Informacja o zawodach i specjalnościach

INFORMACJE O ZAWODACH
I SPECJALNOŚCIACH, W TYM ZADANIA,
CZYNNOŚCI ZAWODOWE I WYMAGANIA
PSYCHOFIZYCZNE ORAZ SZANSE
ZATRUDNIENIA W POSZCZEGÓLNYCH
ZAWODACH I SPECJALNOŚCICH
PORADNICTWO ZAWODOWE
1
ZAWÓD
Zawodem określa się zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału
pracy, będących świadczeniami na rzecz innych osób, wykonywanych stale lub z niewielkimi
zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy
i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło
dochodów. Zawód może określać również ogół ludzi, którzy go wykonują. Ta definicja określa dążenie
do wykształcenia reprezentacji własnych interesów i specyficznej ideologii zawodowej.
ZAWÓD WYUCZONY– jest to zespół czynności, do których wykonywania jednostka uzyskała
przygotowanie praktyczne i teoretyczne poświadczone świadectwem, dyplomem lub innym
formalnym dokumentem.
ZAWÓD WYKONYWANY- jest to zespół czynności, których spełnianie stanowi główne źródło
utrzymania danej jednostki.
2
UMIEJĘTNOŚCI- są to sprawdzone możliwości wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach
zawodu, specjalności. Każda czynność, którą potrafimy wykonać, jest umiejętnością.
Umiejętności, jakie człowiek nabywa w ciągu życia można podzielić według następujących
kryteriów:
ADAPTACYJNE
tzw. charakter
UNIWERSALNE
przydatne w życiu i w każdej pracy
KWALIFIKACYJNE
specyficzne umiejętności zawodowe,
techniczne, zawód
niezbędne lub pomocne
w zdobyciu pracy
zdobyte w procesie uczenia się
istotne dla utrzymania pracy
pomocne w zdobyciu pracy
zdobyte we wczesnej fazie życia w
rodzinie, następnie w szkole, oraz
dzięki intensywnej edukacji
talent, naturalne zdolności lub
umiejętności
związane są z tym, jak reagujemy
na środowisko, jak się do niego
adaptujemy
odnoszą się do: danych (szybkie
liczenie), informacji (szybkość
kojarzenia faktów), ludzi
(umiejętność współczucia), rzeczy
(zdolności mechaniczne)
przydają się w każdej pracy: są to
podstawowe lub fundamentalne
umiejętności
odnoszą się do: umiejętności
wykonywania konkretnej pracy
przykłady:
czytanie, pisanie i liczenie,
umiejętność wysławiania się,
umiejętność oceny dystansu,
zdolności mechaniczne: talent do
obsługi i naprawy maszyn,
szybkość i dokładność, zdolności
kierownicze, umiejętność,
planowania,
przykłady:
księgowość,
programowanie komputerów,
obsługa krosna,
planowanie finansów,
sprzedaż domów,
gotowanie,
znajomość teorii elektryczności,
znajomość anatomii,
przepisy koszykówki,
niezbędne do tego, aby radzić
sobie z innymi ludźmi, z
przełożonymi, aby dobrze
organizować sobie czas
i pieniądze, aby wiedzieć, jak się
ubrać do pracy
przykłady:
punktualność,
odpowiedzialność,
entuzjazm,
uprzejmość,
inicjatywa,
pomysłowość,
elastyczność,
zorganizowanie,
schludność,
3
mogą być kompletnie unikatowe i
przydatne wyłącznie w danej pracy
KWALIFIKACJE ZAWODOWE – „to zakres i jakość przygotowania niezbędnego do wykonywania
jakiegoś zawodu. Na kształcenie zawodowe składają się następujące czynniki: poziom wykształcenia
ogólnego, wiedza zawodowa, umiejętności zawodowe, a zwłaszcza stopień wprawy oraz umiejętność
organizowania i usprawniania pracy, uzdolnienia i zainteresowanie zawodem” (W. Okoń: Słownik
pedagogiczny. Warszawa 1975, s. 145).
KWALIFIKACJE ZAWODOWE-układy wiedzy oraz umiejętności wymaganej w realizacji składowych
zadań zawodowych.
Od kilkunastu lat coraz częściej, gdy mówi się o rekrutacji pracowników, używa się nowego wyrażenia
– kompetencje.
KOMPETENCJE- „umiejętności, uzdolnienia, style działania, osobowość, wyznawane zasady,
zainteresowania i inne cechy, które używane i rozwijane w procesie pracy prowadzą do osiągania
rezultatów zgodnych ze strategicznymi zamierzeniami przedsiębiorstwa” (T. Rostowski: Kompetencje
jako jakość zarządzania zasobami ludzkimi w: „Jakość zasobów firmy. Kultura, kompetencje,
konkurencyjność” red. Alicja Sajkiewicz, Warszawa 2002).
Pomocne w określeniu kompetencji i kwalifikacji zawodowych są różnego rodzaju standaryzowane
narzędzia - testy, które są dostępne u doradców zawodowych w Powiatowym Urzędzie Pracy.
Najczęściej wykorzystywane testy to:
Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych tzw. KZZ – występuje on w formie papierowej
jak i elektronicznej, w dwóch wersjach: dla młodzieży i dla osób dorosłych
Test Kompetencji – filary sukcesu – w wersji elektronicznej
Test Predyspozycji Zawodowych – w wersji elektronicznej
Test Samoocena Zainteresowań Zawodowych- w wersji elektronicznej, przeznaczony dla
młodzieży ostatnich klas szkoły średniej
Dodatkową pomocą w określeniu kompetencji może być udział w zajęciach aktywizacyjnych
organizowanych przez lidera klubu pracy i doradców zawodowych w grupowych poradach
zawodowych. Poruszana jest na nich tematyka umiejętności, zainteresowań, jak również
predyspozycji i kwalifikacji zawodowych.
4
Przykładowe tematy zajęć:
„Rynek pracy i zachowania asertywne w poszukiwaniu pracy”
„Moje umiejętności i zainteresowania”
„Nabycie umiejętności i zachowań asertywnych w kontaktach zawodowych”
„ Moje zainteresowania. Test KZZ”
„Całożyciowe kształcenie drogą do kariery”
„Autoprezentacja-moja wizytówka osoby”
SPECJALNOŚĆ- wynik podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym
charakterze powiązanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy, które wymagają
pogłębionej wiedzy dodatkowej z tego zakresu oraz umiejętności, osiągniętych podczas
szkoleń i praktyk.
SPECJALIZACJA- jest to wyodrębnianie się pewnych dziedzin, ściślejszy podział pracy, funkcji
oraz osiągnięcie umiejętności, biegłości w pewnej wyodrębnionej dziedzinie, dokonanie
wyboru danego kierunku w określonym zawodzie.
Materiały, z których można skorzystać w PUP u doradcy zawodowego:
Przewodniki po zawodach
Krajowe standardy kwalifikacji zawodowych
Zawody przyszłości
Teczki informacji o zawodach
Podręcznik oceny zawodów z punktu widzenia różnych rodzajów niepełnosprawności
5
Linki, na których można uzyskać informacje dotyczące zawodów:
http://www.studiuj.pl
http://www.zawody.pl
http://prawopracyblog.wordpress.com
http://www.psz.praca.gov.pl
http://www.kariera.pl
http://wbz.waw.pl
6