docDobrowolny Rok Socjalny w Niemczech.
download 
Reklamacja Transkrypt
Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech.
Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. Przykład rozwiązao systemowych wolontariatu. Opracowanie: Jadwiga Günther Konsultacje: Dagmara Gortych, Wojciech Rustecki Pracownia Badao i Innowacji Społecznych „Stocznia” Korekta: Dorota Matejczak Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. SPIS TREŚCI 1. Dobrowolny Rok Socjalny 1.2. DRS klasyczny 1.3. DRS kultura 1.4. DRS ochrona zabytków 1.5. DRS sport 1.6. DRS polityka 1.7. Dobrowolny Rok Ekologiczny 2. Organizacje koordynujące 3. Placówki 4. Wolontariusze 5. Finansowanie 6. Kształcenie, opieka pedagogiczna 7. DRS i DRE za granicą 8. Wolontariat wszystkich pokoleo 9. Nieregulowany prawnie Dobrowolny Rok Socjalny 10. PR. Informacja na temat DRS 11. Jakośd w DRS – Agencja Quifd 12. Niemiecko – francuski DRS i DRE 13. DRS i DRE – spojrzenie w przyszłośd 14. Podsumowanie 2 Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 3 1.DOBROWOLNY ROK SOCJALNY Dobrowolny Rok Socjalny (dalej DRS) i Dobrowolny Rok Ekologiczny (dalej DRE) są prawnie uregulowanymi formami wolontariatu w Niemczech. Jest to długofalowa, dobrowolna służba socjalna mająca na celu dobro ogółu i rozwój jednostki. KRÓTKI ZARYS HISTORYCZNY Pierwsze próby zachęcenia młodych kobiet do pracy socjalnej sięgają roku 1836. Bezpośrednim poprzednikiem Dobrowolnego Roku Socjalnego był jednak tzw. Rok w Diakonii zapoczątkowany przez Kościół ewangelicki w roku 1954. Główną przyczyną tego przedsięwzięcia były braki personalne w instytucjach socjalnych. Również Kościół katolicki zwrócił się pod hasłem „rok dla bliźnich” z prośbą do młodych ludzi o dobrowolne, długofalowe zaangażowanie w instytucjach opieki społecznej. Pierwsza Ustawa o wspieraniu Dobrowolnego Roku Socjalnego weszła w życie w roku 1964. Rosnące bezrobocie wśród młodzieży na początku lat 70. spowodowało zdecydowany wzrost zainteresowania DRS. W konsekwencji rosnącej świadomości społeczeostwa ochroną środowiska naturalnego w połowie lat 80. narodził się pomysł Dobrowolnego Roku Ekologicznego. Po przeprowadzeniu projektów modelowych w 1993 roku weszła w życie ustawa o wspieraniu Dobrowolnego Roku Ekologicznego. W latach 1996-1999 rozszerzone zostały możliwości tematyczne DRS-u, i tak w roku 1999 zapoczątkowano projekty pilotażowe w dziedzinie sportu, kultury i ochrony zabytków. Od roku 2002 możliwy jest uregulowany prawnie DRS w tych dziedzinach. Aktualnie obowiązujące regulacje prawne pochodzą z maja 2008 roku i ujednolicają obydwie dotychczasowe formy (DRS i DRE) zaangażowania wolontariuszy. CELE Wraz ze zmianami społecznymi, jakie miały miejsce od lat 50. XX wieku, w sposób naturalny zmieniał się charakter funkcjonowania DRS. Jednocześnie uzależniony jest on od kierunku działania konkretnej organizacji koordynującej. Niektóre z nich reprezentowane są przez Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 4 organizacje chrześcijaoskie, inne funkcjonują w oparciu o działania partii politycznych, kolejne koncentrują się na pomocy bliźnim z pobudek społecznych itp. Poniżej przedstawię główne cele DRS najczęściej wymieniane zarówno przez organizacje koordynujące, jak i samych wolontariuszy: orientacja zawodowa; służba na rzecz potrzebujących; kształcenie polityczne i społeczne; zdobycie nowych praktycznych doświadczeo i umiejętności; rozwój samodzielności; refleksja na temat dotychczasowych doświadczeo życiowych; zdobycie doświadczeo międzykulturowych (głównie w trakcie DRS zagranica); budowanie demokratycznego, odpowiedzialnego społeczeostwa. REGULACJE PRAWNE Uregulowania obowiązującej od 1 czerwca 2008 roku ustawy o wspieraniu dobrowolnych służb socjalnych dla młodzieży dotyczą w równej mierze DRS, jak i DRE. Zgodnie z ustawą wolontariat w tych formach powinien byd odbywany w instytucjach pożytku publicznego lub instytucjach opieki społecznej. Podmiotami zawierającymi z wolontariuszem umowę o DRS/DRE mogą byd jedynie tzw. organizacje koordynujące (patrz pkt. 2 Organizacje koordynujące). Wolontariat może byd odbywany jednorazowo. Zatrudnienie wolontariusza musi byd neutralne dla rynku pracy. Mimo że ustawa o wspieraniu DRS jest oczywiście ustawą o zasięgu ogólnoniemieckim, w wyniku federalnego systemu politycznego obowiązującego w Niemczech uznanie poszczególnych form DRS jest kwestią krajów związkowych. To ministerstwa ds. socjalnych, kultury lub oświaty krajów związkowych zatwierdzają projekty pilotażowe w kolejnych dziedzinach FSJ i dopuszczają je do realizacji. Efektem tego jest np. fakt, że wolontariat DRS – ochrona zabytków i DRS – polityka nie może odbywad się na terenie całych Niemiec. Jednocześnie zgodnie z uregulowaniami ustawy o zastępczej służbie wojskowej z 2002 roku Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 5 Dobrowolny Rok Socjalny może byd również, na wniosek zainteresowanego, odbywany w miejsce zastępczej służby wojskowej. Organizacje koordynujące muszą jednak w tym celu stworzyd nowe miejsca DRS. Z tej możliwości korzystają szczególnie młodzi mężczyźni chcący odbywad DRS za granicą lub zainteresowani są jego określoną formą, np. kulturą a lub sportem. Mężczyźni odbywający DRS w miejsce zastępczej służby wojskowej nie będą na wypadek obrony Niemiec bezpośrednio pociągnięci do służby wojskowej, a w razie samowolnego przerwania DRS-u na wolontariusza czeka wypowiedzenie umowy o wolontariacie, a nie postępowanie przed instytucjami wojskowymi. Ustawa o wspieraniu dobrowolnych służb socjalnych dla młodzieży określa czas trwania DRS na 6-18 miesięcy. Z doświadczeo ostatnich lat wynika, że dwie trzecie wolontariuszy decyduje się na wolontariat dwunastomiesięczny.1 Również większośd organizacji koordynujących i placówek preferuje ten wymiar czasowy. Przedłużanie wolontariatu w poszczególnych wypadkach oznacza bowiem problemy ze znalezieniem następcy i koniecznośd organizacji dodatkowych dni kształceniowych. Rozwój kierunków działania wolontariatu w ramach Dobrowolnego Roku Socjalnego spowodował jego różnorodnośd. Poniżej przedstawię różne formy DRS-u według kryterium kierunku działania. 1.1. DRS KLASYCZNY W trakcie trwania DRS-u wolontariusz powinien otrzymad możliwośd angażowania się na rzecz społeczeostwa i refleksji na temat własnego w nim miejsca. Wolontariusze powinni znaleźd zatrudnienie w placówkach na terenach dotkniętych problemami społecznymi, tam, gdzie są najbardziej potrzebni, a swoją pracą, zaangażowaniem i świeżym spojrzeniem mogą pomóc w rozwiązaniu niektórych problemów społeczności lokalnej. 1 Wszystkie dane statystyczne pochodzą z publikacji „Ergebnisse der Evaluation des FSJ und FÖJ. Abschlussbericht des Instituts für Sozialforschung und Gesellschaftpolitik e.V. Systematische Evaluation der Erfahrungen mit den neuen Gesetzen zur „Förderung von einem freiwilligen sozialen Jahr bzw. einem freiwilligen ökologischen Jahr (FSJ-/ FÖJ- Gesetze) im Auftrag des Bundesministerium für Familien, Senioren, Frauen und Jugend.” / Wyniki ewaluacji DRS i DER. Sprawozdanie kooczące Instytutu Badao Socjalnych i Polityki Społecznej. Systematyczna ewaluacja doświadczeo z nowymi ustawami o „Wspieraniu Dobrolwonego Roku Socjalnego i Dobrowolnego Roku Ekologicznego na zlecenie Federalnego Ministerstwa ds. rodziny, seniorów, kobiet i młodzieży.“ Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 6 Zadania wolontariusza są równie różnorodne jak charakter instytucji, w których może byd odbywany wolontariat, muszą mied one jednak charakter pomocniczy. Wolontariusze nie mogą pracowad sami ani ponosid odpowiedzialności za ludzkie życie. Aktualna demograficzna sytuacja Niemiec oraz sytuacja na rynku pracy powodują, że największe zapotrzebowanie na wolontariuszy zgłaszają domy spokojnej starości i domy opieki społecznej. Dobrowolny Rok Socjalny można odbywad jedynie w placówkach zaakceptowanych przez organizacje koordynujące, mogą to byd wyłącznie instytucje prowadzące działalnośd pożytku publicznego lub instytucje opieki społecznej. Placówki, w których może byd odbywany DRS, to różnorodne instytucje socjalne i pedagogiczne służące dobru powszechnemu: domy spokojnej starości, domy opieki, instytucje dla osób niepełnosprawnych, szpitale, sanatoria, instytucje dla osób chorych psychicznie, mobilne stacje pomocy, służby ratownicze, przedszkola, świetlice, domy dziecka, organizacje młodzieżowe, parafie. 1.2 . DRS – KULTURA Podmiotem prawnym jest Federalne Stowarzyszenie Kulturalnego Kształcenia Młodzieży. Oznacza to, że organizacjami koordynującymi mogą byd jedynie organizacje członkowskie tej organizacji parasolowej. Miejscem pracy są różnorodne instytucje kulturalne, wolontariusze są jednak najczęściej aktywni w pracy z dziedmi i młodzieżą. DRS – kultura został wprowadzony w roku 2002 po przeprowadzeniu dwuletniej fazy pilotażowej. Obok tradycyjnych seminariów (patrz. 6 Kształcenie) wolontariusze DRS – kultura biorą udział w dodatkowych seminariach dotyczących technik oraz metod pracy kulturowej i medialnej. Wszyscy wolontariusze odbywający DRS – kultura przeprowadzają w jego trakcie tzw. własny projekt, którego pomysł i realizacja leżą w gestii samego wolontariusza. Przygotowanie takiego projektu i jego realizacja odbywają się w godzinach pracy, a wolontariusz powinien otrzymad odpowiednie wsparcie metodyczne ze strony swojej placówki. Koncepcja „własnych projektów” w coraz większym stopniu wcielana jest w życie również przez organizacje Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 7 proponujące inne rodzaje DRS. DRS – kultura jest najbardziej popularną dziedziną wolontariatu. Według statystyk na jedno miejsce przypada dziesięciu kandydatów. Placówki, w których może byd odbywany DRS – kultura, to szkoły plastyczne i muzyczne, instytucje kulturalne, teatry, warsztaty kulturalne i medialne, stacje radiowe i telewizyjne, muzea, miejsca pamięci, lokalne inicjatywy kulturalne i muzyczne, domy spotkao międzykulturowych. 1.3. DRS – OCHRONA ZABYTKÓW Podmiotem prawnym jest, podobnie jak w DRS – kultura, organizacja parasolowa – Federalna Fundacja Ochrony Zabytków. Jako wyjątek wśród innych rodzajów Dobrowolnego Roku Socjalnego, odbywanie DRS w dziedzinie ochrony zabytków jak wspomniałam powyżej nie we wszystkich krajach związkowych jest możliwe. Głównym celem tego typu wolontariatu jest wykorzystanie i zdobycie umiejętności manualnych i rzemieślniczych. DRS – ochrona zabytków jest realizowany tylko w wymiarze 12 miesięcy. Podczas wolontariatu uczestnicy mają 35 dni przeznaczonych na samokształcenie, w ich trakcie mogą skupid się na refleksji dotyczącej ich pracy oraz odbyd kursy dotyczące metod i technik ochrony zabytków. Placówki, w których może byd odbywany DRS – ochrona zabytków, to urzędy ds. konserwacji zabytków, stowarzyszenia, aktywne warsztaty rzemieślnicze lub zajmujące się konserwacją i ochroną zabytków, biura architektoniczne 1.4. DRS – SPORT Podmiotem prawnym z ramienia Federalnego Związku Sportowego jest Federalny Młodzieżowy Związek Sportowy. Organizacjami koordynującymi są poszczególne oddziały w krajach związkowych. DRS – sport jest, podobnie jak DRS w pozostałych dziedzinach, rokiem kształceniowym. Do zadao wolontariuszy należy głównie opieka nad dziedmi Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 8 i młodzieżą, prowadzenie treningów, a także kwestie organizacyjne. Wolontariusze mogą byd aktywni jedynie w ramach akcji niekomercyjnych. Na DRS – sport decyduje się największy odsetek młodych mężczyzn – 83 %. Placówki, w których może byd odbywany DRS – Sport, to kluby, stowarzyszenia i szkoły sportowe. 1.5. DRS – POLITYKA. PROJEKT MODELOWY Celem FSJ – polityka jest danie młodym ludziom możliwości poznawania struktur i zadao instytucji aktywnych w polityce oraz szansy obserwacji wydarzeo politycznych i społecznych z innej perspektywy. Dalszymi celami DRS – polityka jest podniesienie zrozumienia dla polityki i procesów politycznych, konkretna współpraca młodzieży z politykami, wsparcie aktywnego współtworzenia instytucji i procesów społecznych, zwiększenie poziomu wiedzy na temat systemów politycznych i możliwości partycypacji oraz szerzenie poszanowania i tolerancji wobec innych opinii. Placówki, w których może byd odbywany DRS – polityka, to jednostki administracyjne przygotowujące lub wcielające w życie decyzje polityczne, miejsca aktywności parlamentarzystów, polityczne lobby i organizacje reprezentujące poszczególne grupy w procesach politycznych, stowarzyszenia i fundacje polityczne, instytucje pozaszkolnego kształcenia politycznego, instytucje wspierające procesy demokratyczne i prowadzące akcje przeciwko organizacjom niedemokratycznym, np. o charakterze neonazistowskim. 1.6. DOBROWOLNY ROK EKOLOGICZNY Celem DRE jest poszerzenie świadomości społecznej w dziedzinie ochrony środowiska, wskazanie konkretnych możliwości działania i rozpowszechnienie informacji o aktywnych formach i polach działania w dziedzinie ochrony środowiska. Wolontariusze odbywający DRE z reguły przeprowadzają w jego trakcie tzw. własny projekt, przy czym zarówno pomysł, jak i jego realizacja leżą w gestii wolontariusza. Przygotowanie takiego projektu i jego wykonanie odbywają się w godzinach pracy, a wolontariusz powinien otrzymad odpowiednie wsparcie ze strony placówki. Ze względu na praktyczny charakter tego rodzaju wolontariatu w wielu Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 9 projektach istnieje możliwośd zdobycia dodatkowych kwalifikacji (np. uprawnieo obsługi piły mechanicznej). DRE jako pierwszy wprowadził tzw. model reprezentacji wolontariuszy. Oznacza to, że w poszczególnych organizacjach wolontariusze wybierają swoich reprezentantów, którzy spotykają się na poziomie krajów związkowych i kolejno na poziomie federacji. Pomysł ten jest obecnie wcielany w życie również przez niektóre organizacje koordynujące DRS. Placówki, w których może byd odbywany DRE, to instytucje zajmujące się ochroną środowiska w szerokim tego słowa znaczeniu, zarówno w teorii, jak i w praktyce: parki narodowe, instytucje ochrony zwierząt, instytucje polityczne działające na rzecz ochrony środowiska, uniwersytety, placówki badawcze i kształceniowe, rolnictwo ekologiczne. Reasumując, warto podkreślid, iż DRS jest instrumentem w miarę elastycznym, umożliwiającym dośd szybką reakcję na aktualne problemy społeczne. Na początku DRS był odpowiedzią na braki personalne w instytucjach socjalnych, jego rozpropagowanie miało na celu umożliwienie młodzieży zdobycia praktycznych doświadczeo i zapewnienie regularnego zajęcia w okresie dużego bezrobocia. Z kolei powstanie DRE wynikało z potrzeby zainteresowania społeczeostwa ochroną środowiska. Nie ulega wątpliwości, że wolontariat jest doskonałym i wypróbowanym instrumentem uaktywnienia młodych ludzi w poszczególnych dziedzinach życia społeczeostwa. 2. ORGANIZACJE KOORDYNUJĄCE W wyniku rozwoju DRS w Niemczech powstały dwa rodzaje organizacji koordynujących. Są to tzw. organizacje z mocy ustawy, które mają duży wkład w rozwój DRS w Niemczech i długoletnią tradycję pracy socjalnej. Poniżej wymienię najważniejsze z nich: a. kościelne i niekościelne, niezależne organizacje charytatywne, aktywne na terenie całych Niemiec. Organizacje te są zrzeszone w tzw. grupie roboczej organizacji charytatywnych, należą do nich Caritas, Diakonia, Centralne Stowarzyszenie Charytatywne Żydów w Niemczech oraz trzy organizacje niezwiązane bezpośrednio z żadnym z kościołów; Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 10 b. uznane prawnie wspólnoty religijne; c. miasta, powiaty i gminy. Kolejnym rodzajem organizacji koordynujących są organizacje zobowiązane do akredytacji. Dokonują jej z reguły Ministerstwa ds. Spraw Socjalnych2 lub Ochrony Środowiska poszczególnych krajów związkowych. Mimo iż poszczególne organizacje koordynujące muszą dokonad akredytacji w kraju związkowym, w którym mieści się ich siedziba, to wolontariusze mogą pochodzid z terenu całych Niemiec. Akredytacja ta ma jednak najczęściej wpływ na umiejscowienie placówek – i tak np. brandenburska Diakonia proponuje z reguły miejsca w należących do niej instytucjach w Brandenburgii. Głównym celem akredytacji jest sprawdzenie, czy wyobrażenia organizacji o przeprowadzeniu DRS/DRE są realistyczne. Na wniosek o akredytację składają się: koncepcja przeprowadzenia DRS/DRE, plan czasowy, koncepcja seminariów, lista planowanych placówek oraz wykaz partnerów. Wnioskująca organizacja musi również przedłożyd statut, poświadczenie posiadania statusu organizacji użyteczności publicznej, pełnomocnictwa dotyczące reprezentowania organizacji oraz plan finansowy. Akredytacja nie oznacza automatycznie prawa do otrzymania dofinansowania ze strony kraju związkowego, a jedynie uprawnia do ubiegania się o nie. Warto zaznaczyd, że około połowy obecnie aktywnych organizacji koordynujących działa na polu DRS-u od ponad 10 lat. Najwięcej, aż 21,7% organizacji koordynujących jest związanych z Kościołem ewangelickim, 19,5% to organizacje Niemieckiego Czerwonego Krzyża. Różnorodna jest wielkośd organizacji koordynujących – i tak najmniejsze dysponują około pięcioma miejscami, największa zaś oferuje ich około 700. Zadaniem organizacji koordynującej jest również wybór wolontariuszy. Placówki partycypują w tym procesie (74% placówek w DRS i 67% placówek w DRE chce mied wpływ na wybór wolontariusza). Zgodnie z deklaracjami organizacji koordynujących kryteriami decydującymi o wyborze wolontariusza są: jego motywacja, kompetencje socjalne, orientacja zawodowa, wiek, oczekiwania kandydata, stan zdrowia, miejsce zamieszkania, fakt posiadania prawa 2 Odpowiednik polskiego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 11 jazdy, rodzaj ukooczonej szkoły, kompetencje językowe, płed, oceny szkolne, przynależnośd do specjalnej grupy docelowej (np. migrantów), czas złożenia podania, religia. Wydaje się, że system wyboru wolontariuszy funkcjonuje stosunkowo dobrze, ponieważ w roczniku 2002/03 jedynie 7% wolontariuszy przerwało wolontariat w ciągu pierwszego półrocza, a aż 95% uważa, że praca, którą wykonują, jest mimo pojawiających się trudności interesująca. 3. PLACÓWKI Placówki to konkretne miejsca pracy wolontariuszy, są one najczęściej ideowo powiązane z organizacją koordynującą, i tak np. Caritas kieruje wolontariuszy prawie wyłącznie do należących do niego przedszkoli, ośrodków dla młodzieży, katolickich szpitali, szkół itp. Konkretna placówka zawiera umowę z organizacją koordynującą, w której zobowiązuje się do powierzenia wolontariuszowi zadao odpowiednich do jego kwalifikacji i umiejętności. W wolontariacie socjalnym wolontariusze w aż 66% otrzymują zadania pielęgnacyjne, 42% to opieka nad osobami potrzebującymi i niepełnosprawnymi, 36% – praca z dziedmi i młodzieżą. W DRE najczęściej, bo aż w 50%, wolontariusze pracują z dziedmi i młodzieżą, w 48% zajmują się ochroną roślin, w 45% otrzymują zadania administracyjne, 40% to zadania w dziedzinie PR, a 33% wolontariuszy zajmuje się ochroną zwierząt.3 Z badao wynika, że większośd placówek przyjmujących wolontariuszy to małe instytucje, zatrudniające do 50 pracowników. Średnio w placówkach aktywnych było w roczniku 2003/2004 troje wolontariuszy DRS lub dwoje DRE. Placówka jest zobowiązana do sformułowania zadao wolontariusza, wdrożenia go do pracy, przeprowadzenia szkolenia BHP, poinformowania go o zasadach tajemnicy służbowej, zapewnienia mu w razie potrzeby ubrania roboczego. Spośród personelu placówki powinna zostad wytypowana osoba będąca osobą kontaktową 3 Możliwe było podanie kilku odpowiedzi. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 12 dla wolontariusza, tzw. mentorem4. Jeśli wolontariusz nie pochodzi z miejscowości, w której odbywa wolontariat, placówka jest zobowiązana do zapewnienia mu zakwaterowania. Niezmiernie istotny jest fakt, iż wolontariusz nie może zastępowad regularnego pracownika, a jego działalnośd w placówce ma charakter dodatkowy. Wolontariusze, którzy nie ukooczyli 18 roku życia, nie mogą pracowad w nocy. Istnieją także szczegółowe regulacje dotyczące pracy w weekendy i święta. Wolontariusz ma prawo do 24 dni urlopu wypoczynkowego, na który placówka musi wyrazid zgodę, podobnie jak w wypadku regularnego pracownika. Wśród problemów z wolontariuszami placówki najczęściej wymieniają: problem z dyscypliną, zbyt duże obciążenie psychiczne lub fizyczne dla wolontariusza, brak umiejętności integracji. 4. WOLONTARIUSZE Grupą docelową DRS i DRE są młodzi ludzie na stałe mieszkający w Niemczech. Posiadanie niemieckiego obywatelstwa nie jest wymagane. Wolontariuszami są głównie młode kobiety, mężczyźni stanowią w DRS jedynie 24%, a w DRE 32% wszystkich wolontariuszy. Niski jest też udział emigrantów, na szacowane 13% migrantów wśród młodzieży w Niemczech jedynie 4% decyduje się na DRS lub DRE. Stąd też w ostatnich latach propozycja DRS i DRE kierowana jest szczególnie do dzieci emigrantów oraz młodzieży, która z różnych powodów nie ukooczyła szkoły. Wolontariat mogą też oczywiście odbywad osoby niepełnosprawne, szczegółowe uzgodnienia są wówczas dokonywane przez organizację koordynującą. Wolontariuszem może zostad osoba pomiędzy 16 a 27 rokiem życia. Najczęściej młodzież decyduje się na wolontariat bezpośrednio po ukooczeniu szkoły (80%). W DRS są to w 40% maturzyści, 43% to młodzież po ukooczeniu tzw. szkoły realnej5, a 16% młodzież, która ukooczyła tzw. szkołę główną6. Odsetek maturzystów w wolontariacie ekologicznym jest wyższy i wynosi 59%. 31% to młodzież po ukooczeniu tzw. szkoły realnej, a 10% młodzież, która ukooczyła tzw. szkołę główną. 8% wolontariuszy decyduje się na wolontariat po ukooczeniu szkoły zawodowej, a jedynie 5% po studiach. 44% wolontariuszy deklaruje, że ich motywacją do odbywania DRS lub DRE była chęd pracy 4 Zadania mentora opisane zostały w pkt. 6. Jedna z czterech ponadpodstawowych szkół w Niemczech, obejmująca 5-10 rok nauki. 6 Jedna z czterech ponadpodstawowych szkół w Niemczech, obejmująca 5-9 rok nauki. 5 Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 13 socjalnej i pomoc innym ludziom, 40% chciało sprawdzid swoje umiejętności osobiste, zaś 40% poprawid szanse na studia lub zdobycie miejsca pracy. Regularny wolontariat rozpoczyna się najczęściej we wrześniu. Około roku przed rozpoczęciem DRS osoby zainteresowane rozpoczynają ubieganie się o miejsce. System oraz czas trwania procesu określają poszczególne organizacje koordynujące, do najczęściej wymaganych dokumentów należą: życiorys, list motywacyjny, przygotowana przez organizację prowadzącą ankieta, zaświadczenie o stanie zdrowia, poświadczenie o niekaralności, listy polecające. Większośd organizacji koordynujących zaprasza kandydatów na rozmowy kwalifikacyjne, następnie zaś dokonuje wyboru. Częśd organizacji koordynujących proponuje kandydatom na wolontariuszy tzw. dzieo próbny w proponowanej placówce. W ten sposób wolontariusz może poznad warunki i miejsce pracy, a także częśd współpracowników, przede wszystkim zaś swojego przyszłego mentora. Większośd kandydatów stara się o miejsce w kilku organizacjach jednocześnie. Na jedno miejsce wolontariatu w placówkach socjalnych przypada około trzech kandydatów, natomiast w DRE czterech kandydatów. Mimo, że spory procent organizacji koordynujących powiązany jest z Kościołem, fakt przynależności religijnej nie jest najczęściej warunkiem otrzymania miejsca. W takich wypadkach oczekuje się jednak od wolontariusza otwartości na wiarę, akceptacji lub co najmniej tolerancji wobec praktyk religijnych. Ponadto oczekuje się od niego dynamicznego i elastycznego podejścia do zadao, gotowości do wykonywania podstawowych prac oraz do przyswajania nowych kompetencji i umiejętności, szczerości, otwartości oraz zaangażowania. W zależności od formy DRS/DRE warunkiem mogą byd oczywiście inne konieczne kwalifikacje, np. w dziedzinie sportu lub kultury, nie jest to jednak regułą. Wolontariusz odbywający regularny DRS ma prawo do pełnego ubezpieczenia socjalnego, tj. ubezpieczenia zdrowotnego, pielęgnacyjnego, emerytalnego, od nieszczęśliwych wypadków oraz na wypadek bezrobocia. Wolontariusz jest zobowiązany do przedłożenia organizacji koordynującej zaświadczania lekarskiego o Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 14 stanie zdrowia umożliwiającym pracę w danej placówce. Odbycie wolontariatu powoduje uzyskanie dodatkowych punktów dla osób starających się o przyjęcie na studia wyższe. Osobom, które już przed rozpoczęciem wolontariatu otrzymały miejsce na uniwersytecie, gwarantuje się powrót na studia po ukooczeniu wolontariatu, nie muszą one po raz drugi starad się o zdobycie indeksu, ponadto wolontariusze otrzymują dodatkowe punkty za pracę socjalną. Wolontariusz ma prawo do kieszonkowego, wyżywienia (lub ekwiwalentu) oraz zakwaterowania (lub ekwiwalentu). Wolontariusze zachowują prawo do wypłaty zasiłku rodzinnego7, jak również wszystkich rodzajów rent rodzinnych. Na czas odbywania DRS/DRE otrzymują od organizacji koordynującej legitymacje, które uprawniają do korzystania z różnorodnych ulg, np. w środkach komunikacji miejskiej. Pomiędzy wolontariuszem a organizacją koordynującą zawierana jest umowa na wzór umowy o pracę, która powinna zawierad: dane wolontariusza oraz dane organizacji koordynującej i placówki; czas trwania DRS oraz uregulowanie na wypadek przedwczesnego przerwania wolontariatu; zobowiązanie do przestrzegania ustawy o wspieraniu dobrowolnych służb socjalnych dla młodzieży; informację, na jakiej zasadzie organizacja koordynującą uprawniona jest do przeprowadzania DRS; wysokośd kieszonkowego, rodzaj świadczeo rzeczowych, ich ilośd i sposób przekazania, ilośd dni urlopowych; cele wolontariatu oraz główne kroki ich osiągnięcia. Po zakooczeniu DRS wolontariusz ma prawo otrzymad zaświadczenie o odbytym wolontariacie. Może również domagad się świadectwa (na wzór świadectwa pracy), 7 Mowa tu o tzw. Kindergeld, czyli dodatku na dziecko, który jest wypłacany w Niemczech każdemu dziecku, wysokośd dochodów rodziców nie jest brana pod uwagę, aktualnie wynosi on min. 184 euro i wzrasta od trzeciego dziecka w rodzinie. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 15 w którego sformułowaniu powinna uczestniczyd obok organizacji koordynującej także sama placówka. Z badao wynika, że około 25% wolontariuszy również po zakooczeniu wolontariatu angażuje się w działania społeczne, z tego co dziesiąty wolontariusz w swojej byłej placówce. Jedna trzecia wolontariuszy deklaruje gotowośd do zaangażowania. Wolontariat ma też duży wpływ na wybór przyszłego zawodu, jedna trzecia byłych wolontariuszy DRS pracuje w dziedzinie, w której odbywała DRS, a u prawie połowy są to dziedziny pokrewne. Jedynie 24% podaje, że ich zawód nie ma żadnych punktów wspólnych z pracą, jaką wykonywali w trakcie DRS-u. W DRE przeniesienie doświadczeo z wolontariatu na życie zawodowe nie jest tak silne, jedynie 11% wolontariuszy chce pracowad w tej samej dziedzinie. Największy wpływ na wybór zawodu ma DRS wolontariuszy bez matury. DRS odgrywa dla wielu z nich funkcję przygotowania do zawodu i ułatwia otrzymanie miejsca w szkołach zawodowych8. 5. FINANSOWANIE Większośd organizacji koordynujących finansuje miejsca dla wolontariuszy zarówno ze środków Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży i środków krajów związkowych, jak i tzw. środków własnych. Organizacje koordynujące posiadające ten status na mocy ustawy9 otrzymują dofinansowanie od poszczególnych krajów związkowych jedynie dla swoich oddziałów regionalnych. W roku 2010⁄2011 wolontariat w Niemczech odbywa ok. 40 000 młodych ludzi (z tego 19 400 to miejsca dla wolontariuszy, 6 700 miejsc zajmują młodzi mężczyźni odbywający DRS⁄DRE w miejsce zastępczej służby wojskowej, którzy otrzymali wsparcie Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży10). Stanowi to 65% wszystkich miejsc. Dofinansowanie ze strony ministerstwa federalnego przyznawane jest według schematu sprzed lat, nie uwzględnia wzrostu ilości wolontariuszy i jest ostro krytykowane przez 8 System zdobywania zawodu w Niemczech odbiega znacznie od systemu polskiego. Patrz pkt. 2. 10 Kompetencje tego ministerstwa zbliżone są do kompetencji Polskiego Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. 9 Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 16 organizacje koordynujące. Planowana jest reforma systemu finansowania, mówi się o przyznaniu w przyszłości 100 euro na każde miejsce. Średnio dofinansowanie ze strony Ministerstwa Federalnego stanowi obecnie 10% kosztów miejsca w DRS i 20% kosztów miejsca w DRE. W dużej mierze miejsca w DRS są finansowane przez same placówki, które w większości wypadków pokrywają koszty kieszonkowego, wyżywienia, mieszkania i ubezpieczenia wolontariusza. Częściowo placówki partycypują również w kosztach opieki pedagogicznej sprawowanej przez organizację koordynującą. Ze wspomnianych już wyżej badao wynika, że organizacje koordynujące w 83% korzystają z dofinansowania federalnego, 17% organizacji musi pozyskiwad fundusze gdzie indziej. W przypadku tych 17% organizacji, finanse placówki stanowią 66%, a 44% zaś to środki krajów związkowych. Zdarzają się inne typy finansowania, gdzie pojawiają się środki własne organizacji koordynujących, finansowanie komunalne (do 1%), datki, sponsorzy (nie więcej niż 1% środków) itp.11 Wysokośd kieszonkowego ustala organizacja koordynująca. Ustawodawca określa jedynie, że nie powinno ono przekraczad 6% kwoty określonej w prawie o ubezpieczeniu emerytalnym12. Np. w wytycznych Saksonii o wcielaniu w życie DRS/DRE jako maksymalną wysokośd kieszonkowego podana jest kwota 130 euro. Saksonia wspiera dziś każde miejsce dla wolontariusza w kraju kwotą 150, a za granicą 200 euro. Dodatkowe finansowanie otrzymują organizacje koordynujące proponujące wolontariat o charakterze modelowym, np. o specjalnym, ponadregionalnym znaczeniu lub dla szczególnych grup młodzieży (np. migranci, młodzież, która nie ukooczyła szkoły). Wniosek o dofinansowanie musi byd składany corocznie, najczęściej w pierwszym kwartale na DRS/DRE rozpoczynającym się z reguły we wrześniu danego roku. W wypadku odbywania Dobrowolnego Roku Socjalnego za granicą organizacje koordynujące najczęściej proszą wolontariuszy o pokrycie części kosztów (patrz również pkt 8). 6.KSZTAŁCENIE, OPIEKA PEDAGOGICZNA 11 Ze względu na kompleksowośd finansowania podczas badao statystycznych istniała możliwośd odpowiedzi wielokrotnych. 12 Kwota obliczane jest corocznie, porównywalna z najniższą średnia krajową. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 17 Zgodnie z paragrafem 5 ustęp 2 ustawy o wolontariacie w trakcie trwania DRS organizacja koordynująca jest zobowiązana do zapewnienia wolontariuszowi opieki pedagogicznej oraz co najmniej 25 dni kształceniowych13. Ilośd dni kształceniowych zwiększa się, jeśli DRS trwa dłużej niż 12 miesięcy (co najmniej jeden dzieo na miesiąc). Wolontariusze zobowiązani są do udziału w seminariach, a czas ten jest zaliczany do czasu pracy. Ustawa z 2008 roku wprowadza pojęcie tzw. celów kształceniowych. W ramach DRS wolontariusz powinien pracowad nad ich osiągnięciem zarówno w placówce, jak i w trakcie seminariów. Ustalenie konkretnych form tej pracy leży w gestii organizacji koordynujących. Ważne jednak, by cele te obejmowały rozwój praktycznych umiejętności wolontariusza (zależących od rodzaju placówki) oraz rozwój jego osobowości. Poprzez wprowadzenie pracy nad indywidualnymi celami kształceniowymi ustawodawca ma zamiar podnieśd wśród młodzieży poziom kwalifikacji poszukiwanych na rynku pracy. Wytyczenie celów kształceniowych oraz regularna obserwacja postępów wolontariusza należy do zadao referenta pedagogicznego organizacji koordynującej. Mimo tych wytycznych zakres i intensywnośd opieki pedagogicznej są różnorodne i zależą w dużym stopniu od organizacji koordynującej. Opiekę nad wolontariuszami organizacje te powinny powierzyd osobom, które ukooczyły studia pedagogiczne, najlepiej na kierunku pedagogiki społecznej, przy czym jeden pedagog może byd odpowiedzialny za opiekę nad około czterdziestoma wolontariuszami. W trakcie seminariów jeden pedagog powinien byd odpowiedzialny za dwudziestu wolontariuszy. Ponieważ zachowanie takiego klucza byłoby dla wielu organizacji zbyt dużym ciężarem finansowym, powierzają one często przeprowadzanie seminariów referentom zatrudnianym na umowę zlecenie. Ważnym zadaniem pedagogów organizacji koordynującej jest również regularna hospitacja placówek, przeprowadzanie regularnych rozmów pomiędzy wolontariuszem, mentorem a pedagogiem. Zaleca się, aby referent pedagogiczny przynajmniej raz w roku odwiedził każdą z placówek. Połowa organizacji koordynujących proponuje wolontariuszom, obok obowiązkowych 13 Wyjątki zostały uwzględnione w pkt. 1. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 18 seminariów, udział w dodatkowych seminariach lub kursach Seminaria Zalecane jest przeprowadzenie przynajmniej trzech seminariów: na początku, w trakcie i na zakooczenie trwania wolontariatu. Wolontariusze powinni współtworzyd seminaria zarówno organizacyjnie, jak i merytorycznie. Celem seminariów jest zwiększenie socjalnych, kulturowych i międzykulturowych kompetencji wolontariuszy oraz wzrost poczucia odpowiedzialności młodzieży za społecznośd, w której żyje . Seminaria mają na celu: wymianę doświadczeo pomiędzy wolontariuszami; kształcenie osobowości; dyskusję na aktualne tematy polityczne i społeczne; kształtowanie umiejętności przystosowania społecznego wśród osób różnego pochodzenia, zapatrywao i systemów wartości; wzmacnianie świadomości w kwestii ochrony środowiska; spotkania z reprezentantami różnorodnych zawodów; hospitacje w instytucjach i organizacjach zgodnych z tematyką danego DRS-u; umacnianie przynależności do grupy; zajęcia kreatywne i sportowe. Typowymi tematami poruszanymi w trakcie seminariów są: komunikacja międzyludzka, opieka nad osobami umierającymi, praca z osobami niepełnosprawnymi, etapy rozwoju dzieci, zasady pracy z dziedmi i młodzieżą, zasady pielęgnacji chorych i starszych osób. Organizacje koordynujące związane z poszczególnymi kościołami poruszają w trakcie seminariów oczywiście również tematy religijne i zachęcają do refleksji na temat swojej wiary. Większe organizacje koordynujące wypracowują standardy kształceniowe, które muszą byd zachowane w trakcie seminariów, natomiast małe proponują częściowo wspólne seminaria, aby ograniczyd koszty ich przeprowadzenia. Organizacje koordynujące prowadzą najczęściej kilka grup seminaryjnych, średnio z 26 wolontariuszami. Opieka w placówce Osobą opiekującą się wolontariuszem w placówce jest jeden ze współpracowników, zwany mentorem. Mentor powinien na początku DRS wprowadzid wolontariusza Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 19 w funkcjonowanie placówki, przedstawid mu jego zadania i wdrożyd do pracy. W trakcie odbywania DRS-u mentor jest zobowiązany przeprowadzad z wolontariuszem regularne rozmowy na temat jego umiejętności, postępów w pracy lub ewentualnych niedociągnięd. Na ile to możliwe, powinien byd w stałym kontakcie z wolontariuszem. W sytuacjach konfliktowych jest on również pośrednikiem pomiędzy wolontariuszem a innymi pracownikami lub grupami reprezentowanymi w danej placówce (np. rodzicami). W wypadku problemów kolejną instancją jest osoba kierująca placówką, a następnie pracownik pedagogiczny organizacji koordynującej. Większe organizacje koordynujące prowadzą regularne szkolenia i kursy dla mentorów, np. na temat strategii rozwiązywania konfliktów, udostępniają materiały pomocnicze, organizują spotkania celem wymiany doświadczeo. 7. DOBROWOLNY ROK SOCJALNY I DOBROWOLNY ROK EKOLOGICZNY ZA GRANICĄ Dobrowolny Rok Socjalny i Dobrowolny Rok Ekologiczny można również od roku 1999 odbywad w Europie, a od 2002 na świecie. Szczególny akcent położony jest tu na pracy na rzecz pokoju i pojednania. Również wolontariusze odbywający DRS za granicą są zobowiązani do odbycia minimum pięciu tygodni kształceniowych. W trakcie seminarium przygotowującego wolontariusze uczestniczą w kursach językowych, pracują nad rozszerzeniem swoich kompetencji międzykulturowych oraz otrzymują informacje dotyczące kraju goszczącego. DRS za granicą jest ograniczony do 12 miesięcy. Wolontariusze muszą byd pełnoletni. W porównaniu z wolontariuszami odbywającymi DRS w kraju – na wolontariat za granicą decyduje się stosunkowo wielu maturzystów, stanowią oni 95% wolontariuszy. Organizacje koordynujące DRS i DRE za granicą powinny w ramach akredytacji udowodnid, że posiadają odpowiednie doświadczenie we współpracy z organizacjami zagranicznymi. Zdobycie miejsca w ramach DRS/DRE za granicą jest dużo trudniejsze niż DRS lub DRE w kraju, proces starania się o miejsce jest dłuższy, a kandydaci zapraszani są często na kilkudniowe seminaria, podczas których mają okazję lepszego poznania organizacji prowadzącej oraz celów, jakie jej przyświecają. W trakcie takich seminariów organizacja dokonuje również wyboru kandydatów. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami w roczniku 2004/05 na 1000 Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 20 miejsc proponowanych przez 29 organizacji koordynujących zgłosiło się 4000 kandydatów. Za granicą wolontariusze najczęściej angażują się w opiekę nad osobami z niepełnosprawnością, pracę z dziedmi i młodzieżą, opiekę nad osobami starszymi. Ponieważ koszty wolontariatu za granicą są zdecydowanie wyższe niż wolontariatu w kraju, organizacje prowadzące muszą zadbad o dodatkowe środki. Często fundusze na konkretne projekty udostępniane są przez prywatne organizacje i fundacje. Organizacje koordynujące często proszą wolontariuszy odbywających DRS w innym kraju o pokrycie części kosztów wolontariatu. Pokrycie części kosztów nie jest jednak obligatoryjne i nie powinno byd warunkiem przyznawania miejsc. Najczęściej organizacje koordynujące motywują kandydatów do zbierania datków i darowizn lub organizowaniaę tzw. kół wsparcia. Z danych statystycznych wynika, że organizacje koordynujące korzystają w 60% ze środków federalnych, w 60% ze środków Urzędu ds. Zastępczej Służby Wojskowej, w 15% ze środków krajów związkowych, w 70% ze środków własnych, w 55% ze środków partnerów, w 50% z datków, w 35% ze środków kościelnych, w 25% ze środków wolontariuszy, w 5% ze środków prywatnych fundacji, w 5% ze środków zdobytych w ramach PR14. Jedną z najnowszych form wolontariatu za granicą jest projekt W stronę świata, współfinansowany ze środków Federalnego Ministerstwa ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Jest on odpowiedzią na rosnącą ilośd młodych ludzi chcących się angażowad w krajach rozwijających się. Celem jest pogłębienie zrozumienia dla globalnych procesów i związków pomiędzy instytucjami lub paostwami. Wolontariat ten może trwad od 6 do 24 miesięcy i jest przeznaczony dla młodych ludzi w wieku od 18 do 28 lat. 8.WOLONTARIAT WSZYSTKICH POKOLEŃ Projekt Wolontariat wszystkich pokoleo zaadresowany jest do osób w różnym wieku i z różnorodnymi umiejętnościami, chcących angażowad się socjalnie. Po przeprowadzeniu w roku 2009 projektu modelowego z 46 projektami rząd federalny zdecydował o przedłużeniu go i rozszerzeniu go na całe Niemcy. Celem jest uaktywnienie osób starszych, bezrobotnych i wspólna praca reprezentantów wszystkich grup wiekowych w projektach 14 Ze względu na kompleksowośd finansowania istniała możliwośd odpowiedzi wielokrotnych. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 21 socjalnych. Ustawodawca ma zamiar umożliwid osobom w różnym wieku płynne przejście pomiędzy poszczególnymi fazami życia, okresem bezrobocia a szukaniem nowego zatrudnienia, pracą zawodową a emeryturą, zakooczeniem studiów i rozpoczęciem zatrudnienia. W ramach tej formy wolontariatu wolontariusz w porozumieniu z placówką określa, jak często i jak długo zamierza się angażowad w danej placówce. Czas ten nie może byd krótszy niż 8 godzin tygodniowo przez 6 miesięcy. Wolontariusz ma prawo do ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków oraz OC. W programie dużą rolę pełnią mobilne zespoły doradcze. Ich zadaniem jest szukanie nowych placówek i organizacji, wspieranie organizacji prowadzących oraz komunalnych w trakcie konkretnych projektów dla wolontariuszy lub z ich udziałem, jak również pozyskiwanie nowych wolontariuszy. 9.NIEUREGULOWANY PRAWNIE DOBROWOLNY ROK SOCJALNY Wolontariat może byd również odbywany w instytucjach nieposiadających akredytacji, jako tzw. nieuregulowany prawnie rok socjalny, aczkolwiek formy te nie są szeroko rozpowszechnione. Wadą takiej formy wolontariatu jest nieuregulowana kwestia ubezpieczenia oraz brak pewności co do przedłużenia prawa do zasiłku rodzinnego, renty itp. Często tę formę wolontariatu proponują małe, regionalne placówki, które np. same przejmują zadania organizacji koordynującej, w tym m.in. pełną opiekę pedagogiczną. Ta nieuregulowana forma służby charakteryzuje się większą elastycznością czasową, możliwy jest np. wolontariat kilkutygodniowy. Możliwe jest również połączenie służby w różnych placówkach, a także kompilacja różnych dziedzin, np. sportu i kultury. 10.PR - INFORMACJE NA TEMAT DRS Aktualnie DRS jest dla wielu młodych ludzi w Niemczech oczywistym krokiem następującym po ukooczeniu szkoły. Za dotarcie do młodzieży odpowiedzialne są nie tylko same organizacje koordynujące, ale również rząd federalny i rządy krajów związkowych oraz ich instytucje starające się popularyzowad te formę nieformalnego kształcenia i zdobywania praktycznych doświadczeo. Organizowane są dni informacyjne. O tej możliwości informują doradcy zawodowi i urzędy pracy. Zarówno do Ministerstwa Federalnego, jak i innych wymienionych Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 22 wyżej instytucji można się zwrócid z prośbą o przesłanie list organizacji prowadzących akredytowanych w poszczególnych krajach związkowych. Ministerstwo wydaje corocznie aktualną broszurę informującą o warunkach i możliwościach wolontariatu. Najbardziej popularnym medium jest jednak oczywiście internet, nie ma chyba w Niemczech organizacji koordynującej, która nie posiadałaby własnej strony internetowej. Mimo tego ponad połowa wolontariuszy deklaruje, że dowiedziała się o tej możliwości od przyjaciół lub znajomych, 22% od pracowników urzędu pracy, po 18% od byłych wolontariuszy i w szkole. 11. JAKOŚD W DRS – AGENCJA QUIFD Kontrola jakości odgrywa wyjątkowo ważną rolę w społeczeostwie niemieckim. Dotarła więc również do instytucji socjalnych, od roku 2007 mogą się jej poddad również organizacje koordynujące DRS i DRE. W 2004 roku Fundacja Roberta Boscha i Stowarzyszenie Wspierania Pracy Socjalnej i Pracy z Młodzieżą powołały do życia organizację Quifd, która przyznaje certyfikat jakości organizacjom koordynującym. Celem agencji jest poprawa jakości wolontariatu. Aby osiągnąd ten cel, agencja zachęca organizacje koordynujące do krytycznego spojrzenia na swoją pracę oraz wspiera lub przeprowadza ewaluację. Poprzez wypracowany system certyfikacji sprawdza i kontroluje jakośd poszczególnych organizacji, a jako widoczny znak zachowania standardów przyznaje tzw. pieczęd jakości. Quifd jest platformą wymiany doświadczeo pomiędzy poszczególnymi organizacjami oraz formami i dziedzinami DRS-u. Będąc w ciągłym kontakcie z organizacjami koordynującymi, agencja pracuje nad rozwojem instrumentów sprawdzających jakośd wolontariatu i ich akceptacji. Organizacje koordynujące dysponujące duża ilością placówek dla wolontariuszy same regularnie przeprowadzają, najczęściej w formie ankiet wśród aktualnych lub byłych wolontariuszy, badania, które mają na celu kontrolę jakości. Jednocześnie w celu podniesienia jakości organizowane są spotkania i szkolenia dla mentorów, osób kierujących placówkami, a także referentów pedagogicznych. Poszczególne placówki koordynujące informują, że pracują nad zachowaniem standardów jakości poprzez regularne rozmowy z wolontariuszami i placówkami, ewaluację organizacji z zewnątrz, ankiety, samoocenę, udział w certyfikacji. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 23 12.NIEMIECKO-FRANCUSKI DRS I DRE Od roku 2007 istnieje możliwośd odbywania DRS lub DRE w ramach niemiecko-francuskiego partnerstwa. Podstawą prawną jest wspólna decyzja rządów Niemiec i Francji. Nadrzędnym celem tego projektu jest wzajemne poznanie się i przełamywanie barier pomiędzy młodymi ludźmi z obydwu krajów. Wolontariusz z Francji i wolontariusz z Niemiec tworzą w tym projekcie swego rodzaju tandem i odbywają DRS lub DRE w kraju swojego partnera. W trakcie wolontariatu partnerzy mają ze sobą kontakt i wspólnie biorą udział w seminariach, które prowadzone są w obydwu językach. Doświadczenia, jakie zdobywają wolontariusze, są porównywalne z doświadczeniami zdobywanymi w trakcie DRS zagranicą. Projekt ten wspiera jednak w większym stopniu wymianę pomiędzy organizacjami z regionu przygranicznego, co również przyczynia się do pogłębienia wzajemnego zrozumienia. Program jest koordynowany przez Niemiecko-Francuską Wymianę Młodzieży. 13.DRS I DRE – SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚD Od roku 2011 Niemcy tymczasowo zawieszają obowiązek odbywania służby wojskowej na rzecz dobrowolnej służby wojskowej. Pociąga to za sobą konsekwencje dla młodych mężczyzn, którzy odbywali zastępczą służbę wojskową lub na jej miejsce DRS/DRE. Reforma ta dotknie szczególnie placówki, w których do tej pory pracowali tzw. Zivi15, a było ich ok. 90 tys. rocznie. Rząd federalny planuje w miejsce zastępczej służby wojskowej wprowadzenie Federalnej Służby Wolontariackiej z początkowo 35 tysiącami miejsc. Czas jej trwania planowany jest na okres od 6 a 24 miesięcy, ma ona byd dostępna dla różnych grup wiekowych, nie tylko dla młodzieży, ewentualnie również z elastycznym czasem pracy. Planowane jest dofinansowanie każdego miejsca kwotą 500 euro. 15 Skrót pochodzi od słowa Zivildienst, co w dokładnym tłumaczeniu oznacza służba cywilna. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 24 14. PODSUMOWANIE Niewątpliwie opisany powyżej DRS i DRE z całą paletą form i możliwości działania jest bardzo mocno zakorzeniony w niemieckim systemie socjalnym. Systemie, który z pewnością nie funkcjonuje perfekcyjnie, ale proponuje olbrzymią różnorodnośd zarówno form, jak i instytucji. Organizacyjnie DRS jest powiązany z federalnym systemem Niemiec. Wyniki przeprowadzonych w Niemczech badao jednoznacznie udowadniają, że wolontariat odgrywa ważną rolę zarówno jako forma wydajnego, zgodnego z duchem czasu zaangażowania młodych ludzi na rzecz społeczeostwa, jak i na płaszczyźnie indywidualnej jako szansa osobistego i zawodowego rozwoju, refleksji i orientacji na przyszłośd. Niewątpliwie właśnie to połączenie budzi szczególne zainteresowanie wśród młodzieży. 85% byłych wolontariusz poleciłoby wolontariat swoim rówieśnikom. 76% wolontariuszy po DRS i 69% po DRE twierdzi, że wolontariat miał duży wpływ na ich życie prywatne i odpowiednio 50% i 32% deklaruje, że także na życie zawodowe. Jak wspomniano w punkcie 5, aktualnie w Niemczech 40 tys. młodych ludzi odbywa Dobrowolny Rok Socjalny we wszystkich dostępnych formach: DRS – klasyczny, DRS – kultura, DRS – sport, DRS – ochrona zabytków i jako Dobrowolny Rok Ekologiczny. Nadal nie wszyscy kandydaci mogą otrzymad miejsce, a zainteresowanie tą forma nieformalnego kształcenia rośnie. Nie ulega więc wątpliwości, że ta możliwośd powinna jak najszybciej dotrzed do młodzieży w Polsce. Zalety wolontariatu podkreślają także organizacje koordynujące. Z ich punktu widzenia szczególne znaczenie ma fakt, że poprzez wolontariat młodzieży otwiera się nowe pola aktywności, zwiększa akceptację osób zaangażowanych społecznie, a nawet uznanie dla nich oraz wspiera powstanie nowej kadry w zawodach socjalnych. Wyjątkowo interesującym wydaje się byd projekt wolontariatu niemiecko-francuskiego, który jako projekt modelowy dałby szansę korzystania z niemieckich doświadczeo i stopniowego wprowadzania tego modelu w Polsce. Przy wprowadzeniu i rozpowszechnianiu wolontariatu na uwagę zasługują także wprowadzone w projekcie Wolontariat wszystkich pokoleo mobilne zespoły doradcze. Dobrowolny Rok Socjalny w Niemczech. 25 Jadwiga Günther – historyk, pedagog, jedna z pierwszych polskich wolontariuszek w Niemczech w ramach DRS – zagranica, mentor niemieckich wolontariuszy w Polsce, w latach 2002-2007 pracownik pedagogiczny Inicjatywy Chrześcijan dla Europy, jednej z największych niemieckich organizacji koordynujących, wysyłających niemieckich wolontariuszy do krajów europejskich, odpowiedzialna głównie za wolontariuszy w Rosji i na Ukrainie, od 2008 roku prowadzi jako niezależny referent seminaria dla wolontariuszy odbywających Dobrowolny Rok Socjalny. Pracownia Badao i Innowacji Społecznych „Stocznia” powstała, aby rzetelnie i krytycznie opisywad wyzwania dotyczące życia społecznego w Polsce. W „Stoczni” chcemy opracowywad i upowszechniad innowacyjne rozwiązania, które mogą pomóc sprostad tym wyzwaniom. Szukając takich rozwiązao, podejmujemy działania, koncentrując się na trzech kluczowych zagadnieniach: rozwoju wspólnot lokalnych, innowacji społecznych oraz partycypacji obywatelskiej. Szczególnie ważne w działaniach „Stoczni” jest łączenie perspektyw badaczy akademików i aktywistów społecznych. Łączenie tych dwóch punktów widzenia przenosi się na nasze działania i czyni je dopasowanymi do potrzeb społeczeostwa. Stocznia to nie tylko organizacja realizująca projekty, to środowisko, a także miejsce spotkao, dyskusji, warsztatów, pokazów filmowych i prezentacji projektów. Więcej informacji na stronie: www.stocznia.org.pl www. dobrywolontariat.pl
