10 Zagadnienia Ludnosciowe

Materiały szkoleniowe „Zagadnienia ludnościowe i osadnictwo”
1. Przeanalizuj wykres przedstawiający rozwój ludnościowy świata. Wymień czynniki mające wpływ
na wzrost liczby ludności na świecie.
2. Przyporządkuj pojęciom odpowiednie definicje i podaj przykłady takich obszarów.
a) anekumena
Obszar o niewielkiej gęstości zaludnienia, zamieszkały okresowo.
b) subekumena
Obszar stale zamieszkały
c) ekumena
Obszar niezamieszkały przez człowieka.
3. Poniżej zaprezentowano wykres przedstawiający fazy rozwoju demograficznego społeczeństw. Wykonaj polecenia
znajdujące się pod wykresem.
a) Podpisz linię przedstawiającą współczynnik
urodzeń oraz zgonów.
b) Zakreskuj obszar przedstawiający przyrost naturalny.
c) Zaznacz obszary przedstawiające poszczególne
fazy rozwoju demograficznego.
d) Scharakteryzuj poszczególne fazy rozwoju
demograficznego – podaj przykłady krajów znajdujących się
w tej fazie rozwoju demograficznego.
4. Graficzną ilustracją wieku społeczeństw jest piramida
wieku ludności. Przyporządkuj piramidy wieku dwóm
państwom spośród trzech: Nigeria, Polska, Szwecja.
Uzasadnij wybór.
5. Wybierz tendencje, które zaznaczono w zamieszczonej piramidzie ludności Polski
z lat dziewięćdziesiątych cyfrą (1), występujące w strukturze płci i wieku ludności wiejskiej:
a) mały współczynnik feminizacji ludności wiejskiej spowodowany nadumieralnością
kobiet w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym,
b) mały współczynnik feminizacji ludności wiejskiej z uwagi na
mniejszą liczbę kobiet w wieku przedprodukcyjnym,
c) mały współczynnik feminizacji ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym,
spowodowany dużą migracją kobiet ze wsi do miasta, gdzie stosunkowo
łatwo znajdują zatrudnienie,
d) mały współczynnik feminizacji ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym,
spowodowany dużą migracją mężczyzn z miast do wsi, z uwagi na postępujące
bezrobocie w miastach.
1
6. Poniższa tabela przedstawia ruch naturalny i ruch rzeczywisty ludności Polski w wybranych województwach w roku 2001.
a) Uzupełnij tabelę, obliczając
brakujące wskaźniki.
b) Które województwo ma najwyższy
przyrost naturalny? Podaj
przyczyny.
c)
Do którego województwa migruje
najwięcej osób? Podaj przyczyny.
d) Które województwo ma najniższy
przyrost naturalny? Podaj
przyczyny.
e)
Z którego województwa emigruje
najwięcej osób? Podaj przyczyny.
Saldo
Wskaźnik
migracji
Przyrost
Wskaźnik Wskaźnik
przyrostu wewnętrznych rzeczywisty
Województwo urodzeń
zgonów
naturalnego
i
na 1000
w‰
w‰
w‰
zagranicznych
osób
na 1000 osób
Lubuskie
9,8
8,4
–1,0
Mazowieckie
9,3
10,1
Podkarpackie
10,3
8,4
Śląskie
8,4
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
10,0
–0,8
1,2
–1,1
–1,1
–2,1
9,1
0,8
–0,7
10,2
–0,2
–3,4
–1,7
Łódzkie
8,5
–0,6
Opolskie
8,2
8,4
–3,5
Polska
9,5
9,4
–0,4
7. Na podstawie wykresu struktury ludności Polski przedstaw prognozę na rok 2050.
Czy taka struktura ludności będzie korzystna? Odpowiedź uzasadnij.
8. Które z poniższych określeń są przyczynami eksplozji demograficznej w KSR?
a) duża rozrodczość młodego społeczeństwa,
b) nasilające się zjawisko emigracji ludności,
c) ogólna poprawa warunków bytowych ludności,
d) powszechna akceptacja modelu rodziny wielodzietnej,
e) znaczna przewaga kobiet w młodym społeczeństwie.
9. Które z poniższych określeń są skutkami eksplozji demograficznej w KSR?
a) przeludnienie wsi i rosnące migracje do miast w celu poprawy warunków bytowych,
b) bardzo szybki wzrost PKB, związany z powiększaniem się zasobów taniej siły roboczej,
c) dynamiczne procesy urbanizacyjne na płaszczyźnie społecznej lub ekonomicznej,
d) ograniczone możliwości oszczędzania i inwestowania w warunkach stale rosnącej liczby ludności.
10. Które z poniższych określeń wskazują na przyczyny starzenia się społeczeństw?
a) niska stopa urodzeń i niska stopa zgonów,
b) wysoki poziom opieki socjalnej,
c) miejski model rodziny wielodzietnej,
d) niski współczynnik feminizacji społeczeństwa.
11. Które z poniższych określeń wskazują na skutki starzenia się społeczeństw?
a) rozbudowany system opieki społecznej oraz emerytur i rent,
b) problem braku siły roboczej,
c) ujemny przyrost rzeczywisty ludności,
d) zmniejszanie się liczby ludności w ciągu 30–40 lat,
e) znaczny spadek wskaźnika urbanizacji.
12. Na podstawie mapy podaj ogólny wniosek odnośnie zróżnicowania przyrostu naturalnego na świecie. Wytłumacz
zróżnicowanie tego wskaźnika.
2
Oblicz stopę przyrostu naturalnego
i określ fazę cyklu dla podanych państw
Kraj
Urodzenia
w prom.
Zgony
w prom.
Meksyk
26,2
4,6
Etiopia
49,3
23,4
Egipt
27,8
8,6
Japonia
9,6
7,1
Kenia
51,1
15,9
Węgry
11,3
14,3
SPN
Faza
cyklu
13. Na podstawia mapy w atlasie wypisz obszary o największej gęstości zaludnienia. Opisz je nazwami krain geograficznych
i określ przyczyny, które decydują o dużej gęstości zaludnienia w zaznaczonych obszarach.
14. Wykonaj polecenia A–C.
A. Oblicz gęstość zaludnienia wymienionych krajów. Wynik wpisz do tabeli.
B. Wpisz do pierwszej kolumny tabeli, przy odpowiednich wartościach, następujące kraje: Mongolia, Australia, Namibia.
C. Opisz barierę, która przyczyniła się do małej gęstości zaludnienia w krajach wymienionych w poleceniu B.
Kraj
Liczba ludności
w tys.
Powierzchnia
w tys. km2
2 031
825,1
2 550
1 564,1
20 345
7 692,2
Gęstość zaludnienia
liczba osób/km2
15. Wymień trzy rodzaje migracji ze względu na czynnik warunkujący ruchy migracyjne.
16. Wymień trzy rodzaje migracji ze względu na czas migracji (trwałość).
17. Podaj dwie cechy krajów (np.: polityczne, ekonomiczne) charakteryzujących się dodatnim saldem migracji zagranicznych.
18. Wymień dwa pozytywne i dwa negatywne skutki migracji ludności dla kraju imigracyjnego.
19. Podaj dwie cechy krajów (np.: polityczne, ekonomiczne) charakteryzujących się ujemnym saldem migracji zagranicznych.
20. Wymień dwa pozytywne i dwa negatywne skutki migracji ludności dla kraju emigracyjnego.
21. Wyjaśnij, na czym polega „drenaż mózgów”. Podaj przykład kierunku (skąd – dokąd) tego rodzaju migracji na świecie.
22. Wyjaśnij, na czym polega „uchodźstwo”. Podaj przykład kierunku (skąd – dokąd) tego rodzaju migracji na świecie.
22. Wyjaśnij, na czym polega „repatriacja”. Podaj przykład kierunku (skąd – dokąd) tego rodzaju migracji na świecie.
3
23.Mapa przedstawia wielkość bezrobocia w Polsce
Wymień województwa o największym bezrobociu i podaj przyczyny
takiego stanu rzeczy.
24. Stopa bezrobocia w województwie mazowieckim w ciągu ostatnich
5 lat wynosi około 10%. Jakie są przyczyny osiągania przez ten region
jednego z najniższych wskaźników bezrobocia w skali kraju?
25. Podaj dwie przyczyny bezrobocia w krajach
postkomunistycznych Europy Środkowej i Wschodniej.
26. Każdemu z podanych niżej państw przyporządkuj odpowiadający mu wskaźnik urbanizacji:
a) Indie
b) USA
c) Kenia
d) Belgia
A) 16%
B) 26%
D) 75%
E) 96%
27. Uzupełnij tabelę.
Funkcja miasta
Wpływ funkcji na fizjonomię miasta
Przykłady miast
pełniących dane
funkcje
Administracyjna
Zagospodarowywanie wybrzeży poprzez rozbudowę portów i koncentrowanie się
wokół nich zakładów przemysłowych
Przemysłowa
Powstawanie urzędów, przedstawicielstw firm, liczne powiązania komunikacyjne
z regionem
Fatima, Lourdes
Oksford, Cambridge
28. Na podstawie schematycznego planu rozpoznaj typ fizjonomiczny miast. Wymień dwie funkcje pełnione przez te miasta na
początku jego istnienia.
4
29. Przedstaw za pomocą schematycznego rysunku układ miast tworzących aglomerację monocentryczną oraz aglomerację
policentryczną. Podaj przykład występowania tego typu struktury osadniczej (poza Polską).
30. Podaj definicję i po dwa przykłady aglomeracji i megalopolis. Wyjaśnij czym różnią się te zespoły miejskie.
30. Scharakteryzuj procesy zachodzące w fazie urbanizacji zaznaczonej na schemacie literą A, B oraz C.
Podaj nazwy tych fazy urbanizacji.
31. Podaj literę, za pomocą której na rysunku
w zadaniu zaznaczono procesy urbanizacyjne
prowadzące do powstawania przemieści
(dzielnice willowe/slumsy-favele)
czyli tzw. suburbii .
32.Na mapie zaznaczono za pomocą cyfr największe
Zespoły miejskie świata, między innymi:
Lagos, Kalkuta, Rio de Janeiro, Los Angeles, Seul,
Teheran, Tokio, Pekin, Nowy Jork.
Rozpoznaj je na mapie.
Podaj, które położone są w obrębie megalopolis.
33. Wymień po cztery ekonomiczne, społeczne lub
przyrodnicze konsekwencje procesów
urbanizacyjnych (skutki negatywne i pozytywne).
34. Zaznacz podpunkt, w którym wszystkie wymienione kraje zamieszkiwane
są w zdecydowanej większości przez ludność rasy europoeidalnej a następnie
uzupełnij tabelkę.
a) Egipt, Tanzania, Hiszpania, Islandia
b) Iran, Wietnam, Uzbekistan, Meksyk
c) Kanada, Maroko, Turcja, Gruzja
d) Sudan, Australia, Peru, Indonezja
e) Iran, Wietnam, Indie, Turcja
f) Kambodża, Peru, Korea Południowa, Uzbekistan
g) Argentyna, Haiti, Japonia, Chiny
h)Algieria, Nigeria, Etiopia, Mongolia
Państwo
Dominująca rasa
lub rasy
Argentyna
Madagaskar
Gwinea
Myanmar
Tunezja
Senegal
Papua-Nowa
Gwinea
Kanada
5
35.Wymień cechy, które pozwalają odróżnić następujące odmiany antropogeniczne człowieka:
a) azjatycką od europejskiej:
b) afrykańską od europejskiej:
36. Napisz, do której odmiany człowieka należą:
a) Aborygeni
b) Afrykanerzy,
c) Arabowie,
d) Eskimosi,
e) Indianie
f)
g)
h)
i)
j)
Indusi
Mongołowie
Papuasi
Pigmeje
Słowianie
37. Napisz, jak nazywa się potomków:
a) Europejczyków i Indian,
b) Europejczyków i Murzynów,
c) Indian i Murzynów,
38. Podaj nazwę grupy językowej, do której należą następujące języki Europy:
a) macedoński, bułgarski, chorwacki
b) węgierski, fiński, estoński
c) islandzki, norweski, duński
d) rumuński, kataloński, francuski
e) irlandzki, walijski, bretoński
39. Napisz, które języki urzędowe obowiązują w następujących państwach:
a) Argentyna
f) Nowa Zelandia
b) Australia
g) Peru
c) Austria
h) Senegal
d) Brazylia
i) Stany Zjednoczone
e) Egipt
j) Surinam
40. Przyporządkuj niżej wymienione języki do grup językowych.
niemiecki, grecki, polski, esperanto, francuski, włoski, chiński, sanskryt, japoński, suahili, hiszpański, turecki
języki oficjalne: ...............................................
języki martwe: .................................................
języki sztuczne: ...............................................
41. Wymień trzy dziedziny życia społecznego, politycznego lub gospodarczego, w których potrzebne jest stosowanie języków
międzynarodowych (uniwersalnych)
42. Dlaczego w Nigerii jako język urzędowy używany jest angielski mino, że rodowici Anglicy prawie w tym kraju nie
mieszkają?
43. Podaj trzy przykłady wpływu religii na rozwój społeczno-gospodarczy krajów świata.
44. Napisz, jaka religia dominuje w następujących państwach:
a) Francja
h) Izrael
b) Grecja
i) Indie
c) Turcja
j) Pakistan
d) Szwecja
k) Wietnam
e) Meksyk
l) Filipiny
f) Argentyna
m) Mongolia
g) Indonezja
n) Tajlandia
45. Opisz polityczny i ekonomiczny aspekt procesów globalizacji.
6