okręgu morawsko

Okręg morawsko-śląski
Zapoznaj się...
Spis treści:
I.
II.
W skrócie o okręgu - podstawowe informacje (2)
Ostrawa - barwna metropolia (7)
III.
IV.
V.
Przyroda - parki krajobrazowe (10)
Miejskie strefy zabytkowe (12)
Zamki i pałace (14)
VI.
Zabytki techniki (17)
VII.
VIII.
Ruch turystyczny (19)
Uzdrowiska (21)
IX.
Ciekawostki (23)
Republika Czeska w Europie
N
EST
S
RUS
LV
DK
LT
BY
RUS
IRL
GB
Warszawa
Berlin
NL
London
PL
D
UA
B
Paris
Praha
L
CZ
SK
MO
Wien
F
Budapest
H
A
CH
SLO
RO
Bucuresti
HR
BIH
YU
Sofija
BG
I
Roma
E
P
MK
TR
AL
Madrid
GR
Okręg morawsko-śląski w Republice Czeskiej
Ostrava
Praha
Brno
Všeobecně o kraji
dopravní dostupnost
Zamek Śląskoostrawski
1
W skrócie o okręgu
2
podstawowe informacje
Powierzchnia • 5 445 km2
Liczba mieszkańców • 1 255 910
Liczba gmin • 299, w tym 38 miast
Gęstość zaludnienia • 230,7 mieszkańców na km2
Gmina z największą liczbą ludności • Ostrawa, 314 102 mieszkańców *)
Gmina o największej powierzchni • Ostrawa, 21 423 ha *)
Gmina najgęściej zaludniona • Havířov, 2 658,9 mieszkańców/km2
*)
Gmina z najmniejszą liczbą ludności • Nová Pláň, 34 mieszkańców *)
Gmina o najmniejszej powierzchni • Karlova Studánka, 46 ha *)
Gmina o najmniejszej gęstości zaludnienia • Bílá 5,8 mieszkańców/km2 *)
Najwyżej położony punkt • Pradziad, 1 491 m n. p. m.
Najniżej położony punkt • zbieg rzek Odry i Olzy, 195 m n. p. m. *)
Największa zapora wodna • Śląska Harta, 870 ha powierzchni wodnej *)
Największy naturalny akwen kąpielowy • Ostrawa-Poruba, 41 200 m2 powierzchni wodnej *)
Uwaga:
*)
Slezská Harta
Za statystycznym „Rocznikiem okręgu morawsko-śląskiego 2003“ wydanym przez Czeski Urząd Statystyczny.
Pradziad
W skrócie o okręgu
3
połączenia komunikacyjne
Drogowa i kolejowa sieć komunikacyjna okręgu morawsko-śląskiego
��
��
�������
�����
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��������
�����
�������
��
��
��
�������
������
��
����
��
��
���
��������
������
�������
������
��
��
��
�������
��
��
��
��
�������
��
��
��
����
����
��
����������
��
��
����
��������
��������������
���������
�������������
���������
����
����
������
��
��
drogi klasy I - szkieletowe
������
��
��
����������
����
drogi czteropasmowe
��
����
����
autostrada - plan
�����������
MOŠNOV
�������
��
���
�������
����
������
��
��
����
��LOTNISKO
����
Regularną komunikację lotniczą zapewnia
międzynarodowe Lotnisko Ostrawa, a.s., drugie
co do wielkości lotnisko w Republice Czeskiej. Jego
powierzchnia z pasem startowym o długości 3600
metrów pozwala na przyjmowanie samolotów wszelkich
kategorii bez ograniczeń.
Od 1 lipca 2004 Lotniskiem Ostrawa zarządza
administracja okręgu morawsko-śląskiego.
www.airport-ostrava.cz
��
�������
��
��
�������
��
Okręg morawsko-śląski przecinają dwie trasy kolejowe
o znaczeniu europejskim, trasy elektryczne nr 270
i nr 320. Trasa nr 270 jest znaczącym fragmentem
głównej trasy kolejowej RC Praga - Bohumin. Obecnie
trwa jej modernizacja, zakończenie przewidziano
w r. 2005.
��
����
����
System komunikacji drogowej opiera się obecnie
o główną drogę międzynarodową I/11 (E 75): Opawa
- Ostrawa - Czeski Cieszyn - Mosty k. Jabłonkowa oraz
I/48 (E 462): Nový Jičín - Frydek-Mistek - Czeski Cieszyn,
które przebiegają przez środkową i wschodnią część
okręgu. Drogi obecnie poddawane są rekonstrukcji,
głównie dotyczy to drogi I/48, która przebudowywana
jest na drogę szybkiego ruchu R 48.
W maju 2002 rozpoczęła się budowa autostrady
D 47, która stanie się częścią VI. europejskiego
multimodalnego korytarza. Oddanie autostrady D 47
zaplanowano na koniec roku 2008.
drogi klasy I
ważne drogi klasy II
korytarz kolejowy - plan
46
numery dróg
Zrekonstruowany odcinek drogi z Valšova do Břidličnej
Lotnisko Ostrawa, Mošnov
Úzkokolejná dráha Osoblaha
4
W skrócie o okręgu
przemysł
Mocna pozycja przemysłu
Okręg morawsko-śląski począwszy od XIX wieku po dzień dzisiejszy
zaliczany jest w poczet najważniejszych przemysłowych regionów
Europy środkowej. Pomimo to, iż w ostatnich latach malejące
wydobycie węgla i ograniczenia w przemyśle ciężkim pociągnęły
za sobą trudności ekonomiczne i konieczność na szeroką skalę
zakrojonej restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłowych,
region morawsko-śląski ciągle jest jednym z najważniejszych pod
względem gospodarczym regionów w Republice Czeskiej. Okręg
jest ogólnokrajowym centrum produkcji hutniczej. Produkuje się
tu 100 % surówki żelaza, 92 % stali i 98 % koksu w skali całej
Republiki Czeskiej. Koncentruje się tu prawie cała produkcja węgla
kamiennego w RC, pomimo iż ilość wydobytego węgla spada.
Od roku 1990 systematycznie i zasadniczo poprawia się stan
środowiska naturalnego nie tylko w wyniku ograniczania produkcji
przemysłowej, ale także dzięki dużym inwestycjom ekologicznym
podejmowanym przez poszczególne firmy.
Tra dy c j e pr z e my s ł ow e
• Przemysł ma na terenie dzisiejszego okręgu morawsko-śląskiego
głębokie korzenie. Jako decydujący dla dalszego rozwoju regionu
przyjmuje się rok 1763, kiedy to w dolinie Burňa na terenie
dzisiejszej Śląskiej Ostrawy odkryto pierwsze pokłady węgla. To
wydarzenie zadecydowało o przyszłości regionu.
• Kolejnym bodźcem gospodarczego rozwoju regionu było
wybudowanie pierwszych wielkich pieców na terytorium gminy
Witkowice w roku 1828. Ówczesna Huta Rudolfa była zalążkiem
późniejszej Huty Witkowickiej. Pozycję regionu jako znaczącego
producenta żelaza ugruntowało w roku 1839 założenie huty w
Trzyńcu u podnóża Beskidów.
• Przemysłowe znaczenie okręgu w ramach monarchii habsburskiej
umocnił fakt wybudowania Północnej Kolei Ferdynanda w roku
1847. Kolej ta połączyła region ostrawski z centrum monarchii,
Wiedniem, i z Krakowem.
• Druga połowa XIX wieku i początek XX wieku charakteryzował w
Ostrawskiem dynamiczny rozwój wielu gałęzi przemysłu, przede
wszystkim wydobywczego, hutniczego, stalowego i maszynowego.
Rozwój przemysłu z kolei spowodował gwałtowny przyrost liczby
ludności w wyniku migracji osób poszukujących pracy przede
wszystkim z regionów Czech, Węgier (Słowacji) i polskiej Galicji.
• W okresie wojny 1939 - 1945 potencjał przemysłowy służył
Niemcom do celów wojennych, głównie zbrojeniowych.
• Po roku 1948, zgodnie z ówczesnymi ogólnonarodowymi celami
gospodarczymi, w Ostrawskiem doszło do gwałtownego rozwoju
przemysłu ciężkiego. Otwierano nowe kopalnie. W roku 1951 „na
zielonej łące“ wybudowano Nową Hutę, kolos stalowniczy i hutniczy,
co ostatecznie przekształciło Ostrawę w „stalowe serce republiki“.
• Lata pięćdziesiąte aż do osiemdziesiątych XX wieku w Ostrawskiem
odznaczały się nadzwyczajnym rozwojem produkcji przemysłowej,
co wywarło negatywny wpływ na środowisko naturalne i miejscowy
krajobraz, który bardzo ucierpiał w wyniku eksploatacji złóż węgla.
Ekspansja przemysłu przyciągała nowych pracowników. Rosła
liczba ludności, ale równocześnie pogłębiała się nierównowaga
w strukturze społecznej populacji. Dla omawianego okresu
charakterystyczne było budowanie dużych kompleksów
urbanistycznych czy wręcz nowych miast, takich jak Havířov.
• Po roku 1989 wraz ze zmianą klimatu politycznego w kraju nastąpiły
zmiany także w regionie ostrawskim. Szeroka restrukturyzacja i
rewitalizacja przemysłu, prowadząca do wyraźnego zahamowania
produkcji przemysłowej, dała się mieszkańcom regionu wyraźnie we
znaki. Ograniczenie wydobycia węgla kamiennego (na terytorium
Ostrawy w roku 1994 wydobycie zostało całkowicie wstrzymane)
oraz ograniczanie produkcji w takich gigantach, jak Nowa Huta,
Witkowice i in. spowodowało gwałtowny wzrost bezrobocia w
regionie. Z drugiej strony spadek produkcji oraz realizowane przez
firmy inwestycje ekologiczne sprawiły, że środowisko naturalne jest
dziś w znacznie lepszym stanie. Rozwój gospodarki okręgu wspierają
inwestycje rodzimych i zagranicznych inwestorów, którzy korzystać
mogą z istniejących już obiektów, a także zagospodarować
przygotowane strefy biznesu.
Niektóre firmy w okręgu
Vítkovice, a.s. • Stalownictwo, przemysł maszynowy ciężki
ISPAT Nová huť, a.s. • Stalownictwo
OKD, a.s. • Wydobycie węgla kamiennego, koksownictwo
Třinecké železárny, a.s. • Stalownictwo
Severomoravská energetika, a.s. • Zakup, produkcja, dystrybucja
i sprzedaż energii elektrycznej
Autopal, s.r.o. (VISTEON Group) • Produkcja części do samochodów
Tatra, a.s. • Przemysł samochodowy
Siemens Elektromotory s.r.o. • Elektrotechnika
Te r e n y n a d a j ą c e s i ę
do prowadzenia działalności
gospodarczej w okręgu
Strefy przemysłowe
W okręgu morawsko-śląskim pod względem inwestycyjnym
przygotowano ok.12 stref przemysłowych, w tym 10 obszarów
akredytowano w ramach państwowego programu na rzecz
wspierania stref przemysłowych. Kolejne dwa tereny przygotowane
są na przyjście inwestora. Wszystkie są wyposażone w infrastrukturę
techniczną. Ogółem na terenie okręgu morawsko-śląskiego
pod względem inwestycyjnym przygotowano dla potencjalnych
przedsiębiorców ok. 310 ha. Szczególną pozycję zajmuje Park
W skrócie o okręgu
5
przemysł
Naukowo-Technologiczny w Ostrawie: Nie jest on typową strefą
przemysłową, wybudowano go w celu wspierania technologii
i badań stosowanych w dziedzinie high-tech.
Strefa przemysłowa
Strefy wspierane z Programu
Český Těšín – Pod Zelenou
Frýdek-Místek - Chlebovice
Karviná - Nové Pole*
Park przemysłowy Kopřivnice
Krnov - Červený Dvůr**
Ostrava – Hrabová***
Ostrava - Mošnov
Park Biznes Třanovice
Třinec - Baliny
Park Naukowo-Technologiczny Ostrava
Strefy w przygotowaniu
Bolatice – U hřiště
Frýdek-Místek - Lískovec
ŁĄCZNIE
Gotowe
Powierzchnia w październiku
w ha
2004
12
13
45
82
18
30
30
29
20
10
7
9
12
18
0
0
18
7
12
8
16
8
313
8
5
104
* planuje się poszerzenie o 15 ha, w przygotowaniu jest dokumentacja projektowa
** planuje się poszerzenie o 20 ha, w przygotowaniu jest dokumentacja projektowa
*** wiosną 2005 będzie gotowych kolejnych 30 ha strefy
W strefach przemysłowych zadomowiło się już wiele inwestorów.
Na razie najlepiej są wykorzystane tereny w Karwinie (Shimano,
Mölnlycke Health Care, Belfort i in..), Kopřivnicy (Dura Automotive
Systems, Cirex BV, Brose Group, Bang & Olufsen i in.), Krnovie
(IVG Colbachini) czy Ostrawie-Hrabovej (ASUSTeK Computer, CTP
Project Invest), czy Trzyńcu (Vesuvius Solar Crubicle, KERN itp.).
Pomyślnie rozwija się też projekt Parku Naukowo-Technologicznego
w Ostrawie, gdzie swoją działalność rozwija firma Ingelectric i gdzie
całkowicie zagospodarowany jest też Budynek Wielofunkcyjny.
Brownfields – stare tereny przemysłowe
Na terenie okręgu morawsko-śląskiego z racji jego bogatej
tradycji przemysłowej znajduje się bardzo wiele pustych terenów
przemysłowych, tzw. brownfields. Problemem jest ich częste
skażenie ekologiczne, a także niejasne stosunki własnościowe,
niemniej tereny te po oczyszczeniu i odkażeniu nadają się do
działalności gospodarczej. Najwięcej spośród brownfields to
opuszczone tereny kopalniane.
Do najważniejszych brownfields można zaliczyć np. Dolny Rejon
Witkowic (Ostrawa, 153 ha), Kop. František (Sucha Górna, 25 ha),
tereny Hrušov (Ostrawa, 46 ha), Vagónka-Thrall (Studénka, 25 ha)
czy tereny Nad Porubką (Ostrawa, 10 ha).
Portal Dynamic Region - informacje
dla inwestorów
W okręgu będącym tradycyjnie obszarem mocno
uprzemysłowionym oficjalnie uruchomiono we wrześniu 2004
portal internetowy Dynamic Region, „brama wejściowa“ dla
zagranicznych biznesmenów zainteresowanych inwestowaniem
w okręgu. Pod domeną www.dynamicregion.cz potencjalni
inwestorzy znajdą aktualne i kompleksowe źródło informacji
o prowadzeniu działalności gospodarczej w okręgu.
Dolny Rejon Witkowic
Strefa Przemysłowa Karwina - Nowe Pole
Park Naukowo-Technologiczny w Ostrawie
W skrócie o okręgu
6
szkolnictwo
wykształcenie - priorytet okręgu
Podnoszenie poziomu wykształcenia obywateli jako szansa na łatwiejsze znalezienie pracy i czynnik sprzyjający tworzeniu nowych miejsc pracy - to jeden
z priorytetów okręgu morawsko-śląskiego. Sieć placówek przedszkolnych i szkół oraz instytucji organizujących zajęcia pozaszkolne oferuje wykształcenie
wszystkich stopni - od podstawowego po wyższe. Wyjątkowym elementem okręgu morawsko-śląskiego jest także szkolnictwo narodowościowe - w języku
polskim naucza się tu w wybranych szkołach podstawowych i średnich.
Wy k s z t a ł c e n i e a k a d e m i c k i e z d o b y ć m o ż n a
na czterech uniwersytetach:
WYŻSZA SZKOŁA GÓRNICZA UNIWERSYTET TECHNCZNY
www.vsb.cz
•
•
•
•
•
•
•
Wydział Ekonomiczny
Wydział Budowlany
Wydział Maszynowy
Wydział Elektrotechniczny i Informatyczny
Wydział Górniczo-Geologiczny
Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałów
Wydział Inżynierii ds. Bezpieczeństwa
WYŻSZA SZKOŁA BIZNESU, a.s.
www.vsp.cz
UNIWERSYTET OSTRAWSKI
www.osu.cz
•
•
•
•
•
•
•
Wydział Filozoficzny
Wydział Pedagogiczny
Wydział Nauk Przyrodniczych
Wydział Medyczno-Socjalny
Instytut Sztuki
Instytut ds. Badań i Aplikacji Fuzzy Modelowania
Instytut Studiów Regionalnych
UNIWERSYTET ŚLĄSKI
www.slu.cz
•
•
•
•
Wydział Handlu i Przedsiębiorczości w Karwinie
Wydział Filozoficzny i Nauk Przyrodniczych w Opawie
Instytut Matematyczny w Opawie
Centrum Kształcenia w Krnovie
Kopalnia Michal w Ostrawie
Dom Sztuki, Ostrawa
Centrum Ostrawy - Plac Masaryka
OSTRAWA
8
barwna metropolia
Twierdzenie, że Ostrawa jest kolorowa, to wcale nie ironia. Wystarczy wejść
na konstruktywistyczną wieżę Nowego Ratusza - i wszystko staje się jasne.
Dawna czarna Ostrawa przekształciła się w miasto pełne zieleni. Ostatnie
tony węgla wydobyto tu 30 czerwca 1994. Zieleń miejska zajmuje 1056 ha.
Spacerkiem po mieście...
Letem městem…
Dom Sztuki
Teatr im. Antonína Dvořáka
www.gvuostrava.cz
www.ndm.cz
W konkursie ogłoszonym na budowę ostrawskiego Domu
Sztuki, w którym uczestniczył także znany czeski architekt Kamil
Roškot, zwyciężył projekt architektów Františka Fiali jr. i Vladimíra
Wallenfelsa. Jednopiętrowy budynek o postępowym, purystycznym
wyglądzie został uroczyście otwarty w dniu 13 maja 1926 r. Jego
wyjątkowe miejsce w ówczesnej architekturze spoczywa zwłaszcza
w zastosowaniu oświetlenia latarniowego sal zapewniającego
Wraz z Teatrem im. Jiřego Myrona tworzy Morawsko-Śląski Teatr
Narodowy. Neobarokowy gmach na Placu Smetany z lat 1906-07
wiedeńskiego architekta Alexandra Grafa przeszedł w latach
1999 - 2000 gruntowną rekonstrukcję. Jaśniejący nowym blaskiem
i poszerzony o nowoczesną przybudówkę zdobył tytuł Budowla
Roku 2000.
idealny dostęp dziennego światła do wystawianych przedmiotów.
Można tu znaleźć zbiory malarstwa czeskiego XIX i XX wieku,
rzeźby XX wieku, kolekcje grafiki, a także dawne i współczesne
dzieła sztuki europejskiej.
Kopalnia Michal
www.pruvodce.com/dulmichal/
Chodzi o narodowy zabytek techniki. Wieża szybowa, zabudowania
kopalni, maszynownia, warsztaty, kotłownia, sortownia,
pomieszczenia górniczych łaźni, lampownia i biura są znakomitym
przykładem architektury technicznej z lat 1913-1915. Trasa
zwiedzania umożliwia przejście takiej samej drogi, jaką codziennie
pokonywali górnicy rozpoczynający dniówkę.
Teatr im. A. Dvořáka
Teatr Lalek
Teatr Lalek
www.dlo-ostrava.cz
Do najbardziej interesujących nowoczesnych budowli zaliczany jest
gmach Teatru Lalek z roku 1999, jedyny w swoim rodzaju w całej
Europie środkowej. Corocznie odbywa się tu międzynarodowy
festiwal teatrów lalek pn. Spectaculo Interesse, którego prestiż
wykracza daleko poza granice Republiki Czeskiej.
OSTRAWA
9
barwna metropolia
Morawsko-śląska metropolia
rozbrzmiewa muzyką
Filharmonia im. Janáčka Ostrawa
www.jfo.cz
Filharmonia im. Janáčka (Janáčková filharmonie) to instytucja
ciesząca się światową sławą. Urządza koncerty na terenie okręgu
morawsko-śląskiego, a także odbywa wiele tournee zagranicznych.
Największym wydarzeniem w życiu muzycznym miasta jest
odbywający się co roku międzynarodowy festiwal Maj Janáčka.
Sport to nieodłączny element
życia okręgu morawsko-śląskiego
ČEZ Aréna
www.arena-vitkovice.cz/arena.php
W roku 2004 Republika Czeska gościła uczestników Mistrzostw
Świata w Hokeju na Lodzie. Gospodarzami imprezy były miasta
Praga i Ostrawa.
Zlatá tretra (Złote Kolce) – Super Grand Prix
Festival Colours of Ostrava
www.colours.cz
www.zlatatretra.cz
Na mityngu lekkoatletycznym Złote Kolce corocznie spotykają się
gwiazdy światowej lekkiej atletyki.
Na początku lipca centrum morawsko-śląskiej metropolii żyje jedyną
w swoim rodzaju imprezą muzyczną nazwaną Colours of Ostrava.
Oferta jest bardzo szeroka i różnorodna - można posłuchać tu wielu
muzycznych stylów - od muzyki rockowej poprzez world i dance
music po muzykę alternatywną.
Ulica Stodolní - ulica,
która nigdy nie zasypia…
Ulica Stodolní
www.stodolniulice.cz
Ośrodkiem rozrywki w ostatnich kilku latach stała się ulica Stodolní
w centrum miasta. Na 1 km2 można tu spotkać prawie 40 barów,
klubów i knajpek - każda w swoim stylu oferuje muzykę rockową,
folkową czy etno i jest czynna do wczesnych godzin porannych.
Ulica Stodolní
Złote Kolce
Hala widowiskowo-sportowa ČEZ Arena
Lato w Chronionym Parku Krajobrazowym Nadodrze
Przyroda
11
parki krajobrazowe ...
MOTTO:
„Szli przez wysoki las, aż znaleźli się na rozległej łące. Na tej łące się zatrzymali. Jak tu pięknie! Patrzyli na zachwycającą
kotlinę rzeki Odry, na łąki i pola, na białe wioski i domki pokryte słomianymi dachami... Podziwiali te cuda, wreszcie
najmłodszy z braci zawołał: „Bracia, nie widziałem nigdzie na świecie piękniejszego zakątka!“ (podanie Cesarz Pyskač).
BESKIDY
Powierzchnia: 1 160 km2
Rok ogłoszenia: 1973
Beskidy to najbardziej rozległe pasmo górskie Karpatów Zachodnich
na terytorium Republiki Czeskiej. Od roku 1973 mają status parku
krajobrazowego. W Beskidach można znaleźć resztki pradawnego
lasu dziewiczego, niewielkie torfowiska, bukowiny i łąki sprzyjające
hodowli owiec. W lasach beskidzkich od czasu do czasu pojawia się
niedźwiedź brunatny, wilk, ryś, a w rzekach - wydra rzeczna.
Do miejsc najczęściej odwiedzanych przez turystów należy Łysa
Góra, która swymi 1323 m n.p.m. jest najwyższym punktem
Beskidów. Z jej szczytu roztacza się przepiękny widok na
okolicę. Innymi ulubionymi celami są też Visalaje, Biały Krzyż,
Grúň, Stare Hamry, Bílá i Třeštík, Pustevny, Jaworowy czy Wielki
Połom. Nad grzebieniem czeskiej części Beskidu Śląskiego, który
jednak nie wchodzi w skład beskidzkiego chronionego obszaru
krajobrazowego, góruje wiechrzołek Wielkiej Czantorii.
stokach rosną rośliny podlegające ochronie (pięciornik złoty, dzwonek), spotkać można tu np. kozice. Znaczną część pasma górskiego
porastają gęste lasy, miejscami przechodzące w puszczę. Do atrakcji
Chronionego Parku Krajobrazowego Jesioniki w okręgu morawsko-śląskim należą niektóre formacje skalne, np. Petrovy kameny albo
dolina rwącej rzeczki Bila Opava, która jest jednym z najchętniej
odwiedzanych miejsc Wysokich Jesioników.
REGION D ORZECZ A ODRY
Powierzchnia: 81,5 km2
Rok ogłoszenia: 1991
Park krajobrazowy Nadodrze założono dopiero w roku 1991, w Republice Czeskiej jest najmłodszym obszarem podlegającym ochronie.
Rozciąga się na obu brzegach rzeki Odry, której meandry stwarzają
niepowtarzalną, pełną uroku scenerię. W dolinie Odry znajdują się
stawy rybne. Napotkać można na tych terenach lubiące mokradła
ropuchy pospolite i żaby śmieszki, na brzegach Odry rosną przebiśniegi czy przylaszczki.
JESIONIKI
Powierzchnia: 744 km
Rok ogłoszenia: 1996
2
Jesioniki, najwyższe pasmo górskie Moraw i Śląska, leżą w najdalej
na północ wysuniętym cyplu Moraw i czeskiego Śląska. Nad jesionickimi szczytami dominuje Pradziad (1 492 m n. m.), na którego
Teren przecinają trasy turystyczne, biegną też tędy liczne ścieżki
rowerowe, których osią jest Morawska Brama - fragment europejskiej sieci ścieżek rowerowych na linii Polska - Austria. Z Nadodrzem
w ciekawy sposób zapozna nas szlak naukowy pn. Kotvice.
Jesioniki - Pradziad, Ovčárna
Beskidy - Pustevny
Miasto Štramberk - miejski rezerwat zabytkowy
Miejskie strefy zabytkowe
to powiew ciekawej historii
13
NOVÝ JIČÍN
Centrum historyczne Novégo Jičína należy do najpiękniejszych
na Morawach. Jego początki sięgają drugiej połowy XIII wieku.
Powstało na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych. Starówka
zadziwia regularnym i przejrzystym planem kompozycyjnym. Na rynku
i w przyległych do niego ulicach stoi ok. 50 zabytkowych mieszczańskich
kamienic. Do najważniejszych zabytków należy zamek, ratusz, Stara
Poczta, Farska Baszta, kościół parafialny, mury obronne i słup morowy.
www.novy-jicin.cz
PŘÍBOR
Król czeski Przemysł Ottokar II nadał w roku 1251 Příborowi prawa miejskie.
Z połowy XIII wieku pochodzi gotycki kościół parafialny pw. Narodzin Panny
Marii. Pod koniec XVII wieku do miasta przybyli pijarzy, którzy wybudowali
tu dużą bursę. Dziś mieści się tu muzeum i stała ekspozycja poświęcona
pochodzącemu z tego miasta Zygmuntowi Freudowi. Spośród innych
zabytków warto wymienić kościół św. Walentyna, kościół św. Krzyża, kościół
cmentarny św. Franciszka Serafińskiego i zespół rzeźb mariackich z roku 1713.
www.pribor-mesto.cz
Miato Nový Jičín - rynek
ŠTRAMBERK
Miasteczko powstało w roku 1359 na mocy dekretu wydanego przez
margrabiego Jana Henryka Luksemburczyka. Dziś Štramberk ze względu
na niezwykle malownicze położenie i unikatowy zespół zabytków
architektury ludowej bywa nazywany „Morawskim Betlejem“. Nad
miastem górują ruiny zamku Strallenberg z wieżą w kształcie walca
zwaną Trąba (Trúba). Pełen uroku rynek štramberski okalają murowane
domy noszące ślady architektury późnego baroku i empire. W górnej
części stoi kościół barokowy św. Jana Nepomucena i św. Bartłomieja.
W krętych uliczkach stoją drewniane domki wsparte na wysokich
podmurówkach, które wybudowali w XVIII i XIX wieku wołoscy
rzemieślnicy. Ze względu na niepowtarzalny charakter stanowi Štramberk
architektoniczną osobliwość na skalę całej Republiki Czeskiej.
www.stramberk.cz
Miato Příbor - rynek
Rynek štramberski
Pałac Raduň
Hradec nad Moravicą - Biały Pałac
Pałac Kunín
Zamki i pałace
historyczne perły okręgu morawsko-śląskiego
15
Bruntal – pałac i muzeum, narodowy zabytek kultury. Pierwsza
wzmianka o pałacu sięga roku 1506. W drugiej połowie XVI wieku
dawny gród przebudowano na pałac w stylu renesansowym. Po roku
1621 pałac znalazł się w rękach zakonu niemieckich rycerzy, którzy
pozostali jego właścicielami do roku 1939. Zakrojona na szeroką skalę
rekonstrukcja odbyła się tu w latach sześćdziesiątych XX wieku.
www.pruvodce.com/bruntal
Frydek-Mistek – pałac i siedziba Muzeum Beskidów. Gród założono
tu w połowie XIV wieku jako twierdzę graniczną. Pod koniec XVI wieku po
pożarze przebudowano go na pałac w stylu renesansowym. W drugiej
połowie XVII wieku pałac ponownie strawił ogień. W XVIII i XIX wieku
przebiegały tu przeróbki budowlane. Ostatniego właściciela z rodu
Habsburgów, arcywojewodę Bedřicha, uwiecznił - jako markiza Gero
- w swojej twórczości poeta Petr Bezruč.
www.pruvodce.com/frydek
Czerwony i Biały Pałac Hradec nad Morawicą – państwowy
renesansowy pałac z elementami empirowymi. Pierwotnie królewski
pałac Przemyślidów powstał nad doliną Morawicy w miejscu dawnego
słowiańskiego grodziska. Pod koniec XIX wieku wzniesiono tu
pseudogotycki Czerwony Pałac, wraz z bramą wejściową i Białą Wieżą.
Przepychowo urządzone pałacowe komnaty przypominają m.in., że na
pałacu przebywali Ludwig van Beethoven i Ferenc Liszt.
www.pruvodce.com/hradecnadmoravici
Hukvaldy – ruiny. Zamek powstał w drugiej połowie XIII wieku.
W wieku XV rozrósł się kilkakrotnie. W połowie XVI wieku na zamku
urządzono więzienie. Rozbudowę zakończono u schyłku XVII wieku.
Po pożarze w roku 1762 zamek powoli opustoszał i stopniowo
popadał w ruinę. Obecnie należy do największych zamkowych ruin na
Morawach. Otacza go zagroda leśna z wybiegiem dla danieli. Latem
odbywają się tu międzynarodowe festiwale muzyczne Hukvaldy Janáčka.
www.pruvodce.com/hukvaldy
Pałac Bruntál
Pałac Frydecki
Ruiny zamku Hukvaldy
Hradec nad Moravicą - Czerwony Pałac
16
Zamki i pałace
historyczne perły okręgu morawsko-śląskiego
Karviná – Fryštát – pałac - empirowy trójskrzydłowy pałac
Sovinec – zamek, jego początki sięgają pierwszej połowy
powstał na początku XIX wieku, kiedy ród Larisch-Moennichów
przebudował dawny pałac renesansowy. Zamek połączony jest
z kościołem i budynkiem Lottyhausu.
www.zamek-frystat.cz
XIV wieku. Na przełomie XV i XVI wieku zamek gruntownie
przebudowano. W roku 1624 zamek dostał się w ręce zakonu
niemieckich rycerzy. W połowie XVII wieku zdobyli go Szwedzi.
Po ich odejściu i po pożarze w roku 1784 zamek odnowiono
tylko częściowo. W czasie II wojny światowej przekształcono go
w więzienie i bazę jednostek SS. W roku 1945 zamek mocno
ucierpiał wskutek pożaru. Obecnie trwa jego stopniowa odbudowa.
www.akce.sovinec.cz
Nový Jičín – pałac, muzeum – pierwotnie kamienny dom
z końca XIV wieku stał się zalążkiem grodu. W roku 1500 gród
przebudowano na renesansowy pałac. W XVI wieku dobudowano
kolejne dwa skrzydła. Pod koniec XVII wieku pałac spłonął, po pożarze
odbudowano go już tylko częściowo. Od roku 1918 pałac jest
własnością państwa, zwiedzać go można od roku 1950.
www.muzeum.novy-jicin.cz
Pałac Kunín – jeden z najbardziej wartościowych pałaców barokowych całych Moraw z unikalnym wyposażeniem. Niegdyś był nowoczesną
placówką oświatową, najbardziej znanym uczniem był František Palacký.
www.zamek.kunin.cz
Raduň – pałac – pierwotnie średniowieczna twierdza gotycka
za czasów Tvorkovskich z Kravařów została rozbudowana
i przekształcona w renesansowy pałac, który w późniejszym okresie
przebudowywano w duchu klasycyzmu i historycyzmu. Zwiedzać
można komnaty składające się na apartamenty książęce oraz
bibliotekę pałacową obejmującą 16 tys. tomów.
www.travel-profi.cz/castle/radun.html
Zamek Sovinec
Zamek Śląskoostrawski – został zbudowany w 2. poł. XIII
wieku z nakazu książąt opolskich i cieszyńskich z rodu Piastów jako
twierdza graniczna przed państwem czeskim (rzeka Ostrawica była
rzeką graniczną). W latach 40. XVI wieku został przebudowany na
zamek renesansowy. W 1872 roku spłonął, został jednak jeszcze
odbudowany. Główną przyczyną jego późniejszego upadku
była eksploatacja pokładów węgla bezpośrednio pod zamkiem.
Budowla opadła o 16 m i została opuszczona. Obecnie zamek jest
zrekonstruowany i oprócz ekspozycji zamkowej jest dziś miejscem
licznych imprez kulturalnych i towarzyskich.
www.ostravainfo.cz
Karviná - Pałac Frysztacki
Nový Jičín - pałac
Planetarium w Ostrawie-Porubie
Dolny Rejon Witkowic
Muzeum Techniki Tatra w Kopřivnicy
Zabytki techniki
18
skarby okręgu
Dolny Rejon Witkowic
W roku 2000 Ministerstwo Kultury RC rejon witkowicki ogłosiło
zabytkiem techniki. Obecnie jako najważniejszy i największy zabytek
przemysłowy pochodzący z pierwszej połowy XIX wieku pretenduje
do wpisu na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
(narodowy zabytek kultury - Kop. Hlubina i koksownia oraz wielkie
piece Huty Witkowice, tzw. Dolny Rejon Witkowic). Pierwszy wielki
piec oddano tu do użytku w roku 1836. Kopalnia Hlubina pochodzi
z 1843 r. Zachował się więc cały ciąg technologiczny, na który
składało się wydobycie węgla, koksownia i produkcja żelaza.
Obserwatorium astronomiczne i planetarium
im. Johanna Palisy, Ostrawa-Poruba
Muzeum Górnictwa OKD Ostrawa – Petřkovice
Kanał Weisshuhna znajduje się w pobliżu gminy Žimrovice. Służył jako
śluza papiernicza. Po dziś dzień jest sprawny. Wybudowano go na
przełomie XIX i XX wieku z inicjatywy Carla Weisshuhna dla potrzeb
przyszłej fabryki i zakładów papierniczych. To unikatowe dzieło liczy
3,5 km długości i obejmuje trzy tunele wodne i dwa akwadukty. Na
kanale jest kilka upustów, które regulują wysokość powierzchni wody.
www.pamatky.com
Największe muzeum górnictwa w Republice Czeskiej znajduje się
u podnóża wzgórza Landek, które cieszy się światową sławą jako
miejsce niezwykle interesujące pod względem geologii, archeologii,
historii, nauki o przyrodzie i górnictwa. Na wzgórzu Landek w epoce
lodowej żyli łowcy mamutów, z tego okresu pochodzi najstarszy
dowód o wykorzystaniu węgla przez człowieka. Landek zasłynął
także jako znalezisko Wenus Petrzkowickiej (Landeckiej), figurki
liczącej zaledwie 460 mm wysokości z żelaziaka czerwonego,
jedynej szczupłej Wenus w Europie.
W Muzeum Górnictwa urządzonym w historycznym obiekcie
Kopalni Anzelm można oglądać eksponaty dotyczące historii
wydobycia węgla kamiennego w Ostrawskiem, szczególnie stare
maszyny i urządzenia technologiczne. Częścią zwiedzania jest
zjeżdżanie do kopalni na głębokość 7 metrów.
www.muzeumokd.cz
Budynek pochodzi z roku 1980, posiada trzecią co do wielkości
salę planetarium o średnicy 12,5 m i drugi co do wielkości aparat
projekcyjny w RC. W sali, która pomieści 100 osób, można na
sztucznym nieboskłonie oglądać ok. 9000 gwiazd, planet, komet
i innych obiektów kosmicznych.
http://planetarium.vsb.cz
Kanał Weisshuhna
Kolej wąskotorowa Třemešná ve Slezsku – Osoblaha
Obecna atrakcja turystyczna rejonu osoblaskiego została
wybudowana w czasach monarchii austro-węgierskiej.
Uruchomiono ją 14 grudnia 1898. Chodzi o najstarszą kolej
wąskotorową w Europie środkowej. Od roku 2004 kursuje tędy
historyczny pociąg ciągniony przez parowóz.
www.osoblazsko.cz
Teren czs. fortyfikacji, Hlučín – Darkovičky
Ważny zabytek wojskowo-techniczny stanowi cenioną w skali
europejskiej prezentację dawnego systemu fortyfikacyjnego
byłej Republiki Czechosłowackiej. System budowano w latach
1935 - 1938. Obiekty fortyfikacyjne różnią się pod względem
zaprojektowania i przeznaczenia militarnego, a także pod względem
wytrzymałości.
www.szmo.cz
Wojskowe fortyfikacje w Opawie – Milostovicach
Znajduje się tu zespół trzech zrekonstruowanych obiektów ciężkiej
fortyfikacji i dwa obiekty lekkiej fortyfikacji pochodzące z lat
trzydziestych XX wieku. Chodzi o obiekty zachowane w niezwykle
dobrym stanie. Obecnie poddawane są fachowej rekonstrukcji.
Teren należy do najbardziej cennych muzeów tego typu w RC.
Ze stropnicy palisady OP-S 25 roztacza się widok na dużą część
linii fortyfikacyjnej, przy dobrej pogodzie widać nawet Jesioniki
z Pradziadem włącznie.
www.sweb.cz/kvh-opava
Muzeum Techniki Tatra Kopřivnice
W unikatowym Muzeum Techniki Kopřivnice pokazano prawie
150-letnią historię fabryki samochodów Tatra, od czasu, kiedy
bramy zakładu opuścił pierwszy automobil w Austro-Węgrzech,
Präsident. Mnóstwo wozów osobowych, sportowych, ciężarowych
i innych marki Tatra, podwozia, silniki, samolot sportowy i wiele
innych ciekawych eksponatów - to wszystko stanowi nie lada
atrakcję dla zwiedzających. Największą chlubą ekspozycji jest
jednak wspomniany już Präsident wyprodukowany w roku 1897.
www.tatramuseum.cz
Muzeum Górnictwa OKD Ostrawa – Petřkovice
Teren czs. fortyfikacji Darkovičky
Golf w Beskidach - Čeladná
Všeobecně o kraji
dopravní dostupnost
Sporty zimowe w Beskidach
- Pustevny
Zimní
sporty v Beskydech
19
20
Ruch turystyczny
różnorodna oferta sportowa
i wypoczynkowa
Okręg morawsko-śląski dzięki swemu położeniu oraz bogatej i pięknej
przyrodzie może zaoferować wiele także amatorom sportu, turystyki czy
po prostu osobom spragnionym wypoczynku. Jest tu mnóstwo stadionów,
boisk, sal gimnastycznych, kortów tenisowych, kąpielisk i pływalni.
GOLF
Prosper Golf Club Čeladná
Znajdą tu coś dla siebie miłośnicy narciarstwa, a także miłośnicy
turystyki rowerowej, paraglidingu, jazdy konnej, golfu, lotów
sportowych i widokowych oraz amatorzy sportów wodnych.
Park Golf Club Šilheřovice
www.prosper-golf.cz
www.golf-ostrava.cz
BESKYDGOLF Ropice
www.beskydgolf.com
Zámecký Golf Club Kravaře
www.golf-kravare.cz
JESIONIKI
www.jeseniky-praded.cz
BESKIDY
www.beskydy-info.cz
REGION DORZECZA ODRY
www.regionpoodri.cz
Informacje o ruchu turystycznym można znaleźć na
stronach internetowych okręgu
www.kr-moravskoslezsky.cz/cr.html
• ośrodki informacyjne
• ciekawe imprezy
• atrakcje
• zakwaterowanie w okręgu
• placówki kulturalne
• gastronomia w okręgu
• obiekty sportowe
• uzdrowiska i relaks
Turystyka rowerowa w Beskidach
Narciarstwo wodne
Żeglowanie po Zalewie Żermanickim
Squash
Sanatoria Klimkovice
Uzdrowisko Darkov - basen
22
Uzdrowiska
słynne także za granicami Europy
Sanatoria Klimkovice – zaliczane są w poczet
Uzdrowisko Karlova Studánka – leży w romantycznej
najnowocześniejszych kompleksów uzdrowiskowych w Republice
Czeskiej. Zespół budynków sanatoriów jodowo-bromowych
dolinie Białej Opavy w centrum Wysokich Jesioników i jest jednym
z najbardziej uroczych zakątków w Republice Czeskiej. Tradycje
uzdrowiska sięgają roku 1785. Większość zabudowań reprezentuje
klasycystyczny styl empirowy. Budynki otaczają parki ze sztucznym
wodospadem.
to unikatowe dzieło współczesnego budownictwa, które jest
nazywane klejnotem trzeciego tysiąclecia i jego rozwiązanie
architektoniczne ma na swoim koncie kilka nagród. W sanatoriach
leczy się choroby układu krążenia i narządów ruchu, choroby
nerwowe i ginekologiczne. Jodowo-bromowa woda mineralna
stwarza tu szczególny mikroklimat, powietrze zawiera tu więcej
jodu niż w rejonach nadmorskich.
www.sanatoria-klimkovice.cz
Tryska tu kilka źródeł węglowo-żelazistych, które mają zbawienny
wpływ na schorzenia dróg oddechowych, leczą m.in. pylicę płuc,
niektóre choroby zawodowe, a także choroby serca i układu
naczyniowego.
www.k.studanka.cz
Uzdrowisko Darkov – leży na granicy z Polską w bezpośredniej
bliskości Karwiny. Na uzdrowisko składają się trzy zakłady lecznicze.
Wszystkie mogą się poszczycić wyposażeniem reprezentującym
najwyższy poziom.
Uzdrowisko powstało około roku 1867, kiedy po przeprowadzeniu
naukowych analiz wody z miejscowego źródła zainaugurowano tu
pierwszy sezon sanatoryjny. Mocne źródła wody jodowo-bromowej,
tzw. solanki, wytrysnęły tu podczas poszukiwań zasobów węgla.
Stopniowo udowodniono, że solanka ma nadzwyczajne działanie
lecznicze. Pomaga leczyć układ naczyniowy, schorzenia narządów
ruchu, choroby neurologiczne, ginekologiczne i skórne.
www.darkov.cz
Sanatoria Klimkovice - basen
Uzdrowisko Darkov - Dom Towarzyski
Uzdrowisko Karlova Studánka
Všeobecně o kraji
dopravní dostupnost
Drewniany kościół w Hodslavicach
23
24
Ciekawostki
okręgu morawsko-śląskiego
Sławne osobistości:
• Jan Amos Komenský (1592 – 1670), twórca nowoczesnej
pedagogiki
• František Palacký (1798 – 1876), historyk i budziciel narodowy
• Sigmund Freud (1856 – 1939), twórca psychoanalizy
• Johann Gregor Mendel (1822 – 1884), twórca genetyki
• Petr Bezruč (1867 – 1958), poeta
• Leoš Janáček (1854 – 1928), kompozytor światowej sławy
• Emil Zátopek (1922 – 2000), legendarny mistrz olimpijski
O tym być może nie wiesz:
• Okręg morawsko-śląski pod względem liczby mieszkańców
(1 262 660) jest największy w Republice Czeskiej.
• Na terenie okręgu morawsko-śląskiego znajduje się największy
w Republice Czeskiej zespół unikatowych drewnianych
kościółków.
• Arboretum Nowy Dwór koło Opawy założono w roku 1958.
Dziś może się poszczycić bogatymi zbiorami egzotycznych i
krajowych drzew i krzewów, roślin subtropikalnych i tropikalnych.
Wiedzie prym w RC pod względem liczby posiadanych gatunków
rododendronów.
• Największy głaz narzutowy pochodzący z epoki lodowej
(skandynawski) znaleziony w Republice Czeskiej znajduje się
niedaleko gmachu dyrekcji ISPATu Nowej Huty w OstrawieKunčicach.
• Hrčava to najbardziej na wschód wysunięta miejscowość w
republice, w rejonie zwanym Trojmezí stykają się tu granice trzech
państw - Republiki Czeskiej, Polski i Słowacji.
• W Karwinie-Kopalniach znajduje się kościół św. Piotra z
Alkantary. W ciągu czterdziestu lat minionego wieku kościół
wskutek działalności górniczej osiadł o 36 metrów. Dziś kościół
jest już po rekonstrukcji i ponownie zaprasza w swoje progi.
• Jaskinia Šipka w Štramberku - osadnictwo na tym terenie, 40
tysięcy lat przed naszą erą, jest udokumentowane unikalnym
znaleziskiem śladów neandertalskich w jaskini Šipka.
• Śląskie Muzeum Ziemskie w Opawie jest najstarszym muzeum
w Republice Czeskiej.
Browary - Republika Czeska
jest krajem piwa, a w okręgu
morawsko-śląskim obowiązuje
to szczególnie:
• Ostravar jest mocną marką produkowaną już ponad 100 lat. Od
roku 2000 działa „Muzeum browarnictwa w starej warzelni“.
www.pivovary.info/prehled/ostravar/ostravar.htm
• Radegast znalazł swoją nazwę u mitycznego, pogańskiego boga
starosłowiańskiego Radegasta. Browar Radegast posiada bogatą
kolekcję nagród.
www.radegast.cz
• Browar Mieszczański Zlatovar w Opawie został założony
w 1824 r., jednak piwo warzono tu już w XIII wieku.
www.zlatovar.cz
• W okręgu piwo jest warzone także w kilku mini browarach
lokalnych czy rodzinnych - piwo EXCELENT w Rýmařovie, marki
Avar i Dérer w Hlučínie, Lašský Vulkán v Kopřivnicy, czy piwo
z Hukvaldów.
Kościół św. Piotra z Alkantary
Drewniany kościół w Bílé
Browar Radegast
Wydawca:
Tekst:
Opracowanie graficzne:
Fotografie:
Produkcja:
Okręg morawsko-śląski
Taťána Kahánková
Kantor´s Creative Club
Štefan Špic, archiwum okręgu morawsko-śląskiego
Agentura API, s.r.o.
Fotografia na stronie tytułowej:
Vikštejn koło Vítkova, Nowy Ratusz w Ostrawie, Pałac Kravaře, Śląskie Muzeum Ziemskie w Opawie,
Fontana, Pałac Stará Ves nad Ondřejnicí, Łysa Góra
Okręg morawsko-śląski
Zapoznaj się...