekazywaniu tych
wiadomości.
W przypadku podejrzenia zakażenia norowirusem konieczne jest dokładne
zbadanie przypadku, zwłaszcza pod kątem wykluczenia potencjalnych źródeł
zakażenia. Należy przeprowadzić swoiste postępowanie diagnostyczne w kierunku obecności wirusa w próbkach kału.
PODSTAWOWY ELEMENT SKUTECZNEGO OGRANICZENIA
SZERZENIA SIĘ ZAKAŻENIA STANOWI WCZESNE
WDROŻENIE ODPOWIEDNICH DZIAŁAŃ OCHRONNYCH:

Izolowanie osób zakażonych indywidualnie lub ich grupowanie,
w pomieszczeniach z własną toaletą i łazienką.

Umożliwienie chorym opuszczenie miejsc izolowanych nie wcześniej
niż 48 godzin po ustąpieniu objawów.


Zakładanie fartuchów ochronnych podczas kontaktu z chorym.
Zakładanie jednorazowych rękawiczek w sytuacjach, gdy istnieje
narażenie na kontakt z zakażonymi przedmiotami, materiałami
i narzędziami; wyrzucenie rękawiczek przed opuszczeniem oddziału
izolacyjnego.

Rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny rąk; dwukrotna
dezynfekcja skóry alkoholowym środkiem dezynfekcyjnym (zawartość
alkoholu > 70%).

Zakładanie maseczek ochronnych (ochrona nosa i ust) w miejscach,
w których istnieje narażenie na aerozole zawierające cząstki wirusa.





Rygorystyczne wdrożenie środków dotyczących higieny powierzchni.
Poprawne reprocesowanie narzędzi medycznych.
Unikanie zamiany personelu między różnymi oddziałami.
Unikanie przenoszenia osób zakażonych bez wyraźnej konieczności.
W miarę możliwości przeprowadzanie zabiegów diagnostycznych
i leczniczych na sali chorych.

Transportowanie brudnej bielizny wyłącznie zamkniętej w specjalnym
worku; pranie tkanin z zastosowaniem metod dezynfekcji.

Transportowanie naczyń i sztućców w zamkniętym pojemniku;
zmywanie automatyczne w wysokiej temperaturze (> 60 ºC).
Ogólne zasady:
Osoby odwiedzające i inne osoby mogące mieć kontakt z chorym muszą przestrzegać
powyższych działań ochronnych.
Pielęgniarki, u których potwierdzono zakażenie, muszą być odsunięte od pełnionych
obowiązków nawet w przypadku nieznacznych dolegliwości
żołądkowo-jelitowych. Powrót do pracy możliwy jest nie wcześniej niż 2 dni po
ustąpieniu objawów.
opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab
W przypadku wystąpienia masowych zakażeń należy wdrożyć następujące procedury:
 Izolowanie osób zakażonych

W razie konieczności zakładanie
fatuchów, rękawiczek i maseczek
ochronnych
 Dokładna dezynfekcja rąk za pomocą
skutecznego, odpowiednio dobranego
preparatu
 Wykorzystywanie wyłącznie narzędzi
przydzielonych do konkretnego chorego
 Natychmiastowe mycie i dezynfekcja
wszelkich zanieczyszczonych
przedmiotów, po założeniu ochronnej
odzieży, rękawiczek i maseczki
 Unikanie przenoszenia chorych
 Codzienna dezynfekcja wszelkich
 Unikanie zamiany personelu między
 Poprawne reprocesowanie narzędzi
 Transportowanie bielizny wyłącznie
powierzchni w otoczeniu chorego
i urządzeń medycznych
różnymi oddziałami
zamkniętej w specjalnym worku.
Czyszczenie i dezynfekcja tkanin
MYCIE I DEZYNFEKCJA – NIEZBĘDNA JEST WYJĄTKOWA
STARANNOŚĆ!
Oczywiste jest, że w przypadku wystąpienia masowych zakażeń norowirusami należy ze szczególną dokładnością myć i dezynfekować sprzęt, powierzchnie i ręce. Przynajmniej raz na dobę konieczne jest przetarcie, umycie
i zdezynfekowanie wszelkich powierzchni, z którymi chory ma styczność, np.
ram łóżka, stolików, pomieszczeń sanitarnych, klamek itp. Toalety i łazienki
stanowią szczególnie ważne miejsca i wymagają najwyższej staranności
z punktu widzenia higieny.
Tych samych narzędzi medycznych, stetoskopów oraz termometrów nie
należy używać u więcej niż jednego chorego. Po użyciu, przedmioty te należy
natychmiast zdezynfekować.
W przypadku wystąpienia masowych zakażeń norowirusami niezwykle
istotne jest wdrożenie surowego reżimu w odniesieniu do higieny rąk:
•
Po zdjęciu jednorazowych rękawiczek, przed wyjściem z pomieszczenia
izolowanego, należy wykonać dwukrotnie dokładną procedurę dezynfekcji rąk z użyciem skutecznego środka dezynfekcyjnego (zawartość
alkoholu > 70%).
•
Po każdej wizycie w toalecie i przed przygotowywaniem posiłków dezynfekcja rąk jest obowiązkowa. W razie konieczności można wcześniej
ręce dokładnie umyć i wysuszyć za pomocą jednorazowych ręczników.
•
Pacjenta i osoby odwiedzające należy poinstruować, jak prawidłowo
myć ręce. Pielęgniarki powinny wykonywać działania z zakresu higieny
zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Wszelkie zanieczyszczenia (np. wymiociny) należy, po założeniu ochronnej
odzieży, rękawiczek i maseczki, natychmiast uprzątnąć i zdezynfekować.
Szczególnie istotną rolę odgrywa prawidłowa higiena w odniesieniu do łóżka
i tkanin. Bieliznę pościelową, ręczniki i ubranie chorego należy transportować
w specjalnym zamkniętym worku, a następnie prać i dezynfekować w temperaturze, co najmniej 60 ºC (np. z użyciem preparatu Eltra). W celu uniknięcia
przeniesienia wirusa przez zakażone materace zaleca się stosowanie wodoodpornych i nieprzepuszczających wirusów pokrowców. Pokrowce nie powinny drażnić skóry (muszą być przepuszczalne dla pary wodnej), a ponadto,
powinny być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji (np. pokrowce Ecolastic).
opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab
Naczynia i sztućce należy zmywać automatycznie w wysokiej temperaturze.
Temperatury, w których naczynia zwykle myte są w szpitalach lub punktach
gastronomicznych, są wystarczające.
ŚRODKI DEZYNFEKCYJNE – BADANIA SKUTECZNOŚCI SĄ
CZĘSTO MAŁO WIARYGODNE
Podobnie jak wszystkie kaliciwirusy, norowirusy są bezotoczkowe, mają jednak słabe właściwości lipofilne. Wydaje się więc, że norowirusy można do
pewnego stopnia unieszkodliwiać za pomocą dezynfektantów działających
na wirusy lipofilne , jednak wiedza na temat oporności tych patogenów na
środki dezynfekcyjne pozostaje niewystarczająca.
Nie ma możliwości przeprowadzenia badań skuteczności na ludzkich norowirusach, ponieważ drobnoustrojów tych nie można namnażać u zwierząt
laboratoryjnych ani na hodowlach komórkowych. Nie udało się jednak
do tej pory udowodnić, że dane pochodzące z badań nad drobnoustrojami chorobotwórczymi dla zwierząt mają przełożenie na norowirusy. Obok
badań mikroskopem elektronowym ludzkie wirusy Norwalk diagnozuje
się dziś również metodą PCR. Nie dają się one jednak hodować w kulturach komórkowych. Dlatego też nie jest możliwe przeprowadzenie testów
skuteczności środków dezynfekujących na samym ludzkim wirusie Norwalk.
Aby móc zebrać dane o tej ważnej grupie wirusów, sięgano wcześniej po
koci kaliciwirus (FCV) jako wirus zastępczy.
Badania tego typu nie dostarczają jednak zbyt wielu danych, gdyż kaliciwirus koci jest drobnoustrojem wywołującym tak zwany „koci katar”, a tym
samym jest przenoszony drogą kropelkową a nie poprzez kontakt zwierzęcia
ze zwierzęciem. Nie powinno się więc wykorzystywać tego wirusa w żadnym
razie jako wirusa zastępczego dla drobnoustroju przenoszonego drogą
fekalno-oralną. Ten ostatni musi przetrwać warunki panujące w przewodzie
pokarmowym i jest znacznie bardziej odporny na działanie substancji chemicznych, kwasów, ługów i innych niekorzystnych czynników środowiskowych niż
drobnoustrój, którym zakażenie odbywa się drogą kropelkową.
Dzięki mysiemu kaliciwirusowi dysponujemy jednakże, istotnym i przydatnym modelem do badania środków inaktywujuących kaliciwirusy. Kaliciwirus mysi wywołuje infekcje żołądkowo-jelitowe u myszy i tym samym swoimi
właściwościami jest zgodny w dużo większym stopniu z ludzkim wirusem
Norwalk.