Pobierz tekst całego przewodnika w formacie

Pobierz tekst całego przewodnika w formacie

1
Informacje praktyczne, rozkłady jazdy i ceny wg stanu na 7 kwietnia 2009
www.gwardak.com
Henryk Gwardak
WYSPY ALANDZKIE
polski przewodnik turystyczny
Serdecznie zapraszam do korzystania z mojego informatora o Wyspach Alandzkich. Starałem się jak
najrzetelniej opisać atrakcje turystyczne tego regionu i podać najważniejsze informacje praktyczne.
Strony są często aktualizowane, szczególnie zawierające ceny i dane o połączeniach. Być może mój
serwis przyczyni się do lepszego poznania Alandów lub zaowocuje Twoją decyzją o spędzeniu tu urlopu.
Poniżej spis treści i linki do poszczególnych stron.
1 Położenie geograficzne, ludność, status państwowy
Wyspy Alandzkie, Alandy (szw. Åland, Ålandsöarna, fiń. Ahvenanmaa,
ang. The Aland Islands, niem. Die Alandinseln, fr. îles d'Aland, wł. Isole
Aland), to archipelag składający się z ponad 6 500 wysp i wysepek położonych na
Morzu Bałtyckim, u wejścia do Zatoki Botnickiej, wokół 60° szerokości
geograficznej północnej i 20° długości wschodniej.
Stolicą Wysp Alandzkich jest Mariehamn (fiń. Maarianhamina). Miasto leży 590
km na północ od przylądka Rozewie, 870 km od Warszawy, nieco powyżej Sztokholmu i niemal dokładnie
na szerokości geograficznej Helsinek, mniej więcej w połowie drogi morskiej ze Sztokholmu do Turku.
Wszystkich wysp i wysepek jest dużo więcej - mówi się nawet o stu tysiącach, ale owe sześć i pół tysiąca
mają swoje nazwy. Zamieszkałych jest już tylko około 30 i to często jedynie w sezonie letnim.
Najdalej wysunięte punkty obszaru archipelagu to na północy Storklyndan, Brändö 60°39,3N, na południu
Bogskär, Kökar 59°30,2N, na wschodzie Skataskär, Kökar 21°19,6E, na zachodzie Märket, Hammarland
19°8,2E.
Orientacyjne odległości w linii prostej z Mariehamn
do miejsca
Kapellskär
Sztokholm
Turku
Nynäshamn
Helsinki
Visby
Oslo
Gdańsk
km
62
132
136
170
276
286
514
640
azymut
233
233
67
223
85
201
273
188
do miejsca
Kopenhaga
Rovaniemi
Warszawa
Berlin
Kraków
Moskwa
Londyn
Zurich
km
654
780
870
926
1108
1136
1563
1590
azymut
do miejsca
225
19
174
209
182
106
242
213
Paryż
Rzym
Reykjavik
Lisbona
Biegun Płn.
Tokio
Hong Kong
Rio de Janeiro
km
1686
2082
2184
3120
3334
8034
8100
10830
azymut
230
198
300
234
0
47
74
237
Powierzchnia całego archipelagu wynosi 13 347 km², z czego 11 820 km² (88,6%) stanowi woda.
Powierzchnia lądowa wynosi 1 527 km² (11,4%), a 58% jej powierzchni stanowią lasy. Główna wyspa,
Fasta Åland, mierzy zgrubsza 50 x 45 km. Mieści się tu aż 912 km dróg, w tym 683 km utwardzonych, a
także 38 mostów. Najwyższym wzniesieniem jest Orrdalsklint, 128,8 m npm.
Alandy zamieszkuje 27 456 osób (31.12.2008), a jedyne miasto, Mariehamn, 11 005. Gęstość
zaludnienia wynosi 18 mieszkańców na 1 km² powierzchni lądowej. 70% to rdzenni Alandczycy, 20%
2
przybysze z Finlandii, 6% ze Szwecji. 6% mieszkańców legitymuje się innym obywatelstwem niż fińskie.
91,2% posługuje się językiem szwedzkim (1.1.2008), 92% jest wyznania luterańskiego i tylko 0,1% (27
osób) to katolicy. Na 100 mężczyzn przypada 101 kobiet. 17% to osoby powyżej 65 lat. Średnia długość
życia wynosi 84 lata dla kobiet i 77 lat dla mężczyzn. Najpopularniejsze nazwiska to: Karlsson - 1254
osoby, Eriksson - 1003, Mattson - 788, Jansson - 773, Johansson - 599 i Andersson - 536.
Rys historyczny Wyspy Alandzkie to terytorium rdzennie szwedzkie, formalnie jednak w granicach
administracyjnych Finlandii. Szwecja utraciła Alandy w wojnie z Rosją 1808-1809. Podczas wojny
krymskiej 1953-1856 wojska francuskie i angielskie zajęły umocnienia w Bomarsund, zmuszając Rosję do
kapitulacji. W 1856 podpisano traktat pokojowy w Paryżu, ustanawiając jednocześnie Wyspy Alandzkie
strefą zdemilitaryzowaną i zobowiązując Rosję do nieagresji w przyszłości. 6 grudnia 1917 Wyspy
weszły w skład niepodległej Finlandii, wbrew protestom i petycjom mieszkańców. W 1921 w Genewie
Liga Narodów zadecydowała o pozostawieniu Alandów w granicach Finlandii, przyznając im jednak
znaczną autonomię. Jej prawa zapisane są w Akcie Autonomii Wysp Alandzkich, który w obecnej formie
obowiązuje od 1993 roku. Określa on m.in. kompetencje alandzkiego parlamentu.
Traktat Paryski z 1856 o demilitaryzacji Alandów został po raz pierwszy złamany przez Rosję w 1914,
która wbrew jego postanowieniom przystąpiła do budowy obiektów
wojskowych w związku z wybuchem I wojny światowej. Na początku 1918,
miesiąc po odzyskaniu przez Finlandię niepodległości, miała tu miejsce
brutalna wojna domowa pomiędzy komunistami ("czerwoni") a nacjonalistami
("biali"), wygrana przez tych drugich.
Konwencja Alandzka Wobec przypadków naruszeń postanowień Traktatu
Paryskiego, w 1921 potwierdzony on został tzw. Konwencją Alandzką
(Ålandskonventionen), podpisaną przez przedstawicieli Danii, Estonii,
Finlandii, Francji, Islandii, Włoch, Łotwy, Polski, Wielkiej Brytanii, Szwecji i
Niemiec. Konwencja określiła, że na terytorium wyznaczonym granicą
zewnętrzną przez 17 punktów współrzędnych geograficznych nie ma prawa przebywać, ani poruszać się
żaden obiekt wojskowy - lądowy, morski ani powietrzny. Zabroniona jest też produkcja, import, eksport
lub tranzyt broni i innych materiałów o podobnym charakterze oraz transport sił zbrojnych i sprzętu
wojskowego przez to terytorium. Faktyczną strefę zdemilitaryzowaną stanowi odległość trzech mil
morskich od jakiegokolwiek lądu (choćby najmniejszej wysepki) w ramach obszaru określonego granicą
zewnętrzną. W latach 30-tych, wobec wzrostu napięcia międzynarodowego i groźby wybuchu nowej
wojny, Szwecja i Finlandia planowały wspólną budowę obiektów wojskowych na Alandach (tzw.
Stockholmsplanen). Nie pomagały masowe protesty i demonstracje mieszkańców. Dopiero zapewnienie
Rosji o zaniechaniu prowadzenia działań wojennych na Wyspach powstrzymały te plany. Podczas II
wojny światowej Finlandia złamała postanowienia Konwencji, wznosząc na Alandach umocnienia
obronne. Działania wojenne były tu prowadzone zarówno przeciw Rosji jak i Niemcom. Po wojnie
wszystkie obiekty wojskowe zostały zburzone.
Wyspy pokoju Alandy nazywane są Wyspami Pokoju (Fredens Öar). Obowiązuje tu zakaz przeprowadzania jakichkolwiek ćwiczeń militarnych, przelotu samolotów wojskowych i wpływania na wody
wewnętrzne jednostek floty wojennej. Mieszkańcy tu urodzeni lub przybyli przed 12. rokiem życia
zwolnieni są z obowiązku służby wojskowej.
Parlament (Lagtinget) składa się z 30 członków, wybieranych na czteroletnie kadencje i zgrupowanych
po wyborach 19.10.2003 w siedmiu partiach politycznych: liberalna (7 członków), centrum (7), socjaldemokratyczna (6), ludowa (4), niezależna (3), Przyszłość Alandów (nowa, 2) oraz Partia Postępu (1).
Parlament oprócz prac ustawodawczych uchwala także budżet oraz wybiera rząd.
Rząd (Landskapsregering) składa się z sześciu ministrów, których reprezentuje premier (lantråd). Jest
nim aktualnie Roger Nordlund, wybrany 19.10.2003 na drugą kadencję. Alandy posiadają jedno miejsce
w fińskim parlamencie. Od 1957 są członkiem Rady Nordyckiej, a od 1984 członkiem Nordyckiej Rady
Ministrów.
Podział kompetencji Wyspy Alandzkie posiadają autonomię w zarządzaniu
następującymi dziedzinami administracji państwowej: oświata, kultura, ochrona
zabytków, opieka zdrowotna, ochrona środowiska, transport, komunikacja, policja,
poczta, prasa, radio i telewizja. Dziedziny zarządzane centralnie przez państwo
fińskie to: polityka zagraniczna, prawo i sądownictwo, handel i finanse. Podatki
odprowadzane są do państwowego urzędu skarbowego w Helsinkach, natomiast
dotacje rządu fińskiego dla Wysp Alandzkich wynoszą 0,48% dochodu
narodowego, proporcjonalnie do liczby ludności zamieszkującej archipelag. W sprawach umów
międzynarodowych dotyczących Wysp Alandzkich potrzebna jest zgoda ich przedstawicieli (co miało
miejsce m.in. przed przystąpieniem Finlandii do Unii Europejskiej). Podobnie prawa autonomii Wysp
3
Alandzkich nie mogą być jednostronnie zmieniane lub weryfikowane przez parlament fiński bez
porozumienia z samorządem alandzkim.
Język Językiem urzędowym jest szwedzki, którym posługuje się 94% mieszkańców. Napisy i szyldy w
miejscach publicznych są szwedzkojęzyczne, podobnie wszelka korespondencja urzędowa od władz w
Helsinkach prowadzona musi być w języku szwedzkim. Towary zawierające wyłącznie fiński tekst na
opakowaniach lub instrukcje obsługi nie mogą być dopuszczone do sprzedaży.
Flaga, godło, znaczki pocztowe Alandy szczycą się od 1954 roku własną flagą - jest to szwedzki żółty
krzyż na niebieskim tle z wpisanym w nim drugim, mniejszym, w kolorze czerwonym.
Proporcje flagi to 26:17, w szerokości 16:3:4:3:26, w wysokości 12:3:4:3:12. Flaga
wywieszana jest oficjalnie kilkanaście razy w roku, w tych samych dniach co w Finlandii.
Ponadto 30 marca (Dzień Demilitaryzacji Alandów), w ostatnią niedzielę kwietnia (Dzień
Flagi Alandzkiej) oraz 9 czerwca (Dzień Autonomii), na pamiątkę pierwszego posiedzenia
rządu 9 czerwca 1922. Godło Wysp Alandzkich przedstawia złotego jelenia na niebieskim
tle, które to kolory symbolizują alandzki oficjalny kwiat Gullvivan. Ciekawostką i powodem
do dumy Alandczyków są również własne znaczki pocztowe (od 1984), cenne w
światowym środowisku filatelistów. Co roku poczta alandzka wydaje 10-15 nowych znaczków. Wyróżnik
pocztowy Wysp Alandzkich to AX.
Prawo do czynnego udziału w wyborach lokalnych oraz prawo zakupu nieruchomości przysługuje
wyłącznie urodzonym na Wyspach oraz zamieszkałym tu nieprzerwanie przez co najmniej pięć lat. W
razie opuszczenia tego obszaru na dłużej niż pięć lat traci się te prawa.
Alandy a Unia Europejska Alandy są od 1.1.1995 członkiem Unii Europejskiej. Za przystąpieniem do
niej głosowało 20.11.1994 w referendum 74% obywateli (w pozostałej części Finlandii tylko 52%). W
przeciwieństwie do Finlandii i Szwecji, Wyspy Alandzkie nie podlegają ustaleniom Unii w zakresie prawa
podatkowego. Podczas negocjacji integracyjnych Unii z Finlandią, Alandy zagwarantowały sobie pełną
niezależność od unijnej polityki celnej i podatkowej. Bezcłowy handel stanowi jedno z głównych źródeł
dochodów mieszkańców Wysp. Ustalenia Komisji Europejskiej umożliwiły więc dalsze utrzymywanie
sklepów wolnocłowych na promach zawijających na archipelag. Z drugiej jednak strony te same przepisy
utrudniają import wielu towarów i artykułów codziennego użytku z powodu uciążliwej biurokracji celnej, co
w konsekwencji rzutuje na poziom cen. W maju 2004, po przystąpieniu Polski i krajów bałtyckich do Unii
Europejskiej, Wyspy Alandzkie pozostaną ostatnią oazą wolnocłową na obszarze unijnym w tej części
Europy.
Placówki konsularne W Mariehamn znajdują się konsulaty lub konsulaty honorowe następujących
państw: Danii, Francji, Islandii, Łotwy, Holandii, Norwegii, Rosji, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Niemiec i
Węgier.
Tablice rejestracyjne Pojazdy zarejestrowane na Wyspach Alandzkich wyposażone są w tablice
rejestracyjne różniące się wyglądem od tablic pojazdów w pozostałej Finlandii. W lewym górnym rogu
białej, obramowanej niebieską linią tablicy o wymiarach 390x130 mm lub
335x130 mm wybite są litery CBY (od firmy Cainby produkującej tablice) oraz
numer tygodnia i rok jej produkcji. W tym samym rzędzie widnieje godło, wyraz
ÅLAND i flaga Wysp Alandzkich, poniżej zaś numer rejestracyjny składający się
z kombinacji liter i cyfr w kolorze niebieskim. Wyróżnik literowy stanowią dwie litery ÅL lub trzy litery ÅLA,
ÅLB, ÅLC itd., po których następuje jedna, dwie lub trzy cyfry. Numer ÅL 1 należy do jednego z
samochodów rządowych. Aktualnie (2009) przydzielany jest zasób numerów z serii zawierającej litery
ÅLY oraz wprowadzana jest nowa seria ÅL z czterema cyframi. Występują również tablice indywidualne,
na których zamiast numeru widnieją wyrazy wybrane przez właściciela pojazdu. W tym przypadku
zasadniczy numer rejestracyjny wybity jest w prawym górnym rogu tablicy.
2
Warunki klimatyczne, pogoda
Charakterystyka klimatu. Długość dnia i nocy
Alandy uważane są za jeden z cieplejszych regionów Skandynawii. Występuje tu też największa ilość dni
słonecznych w roku. Warunki klimatyczne kształtuje położenie geograficzne Wysp i wpływ otaczającego
je morza i zatok. Panuje tu więc klimat morski, co oznacza, że zimy są stosunkowo łagodne (średnia
wieloletnia stycznia -1,6°), a lata niezbyt upalne (średnia lipca 16,4°). Śnieg utrzymuje się w zasadzie
dopiero od stycznia, a temperatura rzadko spada poniżej -10°C. Wschodnie akweny wodne pokryte są w
zimie lodem, podczas gdy Morze Alandzkie jest go pozbawione. Wszystkie pory roku są tu opóźnione
mniej więcej o dwa tygodnie w stosunku do kontynentu. Dość chłodno bywa jeszcze w kwietniu, kiedy to
zimniejsza wokół woda ochładza powietrze. Podczas gdy wszędzie temperatura już stopniowo wzrasta,
tu jeszcze długo oscyluje w granicach zera. Dopiero z początkiem maja trawa zaczyna się zielenić i
pojawiają się pierwsze kwiaty. Lato charakteryzuje się dużą ilością dni słonecznych i suchych oraz
4
temperaturą 20-25°. Latem występuje tu zjawisko białych nocy - widno jest praktycznie przez całą dobę.
Jest tu wtedy najładniej. Ponadto otaczająca Wyspy woda znacznie przedłuża porę letnią i często jeszcze
w październiku temperatura dochodzi do 15-18°. Właśnie w jesieni jest tu najcieplej w stosunku do
pozostałej części Skandynawii. W listopadzie zaczyna się jednak robić zimno i ciemno - miesiąc ten jest
zdecydowanie najmniej polecany dla turystów. W grudniu, szczególnie w pochmurne dni, ciemno lub
szaro jest praktycznie całą dobę. Słońce wschodzi dopiero przed godziną 10. Charakterystyczną cechą
tutejszego klimatu jest też mała ilość opadów i, co zrozumiałe, częste silne wiatry.
.
Średnie temp. 1972-2000 (°C)
Sumy opadów 1972-2000 (mm)
I
II
III
IV
V
-2,3
-3,4
-0,9
3,1
8,7
47
32
39
32
31
VI
VII
VIII
IX
13,4 16,0 15,3 10,8
47
61
72
67
X
XI
XII
rok
6,7
2,6
-0,3
5,8
69
77
53
631
Max prędkość wiatru 2003 (m/s) 32,7 34,7 25,2 34,7 23,9 20,3 15,9 21,9 26,5 18,4 19,8 34,3
x
Liczba godzin słonecznych 2003
56
69
183
223
243
300
346
232
218
96
18
26
2010
Grubość pokrywy śnieżnej (cm)
12
19
16
2
-
-
-
-
-
-
1
7
-
Średni okres zalegania śniegu
2.I ------- 20.III
-
-
-
-
-
-
-
-
-
78
Rekordy temperatur: 31,3°C (lipiec 1941), -32,9°C (luty 1979).
Termiczne pory roku, wyznaczone przez dni o średniej wieloletniej temperaturze 0 lub 10°C: <0° = zima, 0-10°
= wiosna i jesień, >10° = lato: wiosna 56 dni, lato 117 dni, jesień 73 dni, zima 119 dni.
Okres wegetacyjny: gdy średnia temperatura dobowa przez kolejne 5 dni >5°C - w 2007 od 11 maja do 15
października.
Wiatr: w 2003 średnia prędkość 8,6 m/s, średni kierunek SW, ogółem 14 dni z wiatrem >24,5 m/s (sztorm), 5 dni
z wiatrem >32,6 m/s (orkan).
Sezon grzewczy: przeciętnie od 8 września (<12°C) do 26 maja (>10°C).
Zaopatrzenie w energię elektryczną: 263 GWh (2003), w tym 78% import ze Szwecji, 16% własna produkcja (w
tym 1/3 z elektrowni wiatrowych), 6% import z Finlandii.
Wschody i zachody słońca: najwcześniejszy wschód 4:15, najpóźniejszy zachód 23:09, najpóźniejszy wschód
9:45, najwcześniejszy zachód 15:32 czasu lokalnego. Najkrótszy dzień w Mariehamn trwa 5 godzin i 47 minut i
jest o prawie dwie godziny krótszy od najkrótszego dnia w Warszawie. Najdłuższy dzień w Mariehamn trwa 18
godzin i 54 minuty i jest o ponad dwie godziny dłuższy od najdłuższego dnia w Warszawie.
Świt i zmierzch - astronomiczny (Słońce 12°-18° pod horyzontem) występuje do 21.4. i od 23.8.2007. Świt i
zmierzch nawigacyjny (Słońce 6°-12° pod horyzontem) do 11.5. i od 3.8. Świt i zmierzch cywilny (Słońce od 0°-6°
pod horyzontem) od 12 maja do 2 sierpnia. Występuje wtedy zjawisko tzw. białych nocy, co oznacza, że przy
bezchmurnym niebie można przez całą dobę czytać gazetę bez oświetlenia sztucznego.
Wzór na wysokość górowania Słońca 22 czerwca: h = 90 - f + d , gdzie f = szerokość geograficzna (Mariehamn
60°10'N), d = deklinacja Słońca (22 czerwca 23°27'). Wysokość górowania Słońca wynosi tego dnia 53°21'. Wzór
dla 21 marca i 23 września: h = 90 - d (wysokość górowania 29°54'), dla 22 grudnia h = 90 - f - d (wysokość
górowania 6°27').
Zrównanie dnia z nocą przypada w Mariehamn z reguły 18 marca i 25 września.
Temperatura wody: średnia dwudziestoletnia temperatura wody morskiej: kwiecień 1,3° maj 4,2° czerwiec
9,5° lipiec 13,6° sierpień 15,9° wrzesień 14,0° październik 10,8° listopad 7,5°.
Zasolenie wody: średnio 6 promille, czyli 6 g soli morskiej (głównie chlorek sodu NaCl) na 1 l wody lub 6 kg soli
3
na 1 m wody. Dla porównania: Ocean Atlantycki 35 promille, Morze Północne 30, Cieśnina Kattegatt 15-25,
Morze Bałtyckie: Öland, Gotland 7, Zatoka Botnicka 1-3. Woda wokół Wysp Alandzkich zaliczana jest do wód
zasolonych lub słonawych (5-30 promille).
Ochrona przyrody Na terenie archipelagu istnieje 19 rezerwatów przyrody, w tym 9 rezerwatów ptaków, o
łącznej powierzchni 10 226 ha (2,7% ogólnej powierzchni archipelagu). Największe z nich to Ramsholmen - 6 km
na zachód od Mariehamn i Nåtö - 7 km na południe od Mariehamn. Ochronie podlega kilkadziesiąt gatunków
roślin, większość ssaków i ptaków, a także motyle, płazy i gady z wyjątkiem żmij.
Foki W wodach Wysp Alandzkich żyje szacunkowo ok. 4 000 fok, co stanowi 35% ogółu tego gatunku ssaków w
Morzu Bałtyckim. Foki jako drapieżniki nie są lubiane przez miejscowych rybaków, którzy widzą w ich
niekontrolowanym przyroście zagrożenie własnej egzystencji. Domagają się oni redukcji ich liczby co najmniej o
połowę. Głośne swego czasu dyskusje oraz m.in. programy telewizji norweskiej przedstawiające nieetyczne
metody polowań na młode foki powstrzymywały do niedawna rząd alandzki w wydawaniu decyzji zezwalającej na
ich odłów. Jednak od kilku lat posiadacze licencji mają prawo odstrzelić pewną ilość fok w ramach rocznego
limitu. W roku 2008 wynosił on 450 sztuk, z czego faktycznie zdołano upolować 144. Z tego właśnie
powodu w 2009 limit ten nie będzie zwiększony.
5
3
Turystyczny niezbędnik
powierzchnia ogółem
- w tym powierzchnia
lądowa
współrzędne centrum
Mariehamn
najwyższe
wzniesienie
13 347 km²
status państwowy
prowincja autonomiczna
strefa czasowa
symbole autonomii
godło, flaga, znaczki pocztowe
szwedzki, 91,2%
mieszkańców
protestantyzm, 92 %
mieszkańców
wyróżnik pocztowy
UTC+2, czas południka
30E
AX
sklepy czynne
7 dni w tygodniu
opłata klimatyczna
nie obowiązuje
27 456
widokówka lub list do całej
Europy
0,80 EUR
11 005
godziny otwarcia banków
9:30 - 16:15
oficjalny język
religia
ludność ogółem
31.12.2008
- w tym ludność
Mariehamn
1 527 km² (11,4%)
60°06'N, 19°57'E (60.1N,
19.9E)
Orrdalsklint, 128,8 m n.p.m.
gęstość zaludnienia
18 osób/km²
średnia długość życia
81,8 lat
liczba gmin
16
waluta
euro (EUR)
PKB per capita 2008
36 419 EUR
118 % średniego poziomu w
UE
koszty utrzymania
ilość turystów 2008 (2007)
Ilość noclegów ogółem 2007
(1997)
- w tym w hotelach 2008
(1997)
- w tym na campingach
2007 (1997)
samochodów osobowych na
1000 mieszkańców
dozwolona prędkość km/h
mandaty za wykroczenia
drogowe
używanie telefonów podczas
jazdy
przestępczość
bezrobocie 2008
2 224 692 (2 222 300)
493 625 (569 161)
178 200 (185 407)
91 364 (151 452)
640
90/70/50/30
od 200 EUR wzwyż
od 1.3.2007
niedozwolone
znikoma
2,7 % (6,1 % do 25 lat)
Wyspy Alandzkie nazywane są często Perłą Bałtyku (Östersjöns pärla). Piękne krajobrazy, czyste
powietrze i woda, setki kilometrów krętego wybrzeża, nieskażona przyroda - to wymarzone miejsce dla
żeglarzy, wędkarzy, rowerzystów i wszystkich spragnionych kontaktu z naturą. W roku 2006 przybyło tu 2
165 400 osób, głównie ze Szwecji (84%) i Finlandii. Niemal połowa stałych mieszkańców utrzymuje się z
turystyki, pracując w usługach, na promach lub wynajmując domki letnie i sprzęt turystyczny. Sezon letni
jest krótki, trwa praktycznie dwa i pół miesiąca. W tym czasie jest tu tłoczno, organizowane są
różnorodne imprezy, festiwale, koncerty, międzynarodowe parady jachtów, widowiska
folklorystyczne i inne. Na Alandy warto przyjechać na początku lipca, można wtedy
podziwiać białe noce. Co roku biura turystyczne oraz armatorzy Viking Line i Eckerö
Linjen wydają obszerne katalogi w czterech językach zawierające wszystkie
niezbędne informacje związane z pobytem na Alandach. Są tam m.in. szczegółowe
opisy i zdjęcia wszystkich miejsc noclegowych, zarówno hoteli, pensjonatów jak i
licznych campingów. Ceny noclegów są zróżnicowane i zależą od pory roku oraz
standardu. Walutą oficjalną jest euro, jednak korony szwedzkie również są
akceptowane. Większość sklepów honoruje także karty kredytowe VISA Classic,
Eurocard i inne. Przykładowe ceny noclegów oraz w wypożyczalniach sprzętu
turystycznego na rok 2009 znajdują się na tej stronie.
Prywatne Centrum Informacji Turystycznej TRAMP wydało polskojęzyczny przewodnik po Wyspach
Alandzkich. Na 120 stronach zawarte są wyczerpujące informacje o tym regionie a także o Sztokholmie i
okolicach. Przewodnik zamówić można u wydawcy: PCIT TRAMP, skr. poczt. 62, PL-70779 Szczecin 39,
e-mail: [email protected] lub www.baltic-travel.com
6
STATUS, JĘZYK, RELIGIA
Wyspy Alandzkie są autonomiczną prowincją Finlandii, obszarem zdemilitaryzowanym i
neutralnym, posiadają własny rząd i parlament. Językiem urzędowym jest szwedzki,
którym posługuje się 91,2% mieszkańców (w całej Finlandii zaledwie 5,6%). 91,7%
ludności należy do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Przeciętny Alandczyk odwiedza
kościół dwa i pół raza w roku.
LUDNOŚĆ
31 grudnia 2008 Alandy liczyły 27 456 mieszkańców. Jedyne miasto, a zarazem stolicę Mariehamn zamieszkiwało tego dnia 11 005 osób, co stanowi 40,2% ogółu ludności. Blisko
połowa zamieszkuje główną wyspę (poza Mariehamn), a pozostałe 10% - archipelag.
69,6% ludności to rdzenni Alandczycy, 20,2% przybysze z Finlandii, 6,4% ze Szwecji,
3,9% z pozostałych krajów. Gęstość zaludnienia wynosi 18 osób/km². Na Alandach jest 12
416 gospodarstw domowych, ponad 800 gospodarstw rolnych i 9 000 domków
letniskowych. Średnia długość życia wynosi 81,8 lat (84,4 kobiety, 79,2 mężczyźni). Na
100 mężczyzn w wieku 15-44 lata przypada 97 kobiet.
PODZIAŁ TERYTORIALNY
Alandy podzielone są na 16 gmin, w nawiasach powierzchnia lądowa i ilość mieszkańców
1.1.2009: Brändö (103 km², 518), Eckerö (111 km², 921), Finström (121 km², 2483),
Föglö (131 km², 576), Geta (84 km², 456), Hammarland (133 km², 1440), Jomala (142
km², 3917), Kumlinge (96 km², 360), Kökar (58 km², 262), Lemland (112 km², 1783),
Lumparland (36 km², 387), Mariehamn (12 km², 11005), Saltvik (151 km², 1753),
Sottunga (27 km², najmniejsza gmina w całej Finlandii, 115 mieszkańców), Sund (108
km², 1031) i Vårdö (101 km², 449). Na Wyspach znajduje się 19 kościołów i kaplic, które
tworzą dekanat alandzki złożony z 10 parafii.
PORÓWNANIE CZASU
Na Alandach obowiązuje czas 30. południka, wschodnioeuropejski (EET). Tak więc gdy w
Polsce i Szwecji jest godzina 12:00, w Mariehamn jest 13:00. Czas letni i zimowy
wprowadzany jest na podstawie norm Unii Europejskiej, a więc w tych samych dniach, co
w Polsce. Południe astronomiczne (górowanie Słońca) przypada w godz. 12:24-12:55, a w
okresie obowiązywania czasu letniego 13:24-13:47.
SKLEPY I GASTRONOMIA
Sklepy spożywcze czynne są z reguły w godz. 9-17(18), w soboty 9-13. W Mariehamn i
okolicy bywają czynne również wieczorem i w niedziele. Restauracje, bary, jadłodajnie,
pizzerie, kawiarnie, kioski spożywcze - jest ich pod dostatkiem, szczególnie w Mariehamn.
Otwarte są z reguły od 11 do 20 lub dłużej. Po sezonie letnim wiele z nich jest jednak
nieczynnych. Informacja turystyczna dysponuje wykazem wszystkich sklepów i punktów
gastronomicznych oraz godzinami ich otwarcia.
POCZTA
Wysyłane stąd widokówki z pozdrowieniami i wszelkie inne przesyłki muszą być
zaopatrzone w miejscowe, alandzkie znaczki pocztowe. Na list do 20 g lub widokówkę do
Polski należy nakleić znaczek za 0,80 EUR. List o wadze do 50 g wymaga znaczka za
1,60 EUR. Urzędy pocztowe czynne są w dni robocze w godz. 9-17, w Mariehamn również
w soboty w godz. 11-14. Nazwę miejscowości na przesyłkach z Polski należy poprzedzać
wyróżnikiem AX, a nie FIN, czyli piszemy: AX-22100 MARIEHAMN, ÅLAND, FINLAND
(decyzja Światowej Organizacji Poczty UPU z 14.1.2002, ISO 3166). Wysyłając listy ze
Szwecji nie piszemy FINLAND. Na poczcie w Mariehamn można wykupić abonament oraz
nabyć większość dotychczas wydanych znaczków po cenie nominalnej. Znaczki lub serie o
wyczerpanym nakładzie można próbować uzyskać u miejscowych lub zagranicznych
filatelistów.
7
BANKI, WALUTA
Banki czynne są w dni robocze w godz. 9:30-16:15, jednak poza Mariehamn mogą być
zamknięte w środy. Większość bankomatów akceptuje przy wypłatach gotówkowych
jedynie fińskie karty bankowe. Możliwe są jednak wypłaty gotówki z kart kredytowych VISA
w bankach Nordea, Leonia i Andelsbanken, znajdujące się przy Torggatan, głównej ulicy
Mariehamn oraz w Godby (wym. gudby) przy centrum handlowym. Bankomaty przyjmują
jedynie karty wypukłe, tak więc z kartami Visa Elektron, czy Maestro mogą być problemy.
Obowiązującą walutą jest euro (EUR). W większości sklepów i punktów usługowych
akceptowane są także korony szwedzkie. Banki i niektóre recepcje hotelowe dokonują
wymiany walut.
BAZA TURYSTYCZNA
W roku 2008 Wyspy Alandzkie odwiedziło 2 222 300 turystów, co daje ponad 80 turystów
na jednego mieszkańca. 50% turystów to Szwedzi, 38% Finowie. Do dyspozycji gości są
22 hotele, 34 pensjonaty, 70 campingów i pól namiotowych oraz 9 000 domków
letniskowych o różnym standardzie. 33% przyjezdnych korzysta z hoteli, 9% z
pensjonatów, 32% nocuje w domkach campingowych i 26% we własnych namiotach.
CENY NOCLEGÓW 2009 I REZERWACJE
Ceny w hotelach zaczynają się od 80 EUR za pokój dwuosobowy ze śniadaniem. Za dobę
w pensjonacie zapłacimy około 60 EUR za "dwójkę" w pełni sezonu. Wynajem domku
letniskowego dla 4 osób (ok. 40 m², trzy pokoje, wnęka kuchenna, umywalka, ciepła woda,
lodówka, ogrzewanie elektryczne, łódź wiosłowa) to wydatek ok. 50 EUR za dobę lub 300
EUR za tydzień. Najtańsze są campingi. Ich standard, podobnie jak domków, jest różny.
Przykładowe opłaty za dobę na średniej klasy polu namiotowym: osoba 4 EUR, namiot 2
EUR, samochód 2 EUR, przyczepa 2 EUR, samochód campingowy 4 EUR, dostęp do
elektryczności 3 EUR. Często płaci się 15 EUR za dobę za wszystko razem (dwie osoby,
namiot, samochód, prąd, woda). Noclegi można rezerwować bezpośrednio w wybranym
miejscu (telefon, fax, mail) lub przez biuro podróży. W informacji turystycznej otrzymać
można pełna listę miejsc noclegowych, jednak nie dokonuje ona rezerwacji. Campingi
czynne są z reguły od maja do końca września.
CENY PALIWA
Paliwo jest tu drogie, dlatego warto zatankować samochód przed przyjazdem, w Szwecji
lub na stałym lądzie Finlandii. Na miejscu w paliwo zaopatrzyć się można nie tylko w
Mariehamn, ale także w pobliżu lokalnych sklepów i sklepików, znajdujących się w każdej
gminie.
Uwaga: gaz płynny LPG jest niedostępny dla samochodów prywatnych.
CENY ŻYWNOŚCI
Ceny żywności są dużo wyższe niż w Polsce oraz według oficjalnych danych
statystycznych aż o 13% wyższe niż na stałym lądzie Finlandii i w Szwecji. Od roku 2000
ceny żywności wzrosły o 14%, a ogólne koszty utrzymania o 17%. Wszelkie rekordy bije
cena chleba, która nierzadko dochodzi do 10 EUR za 1 kg. Warto więc zabrać ze sobą jak
najwięcej pieczywa. Jedynie ceny ryżu i makaronu są podobne jak w Polsce. Gdy w
przypadku innych artykułów, szczególnie przemysłowych, można jeszcze mówić o pewnej
konkurencji między sklepami oraz od czasu do czasu trafić na jakąś wyprzedaż, to jeśli
chodzi o towary codziennego użytku panuje tu powszechna drożyzna. Często ceny w euro
są podobne do cen w Polsce w złotych. Stosunkowo tanim supermarketem jest Sparhallen
(wym. sparhallen), położony 3 km na północ od Mariehamn, przy drodze na Godby (wym.
gudby).
8
Ceny wybranych artykułów spożywczych w supermarkecie Erik Mattsson w Godby 7.04.2009:
artykuł
EUR
bułka paryska 320 g
bułka zwykła 50 g
mleko zwykłe 1,5% 1 l
mięso mielone 1 kg
kotlety schabowe 1 kg
antrykot 1 kg
szynka gotowana 1 kg
2,19
0,50
1,19
7,90
7,80
16,90
16,50
ser żółty Edamski 1 kg
7,50
artykuł
EUR
artykuł
EUR
masło Enilett 1 kg
jogurt 1 kg
kurczak z rożna 1 kg
pomidory 1 kg
jaja 10 szt.
cytryny 1 kg
banany 1 kg
5,83
2,49
7,49
2,69
1,99
1,99
1,49
winogrona 1 kg
jabłka 1 kg
cukier 1 kg
miód 1 kg
dżem truskawkowy 1 kg
kawa President 500 g
woda mineralna 1,5 l
2,90
1,99
2,49
6,99
8,68
4,89
1,99
pomarańcze 1 kg
2,90
piwo Koff III but. 33 cl
1,69
Podane ceny dotyczą najtańszych artykułów w danym asortymencie, jeśli takie występują
CENY SPRZĘTU TURYSTYCZNEGO 2009
Rower zwykły, również z przyczepką lub dziecinny kosztuje 8-10 EUR za dobę lub 40-50
EUR za cały tydzień, rower górski odpowiednio 15 i 75 EUR, tandem 20 i 100 EUR, kajak
50 i 120 EUR, narty wodne 20 i 60 EUR. Motorówki do 40 KM do 4 godz. 75 EUR, do 8
godzin 100 EUR, doba 150 EUR, tydzień 360 EUR. Łodzie z silnikiem do 10 KM: 45 EUR
do 4 godzin, 70 EUR do 8 godzin, 100 EUR za dobę, 190 EUR za tydzień. Do prowadzenia
motorówek nie są wymagane specjalne dokumenty. Duża wypożyczalnia sprzętu
turystycznego Ro No Rent znajduje się tuż przy terminalu promowym Viking Line w
Mariehamn i czynna jest od czerwca do 15 sierpnia we wszystkie dni tygodnia w godz. 918 (przerwa 12-13), tel. +358 18 12820, +358 400 529 315. Zalecana jest wcześniejsza
rezerwacja sprzętu. Możliwe jest dostarczenie rowerów w dowolne miejsce za dodatkową
opłatą. Rowery wypożyczyć można również na większych campingach i w ośrodkach
wypoczynkowych.
WĘDKARSTWO
Alandy są rajem dla wędkarzy. Na łowienie ryb należy posiadać kartę wędkarską (do
nabycia m.in. w biurach turystycznych i sklepach wędkarskich) oraz przestrzegać okresów
ochronnych. Szczególne zezwolenie wymagane jest dla amatorów polowań i nurkowania,
wydawane przez miejscowe władze, tel. 25 000. W Polsce istnieje wyspecjalizowana firma,
która organizuje wyjazdy wędkarskie na Alandy. Jest to Olafs Sportfiske, Olaf Pona, ul.
Podgórna 61/14, 75-335 Koszalin, tel.+48 601 522 850 oraz +46 708 23 75 10. Firma
znacznie upraszcza formalności związane z organizacją pobytu. Tam też można uzyskać
wszelkie informacje dotyczące szczegółów związanych z wędkarstwem na Alandach.
ŻEGLARSTWO
Alandy są atrakcyjne również dla żeglarzy. Firma Midnight Sun Sailing Ltd. zajmuje się
wynajmem jachtów pełnomorskich na Alandach. Na stronie internetowej jest wykaz
sprzętu, dane techniczne, zdjęcia, aktualne ceny i gotowy formularz do wypełnienia w
przypadku zamiaru rezerwacji. Inne wypożyczalnie żaglówek: Marin Teknik Ab, tel. +358
40 575 1555, Midnight Sun Sailing Åland Ab, tel. +358 18 57500.
Opłata portowa w Mariehamn dla jachtów wynosi 18-20 EUR za dobę, niezależnie od ich
długości. Opłata ta obejmuje także dostęp do prądu, wody, prysznica, WC, sauny, prasy
lokalnej i wstępu na wybrane imprezy kulturalno-rozrywkowe. Ponadto atrakcyjna jest też
oferta jednodniowej wycieczki promem do Szwecji (Viking Line lub Eckero Linjen), również
wliczona w tę cenę. Opłatę portową należy uiścić bez wezwania w pobliskim biurze,
czynnym w lipcu w godz. 7-24, tel. +358 18 19979. Otrzymany bilet w nieprzemakalnej folii
należy przymocować w widocznym miejscu na jednostce.
Granicą trzeźwości na morzu jest 1,0 promille. Telefon alarmowy ratownictwa morskiego i
lotniczego 19 466 lub ogólny alarmowy 112.
9
PRAWO, MORALNOŚĆ
Według organizacji Transparency International, Finlandia jest najmniej skorumpowanym
krajem na świecie. Dotyczy to również Wysp Alandzkich. Miejscową ludność
charakteryzuje powszechna uczciwość i poszanowanie prawa. Przestępczość występuje tu
w znikomym stopniu. Policja wprawdzie istnieje, ale nie narzeka na nadmiar pracy.
Mandaty, np. za przekroczenie prędkości, są bardzo wysokie i zależą od dochodów
sprawcy wykroczenia. Obowiązuje bezwzględny zakaz wwozu czystego spirytusu. Na
terminalach promowych i lotnisku dokonywana jest wyrywkowo kontrola celna.
ZWYCZAJE MIEJSCOWE, OCHRONA PRZYRODY
Zwyczaje miejscowe na Wyspach Alandzkich różnią się od obowiązujących w Szwecji i na
stałym lądzie Finlandii. Dozwolone jest wchodzenie do lasu, zbieranie grzybów i owoców
leśnych na własne potrzeby. Niedozwolone jest zbieranie niektórych kwiatów i roślin.
Należy unikać poruszania się po terenach prywatnych i polach uprawnych. Nocować
można jedynie na campingach, w schroniskach lub za zgodą właściciela posesji. Nie wolno
nocować w przyczepach campingowych lub w samochodach na terenie miasta, na ulicach,
parkingach lub w pobliżu parków. Ogniska wolno rozpalać tylko na campingach lub za
wyraźną zgodą gospodarza terenu, natomiast nie wolno tego czynić bezpośrednio na
brzegu, skałach, w pobliżu rezerwatów przyrody. Zabronione są wszelkiego rodzaju formy
polowania i połowu ryb bez zezwolenia.
Na terenie Wysp Alandzkich istnieje ponad 20 rezerwatów przyrody, w tym największe:
Ramsholmen 6 km na zachód od Mariehamn i Nåtö (wym. note) 7 km na południe od
Mariehamn. Ochronie podlega kilkadziesiąt gatunków roślin, większość ssaków i ptaków, a
także motyle, płazy i gady z wyjątkiem żmij.
W trosce o czystość i ochronę środowiska śmieci należy gromadzić w workach, a
następnie wyrzucać do przeznaczonych w tym celu kontenerów, najczęściej w pobliżu
większych sklepów. Wchodząc do czyjegoś domu zdejmuje się buty. Na przywitanie mówi
się "hej".
RUCH DROGOWY
1.1.2009 na Alandach zarejestrowanych było 21 479 samochodów, w tym 17 547
osobowych. Na 1 000 mieszkańców przypada ich 640 (1,3 samochodu na gospodarstwo
domowe). Średni wiek pojazdu to 14 lat, najstarszy w Europie (w Finlandii i Szwecji 10 lat).
Najpopularniejsze marki to Ford, Toyota, Volkswagen i Volvo. Na terenie niezabudowanym
obowiązuje ogólne ograniczenie prędkości do 70 km/godz., o ile znaki drogowe nie
wskazują inaczej. Parkingi w Mariehamn są bezpłatne i nawet w sezonie nie ma większych
problemów z parkowaniem. Obowiązuje natomiast karta parkingowa. Należy jeździć z
włączonymi światłami mijania przez całą dobę i przez cały rok, bez względu na pogodę.
Nie wolno zatrzymywać się przy lewej krawędzi jezdni dwukierunkowej ani parkować na
chodniku. Piesi mają bezwzględne pierwszeństwo na przejściach, również wtedy, gdy
oczekują przy krawężniku. Rowerzyści mają pierwszeństwo na wyznaczonych dla nich
drogach, jeśli krzyżują się one z drogami kołowymi. Uwaga na liczne skrzyżowania
równorzędne, których często można się nie spodziewać! Od listopada do końca marca
istnieje obowiązek używania opon zimowych z kolcami - drogi nie są tu posypywane solą z
uwagi na ochronę środowiska. Używanie telefonów komórkowych podczas jazdy jest
niedozwolone. Granicą trzeźwości jest 0,5 promille. Należy bardzo uważać na zwierzęta
leśne, zwłaszcza sarny. Nierzadko można też spotkać się z łosiem, których według stanu
na marzec 2009, jest tu aż 714. Wypadki z udziałem zwierząt stanowią 40% wszystkich
kolizji na alandzkich drogach i ilość ich wzrasta. Z ogólnej liczby ok. 20 000 saren 338
zginęło w 2008 roku w wyniku potrąceń. Zanotowano też wiele zderzeń z łosiami. Jest to
duży problem, dyskutowany często w lokalnych mediach. Rozważa się nawet radykalne
zredukowanie ilości zwierząt, co niektórym politykom, popieranym przez niemałe grono
miejscowych myśliwych, wydaje się najprostszym rozwiązaniem.
Holowanie pojazdów, Jonnys Bilbärgning, tel. +358 18 317 47.
10
KOMUNIKACJA
Autobusy
W Mariehamn kursują bezpłatne autobusy miejskie na dwóch trasach: północnej i
południowej. Ponadto istnieje pięć linii autobusowych wzdłuż głównych dróg, wszystkie z
Mariehamn: linia 1 przez Hammarland do Eckerö, linia 2 przez Godby do Geta (wym.
jeta), linia 3 przez Godby (wym. gudby) do Saltvik, linia 4 przez Godby do Sund i Vårdö
(wym. worde), linia 5 przez Lemland do Lumparland. Najwięcej kursów, co godzinę lub
dwie, jest w dni powszednie. Wieczorem i w dni świąteczne komunikacja autobusowa jest
bardzo ograniczona. Przykładowa opłata za przejazd z Mariehamn do Godby (16 km) 3
EUR, do Eckerö (35 km) 5 EUR. Autobusy zabierają też rowery w miarę wolnego miejsca.
Opłata wynosi 4 EUR od roweru niezależnie od długości przejazdu.
Promy
Po archipelagu kursuje 10 promów o różnej pojemności i standardzie. Na wszystkich
liniach oprócz Föglö wymagana jest rezerwacja miejsc na samochody. Biuro mieści się w
Mariehamn przy Strandgatan 25, w pobliżu dworca autobusowego i czynne jest w dni
powszednie w godz. 9-17, tel. 25155, fax 17815. Opłaty w sezonie 2009 za przewóz
samochodów osobowych wynoszą 12, 17 lub 23 EUR, motocykli i motorowerów 6, 10 lub
12 EUR w zależności od długości trasy. Pasażerowie nie płacą za przejazd. W przypadku
rezerwacji miejsca na całej trasie z głównej wyspy na stały ląd Finlandii, opłata za
samochód wynosi 90 EUR, za motocykl 45 EUR. Aby jej uniknąć, należy podróż odbyć w
dwóch etapach, nocując po drodze na archipelagu.
OPIEKA MEDYCZNA
Pogotowie ratunkowe tel. 112, ostry dyżur 5355, pomoc stomatologiczna 14 600,
lekarz dyżurny weterynarii 14 900.
Szpital Centralny w Mariehamn (Centralsjukhus), 107 łóżek, Sjukhusvägen, tel. 5355.
Przychodnia Ogólna w Mariehamn (Hälsocentralen), Norragatan, tel. 538 500.
Apteki: Central Apoteket Mariehamn, Skarpansvägen 24, tel. 19 714, 19 655, Nya
Apoteket Mariehamn, Norragatan 17, tel. 16 511, Godby Apoteket, Godby, tel. 41 600.
Od przyjezdnych z krajów należących do Unii Europejskiej w razie potrzeby skorzystania z
opieki medycznej wymagane jest posiadanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia
Zdrowotnego (zwana dalej Kartą). Aby uzyskać świadczenia zdrowotne w ramach fińskiej
państwowej służby zdrowia należy udać się do gminnego ośrodka zdrowia i tam okazać
Kartę oraz paszport. Zależnie od gminy leczenie zostanie zapewnione nieodpłatnie lub za
pewną zryczałtowaną opłatą.
W nagłych przypadkach leczenie stomatologiczne można uzyskać od stomatologa
dyżurnego w gminnym ośrodku zdrowia po okazaniu Karty i paszportu. Zostanie pobrana
pewna zryczałtowana opłata, której wysokość będzie uzależniona od zakresu otrzymanych
świadczeń zdrowotnych. Trzeba jednak pamiętać, że opieka stomatologiczna ma bardzo
ograniczony zakres w sektorze publicznym.
Receptę można zrealizować w każdej aptece. Naliczana jest pełna cena, jednak można
uzyskać jej zwrot od miejscowego zakładu ubezpieczeń. Dla większości leków zapisanych
na receptę przysługuje zwrot 50% kosztu powyżej ustalonej ceny.
Świadczenia zdrowotne realizowane są przez szpitale prywatne i publiczne. Wysokość
opłat może się różnić zależnie od gminy zamieszkania. Osoby korzystające z prywatnego
leczenia (u lekarza lub w szpitalu) powinny otrzymać pokwitowanie, które należy przekazać
do miejscowego zakładu ubezpieczeń, gdyż może im przysługiwać częściowy zwrot
kosztów. Wnioski o zwrot kosztów świadczeń zdrowotnych muszą zostać złożone w ciągu
sześciu miesięcy od dnia zapłaty. Za zabiegi stomatologiczne pobierana jest
zryczałtowana opłata, której wysokość będzie uzależniona od zakresu otrzymanych
świadczeń zdrowotnych.
Pacjentom hospitalizowanym za każdy dzień pobytu w szpitalu naliczana jest stała opłata,
która nie podlega zwrotowi. Również za leczenie ambulatoryjne pobierana jest stała opłata,
która także nie podlega refundacji. Jednorazowa pomoc lekarska w szpitalu lub przychodni
w Mariehamn kosztuje 18-27 EUR. Możliwa jest dodatkowa dopłata do 15 EUR za pomoc
11
udzieloną po godzinach pracy. Pomoc stomatologiczna kosztuje 35 EUR dla pacjentów
powyżej 18 lat. Pomoc stacjonarna - 26 EUR/dzień za pomoc podstawową (osoby poniżej
18 lat płacą maksymalnie przez 7 dni), 22 EUR w poliklinice, 72 EUR za ambulatoryjną
pomoc chirurgiczną.
PKB, BUDŻET, ZATRUDNIENIE
Produkt krajowy brutto (PKB) per capita w 2008 wynosił 36 419 EUR. 45% PKB stanowią
dochody z transportu i gospodarki morskiej, w której pracuje 12% ogółu zatrudnionych na
Alandach (w Finlandii dochód ten wynosi zaledwie 0,8%).
Budżet Wysp Alandzkich na rok 2009 opiewa na kwotę 318 mln EUR. Ponad połowa ogółu
zatrudnionych pracuje w usługach, transporcie i handlu. 59% ludności utrzymuje się z
dochodów z pracy, 17% z własnego kapitału, 14% z emerytur i rent. Bezrobocie w roku
2008 wynosiło około 2,7% ludności czynnej zawodowo. Inflacja w jesieni 2008 wyniosła
4,2% (rok do roku) i spowodowana była wzrostem cen żywności i niektórych usług.
W celu podjęcia jakiejkolwiek, choćby sezonowej pracy, należy zarejestrować się w
miejscowym Urzędzie Skarbowym w celu uzyskania indywidualnej karty podatkowej. Praca
na czarno jest niemal natychmiast ujawniana z uwagi na mały obszar i niewielką liczbę
ludności. Próby nielegalnego podejmowania pracy należą tu do rzadkości i kończą się z
reguły wydaleniem do kraju.
DLA MUZYKÓW
W centrum Mariehamn przy Styrmansgatan 4, tel. 16 527 znajduje się Music Shop, sklep
muzyczny, w którym można kupić, naprawić lub wypożyczyć instrumenty i akcesoria oraz
aparatury nagłaśniające.
WAŻNE TELEFONY
Ogólny telefon alarmowy 112, pogotowie ratunkowe 5355 lub 10 023, policja 10 022,
pomoc dentystyczna 14 600, pomoc weterynaryjna 14 900, służba ratownictwa morskiego
19 475, 19 466 lub 0204 1000, pomoc drogowa i holowanie pojazdów 050 3135 747, taxi
10066, straż graniczna centrala w Mariehamn, tel. 020 4107 200.
JAK DZWONIĆ I ZA ILE
Dzwoniąc z Polski na Alandy wybieramy 00 358 18 i numer abonenta. Z Alandów do
Polski: 82 lub 00, następnie 48, kierunkowy w Polsce bez zera i numer abonenta, np. do
Warszawy 82 48 22 1234567. Dzwoniąc z komórki na miejscowy numer stacjonarny
należy go poprzedzić 018.
Dzwoniąc z telefonu stacjonarnego można też korzystać z tanich połączeń za
pośrednictwem operatora TeleAle. W tym przypadku wybieramy 99533, prefiks kraju,
strefy i numer abonenta, np. do Gdańska 99533 48 58 1234567. Cena za minutę
połączenia wynosi zaledwie 6 eurocentów przy zachowaniu dobrej jakości rozmowy.
Ceny rozmów z telefonu komórkowego zależą od wyboru operatora miejscowego (do
wyboru jest alandzki ÅMT lub fińska Sonera), a także opłat w roamingu, często od pory
dnia, rodzaju abonamentu, czasu trwania rozmowy, planów taryfowych, pakietów, SIMkarty, wreszcie kursu euro. Kalkulacja tych opłat jest bardzo skomplikowana i nie sposób
ich wszystkich przedstawić. Należy raczej unikać logowania się do Sonery, gdyż operator
ten jest droższy. Roaming GPRS istnieje ze wszystkimi polskimi operatorami. Zasięg
UMTS występuje na przeważającym obszarze archipelagu. Naliczanie opłat za transmisję
danych odbywa się z dokładnością do 1 KB.
INFORMACJA TURYSTYCZNA
Informacja turystyczna mieści się przy Storagatan 8, AX-22100 Mariehamn, tel. z
Polski +358 18 24000, fax 24265, www.goaland.net mail: [email protected] Biuro
12
czynne jest dłużej lub krócej w zależności od okresu roku, w pełni sezonu 15.6-15.8.
codziennie 9-18.
MEDIA
Na Alandach wydawane są dwa dzienniki - Ålandstidningen i Nya Åland. Nadają trzy
rozgłośnie radiowe - Radio Åland 91,3 Mhz, Radio Väst 95,9 Mhz i Rix FM Åland 101,8
Mhz. Istnieje też lokalna stacja telewizyjna.
DNI WOLNE OD PRACY 2009
czwartek 1.1 Nowy Rok, wtorek 6.1 Trzech Króli, piątek 21.3 Wielki Piątek, niedzielaponiedziałek 23-24.3 Wielkanoc,
piątek 1.5 Pierwszy Maja,
czwartek 1.5
Wniebowstąpienie Pańskie, sobota 21.6 Święto Lata (Midsommardagen), sobota 31.10
Wszystkich Świętych, niedziela 6.12 Święto Narodowe Finlandii, piątek-sobota 25-26.12
Boże Narodzenie.
Ponadto 9 czerwca przypada Dzień Autonomii Wysp Alandzkich. Nie jest to jednak dzień
wolny od pracy dla wszystkich, jedynie dla pracowników administracji państwowej.
JESZCZE O JĘZYKU
Niemal powszechnie stolicę Alandów nazywa się "Marienhamn", kojarząc chyba z
językiem niemieckim. Prawidłowa nazwa miasta to Mariehamn i tak samo się ją wymawia.
Szwedzkie Å wymawia się o, tak więc Alandy po szwedzku to Oland. Literę S wymawia
się jak s, a nie jak w niemieckim - sz, np. szwedzkie miasto Ystad czyta się tak jak się
pisze (powszechnie jednak mówi się isztat, co jest błędem!). Podobnie Sparhallen (nie
szparhallen!) oraz szwedzkie nazwiska kończące się na -ström. Szwedzkie O wymawia
się często jak u, np. bok (wym. buk) - książka, skola (wym. skula) - szkoła. G przed
samogłoską wymawia się j (np. nazwę gminy Geta na północnym krańcu Alandów czyta
się jeta, podobnie orgel - orjel, Göteborg - jöteborj). Miejscowość Kapellskär, skąd
odpływają promy do Mariehamn, wymawia się kapelszer.
Język fiński nie jest na Alandach mile widziany, czy raczej słyszany. Pomyłka ta nie grozi
na szczęście polskim turystom. Należy jednak wiedzieć, aby nie popełnić gafy w
kontaktach z tubylcami, że na Alandach mówi się po szwedzku, a nie po fińsku. Bez
większych problemów można jednak porozumiewać się w języku angielskim.
(Wszystkie dane liczbowe pochodzą z publikacji Ålands Statistik- och utredningsbyrå)
FAQ - NAJCZĘSTSZE PYTANIA
Czy Alandy mają coś, co można by nazwać lokalną konstytucją?
Jest to Prawo o Autonomii Wysp Alandzkich, które zawiera przede wszystkim: przepisy
o nabywaniu i posiadaniu nieruchomości na terytorium Wysp Alandzkich, ustalenia
dotyczące obsady, funkcjonowania i podziału kompetencji rządu lokalnego wobec
państwa fińskiego, prawo o obowiązywaniu i stosowaniu języka, sprawy finansowe,
stosunki międzynarodowe oraz przepisy dotyczące relacji wobec Unii Europejskiej.
Gdzie można zarezerwować noclegi na Alandach?
Przede wszystkim nie w Informacji Turystycznej, dokąd często turyści się udają. Należy
skontaktować się z którymś z biur turystycznych (Viking Line, Ålands Hotels, Ålands
Turist & Konferens, Ålandsresor, Eckerö Linjen) lub bezpośrednio z recepcją hotelu,
pensjonatu, campingu lub właścicielem domków letniskowych. Adresy i telefony znajdują
się na moich stronach w dalszej części przewodnika.
Czy to prawda, że na Alandach występują białe noce?
13
Tak. O tzw. białych nocach mówimy, gdy Słońce znajduje się do 6° pod horyzontem
(świt i zmierzch cywilny). Przy bezchmurnym niebie można w nocy czytać gazetę bez
oświetlenia sztucznego. Na Wyspach Alandzkich zjawisko to występuje od połowy maja
do końca lipca, przy czym największy efekt daje w połowie tego okresu, tj. ok. 25
czerwca.
Czy na Alandach są schroniska turystyczne?
1 grudnia 2005 oddane zostało do użytku pierwsze takie schronisko w Godby w
przebudowanej szkole podstawowej. W 9 pokojach i dwóch salach zbiorowych mieści
się 96 łóżek.
Czy należy mieć ze sobą paszport przyjeżdżając na Wyspy?
Niekoniecznie, jeśli przybywa się ze Szwecji lub Finlandii. Zawsze jednak należy mieć
ze sobą dowód tożsamości.
Zamierzamy spędzić na Alandach tylko dwa dni. Co warto w tym czasie zwiedzić?
Pierwszy dzień proponuję przeznaczyć na zwiedzanie Mariehamn (muzea, spacer po
mieście), drugi na objazd głównej wyspy (odległości nie są tu duże), zwiedzając po
drodze okolice i zabytki. Polecałbym zamek w Kastelholm, ruiny umocnień rosyjskich w
Bomarsund, Getabergen, Muzeum Łowiectwa i Rybołówstwa oraz Muzeum Poczty i
Szlaku Pocztowego w Eckerö. Szczegóły na następnych stronach mojego przewodnika.
Można też wybrać się na przejażdżkę promami lokalnymi, które są bezpłatne pod
warunkiem, że nie zabieramy ze sobą samochodu.
Czy można dostać się promami lokalnymi na stały ląd Finlandii?
Można. Są dwie drogi: z Hummelvik (Vårdö) przez Torsholma, Åva (Brändö) do Osnäs
na stałym lądzie oraz z Långnäs (Lumparland) bezpośrednio do Galtby i Korpo. Należy
jednak wiedzieć, że opłata za przewóz pojazdu jest wysoka (np. za samochód zapłacimy
90 EUR). Jest ona dużo niższa, jeśli po drodze przenocujemy na archipelagu.
Jaki język obowiązuje na Alandach?
Szwedzki. Posługuje się nim ponad 90% mieszkańców. Jest on ważną cechą
narodowości i kultury Alandczyków. Powszechna jest też znajomość angielskiego.
Jak wyglądają Alandy zimą? Czy jest tu nudno? Co robią mieszkańcy?
Większość obiektów turystycznych jest nieczynna. Na tej szerokości geograficznej od
listopada do końca lutego przez większą część doby jest ciemno. Zimy nie są tu jednak
tak mroźne, jak się powszechnie uważa. Mieszkańcy wykazują w tym czasie szczególnie
dużą aktywność społeczną i kulturalną. Działa wiele stowarzyszeń, kółek zainteresowań,
zespołów folklorystycznych.
Wybieram się na ryby. Czy muszę mieć jakąś kartę wędkarską?
Tak. Alandy są podzielone na łowiska, na które kupuje się odpowiednią kartę
wędkarską. Można je nabyć w Informacji Turystycznej, sklepach wędkarskich, niektórych
sklepach spożywczych i u osób prywatnych, właścicieli łowisk. Więcej informacji w firmie
Olafs Sportfiske, Olaf Pona, ul. Podgórna 61/14, 75-335 Koszalin, tel. +48 601 522 850,
e-mail [email protected]
Jak to jest właściwie z przynależnością Wysp do Unii Europejskiej?
Alandy są częścią Finlandii i w związku z tym są członkiem Unii Europejskiej.
Mieszkańcy wywalczyli sobie jednak przywilej w postaci wyjątku do unijnego prawa
podatkowego. Prawo to umożliwia m.in. utrzymywanie sklepów wolnocłowych na
promach, dzięki czemu egzystują armatorzy promowi obsługujący te linie, dając z kolei
zatrudnienie Alandczykom.
Chcielibyśmy pójść do kościoła, ale na mszę katolicką. Czy jest taka możliwość?
14
Msze katolickie odprawiane są sześć razy w roku, od stycznia do kwietnia i od września
do listopada, w soboty o godz. 10.00 w domu parafialnym w Mariehamn przy Måsvägen
2 (Margaretagården).
Słyszeliśmy o Karcie Muzealnej. Co to jest takiego i gdzie ją można kupić?
Karta kosztuje 8,50 EUR i uprawnia do wstępu do czterech dowolnych muzeów.
Normalny wstęp do muzeów wynosi od 3 do 5 EUR. Kartę można nabyć w Informacji
Turystycznej, hotelach, biurach podróży lub przy wejściu do każdego muzeum.
Czy można płacić szwedzkimi koronami na Alandach?
Można, ale nie polecam z uwagi na niekorzystny kurs. Większość sklepów i restauracji
akceptuje korony. Oficjalną walutą jest jednak euro.
Czy są na Wyspach tak piękne plaże piaszczyste, jak w Polsce?
Plaże piaszczyste występują w znikomych ilościach i w niczym nie przypominają
polskich. Nie jest tu też popularny zwyczaj leżenia na plaży i opalania się. Dominuje
turystyka czynna. W Mariehamn są trzy plaże: Nabben, Gröna Udden i Lilla Holmen.
Jedziemy na Alandy i chcielibyśmy gospodarzom zrobić prezent. Co najlepiej kupić?
Dużo zależy od wieku gospodarzy, ich zainteresowań i gustu, co raczej trudno
przewidzieć. Myślę, że najlepiej byłoby kupić coś, czego tu nie ma. Np. polską kiełbasę
suchą, kabanosy, dżem lub konfitury, polski chleb, inne trwałe artykuły spożywcze.
Alkoholu raczej bym nie polecał, bo nie wiadomo jak zostanie przyjęty. Może jakiś
drobny wyrób regionalny - tkaninę, bieżnik, coś z Cepelii? Ewentualnie obraz lub płytę
CD z muzyką Chopina. W każdym razie coś, co będzie się kojarzyć z Polską.
4
Opis dojazdu z Polski
KOMUNIKACJA PROMOWA 2009
Na Wyspy Alandzkie najlepiej dostać się płynąc promami Polskiej Żeglugi Bałtyckiej Polferries z
Gdańska do Nynäshamn (520 km). Podróż trwa 18 godzin.
W 2003 armator zakupił prom m/f Scandinavia od szwedzkich linii Gotland Ab, gdzie pływał jako m/f
Visborg. Jednostka pochodzi z 1980, lecz dzięki modernizacji w 1999 jest w pełni przystosowana do
wymogów morskiej żeglugi pasażerskiej. Prom mierzy 146 x 25,5 x 5,51 m, rozwija prędkość 21 węzłów,
zabiera 2072 pasażerów i 510 samochodów osobowych oraz posiada 1142 miejsca w kabinach.
Wobec rosnącego zapotrzebowania na przewozy cargo na tej linii, pod koniec 2006 Polska Żegluga
Bałtycka – Polferries zakupiła pochodzący z 1981 prom towarowo-pasażerski „Baltivia”, wcześniej m/f
Dieppe, który od 8 stycznia 2007 pływa do Nynäshamn na przemian ze „Scandinavią”, dzięki czemu trasa
ta obsługiwana jest codziennie. Jednostka zabiera na pokład 80 zestawów ciężarowych, 30 samochodów
osobowych oraz 250 pasażerów. Prom "Baltivia" ma 147 m długości, 24 m szerokości, zanurzenie 6,26
m, rozwija prędkość 21 węzłów.
Obydwa promy wypływają z Gdańska o godz.18:00 i są na miejscu następnego dnia o 13:00. Z
Nynäshamn wyjście również o 18:00 i przyjście do Gdańska o 13:00.
Przykładowe ceny biletów w roku 2009 w koronach szwedzkich (100 SEK = ca 42 PLN): osoba dorosła w
jedną stronę 640-740, kierowca + samochód osobowy w jedną stronę 1170-1260, kabiny 230-1200.
Armator oferuje również rejsy promocyjne, zniżki grupowe, rodzinne oraz bilety 10-przejazdowe.
Szczegółowy rozkład rejsów i wszystkie ceny dostępne są na stronie internetowej przewoźnika.
Z Nynäshamn do Sztokholmu jest 60 km (droga nr 73). Kursują tam co godzinę pociągi podmiejskie.
Odjazdy z Nynäshamn o 13:07 i 14:07, przyjazdy do Sztokholmu Centralen odpowiednio o 14:08 i 15:08,
w drodze powrotnej o 13:52 i 14:52, w Nynäshamn o 14:52 i 15:52. Rowery można w tych pociągach
przewozić, lecz tylko do i z Västerhaninge lub Stockholm Västra, a więc nie do dworca Sztokholm
Centralny.
15
Ze Sztokholmu odpływają do Finlandii promy Viking Line i Silja Line zawijając po drodze na Alandy,
lecz płyną one długo i docierają do Mariehamn w środku nocy lub nad ranem. Są to rejsy wycieczkoworozrywkowe. Istnieją też jednak inne połączenia. Należy od Sztokholmu jechać na północ autostradą E18
w kierunku Norrtälje, a następnie 5 km przed tym miastem skręcić w prawo do Kapellskär, skąd odpływa
prom Ålandsfärjan do Mariehamn. Drogi są wszędzie bardzo dobrze oznakowane. Odcinek Sztokholm Kapellskär liczy 90 km. Pokonanie samochodem całego odcinka Nynäshamn - Kapellskär (150 km)
zajmuje dwie godziny. Na tej trasie kursuje też autobus Viking Line z Cityterminalen w Sztokholmie,
skomunikowany z promem. Odjeżdża on zawsze 1 godzinę i 50 minut przed planowym odejściem promu
ze stanowiska nr 30. Dworzec Cityterminalen położony jest przy centralnym dworcu kolejowym w
Sztokholmie. Przy głównym wejściu do Cityterminalen znajdują się kasy Viking Line, gdzie kupimy bilety.
Podróż promem z Kapellskär do Mariehamn trwa dwie godziny. Na promie należy przestawić zegarek o
godzinę do przodu, gdyż przekraczamy strefę czasową. Na Alandach obowiązuje czas
wschodnioeuropejski.
Istnieje też możliwość skorzystania z linii promowej Eckerö Linjen Grisslehamn-Eckerö. Ze Sztokholmu
należy również kierować się na autostradę E18, jednak przed Norrtälje nie skręcać w prawo, lecz jechać
dalej przez miasto, a następnie drogą nr 76 do drogi nr 283, którą już prosto do Grisslehamn. Stąd w
sezonie letnim kursują dwa promy m/f Eckerö i m/f Roslagen do Eckerö na Wyspach Alandzkich. Ta
trasa jest nieco dłuższa, ponadto odcinek Norrtälje-Grisslehamn niezbyt wygodny (uwaga na liczne
ograniczenia prędkości do 50 km/h). Czasami jednak warto z niej skorzytać z uwagi na częstsze odejścia
promów i krótszą o pół godziny samą podróż morską. Jednak ogólny czas dojazdu na Alandy zarówno
przez Kapellskär, jak i Grisslehamn jest podobny i ze Sztokholmu wynosi on około 4 godzin.
Sklepy wolnocłowe Na promach kursujących między Szwecją i Finlandią, a od pewnego czasu także
Estonią i zawijających na Alandy, funkcjonują sklepy wolnocłowe. Wyspy Alandzkie zachowały odrębność
w zakresie przepisów podatkowych i celnych po wejściu Finlandii do Unii Europejskiej. Przywilej ten jest
decydującym źródłem egzystencji armatorów i samych Alandczyków. Dlatego coraz więcej linii
promowych w tym regionie Bałtyku prowadzi po drodze przez Alandy. Należy jednak mieć świadomość,
że sklepy wolnocłowe nie stanowią większej atrakcji dla polskich turystów. Ceny są tam wyższe niż w
Polsce, ponadto w dalszym ciągu obowiązują ograniczenia ilości wwożonego na Wyspy alkoholu i innych
towarów.
Rozkład połączeń promowych na Wyspy Alandzkie 2009
Tabele zawierają rozkłady rejsów promów ze Szwecji przez Wyspy Alandzkie (Mariehamn lub Långnäs)
do Finlandii i Tallina oraz w odwrotnym kierunku. Rejsy zestawione są według kolejności przybycia na
Alandy. Zwróć uwagę na terminy kursowania promów. W nawiasach godziny odjazdów i przyjazdów
autobusów skomunikowanych z promami. Kursują one do/z Cityterminalen w centrum Sztokholmu.
Autobus może jednorazowo zabrać dwa rowery w miarę wolnego miejsca i po uprzedniej rezerwacji.
Rozkład jest wiarygodny, wymaga jednak potwierdzenia bezpośrednio u armatora, gdyż nie uwzględnia
ewentualnych zmian w kursowaniu promów w okresie świąt, ferii ani postojów technicznych. Wszystkie
godziny podane są w czasie lokalnym.
Tallink Silja
Birka Line Tallink Silja Viking Line Viking Line Tallink Silja Viking Line
Victoria/
Galaxy
Amorella Cinderella
Europa
Rosella
Paradise
Romantika
period
veckodagar
STOCKHOLM
KAPELLSKÄR
MARIEHAMN
LÅNGNÄS
TURKU
HELSINKI
TALLINN
-31.12.09
1-7
18:00
|
00:50
01:00
|
|
|
|
10:00
-31.12.09
1-7
18:00
|
02:00
-
-31.12.09
1-7
19:15
|
|
|
02:40
02:45
07:00
-
-7.6.09
1-7
20:10
|
|
|
03:20
03:30
07:35
-
-7.6.09
1-7
18:00
|
07:45
-
-31.12.09
1-7
07:10
|
13:35
13:45
|
|
19:15
-
-31.5.09
5-6
(07:10)
09:00
12:00
-
16
period
veckodagar
STOCKHOLM
KAPELLSKÄR
MARIEHAMN
LÅNGNÄS
TURKU
HELSINKI
TALLINN
Viking
Line
Isabella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
-7.6.09
1-7
07:45
|
14:10
14:25
|
|
19:50
-
-31.5.09
1-4
(10:10)
12:00
15:30
-
-31.5.09
7
(12:10)
14:00
17:30
-
-31.5.09
5-7
(12:10)
15:00
18:00
-
-31.5.09
1-4
(17:10)
19:00
22:00
-
-31.5.09
5-7
(18:10)
20:00
23:00
-
Viking
Tallink Silja
Line
Serenade/
Mariella/
Symphony
Gabriella
-7.6.09
-31.12.09
1-7
1-7
16:45
17:00
|
|
23:40
23:45
23:45
23:55
|
|
|
|
|
|
10:00
09:55
-
Tallink Silja Viking Line Tallink Silja
Tallink Silja Viking Line
Viking Line Viking Line
Symphony Mariella/
Victoria/
Europa
Isabella
Rosella
Rosella
/Serenade Gabriella Romantika
period
veckodagar
TALLINN
HELSINKI
TURKU
LÅNGNÄS
MARIEHAMN
KAPELLSKÄR
STOCKHOLM
period
veckodagar
TALLINN
HELSINKI
TURKU
LÅNGNÄS
MARIEHAMN
KAPELLSKÄR
STOCKHOLM
-31.12.09
1-7
20:15
00:40
00:45
|
|
|
06:10
-7.6.09
1-7
21:00
01:00
01:10
|
|
|
06:30
-31.12.09
1-7
17:00
|
|
|
04:15
04:25
|
09:30
-7.6.09
1-7
17:30
|
|
|
04:25
04:35
|
09:40
-31.12.09
1-7
18:00
|
|
|
|
04:50
05:00
|
10:00
Birka Line Viking Line
Paradise Cinderella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
-31.12.09
1-7
10:00
|
15:45
-31.5.09
7
12:00
13:15
(14:45)
-31.5.09 -31.12.09
5-6
1-7
08:15
|
|
13:35
12:45
13:45
14:00
|
(15:30)
18:15
-7.6.09
1-7
10:15
|
15:30
Tallink
Silja
Galaxy
-31.5.09
5-6
07:30
08:30
(10:00)
-31.5.09
1-4
08:00
09:15
(10:45)
Viking
Line
Amorella
Viking
Line
Rosella
Viking
Line
Rosella
-7.6.09
1-7
08:45
|
|
14:10
14:25
|
18:55
-31.5.09
1-4
16:00
17:30
(19:00)
-31.5.09
5-7
18:30
19:30
(21:00)
17
Ceny biletów w jedną stronę i posiłków 2009 (EUR)
Stockholm- Stockholm- Åland- Åland- Stockholm- Kapellskär-Helsinki
-Turku
-Turku -Helsinki -Åland
-Åland
Osoba dorosła, rejs dzienny
Osoba dorosła, rejs nocny
Samochód osobowy, rejs
dzienny
Samochód osobowy, rejs nocny
Mobile home >7 m, przyczepa
Motocykl, motorower
Rower
Viking Buffet, śniadanie
Viking Buffet, lunch
Viking Buffet, obiad
x
34-59
10
19-35
10-18
14-24
x
25-41
10*
11*
7-9*
x
x
20-33
20-33
x
10-13
7-11
40-69
215-268
20-34
6-7
8
x
28
40-68
215-268
20-30
6-7
8
19
24
10-13
215-226
4-6
4-6
8
18
21
x
24-144
3-5
0
8
18
21
40-53
37-65
215-268 209-255
20-30
19-32
6-7
6
8
8
18
x
21
21
Ceny biletów na niektórych trasach zależą od dnia tygodnia lub pory wyjazdu, najdrożej jest w piątki. Bilet na trasie
Turku-Alandy uprawnia do dalszej podróży do Szwecji i z powrotem w ciągu 1 miesiąca po uprzednim okazaniu biletu
przy odprawie. Autobus Viking Line z Cityterminalen w Sztokholmie do promu w Kapellskär - 6 EUR lub 55 SEK w
jedną stronę. Niektóre ceny w tabeli zaokrąglone są do pełnych EUR.
* Cena biletu w obie strony w tych relacjach jest taka sama jak w jedną stronę. x - relacje nie występują
Viking Buffet jest to wybór dowolnych posiłków a la carte oraz napojów, w tym piwa, wina i kawy, które wliczone są
w cenę. Food Garden to tzw. stół szwedzki z różnorodnym menu, także regionalnych, nielimitowaną ilością i
wielkością posiłków, oraz Bar-B-Q House. Powyższe ceny obowiązują przy rezerwacji i zakupie posiłków w
przedsprzedaży. Na pokładzie mogą być o 2-3 EUR wyższe. Dzieci w wieku 6-17 lat 50% zniżki, poniżej 6 lat
bezpłatnie.
GRISSLEHAMN - ECKERÖ 11.1. - 30.4.2009
od 1.5.2009 wszystkie rejsy codziennie
1-7
08:00
07:45
10:00
13:00
13:50
1-7
13:00
12:45
15:00
18:00
18:45
4-7
17:45
20:00
22:45
23:30
Dni tygodnia
UPPSALA Bussstation
STOCKHOLM CityTerm.
GRISSLEHAMN
ECKERÖ
MARIEHAMN
5-1
11:15
09:15
08:30
07:30
1-7
16:15
16:30
14:30
13:30
12:30
1-7
21:15
21:30
19:30
18:30
17:30
Ceny biletów i posiłków 2009
EUR
Osoba dorosła, w jedną i w obie strony
Dzieci do lat 12, w jedną i obie strony
Samochód osobowy do 6 x 2,40 x 1,9 m, w jedną stronę
Motocykl, w jedną stronę
Motorower, rower, w jedną stronę
Autobus + prom Sztokholm-Eckerö, w obie strony
Autobus + prom Sztokholm-Eckerö-Mariehamn, w jedną stronę
Autobus Mariehamn-Eckerö lub Eckerö-Mariehamn, w jedną stronę
Śniadanie (nielimitowana wielkość potraw), dzieci 7-15 lat 50% ceny
Lunch (nielimitowana wielkość potraw), dzieci 7-15 lat 50% ceny
Obiad (nielimitowana wielkość potraw), dzieci 7-15 lat 50% ceny
6,70-11,00
0,00
6,70-11,00
3,30-5,50
0,00
13,30-17,80
8,30-10,00
4,90
8,00
10,60
19,25
18
Promy pasażerskie zawijające na Wyspy Alandzkie 1.1.2009
Armator
Siedziba
Birka Line
Abp
Mariehamn
Hansatee
Tallink
Tallinn
Rederi Ab
Eckerö
Mariehamn
Tallink Silja
Oy
Bandera Nazwa promu
m/s Birka
Paradise
m/s Victoria I
2004 33000 177,0 28,0
6,50
21,0
1800
2004 40975 193,8 29,0
6,50
22,0
2500
2002 39864 193,8 29,0
6,50
22,0
2500
m/s Grisslehamn 1979 12358 121,2 24,5
5,52
20,0
1500
m/s Silja Europa
m/s Silja
Serenade
m/s Silja
Symphony
m/s Silja Festival
1993 59912 201,8 32,0
6,80
21,5
3123
1990 58377 203,0 31,5
7,10
23,0
2852
1991 58377 203,0 31,5
7,10
23,0
2852
1986 34414 168,0 28,0
6,60
22,0
2023
m/s Amorella
1988 34384 169,4 27,6
6,35
21,5
2450
m/s Cinderella
1989 46398 191,0 29,0
6,60
21,5
2500
m/s Gabriella
1992 35492 170,9 27,6
6,37
21,5
2420
m/s Isabella
1989 34384 170,9 27,6
6,35
21,5
2450
m/s Mariella
1985 37799 177,0 29,0
6,52
22,0
2500
m/s Rosella
1980
5,40
21,5
1700
m/s Romantika
Helsinki
Viking Line
Mariehamn
Abp
Rok
Dług. Szer. Zanurz. Max. Liczba
BRT*
budowy
w m w m w m węzłów pasaż.
16850 136,1 24,2
*BRT (Brutto Register Tonage) jest to całkowita objętość kadłubu mierzona w tonach rejestrowych (1t = 2,8317 m
3)
KOMUNIKACJA LOTNICZA 2009
Podróże lotnicze na Wyspy Alandzkie cieszą się
niewielkim zainteresowaniem, gdyż są drogie, a
połączenia rzadkie i niedogodne. Od sierpnia 2006 linię
Mariehamn-Helsinki (255 km) obsługuje Air Aland
samolotami Saab 340 o 34 miejscach. Wykonywane są
cztery loty w dni powszednie i dwa w weekendy. Istnieje
również możliwość dotarcia do Mariehamn z lotniska
Arlanda pod Sztokholmem (150 km), połączeniem
obsługiwanym przez tego samego przewoźnika. Ceny
biletów są jednak szokujące: 145 EUR za 20-minutowy
lot.
STOCKHOLM (ARN) - MARIEHAMN (MHQ) - HELSINKI (HEL) od 30.3.2009
Nr lotu
Dni tygodnia
STOCKHOLM ARN
MARIEHAMN
MARIEHAMN
TURKU/ÅBO
HELSINKI
dep
arr
dep
arr
arr
2Q820
1-6
TurkuAir
1-5
2Q822
1-5
2Q802
1-5
2Q822
6
TurkuAir
1,3,5
2Q824
1-7
TurkuAir
1-5
2Q826
1-5, 7
2Q806
1-5
07:00
|
07:50
08:00
08:30
-
09:30
|
10:20
09:00
10:30
-
10:30
|
11:20
15:30
16:00
-
16:25
|
17:15
17:15
17:45
-
19:10
|
20:00
19:30
21:00
-
19
HELSINKI (HEL) - MARIEHAMN (MHQ) - STOCKHOLM (ARN) od 30.3.2009
Nr lotu
Dni tygodnia
HELSINKI
TURKU/ÅBO
MARIEHAMN
MARIEHAMN
STOCKHOLM ARN
dep
dep
arr
dep
arr
2Q801
1-5
TurkuAir
1-5
2Q821
1-5
2Q823
1-5
2Q823
6
TurkuAir
1,3,5
TurkuAir
1-5
2Q805
1-5
2Q825
1-7
2Q827
1-5, 7
06:50
06:20
07:15
07:45
-
08:20
|
09:10
-
10:50
|
11:40
-
11:50
|
12:40
-
14:30
15:00
-
16:30
17:00
-
17:00
16:30
17:50
|
18:40
-
20:25
|
21:15
-
A MOŻE SAMOLOT + PROM?
Inną propozycją jest podróż lotnicza z Polski do Sztokholmu, a następnie promem do Mariehamn lub
Eckerö. Łączny czas całej podróży nie powinien przekroczyć 10 godzin, a cena samego biletu lotniczego
50-100 EUR w obie strony.
Istnieją połączenia tanich linii lotniczych Wizzair z Warszawy i Gdańska do Sztokholmu Skavsta (NYO), a
także z Gdańska do Turku (TKU) w Finlandii. Lotnisko Skavsta położone jest w pobliżu miasta Nyköping,
100 km na południe od stolicy Szwecji. Czas dojazdu do Sztokholmu wynosi stamtąd 85 minut. Z
Warszawy i Krakowa można też dolecieć do Sztokholmu Arlanda norweską linią Norwegian Air Shuttle.
Ceny biletów są przystępne, szczególnie przy wcześniejszej rezerwacji.
Z lotniska Arlanda, 45 km na północ od Sztokholmu, do dworca autobusowego Cityterminalen w centrum
miasta dostać się można autobusem AirportCity (Flygbussarna). Autobusy kursują co 15 minut, podróż
trwa 45 minut, a bilet kosztuje 110 SEK w jedną stronę lub 199 SEK w obie. Z dworca Cityterminalen, ze
stanowisk nr 14 i 15, odjeżdżają autobusy do Kapellskär, 110 minut przed odejściem promu do
Mariehamn. Bilet kosztuje 55 SEK lub 6 EUR i należy go nabyć w holu dworca w biurze Viking Line. Tam
też kupimy bilety na prom - cena w obie strony jest taka sama, jak w jedną.
Jeśli chcemy popłynąć promem Eckerö Linjen musimy dostać się do Grisslehamn. Dojazd do terminalu
jest w tym wypadku nieco dłuższy, ale ogólny czas podróży podobny jak via Kapellskär. Z dworca
autobusowego Cityterminalen w Sztokholmie kursuje również autobus do promu w Grisslehamn.
5
Adresy i telefony
Rodzaj usług (ceny w sezonie 2009 za dobę)
Nazwa firmy, ewent.
link do strony www
Adres w Mariehamn
tel.
fax
+358 18...
Portal internetowy i baza informacji turystycznej
Ålands Turistinfo
Storagatan 8
24000 24265
Centrum obsługi hotelowej
Ålandhotels
Hamngatan 7
15300 15077
Hotel **** (pokój 1-osob. 120 EUR, 2-osob. 140
EUR)
Hotell Arkipelag
Strandgatan 31
24020 24384
Hotel *** (pokój 1-osob. 100 EUR, 2-osob. 120
EUR)
Scandic Hotell Savoy Nygatan 12
Hotel *** (pokój 1-osob. 85 EUR, 2-osob. 105
EUR)
Park Alandia Hotell
15400 15045
Norra Esplanadgatan
3
14130 17130
Hotel *** (pokój 1-osob. 70 EUR, 2-osob. 85 EUR) Cikada
Hamngatan 1
16333 17363
Hotel ** (pokój 1-osob. 60 EUR, 2-osob. 80 EUR),
Strandnäs Hotell
cały rok
Gamla Godbyvägen
21511 21955
Pensjonat (pokój 1-osob. 35 EUR, 2-osob. 55
EUR), cały rok
Kronan
Neptunigatan 52
12617 12617
Pensjonat (pokój 1-osob. 45 EUR, 2-osob. 65
EUR), cały rok
Solhem
Lökskärsvägen
16322 16350
Domki campingowe i pole namiotowe I kat.
(namiot + 2 osoby + samochód 14 EUR,
dodatkowa osoba 4 EUR, prąd 4 EUR/doba),
Gröna Uddens
Camping
Östernäsvägen
21121 19041
20
15.5-28.8.
Domki campingowe i pole namiotowe II kat.
(dostęp do kuchni, lodówki, prysznica, WC, TV i
kuchenki mikrofalowej), 15.5.-15.8.
Bilety promowe, rezerwacja hoteli, pensjonatów,
domków campingowych
Rezerwacja miejsc dla pojazdów na promach
kursujących po archipelagu (dotyczy wszystkich
linii oprócz Föglö)
Strandbergs
Fritidsstugor
Varvsvägen
22855 22856
Viking Line
Storagatan 2
26011 26116
Eckerö Linjen
Torggatan 2
28000 28380
Ålandstrafiken
Strandgatan 25
25155 17815
Wybrane mariny na Wyspach Alandzkich 2009
Nazwa mariny, miejscowość
Telefon
Współrzędne
geograficzne
Sezon
Ilość
miejsc
Sposoby
cumowania
EUR
ÅSS Gästhamn, Västerhamn,
Mariehamn
13610, 0408677760
60'05,9
19'55,7
IV-X
150
mostek, boja
20
MSF Gästhamn, Österhamn,
Mariehamn
19979, 0408677760
60'05,8
19'57,1
V-X
400
mostek, boja,
pal, kotwica
18
Sjökvarteret, Österhamn,
Mariehamn
16033, 0405283899
60'05,0
19'57,1
I-XII
b.d.
nadbrzeże,
boja
b.d.
38020
60'11,4
19'37,4
V-VIII
30
mostek, boja,
kotwica
10
Käringsunds Gästhamn, Eckerö
38530, 0400529738
60'14,0
19'32,6 VI-VIII
50
mostek, boja,
kotwica
15
Hamnsundets Gästhamn, Saltvik
040-9643796
60'22,5
20'05,4 VI-VIII
20
mostek, boja,
kotwica
10
Kastelholms Gästhamn, Sund
43733, 04575221636
60'13,7
20'04,7 VI-VIII
88
mostek, boja
15
Rödhamns Gästhamn, Lemland
54028, 04575221636
59'59,1
20'06,4
V-VIII
60
boja, kotwica
13
Föglö Marina, Degerby, Föglö
51092, 04570982314
60'01,8
20'23,0
V-VIII
80
mostek, boja
14
Degerby Gästhamn, Föglö
50002, 50202
60'01,9
20'23,2
V-VIII
30
boja, kotwica
13
Notvikens Gästhamn, Eckerö
Sottunga Gästhamn, Sottunga
55255
60'06,6
20'41,2 VI-VIII
30
boja, kotwica
11
Remmarhamn, Kumlinge
0457-3858688
60'15,0
20'45,0 VI-VIII
50
boja, kotwica
14
Lappo Gästhamn, Brändö
56680, 0407386896
60'19,0
20'59,9
120
boja
17
Jurmo Gästhamn, Brändö
56456
60'31,5
21'04,5 VI-VIII
25
mostek, boja,
kotwica
10
Sandvik Gästhamn, Kökar
0457-3429242
59'56,4
20'53,2
50
mostek, boja,
kotwica
12
20'55,6 VI-VIII
60
mostek, boja,
kotwica
12
20'54,9 VI-VIII
70
mostek,
kotwica, pal
13,50
Hellsö Gästhamn, Kökar
Karlby Gästhamn, Kökar
55797, 55800, 04059'57,0
5477043
55868, 0400851436
59'55,2
V-IX
V-IX
21
6
Mariehamn
Opis ogólny
MARIEHAMN 60°06'N, 019°57'E (60.1N, 019.9E), jedyne miasto i stolica
Wysp Alandzkich, położone na półwyspie o szerokości 1 km, w południowej
części archipelagu, 6 m n.p.m., pomiędzy Zatoką Sviby od zachodu, Morzem
Alandzkim od południowego zachodu i południa, a Zatoką Slemmern od
wschodu. 1 stycznia 2009 miasto liczyło 11 005 stałych mieszkańców, co
stanowi 40% ogółu ludności. Jest centrum administracyjnym i kulturalnym,
siedzibą rządu, urzędów i instytucji publicznych, węzłem komunikacyjnym i
żeglugowym. 60% ludności zatrudniona jest w branżach usługowych i publicznych, 20% w transporcie i
przewozach, 10% w przemyśle.
Mariehamn powstało w roku 1861 za sprawą cara Aleksandra II, który nadał osadzie prawa miejskie i
nazwał imieniem swej żony Marii. Wyspy znajdowały się wówczas pod panowaniem rosyjskim. Z
przełomu XIX i XX wieku zachowały się domy przy Södragatan, w południowej części miasta. Kościół św.
Jerzego (St. Görans kyrka) pochodzi z lat 20. XX wieku, będąc jednocześnie najmłodszym na Wyspach.
Miasto od zarania związane było z morzem, żeglugą i rybołówstwem. Dziedziny te były niezwykle ważne
dla egzystencji Mariehamn i całych Alandów. Działało tu wielu armatorów i liczne
firmy transportowe, jak August Troberg, Nikolai Sittkoff i najsłynniejsza Gustaf
Erikson, posiadająca największą w świecie flotę żaglowców. Jeden z nich, Pommern
stoi do dziś zakotwiczony w porcie przy nabrzeżu zachodnim. Jakkolwiek regularną
żeglugę zakończono już w 1939, a ostatni rejs po zboże odbył się w 1949, do dziś na
Alandach istnieje kilkanaście firm transportowych, eksploatujących ponad 50
statków. Z okresu świetności żeglugi alandzkiej pozostało wiele pamiątek godnych
obejrzenia przy okazji pobytu na Wyspach.
Muzea
Żaglowiec-muzeum Pommern (Museifartyget Pommern) zacumowany w zachodniej części miasta
(Västerhamn), widoczny jest już z daleka. Pochodzi z 1903 roku i jest największym w dziejach
żaglowcem handlowym, w dodatku zachowanym w stanie pierwotnym. Jego ładowność wynosi 4 000 ton,
czyli prawie 50 000 worków zboża. Statek dostępny jest dla zwiedzających w maju, czerwcu i do 15
sierpnia w godz. 9-17, a w lipcu 9-19. Wstęp 5 EUR, dzieci 7-15 lat 3 EUR. Na pokładzie obejrzeć można
oryginalne wnętrza, pamiątki i fotografie przedstawiające życie na statku.
Muzeum Morskie (Ålands Sjöfartsmuseum) znajduje się w bezpośredniej bliskości frachtowca
Pommern. Czynne jest codziennie w tych samych godzinach co Museifartyget Pommern i obowiązują
takie same opłaty za wstęp (patrz wyżej). Jest to jedno z najciekawszych tego typu muzeów na świecie.
Posiada ogromną kolekcję modeli i fotografii alandzkich statków handlowych oraz pamiątek
pochodzących ze słynnych żaglowców.
Mariehamns Galleriet znajduje się zaledwie kilkaset metrów na południe od Muzeum Morskiego. Jest
tam stała wystawa modelu miasta Mariehamn z lat dwudziestych w skali 1:100. Zwiedzać ją można
bezpłatnie w godz. 12-18.
Muzeum Alandzkie (Ålands Museum) oraz znajdujące się tuż obok Muzeum Sztuki Alandzkiej
(Ålands Konstmuseum) mieszczą się w przeciwległej, wschodniej części półwyspu. Dojście z Muzeum
Morskiego zajmie 15 minut. Pierwsze z nich, Ålands Museum, istnieje od 1892 roku. Otrzymało nagrodę
Rady Europejskiej jako "Muzeum Roku 1982". Zobaczyć tam można inskrypcje z nagrobków wikingów,
ubrania, meble i wiele innych pamiątek przedstawiających Wyspy Alandzkie od czasów prehistorycznych
do dnia dzisiejszego. Na miejscu sklepik z pamiątkami. W Ålands Konstmuseum organizowane są
ekspozycje czasowe, o tematyce których można dowiedzieć się w informacji turystycznej, tel. 24 000.
Obydwa muzea czynne są codziennie: w maju, czerwcu i sierpniu w godz. 10-17, w lipcu 10-18. Wstęp 4
EUR, dzieci 7-15 lat 3 EUR. Adres: Stadshusparken, tel. 25 426.
Ekspozycję w Dzielnicy Tradycji Morskich (Sjökvarteret) położoną w porcie wschodnim Österhamn
stanowi trójmasztowiec Sigyn z 1887 roku - jedyny tak dobrze zachowany drewniany bark. Można tam też
obejrzeć wystawę poświęconą technice budowy i rekonstrukcji statków i łodzi. Ekspozycja czynna jest
15.6-15.8 w godz. 10-18, w pozostałym okresie od poniedziałku do czwartku w godz. 9-11, a zwiedzenie
jej kosztuje 4 EUR, dzieci poniżej 12 lat bezpłatnie.
Uwaga: za 8,50 EUR można kupić kartę Museikort uprawniającą do zwiedzenia czterech dowolnych
muzeów. Jest ona do nabycia w poszczególnych muzeach lub w informacji turystycznej, Storagatan 8.
22
W Mariehamn warto też zwiedzić siedzibę parlamentu Självstyrelsegården, we wschodniej części
miasta, w pobliżu hotelu Arkipelag. Zwiedzanie jest bezpłatne, a budynek udostępniany jest w piątki od
godz.10.00.
Kultura i rozrywka
Ważniejsze imprezy kulturalno-rozrywkowe 2009:
21–27.6. Alandzki Festiwal Organowy (Ålands orgelfestival)
14–19.7. Alandzkie Dni Morza (Ålands Sjödagar)
17–25.7. Festiwal Muzyki Rockowej (Rockoff)
23–25.7. Jarmark Wikingów (Vikingamarknaden)
03–08.8. Dni Muzyki Kameralnej (Konsertserie Katrina)
12–16.8. Alandzki Festiwal Jazzowy (Alandia Jazz Festival)
Warto odwiedzić, nie tylko w czasie niepogody, Mariehamns Stadsbibliotek (Biblioteka miejska
Mariehamn) Strandgatan 29, tel. 531 411, czynna od poniedziałku do piątku 10-20, w soboty 10-16, dział
czasopism od 9. Biblioteka mieści się w nowoczesnym, przestronnym gmachu z charakterystycznym
zegarem na wieży, w centrum miasta. Jest ulubionym miejscem spotkań i wielu imprez kulturalnych.
Posiada m.in. księgozbiór Alandica, zawierający niemal całą literaturę na temat Alandów, ponad 300
tytułów czasopism i gazet, a w oddzielnym pomieszczeniu obszerny zbiór nagrań dźwiękowych i filmów.
Ponadto bezpłatny dostęp do internetu.
Amatorom rozrywki rodzinnej można zaproponować lunapark Ålandsparken, znajdujący się naprzeciwko
terminalu promowego Viking Line i Silja Line. Spędzić tam można cały dzień, korzystając z rozmaitych
urządzeń, jak karuzele, kolejki górskie, latające łodzie, mini-zoo, zjeżdżalnie wodne, automaty do gry itp.
Obiekt czynny w lipcu w godz. 12-21, w czerwcu i sierpniu 12-20, wstęp bezpłatny.
Dla dorosłych spragnionych innego rodzaju emocji istnieją kluby nocne, puby i dancingi. W hotelu
Arkipelag istnieje Casino Arkipelag, gdzie można ewentualnie wygrać w ruletkę, Black Jacka lub pokera.
Na terenie przystani jachtowej na wschodnim wybrzeżu Österhamn można potańczyć wieczorami pod
gołym niebem.
Mariehamn to także centrum handlowo-usługowe, skoncentrowane przy głównej ulicy-deptaku
Torggatan. Mieszczą się tu liczne sklepy, banki, poczta, biura podróży, a także centrum handlowe Galeria Sittkoff.
Warto też wspomnieć, że miejska komunikacja autobusowa w Mariehamn jest bezpłatna.
Centrum kulturalno-kongresowe Alandica
5 kwietnia 2009 oddany został do użytku wybudowany
kosztem 16 mln euro nowoczesny gmach centrum
kulturalno-kongresowego Alandica Kongress & Kultur.
Będzie to odtąd najnowocześniejszy obiekt kulturalny
w Finlandii.
Placówka była bardzo potrzebna i długo oczekiwana
tak przez mieszkańców Wysp Alandzkich, jak i
turystów. Budynek centrum o powierzchni 5000 m kw.
wygląda imponująco. Zbudowany według projektu duńskich architektów Kjael & Richter, charakteryzuje
się nowoczesną sylwetką, doskonale wkomponowaną w otaczający krajobraz. Gmach znajduje się w
sąsiedztwie zatoki Slemmern, mariny oraz czterogwiazdkowego hotelu Arkipelag.
Duża sala koncertowa na 600 miejsc z obszerną sceną, audytorium na 200 miejsc, 7 sal
konferencyjnych, sale do prób i ćwiczeń, pomieszczenia audiowizualne o wysokim standardzie, zaplecze
gastronomiczne – wszystko to robi ogromne wrażenie jeszcze przed oficjalnym otwarciem. 5 kwietnia, po
uroczystej ceremonii oddania do użytku Alandica Kongress & Kultur, odbył się koncert galowy z udziałem
160-osobowego chóru, solistów i Sztokholmskiej Orkiestry Symfonicznej. Wykonali oni II symfonię
„Lobgesang” Feliksa Mendelssohna z okazji przypadającej w tym roku 200. rocznicy urodzin tego
kompozytora.
23
Rekreacja
Na terenie miasta Mariehamn istnieją trzy ogólnodostępne plaże: Nabben, Gröna Udden i Lilla Holmen.
Miasto posiada wiele urządzeń sportowo-rekreacyjnych. W nowoczesnej hali sportowo-widowiskowej
Baltichallen, po uprzedniej rezerwacji można pograć w piłkę ręczną, nożną, hokej halowy lub siatkówkę.
W kompleksie sportowym Idrottsgården znajdują się na wolnym powietrzu (Idrottsparken) boiska do piłki
nożnej, stadion lekkoatletyczny oraz korty tenisowe. Pod dachem natomiast (Idrottshallen) skorzystać
można z pływalni, kręgielni, sal do gry w siatkówkę, piłkę ręczną i nożną dla dzieci oraz hali judo i siłowni.
Adres: Neptunigatan 23, tel. 531 430, fax 15 139. Na krytym lodowisku Islandia od sierpnia do końca
marca można wynająć czas na jazdy dowolne. Adres: Idrottsparken, rezerwacje tel. 531 440, fax 23 144.
Na terenie obiektu Bolhalla położonym w północnej części miasta znajdują się kryte korty tenisowe i
badmintonowe. Rezerwacje tel. 22 950.
W 2004 miasto wzbogaciło się o jeszcze jedną atrakcję. W pobliżu Sjökvarteret na wschodnim wybrzeżu
Österhamn oddany został do użytku nowoczesny obiekt rekreacyjny Mariebad o powierzchni 3 300 m² i
kubaturze 25 000 m3, składający się z pływalni, basenów i obiektów odnowy biologicznej. W skład
kompleksu wchodzą: basen pływacki o długości 25 m, ośmiu torach i głębokości 1,2-2,0 m, basen
leczniczy i szkoleniowy niekształtny o głębokości 0,5-1,4 m i temperaturze wody 29-34°C, basen
rekreacyjny o długości 55 m z dodatkowymi urządzeniami, jak wodospady, fontanny, zjeżdżalnie, rury
wodne, wnęki do masażu i kanał z silnym prądem wody. Dział rekreacyjny składa się z pięciu saun
tradycyjnych, dwóch saun parowych, pięciu pomieszczeń do masażu ciała, gabinetów kosmetycznych,
solarium i pokoi wypoczynkowych. Na zapleczu znajdują się bary, kawiarnia i sala konferencyjna. Na
zewnątrz obiektu basen pod gołym niebem oraz altany, mostki i plaża piaszczysta. Jednorazowa opłata
za korzystanie z kompleksu wynosi 7,40 EUR (dzieci i młodzież 4,50 EUR). Na zdjęciach: perspektywa
wyglądu zewnętrznego budynku oraz jeden z basenów tuż po oddaniu obiektu do użytku.
7
Główna wyspa (Fasta Åland)
Na poprzedniej stronie przedstawiłem najciekawsze atrakcje turystyczne Mariehamn. Pora teraz
wyjechać za miasto i zwiedzić okolice. Główna wyspa, Fasta Åland, liczy w prostej linii około 40-50 km.
Główna wyspa składa się z 9 gmin: Eckerö, Finström, Geta, Hammarland, Jomala, Lemland,
Lumparland, Saltvik i Sund. Zamieszkuje je połowa ludności archipelagu. Główne źródło utrzymania to
rolnictwo, ogrodnictwo i sadownictwo. Uprawia się przede wszystkim buraki cukrowe, ziemniaki i
warzywa.
Turystyka stanowi bardzo ważne źródło dochodu dla niemal co drugiego Alandczyka. Pracują oni w
usługach, transporcie, hotelarstwie, a także oferują własne miejsca noclegowe i różnorodne atrakcje
turystyczne. Przemierzając Alandy spotyka się często jarmarki, gdzie można kupić zdrowe, świeże owoce
i warzywa, soki, konfitury, czy swojski chleb. Organizowane są wystawy, pokazy rzemiosła, aukcje,
festyny, widowiska folklorystyczne, przedstawienia teatralne na wolnym powietrzu, koncerty i inne
imprezy kulturalne.
ECKERÖ Najdalej na zachód wysunięta część archipelagu, 111 km² powierzchni lądowej i 395 km²
wodnej, 921 mieszkańców. Gmina wybitnie turystyczna. Terminal promowy Eckerö Linjen, piaszczysta
plaża, ośrodki wczasowe, campingi, safari, pola golfowe, hala sportowo-widowiskowa, liczne imprezy
masowe.
Muzeum Poczty i Szlaku Pocztowego (Eckerö Post & Tullhus). W okazałym
budynku z 1828 roku mieści się muzeum komunikacji pocztowej, ekspozycja łodzi i
statków pocztowych oraz galeria poczty i filatelistyki. Od XVI w. przez Eckerö
przebiegał szlak pocztowy ze Sztokholmu do Turku. Utrzymywana była stała
łączność, niezależnie od pory roku. Przeprawa na 40 km odcinku ze Szwecji przez
otwarte morze była najtrudniejsza i kosztowała życie prawie 200 Alandczyków.
Niedaleko budynku poczty stoi pomnik w hołdzie pochłoniętym przez morze kurierom. Muzeum czynne
codziennie w godz. 10-18, wstęp wolny, tel. 38 689.
Muzeum Łowiectwa i Rybołówstwa (Ålands Jakt & Fiskemuseum) . Adres: Käringsund, tel. 38 299.
Czynne codziennie 10-18, wstęp 4,20 EUR, dzieci 7-12 lat 1,70 EUR.
24
Hala Sportowo-Widowiskowa (Eckerö Hallen). Największa budowla
Alandów, 11 305 m², 21 m wysokości, oddana do użytku w październiku
2000. Centrum sportu, pełnowymiarowe boisko piłki nożnej (105 x 65 m),
tor i urządzenia do lekkoatletyki, sale treningowe. Służy również jako
miejsce masowych imprez kulturalnych. Mieści 5 000 osób. Adres:
Storby, tel. 37 300.
Viltsafari. Prawdziwa przygoda z naturą dla wszystkich. 2,5-km szlak
wiedzie przez teren, po którym swobodnie poruszają się dziki, jelenie, strusie, gęsi i wiele innych
gatunków zwierząt. Zwiedzanie odbywa się ze specjalnego pojazdu. Początek o pełnych godzinach
codziennie 10-16. Opłata 7 EUR dorośli, 4 EUR dzieci 7-12 lat i 2,50 EUR dzieci 3-6 lat.
W Eckerö są 3 hotele, 8 pensjonatów i ponad 30 campingów z możliwością wynajmu ponad 500
Informacja turystyczna: Eckerö Turistinformation i Storby centrum, tel. 38 095, fax 38 195, mail:
[email protected] lub Eckerö Turistservice i Berghamn, tel. 39 462, fax 38 262, mail:
[email protected]
Wynajem rowerów: Ro No Rent Berghamn, tel. 39 462, Käringsundsbyn, tel. 38 000. Wynajem łodzi i
kajaków: Käringsundsbyn, tel. 38 000.
FINSTRÖM 15 km na północ od Mariehamn, w centrum głównej wyspy, 121 km² lądu i 48 km² wody,
2483 mieszkańców. Osada Godby (wym. gudby), 900 mieszkańców, drugie po Mariehamn skupisko
ludności. Centrum handlowe: supermarket, banki, apteka, stacje paliw, punkty usługowe, hotel,
restauracja, hala sportowo-widowiskowa. Ponadto w gminie duży ośrodek wypoczynkowy Bastö Hotell &
Stugby. Drobny przemysł, m.in. firma Optinova produkująca oprzyrządowanie medyczne. Uprawy warzyw
i owoców. Turystyczna gmina roku 2002.
Kościół św. Michała z XIII w., restaurowany 1971, malowidła ścienne i drewniane
rzeźby, ołtarz szafkowy z XV w. Nabożeństwa w niedziele o 12, dla zwiedzających
kościół czynny w dni powszednie 10-16. W innych godzinach na telefon 42 422 lub 42
380.
Wytwórnia win owocowych, Tjudö Vingård. Farma Västergårds produkuje wina
jabłkowe, cidery i likiery. Surowiec pochodzi z własnych sadów owocowych. Na
miejscu degustacja win. Można też dokonać zakupów. Wycieczki z przewodnikiem
codziennie o 11, wstęp 15 EUR. Tel. GSM 0500-721192.
Bastö Hotell & Stugby - duży kompleks turystyczny: hotel, domki, restauracja. Pålsböle, tel. 42 382, fax
42 520.
GETA (wym. jeta), 40 km od Mariehamn, 84 km² lądu i 104 km² wody, 456
mieszkańców. Dominuje rolnictwo, sadownictwo i rybołówstwo. Najbardziej na
północ wysunięty region Alandów. Charakteryzuje się dużą liczbą sadów
owocowych, głównie jabłoni.
Największą atrakcją gminy są piękne widoki wysokich, skalistych brzegów
morskich w jej północnej części. Zdecydowanie polecam piesze wycieczki po
szlakach przyrodniczych (Trollstigen, czyli Czarodziejska Ścieżka) lub po
prostu przed siebie, zabierając na wszelki wypadek mapę. Dużo widoków z tych okolic możesz obejrzeć
na moich stronach Galeria zdjęć z Wysp Alandzkich.
Getabergen . Stumetrowe wzniesienie, skąd piękny widok na północną część archipelagu i pełne morze.
Nieopodal wieża widokowa i maszt radiowy. Na miejscu restauracja Soltuna.
Havsvidden - komfortowy, jedyny na Alandach pięciogwiazdkowy hotel i ośrodek wypoczynkowy
położony nad pełnym morzem. 30 pokoi z łazienkami, telefonem i TV. Restauracja, sauna, sale
konferencyjne, 150 m do morza. Własne lądowisko dla helikopterów. Pokój dwuosobowy kosztuje 112
EUR za dobę. Tel. 15 300.
Dånö strandvillor - 8 dużych daczy (108 m²), o bardzo wysokim standardzie, położonych na północy
wyspy, niedaleko Havsvidden. Widok na pełne morze. Dacze są dwupoziomowe, z werandą i balkonem,
przeznaczone dla 6-8 osób. Składają się z dwóch pokoi ogólnych, trzech sypialni, kuchni, prysznica,
dwóch WC i sauny. Ogrzewanie elektryczne, kominek, piec elektryczny, mikrofalówka, lodówka,
zamrażarka, zmywarka naczyń, pralka, odkurzacz. Radio, TV i telefon na kartę kredytową. Łódź
25
wiosłowa. Zakaz zabierania zwierząt domowych. Cena w zależności od okresu 700-1000 EUR za tydzień
i za całą daczę. Tel. 48 228. Ośrodek czynny cały rok.
A dla "przeciętnych" turystów: Kasvikens Camping, właściciel Guy Navier, tel. 41 410, fax 49 752, mail:
[email protected] Oprócz domków lub miejsca pod namiot wynajem kajaków, wędzarnia ryb,
sklepik spożywczy, pokój TV, domowa atmosfera i zwierzęta do towarzystwa. 15 EUR za dobę, co
obejmuje namiot, wszystkie osoby, samochód i przyczepę, dodatkowo prąd 3 EUR, domki 31-83 EUR.
Siódma doba bezpłatnie.
JOMALA
Powierzchnia 142 km² lądu i 93 km² wody, najgęściej zaludniony
fragment archipelagu, 3917 mieszkańców, sąsiaduje z Mariehamn od północy.
Dominują pola uprawne, rozwinięta także hodowla zwierząt. Muzeum rolnictwa, kościół
św. Olafa z XII w. - najstarszy w Finlandii kościół z kamienia, cmentarz z epoki żelaza.
Önningebymuseet (Muzeum Historyczne) w Önningeby, przedstawia pamiątki z
dziedziny kultury i sztuki tego regionu. Czynne od wtorku do niedzieli 10-16, w lipcu
także w poniedziałki, w czwartki dodatkowo 18-20, tel. 33 710. Wstęp 3 EUR, dzieci
poniżej 16 lat bezpłatnie.
Warto też wybrać się na wycieczkę pieszą szlakiem historycznej ścieżki Kungsö,
wiodącą wśród pamiątek z okresu carskiego. Długość szlaku z Gottby do Ingby niecałe
4 km. Ze wzniesień Ingby ładny widok na południową część wyspy.
Pensjonat i schronisko wycieczkowe Fårgården, Ringsböle, tel. 31 980.
SALTVIK 20 km na północ od Mariehamn, 151 km² lądu i 280 km² wody, 1753 mieszkańców. Dzieli
się na część wschodnią i zachodnią. Zalążek osadnictwa alandzkiego, najwyższe wzniesienie, fabryka
frytek, liczne gospodarstwa rolne.
Kościół św. Marii z XII w., niegdyś katedra, wewnątrz krucyfiks i chrzcielnica z marmuru z XIII w., ołtarz
szafkowy z XV w., poreformatorski ołtarz główny z 1660, całkowicie zachowany mur kamienny wokół
kościoła. Nabożeństwa w niedziele o godz.11.00. Dla zwiedzających otwarty w okresie letnim w godz. 1016.
Orrdalsklint. Najwyższe wzniesienie Alandów, 129 m n.p.m. z wieżą widokową na szczycie. Przy
sprzyjającej pogodzie widoczny z góry cały archipelag. Dostępne są dwa szlaki: wschodni o długości 1,2
km i zachodni 4,5 km biorący początek na skrzyżowaniu dróg Fagervik-Bertby.
Stenåldersbyn. Wioska z epoki kamienia łupanego, zrekonstruowana osada sprzed 10 000 lat w
miejscu, gdzie archeolodzy odnaleźli chaty, łodzie i narzędzia używane przez pierwszych Alandczyków.
Można tu zobaczyć wnętrze chaty przykrytej skórami fok, a także popływać łodzią wydrążoną w pniu
drzewa. Wioska czynna bez przerwy, wstęp wolny.
Ośrodek Runneröds stugor - domki campingowe, tel. 43 679, Färjsundets stugor, Haraldsby, tel. 41 667.
Przystanie wodne: Hamnsundet, Kvarnbo, Karviken, Tengsödavik.
Wynajem łodzi i motorówek: Segelskutan Delfin, Hamnsundet, tel. 48 175.
SUND ok. 20 km na północny wschód od Mariehamn, 108 km² lądu i 68 km² wody,
1031 mieszkańców. Liczne pamiątki z przeszłości, jedyny zamek, fragmenty umocnień
rosyjskich, stare cmentarze. Gmina typowo rolnicza, dominuje hodowla bydła, drobne
przedsiębiorstwa. W 1997 gmina została uznana za jeden z 27 narodowych
krajobrazów kulturowych Finlandii.
Ruiny zamku Kastelholm. Najsłynniejszy zabytek Alandów, XIV-wieczne fortyfikacje
jako pozostałość po czasach przynależności do Szwecji. Wybudowany na wyspie
położonej w cieśninie Slottsviken, będącej wówczas ważnym szlakiem wodnym. W
średniowieczu znajdował się tam ośrodek administracji Alandów. Na przestrzeni
wieków kilkakrotnie przebudowywany, a po odrestaurowaniu udostępniony turystom
jako muzeum. Zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem co godzinę w godz. 10-17, tel. 432 150, fax 432
126, wstęp 5 EUR, dzieci 8-15 lat 3,50 EUR.
Kościół św. Jana Chrzciciela z XIII w. Największy kościół pod względem kubatury, malowidła na
ścianach, krucyfiks 5,07 m wysokości, ołtarz szafkowy z XV w. Kościół odrestaurowany 1999.
26
Nabożeństwa w niedziele o 12.00, dla zwiedzających dostępny w dni powszednie 9-16, w niedziele po
nabożeństwie.
Warto też odwiedzić skansen Jan Karlsgården, gdzie znajdują się stare
budynki mieszkalne i gospodarskie oraz inne obiekty pochodzące z różnych
miejsc archipelagu, a związane z życiem codziennym, sztuką, rzemiosłem i
muzyką. Na terenie skansenu odbywają się oficjalne uroczystości związane
ze świętem lata, Midsommar, organizowane są też targi, jarmarki i imprezy
ludowe. Skansen można zwiedzać bezpłatnie w godz. 10-17.
Koniecznie należy też zobaczyć Bomarsund, fortyfikacje rosyjskie, we
wschodniej części gminy Sund. Po wojnie szwedzko-rosyjskiej w latach 18081809, Alandy stały się częścią cesarstwa rosyjskiego. W 1830 za panowania
cara Mikołaja I, rozpoczęto tu budowę twierdzy, której nigdy nie ukończono.
Zamiast planowanych czternastu wież obronnych powstały zaledwie trzy. Po
ataku wojsk francuskich i angielskich w 1854, Rosjanie skapitulowali i twierdzę
zburzono. Pozostałości fortecy w ich pierwotnym usytuowaniu można dziś
zwiedzać, bezpłatnie i o każdej porze. Nieopodal muzeum Bomarsund, w
którym wystawione są pamiątki z powstania i upadku fortyfikacji. W pobliżu
cmentarze poległych przy budowie twierdzy: żołnierze, pracownicy cywilni, więźniowie. Wielu z nich
zmarło na skutek epidemii.
Pensjonat Strandhyddan, Skutviken, tel. 43 911, Nybonds Pensionat, Tranvik, tel. 45 930.
Prästö Stugor & Camping - domki, kawiarnia, kiosk, zaplecze. Tel. 44 045. Ośrodek czynny 15.4.-15.9.
Puttes Camping - domki, kawiarnia, kiosk, zaplecze. Tel. 44 016. Ośrodek czynny 15.5.– 31.8.
8
Archipelag
Terminem Archipelag Wysp Alandzkich, właściwy archipelag,
szkiery, szery (szw. skärgården - wym. szergorden) określa się
obszar na wschód od głównej wyspy Fasta Åland, pomiędzy nią, a
stałym lądem Finlandii. Składa się on z kilku tysięcy wysp i
wysepek, zbudowanych przeważnie z czerwonej i szarej skały
granitowej. Niektóre pokryte są lasem, większe z polami
uprawnymi stały się głównymi ośrodkami osadnictwa. Linia
brzegowa jest urozmaicona i zróżnicowana - występują tu zarówno
spokojne zatoki, jak i wysokie, skaliste wyspy. Obszar ten obejmują
gminy: Brändö, Föglö, Kumlinge, Kökar, Sottunga i Vårdö.
Archipelag Wysp Alandzkich jest niezwykle atrakcyjny pod
wzlędem turystycznym. Już sam przejazd promem wśród wysepek
pozostawia niezapomniane wrażenie. To prawdziwy raj dla żeglarzy, wędkarzy, rowerzystów i wszystkich
spragnionych kontaktu z przyrodą.
Poniżej przedstawiam miejsca szczególnie godne zwiedzenia na archipelagu oraz nieco informacji
praktycznych mogących się przydać zarówno przed przyjazdem, jak i podczas pobytu.
Na wszystkich liniach promowych oprócz Föglö obowiązuje rezerwacja miejsc dla pojazdów, tel. 25155,
fax 17815. Opłata za przewóz samochodu osobowego na terenie archipelagu wynosi 10-19 EUR w obie
strony (pasażerowie nie płacą za przejazd). Jeśli zamierzamy przepłynąć bezpośrednio z głównej wyspy
Fasta Åland na stały ląd Finlandii, opłata za samochód osobowy wynosi aż 77 EUR. Aby jej uniknąć,
należy podróż odbyć w dwóch etapach, nocując po drodze na archipelagu.
27
Atrakcje turystyczne archipelagu Wysp Alandzkich
BRÄNDÖ Gmina najbliżej położona stałego lądu. Wysunięta na północny wschód archipelagu, o
powierzchni lądowej 103 km² i wodnej 918 km², składa się z ponad 1000 wysepek, na których mieszka
518 osób (czyli na jednego mieszkańca przypadają dwie wyspy!). Głównym źródłem utrzymania jest tu
uprawa warzyw i hodowla ryb. Wiele wysp połączonych jest mostami i
przeprawami promowymi, ułatwiając komunikację i tworząc niezwykle
atrakcyjny krajobraz.
Mariny: Jurmo Gästhamn, 20.6.– 15.8, 10 EUR/doba. Lappo Gästhamn,
19.6.– 20.8, 15 EUR/doba.
Skärgårdsmuseet i Lappo (Muzeum Archipelagu). W dawnej,
odrestaurowanej kuźni zgromadzono fotografie, narzędzia, łodzie i eksponaty
przedstawiające historię rybołówstwa. Tel. 56 689, czynne codziennie 10-12 i
14-16. Wstęp 3,50 EUR.
Kościół św. Jakuba, drewniany z 1893, obraz nad ołtarzem z XV w. otwarty
codziennie od maja do końca sierpnia w godz. 10-21.
Targowisko od końca czerwca do początków sierpnia we wtorki i piątki 18.30-20. Sprzedaż warzyw, ryb i
wyrobów ludowych. Szczegóły w prasie lokalnej.
Trasa Åva-Torsholma. Warto przejechać tę 20-km trasę, bardzo ciekawą krajobrazowo, z licznymi
mostami i ładnymi widokami. Do Torsholma dociera prom z Hummelvik, z Åva natomiast można
kontynuować podróż innym promem do Osnäs na stałym lądzie Finlandii.
Hotel i restauracja Gullvivan, Björnholma. 8 pokoi dwuosobowych, 3 domki, 3 mieszkania, minigolf, tel.
56 350, czynne cały rok.
Brändö Stugby camping, 10 domków, pole namiotowe, bar, kawiarnia, tel. 56 221, czynne 1.5.-15.10.
Asterholma Stugor w Lappo, 6 domków o podwyższonym standardzie. Tel. GSM 0400 807 444, czynne
cały rok.
Inne campingi: Pellas Gästhem, Lappo. Wynajem mieszkań. Tel. GSM 040 832 4333, czynne 1.5.31.10.
Lappo gästhamn och restaurang Galeasen. Przystań na 120 miejsc i restauracja, tel. 56 713, czynne
1.6.-31.8.
Sklepy: Brändö Andelshandel, Torsholma Holmberg Einar Ab, Jurmo Andelshandel i Lappo Handelslag.
Banki: Brändöby, Torsholma i Lappo. Poczta: Brändöby, Jurmo i Lappo.
Rejs z Hummelvik trwa 2,5 godz. (23 EUR*), z Osnäs na stałym lądzie 35 min (17 EUR*). Obowiązuje rezerwacja!
FÖGLÖ Gmina położona jest w południowo-wschodniej części archipelagu, 131 km² lądu i 818 km²
wody, zamieszkała przez 576 osób. Powierzchnia 134 km². Życie koncentruje się w Degerby, dokąd co
godzinę dociera prom ze Svinö na Fasta Åland. W pobliżu przystani
sklep, kawiarnia, restauracja Seagram, poczta, bank, kryty basen,
biblioteka. www.foglo.ax
Mariny: Degerby Gästhamn, 1.5.-31.8, tel. 50 002, 13 EUR/doba,
również noclegi i jadłodajnia.
Föglö Marina, 1.5.– 31.8, tel. 51 092, 16 EUR/doba.
Kościół św. Marii Magdaleny to najstarszy zabytek gminy. Pochodzi
z początku XIV w., przebudowany w 1861, odrestaurowany w 1968.
Położony 2 km od Degerby, otwarty w dni powszednie 11-16.
Föglö Museum w Degerby prezentuje historię okolicy. Czynne codziennie oprócz poniedziałków 10-13 i
13.30-17. Tel. 50 348.
Pensjonat Enighetens Gästhem w Degerby, marina, restauracja, bar, tel. 50 310, 1.5.-30.9.
Isakssons stugby, Hasterboda. Domki campingowe, możliwość wędkowania, wynajem łodzi, kajaków,
rowerów, catering, wyposażenie dla wędkarzy, posiłki, tel. 51 490, czynne cały rok.
28
Pettersons stugor, Kyrksundet, domki campingowe, tel. 50 105.
CC-camping, Finholma, domki, kawiarnia, kiosk, zaplecze, tel. 51 440, czynny 1.6.-31.8. Osoba 3 EUR,
namiot 2 EUR, samochód 2 EUR, prąd 2,50 EUR, domki 30-49 EUR.
Restauracja rybna Seagram, Degerby, tel. 51 092, czynna 1.5.-31.8. Ninas Café, kawiarnia i jadłodajnia,
tel. 50 280.
Sklep spożywczy Föglöbutiken w Degerby, czynny latem codziennie 9-19, w niedziele 12-19. Przed
sklepem sprzedaż świeżych ryb.
Bank jest w Degerby, jednak bez automatu do wypłaty gotówki.
Rejs ze Svinö trwa 30 min (12 EUR*), z Galtby na stałym lądzie 4 godz. (23 EUR*). Z Galtby rezerwacja!
KUMLINGE Gminę o powierzchni 96 km² lądu i 541 km² wody, zamieszkałą przez 360 osób tworzą
cztery główne wyspy: Björkö (12 osób), Enklinge (84), Kumlinge (225) i
Seglinge (34), położone w środkowej części archipelagu. Ludność utrzymuje
się głównie z usług, prowadząc małe, często jednoosobowe przedsiębiorstwa.
Tylko nieliczni mieszkańcy żyją jeszcze z rolnictwa i rybołówstwa. Na
Kumlinge istnieje szkoła podstawowa z 50 uczniami, a na Enklinge z
sześcioma. Na miejscu sklep, bank, poczta, apteka i kościół. Jest tu też
lotnisko. To wystarcza mieszkańcom do życia przez cały rok. Latem gmina
ożywia się i wypełnia turystami. Szczególnie wędkarze znajdą tu wymarzony
teren dla swojego hobby. www.kumlinge.ax
Marina: Remmarhamn Gästhamn, 1.6.– 15.8, tel. 55 572, 14 EUR/doba.
Museigården Hermas (Muzeum osadnictwa wiejskiego). Muzeum znajduje się na wyspie Enklinge, 3
km od przystani promowej. Składa się z kilkunastu budynków stojących na oryginalnym miejscu, w
których przedstawione jest życie codzienne farmerów w XVIII w. Jest to jedyny tego rodzaju skansen na
całym archipelagu. Muzeum czynne jest 1.6.-31.8. od poniedziałku do piątku 10-17. W pozostałym
okresie na zamówienie. Wstęp 1,50 EUR, dzieci 8-15 lat 1 EUR, cała rodzina 3,50 EUR.
Sjölunds Gårdsmuseum (Muzeum farmerskie). Stare narzędzia i sprzęty codziennego użytku,
maszyny rolnicze i wyposażenie gospodarstw. Otwarte codziennie w godz. 14-16, tel. 55463, wstęp 1,70
EUR.
Kościół św. Anny z XV w., z szarego surowego kamienia, drewniana wieża z cebulastą kopułą,
jednonawowy, na ścianach oryginalne malowidła z 1480. zaliczane do najwspanialszych w Finlandii.
Statuetka dzieciątka Jezus, ołtarz i chrzcielnica z XIII w., krucyfiks z końca XIV w. Jedyny kościół na
Alandach ze sklepieniem gwiaździstym. Otwarty dla zwiedzających codziennie w godz. 9-21.
Campingi: Utskärgårds tjänster - Kumlinge, ośrodek wypoczynkowy czynny cały rok, tel. 55 415. Snäckö
stugor - wynajem domków, tel. 55 429. Ledholms Camping, tel. 040 706 9777.
Kumlinge Skärgårdstrafik - wynajem łodzi dla wędkarzy, rejsy na zamówienie, tel. 55 647.
Restauracja Glada Laxen, Bärö, czynna 15.6.– 15.8., tel. 55 304. Kastören, Kumlinge, czynna 1.5.–
31.8., tel. 0400 529 199.
Kawiarnia Ringas Café, Enklinge, tel. 040 746 0352, czynna 15.6.– 31.8. Również posiłki na zamówienie.
Sklepy: Kumlingeby (Kumlinge Andelshandel), Seglinge (Seglinge Andelshandel) i Enklinge
(Enklingebutiken Ab). Wszystkie czynne są z reguły 9-17, w soboty 10-14. Mała apteka - jedyna na
archipelagu, urządzona w dawnym stylu, czynna pn-pt 9-15 oraz poczta i bank na Kumlinge. Nie ma
automatu do wypłaty pieniędzy.
Rejs z Vårdö Hummelvik na Kumlinge trwa 1 godz. 20 min, na Enklinge 1 godz. (23 EUR*). Rezerwacja!
KÖKAR (wym. ciokar, jak ciocia), najdalej na południe położona gmina Alandów i całej Finlandii. Na
58 km² powierzchni lądowej i 748 km² wodnej żyje 262 mieszkańców. Posiadają oni własną elektrownię
wiatrową, która zaspokaja zapotrzebowanie na prąd w 50%. Piękne i niecodzienne widoki czekają tu
każdego - otwarte morze i nierzadko wysokie skaliste brzegi. Niezwykle ciekawym krajobrazowo
29
miejscem jest mała wyspa w południowej części tego obszaru, Källskär, gdzie podziwiać można
malownicze formacje skalne. Spękane i wygładzone przez lodowiec różowe skały są często pokazywane
na widokówkach i w folderach. Występują tu też rzadkie gatunki roślin.
Na Källskär oraz sąsiednią wyspę Idö, gdzie istnieje rezerwat
przyrody, można się dostać wyłącznie łodzią lub motorówką.
www.kokar.ax
Mariny: Hellsö Gästhamn, 15.6.– 15.8, tel. 55 797, 15 EUR/doba.
Karlby Gästhamn, 1.6.– 31.8, tel. 55 955, 15 EUR/doba. Sandvik
Gästhamn, 1.5.-30.9, tel. 0457 342 9242, 12 EUR/doba.
Kościół św. Anny ukończony w 1784, położony tuż nad brzegiem
morza. W pobliżu piwnica klasztorna, zawsze otwarta. Na początku XV
w. istniał tu klasztor Franciszkanów. Każdego roku na początku lipca
obchodzone są Dni Franciszkańskie, odprawiana jest też msza katolicka. Kościół czynny codziennie w
okresie 1.6.-31.8. w godz. 9-21.
Kökars hembygdsmuseum, skansen i muzeum osadnictwa wiejskiego w dawnej szkole na Hellsö.
Przedmioty użytkowe, łodzie, stare fotografie. Pokaz rzemiosła, m.in. kowalstwa. Muzeum czynne 15.615.8 codziennie 12-17, tel. 0457 524 4077.
Punkt widokowy Flintberg, najwyższe wzniesienie, 36 m, ładny widok z góry na okolice.
Hotel i restauracja Brudhäll w Karlby, tel. 55 955, czynne 15.4.-30.9., 114 EUR pokój dwuosobowy za
dobę.
Campingi: Sandvik Camping, Munkvervan. Właściciel Agneta Sundström, tel. 0457 342 9242. Domki
letniskowe, sklepik spożywczy, grill, wynajem łodzi i kajaków, sprzedaż paliwa. Osoba 4,50 EUR, namiot
10 EUR, przyczepa 10 EUR, dostęp do prądu 3 EUR za dobę. Ośrodek czynny 1.5.-30.9.
Klobbars Gästhem & Restaurang, Hellsö, tel. 55 709, czynne 1.5.-30.9., 85 EUR pokój dwuosobowy za
dobę.
Wynajem łodzi i motorówek, Kökar Båttransport, wycieczki na zamówienie m.in. na Källskär, tel. 55 955,
040 836 4333. Havsgården Kursgård, Kyrkogårdsö, wycieczki, charter motorówek dla 12-40 osób, tel. 55
251, 0400 419 494.
Sklepy są w Karlby (Kökar Handels Ab) i Hellsö (Minilivs), czynne z reguły 9-18, w soboty 9-13, w
niedziele 11-15. Ponadto bank i poczta (nie ma automatów) oraz stacja benzynowa (koło sklepu w
Karlby).
Rejs z Långnäs trwa 2,5 godz. (23 EUR*), z Galtby na stałym lądzie 2,5 godz. (23 EUR*). Obowiązuje rezerwacja!
SOTTUNGA to najmniejsza gmina w całej Finlandii (34,5 km² lądu i 321 km² wody), liczy zaledwie
115 mieszkańców. Położona w środkowej części archipelagu, przy szlaku promowym ze Szwecji do
Finlandii. Główna wyspa Sottunga mierzy ok. 5 km długości i 3 km szerokości. W skład gminy wchodzą
też małe wysepki Finnö, Husö, Hästö, Södö i Mosshaga.
www.sottunga.aland.fi
Marina: Sottunga Gästhamn, 1.6.– 31.8., tel. 55 255, 12 EUR/doba.
Kościół św. Marii Magdaleny z 1728, drewniany, odrestaurowany w
1974. Obraz nad ołtarzem z 1845. Kościół otwarty dla zwiedzających
codziennie 10-18.
Targowisko. W każdą środę i niedzielę lipca od godz.19 odbywa się
sprzedaż chleba, ryb i wyrobów ludowych koło przystani.
Campingi: Strandhuggets Stugor & Café, wynajem domków, bar i kawiarnia. Ponadto paliwo, świeża
woda i prasa, sauna, sprzedaż kart wędkarskich. Tel. 55 255.
Sottunga Stugby, wynajem domków, tel. 55 147, czynne 1.5.-31.10.
Husö stugby, gästhamn & café. Domki, jadłodajnia i kiosk spożywczy, tel. 55 195.
Sklep Sottunga Andelshandel czynny 9-17, soboty 9-14.
Bank czynny 11-15, poczta 12-13 i 15-16. Brak automatów bankowych do wypłaty pieniędzy.
Rejs z Långnäs trwa 1 godz. 10 min (23 EUR*), z Galtby 3,5 godz. (23 EUR*). Obowiązuje rezerwacja!
30
VÅRDÖ (wym. wordö) to ostatnia z opisywanych gmin archipelagu. Również niewielka: 101 km² lądu i
486 km² wody, liczy 449 mieszkańców. Położona najbliżej Fasta Åland - kursuje tu bez przerwy prom
kablowy. Na Simskäla, wyspę położoną na północy Vårdö, można się dostać innym promem kablowym z
Sandö. Znajduje się tu najdłuższy most na Alandach, łączący Töftö i Vargata. O Vårdö i Vargata pisała
Sally Salminen w noweli Katrina. Książka została przetłumaczona na 21 języków i osiągnęła sukces
światowy. Inna pisarka - Anni Blomqvist pochodzi z Simskäla, a jedna z jej powieści, Stormskärs Maja,
doczekała się ekranizacji. www.vardo.ax
Muzeum Szkoły (Ålands Skolmuseum) w Strömsby, w budynku wzniesionym przez nauczyciela Viktora
Janssona w 1888. Można tam zobaczyć, jak wyglądały sale lekcyjne i
ich wyposażenie, a także przylegające do nich mieszkania
nauczycieli. Muzeum czynne w lipcu od poniedziałku do piątku w
godz. 10-16, tel. 47 824. Dorośli 1,50 EUR, dzieci 1 EUR.
Dom poetki Anni Blomqvist w Simskäla. Zwiedzanie od czerwca do
sierpnia po uprzednim zgłoszeniu, tel. 47 509, 040 765 4329.
Muzeum Osadnictwa Wiejskiego (Seffers Hembygdsgård) na
Lövö. Przedmioty użytkowe wystawione w XVIII-wiecznej chacie. Muzeum czynne 28.6.-3.8. od
poniedziałku do piątku w godz. 10-16, tel. 0400 777 328.
Kościół św. Mateusza z XV w., obraz nad ołtarzem autorstwa R W Ekmana z 1852. Zwiedzanie możliwe
codziennie w godz. 10-18.
Targowisko na Vargata w każdą środę i sobotę lipca, godz. 10-14.
Sandösunds Camping, Sandö. Wynajem kajaków, kawiarnia, prom rowerowy, wędzarnia ryb,
urządzenia sportowe, tel. 47 750, czynny 1.5.-30.9, [email protected] Ceny za dobę: osoba 3 EUR,
namiot 2 EUR, samochód 2 EUR, przyczepa lub mobile home 4 EUR, prąd 3 EUR, domek 4-osobowy 35
EUR.
Bomans Gästhem Vårdöbyväg 75, noclegi, kawiarnia i bar, tel. 47 821, czynne 8.5.– 15.9. w godz.12–
17.30.
Stormskärs Konferens & Värdshus, Simskäla, tel. 47 560, 0400 783 086. Noclegi w okresie 15.6.-12.8. w
drewnianym domu z 1896, utrzymanym w dawnym stylu. 6 pokoi dwuosobowych, jadalnia. Wynajem łodzi
do 23 osób, wycieczki po archipelagu m.in. do Väderskär, Prom rowerowy na trasie SimskälaTengsödavik zabiera do 23 osób, kursuje wg rozkładu jazdy oraz na zamówienie.
Sklep Vårdö Närbutik (pn-pt 9-18, so 9-14), bank (9.30-13) i poczta (pn-pt 9.30-13 i 15-16) w Vargata.
Brak bankomatu.
Rejs na Vårdö z Fasta Åland trwa 5 minut i jest bezpłatny. Rezerwacja nie obowiązuje.
* Podane opłaty dotyczą przewozu samochodu osobowego w obie strony w okresie 16.4.-30.9.2009. Opłata za
przewóz motocykli i motorowerów jest w tym okresie o połowę niższa. Rezerwacja miejsc na przewóz pojazdów
zalecana jest co najmniej na miesiąc przed podróżą, tel. +358 18 25155, fax 17815, mail:
[email protected] W pełni sezonu zalecane jest dokonanie rezerwacji również na motocykle. Na
przystań należy przybyć najpóźniej 15 minut przed odejściem promu. Bilety sprzedawane są podczas wjazdu, a przy
większym ruchu podczas oczekiwania na prom.
9
Alandy na rowerze
Jak już wspomniałem na poprzednich stronach, Wyspy Alandzkie można z powodzeniem zwiedzić na
rowerze. Jest to bardzo popularny środek transportu i to nie tylko wśród turystów. Na rowerach licznie też
jeździ miejscowa ludność, do pracy i po zakupy, przez okrągły rok. Wiadomo - zdrowie, kondycja, no i z
korzyścią dla kieszeni.
Odcinek przez Szwecję
Po przybyciu promem z Gdańska do Nynäshamn, o ile nie dysponujemy samochodem i nie wyruszamy w
drogę bezpośrednio na rowerze, należy wiedzieć, że istnieje pewne ograniczenie ich przewozu pociągami
podmiejskimi do Sztokholmu (60 km). W okresie szczytu, tj. od poniedziałku do piątku w godzinach 6-9 i
15-18 wolno nam przewieźć rower tylko do Västerhaninge, poza tym okresem do stacji Stockholm Södra
(jeden przystanek przed Stockholm Centralen). W przypadku rozpoczęcia podróży przed okresem
szczytu wolno jednak dowieźć rower do stacji Stockholm Södra. Przewóz roweru jest bezpłatny,
31
natomiast bilet normalny (24-godzinny) na przejazd kosztuje 100 SEK i można go nabyć w kiosku SL
Center w Nynäshamn lub u konduktora w pociągu.
Pociągi kursują co 30 lub 60 minut. Najbliższe odjazdy po przybyciu promu bezpośrednio spod terminalu
o 13:05 i 14:05, przyjazdy do Sztokholm Södra odpowiednio o 14:04 i 15:04. W drodze powrotnej odjazdy
z Södra o 14:55 i 15:25, w Nynäshamn o 15:53 i 16:23. Uwaga: pociągi odjeżdżają sprzed samego
terminalu tylko w poniedziałki, środy i piątki, a więc w dni, kiedy z reguły przypływa prom z Gdańska. W
pozostałe dni tygodnia, a także niektóre kursy rozpoczynają się i kończą 550 m dalej, na stacji
Nynäshamn.
Będąc już w Sztokholmie, na Wyspy Alandzkie można się dostać na dwa sposoby: bezpośrednio z
terminalu Statsgården (wym. statsgorden) lub z Kapellskär (wym. kapelszer), dokąd jest 90 km. Nie
polecam pokonywania tej trasy na rowerze, gdyż prowadzi ona głównie autostradą, natomiast zwykłymi
drogami jest dużo dalej. Autobusy z dworca Cityterminalen w Sztokholmie do przystani w Kapellskär są
skomunikowane z promem Ålandsfärjan i mogą zabrać dwa rowery po uprzedniej rezerwacji i w miarę
wolnego miejsca za tylną burtą. Bilety kupimy w holu dworca Cityterminalen w biurze Viking Line. Jeśli
natomiast wypływamy promem bezpośrednio ze Sztokholmu Statsgården, to bilety możemy także nabyć
bezpośrednio na tym terminalu.
Opłaty za przejazd i przewóz rowerów na Wyspy Alandzkie 2009
Viking Line Sztokholm-Mariehamn 55 SEK, do Turku i Helsinek 70-79 SEK za
rower (z Kapellskär do Mariehamn gratis). Silja Line Sztokholm-Mariehamn 10
EUR, Eckerö Linjen Grisslehamn-Eckerö bezpłatnie. Uwaga: w przypadku
przewozu rowerów na bagażniku samochodu należy zgłosić ten fakt przy
rezerwacji biletów.
Po dotarciu do Sztokholmu najrozsądniej jest zapłacić za przewóz roweru
promem bezpośrednio do Mariehamn. Rezerwacja miejsc dla rowerów w
autobusie do Kapellskär jest niepewna, a bilet kosztuje 5 EUR za rower w jedną stronę. Ponadto koszt
przejazdu promem ze Sztokholmu nie jest dużo wyższy niż z Kapellskär.
Wypożyczalnie rowerów
Jeśli nie zabraliśmy ze sobą własnych dwóch kółek, możemy skorzystać z wypożyczalni na miejscu. W
Mariehamn naprzeciw terminalu Viking Line, a także w Eckerö przy terminalu Eckerö Linjen znajdują się
wypożyczalnie sprzętu turystycznego, czynne przez cały tydzień od rana do wieczora.
Ceny w sezonie 2009 za jedną dobę/tydzień: rower zwykły 8 EUR/40 EUR, z przerzutką trzybiegową
10/50, dwuosobowy z przerzutką trzybiegową 22/110, przyczepka rowerowa 8/40, kask 2/10, torba
rowerowa 2/10.
Rezerwacja: Ro No Rent, Box 13, AX-22101 Mariehamn, tel. +358 18 12 820, fax 32 666, GSM +358 400
529 315.
Inne ważne informacje znajdziesz w turystycznym niezbędniku.
Zwiedzamy Alandy na rowerze
Zapoznaj się z mapą i kalkulatorem odległości między kilkudziesięcioma
punktami na Alandach i w okolicach. Kalkulator oblicza odległości w linii
prostej. Strona jest w języku szwedzkim.
Rowerzyści na drodze mają takie same prawa jak inni kierowcy. Poruszając
się po wyznaczonych dla nich ścieżkach mają pierwszeństwo, jeśli ich drogi krzyżują się z drogami
kołowymi. Nie ma zakazu poruszania się po drogach publicznych dzieciom, oczywiście pod opieką
dorosłych.
W pobliżu Godby (wym. gudby), w ciągu drogi nr 2 w kierunku Sund, znajduje się krótki tunel, przez który
nie wolno przejeżdżać rowerzystom. Należy objechać go górą lub podejść z rowerem i ewentualnie zrobić
przy okazji odpoczynek na szczycie. Jest tam ładny punkt widokowy i kawiarnia "Uffe på Berget".
Ukształtowanie terenu na Alandach nie jest uciążliwe dla rowerzystów. Mimo iż najwyższe wzniesienie
wynosi tu 129 m npm., drogi z reguły są płaskie i nie występują strome podjazdy.
32
Znaki na wyznaczonych drogach dla rowerów:
jechać
na wprost
skręcić
w prawo
lub w lewo
Trasy rowerowe
Na Alandach jest dużo tras rowerowych, zarówno wytyczonych i oznakowanych, jak i nieoznakowanych
oraz zwykłych ścieżek, o różnym standardzie.
Trasa 1. Na południe od Mariehamn 28 km, nieoznakowana, łatwa w orientacji.
Trasa rekreacyjna na około 2-3 godziny. Początek w Mariehamn na Ålandsvägen a następnie w kierunku
południowym przez Västra Ytternäsvägen, Nåtö (wym. note) i Järsö (wym. jesze) aż do końca drogi.
Powrót początkowo tą samą trasą, następnie w kierunku Östernäs, w pobliżu ośrodka turystycznego
Gröna Udden, Parkgatan do centrum miasta. Po drodze ładne, urozmaicone widoki, dużo ptactwa
wodnego, płaskie, skaliste brzegi. Trasa prowadzi przez pewien odcinek ścieżką przyrodniczą na
obszarze rekreacyjnym. Istnieje możliwość kąpieli w Espholm, Gröna Udden i Lilla Holmen. Sklep
spożywczy i kiosk w Västernäs, 2 km od startu oraz na terenie ośrodka Gröna Udden.
Trasa 2. Wokół głównej wyspy w 4 dni 175 km, oznakowana.
Trasa przyrodniczo-historyczna, bardzo atrakcyjna, umożliwia zwiedzenie niemal całej głównej wyspy.
Prowadzi z Mariehamn przez gminy Jomala, Finström, Sund, Vårdö, Saltvik, Geta, Hammarland i z
powrotem do Mariehamn. Najciekawsze punkty: zamek w Kastelholm, ruiny umocnień w Bomarsund
(wym. bumarsund), wioska z epoki kamienia łupanego i sześć średniowiecznych kościołów. Po drodze
ładne widoki, m.in. łąk w Ramsholmen i Skarpnåtö (wym. skarpnote) i okolic z wieży widokowej na
Getabergen. Trasa wymaga dwóch przepraw promami rowerowymi - więcej informacji poniżej na tej
stronie. Na szlaku sporo punktów gastronomicznych i miejsc noclegowych. Bliższy opis obiektów
turystycznych, których zwiedzenie umożliwia ta trasa, jest na stronie o głównej wyspie.
Trasa 3. Na archipelag (Föglö) w 1-2 dni, nieoznakowana, łatwa w orientacji.
Trasa bardzo atrakcyjna widokowo. Umożliwia poznanie unikalnej przyrody archipelagu Alandów,
dostarczając niezapomnianych wrażeń. Rozpoczyna się na przystani w Långnäs (wym. longnes) w
gminie Lumparland, dokąd 28 km z Mariehamn. Po dotarciu tam udajemy się promem samochodowym
na Kökar (wym. ciokar, jak "ciocia") lub do Galtby i po 40 minutach wysiadamy w Överö w gminie Föglö.
Stamtąd jedziemy 18 km do Degerby i wracamy innym promem do Svinö na głównej wyspie. Ze Svinö do
Mariehamn jest 25 km. Odcinek na Föglö, który jest zasadniczym celem tej trasy, obfituje w ciekawe
widoki, oddaje specyficzną atmosferę mijanych pól, lasów i osiedli. Możliwość kąpieli w Lumpo i Degerby,
gdzie także nowoczesna pływalnia kryta. Sklep spożywczy w Degerby i przy kościele w Lumparland,
kawiarnia na promie do Överö. Możliwość noclegu w domkach campingowych w Långnäs, Svinö i
Finnholm lub w pensjonacie Enigheten w Degerby.
Trasa 4. Wokół Lumparn w 3 dni
Należy udać się z Mariehamn do Lumpo w gminie Lumparland (30 km), skąd dwa razy dziennie odpływa
prom rowerowy do Bomarsund w gminie Sund (rozkład jazdy poniżej). Przeprawa trwa 30 minut. Stamtąd
wracamy do Mariehamn (30 km), zwiedzając po drodze ruiny fortecy i muzeum w Bomarsund oraz zamek
w Kastelholm. Po drodze możliwości noclegu i wiele punktów gastronomicznych.
Trasa 5. Maraton siedmiodniowy
Początek jak poprzednio Mariehamn-Lumpo, następnie po przybyciu promem do Bomarsund należy
konytuować jazdę do Sandö w gminie Vårdö, skąd 15 minut promem kablowym na Simskäla (wym.
simszela). Następnie przejazd do Västra Simskäla i dalej promem rowerowym do Långbergsöda (wym.
33
longberjsöda) w gminie Saltvik. Stamtąd do Geta (wym. jeta) i kolejnym promem rowerowym z Hällö
(wym. helle) do Skarpnåtö (wym. skarpnote) w gminie Hammarland. Stamtąd do Mariehamn 35 km.
Orientacyjne odległości wzdłuż głównych dróg:
Mariehamn - Eckerö Berghamn, droga nr 1 - 34 km
Mariehamn - Hammarland Skarpnåtö, droga nr 1 - 35 km
Mariehamn - Godby, droga nr 2 - 16 km
Godby - Vårdö Hummelvik, droga nr 2 - 34 km
Godby - Saltvik Tengsödavik prom rowerowy - 20 km
Godby - Geta Hällö prom rowerowy, droga nr 4 - 26 km
Mariehamn - Lemland Söderby, droga nr 3 - 14 km
Lemland Söderby - Lumparland Långnäs, droga nr 3 - 14 km
Mariehamn - Lumparland Svinö, droga nr 3 - 25 km
Promy rowerowe - rozkłady, terminy kursowania i ceny w sezonie 2009
nazwa
promu
relacja
Silvana
Hammarland Skarpnåtö - Geta
Hällö
Kajo
Vårdö Simskäla - Saltvik
Tengsödavik
Nadja
Lumparland Lumpo - Sund Prästö
terminy
kursowania
rozkład jazdy
15–30.6 i
1-20.8
Skarpnåtö
Hällö
12:00
12:30
Skarpnåtö
Hällö
1-31.7
12:00, 16:30 12:30, 17:00
Simskäla Tengsödavik
25.6–12.8
12:00
12:30
na zamówienie najpóźniej 2 h
wcześniej
opłata w jedną
stronę
poj.
tel. GSM
5 EUR
50
+358 400 229
149
9 EUR
30
rower
wózek
9 EUR
9 EUR
brak danych
30
+358 400 783
086
+358 405 533
256
Promy pasażersko-samochodowe kursujące regularnie po archipelagu przewożą rowery bezpłatnie.
Rezerwacja miejsc zalecana jest już przy 3-4 rowerach (nie dotyczy odcinka Svinö-Degerby). Należy
przybyć w pobliże promu najpóźniej 15 minut przed jego odpłynięciem. Rezerwacja tel. +358 18 25155,
fax +358 18 17815, e-mail [email protected]
Autobusy mogą przewieźć rowery tylko w miarę wolnego miejsca. Stała opłata za rower wynosi 5 EUR
niezależnie od długości trasy. Rezerwacje nie są przyjmowane.
Pod adresem www.visitaland.com/files/cykel_2009_en.pdf dostępna jest broszura dla rowerzystów na
rok 2009 zawierająca szczegółową mapę Alandów, trasy rowerowe i wiele przydatnych informacji. Tekst
w języku angielskim, format PDF 6,2 MB.
Drogi Czytelniku!
Wyspy Alandzkie są idealnym celem podróży dla każdego turysty. Jest tu pięknie o każdej porze roku,
szczególnie jednak latem. Już sama podróż na Alandy stanowi niezapomnianą pamiątkę na całe życie.
Najcenniejszym walorem jest oczywiście unikalna przyroda. Można tu w nieskończoność podziwiać
piękne i różnorodne krajobrazy. Można też zwiedzać muzea i zabytkowe kościoły. Można wynająć
samochód, rower, motorówkę, łódź wiosłową, kajak, pojeździć konno, obejrzeć cały archipelag z pokładu
śmigłowca, łowić ryby, pograć w golfa, wspinać się po skałach i nurkować. Można chodzić na koncerty i
oglądać widowiska folklorystyczne. Można wreszcie dobrze zjeść i zabawić się w restauracjach i lokalach
rozrywkowych, a przy dużym szczęściu nawet wygrać pieniądze w kasynie...
Myślę, że mój serwis o Wyspach Alandzkich przydał Ci się choć trochę. Jeśli jesteś zainteresowany jakąś
szczególną ofertą lub masz pytania i uwagi - napisz do mnie. Możesz też za moim pośrednictwem
zamówić polskojęzyczny przewodnik po Wyspach Alandzkich. Wszelkiej pomocy udzielę Ci
bezinteresownie.
Zapraszam i życzę miłego wypoczynku oraz wielu wrażeń!
Henryk Gwardak