Plan rozwoju lokalnego - Starostwo Kościerzyna

Transkrypt

Załącznik
do Uchwały Nr XVIII/ /2004
Rady Powiatu Kościerskiego
z dnia 24 września 2004 r.
PLAN ROZWOJU LOKALNEGO
POWIATU KOŚCIERSKIEGO
2004 - 2008
Kościerzyna sierpień – wrzesień 2004
SPIS TREŚCI
Wstęp ....................................................................................................................................... 5
I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego powiatu kościerskiego ................. 8
II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze objętym wdraŜaniem planu 9
1. Powiat kościerski na tle województwa pomorskiego ....................................................... 9
2. Ogólna charakterystyka powiatu kościerskiego ............................................................... 9
2.1. PołoŜenie ................................................................................................................... 9
2.2. Powierzchnia ............................................................................................................. 10
2.3. Ludność ..................................................................................................................... 10
3. Środowisko przyrodnicze powiatu kościerskiego ............................................................ 10
3.1. Klimat ........................................................................................................................ 10
3.2. Uprawy ...................................................................................................................... 11
3.3. Ukształtowanie terenu ............................................................................................... 12
4. Turystyka i wypoczynek ................................................................................................... 12
5. Zagospodarowanie przestrzenne powiatu kościerskiego................................................... 21
5.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego .................................................... 21
5.1.1. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt .............................................................. 21
5.1.2. Pomniki przyrody ............................................................................................. 22
5.1.3. Rezerwaty przyrody ......................................................................................... 24
5.1.4. Obszar chronionego krajobrazu ....................................................................... 26
5.1.5. Wody powierzchniowe powiatu ...................................................................... 27
5.1.6. Czynniki sprzyjające ochronie wód ................................................................. 27
6. Infrastruktura techniczna w powiecie kościerskim............................................................ 28
6.1. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków ........................................................ 28
6.2. Gospodarka odpadami ............................................................................................... 32
6.3. Ochrona powietrza ..................................................................................................... 35
6.4. Dostępność komunikacyjna ....................................................................................... 36
6.4.1. Długość dróg powiatowych .............................................................................. 37
7. Stan dziedzictwa kulturowego w powiecie kościerskim.................................................... 38
GOSPODARKA ................................................................................................................... 41
1.Charakter i struktura gospodarki powiatu kościerskiego ................................................... 41
STREFA SPOŁECZNA ....................................................................................................... 43
1. Sytuacja demograficzna i społeczna w powiecie kościerskim.......................................... 43
2. Rynek pracy, bezrobocie w powiecie kościerskim............................................................ 44
2
2.1. Bezrobotni według wieku, poziomu wykształcenia i czasu pozostawania bez
pracy ................................................................................................................................ 45
3. Oświata w powiecie kościerskim ..................................................................................... 48
3.1. Rozmieszczenie liczby szkół masowych na terenie powiatu kościerskiego
prowadzonych przez samorządy gminne i powiatowy ................................................... 48
3.2. Edukacja specjalna .................................................................................................. 48
3.3. Zmiany ilościowe i jakościowe w kształceniu młodzieŜy i dorosłych w szkołach
na terenie powiatu kościerskiego .................................................................................... 49
4. Pomoc społeczna w powiecie kościerskim ...................................................................... 50
5. Kultura w powiecie kościerskim ..................................................................................... 53
6. Ochrona zdrowia w powiecie kościerskim ...................................................................... 54
7. Warunki i jakość Ŝycia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa ........................... 55
8. Usługi finansowe w powiecie kościerskim ...................................................................... 59
III. Kierunki rozwoju powiatu kościerskiego i związane z tym zadania polegające na
poprawie sytuacji na jego obszarze .............................................................................. 60
1. Strefa techniczna .............................................................................................................. 60
2. Strefa społeczna ............................................................................................................... 61
2.1. Poprawa sytuacji na rynku pracy .............................................................................. 61
2.2. Problem rozwoju zdrowia i opieki społecznej .......................................................... 62
3. Strefa gospodarcza ........................................................................................................... 64
IV. Realizacja zadań i projektów, powiązania zadań z innymi projektami, oczekiwane
wskaźniki ........................................................................................................................ 65
V. Powiązania projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie powiatu
kościerskiego ....................................................................................................................... 70
VI. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć planu ........................................................................... 71
VII. Plan finansowy na lata 2004 – 2008 ............................................................................... 73
3
VIII. System wdraŜania, sposoby monitorowania ................................................................ 78
IX. Komunikacja społeczna i Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego ....................... 79
Wstęp
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest jednym z
siedmiu programów operacyjnych, które słuŜą realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR)/
Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW) na lata 2004-2006 (NPR/PWW). ZPORR rozwija cele
NPR, określając priorytety i kierunki polityki regionalnej państwa w pierwszym okresie
członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Realizacja tej polityki w ramach ZPORR, będzie
współfinansowana ze środków Funduszy Strukturalnych.
Plan niniejszy opracowany został według wytycznych Zintegrowanego Programu
Rozwoju Regionalnego – Uzupełnienia Programu z dnia 16 kwietnia 2004r. wersja
ostateczna. Przy realizacji zadań Działania 3.1. Obszary wiejskie w Działaniu 3.1. Obszary
4
wiejskie przewidziane są do realizacji projekty, które mają wpływ na zwiększenie
atrakcyjności gospodarczej inwestycyjnej obszaru objętego projektem oraz tworzą warunki
dla wzrostu zatrudnienia. W ramach obu Działań do realizacji przewiduje się projekty
inwestycyjne zlokalizowane na obszarach wiejskich oraz miast do 20.000 mieszkańców
wynikające z Planu Rozwoju Lokalnego.
Rodzaje obszarów kwalifikujących się według załoŜeń w działaniu 3.1.:
- budowa lub modernizacja urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków,
- budowa lub modernizacja urządzeń zaopatrzenia w wodę i poboru wody,
- wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
- poprawa jakości powietrza,
- przeciwdziałanie powodziom,
- budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym
- kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje,
- budowa lub modernizacja lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej.
Według ZPORR-u warunkiem koniecznym do uzyskania dofinansowania w ramach Działania
3.1 jest załączenie do wniosku o dofinansowanie zadania inwestycyjnego Planu Rozwoju
Lokalnego powiatu. W planie tym powinno być ujęte zadanie, o dofinansowanie, którego
ubiega się powiat.
Plan Rozwoju Lokalnego – jest nowoczesnym narzędziem zarządzania. SłuŜy realizacji
polityki programowania rozwoju lokalnego, regionalnego. Obejmuje on analizę i diagnozę
sytuacji
obecnej,
wyznacza wizję rozwoju
samorządu,
opis
planowanych
zadań
inwestycyjnych na lata 2004-2008, plan finansowy na lata 2004-2008.
Przygotowany dokument jest dokumentem rozwojowym. Zakłada się jego cykliczny
monitoring o ocenę realizowanych zadań inwestycyjnych przynajmniej raz w roku.
5
Metodyka pracy
Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem mającym na celu wskazanie istotnych
kierunków rozwoju powiatu kościerskiego.
Przystępując do pracy wykorzystano zapisy obowiązujących dokumentów oraz
informacje i materiały udostępnione przez Urząd Statystyczny i inne wyspecjalizowane
jednostki (m. in. Urząd Pracy, Zarząd Dróg Powiatowych, Powiatowa Państwowa StraŜ
PoŜarna, Komenda Powiatowa Policji, informacje Powszechnego Spisu Ludności, Strategia
Rozwoju Ziemi Kościersko – Zaborskiej, Program Organizacji i Rozwoju Turystyki
Kaszubski Pierścień, Strategia Pomocy Społecznej Powiatu Kościerskiego 2003 – 2015,
Program Działania na rzecz Osób Niepełnosprawnych w powiecie kościerskim 2004 – 2015,
6
Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta Kościerzyna, Wieloletni Plan
Inwestycyjny, Program Ochrony Środowiska powiatu kościerskiego na lata 2004 – 2007 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011, Plan Gospodarki Odpadami). Ich celem
było zdiagnozowanie stopnia rozwoju społeczno – gospodarczego regionu w odniesieniu do
moŜliwości wykorzystania potencjału powiatu. Prace studialne oraz informacje uzyskane ze
wszystkich gmin naszego powiatu pozwoliły na przeprowadzenie analizy mocnych i słabych
stron, a w konsekwencji wskazały moŜliwe i konieczne obszary aktywności prowadzące do
zrównowaŜonego rozwoju powiatu.
Ponadto wykorzystano wyniki spotkań informacyjno – dyskusyjnych z członkami
Rady Powiatu i innymi przedstawicielami instytucji wspierających rozwój naszego regionu.
Spotkania te umoŜliwiły weryfikację danych i przygotowanie harmonogramu planowanych
zadań inwestycyjnych na lata 2004-2008 z odpowiednim zabezpieczeniem finansowym.
Na podstawie analiz tendencji rozwojowych w gospodarce powiatu, województwa
oraz kraju uznano za właściwe opracowanie planu rozwoju regionu nakierowanego na
intensyfikację działań inwestycyjnych, na trwałe zwiększenie konkurencyjności, dbając tym
samym o zrównowaŜony rozwój naszego środowiska.
Materiał ten jest wstępem do długookresowego planowania rozwoju społeczno –
gospodarczego, a tym samym czynnikiem sprzyjającym redukcji strukturalnego bezrobocia i
przeciwdziałaniu marginalizacji obszarów wiejskich.
I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego
Okresy programowania Unii Europejskiej – na lata 2004 – 2006 i 2007 – 2013, narzucają
ramy czasowe realizacji planu, natomiast określone w ZPORR priorytety, wyznaczają obszary
działalności powiatu poddane w tym dokumencie diagnozie. Analizie poddano: sferę
społeczną, gospodarczą, techniczną i finansową.
Przygotowany dokument stanowi – na lata 2004-2008 - wizję rozwoju potencjału
gospodarczego powiatu, który warunkuje wzrost konkurencyjności oraz przeciwdziałanie
dalszej marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu
rozwojowi społecznemu powiatu, jego spójności ekonomiczniej i społecznej oraz integracji z
Unią Europejską.
7
II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze objętym wdraŜaniem planu
ANALIZA
1. Powiat kościerski na tle województwa pomorskiego
Do przeprowadzenia analizy powiatu kościerskiego posłuŜono się danymi zawartymi
w Strategii Rozwoju Ziemi Kościersko - Zaborskiej oraz danymi pochodzącymi z Rocznika
Statystycznego 2003 r.
Liczba ludności w województwie pomorskim (wg stanu na 31.12.2003r.)
Ogółem
2.188.918 osób, w tym:
•
kobiety
1.123.462
•
męŜczyźni 1.065.456
8
Liczba ludności w powiecie: 65. 989 (wg stanu na 31.12.2003r.)
•
kobiety
•
męŜczyźni 32.810
33.179
Powiat kościerski zajmuje 11 miejsce w województwie pomorskim pod względem ludności
(3,01% wszystkich mieszkańców województwa)
2. Ogólna charakterystyka powiatu kościerskiego
2.1. PołoŜenie
•
południowo - środkowa część województwa pomorskiego;
•
część pojezierza kaszubskiego;
•
odległość od Gdańska oraz większych miast województwa:
Kościerzyna – Gdańsk (56 km)
Kościerzyna – Starogard Gdański (51 km),
Kościerzyna – Bytów (35 km),
Kościerzyna – Lębork (70 km),
Kościerzyna – Tczew (66 km),
Kościerzyna – Kartuzy (30 km),
•
Połączenie kolejowe z Gdynią; Chojnicami oraz przez Wierzchucin z Bydgoszczą
•
Odległość do lotniska Gdańsk – Rębiechowo ok. 51 km;
•
Odległość od planowanej autostrady A-1 ok. 60 km.
Powiat kościerski od północy sąsiaduje z powiatem kartuskim, od północnego
zachodu z powiatem bytowskim, od południowego zachodu z powiatem chojnickim, od
południowego wschodu z powiatem starogardzkim i od północnego wschodu z powiatem
gdańskim.
2.2. Powierzchnia
Powierzchnia powiatu wynosi 1.165,85 km², co stanowi 6,4% ogólnej powierzchni
województwa pomorskiego. Powiat kościerski zajmuje 8 miejsce w województwie
pomorskim pod względem wielkości.
9
Charakterystyka gruntów powiatu kościerskiego:
Powierzchnia ogółem
1.165,85 km²
1.
Obszar zalesiony
43,39%
2.
Powierzchnia uŜytków rolnych
42,50%
3.
Obszar wód
4,70%
2.3. Ludność
Liczba ludności w powiecie: 65.989 (wg stanu na 31.12.2003r.) W porównaniu do
roku 1999 liczba mieszkańców nieznacznie się zwiększyła. Obserwuje się mały, ale ciągły
przyrost naturalny. W powiecie wśród mieszkańców na 100 męŜczyzn przypada 101 kobiet.
Powiat kościerski zajmuje 11 miejsce w województwie pomorskim pod względem
ludności (3,01% wszystkich mieszkańców województwa).
Większość ludności powiatu etnicznie stanowią osoby wiąŜące swoje korzenie z
tutejszą Ziemią i tradycją Kaszubską.
3. Środowisko przyrodnicze powiatu kościerskiego
3.1. Klimat
Klimat powiatu charakteryzuje się duŜą zmiennością stanów pogodowych, dość
surowymi warunkami termicznymi (średnia temp. lipca wynosi 16ºC, a stycznia –1ºC), duŜą
liczbą dni pochmurnych i mglistych, częstymi i obfitymi opadami atmosferycznymi (średnio
ok. 660 mm rocznie), późną wiosną, krótkim latem, długą przewaŜnie pogodną jesienią i
obfitą w opady zimą.
Średnia temperatura dla okresu letniego wynosi 13,2 oC, natomiast dla okresu zimowego
2,2 oC. Roczna średnia temperatura wynosi 7,7 oC
Analiza warunków termicznych wskazuje na wzrost średniej rocznej temperatury w ciągu 30lecia o około 0,8 oC. Wzrosła takŜe suma opadów rocznych o około 10%.
Ogólny wzrost średniej temperatury oraz zwiększanie sumy opadów rocznych moŜe mieć
wpływ na zanikanie elementów kontynentalnych zbiorowisk roślinnych i przechodzenie ich w
zbiorowisko suboceaniczne.
Lato trwa 76 dni, zima natomiast 105 dni (pokrywa śnieŜna utrzymuje się przez 90 dni).
Okres wegetacji jest stosunkowo krótki i wynosi 200 – 210 dni.
3.2. Uprawy
10
Ogółem powierzchnia uŜytków rolnych stanowi 42,5% powierzchni powiatu
kościerskiego. Region naszego powiatu jest zaliczany do regionu o średniej przydatności
rolniczej, występują tu głównie grunty orne V i VI klasy.
Na terenie powiatu kościerskiego występują głównie złoŜa kruszywa naturalnego oraz kredy
jeziornej.
Struktura uŜytków rolnych jest następująca:
•
grunty orne
- 38.190 ha
•
łąki trwałe
- 5.886 ha
•
pastwiska trwałe
- 4.211 ha
•
grunty rolne zabudowane
- 1.317 ha
•
grunty pod stawami
-
336 ha
•
grunty pod rowami
-
282 ha
Grupy obszarowe uŜytków rolnych – ogółem 60.908 ha
do 1 ha
- 811
od 1 do 2 ha
- 1.491
od 2 do 5 ha
- 3.477
od 5 do 10
ha
- 8.365
od 10 do 15 ha
- 14.463
15 ha i więcej
- 32.300
Na terenie powiatu kościerskiego znajduje się kilka gospodarstw rolnych posiadających atest
gospodarstwa ekologicznego. Łączna ich powierzchnia wynosi 14,82 ha.
3.3. Ukształtowanie terenu
Na bardzo urozmaiconą polodowcową rzeźbę terenu składają się charakterystyczne
ukształtowane formy: pagórki i wzgórza czołowomorenowe, faliste powierzchnie moreny
dennej tworzące wysoczyzny, długie ciągi rynien polodowcowych, równiny sandrowe, kemy
(moreny martwego lodu) i wytopiska. Całość stanowi obraz procesów geomorfologicznych
zachodzących w plejstocenie.
Moreny czołowe tworzą ciągi wzgórz i pagórków układające się zgodnie z fazami cofania się
lądolodu.
Cechą charakterystyczną są liczne zagłębienia terenu, których większość powstała po
ustąpieniu lądolodu na skutek wytapiania się martwego lodu, często wypełniane jeziorami
11
zwanymi wytopiskowymi, a niektóre zajęte przez torfowiska.
4. Turystyka i wypoczynek
Naturalne, nieskaŜone środowisko, czyste powietrze, spokój, swoisty mikroklimat
leśno – jeziorny, obfitość grzybów i jagód w lasach, brak uciąŜliwych zakładów
produkcyjnych gwarantuje wspaniałe moŜliwości wypoczynkowe i rekreacyjne na terenie
powiatu kościerskiego. W powiecie znaleźć moŜna mnóstwo jezior, stwarzających dogodne
warunki do wędkowania i wypoczynku.
Korzystając z bogactwa środowiska naturalnego powiatu, turyści mogą spędzić czas
urlopowy w gospodarstwach agroturystycznych, których jest ponad 70 na jego terenie, a takŜe
z licznych pensjonatów, ośrodków wypoczynkowych, moteli i hoteli, rozmieszczonych na
całym obszarze. Ponadto powiat posiada bogatą historię, a na jego terenie znajduje się wiele
zabytków historycznych.
Baza noclegowa w powiecie kościerskim:
Turystyka
Miasto
K-na
Gmina
Dziemiany
Liczba
7
12
obiektów
nocleg.
Źródło: opracowanie własne
Gmina
Karsin
Gmina
K-na
Gmina
Liniewo
Gmina
Lipusz
31
54
6
4
Gmina
Nowa
Karczma
6
Gmina
Stara
Kiszewa
7
Atrakcje turystyczne gmin powiatu kościerskiego
MIASTO KOŚCIERZYNA
Powierzchnia miasta – 1.538 ha
Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione – 76 ha
Wody– 72 ha
Grunty orne – 629 ha
Ludność – 23.218 osób
Miasto
Kościerzyna
jest
centrum
społecznym,
gospodarczym,
kulturalnym
i
administracyjnym powiatu kościerskiego. Wraz z oddalonymi o 34 kilometry Kartuzami
dzieli takŜe godne miano centrum turystycznego, kulturalnego i rekreacyjnego tzw.
Szwajcarii Kaszubskiej. Jako miasto liczy sobie 600 lat. Jednak ślady cmentarzyska z
grobami skrzynkowymi świadczą o jej prehistorycznym rodowodzie. Pierwsza pisana
wzmianka o osadzie Costerina pochodzi z dokumentu księcia pomorskiego Mściwoja II z
12
1284 r. Jak z historii miasta wynika, obok siebie Ŝyli i mieszkali Polacy, Niemcy i śydzi.
Mobilizowało to do manifestowania swojej odrębności, rozwoju szkolnictwa narodowego,
kultywowania swojej religii i folkloru. To poczucie polskości, a zarazem kulturalnej
odrębności pozostało tak silne, iŜ do dnia dzisiejszego Kościerzacy słyną z manifestowania
swoich korzeni i wiary ojców. To tu koncentrowało się Ŝycie społeczno – kulturalne. Na
terenie miasta i okolic Kościerzyny działali i tworzyli m.in. dr Aleksander Majkowski, Izydor
Gulgowski czy Franciszek Sędzicki.
Do dziś Kościerzyna zachowała swe znaczenie i charakter. Jest jednym z waŜniejszych
centrów gospodarczych, kulturalnych i turystycznych na Kaszubach, stanowi takŜe miejsce
kultu religijnego ze względu na występowanie dwóch sanktuariów. Tu działa Skansen
Parowozownia, Ekspozycja Muzealna Polskiego Czerwone KrzyŜa oraz Ekspozycja muzealna
„Kościerzyna i ziemia kościerska”. Stąd najbliŜej jest na Jarmark Wdzydzki, czy do Muzeum
Hymnu Narodowego w Będominie. Tu działa Kościerzyna to pręŜnie rozwijający się ośrodek
gospodarczy. W ostatnich latach nastąpił znaczny przyrost niewielkich podmiotów
gospodarczych w róŜnych gałęziach, m.in. w produkcji, handlu i usługach. PręŜnie rozwija się
takŜe budownictwo mieszkaniowe, szkolnictwo i turystyka. Dumą mieszkańców jest
najnowocześniejszy na Pomorzu Szpital Specjalistyczny.
GMINA KOŚCIERZYNA
Powierzchnia gminy – 31.015 ha
Lasy – 14.695 ha
Wody – 1.781 ha
Grunty orne – 9.140
Pierwsze ślady osadnictwa na terenie gminy Kościerzyna pochodzą z epoki brązu (1800-750
lat p.n.e.). Wzmianki w źródłach pisanych pochodzą z XIII w.
Gmina Kościerzyna jest największą gminą powiatu kościerskiego. PołoŜona jest na terenie
Szwajcarii Kaszubskiej i Borów Tucholskich. W gminie krzyŜują się szlaki komunikacyjne:
drogi relacji Gdańsk, Gdynia – Chojnice, Toruń – Słupsk oraz linie kolejowe: Gdynia –
Bydgoszcz, Gdynia – Chojnice. Gospodarka ma charakter rolniczo – turystyczny. Ze względu
na swoje połoŜenie gmina Kościerzyna uznawana jest za jeden z najpiękniejszych i
najbardziej atrakcyjnych turystycznie regionów Polski. Malowniczo przeplatające się lasy,
pola, łąki i jeziora, urozmaicona rzeźba terenu, urocze doliny rzeczne, czyste powietrze, cisza
i spokój są wymarzonym miejscem wypoczynku. Tradycja i kultura kaszubska zachwyca swą
13
odrębnością. Znajdują się tu doskonałe warunki do uprawiania turystyki aktywnej: wędrówek
pieszych, przejaŜdŜek konnych i rowerowych, kajakarstwa, Ŝeglarstwa, wędkarstwa. Przez
gminę przebiegają trzy szlaki regionalne: „Kaszubski”, „Kamiennych Kręgów” i „Wdzydzki”
o łącznej długości 64 km. Rozwojowi turystyki konnej sprzyja wzrastająca kaŜdego roku
liczba stadnin w rejonie Kościerzyny. Kajakarze znajdą tu 80 km szlaków wodnych i liczne
jeziora, których w gminie Kościerzyna jest ponad 60. Sześć z nich zajmuje powierzchnię
ponad 100 ha, największe jest Jez. Wdzydze zwane „Kaszubskim Morzem”, które wraz ze
swymi ramionami (Radolne, Jeleń i Gołuń) zajmuje powierzchnię 1.430 ha. Większość jezior
znajduje się w pierwszej klasie czystości, pozostałe w drugiej.
Największą atrakcją turystyczną gminy jest najstarszy na ziemiach polskich skansen –
Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach
Kiszewskich.
GMINA LIPUSZ
Lasy – 7.389 ha
Wody – 422 ha
Grunty orne –1.682 ha
Gmina Lipusz jest jedną z najstarszych gmin w województwie pomorskim, w 1998 roku
obchodziła 600 - lecie swego istnienia. Pod względem obszarowym natomiast Lipusz jest
jedną z najmniejszych gmin w województwie. Gmina Lipusz usytuowana jest w środkowo południowej części województwa pomorskiego. Południowo - wschodni fragment gminy
znajduje się w granicach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Przez Lipusz przepływa rzeka
Czarna Woda (Wda), która bierze początek z jeziora Wieckiego we wsi Śluza. Rzeka jest
szlakiem wodnym dla turystyki kajakowej. Jeziora w gminie są w większości
przepływowymi, co stanowi podstawę czystości wód. DuŜa ilość lasów i wód przy
jednoczesnym braku przemysłu mają wpływ na wyjątkowo czyste powietrze, co jest podstawą
atrakcyjności gminy pod względem turystycznym. Baza turystyczna gminy to: pole
namiotowe, kąpielisko nad jeziorem DuŜe Skrzynki, szereg miejsc postojowych w lasach,
korty tenisowe, stadion sportowy oraz prywatne domki letniskowe i tereny w planie
zagospodarowania przestrzennego przeznaczone pod zabudowę letniskową. Na terenie gminy
znajdują się obiekty zabytkowe, tj. kościół katolicki, kościół poewangelicki, w którym
urządzono stałą ekspozycję eksponatów muzealnych "Muzeum Gospodarstwa Wiejskiego",
14
młyn wodny, pomniki przyrody: sosna Tuszkowska Matka, grupa trzech dębów w Płocicach,
dwa dęby i lipa w Papierni, kamień „diabelski" w Płocicznie.
GMINA DZIEMIANY
Lasy – 7.272 ha
Wody – 969 ha
Grunty orne – 2.366 ha
Dziemiany to duŜa wieś letniskowa połoŜona nad jeziorem Rzuno. Najstarszą wsią gminy,
o której pierwsze wzmianki pojawiły się juŜ w 1209 r., jest Raduń. Natomiast historia samej
wsi Dziemiany – obecnie siedziby gminy, sięga roku 1570. Gmina Dziemiany połoŜona jest
przy szlaku komunikacyjnym Chojnice – Gdańsk. Gmina Dziemiany ma charakter rolniczo –
turystyczny. Najciekawsze pod względem turystycznym zakątki gminy, znajdują się
w połoŜonym na wschód Wdzydzkim Parku Krajobrazowym, który zajmuje prawie połowę
obszaru gminy Dziemiany. Największą atrakcją dziemiańskiej części Parku Krajobrazowego
jest zespół jezior (Cheb, Słupino, Słupinko, Radolne, Schodno). Na zachód od Dziemian leŜy
szereg mniejszych, śródleśnych jezior. Wśród nich
najbardziej malowniczym jest jez.
Dywańskie przylegające do wsi Dywan. Czyste jeziora, obfite w ryby i ptactwo wodne, lasy
oraz nieskaŜone środowisko naturalne sprzyjają odpoczynkowi i rekreacji oraz turystyce
pieszej, wodnej i rowerowej.
GMINA KARSIN
Lasy – 8.391 ha
Wody – 944 ha
Grunty orne – 4.603
Gmina Karsin jest jedną z największych gmin powiatu kościerskiego. Krajobraz gminy
tworzy pagórkowata równina z duŜymi obszarami leśnymi. Gmina stanowi integralną część
tzw. Ziemi Zaborskiej. Pierwsze wzmianki o miejscowościach gminy pochodzą z czasów
krzyŜackich (XIV w.). Podstawowymi kierunkami rozwojowymi gminy Karsin są turystyka,
przetwórstwo rolno-spoŜywcze, przemysł drzewny i rolnictwo. Szczególnie w ostatnich latach
moŜna zauwaŜyć, Ŝe znacząco wzrasta liczba podmiotów prowadzących działalność związaną
właśnie z turystyką. Gmina Karsin m.in. ze względu na swe połoŜenie i liczne atrakcje, jest od
15
dawna odwiedzana przez licznych turystów. Brak przemysłu, piękne jeziora, m.in. Jez.
Wdzydzkie i Wielewskie, liczne lasy to rzeczywiste atuty, które doceniają przybywający do
Karsina i okolic goście. Na infrastrukturę turystyczną gminy składają się ośrodki
wypoczynkowe, liczne kwatery prywatne oraz osiedla domków letniskowych. Zadawalająca
jest utrzymująca się tendencja podwyŜszania standardu bazy noclegowej, co gwarantuje jej
rozwój i daje solidne podstawy na przyszłość. Największą atrakcją turystyczną, jak równieŜ
miejscem waŜnym ze względu na religijny charakter, jest Kalwaria Wielewska. Wiele to stara
osada połoŜona nad Jez. Wielewskim, u szczytu Białej Góry. Z historią Wiela splatają się
dzieje dwóch wybitnych twórców kaszubskich: poety Hieronima Derdowskiego i pieśniarz
Wincentego Rogali, dla których ta stara kaszubska wieś była miejscem urodzenia.
GMINA STARA KISZEWA
Lasy – 9.060 ha
Wody – 728 ha
Gmina Stara Kiszewa połoŜona jest na pograniczu Kaszub i Kociewia, przy szlaku
komunikacyjnym Słupsk - Grudziądz. Część południowa znajduje się w strefie chronionego
krajobrazu Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, Borów Tucholskich i rzeki Wierzycy, a
część północna w strefie pięciu jezior Polaszkowskich.
Krajobraz gminy Stara Kiszewa, podobnie jak innych gmin powiatu kościerskiego, naleŜy do
najbardziej malowniczych na Pomorzu. Pofałdowane tereny z rynnowymi nieckami jezior
stwarzają idealne warunki dla rozwoju turystyki pieszej, a takŜe Ŝeglarstwa i kajakarstwa.
Okolice Starej Kiszewy to prawdziwy raj dla wędkarzy i myśliwych. O nieskaŜonym
miejscowym środowisku świadczą między innymi: rezerwat ptaków błotnych i roślinności
bagiennej nad jeziorem Krąg we wsi Konarzyny, dwa parki krajobrazowe oraz szereg
zabytków przyrody nie opodal wsi Chwarzenko, Góra i Stary Bukowiec. W związku z
brakiem przemysłu cięŜkiego oraz większych przedsiębiorstw, teren gminy jest szczególnie
atrakcyjny dla turysty szukającego spokoju w leśnej głuszy. Gmina posiada następujące
propozycje dla turystów: zwiedzanie zabytków przyrody i architektury, moŜliwość
uprawiania wędkarstwa nad licznymi i czystymi jeziorami, uprawianie jazdy i turystyki
konnej, agroturyzm wraz z pakietami usług, moŜliwość korzystania ze szlaków turystycznych.
16
Gmina Stara Kiszewa otwarta jest na inwestorów. Dysponuje terenami pod budowę moteli,
zajazdów, ośrodków wczasowych, pól golfowych i małych zakładów przemysłowych. Istnieje
takŜe moŜliwość turystycznego zagospodarowania okolicznych jezior i obszarów połoŜonych
nad rzeką Wierzycą (przystanie).
GMINA LINIEWO
Lasy – 2.504 ha
Wody – 401 ha
Gmina Liniewo leŜy na pograniczu Kaszub i Kociewia. Liniewo jest gminą rolniczą, która
rozwija się turystycznie. Coraz lepiej rozwiązywane problemy ochrony środowiska, a takŜe
urozmaicony krajobraz (13 jezior o łącznej powierzchni ok. 300 ha i piękna dolina rzeki
Wietcisa) tworzą warunki do rozwoju sportu, rekreacj i wypoczynku. Szczególnie atrakcyjną
pod względem turystycznym jest miejscowość Garczyn połoŜona nad jeziorem DuŜym.
Archeolodzy datują osadnictwo w rejonie tej wsi na 1.400 - 1.100 r. p.n.e., a ślady osady
znajdują się na wzniesieniu zwanym KsięŜą Górą . W Garczynie znajduje się największa
w
Polsce farmy strusi afrykańskich. W tej miejscowości znajduje się takŜe zabytkowy kościół z
XVI w. z ołtarzem i figurką Matki Boskiej z XIV w. oraz zabytek archeologiczny – grodzisko
wczesnośredniowieczne. Gmina posiada warunki i tereny, które moŜna przeznaczyć do
rozwoju rzemiosła i turystyki.
GMINA NOWA KARCZMA
Lasy – 2.016 ha
Wody – 174 ha
Gmina Nowa Karczma jest gminą
rolniczą. Odznacza się wysokim rolniczym
wykorzystaniem gruntów. Przez teren gminy przebiegają dwa istotne szlaki komunikacyjne.
Pierwszy łączy Gdańsk z Chojnicami, drugi Starogard Gdański z Kartuzami. Ukształtowanie
terenu, obecność licznych jezior i lasów, tak charakterystyczne dla Pojezierza Kaszubskiego,
sprzyja uprawianiu turystyki pieszej, rowerowej oraz wodnej. Uwagę turystów przyciągnąć
17
mogą walory przyrodnicze i kulturowe, do których zaliczają się rzeka Wierzyca i jej dopływ
Leniwka, grodziska, pomniki przyrody, miejsca martyrologii, budowle sakralne w Grabowie,
Rekownicy i Nowym Barkoczynie. Jednak największą atrakcją w gminie Nowa Karczma jest
XVIII wieczny dworek w Będominie, w którym urodził się twórca hymnu narodowego Józef
Wybicki. Obecnie mieści się w nim jedyne na świecie Muzeum Hymnu Narodowego.
Muzeum prezentuje dwie wystawy stałe. Pierwsza z nich, obok Ŝycia i działalności publicznej
Józefa Wybickiego, pokazuje okoliczności powstania „Mazurka Dąbrowskiego’ oraz wnętrze
dworu szlacheckiego z XVIII i początku XIX wieku. Druga wystawa prezentuje rolę
„Mazurka Dąbrowskiego” w utrzymaniu świadomości narodowej Polaków i walkach o
odzyskanie utraconej państwowości począwszy od XIX wieku po okres II wojny światowej.
Identyfikacja problemów związanych z turystyką na terenie powiatu kościerskiego:
•
zły stan dróg,
•
brak zintegrowanej oferty turystycznej,
•
słaba infrastruktura turystyczna,
•
niezadowalający poziom bezpieczeństwa,
•
zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego.
Do głównych zadań przyczyniających się do poprawy sytuacji turystycznej w powiecie
naleŜą:
•
wyznaczanie szlaków turystycznych,
•
promowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych powiatu,
•
wyznaczanie miejsc stałego wypoczynku,
•
wyznaczanie terenów na działalność turystyczną,
•
większej ilości pojemników na odpady, likwidację dzikich wysypisk, co wpłynie na
poprawę warunków estetyczno – higienicznych,
•
promocja róŜnych form turystyki na obszarze powiatu,
•
zainteresowanie turystyką aktywną i kwalifikowaną.
Proponowane tematy projektów:
Kaszubski Pierścień to Program Organizacji i Rozwoju Infrastruktury Turystycznej
18
podjęty przez pięć powiatów kaszubskich: bytowski, chojnicki, kartuski, kościerski i
lęborski, a koordynowany przez Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby. Składa się na niego
ponad 30 projektów (w tym kilka inwestycyjnych), które w realizacji będą wspomagane przez
środki z funduszy europejskich oraz krajowych źródeł finansowania. Głównym celem
„Kaszubskiego Pierścienia” jest poszerzenie oferty turystycznej regionu, stworzenie
warunków dla współpracy podmiotów gospodarczych i samorządowych, promocja kultury
regionalnej i lokalnej toŜsamości oraz upowszechniane róŜnych form turystyki aktywnej.
Program będzie aktywizował lokalną gospodarkę wykorzystując posiadane zasoby i potencjał
turystyczny Kaszub Jeziornych, a więc i Szwajcarii Kaszubskiej.
1. Bramy Kaszubskiego Pierścienia (współpraca 5 powiatów)
Projekt związany ze stworzeniem (budowa lub adaptacja) 16 centrów informacji turystycznej
i obsługi ruchu turystycznego. Miejsca lokalizacji bram KP wytypowano w oparciu o
strukturę funkcjonalno – przestrzenną KP.
W obiekcie pełniącym funkcję bramy powinny być realizowane następujące zadania: centrum
informacji turystycznej, centrum obsługi ruchu turystycznego, oraz punkt publicznego
dostępu do Internetu.
2. Skarby Kaszubskiej Kuchni
Kuchnia regionalna to jeden z najbardziej unikatowych i wyjątkowych elementów
dziedzictwa kulturowego kaŜdego regionu.
Jedną z najciekawszych na mapie kulinarnej Polski, jest kuchnia kaszubska. Nie ma turysty,
który nie interesowałby się wyjątkowym smakiem i zapachem odwiedzanego miejsca.
Szlak kuchni regionalnych to propozycja połączenia miejsc, w których serwuje się potrawy o
wyjątkowych walorach kulinarnych w powiązaniu z organizowanymi imprezami tego samego
typu.
Dobra promocja obecnie funkcjonujących imprez i miejsc, dałoby juŜ dziś świetne efekty.
3. Ośrodek patriotyczno – historyczny w Powiatowym Centrum MłodzieŜy w Garczynie
(„Lekcja historii o Kaszubach”, „W zaułkach patriotyzmu narodowego”)
Celem projektu jest stworzenie miejsca – bazy wypadowej dla duŜych grup zorganizowanych
(młodzieŜy, harcerzy, skautów itp.), miejsca idealnego dla szkoleń lub kursów
przygotowawczych do olimpiad np. historycznych, patriotycznych itp.
19
4. Szlak turystyczny im. J. Wybickiego (Bieg Mazurka)
Celem projektu jest wyeksponowanie waŜnych dla narodu polskiego miejsc patriotycznych
związanych z osobą Józefa Wybickiego, autora Mazurka Dąbrowskiego. Miejsca te oprócz
fascynatów historii narodu mogłyby przyciągać takŜe dzieci i młodzieŜ szkolną w ramach
lekcji historii.
5. Turystyka pielgrzymkowa – ośrodek kultu religijnego we Wielu
Bogactwem powiatów wchodzących w skład Kaszubskiego Pierścienia są bardzo dobrze
zachowane zabytki, wśród nich liczne kapliczki i kościoły nawet sprzed kilkuset lat. Dlatego
teŜ celem projektu jest stworzenie szlaku tzw. turystyki pielgrzymkowej, na którym
potencjalny turysta czy teŜ pielgrzym odwiedziłby wszystkie waŜne miejsca ze względu na
charakter religijny.
6. Ośrodek sportów lotniczych w Borsku
Celem niniejszego projektu jest zagospodarowanie terenu byłego lotniska wojskowego w
Borsku jako centrum sportów lotniczych wykorzystującego „lotnicze” tradycje miejsca oraz
wszelkie walory wynikające z połoŜenia w najatrakcyjniejszym rejonie pojezierza
kaszubskiego.
7. Pomorskie Centrum Rehabilitacji w Kościerzynie
Celem projektu jest wzrost atrakcyjności turystycznej regionu i wydłuŜenie sezonu
turystycznego, a przez to takŜe wzrost gospodarczy regionu i zmniejszenie bezrobocia.
Istotnym elementem projektu jest budowa Kaszubskiego Centrum Sportowo – Rekreacyjnego
Centralnego Ośrodka Szkolenia Sportowego w Kościerzynie składającego się z kompleksu
basenów, w tym równieŜ do nurkowania.
8. Turystyka aktywna (szlak kolejowy „Transkassubia”, szlak kolejowy „Costerina”,
szlak kolejowy Kaszubskie Retro)
Celem projektu jest uruchomienie turystycznych linii kolejowych na obszarze całego
Kaszubskiego Pierścienia, dzięki czemu turysta poznałby piękno Kaszub z okien
zabytkowego wagonu.
20
9. Szlakiem zielonych szkół – osobliwości przyrody i świata zwierząt
Projekt ma znaczenie przyrodniczo – dydaktyczne. Tworzony jest z myślą o ekoturystach i
młodzieŜy, która dzięki zielonym szkołom, poznając przyrodę, moŜe odpoczywać w
nieskazitelnie czystym środowisku, z dala od zgiełku miast i osiągnięć cywilizacji.
5. Zagospodarowanie przestrzenne powiatu kościerskiego
5.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego
5.1.1. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
Najlepiej znaną formą ochrony przyrody jest ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.
Często zdarza się, Ŝe jest ona lekcewaŜona wobec waŜniejszych problemów gospodarczych.
Niepokojącym staje się fakt gwałtownie postępującego wymierania dzikich gatunków roślin i
zwierząt na świecie, w tym w wysokim stopniu w Europie. W latach osiemdziesiątych
wyraŜono uzasadnione obawy, Ŝe do końca stulecia na kuli ziemskiej zostanie wytępionych
od pół miliona do miliona gatunków. Ochrona gatunkowa zabezpiecza przed bezpośrednim
naruszeniem i zniszczeniem.
JednakŜe gatunki roślin i zwierząt są zagroŜone takŜe szkodliwymi zmianami w
środowisku przyrodniczym. Dlatego bardzo waŜny jest obowiązek zachowania warunków
siedliskowych, gwarantujących byt roślinom i zwierzętom chronionym. Wszystkie gatunki
prawnie chronione naleŜą do najbardziej zagroŜonych wyginięciem. WiąŜe się to najczęściej z
zagroŜeniami siedlisk, w których one występują. W takich przypadkach bardzo waŜne jest
zabezpieczenie całych ekosystemów, co wymaga tworzenia rezerwatów, bądź innych
powierzchni prawnie chronionych.
Najlepszą metodą wzmocnienia ochrony gatunkowej jest zastosowanie ochrony
powierzchniowej stanowisk w formie rezerwatów lub przynajmniej uŜytków ekologicznych.
Takie uzgodnienia winny być zawarte w regionalnych planach zagospodarowania
przestrzennego w wyniku inwentaryzacji przyrodniczej gmin, wymaganej przepisami o
ochronie środowiska przed opracowaniem planów regionalnych.
Powiat kościerski charakteryzuje się bogactwem form rzeźby, kontrastem krajobrazowym
wywołanym obecnością licznych głęboko wciętych rynien jezior, otoczonych lasami oraz
bogactwem i róŜnorodnością walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Z ogólnej
powierzchni powiatu kościerskiego, wynoszącej 116.585,00 ha, 63.889,10 ha stanowią
powierzchnie objęte róŜnymi formami ochrony przyrody (parki krajobrazowe, obszary
chronionego krajobrazu wraz z otulinami), co stanowi 54,8% ogólnej powierzchni całego
powiatu. W odniesieniu do poszczególnych gmin powiatu procentowy udział powierzchni
21
objętych róŜnymi formami ochrony przyrody w stosunku do ogólnej powierzchni gmin
przedstawia się następująco:
•
Gmina Dziemiany
– 97,90%
•
Gmina Karsin
– 51,20%
•
Gmina Kościerzyna
– 39,90%
•
Miasto Kościerzyna
– 0,20%
•
Gmina Liniewo
– 31,60%
•
Gmina Lipusz
– 99,90%
•
Gmina Nowa Karczma
– 18,40%
•
Gmina Stara Kiszewa
– 66,30%
5.1.2. Pomniki przyrody
Pomniki przyrody są najczęściej spotykaną formą indywidualnej ochrony przyrody
oŜywionej i nieoŜywionej. Najczęściej są to pojedyncze stare drzewa, aleje, głazy narzutowe,
źródła i inne unikatowe obiekty. W powiecie kościerskim jest wiele pomników przyrody
oŜywionej i nieoŜywionej, do których zaliczyć moŜna przede wszystkim niezliczoną ilość
sędziwych drzew. Wśród pomnikowych drzew liściastych na terenie powiatu przewaŜają stare
dęby osiągające obwód pnia nawet ponad 5 m.
Źródło: Program Ochrony Środowiska powiatu kościerskiego na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2008 – 2011
22
Źródło: Program Ochrony Środowiska powiatu kościerskiego na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2008 - 2011
5.1.3. Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody dotychczas utworzone w granicach powiatu są obiektami
chronionymi szatę roślinną leśną i torfowiskową (walory florystyczne i fitocenotyczne).
Część wyróŜniona jest ze względów krajobrazowych.
W powiecie kościerskim znajduje się kilkanaście rezerwatów przyrody istniejących i
postulowanych, a takŜe obszarów chronionego krajobrazu.
Między innymi stwierdzono tu szereg rzadkich i chronionych gatunków roślin, jak storczyki
(krwisty, szerokolistny i plamisty), rosiczki (długolistna, okrągłolistna i pośrednia), lobelia
wodna, porybin jeziorny, widłaki (wroniec, jałowcowaty, torfowy), porosty (płucnica
islandzka, brodaczki). Występują tu równieŜ liczne gatunki ptaków rzadkich i chronionych,
m. in. tracz długodzioby, tracz nurogęś, łabędź (czarnodzioby, krzykliwy, niemy), perkoza,
myszołów, kanie, jastrzębie, bieliki, sowy (puchacze, uszate). W lasach występuje populacja
parzystokopnych (jeleń europejski, sarna, łoś, daniel i dzik). Liczna jest tez populacja bobra i
wydry. Warte odnotowania jest występowanie w Jeziorach Wdzydzkich endemicznej
odmiany troci jeziornej, zwanej trocią wdzydzką.
23
Na terenie powiatu kościerskiego znajdują się obszary szczególnie cenne przyrodniczo z
punktu widzenia walorów szaty roślinnej oraz występujących zwierząt. NaleŜą do nich:
1. Wdzydzki Park Krajobrazowy – połoŜony jest w północnej części Borów Tucholskich i
obejmuje zespół jezior Wdzydzkich wraz z ich otoczeniem. W większości jest to obszar
równiny sandrowej porośnięty przez borowe zbiorowiska leśne z mozaikowo występującymi
torfowiskami wysokimi i przejściowymi. Na terenie parku występuje ponad 600 gatunków
roślin naczyniowych, w tym liczne objęte ochroną gatunkową m.in. storczyki: krwisty,
szerokolistny i plamisty, rosiczki, lobelia jeziorna i poryblin jeziorny, widłaki i liczne porosty.
Fauna na terenie WPK jest bogata i zróŜnicowana, występują tu m.in.: bobry, wydry, wiele
gatunków ptaków – orzeł bielik, dudek, puchacz, sowa uszatka, myszołów i tracz
długodzioby.
2. Kaszubski Park Krajobrazowy – środowisko przyrodnicze KPK reprezentuje zestaw cech
typowych dla obszarów młodoglacjalnych, do których naleŜą genetyczne i morfometryczne
urozmaicenie rzeźby terenu, połączony z duŜą róŜnorodnością zbiorowisk roślinnych.
Występuje tu wiele rzadkich gatunków chronionych, najstarsze z nich to relikty glacjalne,
m.in. Ŝurawina błotna, baŜyna czarna, wierzba borówkolistna, turzyca strunowa i skalnica
torfowiskowa. Występują tu sarny, dziki, jelenie, sporadycznie łosie, borsuki, jenoty, piŜmaki,
kuny leśne i łasice, około 170 gatunków ptaków, w tym 120 gniazdujących, np. czapla siwa,
Ŝuraw, brodziec samotny, orzechówka, gągoł, orzeł bielik, myszołów, krogulec, jastrząb
gołębiarz i rybołów.
3. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wierzycy – w dolinie rzeki występują
urozmaicone płaty zbiorowisk leśnych – łęgów, grądów, buczyn i innych. Zbiorowiska leśne
wykazują na zboczach doliny interesujące zróŜnicowanie związane z odstopniowaniem
troficznym i wilgotnościowym, postępującym od dna doliny ku wierzchowinie. Na dnie
doliny obecne są torfowiska niskie i przejściowe, zajęte przez ziołorośla, łąki i szuwary.
Bogactwo roślinności doliny dają takŜe zespoły murawowe i wrzosowiskowe oraz róŜnorodne
fitocenozy segetalne i ruderalne.
4. Obszar Chronionego Krajobrazu Bory Tucholskie – obejmuje równiny sandrowe
urozmaicone jeziorami wytopiskowymi i rynnowymi. Oś hydrograficzną obszaru stanowi
rzeka Wda, płynąca wąską doliną, silnie meandrująca, tworząca piaszczyste łachy i bystrza.
Wśród lasów przewaŜają bory mieszane i świeŜe.
5. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wietcisy – obejmuje głęboko wciętą dolinę
meandrującej Wietcisy, o łącznej powierzchni 3352 ha, zawierającą nawierzchniowe
kompleksy leśne oraz nieźle zachowane zbiorowiska łąkowe i ziołoroślowe na dnie doliny.
24
6. Lipuski Obszar Chronionego Krajobrazu – połoŜony w zachodniej części gminy Lipusz,
zajmuje powierzchni_ 1122,62 ha. Tworzy go rozbudowany układ płytkich rynien zaj_tych
przez liczne jeziora, w otoczeniu których występuje falista wierzchowina wysoczyzny
morenowej z licznymi kompleksami leśnymi.
7. Szarlocki Obszar Chronionego Krajobrazu – połoŜony na południowy zachód od
Kościerzyny o powierzchni 2584,96 ha.
8. Polaszkowski Obszar Chronionego Krajobrazu – połoŜony na terenie gmin: Liniewo,
Kościerzyna i Stara Kiszewa, o powierzchni 2448 ha. Znajduje się tu zespół malowniczo
połoŜonych rynien jeziornych, połączonych rzeką Małą Wierzycą. W otoczeniu przewaŜa
falista wierzchowina morenowa. Na terenie Polaszkowskiego OChK występuje kilka
kompleksów leśnych zdominowanych przez buczyny i grądy.
9. Gowidliński Obszar Chronionego Krajobrazu – połoŜony na terenie powiatu kartuskiego
(13549 ha) i powiatu kościerskiego (1178 ha). Obszar o młodoglacjalnym krajobrazie wzgórz
morenowych i rozległych równin sandrowych. Jest tu kilka znacznych powierzchniowo jezior
rynnowych, m.in. jezioro Mausz i Jezioro Gowidlińskie. Występują tu odcinki źródliskowe i
przełomy Słupi oraz lasy bukowe i bukowo-dębowe na wysoczyźnie morenowej w części
północnej i bory mieszane oraz świeŜe na sandrach w części południowej. Licznie występują
torfowiska i jeziora.
10. Przywidzki Obszar Chronionego Krajobrazu – połoŜony na terenie powiatów: gdańsk
(10182 ha), kartuzy (706 ha), kościerzyna (20 ha). Obszar o silnie urozmaiconej rzeźbie
terenu z rynnami jeziornymi, wzgórzami morenowymi i licznymi jeziorami. Głęboka dolina
Reknicy – dopływ Raduni. DuŜy kompleks leśny z przewagą buczyn i grądów.
11. Rezerwat Strzelnica (utworzony w 1980 r., pow. 3,55 ha). Rezerwat leśny, chroni
fragment lasu mieszanego o cechach naturalnych ze skupieniem pomnikowych dębów z
okazałymi bukami, sosnami i in. Znajduje się w granicach miasta Kościerzyna i jest miejscem
rekreacji dla jego mieszkańców.
12. Rezerwat Czapliniec w Wierzysku (utworzony w 1980 r., pow. 10,47 ha). Rezerwat ptasi,
chroni kolonię czapli siwej nad jeziorem KsiąŜe. Obejmuje fragment boru mieszanego i
kwaśnej buczyny w wieku ok. 200 lat.
13. Rezerwat Brzęczek (utworzony w 1983 r., pow. 25,49 ha). Rezerwat leśny, obejmuje
ochroną zbiorowiska Ŝyznej i kwaśnej buczyny pomorskiej z okazałym 150-letnim
drzewostanem. Są tu stanowiska rzadkich i chronionych roślin naczyniowych.
25
14. Rezerwat Orle nad Jeziorem DuŜym (utworzony w 1963 r., pow. 1,70 ha). Rezerwat leśny
chroniący grupę 200-letnich dębów na siedlisku grądu nad brzegiem jeziora DuŜego.
Przedmiot ochrony jest prawdopodobnie pochodzenia antropogenicznego.
15. Rezerwat Krwawe Doły (utworzony w 1996 r., pow. 13,02 ha). Rezerwat leśny, obejmuje
fragment boru świeŜego z około 130-letnim drzewostanem i licznymi drzewami o wymiarach
pomnikowych. Miejsce występowania szeregu rzadkich gatunków chronionych porostów.
Znajduje się w granicach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, w płn. części Borów
Tucholskich, na płd. od jeziora Chądzie, na terenie Leśnictwa Cięgardło (Nadleśnictwo
Kościerzyna)
5.1.4.Obszary chronionego krajobrazu
Ustawowo obszary chronione obejmują wyróŜniające się tereny o róŜnych typach
ekosystemów, w których powinno się zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej
systemów przyrodniczych. Są to tereny szczególnie atrakcyjne przyrodniczo, pełniące
głównie funkcje turystyczno – wypoczynkowe, dlatego teŜ są one adoptowane przez
rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej, zarówno dla krótkiego wypoczynku
weekendowego, jak i urlopowego (stacjonarnego).
Idea
tworzenia
obszarów
chronionych
winna
być
włączona
w
program
wielkopowierzchniowej ochrony przyrody. Wymaga to określonych działań podejmowanych
przez gminy, by utrzymać zdrowe środowisko zarówno dla ludzi, jak i dla przyrody.
5.1.5. Wody powierzchniowe powiatu
Powiat Kościerski posiada duŜe zasoby wód podziemnych i znaczące zasoby wodne w
postaci jezior i rzek. Na terenie powiatu kościerskiego zlokalizowane są zlewnie trzech rzek:
Wierzycy, Wdy oraz Brdy. Ogólna powierzchnia wód przepływowych zlokalizowanych na
terenie powiatu wynosi 4.711 ha, co stanowi 4,0% całkowitej powierzchni powiatu, natomiast
powierzchnia wód stojących wynosi 780 ha, co stanowi 0,7% powierzchni powiatu.
Największą atrakcją krajobrazu regionu jest ponad 200 malowniczych jezior z
licznymi zatokami, półwyspami, wyspami, w większości otoczonych lasami. Jezioro
Wdzydze jest wśród nich najpiękniejsze. To największe i najgłębsze jezioro na Pojezierzu
Kaszubskim (1.445ha; ok. 70 m głębokości) zwane Kaszubskim Morzem. Stanowi ciekawy
układ kilku mniejszych jezior – dwie przecinające się rynny tworzące kształt krzyŜa o bardzo
urozmaiconej linii brzegowej, a wysokość jezior sięga nawet 10 m. Łączna długość ramion
jeziora rozpostartych na wsch i zach. wynosi ok. 9 km, z pn na pd ramiona ciągną się na
długość ponad 11 km. Ramię wschodnie nosi nazwę Gołuń ( powierzchnia 321 ha, długość 6
26
km, szerokość 1 km), zachodnie – Radolne ( długość 3 km, szerokość 0,7 km; tu od północy
wpływa do Wdzydz rzeka wda), pd – Wielka Woda ( główna część jeziora Wdzydze, długość
8 km, szerokość 3 km; ta część zespołu wodnego osiąga największą głębokość ok. 70 m), pn –
Jelenie ( pow. 74 ha, długość 2,8 km, szerokość 0,5 km). Wyjątkowość tego zbiornika, jak i
lasów
go
otaczających
została
objęta
ochroną
w
ramach
Wdzydzkiego
Parku
Krajobrazowego. Na jeziorze znajduje się 9 wysp, z których największa – Wielki Ostrów nad
Wielką wodą – ma 3 km długości.
Wody powierzchniowe to największy atut powiatu kościerskiego.
5.1.6. Czynniki sprzyjające ochronie wód
ObniŜenie ilości odprowadzanych zanieczyszczeń do tzw. „odbiorników naturalnych”
wpłynęło w duŜej mierze na poprawę jakości wód wielu rzek powiatu. Przyczyniły się do tego
w duŜej mierze rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków, ograniczenie stosowania w
rolnictwie duŜych dawek nawozów sztucznych, spadek ilości hodowli bezściółkowych
produkujących znaczne ilości gnojowicy, brak rolnictwa wielkotowarowego. Ograniczenie
niekorzystnych czynników spowodowało obniŜenie obciąŜenia wód i gleb metalami cięŜkimi,
substancjami biogennymi. W celu zachowania tych tendencji naleŜy podjąć wszelkie
działania mające na celu ograniczenie zrzutu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych i
obszarowych.
Z drugiej jednak strony rozwój przemysłu rolno spoŜywczego nastawionego na chów zwierząt
rzeźnych i przetwórstwa mięsnego, a takŜe rozwój budownictwa jednorodzinnego jak i
rekreacyjnego bez zabezpieczenia odprowadzanie ścieków do systemu kanalizacji sanitarnej,
wpływa negatywnie na stan wód powierzchniowych.
Identyfikacja problemów dotyczących ochrony środowiska naturalnego:
-
niska świadomość ekologiczna, brak wykształconych postaw ekologicznych,
-
problem dzikich wysypisk śmieci,
-
rozwijający się przemysł rolno – spoŜywczy, budownictwo mieszkaniowe i
rekreacyjne i jego zwiększone zapotrzebowanie na wodę, co wiąŜe się z zwiększoną
ilością powstających ścieków,
Zadania powiatu prowadzące do poprawy środowiska naturalnego:
-
ograniczanie odprowadzania ścieków zanieczyszczających wodę,
-
tworzenie zachęt sprzyjających rozwojowi rolnictwa ekologicznego i propagowanie
27
wśród rolników „kodeksu dobrej praktyki rolniczej”,
-
zalesianie przestrzeni rolniczo nieprzydatnych,
-
wspieranie akcji zakładania płyt obornikowych i zbiorników bezodpływowych.
6. Infrastruktura techniczna w powiecie kościerskim
6.1 Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków
Powiat kościerski leŜy w obszarze o bogatej sieci hydrograficznej, posiada duŜe zasoby
wód podziemnych i znaczące zasoby wodne w postaci jezior i rzek. Na terenie powiatu
kościerskiego zlokalizowane są zlewnie trzech rzek: Wierzycy, Wdy oraz Brdy. Ogólna
powierzchnia wód przepływowych zlokalizowanych na terenie powiatu wynosi 4711 ha, co
stanowi 4,0% całkowitej jego powierzchni, natomiast powierzchnia wód stojących wynosi 780 ha,
co stanowi 0,7% powierzchni powiatu.
Mieszkańcy powiatu kościerskiego zaopatrywani są w wodę z ujęć głębinowych
(wody podziemne).
Na terenie powiatu znajdują się następuje wiejskie/miejskie ujęcia wody:
-
Gmina Dziemiany - Dziemiany, Kalisz, Piechowice, Schodno
-
Gmina Karsin - Karsin, Kliczkowy, Dąbrowa
-
Gmina Kościerzyna - Wdzydz, Wąglikowice, Grzybowo, Łubiana, Gostomie,
Skorzewo, Cząstkowo, Kłobuczyno, Wielki Klincz, Mały Klincz, Nowy Klincz
-
Miasto Kościerzyna - Kościerzyna
-
Gmina Liniewo - Liniewo, Lubieszyn, Wysin, Chrósty Wysińskie, Stary Wiec,
Garczyn, Orle
-
Gmina Lipusz - Tuszkowy, Lipuska Huta, Gostomko
-
Gmina Nowa Karczma - Nowa Karczma, Grabowo Kościerskie, Grabówko, Liniewko,
Szatarpy, Szpon
-
Gmina Stara Kiszewa - Chwarzno, Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Nowe Polaszki,
Dolne Maliki, Kobyle
Na terenie powiatu kościerskiego, podobnie jak i w województwie pomorskim
stwierdza się znaczny spadek zuŜycia wody. Przyczynami tego zjawiska są m in.: zmiany w
technologii produkcji na mniej wodochłonne, stosowanie obiegów zamkniętych w przemyśle,
a takŜe bardziej racjonalne gospodarowanie wodą zarówno przez odbiorców zbiorowych, jak
teŜ indywidualnych.
Z uwagi na niski odsetek ludności korzystającej z wodociągów w niektórych gminach, będą
28
podejmowane działania obejmujące budowę, rozbudowę i modernizację wodociągów na tych
terenach, w pierwszej kolejności w tych gminach, gdzie z wodociągu korzysta mniej niŜ 50%
ludności.
Z dokumentacji prowadzonej przez Powiatowego Państwowego Inspektora Sanitarnego w
Kościerzynie wynika, Ŝe na terenie miasta Kościerzyna istnieje 5 ujęć wody podziemnej, z
których woda wykorzystywana jest na potrzeby socjalno-bytowe i technologiczne, z czego 1
charakteryzuje się złym stanem sanitarno-technicznym, stanowi to 20% w stosunku do
wszystkich istniejących na terenie miasta ujęć. Na terenie gmin powiatu kościerskiego
stwierdzono istnienie 125 studni, z czego w przypadku 55 studni stwierdzono ich zły stan. W
ogólnej liczbie istniejących ujęć wodnych stanowi to 44%. Główną przyczyną złego stanu jest
brak stacji uzdatniania wody lub odpowiednich urządzeń do ich uzdatniania.
W ramach realizacji planu w zakresie zaopatrzenia w wodę przewiduje się:
1. Poprawę zaopatrzenia w wodę mieszkańców gmin poprzez:
a) budowę sieci wodociągowej na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminach: Kościerzyna,
Karsin, Nowa Karczma, Liniewo, Lipusz, Dziemiany, Stara Kiszewa,
b) modernizację systemu wodociągowego na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminach:
Karsin, Nowa Karczma, Liniewo, Stara Kiszewa,
c) modernizację zakładowej sieci wodociągowej.
2. Budowę ujęć wody na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminie Stara Kiszewa.
3. Modernizację i rozbudowę istniejących ujęć wody na terenie miasta Kościerzyna oraz w
gminach: Kościerzyna, Karsin, Nowa Karczma, Liniewo, Lipusz, Dziemiany, Stara Kiszewa
oraz stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jakości wody do picia do standardów UE.
4. Modernizację zakładowych ujęć wody.
5. Likwidację ujęć wody w gminach: Nowa Karczma, Liniewo i Stara Kiszewa.
6. Likwidację nieczynnych otworów studziennych na terenie miasta Kościerzyna oraz w
gminach: Nowa Karczma i Liniewo.
7. Stworzenie bazy danych i systemu wymiany informacji z zakresu gospodarki wodnej na
obszarze powiatu kościerskiego.
8. Opracowanie programu likwidacji nieczynnych ujęć wody (wdroŜenie systemu wymiany
informacji oraz realizacja innych prac związanych m.in. z weryfikacją pozwoleń
wodnoprawnych).
29
Strategia działania powiatu ma na celu zapewnienie skutecznej ochrony wód przed
zanieczyszczeniem. NajwaŜniejsze wymagania wynikające z Dyrektywy rady 91/271/EEC to
obowiązek wyposaŜenia w sieci kanalizacyjne dla ścieków komunalnych zakończonych
oczyszczalniami ścieków do końca 2015 roku. Działanie to jest o tyle waŜne, Ŝe w obecnym
stanie procentowy udział mieszkańców korzystających ze zbiorczej sieci kanalizacyjnej
wynosi około 42,28 %.
W powiecie kościerskim poziom wyposaŜenia w infrastrukturę techniczną w zakresie
gospodarki ściekami komunalnymi jest zróŜnicowany. Najwięcej tj. 92,9% mieszkańców
Miasta Kościerzyna korzysta z sieci kanalizacyjnej. Natomiast stopień skanalizowania
poszczególnych gmin jest znacznie niŜszy i przedstawia się następująco:
Gmina Kościerzyna
- 28,8%
Gmina Dziemiany
- 32,9%
Gmina Karsin
- 4,0%
Gmina Liniewo
- 25,0%
Gmina Lipusz
- 0,01%
Gmina Nowa Karczma
- 16,8%
Gmina Stara Kiszewa
- 7,0%
Jak wynika z powyŜszego stopień skanalizowania gmin jest bardzo niski. Taki stan wpływa
negatywnie na środowisko, poniewaŜ ścieki przedostają się przez nieszczelne zbiorniki
(szamba) do gleby i wód lub są wywoŜone na „dzikie” wylewiska.
Na terenie powiatu kościerskiego funkcjonują następujące komunalne oczyszczalnie
ścieków:
Gmina Dziemiany
-
oczyszczalnia w Dziemianach-Parowie
oczyszczalnia w Kaliszu
oczyszczalnia w Schodnie
Gmina Karsin
-
oczyszczalnia dla DPS i wsi Cisewie
Gmina Kościerzyna
-
oczyszczalnia weWdzydzach Kiszewskich
oczyszczalnia w Łubianie
oczyszczalnia w Wielkim Klinczu
Miasto Kościerzyna
-
oczyszczalnia w Kościerzynie
Gmina Liniewo
-
oczyszczalnia w Orlu
Gmina Lipusz
-
oczyszczalnia Sebiofikon w Lipuszu
30
Gmina Nowa Karczma
Gmina Stara Kiszewa
-
oczyszczalnia w Lubaniu
-
oczyszczalnia w Nowej Karczmie
-
oczyszczalnia Stara Kiszewa
W ramach realizacji planu gospodarki ściekowej przewiduje się:
1. Budowę sieci kanalizacyjnej na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminach: Kościerzyna,
Karsin, Nowa Karczma, Liniewo, Lipusz, Dziemiany, Stara Kiszewa.
2. Modernizację sieci kanalizacyjnej na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminach: Nowa
Karczma i Liniewo.
3. Budowę wiejskich oczyszczalni ścieków w gminach: Karsin, Kościerzyna, Nowa Karczma,
Liniewo i Lipusz.
4. Modernizację oczyszczalni ścieków na terenie miasta Kościerzyna oraz w gminach:
Kościerzyna, Nowa Karczma, Liniewo.
5. Likwidację oczyszczalni ścieków w gminie Lipusz.
6. Budowę, modernizację i likwidację zakładowych oczyszczalni ścieków.
7. Likwidację lokalnych zbiorników bezodpływowych i przyłącze do sieci kanalizacyjnej.
8. Budowę zbiorników na gnojowicę.
6.2. Gospodarka odpadami
Z danych opublikowanych w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa
pomorskiego wynika, Ŝe na terenie powiatu kościerskiego wytworzono w 2000 roku 11.699,5
ton odpadów komunalnych, co stanowi ok. 1,9% wszystkich odpadów wytwarzanych w
województwie pomorskim. Średnią ilość odpadów w powiecie kościerskim szacuje się na
176,9 kg/mieszkańca/rok. Zorganizowany system zbiórki odpadów komunalnych obejmuje
większość mieszkańców powiatu kościerskiego. W Kościerzynie ponad 90 % mieszkańców
korzysta z usług firm wywozowych. Sytuacja gorzej przedstawia się w gminach wiejskich
zwłaszcza charakteryzujących się znacznym rozproszeniem zabudowy. Większość odpadów
komunalnych zbierana jest przez firmy specjalistyczne dysponujące odpowiednimi środkami
do prowadzenia tego typu działalności. Największymi firmami działającymi na terenie
powiatu kościerskiego są:
- „ABC” Zdzisław Bonkowski, ul. Przemysłowa 10, Kościerzyna
31
- „SITA Kościerzyna” Sp. z o. o., ul. 8 Marca 41, Kościerzyna
Gromadzenie odpadów odbywa się w pojemnikach o pojemności 110, 240 i 1.100 dm3
oraz w kontenerach o pojemności 4.000 dm3. WciąŜ podstawowym sposobem
zagospodarowania odpadów komunalnych jest ich unieszkodliwianie poprzez składowanie.
Selektywna zbiórka odpadów obejmuje niewielką liczbę mieszkańców i została jak dotąd
wprowadzona tylko w mieście Kościerzyna oraz w trzech gminach wiejskich: Kościerzyna,
Liniewo i Nowa Karczma. Na obszarze objętym selektywną zbiórką odpadów komunalnych
funkcjonuje system trójpojemnikowy. W ramach selektywnej zbiórki odpadów zbierane są
następujące surowce wtórne:
- szkło,
- papier,
- tworzywa sztuczne.
Ilość zebranych w 2002 r. odpadów z selektywnej zbiórki szacuje się na ok. 720 m3. Firma
„ABC” czyni starania, aby selektywną zbiórką odpadów objąć równieŜ klientów
indywidualnych. W tym celu wyposaŜa się właścicieli nieruchomości w dodatkowy pojemnik
w kolorze Ŝółtym słuŜący wyłącznie do gromadzenia surowców wtórnych, głównie odpadów
opakowaniowych takich jak butelki PET, folie, puszki aluminiowe, papier i kartony. Odpady
z selektywnej zbiórki od klientów indywidualnych odbierane są zwykle raz w miesiącu,
natomiast zestawy trójpojemnikowe opróŜniane są w zaleŜności od potrzeb (jeden, dwa razy
w miesiącu). Zebrane odpady po oczyszczeniu podlegają dalszej segregacji:
- opakowania z tworzyw sztucznych tzw. PET oraz szkło segregowane są wg kolorów,
- papier rozdzielany jest na twardy i miękki.
Posegregowane i popakowane odpady przekazywane są innym posiadaczom odpadów w celu
poddania ich procesom odzysku w instalacjach znajdujących się poza obszarem powiatu
kościerskiego.
Wszystkie wytwarzane na obszarze objętym opracowaniem niesegregowane odpady
komunalne deponowane są na składowiskach odpadów zlokalizowanych na terenie powiatu.
W powiecie kościerskim funkcjonują cztery składowiska odpadów komunalnych:
- składowisko odpadów komunalnych w Gostomiu,
- gminne składowisko odpadów komunalnych w Liniewskich Górach,
- gminne składowisko odpadów komunalnych w Osowie,
- gminne składowisko odpadów w Dziemianach,
na których w 2002 r. zdeponowano łącznie ok. 15,5 tys. ton odpadów.
32
Wszystkie składowiska na terenie powiatu wymagają modernizacji i doposaŜenia w
niezbędne do ich funkcjonowania urządzenia, w celu spełnienia wszystkich wymagań
wynikających z aktualnie obowiązujących przepisów z zakresu ochrony środowiska.
Ilość odpadów przemysłowych wytworzonych na terenie powiatu kościerskiego w
roku 2001 wynosiła 4,2 tys. Mg, w tym wykorzystano 2,9 tys. ton odpadów, a
unieszkodliwiono 1,3 tys. ton (wg danych GUS). PowyŜsze dane nie obejmują odpadów
wytwarzanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Do najczęściej występujących na
terenie powiatu grup odpadów zaliczyć naleŜy:
- odpady z rolnictwa i przetwórstwa Ŝywności,
- odpady z przetwórstwa drewna,
- odpady z procesów termicznych,
- oleje odpadowe,
- odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej,
- odpady medyczne i weterynaryjne,
- odpady z oczyszczalni ścieków,
- zuŜyte pojazdy oraz odpady z demontaŜu, przeglądu i konserwacji pojazdów,
- odpady urządzeń elektrycznych,
- baterie i akumulatory.
Odpady przemysłowe wytworzone na terenie powiatu kościerskiego poddawane są w
większości odzyskowi lub unieszkodliwianiu w instalacjach zlokalizowanych poza obszarem
powiatu. Niemniej jednak na terenie powiatu znajdują się równieŜ instalacje do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów z sektora gospodarczego, pochodzących takŜe spoza powiatu, w
tym dwa składowiska odpadów przemysłowych:
-
składowisko odpadów poprodukcyjnych Zakładów Porcelany Stołowej LUBIANA
S.A. w Łubianie,
-
kwatera na zuŜyte ścierniwo Unigrit (produkowane na bazie ŜuŜli pomiedziowych)
na terenie składowiska odpadów w Gostomiu.
oraz spalarnia odpadów medycznych przy Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie.
W zakresie odzysku odpadów działalność prowadzą następujące firmy:
1. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. „Wodociągi Kościerskie” –
produkcja preparatu do kondycjonowania gruntów o nazwie BIOCAL z
komunalnych osadów ściekowych pochodzących z oczyszczalni ścieków w
Kościerzynie.
33
2. Przedsiębiorstwo Produkcyjne „UNIBUD” Sp. z o. o. w Wielkim Klinczu –
demontaŜ zuŜytych automatów do gier losowych, sprowadzanych z Niemiec, w
celu ponownego wykorzystania znajdujących się w nich urządzeń elektrycznych i
elektronicznych.
3. „UNITRADE” Sp. z o. o. z Gdańska – produkcja ścierniwa o nazwie handlowej
UNIGRIT z odpadowego ŜuŜla pomiedziowego w Zakładzie Produkcyjnym w
Łubianie oraz produkcja kruszywa drogowego o nazwie UNIGRAV ze zuŜytego
ścierniwa pomiedziowego w Gostomiu.
Identyfikacja problemów związanych z odpadami:
-
niska świadomość ekologiczna,
-
problem dzikich wysypisk,
-
brak aktualnej bazy danych o wszystkich ilościach i rodzajach powstających odpadów
na terenie powiatu
-
brak zintegrowanego systemu postępowania zarówno z odpadami komunalnymi jak i
produkcyjnymi, opartego na metodach ich unieszkodliwiania odpowiednich dla
poszczególnych odpadów a nie opartego o miejsca ich powstawania.
-
brak systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych opartej na segregacji u źródła
-
problem zagospodarowania osadów ściekowych
Zadania mające na celu poprawę sytuacji w gospodarce odpadami:
-
wprowadzenie segregacji odpadów,
-
zwiększenie świadomości ekologicznej
-
wprowadzenie programu odzysku surowców wtórnych z odpadów komunalnych wraz
z programem selektywnej zbiórki u źródła
-
podniesienie estetyki i czystości terenów poprzez zwiększenie ilości pojemników,
szczególnie na odpady segregowane
-
doposaŜenie przedsiębiorstw zajmujących się zbieraniem i utylizacją odpadów
komunalnych w odpowiedni sprzęt (pojemniki, kosze, kontenery, samochody do
przewozu odpadów)
-
aktualizacja powiatowej bazy danych na temat ilości wytwarzanych i zbieranych
odpadów i sposobu postępowania z nimi
34
-
prowadzenie akcji edukacyjnych odnoszących się do postępowania z odpadami oraz
zalecanych metod ich unieszkodliwiania
-
utworzenie dla społeczeństwa Powiatowego Centrum Informacji i Edukacji
Ekologicznej
6.3. Ochrona powietrza
Ochrona powietrza w mieście jest bardzo trudnym do rozwiązania problemem.
Kościerzyna z uwagi na swe niekorzystne połoŜenie w dolinie ma tendencje do gromadzenia
na swym terenie róŜnego rodzaju substancji powstających w procesie spalania. Modernizacja
miejskiego systemu ciepłowniczego przyniosła korzystne zmiany, lecz konieczne są dalsze
systematyczne działania. W ostatnich latach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych
norm.
Na terenie powiatu kościerskiego, na stan jakości powietrza atmosferycznego ma
wpływ emisja zanieczyszczeń pochodzących z:
- procesów energetycznego spalania paliw (pył, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu),
- środków transportu (węglowodory, tlenek węgla, pył, ołów),
- procesów produkcyjnych (węglowodory i ich pochodne).
Analizując wyniki pomiarów emisji przeprowadzonych przez Wojewódzkiego
Inspektora Ochrony Środowiska w Gdańsku w 2001 roku moŜna stwierdzić, Ŝe w ostatnich
latach stan jakości powietrza w powiecie kościerskim uległ poprawie.
Głównym źródłem dwutlenku siarki na terenie powiatu jest energetyka. Nie notuje się
przekroczeń stęŜeń dopuszczalnych, a stęŜenia średnioroczne plasują się znacznie poniŜej
dopuszczalnej wartości i zaleŜą głównie od sposobu pozyskiwania energii cieplnej. WyŜszy
poziom zanieczyszczenia powietrza notuje się w okresie grzewczym.
Do zakładów emitujących największe ilości zanieczyszczeń naleŜy zaliczyć:
· spalarnię odpadów niebezpiecznych przy Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie,
· KOSPEC Zakład Energetyki Cieplnej w Kościerzynie,
· Zakłady Mięsne S.A. w Kościerzynie,
· Zakłady Porcelany Stołowej LUBIANA S.A. w Łubianie,
· Kościerskie Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe UNIBUD Sp. z o.o. w Wielkim
Klinczu.
Identyfikacja problemów związanych z ochrona powietrza:
- problem niskiej emisji
35
- słabo rozwinięta sieć gazowa
- małe zastosowanie alternatywnych źródeł energii
Zadania mające na celu poprawę ochrony powietrza:
1. Ograniczenie ruchu pojazdów w centrum miasta Kościerzyna.
2. Budowę obwodnicy wokół miasta Kościerzyna.
3. Ograniczenie zbędnego ruchu pojazdów wysokotonaŜowych na terenie miasta Kościerzyna.
4. Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej: budowa nowych tras rowerowych.
5. Modernizacja układów technologicznych w ciepłowniach, w tym wprowadzanie
nowoczesnych technik spalania.
6. Realizacja centralnych źródeł ciepła w gminach w oparciu o wykorzystanie biomasy oraz
skojarzenie układów cieplnych i elektrycznych.
7. Modernizacja i budowa systemów cieplnych, w tym przyłączanie do sieci c.o. nowych
odbiorców.
8. Wspieranie przedsięwzięć dotyczących korzystania z ekologicznych źródeł energii w
gospodarstwach indywidualnych.
6.4. Dostępność komunikacyjna
Podstawą dla prawidłowego funkcjonowania transportu jest odpowiednia sieć dróg
kolejowych i kołowych, częstotliwość połączeń kolejowych i autobusowych utrzymywanych
z innymi miastami. Istotną rolę pod względem turystycznym odgrywają równieŜ parkingi.
Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia moŜliwości
rozwoju.
Obsługę komunikacyjną Powiatu Kościerskiego zapewnia system dróg o znaczeniu
regionalnym, powiatowym i lokalnym.
Infrastruktura drogowa w powiecie jest dobrze rozwinięta. Przez jego teren przebiega jedna
tranzytowa droga krajowa o długości około 30,793 km.
Sieć dróg uzupełniają:
a) Drogi wojewódzkie (około 110,072 km)
-
nr 214
– 38,905 km,
-
nr 221
– 20,296 km,
-
nr 224
– 20,912 km,
-
nr 226
– 7,832 km,
-
nr 235
– 22,134 km.
36
b) Drogi powiatowe (około 248 km).
Długość dróg powiatowych w poszczególnych gminach przedstawia poniŜsze zestawienie:
6.4.1. Długość dróg powiatowych w rozbiciu na gminy i stan nawierzchni w km.
Lp
Gmina
ogółem
DROGI ZAMIEJSKIE
DROGI MIEJSKIE
naw.
naw
naw
ogółem naw.
naw
naw
twarda gruntowa gruntowa
twarda gruntowa gruntowa
ulepszona nieulepszona
ulepszona nieulepszona
12,6
0
6,6
0
0
0
0
31,3
3,5
0
0
0
0
0
45,7
12,8
2,1
0
0
0
0
0
0
0
8,4
7,9
0,5
0
19,2
Dziemiany
34,8
Karsin
60,6
Kościerzyna
0
Kościerzyna
– miasto
33,4
30,1
2,3
1
0
0
0
5
Liniewo
14,2
14,2
0
0
0
0
0
6
Lipusz
16,2
16,2
0
0
0
0
0
7
Nowa
Karczma
61,6
48,7
10,1
2,8
0
0
0
8
Stara
Kiszewa
powiat
240
198,8
28,7
12,5
8,4
7,9
0,5
razem
Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Kościerzynie – Raport o drogach powiatowych z 2003r.
1
2
3
4
0
0
0
0
0
Z eksploatacją infrastruktury drogowej wiąŜą się dwa aspekty:
- utrzymanie dróg,
- jakość świadczonych usług na drogach.
Stan dróg jest niezadowalający. Odpowiedzialny za drogi powiatowe – Zarząd Dróg
Powiatowych w Kościerzynie – otrzymuje środki, które pozwalają tylko na niezbędne
remonty oraz bieŜące utrzymanie sieci drogowej, brakuje środków na modernizację i budowę
nowych dróg. Jedyna nadzieja na obecnym etapie to środki pomocowe, zarówno krajowe jak i
zagraniczne.
Osobowe usługi przewozowe na terenie powiatu sprawują głównie Przedsiębiorstwa
Komunikacji Samochodowej w Kościerzynie oraz prywatni przewoźnicy.
W powiecie eksploatowane są obecnie linie kolejowe, choć duŜa liczba połączeń
została wycofana.
Problemem
dla
młodzieŜy
szkolnej,
szczególnie
ponadgimnazialnej
jest
niehonorowanie biletów miesięcznych PKS wystawionych przez róŜnych przewoźników.
Identyfikacja problemów w dostępności komunikacyjnej:
- zły stan dróg w stosunku do rosnącego ruchu samochodowego,
- niski poziom inwestowania,
37
Zadania mające na celu poprawę sytuacji:
- modernizacja dróg
- budowa obwodnicy Miasta Kościerzyna
- wyznaczanie tras turystycznych (ścieŜki rowerowe),
- budowa oraz utwardzenie jezdni na drogach powiatowych
- poszerzanie istniejących jezdni na drogach powiatowych
- budowa chodników i przejść dla pieszych
- poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego
7. Stan dziedzictwa kulturowego
Obszar powiatu obejmuje atrakcyjne pod względem kulturowym tereny. Powiat
kościerski posiada 33 obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz 1467 w ewidencji
konserwatorskiej. Obszar ten bogaty jest takŜe w liczne znaleziska archeologiczne.
PrzewaŜająca liczba obiektów na naszym terenie o wartościach kulturowych i
historycznych pochodzi z XIX i 1 poł. XX w. Są to załoŜenia dworsko-parkowe, kościoły,
budynki dworców oraz poczty, zajazdy, szkoły, leśniczówki, młyny i kuźnie, a takŜe
zabudowa miejska (Kościerzyna) i typowe dla krajobrazu kaszubskiego budownictwo ludowe
– zagrody z drewnianymi lub murowanymi domami.
W powiecie spotkać moŜna wciąŜ Ŝywą tradycję ludu kaszubskiego, zaŜyć tabaki,
wysłuchać opowieści o Stolemach – kaszubskich olbrzymach. Na terenie powiatu znajdują się
ślady narodowej historii. W Będominie przyszedł na świat i wychował się twórca polskiego
hymnu narodowego, Józef Wybicki. Centrum społecznym, gospodarczym, kulturalnym i
administracyjnym powiatu kościerskiego jest 600-letnia Kościerzyna, określana od dawna
matką Kaszub. Kościerzyna naleŜy teŜ do grona miast pretendujących do miana stolicy
regionu. To tu koncentrowało się Ŝycie społeczno – kulturalne. Działali i tworzyli m. in. dr
Aleksander Majkowski, Izydor Gulgowski, Franciszek Sędzicki, Tomasz Rogala.
Wiele organizacji pozarządowych działających na rzecz rozwoju regionu ma swoje
siedziby w Kościerzynie. Działalność tych stowarzyszeń ma charakter regionalno –
kulturowy, a ich cel to wszechstronny rozwój społeczny, gospodarczy i kulturalny Kaszub.
Ich członkowie pragną chronić tradycję i rozwijać kulturę kaszubską, są otwarci na innych i
chętni współpracować ze wszystkimi, dla których bliskie jest dobro tej ziemi i jej
mieszkańców.
38
MoŜemy poszczycić się obiektami o znaczeniu ponadregionalnym. Są to m. in.:
Skansen Parowozownia Kościerzyna w Kościerzynie z bogatą ekspozycją lokomotyw,
wagonów i pamiatek kolejnictwa, Ekspozycja Muzealna Polskiego Czerwonego KrzyŜa w
Kościerzynie, Rezerwat przyrody „Strzelnica” w Kościerzynie, Muzeum – Kaszubski Park
Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich, które jest
najstarszym polskim muzeum na wolnym powietrzu, zajmujące obszar 22, Ekspozycja
Porcelany Stołowej Zakłady Porcelany Stołowej „Lubiana” S.A. w Łubianie, Kalwaria
Wielewska we Wielu, w skład której wchodzą 23 obiekty, w tym 14 kaplic, 6 kompozycji
rzeźbiarskich, święte schody, ambona oraz pustelnia, Muzeum Hymnu Narodowego w
Będominie – dworek, w którym urodził się twórca hymnu narodowego Józef Wybicki.
Osobliwością jest takŜe największa w Polsce ferma strusi afrykańskich w Garczynie.
Obiekty o pochodzeniu starszym niŜ XIX w. to przewaŜnie kościoły (kościół p.w. św.
Antoniego w Dziemianach, gm. Dziemiany z 1922 – 1923 r., kościół p.w. św. Andrzeja w
Garczynie, gm. Liniewo z XVII - XVIII w., kościół p.w. św. Anny w Grabowie Kościerskim,
gm. Nowa Karczma z 1631r., kościół p.w. MB RóŜańcowej w Karsinie, gm. Karsin z 1906r.,
kościół p.w. św. Antoniego w Konarzynach, gm. Stara Kiszewa z 1936r., kościół p.w. Św.
Trójcy w Kościerzynie z 1915 – 1917r. (sanktuarium), kościół p.w. Zmartwychwstania
Pańskiego w Kościerzynie z 1893r., kaplica Zakładu NMP Anielskiej w Kościerzynie z
1864r. (sanktuarium), kościół p.w. św. Michała Archanioła w Lipuszu, gm. Lipusz z 1866 –
1867r., kościół poewangelicki w Lipuszu, gm. Lipusz z 1865r., kościół ewngelicki p.w. MB
Królowej Polski w Nowym Barkoczynie, gm. Nowa karczma z 1891 – 1897r., kościół p.w.
Niepokalanego Serca NMP w Nowych Polaszkach, gm. Stara Kiszewa z 1842r., kościół p.w.
MB Częstochowskiej w Olpuchu, gm. Stara Kiszewa z 1933r., kościół p.w. św. Marcina w
Starej Kiszewie, gm. Stara Kiszewa z 1891 – 1892r., kościół p.w. św. Mikołaja w Starych
Polaszkach, gm. Stara Kiszewa z połowy XVIII w., kościół parafialny p.w. św. Mikołaja we
Wielu, gm. Karsin z 1904 – 1905r., kościół p.w. św. Rodziny w Wielkim Kliczu z XIX w.,
kościół p.w. św. Andrzeja Boboli w Wielkim Podlesiu, gm. Kościerzyna z 1905r., kościół
p.w. Wszystkich Świętych w Wysinie, gm. Liniewo z 1893r.) – opóźnione stylistycznie w
stosunku do obiektów wielkomiejskich, ale świadczące o historii tego regionu oraz dwory
(zespół dworski z parkiem w Będominie, gm. Nowa karczma z XVI w., XVII w., XIX/XX w.,
zespół dworsko – parkowy w Dolnych Malikach, gm. Stara Kiszewa z XIX/XX w., dworek w
Kościerzynie z końca XIX w., zespół dworsko – parkowy w Strudze, gm. Stara Kiszewa z
XIX/XX w., zespół dworsko – parkowy w Starych Polaszkach, gm. Stara Kiszewa z 1748r.,
dwór w Starym Bukowcu, gm. Stara Kiszewa z 1682r., 2 połowy XIX w., park dworski w
39
Wielkim klinczu, gm. Kościerzyna z końca XIX w), które pod względem architektonicznym
na tle regionu wyróŜniają się dość ciekawą architekturą.
Dziedzictwo kulturowe to równieŜ wartości niematerialne – język, tradycja i folklor,
które w powiecie kościerskim są nadal Ŝywe.
GOSPODARKA
1. Charakter i struktura gospodarki powiatu kościerskiego
W powiecie kościerskim dział ponad 3,5 tysiąca podmiotów gospodarczych.
PrzewaŜają małe przedsiębiorstwa z branŜy handlowej i usługowej działające na rynku
lokalnym. Ze względu na walory przyrodniczo – krajobrazowe oraz obecność licznych jezior
waŜnym sektorem jest tu turystyka i agroturystyka. Nie bez znaczenia dla sytuacji
gospodarczej jest rolnictwo. Przemysł w naszym regionie jest słabo rozwinięty. Wśród firm
produkcyjnych dominują firmy związane z przetwórstwem drewna, przetwórstwem Ŝywności
oraz budownictwem. W sektorze handlowo – usługowym przewaŜają niewielkie sklepy,
warsztaty ślusarskie i samochodowe, stacje paliw oraz firmy świadczące usługi remontowo –
budowlane.
40
W okresie ostatnich 10 lat przemysł przeszedł wielką przemianę ustrojową z państwowego na
prywatny, skutkiem, czego jest wysokie bezrobocie na terenie powiatu.
Na koniec grudnia 2003 roku w powiecie zarejestrowane były 4.218 podmioty gospodarcze, z
czego 4.041 podmiotów zarejestrowanych było w sektorze prywatnym, a 177 w sektorze
publicznym. W ostatnich latach wszystkie gminy powiatu notują wzrost zarejestrowanych
firm.
Podmioty gospodarcze w powiecie w 2003 r. (stan w dniu 31.12)
Spółki handlowe
Razem
akcyjne
159
5
jednoosobowe
Skarbu
Państwa
-
z udziałem
kapitału
zagranicznego
1
z ograniczoną
odpowiedzialnością
141
jednoosobowe z udziałem
Skarbu
kapitału
Państwa
zagranicznego
20
Źródło: US w Gdańsku
Osoby prowadzące działalność gospodarczą wg sekcji w 2003 r. (stan w dniu 31.12)
Gminy
Ogółem
RAZEM
3519
Kościerzyna
1636
Dziemiany
Karsin
Kościerzyna
Liniewo
Lipusz
Nowa Karczma
Stara Kiszewa
187
240
665
188
141
198
246
przemysł
budownictwo
POWIAT KOŚCIERSKI
523
605
MIASTA
198
252
WIEŚ
24
37
35
40
126
118
36
34
17
31
47
45
49
48
handel i naprawy
obsługa
nieruchomości i
firm, nauka
1012
312
539
190
50
64
140
57
32
48
82
16
17
43
17
6
6
17
41
SFERA SPOŁECZNA
1. Sytuacja demograficzna i społeczna w powiecie kościerskim
Wg stanu z 31.12.2003 r. powiat kościerski zamieszkiwało 65.989 osób, co stanowiło
3,01% ogólnej liczby mieszkańców województwa pomorskiego.
Spośród 7 gmin wiejskich i miasta Kościerzyna, tworzących powiat, największa liczba
mieszkańców występuje w gminie Kościerzyna – 12.596 osób, natomiast najmniej liczebną
gminą jest gmina Lipusz – 3.296 osób. Podstawowe informacje o ludności gmin powiatu
przedstawiono w tabeli.
Wyszczególnienie
Miasto
Liczba ludności
23.218
42
Kościerzyna
Gmina
Kościerzyna
Gmina Stara
Kiszewa
Gmina Nowa
Karczma
Gmina Karsin
Gmina Liniewo
Gmina Dziemiany
Gmina Lipusz
12.596
6.199
6.015
5.837
4.615
3.925
3.296
Gęstość zaludnienia ogółem w powiecie wynosi 56 os/km².
Struktura wieku mieszkańców powiatu kościerskiego, wyraŜona w podziale na grupy
wiekowe: przedprodukcyjną, produkcyjną i poprodukcyjną, róŜni się nieznacznie od struktur
dla innych powiatów oraz przeciętnej dla województwa pomorskiego. Według danych z roku
2003, w wieku przedprodukcyjnym znajdowało się 18.553, co stanowiło 28% ogółu
mieszkańców, w wieku produkcyjnym – 39.312 tj. ok. 59%, a w wieku poprodukcyjnym –
7.836 tj. blisko 12%. Na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypada 67 mieszkańców
w wieku nieprodukcyjnym.
Przedstawiona struktura wskazuje, Ŝe społeczeństwo powiatu kościerskiego jest
nieznacznie straszne, niŜ przeciętnie społeczeństwo województwa. Strukturę wieku
mieszkańców powiatu kościerskiego przedstawiono w tabeli.
Struktura wieku mieszkańców powiatu kościerskiego w 2003 r. w podziale na 5-letnie
grupy wiekowe (stan na 31.12).
0-4
5-9
1014
1519
2024
2529
3034
3539
4044
4549
5054
5559
6064
6569
7074
7579
80- >85
84
4.326 4.637 5.546 6.062 5.618 5.107 4.510 4.274 4.743 4.885 4.236 2.908 2.333 2.348 1.978 1.259 742 477
Struktury wieku mieszkańców powiatu oddają trendy typowe dla rozwoju
ludnościowego całego kraju. Bardzo mała liczebnie jest grupa ludności urodzonej w okresie II
wojny światowej, bardzo liczne jest pokolenie wyŜu kompensacyjnego z przełomu lat 40stych i 50-tych, wyraźnie odzwierciedla się niŜ z lat 60-tych oraz wyŜ lat 70-tych i 80-tych;
43
mała liczebnie (szczególnie w mieście) jest grupa dzieci urodzonych w latach 90-tych, co jest
efektem procesów transformacji systemowej skutkującej trudną sytuacją na rynku pracy,
kryzysem mieszkaniowym, zmniejszeniem liczby zawieranych małŜeństw i ogólnie zmianami
modelu rodziny.
Udział ludności z wykształceniem wyŜszym na terenie powiatu kościerskiego jest
bardzo mały. W duŜym stopniu spowodowane to jest utrudnionym dostępem mieszkańców
powiatu do infrastruktury edukacyjnej, szczególnie na poziomie szkół wyŜszych, a takŜe
migrację lepiej wykształconych osób do duŜych ośrodków miejskich, które oferują większą
ilość lepiej płatnych miejsc pracy oraz wyŜszy standard Ŝycia.
2. Rynek pracy, bezrobocie w powiecie kościerskim
Pogłębiająca się na rynku pracy nierównowaga pomiędzy podaŜą pracy, a popytem
powiększa skalę bezrobocia na terenie powiatu kościerskiego. Procesy restrukturyzacyjne
gospodarki oraz zahamowanie wzrostu gospodarczego przyczyniają się do utrzymywania
wysokiego poziomu bezrobocia. Sytuacja na lokalnym rynku pracy w przeciągu ostatnich
pięciu lat ulega znacznemu pogorszeniu. Na dzień 31.12.2003 r. w Powiatowym Urzędzie
Pracy w Kościerzynie zarejestrowanych było 6.344 bezrobotnych.
2.1. Bezrobotni według wieku, poziomu wykształcenia i czasu pozostawania bez
pracy na dzień 30.06.2004r.
44
Bezrobotni według wieku
17%
do 24 lat
2%
33%
25 - 34 lata
35 - 44 lata
20%
45 - 54 lata
28%
55 i więcej lat
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Kościerzynie
Bezrobocie w powiecie kościerskim to przede wszystkim bezrobocie ludzi młodych.
Najliczniejszą grupę stanowią bezrobotni do 24 roku Ŝycia – 2005 (wg stanu na 30.06.2004 r.)
wśród tej grupy osób najliczniejszą stanowią absolwenci szkół ponadgimnazjalnych, którym
ze względu na brak doświadczenia zawodowego i niewystarczających kwalifikacji bardzo
trudno znaleźć pracę. WaŜną cechą dla oceny szans na rynku pracy jest wykształcenie
bezrobotnych. Osoby o bardzo wysokich kwalifikacjach zawodowych miały najniŜszy
procentowy udział wśród zarejestrowanych bezrobotnych – 2,1%, 125 osób.
Im wyŜsze kwalifikacje i wykształcenie, tym wyŜsze szanse na zatrudnienie. W
znacznie trudniejszej sytuacji są osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych lub bez
kwalifikacji (wykształcenie zasadnicze zawodowe, gimnazjalne i poniŜej). Ich udział
procentowy w ogólnej strukturze bezrobotnych wynosi 70,9%.
45
Bezrobotni według wykształcenia
1600
1456
1400
1231
1200
1000
830
819
800
774
600
462
400
247
200
35
109
90
0
wyŜsze
policealne i średnie
zawodowe
średnie
ogólnokształcące
zasadnicze
zawodowe
gimnazjalne i
poniŜej
męŜczyźni
kobiety
Poziom wykształcenia bezrobotnych kobiet jest wyŜszy niŜ bezrobotnych męŜczyzn.
Bezrobotni według wieku oraz poziomu wykształcenia (stan w dniu 30.06.2004r.)
Bezrobotni ogółem
w tym:
MęŜczyźni
Kobiety
w liczbach
udział %
w liczbach
udział %
w liczbach
udział %
bezwzględnych
bezwzględnych
bezwzględnych
BEZROBOTNI WEDŁUG WIEKU
Ogółem
6053
100,0
2892
100,0
3161
100,0
do 24 lat
2005
33,1
1038
35,9
967
30,6
24 – 34 lata
1668
27,6
712
24,7
956
30,2
35 – 44 lata
1216
20,1
520
18,0
696
22,0
45 – 54 lata
1025
17,0
525
18,2
500
15,8
55 – 59 lat
124
2,0
82
2,7
42
1,4
65 i więcej lat
15
0,2
15
0,5
BEZROBOTNI WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA
Ogółem
6053
100,0
2892
100,0
3161
100,0
WyŜsze
125
2,1
35
1,2
90
2,9
Policealne i
1281
21,2
462
16,0
819
25,9
średnie
zawodowe
Średnie
356
5,9
109
3,8
247
7,8
ogólnokształcące
Zasadnicze
2687
44,4
1456
50,3
1231
38,9
zawodowe
Gimnazjalne i
1604
26,4
830
28,7
774
24,5
poniŜej
w tym:
w tym:
Wyszczególnienie
46
Jedną z najbardziej niekorzystnych cech bezrobocia jest długi okres oczekiwania na
pracę od chwili zarejestrowania się. W końcu roku 2003 r. było zarejestrowanych 2.951
długotrwale bezrobotnych (pozostających bez pracy ponad 12 miesięcy), co stanowiło 48,8%
ogółu bezrobotnych. W znacznie korzystniejszej sytuacji są męŜczyźni – 1.214 długotrwale
bezrobotnych, 42% tej grupy bezrobotnych. Długotrwale bezrobotnych kobiet było 1.737
(55% bezrobotnych kobiet).
Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy (stan w dniu 30.06.2004r.)
Wyszczególnienie
w tym:
MęŜczyźni
Kobiety
w liczbach
udział %
w liczbach
udział %
w liczbach
udział %
bezwzględnych
bezwzględnych
bezwzględnych
BEZROBOTNI WEDŁUG CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY
6053
100,0
2892
100,0
3161
100,0
do 1
564
9,3
miesiąca
1–3
625
10,3
miesięcy
3–6
745
12,3
miesięcy
6 – 12
1168
19,3
miesięcy
12 – 24
1080
17,9
miesięcy
pow. 24
1871
30,9
miesiące
289
10,0
275
8,7
349
12,1
276
8,7
411
14,2
334
10,6
629
21,7
539
17,0
540
18,7
540
17,1
674
23,3
1197
37,9
w tym:
Ogółem
Bezrobotni ogółem
Ciągle duŜym problemem na lokalnym rynku pracy jest zbyt mała ilość ofert i nowych
miejsc pracy, mimo niewielkiego wzrostu jaki zauwaŜa się w okresie ostatnich trzech lat.
Identyfikacja problemów związanych z rynkiem pracy:
-
rosnące bezrobocie,
-
pogłębienie się sfery ubóstwa, patologie społeczne,
-
brak motywacji do działania, niechęć do zmian i innowacji, niska aktywność
społeczna mieszkańców (często apatia i bierność),
-
niskie wykształcenie bezrobotnych i niedostosowanie kwalifikacji bezrobotnych do
wymogów zmieniającego się rynku pracy
-
słaba infrastruktura gospodarcza – brak inwestycji generujących nowe miejsca pracy,
zły stan dróg zniechęcający potencjalnych inwestorów.
47
Zadania mające na celu poprawę sytuacji na rynku pracy:
-
rozwój edukacji dostosowanie profilu kształcenia do wymogów i potrzeb rynku pracy,
-
ograniczanie i stopniowa likwidacja bezrobocia,
-
utworzenie filii szkół wyŜszych,
-
podniesienie poziomu usług,
-
pozyskiwanie funduszy krajowych oraz unijnych
-
zmniejszenie liczby ludności zatrudnionej w rolnictwie,
-
wzrost dochodów mieszkańców,
-
pozyskanie inwestorów
-
poprawa infrastruktury drogowej
3. Oświata w powiecie kościerskim
Stan edukacji w powiecie kościerskim obrazują następujące dane:
3.1. Rozmieszczenie liczby szkół na terenie powiatu kościerskiego, prowadzonych
przez samorządy gminne i powiatowy.
Gmina/Miasto
Szkoła podstawowa
Gimnazjum
Gm. Dziemiany
2
Gm. Karsin
3
Gm. Kościerzyna
10
M. Kościerzyna
5
Gm. Liniewo
4
Gm.Lipusz
2
Gm. Nowa Karczma
4
Gm. Stara Kiszewa
4
Razem
34
Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku
1
2
2
4
1
1
3
2
16
Zespoły szkół
ponadgimnazjalnych
4
1
2
7
Liczba szkół w
zespołach
14
1
2
17
3.2. Edukacja specjalna
Gmina/Miasto
Szkoły podstawowe z
oddziałami integracyjnymi
Miasto Kościerzyna
3 – ZSP Nr 1,
ZSP Nr 2,
ZSP Nr 3
Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku
Szkoły i placówki
kształcenia specjalnego
1 – Specjalny Ośrodek
szkolno – Wychowawczy
Zasadnicza szkoła
zawodowa specjalna
1 – Powiatowy Zespół
Szkół Nr 2
48
Instytucje wspomagające oświatę:
-
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kościerzynie
-
Centrum Kształcenia Ustawicznego
-
Powiatowe Centrum MłodzieŜy w Garczynie
-
Dom Wczasów Dziecięcych w Wygoninie
-
Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Kościerzynie
-
Zespół Opiekuńczo – Wychowawczy w Kościerzynie
Baza materialna placówek oświatowych na terenie powiatu kościerskiego wymaga
remontów i modernizacji oraz szeroko pojętego doposaŜenia; szczególnie pracowni
zawodowych oraz sal komputerowych. Bardzo waŜnym zadaniem będzie takŜe budowa sal
sportowych i boisk przyszkolnych, których na terenie powiatu jest stosunkowo mało, a
standard istniejących nie odpowiada wymogom.
Sieć szkół i instytucji wspomagających oświatę wskazuje na konieczność
wzmocnienia istniejących ośrodków pod kątem ich dostępności i róŜnorodności oferty
szczególnie w odniesieniu do klientów edukacji ustawicznej i specjalnej.
3.3. Zmiany ilościowe i jakościowe w kształceniu młodzieŜy i dorosłych w
szkołach na terenie powiatu kościerskiego.
Zmiany demograficzne, polegające na systematycznym spadku liczby urodzeń w
powiecie kościerskim znajdują swoje odzwierciedlenie w ilości uczniów kształcących się w
szkołach powiatu. Tendencja ta ma charakter pogłębiający. Biorąc pod uwagę takŜe
zwiększające się ciąŜenie młodzieŜy do szkół trójmiejskich naleŜy przypuszczać, Ŝe wskaźnik
ten będzie docelowo jeszcze wyŜszy.
Jednocześnie obserwacje struktury kształcenia wskazują na jej ewaluowanie w
kierunku zmiany współczynnika skolaryzacji, który na dzień dzisiejszy jest jeszcze niski, ale
ma tendencję wzrostową, o czym świadczą proporcje w kształceniu się młodzieŜy na róŜnych
poziomach. Oznacza to konieczność udoskonalenia i uatrakcyjnienia warunków nauki (baza,
jakość kształcenia, otwarcie filii i szkół wyŜszych i zawodowych) dla podtrzymania tych
preferencji. Efektywne działania samorządu w tym zakresie mogą powstrzymywać odpływ
osób o wysokim potencjalne intelektualnym, które w poszukiwaniu nauki będą przenosić się
do centrów miejskich i tam zostaną pracując i mieszkając poza powiatem.
Elementem wzmacniającym potencjał społeczności lokalnej moŜe być działanie
zmierzające do odbudowy instytucji szkoły i jej powiązanie ze środowiskiem, jako ośrodka
Ŝycia kulturalnego, rozwoju aktywnych i twórczych inicjatyw obywatelskich.
49
Opracowanie powiatowego programu przeciwdziałania negatywnym zjawiskom, o
których wyŜej mowa, powinien obejmować:
-
koncepcje
rozwoju
edukacji
ponad
gimnazjalnej
w
powiecie
kościerskim
uwzględniającą m.in. podniesienie jakości pracy szkół oraz dostosowanie kształcenia
do potrzeb rynku pracy i aspiracji młodzieŜy i dorosłych,
-
plan inwestycji i remontów szkół i placówek oświatowych oraz obiektów sportowych,
-
program wspierania rozwoju społeczności lokalnych
Identyfikacja problemów związanych z edukacją:
-
niski poziom wykształcenia, migracje osób wykształconych z terenu powiatu do
duŜych ośrodków miejskich,
-
niedostosowanie bazy oświatowej do standardów zapewniających nowoczesne
kształcenie (zły stan techniczny obiektów oświatowych, brak infrastruktury
towarzyszącej),
-
niewystarczająca infrastruktura sportowa i kulturalna (np. sale sportowe, kina, boiska,
lodowiska, ścieŜki rowerowe),
-
brak równych szans w dostępie do edukacji szczególnie młodzieŜy wiejskiej na
poziomie szkoły ponad gimnazjalnej dającej wykształcenie średnie i wyŜsze,
-
niedostosowanie kształcenia zawodowego do zmieniających się potrzeb gospodarki
rynkowej,
-
niewystarczające powiązanie szkół ze społecznością lokalną,,
-
utrudniony dostęp do kształcenia dla osób o szczególnych potrzebach edukacyjnych
(niepełnosprawni, szczególnie uzdolnieni),
-
zmniejszająca się atrakcyjność placówek oświatowych powiatu i ich peryferyzacja
wobec obszarów wielkomiejskich, co stanowi zagroŜenie dla zrównowaŜonego
rozwoju lokalnego.
4. Pomoc społeczna w powiecie kościerskim
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wykonuje w chwili obecnej zadania własne
powiatu z zakresu pomocy społecznej oraz zadania zlecone z zakresu rehabilitacji zawodowej
i społecznej, zapisane w ustawie o pomocy społecznej oraz w ustawie o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Pierwszy zakres zadań obejmuje m.in.:
50
a) organizowanie i zapewnienie usług w domach pomocy społecznej o zasięgu
ponadlokalnym o określonym standardzie oraz kierowanie do nich osób, (wg stanu
na 31.12.2003 r. liczba oczekujących wynosiła 45 osób, w tym tylko 14 z powiatu
kościerskiego, z czego 6 osób do Domu Pomocy Społecznej w Stawiskach, zaś 8 do
Domu Pomocy Społecznej w Cisewiu);
Powiat kościerski dysponuje 120 miejscami w placówkach instytucjonalnych, z
czego 30 miejsc w DPS w Stawiskach przeznaczonych jest dla osób starych, zaś 90
miejsc w DPS w Cisewiu – dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. W roku
2003 zwiększono liczbę miejsc w DPS w Stawiskach do 50, jednakŜe z uwagi na
niedostateczną kwotę dotacji Wojewoda nie wyraził zgody na finansowanie
zwiększonej liczby miejsc i samorząd powiatowy otrzymywał nadal dotację dla 30
mieszkańców, co uniemoŜliwiało wydanie decyzji kierujących na te miejsca.
UmoŜliwiało to jednak przyjmowanie na te miejsca mieszkańców samodzielnie
opłacających pobyt w DPS w Stawiskach w pełnej wysokości.
b) udzielanie pomocy osobom bezdomnym, przebywającym na terenie powiatu.
Mimo, Ŝe od stycznia 2000 r. jest to zadanie gmin, PCPR wychodząc naprzeciw
potrzebom, zwaŜywszy, Ŝe gminy nie dysponują odpowiednim zapleczem,
uzgodniło z Dyrektorami DPS-ów, Ŝe w razie konieczność przez okres zimy takie
osoby będą przebywać w tych placówkach.
c) organizowanie opieki w rodzinach zastępczych oraz udzielanie pomocy finansowej
na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci.
W ramach tego zadania podejmowano szereg działań polegających na:
-
wytypowaniu rodzin lub osób do pełnienia funkcji rodziny zastępczej,
-
badaniu warunków umoŜliwiających kwalifikowanie tych rodzin do pełnienia
rodzinnej opieki zastępczej poprzez wywiad środowiskowy, obserwację rodzin
oraz szkolenia,
-
wydawaniu decyzji administracyjnych o ustanowieniu rodzin lub osób
rodzinami zastępczymi oraz określaniu wysokości pomocy finansowej na
częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci w nich umieszczonych,
-
prowadzeniu dokumentacji dotyczącej rodzin, min. co półroczne kontrole w
kaŜdej rodzinie, sprawdzaniu sprawowanej opieki i sporządzaniu wywiadów
środowiskowych oraz sprawdzaniu warunków materialnych rodzin, co ma
wpływ na wysokość przyznawanej pomocy finansowej dla dziecka;
51
-
współpracy z Sądem Rodzinnym, który na mocy postanowienia ustanawia
rodziny zastępcze
Wg stanu na 31.12.2003 r. w naszym powiecie były 64 rodziny zastępcze, w
których
przebywa
85
dzieci
oraz
37
samodzielnych
wychowanków,
kontynuujących naukę. Łącznie pomocą finansową oraz nadzorem merytorycznym
PCPR objętych jest 122 wychowanków i rodziny w których przebywają.
d) organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczo – wychowawczych.
W ramach tego zadania PCPR:
-
współpracuje z Domem Dziecka oraz Rodzinnym Domem Dziecka
-
kieruje do ww. placówek w oparciu o postanowienie sądowe oraz komplet
dokumentów dotyczących dziecka;
-
sprawuje nadzór merytoryczny nad standardem sprawowanej opieki
-
współuczestniczy i prowadzi procesy usamodzielniania wychowanków,
-
bierze udział w corocznej rekwalifikacji wychowanków;
W 2003 r. na mocy postanowienia sądowego o umieszczeniu dzieci w placówkach
opiekuńczo - wychowawczych PCPR podjęło działania w sprawie 30 dzieci.
Ponadto na bazie Domu Dziecka funkcjonuje pogotowie interwencyjne, w ramach
którego posiadamy 3 miejsca. Utworzono równieŜ 2-miejscowy oddział dla dzieci
do lat 3, co związane było z koniecznością zabezpieczenia dzieci porzuconych,
odbieranych rodzicom z uwagi na zagroŜenie zdrowia i Ŝycia, noworodków
pozostawionych w szpitalu lub wobec których rodzice biologiczni zrzekli się praw
rodzicielskich, do czasu podjęcia stosownych decyzji w ich sprawie przez Sąd
Rodziny.
Ponadto Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
-
udzielało licznych (około 100) porad i pomocy osobom zgłaszającym się do PCPR z
problemem przemocy w rodzinie oraz występującej patologii – problemy rozwiązano
połowicznie z uwagi na fakt, Ŝe centrum interwencji kryzysowej istnieje przy
Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej jednak nie chce przyjmować osób spoza
Kościerzyny,
-
utworzono placówkę opiekuńczo – wychowawczą o charakterze interwencyjnym
prowadzoną przez Fundację „OAZA”.
52
Identyfikacja problemów związanych z pomocą społeczną:
-
wysoki poziom bezrobocia, duŜy odsetek osób długotrwale pozostających bez pracy,
-
niski standard zasobów mieszkaniowych (na terenach wiejskich)
-
słaby rozwój budownictwa mieszkaniowego (niska ilość mieszkań oddawanych do
uŜytku),
-
postępujące uboŜenie mieszkańców, zwłaszcza na terenach wiejskich
-
mała ilość mieszkań socjalnych,
-
niewystarczające zaplecze sprzętowe i lokalowe jednostek OSP
-
bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych
-
niska motywacja osób niepełnosprawnych do zmiany swojej sytuacji Ŝyciowej
-
ograniczony dostęp osób niepełnosprawnych do rehabilitacji
-
uboga oferta pracy dla osób niepełnosprawnych
-
wzrost agresji wśród dzieci i młodzieŜy
-
nieskuteczny system prawny dotyczący sprawców przemocy domowej
-
wzrost rodzin źle funkcjonujących z powodu alkoholizmu, bezrobocia, ubóstwa,
niezaradności
-
uzaleŜnienie od pomocy społecznej – brak aspiracji Ŝyciowych wynikających z
własnej niemocy
-
brak oferty kształcenia dla osób znajdujących się poza systemem edukacji w wieku po
16 roku Ŝycia.
-
brak warsztatów terapii zajęciowej przygotowującej osoby niepełnosprawne do
moŜliwości podjęcia pracy.
5. Kultura w powiecie kościerskim
Rozmieszczenie placówek kulturalnych na terenie powiatu powiatu.
Miejscowość
Rodzaje placówek
Liczba
Miasto i wszystkie gminy
Gminny Ośrodek Kultury
9
Biblioteki
12
Zespoły folklorystyczne
13
Razem
34
53
Aktywność społeczna, kulturalna i sportowa moŜe przybierać bardzo róŜne formy.
Zaliczyć tu moŜna przede wszystkim działalność: instytucji obsługi kultury w duŜej mierze
będących skutkiem realizacji zadań własnych gmin (jako część infrastruktury społecznej- np.
biblioteki, domy kultury), działalność stowarzyszeń kulturalnych, społecznych, oświatowych,
religijnych, charytatywnych, turystyczno-krajobrazowych, działalność folklorystyczną,
działalność klubów sportowych, druŜyn harcerskich, działalność partii politycznych i
związków zawodowych, wreszcie wydawanie lokalnych czasopism, czy cykliczne
organizowanie imprez kulturalnych lub sportowych.
Mieszkańcy gmin Powiatu Kościerskiego charakteryzują się znaczną aktywnością
kulturalną i sportową pomimo niezbyt dobrze rozbudowanej bazy temu słuŜącej.
Zdecydowana większość instytucji kulturalnych w gminach i mieście to biblioteki i punkty
biblioteczne, jak równieŜ domy kultury oraz ewentualne świetlice wiejskie. Ponadto w
Kościerzynie działa Ekspozycja Muzealna „Kościerzyna i ziemia kościerska”, we Wielu
Muzeum Ziemi Zaborskiej im. Leonarda Brzezińskiego, we Wdzydzach Kiszewskich
Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. T i I Gulgowskich, w Lipuszu Muzeum
Gospodarstwa Wiejskiego.
Wiele z podanych placówek ma obiekty wymagające modernizacji i wyposaŜenia w
nowoczesny sprzęt. NaleŜy rozwaŜyć moŜliwości utworzenia ośrodka animacji kulturalnej,
centrów produktów regionalnych, po to, by nastąpiło umocnienie ich roli w Ŝyciu
społeczności lokalnych. Poprzez zintegrowaną współpracę z organizacjami społecznymi
naleŜy wspierać zachowanie dziedzictwa kulturowego i rozwój obyczajów regionalnych.
6. Ochrona zdrowia w powiecie kościerskim
Placówki
słuŜby zdrowia
mające
swoje
siedziby na
terenie
powiatu
są
zrestrukturyzowane i w większości działają jako Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej,
jedynie na terenie gminy Stara Kiszewa funkcjonuje Samodzielny Publiczny Zespół Opieki
Zdrowotnej. Placówki te świadczą usługi medyczne w zakresie podstawowej opieki
zdrowotnej.
Opiekę
lekarską
na
poziomie
specjalistycznym
zapewnia
głównie
Szpital
Specjalistyczny w Kościerzynie, który w chwili obecnej posiada 406 łóŜek szpitalnych. W
struktury szpitala wchodzą oddziały, poradnie i zakłady, które zilustrowano w tabeli poniŜej.
54
- Stacja dializ,
- Dziecięcy,
- Reumatologia,
- Szpitalny Oddział Ratunkowy,
- Noworodkowy,
- PołoŜniczo – ginekologiczny,
- Oddział Intensywnej Opieki Medycznej,
- Kardiologiczny,
- Wewnętrzny,
- Chirurgiczny,
- Ortopedyczny,
- Urologia,
- Neurologia
- Onkologiczna i medycyny paliatywnej,
Poradnie
- Psychologiczna,
- Medycyny pracy,
- Ogólna BranŜowej Kasy Chorych,
- Dermatologiczno – wenerologiczna
- Neurologiczna,
- Kardiologiczna,
- Gruźlicy i chorób płuc,
- Gastro – enterologiczna,
- Chirurgiczna,
- Ortopedyczna,
- Rehabilitacyjna,
- Patologii noworodka i wcześniaka,
- Okulistyczna,
- PołoŜniczo – ginekologiczna,
- Urologiczna,
- Otolaryngologiczna
- Zakład Diagnostyki Mikrobiologicznej,
Zakłady
- Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej,
- Zakład Diagnostyki Obrazowej,
- Zakład Anatomii Patologicznej,
- Zakład Rehabilitacji Ruchowej
Oddziały
Ośrodki i jednostki organizacyjne realizujące zadania z zakresu ochrony zdrowia i
opieki społecznej borykają się z duŜym problemem, m. in. z niedofinansowaniem. Stan
techniczny obiektów większości placówek wymaga modernizacji. Niezbędne są nakłady
inwestycyjne, doposaŜenie w odpowiedni sprzęt i dostosowanie obiektów do odpowiednich
standardów, a w szczególności komputeryzacja systemu informacyjnego.
W powiecie kościerskim znajduje się 16 aptek.
7. Warunki i jakość Ŝycia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa
Warunki i jakość Ŝycia mieszkańców powiatu kościerskiego determinowane są
głównie przez miejsce zamieszkania. Wiejska sieć osadnicza powiatu jest silnie
zróŜnicowana. Na obszarach silniej zalesionych wykształciło się szereg małych miejscowości
liczących po kilkudziesięciu mieszkańców. Na obszarze tym bardzo słabo rozwinięta jest
55
infrastruktura. Zdecydowanie najlepsza sytuacja występuje w miejscowościach gminnych i w
mieście, które posiadają odpowiednią infrastrukturę, zapewniającą obsługę mieszkańców na
stosunkowo wysokim poziomie. Na poziom Ŝycia mieszkańców powiatu pozytywnie wpływa
równieŜ centralne usytuowanie Kościerzyny jako stolicy powiatu oraz stosunkowo dobrze
rozwinięty transport publiczny. Około 35% ludności powiatu mieszka w mieście Kościerzyna,
który dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze oferuje najlepsze warunki Ŝycia.
W Kościerzynie działa Powiatowa Komenda Policji, obejmująca swym zasięgiem
obszar całego powiatu. W niektórych gminach działają posterunki gminne.
W przypadku zaistniałych i zarejestrowanych zdarzeń drogowych odnotowano ich
nieznaczny spadek. Wynika to zapewne z większej ilości etatów stanu Organizacji Ruchu
Drogowego oraz kierowania policji w rejony zagroŜone zdarzeniami drogowymi wynikające
z prowadzonych analiz. W tym zakresie najwięcej zdarzeń miało miejsce na terenie miasta i
gminy Kościerzyna oraz Gminy Nowa Karczma.
Na terenie powiatu kościerskiego funkcjonuje Komenda Powiatowa Państwowej
StraŜy PoŜarnej
Ilość zdarzeń z udziałem jednostek ochrony przeciwpoŜarowej w roku 1999 – 2003
przedstawia się następująco:
rok
poŜary
2001
2002
2003
133
154
279
miejscowe
zagroŜenia
516
599
392
alarmy fałszywe
łącznie
18
29
32
667
782
703
Źródło: Powiatowa Państwowa StraŜ PoŜarna w Kościerzynie – Analiza stanu ochrony przeciwpoŜarowej
powiatu Kościerzyna w latach 2001 - 2003
Od lat wzrasta liczba interwencji straŜy poŜarnej przy malejącej tendencji liczby
poŜarów (za wyjątkiem 2003r., gdzie bardzo duŜą ilość poŜarów stanowiły poŜary traw i
nieuŜytków). Świadczy to o dobrej pracy prewencyjnej odpowiedzialnych za to słuŜb.
Niestety nieustannie wzrasta liczna interwencji do miejscowych zagroŜeń, wynika to i z coraz
ich większej liczby jak i z faktu, Ŝe coraz więcej mieszkańców powiatu przy wystąpieniu
miejscowego zagroŜenia szuka pomocy u straŜy poŜarnej. Złamana została tendencja
wzrostowa ilości fałszywych alarmów złośliwych co wpływało na wzrost kosztów akcji
ratowniczych, spowodowane to jest wprowadzeniem systemu identyfikacji i rejestracji
dzwoniących numerów. Wzrasta natomiast ilość fałszywych alarmów w dobrej wierze, co
świadczy o wzroście odpowiedzialności społeczeństwa i reagowaniu nawet w przypadki
podejrzenia zagroŜenia.
56
Ilość zdarzeń w rozbiciu na gminy:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
gmina/miasto
Dziemiany
Karsin
M. Kościerzyna
Gm. Kościerzyna
Liniewo
Lipusz
Nowa Karczma
Stara Kiszewa
powiat
1996
16
20
113
66
12
9
12
22
270
1997
11
15
126
64
6
11
24
20
277
1998
18
10
314
148
12
7
27
45
581
1999
28
22
220
130
30
18
48
74
571
2000
29
33
212
165
21
26
22
50
558
2001
39
33
263
176
25
13
39
79
667
2002
44
56
259
207
41
25
58
92
782
2003
49
56
274
172
27
20
50
55
703
Znaczący spadek ilości zdarzeń wystąpił w gminach Liniewo 34% i Stara Kiszewa 40%.
Natomiast niewielki wzrost o 6% w mieście Kościerzyna.
W rozbiciu na rodzaj zdarzeń sytuacja w gminach przedstawia się następująco:
powiat/gmina
poŜary
powiat
Dziemiany
Karsin
M. Kościerzyna
Gm. Kościerzyna
Liniewo
Lipusz
Nowa Karczma
Stara Kiszewa
279
13
28
122
55
13
9
16
23
miejscowe
zagroŜenia
392
32
26
136
112
13
11
32
30
alarmy fałszywe
ogółem
32
4
2
16
5
1
0
2
2
703
49
56
274
172
27
20
50
55
57
PoŜary
10%
5%
8%
43%
6%
3%
20%
5%
Karsin
Dziemiany
Stara Kiszewa
Nowa Karczma
Lipusz
Liniewo
Gm. Kościerzyna
M. Kościerzyna
Miejscowe zagroŜenia
7%
34%
8%
8%
8%
3%
29%
3%
Karsin
Dziemiany
Stara Kiszewa
Nowa Karczma
Lipusz
Liniewo
Gm. Kościerzyna
M. Kościerzyna
58
Tradycyjnie najmniej poŜarów występuje w gminach Lipusz i Liniewo w ubiegłym roku
dołączyła do nich gmina Dziemiany.
Nadal najmniej miejscowych zagroŜeń występuje w gminach Lipusz, Liniewo.
8. Usługi finansowe w powiecie kościerskim
Bardziej złoŜona obsługa finansowa mieszkańców i podmiotów gospodarczych
(operacje bankowe, kredyty, wymiana walut, rachunki oszczędnościowe) moŜliwa jest przede
wszystkim w Kościerzynie. W powiecie funkcjonuje: Bank Millenium S.A. w Kościerzynie,
PEKAO S.A. w Kościerzynie, Bank Spółdzielczy w Kościerzynie, Bank PKO BP w
Kościerzynie, Bank Pocztowy w Kościerzynie, Filia Banku Spółdzielczego w Liniewie, Bank
Spółdzielczy Starogard Gdański - oddziały w Starej Kiszewie, Lipuszu, Nowej Karczmie.
59
III. Kierunki rozwoju powiatu i związane z tym zadania polegające na poprawie sytuacji
na jego obszarze
Misja: Ziemia Kościersko – Zaborska sercem Kaszub.
Region czystych lasów i jezior, niepowtarzalnej i wciąŜ Ŝywej tradycji i
kultury Kaszubów, zapewniający rozwój przedsiębiorczości w oparciu o
wykorzystane w sposób zrównowaŜony zasoby, stwarzający jego mieszkańcom
i turystom wysoką jakość Ŝycia.
PoniŜej określone kierunki rozwoju biorąc pod uwagę zadania powiatu w sferze
technicznej, społecznej i gospodarczej.
1. Sfera techniczna
Infrastruktura techniczna jest głównym motorem do rozwoju gospodarczego powiatu.
Program ten będzie realizowany poprzez: poprawę infrastruktury transportowej.
Specyfika połoŜenia powiatu kościerskiego, a w szczególności jego infrastruktury
drogowej polega na tym, Ŝe przez Powiat Kościerski przebiega jedna droga tranzytowa droga krajowa nr 21. W większości przypadków od drogi krajowej drogi powiatowe
przejmują ruch komunikacyjny i stanowią jedyną sieć komunikacyjną rozprowadzającą ruch
do waŜnych węzłów administracyjnych, gospodarczych i turystycznych.
Dlatego teŜ zachodzi pilna potrzeba odbudowy technicznej i rozbudowy sieci dróg
powiatowych w moŜliwie krótkim okresie czasu tj. w latach 2004 – 2008.
Realizacja przyjętego programu w zakresie rozbudowy infrastruktury drogowej będzie miała
duŜy wpływ na rozwój naszego regionu i moŜe stanowić bodziec do jego rozwoju
gospodarczego, natomiast jego zaniechanie spowoduje stagnację lub znacznie spowolni
rozwój gospodarczy.
Biorąc po uwagę wieloletnie niedoinwestowanie dróg, co w chwili obecnej uwidacznia
się tym, Ŝe drogi powiatowe w większości są wąskie, posiadające nawierzchnię asfaltową
ponad 20-letnią, bez odpowiedniego wyposaŜenia w znacznym stopniu ogranicza ich
przepustowość, nie gwarantuje bezpieczeństwa, a takŜe nie spełnia wymagań stawianych
przez uŜytkowników dróg. W wielu przypadkach stan techniczny jest przyczyną rezygnacji z
inwestowania przez inwestorów zewnętrznych i miejscowych.
Realizacja załoŜonego planu usprawni w znacznym stopniu lokalną komunikacje, w
szczególności przyczyni się do uruchomienia nowych, atrakcyjnych terenów inwestycyjnych i
rekreacyjno-turystycznych.
60
Rozwój inwestycji oraz bazy turystyczno-rekreacyjnej będzie miał wpływ na powstawanie
nowych miejsc pracy, zmniejszając stopę bezrobocia, która w naszym regionie wynosi
obecnie 23%.
Powiat kościerski posiada 41,7 km dróg powiatowych o nawierzchni gruntowej. Aby
zmienić tą sytuację, a przede wszystkim umoŜliwić dogodny dojazd mieszkańcom, przyjęto
plan w zakresie inwestycji drogowych na lata 2004-2008, jakie planuje się wykonać na
drogach o nawierzchni gruntowej.
Planuje się drogi gruntowe przebudować na drogi o nawierzchni bitumicznej. W
konsekwencji to spowoduje, Ŝe wymienione drogi będą dostępne dla pojazdów
samochodowych i innych, a uŜytkownikom ułatwi dostęp do pozostałych dróg i ośrodków.
2. Sfera społeczna
Rozwój infrastruktury społecznej ma na celu poprawę sytuacji na rynku pracy, stanu
oświaty i kultury, a takŜe ochrony zdrowia i opieki społecznej mieszkańców naszego powiatu.
2.1. Poprawa sytuacji na rynku pracy
DuŜa część mieszkańców powiatu to byli pracownicy sfery obsługi rolnictwa oraz
byłych państwowych przedsiębiorstw oraz członkowie ich rodzin. Społeczność ta nie posiada
tradycji prywatnej inicjatywy i rozwoju poza rolnictwem. W konsekwencji tych
uwarunkowań oraz w związku z wysokim bezrobociem i jego strukturą, narastają bariery
rozwoju gospodarczego regionu. Pozbawieni środków do Ŝycia ludzie podejmują „pracę na
czarno”, co powoduje rozwój szarej strefy i kolejne problemy społeczne.
W celu zmniejszenia negatywnych skutków wynikających z istniejących barier rozwoju
Małych i Średnich Przedsiębiorstw niezbędne jest podjecie aktywnej polityki wobec tego
sektora gospodarki. Działania związane z Programem Rozwoju Lokalnego powinny tworzyć
koniunkturę dająca szansę zaoferowania społeczeństwu powiatu miejsc pracy dla osób:
-
które utraciły pracę w rolnictwie,
-
słabo wykształconych,
-
które utraciły pracę w pozostałych działach gospodarki w wyniku ich załamania
-
długotrwale pozostających bez pracy
-
dla osób niepełnosprawnych
Zakładane działania w celu pobudzenia rozwoju gospodarki z uŜyciem szeregu instrumentów
prawnych, finansowych i organizacyjnych to miedzy innymi:
61
-
dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy,
-
świadczenie doradztwa prawno-finansowego,
-
pomoc w uzyskaniu zewnętrznych środków finansowych z przeznaczeniem na rozwój
małej przedsiębiorczości,
-
kreowanie miejsc pracy w innych usługach o charakterze specjalistycznym w zakresie
obsługi ruchu turystycznego
-
pozyskiwanie środków krajowych oraz zagranicznych
Ponadto Powiatowy Urząd Pracy podejmuje szereg działań przeciwdziałających
bezrobociu:
-
prace interwencyjne
-
roboty publiczne
-
refundacja wynagrodzeń absolwentów
-
staŜ absolwenckie
-
poŜyczki dla bezrobotnych na podjecie pozarolniczej działalności
-
poŜyczki dla pracodawców na utworzenie nowych miejsc pracy
-
szkolenie
-
program pierwsza praca
-
program Gryf
-
poradnictwo i informacja zawodowa
-
klub pracy
-
projekty ze środków wsparcia
2.2. Problem rozwoju ochrony zdrowia i opieki społecznej
Problem ochrony zdrowia i opieki społecznej zmierza w kierunku poprawy dostępu
usług medycznych dla mieszkańców w zakresie podstawowym i specjalistycznym.
Kierunki rozwoju w sferze pomocy społecznej zawarte są w przyjętej przez Radę
Powiatu „Strategii Pomocy Społecznej Powiatu Kościerskiego 2003 – 2015”, która zakłada:
1.
Stworzenie organizacyjnych podstaw nowoczesnego funkcjonowania pomocy społecznej
w powiecie kościerskim:
-
stworzenie systemu efektywnej współpracy osób, instytucji i organizacji zajmujących
się pomocą społeczną w powiecie kościerskim.
-
doprowadzenie do pełnej komputeryzacji wszystkich ośrodków pomocy społecznej w
powiecie kościerskim.
62
-
stworzenie w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie
standardowego sposobu
rozwiązywania problemów przez ośrodki pomocy społecznej.
-
stworzenie systemu doskonalenia zawodowego pracowników pomocy społecznej w
powiecie kościerskim.
-
stworzenie moŜliwości korzystania z doradztwa prawnego przez kadrę pomocy
społecznej.
2.
utworzenie w Starostwie wydziału kontaktu z Unią Europejską.
Organizacja systemu pomocy osobom niepełnosprawnym:
-
zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do rehabilitacji.
-
stworzenie systemu specjalistycznej pomocy osobom w stanach terminalnych.
-
likwidacja barier funkcjonalnych w miejscach uŜyteczności publicznej w powiecie
kościerskim.
-
ułatwienie dzieciom i młodzieŜy niepełnosprawnej dostępu do edukacji.
-
zapewnienie moŜliwości zatrudnienia osobom niepełnosprawnym
3.
Stworzenie systemu wsparcia społecznego osób
bezrobotnych.
4.
Stworzenie systemu pomocy osobom bezdomnym:
-
zapewnienie osobom bezdomnym podstawowego wyŜywienia.
-
zapewnienie osobom bezdomnym miejsc stałego lub czasowego pobytu.
-
stworzenie systemu działań uruchamiających własny potencjał osób bezdomnych dla
ich godnego i samodzielnego Ŝycia.
5.
Stworzenie systemu pomocy osobom starszym wiekiem:
-
zapewnienie
odpowiednich
warunków
mieszkaniowych
i
opieki
wszystkim
mieszkańcom powiatu kościerskiego w podeszłym wieku, którzy potrzebują pomocy.
-
stworzenie ludziom starszym w powiecie kościerskim moŜliwości aktywnego
uczestniczenia w Ŝyciu lokalnej społeczności.
-
stworzenie ludziom starszym w powiecie kościerskim moŜliwości łatwego korzystania
ze specjalistycznych usług medycznych.
6.
Stworzenie systemu instytucjonalnej pomocy dzieciom i młodzieŜy pozbawionym
opieki własnych rodzin.
7.
Stworzenie powiatowego programu działań profilaktycznych na rzecz rodzin
zagroŜonych patologią.
8.
Stworzenie spójnego systemu udzielania pomocy osobom uzaleŜnionym:
-
opracowanie powiatowego programu działań profilaktycznych.
63
9.
stworzenie nowych ośrodków i form instytucjonalnej pomocy osobom uzaleŜnionym.
Stworzenie systemu udzielania pomocy osobom w sytuacjach kryzysowych:
-
stworzenie Wielospecjalistycznego Centrum Interwencji Kryzysowej.
3. Strefa gospodarcza
Priorytetem rozwoju gospodarczego jest stworzenie warunków do efektywnego
wykorzystania istniejącego potencjału gospodarczego dla wielofunkcyjnego rozwoju powiatu,
a przede wszystkim aktywizacja i rozwój obszarów wiejskich przez tworzenie dogodnych
warunków inwestowania dla kapitału rodzimego i zagranicznego.
64
IV. Realizacja zadań i projektów, powiązania zadań z innymi projektami, oczekiwane wskaźniki.
Lp.
Nazwa projektu
Kryterium
kolejności
realizacji
Zgodność z planem
zagospodarowania
przestrzennego
Etapy
realizacji
1
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2004 2006
- długość
przebudowanej
drogi – 1,5 km
Przebudowa drogi
powiatowej nr 2410G
Lubnia – Czersk na
odcinku Karsin –
granica powiatu (rzeka
Niechwarzcz)
Przebudowa drogi
powiatowej nr 2402G
Dziemiany –
Wąglikowice na
odcinku Waglikowice –
Loryniec – Dziemiany
(z mostem)
2
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi – 2,957
km
3
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi – 941m
Odbudowa drogi nr
2201G Przywidz –
Grabowo – Nowa
Kiszewa na odcinku –
Jasiowa Huta - Grabowo
(skrzyŜowanie z drogą
wojewódzką nr 224)
4
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
odbudowanej
drogi – 1150m
Planowane inwestycje
Infrastruktura drogowa
1. Przebudowa drogi
powiatowej Stara
Kiszewa – Kaliska nr
2407G odcinek
Chwarzno do granicy
powiatu
2.
3.
4.
Wskaźniki
produktu
Wskaźniki
rezultatu
- liczba
mieszkańców
korzystająca z
inwestycji (w
tys. osób)
- wzrost lokalnej
infrastruktury
turystycznej
(nowe obiekty)
- skrócenie czasu
przejazdu (min)
- roczne
wykorzystanie
drogi (liczba
samochodów)
- powierzchnia
terenów
inwestycyjnych,
które staną się
dostępne (ha)
- zwiększenie
dostępu do rynku
pracy (liczba
nowych etatów)
- zwiększona
dostępność
drogowa
Wskaźniki
oddziaływania
- wzrost
atrakcyjności
turystycznej
powiatu
- wzrost
atrakcyjności
inwestycyjnej
powiatu
- utrzymanie
liczby
nowopowstałych
podmiotów
gospodarczych
- wzrost liczby
odwiedzających
turystów (w tys.
osób)
- poprawa stanu
środowiska dla
Miś
- wzrost dostępu
do edukacji
- spadek
bezrobocia
Podmioty
wdraŜające
Uwagi
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
65
5.
Przebudowa drogi
powiatowej nr 2410G
Lubnia – Czersk na
odcinku Karsin – Wiele
5
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
6.
Przebudowa drogi
powiatowej nr 1931G
Kościerzyna –
Strzelnica - Gostomie
6
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
7.
Przebudowa drogi
powiatowej nr 2408G
Orle – Garczyn –
Kobyle – Górne Maliki Góra
7
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
8.
Przebudowa drogi
2406G Stara Kiszewa –
Konarzyny - Karsin
8
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
9.
Przebudowa drogi
2413G Sarnowy –
Debogóry – Niedamowo
– Sobącz – Liniewo
9
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
10. Przebudowa drogi
gminnej (przeklasyf. na
powiatową) Dziemiany Wiele
10
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2007 2008
- długość
przebudowanej
drogi -
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Zarząd Dróg
Powiatowych
w Kościerzynie
66
Oświata
1. Budowa hali sportowej
przy powiatowym
Zespole Szkół nr 1
1
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2004 2007
2.
Termomodernizacja
obiektów oświatowych
2
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2004 2006
3.
Powiatowe Centrum
MłodzieŜy w Garczynie
- modernizacja bazy
noclegowej,
- budowa obiektu
sportowego
3
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2004 2008
4.
Dom Wczasów
Dziecięcych w
Wygoninie – budowa
obiektu sportowego
4
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2004 2005
Nie dotyczy
2003 2005
Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia
1. Pomorskie Centrum
1
Rehabilitacji – I etap
Kaszubskie Centrum
Sportowo Rekreacyjne
(budowa basenu)
- liczba osób
korzystających z
hali
- powstanie
nowych miejsc
pracy
- poprawa
komfortu i
warunków
nauczania
- poprawa
estetyki
- zwiększenie
funkcjonalności
- wzrost poziomu
umiejętności
uczniów
- liczba
utrzymanych
miejsc pracy
- wzrost ilości
MŚP
- wzrost dostępu
do edukacji
- polepszenie stanu
zdrowia
mieszkańców
- wzrost poziomu
wykształcenia
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Powiatowy
Zespół Szkół
Nr 1
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Spec. Ośr. Szk.
Wych., PCM
- zwiększenie
funkcjonalności
eksploatowanych
obiektów
- zwiększenie
bezpieczeństwa
osób
korzystających z
obiektów
- spadek
- poprawa
Urząd Miasta
Kościerzyna komfortu
- nowe miejsca
porozumienie
pracy
- poprawa zdrowia
mieszkańców
- ochrona
środowiska
naturalnego
- poprawa jakości
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Powiatowe
Centrum
MłodzieŜy w
Garczynie
Starostwo
Powiatowe w
Kościerzynie,
Dom Wczasów
Dziecięcych w
Wygoninie
67
Turystyka
1.
Bramy Kaszubskiego
Pierścienia
1
Zgodne z planem
zagospodarowania
przestrzennego
2005 2007
- 16 bram
zlokalizowanych
na obszarze
Kaszubskiego
Pierścienia
poziomu
zanieczyszczeń
- obniŜenie
kosztów
eksploatacji
obiektów
- obniŜenie
kosztów leczenia
- poprawa
warunków
leczenia
- poprawa
diagnostyki stanu
zdrowia pacjenta
- zwiększenie
dostępności do
specjalistycznych
usług
medycznych dla
mieszkańców
- wzrost
standardu pracy
szpitala
- wzrost
szybkości
obsługo
pacjentów
- zwiększenie
bezpieczeństwa
mieszkańców
- skrócenie czasu
dojazdu do
wypadków
leczenia
- wzrost
zadowolenia
pacjentów
- wzrost poziomu
zinformatyzowania
szpitala
- wzrost łatwości
zapobiegania
problemom
- liczba osób
korzystających z
inwestycji
- wzrost lokalnej
infrastruktury
- wzrost
atrakcyjności
turystycznej
obszaru
- wzrost
Stowarzyszenie Projekt
Turystyczne
Programu
Kaszuby
Kaszubski
Pierścień
realizowany w
68
turystycznej
- liczba turystów
odwiedzających
obszar
Kaszubskiego
Pierścienia (w
tys. osób)
- powstanie
nowych miejsc
pracy
- powstanie
nowych
podmiotów
gospodarczych
atrakcyjności
inwestycyjnej
obszaru
- utrzymanie
liczby
nowopowstałych
podmiotów
gospodarczych
- wzrost liczby
odwiedzających
turystów (w tys.
osób)
- spadek
bezrobocia
ramach
współpracy 5
powiatów:
bytowskiego,
chojnickiego,
lęborskiego,
kartuskiego,
kościerskiego
oraz gminy
Przywidz.
69
V. Powiązanie projektu/ów z innymi działaniami realizowanymi na terenie powiatu
Zaplanowane projekty drogowe rozproszone są na całej powierzchni powiatu,
zarówno z uwagi na fakt, iŜ jest on obszarem potencjału rozwoju gospodarczego. Projekty te
powiązane są równieŜ z przebiegającymi w tym obszarze drogami krajowymi oraz
wojewódzkimi, a takŜe z realizacją inwestycji gminnych.
Stworzenie sieci dróg wysokiej jakości ma na względzie powstanie regionu o wysokiej
atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej. Chcąc być dobrym partnerem regionalnym, dla
tych, którzy chcą na tych obszarach inwestować, z drugiej strony obszarem często
odwiedzanym przez turystów zarówno krajowych jak i zagranicznych powiat kościerski musi
realizować projekty drogowe.
Realizacja projektów z zakresu infrastruktury drogowej jest takŜe ściśle powiązana z
projektami realizowanymi w ramach Programu Organizacji i Rozwoju Kaszubski Pierścień,
będącego wspólna inicjatywą pięciu powiatów: bytowskiego, chojnickiego, kartuskiego,
kościerskiego, lęborskiego.
Zakładamy duŜy wysiłek partnerów społecznych i instytucjonalnych w działaniach
zdefiniowanych jako przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, poniewaŜ powiat kościerski
jest obszarem o wysokiej stopie bezrobocia. Wynosi ono ok. 23,3% (stan na 31 grudnia
2003r.). Wszelkie działania powiatu i w/w instytucji, które zamierzamy realizować poprzez
środki finansowe Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) nie będą efektywne, jeśli
zadania inwestycyjne dofinansowywane z Europejskiego Funduszu Regionalnego (w ramach
ZPORR) nie będą realizowane.
W sytuacji wysokiego bezrobocia uzasadniony jest wysiłek skierowany na utrzymanie
standardu placówek powiatu. Chcemy je rozwijać m. in. jako miejsca pracy, nauki. Będziemy
czynić teŜ starania o merytorycznie wysoką jakość.
70
VI. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć planu
Oczekiwane przez realizatorów wskaźniki osiągnięć planu słuŜą zamierzeniu
osiągnięcia celów szczegółowych zdefiniowanych w dokumencie pt. Uzupełnienie
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (priorytet 3, działania 3.1).
Głównym celem działania 3.1 jest przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej
obszarów
wiejskich
(obszary
wiejskie
to
obszary
usytuowane
poza
granicami
administracyjnymi miast) i małych miast do 20 tys. mieszkańców. Dodatkowo określone są
następujące cele szczegółowe działania:
-
wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi i małych miast,
-
tworzenie warunków do dywersyfikacji gospodarczej.
Do pomiaru tychŜe szczegółowych celów słuŜą wskaźniki produktu i rezultatu, mierzące
natychmiastowe efekty dotyczące bezpośrednich beneficjentów finansowanych działań.
W
przypadku
zaplanowanych
przez
powiat
kościerski
projektów
zadań
inwestycyjnych i remontowych są to „oczekiwane rezultaty” wpisane w tabelach: Planowane
projekty inwestycyjne i remontowe w latach 2004 – 2008 w rozdziale IV Realizacja zadań i
projektów Planu Rozwoju Lokalnego.
Z niniejszego planu jedynie zaplanowane inwestycje drogowe wpisują się w obszar
poszukiwania dofinansowania z funduszy strukturalnych z Działania 3.1. (pozostałe
dotyczące infrastruktury głównie szkolnej i ratownictwa medycznego z działania 3.5.),
dlatego szczegółowo zanalizowane zostały wskaźniki monitorowania tychŜe inwestycji, które
zostały przedstawione poniŜej:
Infrastruktura transportowa
Produkt
Długość wybudowanych
dróg powiatowych (km)
Długość
zmodernizowanych dróg
powiatowych (km)
Rezultat
Powierzchnia terenów
inwestycyjnych, które
stały się dostępne w
wyniku realizacji projektu
Wzrost dostępu do
lepszych jakościowo dróg
Wzrost lokalnej
infrastruktury turystycznej
Skrócenie czasu przejazdu
Roczne wykorzystanie
drogi
Zwiększony dostęp do
rynku pracy
Powstanie nowych miejsc
pracy
Oddziaływanie
Liczba pojazdów
korzystających z drogi (w
okresie 1 roku)
Ceny gruntów
inwestycyjnych, które
stały się lepiej dostępne
(w okresie 2 lat)
Liczba miejsc pracy
utworzonych na obszarze
oddziaływania inwestycji
(w okresie 2 lat)
Liczba nowych
przedsiębiorstw (w
okresie 2 lat)
Liczba turystów na
71
obszarze oddziaływania
inwestycji (w okresie 1
roku)
Wzrost dostępu do
edukacji
Poprawa bezpieczeństwa
ruchu drogowego
Infrastruktura oświatowa
Produkt
Powierzchnia
zmodernizowanych szkół
(m²)
Powierzchnia
wybudowanych sal
gimnastycznych (m²)
Rezultat
Liczba uczniów
korzystających z
inwestycji
Liczba osób
korzystających z Sali
Powstanie nowych miejsc
pracy
Oddziaływanie
Poprawa warunków
nauczania
Ułatwienie dostępu do
edukacji
Polepszenie stanu zdrowia
mieszkańców
Wzrost poziomu
wykształcenia
Liczba miejsc pracy
działania inwestycji (w
okresie 2 lat)
Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia
Produkt
Rezultat
Oddziaływanie
Powierzchnia
Liczba pacjentów i
Poprawa warunków
wybudowanych obiektów
pensjonariuszy
leczenia
Ułatwienie dostępu do
(m²)
korzystających z
inwestycji
leczenia
Powstanie nowych miejsc Polepszenie stanu zdrowia
pracy
mieszkańców
Wzrost poziomu
wykrywalności chorób
Liczba miejsc pracy
działania inwestycji (w
okresie 2 lat)
Wzrost zadowolenia
pacjentów
72
VII. Plan finansowy na lata 2004 – 2008
Harmonogram realizacji inwestycji w Powiecie Kościerskim w latach 2004 – 2008
Nakłady inwestycyjne ogółem w latach (w zł)
Nazwa inwestycji
Pomorskie Centrum Rehabilitacji
I etap Kaszubskie Centrum
Sportowo Rekreacyjne (budowa
basenu)
Budowa hali sportowej przy
powiatowym Zespole Szkół Nr 1
Termomodernizacja obiektów
oświatowych
Budowa i modernizacja dróg
- budowa drogi powiatowej Stara Kiszewa
– Kaliska nr 2407G na odcinku Chwarzno
– Płociczno do granicy powiatu 1548m.
Ogółem 3974 m.
- przebudowa drogi powiatowej Lubnia –
Czersk nr 2410G na odcinku Karsin –
rzeka Niechwaszcz do granicy powiatu
2957m.
- odbudowa drogi powiatowej Przywidz –
Nowa Kiszewa nr 2201G na odcinku
Jasiowa Huta – Grabowo (skrzyŜowanie)
1150m.
czersk nr 2410G na odcinku Karsin –
Wiele.
Powiatowe Centrum MłodzieŜy w
Garczynie
- modernizacja bazy noclegowej
- budowa obiektu sportowego
Dom Wczasów Dziecięcych w
Wygoninie
RAZEM
2004
2005
2006
2007
1 000 000 10 000 000 8 800 000
2008
RAZEM
19 800 000
100 000
2 500 000
1 400 000
4 000 000
1 220 000
400 000
500 000
2 120 000
100 000
3 500
5 158 540
5 098 540
4 000 000
40 000
200 000
4 600 000 14 058 540
5 102 040
4 000 000
56 500
4 040 000
200 000
60 000
40 000
660 000
100 000
500 000
350 000
256 500
4 600 000
4 660 000
0
1 550 000
500 000
600 000
42 128 540
Harmonogram nakładów inwestycyjnych Powiatu Kościerskiego w latach 2004 – 2008
Nakłady inwestycyjne ogółem w latach (w zł)
Nazwa inwestycji
Pomorskie Centrum Rehabilitacji
Sportowo Rekreacyjne (budowa
basenu)
Budowa hali sportowej przy
powiatowym Zespole Szkół Nr 1
Termomodernizacja obiektów
oświatowych
Budowa i modernizacja dróg
- budowa drogi powiatowej Stara Kiszewa
– Kaliska nr 2407G na odcinku Chwarzno
– Płociczno do granicy powiatu 1548m.
Ogółem 3974 m.
2004
2005
2006
2007
170 000
800 000
830 000
2008
RAZEM
1 800 000
100 000
900 000
900 000
1 900 000
1 220 000
200 000
300 000
1 720 000
100 000
541 930
200 000
3 500
481 930
500 000
600 000
1 941 930
485 430
73
Czersk nr 2410G na odcinku Karsin –
rzeka Niechwaszcz do granicy powiatu
2957m.
- odbudowa drogi powiatowej Przywidz –
Nowa Kiszewa nr 2201G na odcinku
Jasiowa Huta – Grabowo (skrzyŜowanie)
1150m.
czersk nr 2410G na odcinku Karsin –
Wiele.
40 000
Powiatowe Centrum MłodzieŜy w
Garczynie
- modernizacja bazy noclegowej
Dom Wczasów Dziecięcych w
Wygoninie
RAZEM
40 000
160 000
100 000
250 000
1 730 000
2 851 930
200 000
400 000
640 000
56 500
56 500
60 000
100 000
200 000
600 000
350 000
760 000
750 000
350 000
2 430 000
850 000
600 000
8 461 930
74
Źródła finansowania inwestycji powiatu Kościerskiego w latach 2004 – 2008 (w zł)
Nazwa inwestycji
Powiat
Kościerski
MENiS
WFOŚiG
W
Eko Fundusz
Urząd
Marszałko
wski
Pomorskie Centrum
Rehabilitacji
Sportowo Rekreacyjne
(budowa basenu)
Budowa hali sportowej
przy powiatowym Zespole
Szkół Nr 1
Termomodernizacja
obiektów oświatowych
Budowa i modernizacja
dróg
1 800 000
14 000
000
1 900 000
600 000
1 720 000
200 000
100 000
100 000
1 941 930
0
0
0
Fundusze
strukt. UE
Minist.
infrastruk.
500 000
0
11 126 530
3 826 530
640 000
3 400 000
Powiatowe Centrum
MłodzieŜy w Garczynie
- modernizacja bazy
noclegowej
- budowa obiektu
sportowego
750 000
56 500
200 000
3 900 000
150 000
Razem
4 000 000
19 800 000
4 000 000
0
790 080
790 080
0
14 058 540
5 102 040
4 040 000
200 000
150 000
Urząd
Miasta
K-na
2 120 000
485 430
500 000
Powiat
Starogard.
1 000 000
- budowa drogi powiatowej Stara
Kiszewa – Kaliska nr 2407G na
odcinku Chwarzno – Płociczno do
granicy powiatu 1548m. Ogółem
3974 m.
- przebudowa drogi powiatowej
Lubnia – Czersk nr 2410G na
odcinku Karsin – rzeka
Niechwaszcz do granicy powiatu
2957m.
- odbudowa drogi powiatowej
Przywidz – Nowa Kiszewa nr
2201G na odcinku Jasiowa Huta –
Grabowo (skrzyŜowanie) 1150m.
- przebudowa drogi powiatowej
Lubnia – czersk nr 2410G na
odcinku Karsin – Wiele.
760 000
Lotto i gry
liczbowe
256 500
4 660 000
1 550 000
75
Dom Wczasów
Dziecięcych w Wygoninie
- budowa obiektu
sportowego
RAZEM
350 000
8 461 930
250 000
15 300 000
250 000
250 000
750 000
600 000
11 126 530
200 000
1 000 000
790 080
4 000 000
42 128 540
Wydatki związane z Wieloletnim Programem Inwestycyjnym
Okres
realizacji
Łączne
nakłady
(8+13+14
+15+16+17)
Poniesione
do końca
2003r.
Wysokość wydatków w zł
w roku budŜetowym 2004
2005
1
1.
2
758
3
75818
2.
801
80130
854
85403
4
Kaszubskie Centrum
Sportowo
Rekreacyjne,
budowa basenu
Budowa hali
sportowej
3.
Termomodernizacja placówek
oświatowych
758
75818
5
Urząd Miasta porozumienie
6
2003-2006
7
20000000
Starostwo
2004-2007
Powiatowe,
Powiatowy Zespół
Szkół
Nr 1
Starostwo
2004-2006
Powiatowe,
Specjalny
Ośrodek Szkolno
– Wychowawczy
4000000
100000
1220000
223000
Starostwo
Powiatowe,
Powiatowe
Centrum
MłodzieŜy w
Garczynie
8
200000
9
170000
10
11
997000
12
830000
2006
w latach
2007
2008
Razem
9+10+11+12
Jednostka
organizacyjna
Inne środki
Nazwa zadania
programu
PoŜyczki i
kredyty
Rozdz
Dotacje
celowe
Dział
Środki
własne
Lp.
13
1000000
10000000
14
15
8800000
100000
2500000
1400000
400000
500000
16
17
1200000
0
900000
76
4.
758
75818
Modernizacja bazy
noclegowej
budowa obiektu
sportowego
5.
854
85411
Budowa obiektu
sportowego
6.
600
60014
Budowa i
modernizacja dróg –
projekty techniczne:
- budowa drogi
powiatowej Stara
Kiszewa – Kaliska
nr 2407G na
odcinku Chwarzno –
Płociczno do
granicy powiatu
1548m. Ogółem
3974 m.
- przebudowa drogi
powiatowej Lubnia
– Czersk nr 2410G
na odcinku Karsin –
rzeka Niechwaszcz
do granicy powiatu
2957m.
- odbudowa drogi
powiatowej
Przywidz – Nowa
Kiszewa nr 2201G
na odcinku Jasiowa
Huta – Grabowo
(skrzyŜowanie)
1150m.
- przebudowa drogi
powiatowej Lubnia
– czersk nr 2410G
na odcinku Karsin –
Wiele.
Starostwo
Powiatowe,
Powiatowe
Centrum
MłodzieŜy w
Garczynie
Starostwo
Powiatowe, Dom
Wczasów
Dziecięcych w
Wygoninie
Starostwo
Powiatowe,
Zarząd Dróg
Powiatowych
2004-2007
1550000
0
40000
0
0
0
40000
660000
100000
500000
100000
5158540
5098540
350000
500000
0
4000000
200000
4600000
2004-2007
2004-2005
600000
100000
2004-2008
14058 540
100000
2004-2005
5102040
3500
3500
2007-2008
4040000
40000
40000
2007-2008
256500
56500
56500
2007-2008
4660000
RAZEM
42328540
0
0
0
4000000
200000
60000
200000
733000
0
997000
830000
256000
19218540
4600000
15050000
700000
4600000
77
VIII. System wdraŜania, sposoby monitorowania
Starostwo Powiatowe w Kościerzynie przy wdraŜaniu Planu Rozwoju Lokalnego jest
podmiotem realizującym. W przypadku realizacji Projektów dotyczących Kaszubskiego
Pierścienia zajęło stanowisko podmiotu koordynującego, nadzorującego. Nie jest bowiem w
stanie kontrolować wdraŜania poszczególnych inwestycji z osobna. Tę rolę przyznaje się
poszczególnym jednostkom samorządu terytorialnego, których projekty zostały ujęte w
Programie Kaszubski Pierścień.
Monitorowanie Planu powierzy się zespołowi zadaniowemu ds. Planu Rozwoju
Lokalnego, który zostanie powołany przez Starostę i który regularnie będzie składać raporty z
przebiegu realizacji projektów. Ocena realizacji Planu Rozwoju Lokalnego odbywać się
będzie raz w roku na sesji Rady Powiatu. Dokonywane będą oceny i analizy problemów i
celów przed wykonaniem zadania oraz badania i oceny po zrealizowaniu projektu.
W zaleŜności od potrzeb wynikających ze zmian istotnych uwarunkowań
zewnętrznych oraz wewnętrznych organizowane będą debaty z udziałem społeczeństwa
lokalnego w celu bieŜącego aktualizowania Planu.
78
IX. Komunikacja społeczna i Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego powiatu
kościerskiego.
Informacja o dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej poszczególnych
projektów będzie na bieŜąco podawana do wiadomości mieszkańców powiatu.
Na zakończonych inwestycjach umieszczane będą tabliczki z informacją o otrzymaniu
dofinansowania z Unii Europejskiej. Ponadto informacja taka będzie umieszczana takŜe w
prasie i na stronie internetowej powiatu:
www.powiat.koscierzyna.pl
Dodatkowo zorganizowane zostaną festyny dla mieszkańców z okazji zakończenia inwestycji
promujące otrzymanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej.
Za realizacje powyŜszych zadań będzie odpowiadał Zespół Zadaniowy ds. Planu Rozwoju
Lokalnego.
Opracował:
Jerzy Bławat
Dąbrówka Frozyna
79

Plan rozwoju lokalnego - Starostwo Kościerzyna

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sprzątanie szlaków turystycznych Gminy Kościerzyna i

Kwalifikowany opiekun ekspozycji muzealnej w Muzeum

Złóż życzenia urodzinowe dla Remusa i wygraj rower!