Naturalnie EGGER
Transkrypt
Naturalnie EGGER
Naturalnie EGGER Zrównoważone budownictwo i zdrowy styl życia z materiałami drewnopochodnymi EGGER www.egger.com/srodowisko „Drewno jest zbyt cenne, aby je po prostu wyrzucać!” Fritz Egger senior (1922 – 1982) SPIS tREŚCI 04 Nasze osiągnięcia dla zapewnienia zdrowego środowiska 06 Zrównoważony rozwój jako podstawowa wartość 08 Zmiany klimatyczne i niedobór zasobów 10 Zdrowa przestrzeń życiowa 12 Przejrzyste informacje Z A P Y t A J ! o d P o W I A d A M Y. 16 Pochłanianie CO₂ 18 Ochrona zasobów 20 Recykling 22 Bezpieczne materiały 24 Formaldehyd pod kontrolą 26 Kompatybilne powierzchnie 28 Przejrzystość działań 30 Analiza cyklu życia produktu 32 Dodawanie wartości dzięki certyfikacji PRZEGLĄd FAKtÓW 34 Wykaz haseł 42 Porównanie systemów certyfikacji 47 Stopka redakcyjna 3 Aby chronić zasoby naturalne, EGGER inwestuje w produkcję lekkich płyt komórkowych z wykorzystaniem rdzenia z papieru makulaturowego o strukturze plastra miodu. Ich produkcja odbywa się w St. Johann (AT), w pierwszym tego typu zakładzie przemysłowym na świecie. Nasze osiągnięcia dla zapewnienia zdrowego środowiska EGGER produkuje pierwszą płytę wiórową. To przeciera szlak dla technologii zgodnej z zasadą „więcej z drewna“ („More from Wood“). 1961 EGGER wprowadza nowy proces oczyszczania powietrza emitowanego w procesie produkcji, jako pierwszy na świecie wykorzystuje w tym celu odpylacz elektrostatyczny. 1992 1991 By odejść od paliw kopalnych, EGGER otwiera pierwszą elektrownię biomasy w Brilonie (DE). Wkrótce potem fabryki w St. Johann (AT), Hexham (GB), Rion des Landes (FR), Rambervillers (FR), Wismarze (DE) i Unterradlbergu (AT) zostają również wyposażone w instalacje grzewcze opalane biomasą i/lub elektrownie. 4 W zakładzie w Brilonie (DE) EGGER jako pierwszy używa do produkcji płyt wiórowych drewna pochodzącego z recyklingu. Obecnie praktycznie wszystkie fabryki EGGER działają tak, by chronić zasoby naturalne. 1995 1993 Fabryka EGGER w St. Johann (AT) ogrzewa miejski basen przez odzyskiwanie ciepła z powietrza emitowanego w procesie suszenia zrębki drzewnej. EGGER to pierwszy europejski producent, który w imieniu całej Grupy podpisał umowę o zewnętrznej kontroli swoich fabryk i produktów z Instytutem Fraunhofera WKI. 2006 2002 EGGER otwiera fabrykę Timberpak w Leeds (UK), która jest centrum recyklingu drewna odpadowego. Drewno przetworzone w tym centrum jest używane do produkcji płyt wiórowych w Hexham. W 2011 roku otwarte zostały kolejne centra Timberpak w Waszyngtonie (UK) i Bellshill (UK). Nominacja Projektu Energetycznego i Środowiskowego w St. Johann (AT) do Europejskiej Nagrody Środowiskowej Innowacji (EEP). EGGER to pierwszy w Europie producent materiałów drewnopochodnych, który posiada deklaracje środowiskowe EPD dla wszystkich najważniejszych produktów. 2008 2007 Projekt „Systemy Logistyczne EGGER przyjazne dla środowiska“ otrzymuje Austriacką Nagrodą Państwową za Logistykę Transportu. Projekt Energia i Środowisko w St. Johann (AT) zostaje zakończony: ciepło odpadowe z suszarni zrębki drzewnej dostarcza energię cieplną dla 1.400 gospodarstw domowych. Fabryki w Hexham (UK) i Radauti (RO) otrzymują certyfikaty zgodności z normą ISO 14001. 2010 2009 W ramach zarządzania środowiskiem naturalnym zakład w Unterradlbergu (AT) uczestniczy we wspólnotowym systemie zarządzania środowiskowego EMAS. EGGER uzyskuje akredytację ISO 14001. EGGER zdobywa certyfikaty PEFC i FSC® dla całej Grupy. Fabryki Brilon, Wismar i Bevern (wszystkie w Niemczech) otrzymują certyfikaty Systemu Zarządzania Energią ISO 50001. Utworzenie centralnego departamentu zajmującego się kwestiami środowiskowymi wszystkich produktów firmy. EGGER ustanawia kolejne spółki zajmujące się recyklingiem w Niemczech, Rumunii i Turcji. 2012 2011 Do budowy biurowca w Radauti (RO), EGGER wykorzystuje wyłącznie własne materiały drewnopochodne i otrzymuje za to złoty certyfikat Niemieckiego Stowarzyrzenia Budownictwa Zrównoważonego DGNB. Z wykorzystaniem certyfikowanej w Radauti metody budowlanej, EGGER konstruuje TechCenter w Unterradlbergu (AT) i Forum w Brilonie (DE). St. Johann in Tirol jest położone u podnóża gór Wilder Kaiser – to tam sięgają korzenie naszej rodzinnej firmy. 5 Zrównoważony rozwój jako podstawowa wartość Od żyjącego drzewa do gotowego produktu – obieg zamknięty: EGGER podkreśla zrównoważone wykorzystanie surowców jako podstawową wartość. Nasze działania koncentrują się na zamkniętym obiegu materiałów. Jednocześnie możemy bazować na w pełni zintegrowanych fabrykach znajdujących się w niewielkich odległościach od siebie. Najpierw surowiec jest wykorzystywany w tartaku do produkcji tarcicy, a następnie odpady tartaczne przetwarzane są w produkcji materiałów drewnopochodnych. EGGER poważnie traktuje zmiany klimatu. Potwierdzają to następujące dowody: Odpady i drewno pochodzące z recyklingu, które nie nadają się do kolejnego 1 Większość ubocznych produktów w naszych produktach, a nie tartacznych przetwarzanych na uwolnionych do atmosfery w procesie materiały drewnopochodne EGGER spalania. przetworzenia, stosuje się do wytwarzania energii w naszych elektrowniach na biomasę. w zintegrowanym zakładzie w Brilonie (DE) pochodzi z sąsiedniego tartaku. 3 Drewnopochodne materiały, które nie Chroni to środowisko w regionie dzięki znajdują zastosowania w produktach, eliminacji transportu około 5.800 EGGER przetwarza w swoich elektrowniach ciężarówek pełnych odpadów na biomasę na przyjazną dla środowiska znajdą Państwo na stronie: tartacznych (prawie 580.000 km) energię elektryczną i ciepło. W ten www.egger.com/cykl-srodowiskowy rocznie. Podobnie działamy w fabrykach sposób eliminujemy rocznie około w Wismarze (DE) i Radauti (RO). 690.000 ton CO₂, które byłyby emitowane przy spalaniu kopalnych 6 2 Użycie materiałów pochodzących źródeł energii. W sumie około trzy z recyklingu w produktach EGGER czwarte emitowanego przez nas oznacza, że 1,46 miliona ton CO₂ CO₂ pochodzi z produkcji energii rocznie pozostanie związanych z odnawialnych źródeł. Szczegółowe informacje na temat obiegu zamkniętego materiałów Drewno to najważniejszy surowiec dla firmy EGGER. Jeśli pozwolilibyśmy na wyniszczającą eksploatację lasów, w dłuższej perspektywie czasu zagrozilibyśmy własnej egzystencji. Podobnie jak natura, organizujemy nasze procesy w cykle, by chronić zasoby naturalne. W Austrii drewno jest kojarzone ze zdrowym i wygodnym stylem życia. Jako uniwersalny surowiec odnawialny stanowi rozwiązanie pilnych globalnych problemów naszych czasów. Zarząd Grupy EGGER Walter Schiegl Ulrich Bühler Thomas Leissing (Produkcja /Technologia) (Marketing/Sprzedaż) (Finanse/Administracja/Logistyka) 7 Zmiany klimatyczne i niedobór zasobów Sytuacja: Lasy stabilizują klimat na Ziemi, ponieważ drzewa wiążą gaz cieplarniany CO₂. Coraz więcej gałęzi przemysłu odkrywa ten surowiec odnawialny jako alternatywę dla Konsekwencje: Badania przewidują źródeł kopalnych. Popyt na drewno deficyt około 70 milionów m3 drewna jako materiał budowlany, surowiec w Europie w 2020 roku, jeśli zarządzanie do produkcji papieru, bioplastiku czy ich zasobami pozostanie takie samo jak tekstyliów, a także jako odnawialnego dziś.* Ponadto, lasy i oceany nie są już źródła energii stale rośnie. w stanie odpowiednio wchłonąć CO₂, co powoduje ocieplenie Ziemi. Rada UE ds. Klimatu przewiduje wzrost średniej temperatury o 1,8 do 4 stopni do roku 2100.** 2010 Leśnictwo 717 Przemysł drzewny 458 Pozostałe 308 Energia 367 2020 Leśnictwo 709 Przemysł drzewny 529 Pozostałe 370 -69 Energia 573 2030 Leśnictwo 712 Przemysł drzewny 620 Pozostałe 429 -231-231 Energia 752 Wszystkie informacje podane w mln m3 Potencjał surowca Zapotrzebowanie Drewno, które nie pochodzi bezpośrednio ze ścinki, np. drewno i odpady przemysłowe 8 Aby uzyskać więcej informacji na temat zmian klimatu, zapraszamy na następujące strony: 16 Pochłanianie CO₂ 18 Ochrona zasobów 20 Recykling Źródło: Mantau, Udo: 2010 EUwood – Real potential for changes * Mantau, Udo: 2010 EUwood in growth and use of EU forests. Final report. Hamburg, Niemcy. ** Fourth Assesment Report (AR4) 2007, IPCC EGGER wspiera ochronę drewna jako surowca. Stosujemy się do koncepcji wykorzystania kaskadowego: wysokiej jakości kłody drzewne używane są do produkcji tarcicy, a tartaczne produkty uboczne, odpady z trzebieży i materiały pochodzące z recyklingu przetwarzane na materiały drewnopochodne. Odpady drzewne spalane są tylko wtedy, gdy nie możemy ich już wykorzystać do dalszej produkcji. Ponadto EGGER rozwija technologie, które pozwalają na oszczędzanie drewna. Na przykład produkcja naszej płyty komórkowej EUROLIGHT® wymaga mniej materiału niż wytworzenie porównywalnej płyty o tej samej grubości z surowca drzewnego. Sytuacja: Zdrowie jest jednym z najważniejszych tematów naszych czasów. Z jednej strony postęp medycyny prowadzi do wydłużenia średniej długości życia, z drugiej strony Konsekwencje: Obserwuje się ludzie narażeni są na wpływ innych coraz częściej występowanie chorób czynników nowoczesnego stylu życia cywilizacyjnych takich jak alergie, oraz oddziaływanie nowych metod syndrom chorego budynku, zwiększona i materiałów budowlanych. Przeciętny wrażliwość na substacje chemiczne, mieszkaniec Europy Środkowej stres i jego skutki. Dzięki raportom spędza 90 procent swojego życia i publikacjom wydawanym przez w zamkniętych pomieszczeniach.* różne instytuty konsumenci są bardzo świadomi kwestii związanych ze szkodliwością formaldehydu i LZO (lotnych związków organicznych). Aby uzyskać więcej informacji na temat zdrowych pomieszczeń mieszkalnych, zapraszamy do odwiedzenia następujących stron: 22 Bezpieczne materiały 24 Formaldehyd pod kontrolą 26 Kompatybilne powierzchnie Zdrowa przestrzeń życiowa * Niemiecka Federalna Agencja Ochrony Środowiska, “Guideline values for indoor air”. 10 EGGER zauważa wyjątkowe cechy drewna: przytulność i naturalne ciepło jakie ono zapewnia. Jesteśmy również świadomi rosnącego znaczenia jakości powietrza w pomieszczeniach zamkniętych, ponieważ budynki są coraz szczelniej izolowane. Dlatego intensywnie testujemy nasze produkty pod względem emisji, a także zlecamy ich ocenę niezależnym instytutom. Tworzenie przyjaznych wnętrz odgrywa ważną rolę w dalszym rozwoju naszych materiałów i powierzchni. Wykracza to daleko poza skład chemiczny produktów. Na przykład nasze miękkie i ciche podłogi wyprodukowane w technologii Cork+ czy nasze dźwiękochłonne elementy ProAkustik pomagają stworzyć miłe otoczenie, tym samym obniżając poziom stresu. Przejrzyste informacje Sytuacja: Jaka jest różnica między certyfikacjami HQE, LEED, BREEAM i DGNB? Certyfikacja budynków to złożony temat. Różne standardy i normy mają zastosowanie w zależności od kraju lub regionu. Należy się upewnić, czy dany produkt posiada uznawany Efekt: Budujący uzyskują certyfikat, na danym terenie certyfikat jakościowy, który potwierdza, że budynek spełnia dotyczący zrównoważonego rozwoju, obowiązujące wymagania jakościowe, zdrowia i efektywności energetycznej. w tym efektywności energetycznej i zrównoważonego rozwoju. Przy zakupie nieruchomości daje to kupującemu pewność, że nabywa on budynek spełniający wszelkie normy. Certyfikacja wymaga wiedzy eksperckiej, a środowiskowe deklaracje produktów EPD bardzo ułatwiają proces certyfikacji. Biurowiec EGGER w Radauti (RO) otrzymał złoty certyfikat Niemieckiego Stowarzyrzenia Budownictwa Zrównoważonego DGNB za zrównoważony rozwój i efektywność energetyczną. 12 Aby uzyskać więcej informacji na temat certyfikacji zachęcamy do zapoznania się z następującymi stronami: 28 Przejrzystość działań 30 Analiza cyklu życia produktu 32 Zwiększanie wartości dzięki certyfikacji 34 Wykaz haseł 42 Porównanie systemów certyfikacji EGGER to przejrzystość. Wiarygodne dane są dla nas bardzo ważne. Chcemy informować naszych klientów w prosty sposób, aby byli oni pewni naszych produktów, na przykład przy budowie zrównoważonego budynku. Dlatego wszystkie istotne dla środowiska dane dotyczące naszych materiałów można znaleźć w naszych deklaracjach EPD, które są ogólnie dostępne. W ten sposób możemy pomóc architektom i producentom wybrać materiały, dzięki którym mogą uzyskać ceryfikat na dany obiekt. Niniejsza broszura wraz z zawartym w niej wykazem haseł i odniesieniami do dodatkowych tabel ma służyć Państwu jako użyteczne narzędzie przy podejmowaniu decyzji zakupowych. Zapytaj! Odpowiadamy. Zrównoważony rozwój i zdrowie to najważniejsze tematy dla firmy EGGER. Wywiad z Manfredem Riepertinger, który jest odpowiedzialny za zarządzanie środowiskowe w obrębie całej Grupy EGGER. dlaczego zarządzanie środowiskowe jest tak ważne dla firmy takiej jak EGGER? Ogólna świadomość zagrożenia dla środowiska wzrasta. Konsumenci końcowi chcą wiedzieć, wiedzieć, że nasze produkty są przyjazne dla środowiska. Tego samego żądają od nas partnerzy dystrybucyjni oraz klienci przemysłowi zajmujący się meblarstwem, budownictwem, przemysłem drzewnym, a także klienci detaliczni. Zrównoważona produkcja leży również w naszym interesie. EGGER zajmuje się tematem zrównoważonego rozwoju od momentu założenia firmy. Las jest filtrem powietrza, naturalnym środowiskiem zwierząt i stanowi teren rekreacyjny dla ludzi. Jednocześnie dostarcza surowiec odnawialny jakim jest drewno. W jaki sposób EGGER dba, aby ustanowiona ilość wycinanych drzew w naszych lasach nie została przekroczona? EGGER działa w cyklach surowcowych, począwszy od zrównoważonego leśnictwa, poprzez produkcję drewna i płyt wiórowych aż do recyklingu i utylizowania odpadów drzewnych w elektrowniach na biomasę. W naszych produktach wykorzystujemy drewno w pełnym zakresie. Dlatego też w istotny sposób przyczyniamy się do ochrony zasobów. Jak opisałby Pan swoją pracę? Jest to przede wszystkim dostosowywanie wiedzy i doświadczeń z zakresu ochrony środowiska na rzecz poprawy działalności naszej firmy. Oznacza to pracę nad poprawą składu i zmniejszeniem emisji w naszych produktach, a także działania związane z certyfikatami ekologicznymi czy energooszczędnymi konstrukcjami. Na wszystkich polach współpracujemy z naszymi dostawcami i technikami, wykorzystując dostępną wiedzę na temat ekologii. Zgodność ze równoważonym rozwojem i ekologią odgrywa kluczową rolę w ciągłym doskonaleniu naszych produktów. Pochłanianie CO₂ Gdzie uwalniane są gazy cieplarniane gdy używane jest drewno? 1 m³ drewna świerkowego wiąże 825 kg CO₂ 1 m³ płyty OSB wiąże 864 kg CO₂ 1 m³ surowca do produkcji płyt wiórowych wiąże 745 kg CO₂ 1 m³ płyty MDF wiąże 505 kg CO₂ Obliczono na podstawie deklaracji EPD EGGER 02/2010 dotyczących potencjału tworzenia efektu cieplarnianego GWP 100 lat produkcji. * Ustalone na podstawie danych potencjału tworzenia efektu cieplarnianego GWP w EGGER EPD (w kg ekwiwalentu CO₂, na podstawie danych dotyczących produkcji w latach 2011/2012). ** Przeciętne gospodarstwo domowe w Europie składające się z czterech osób generuje około 5,7 ton CO₂ rocznie. Źródło: według Eurostatu 22/2011. 16 CO₂ jest generowany kilkukrotnie podczas używania drewna. Produkcja materiałów drewnopochodnych uwalnia gazy cieplarniane – uwalniane są one również podczas naturalnych procesów gnicia i rozkładu niewykorzystanego drewna. Podczas spalania drewna uwalnia się CO₂, który może jednak zostać wychwycony w procesach produkcji materiałów i przetwarzania drewna. EGGER optymalizuje wykorzystanie drewna. Nasze produkty wiążą 4,05 milionów ton CO₂ rocznie.* Odpowiada to emisji 710.000 gospodarstw domowych.** Wykorzystujemy najlepszej jakości części surowca na tarcicę, a produkty uboczne z tartaku używamy do produkcji materiałów drenopochodnych. EGGER wykorzystuje drewno pochodzące z recyklingu do produkcji płyt wiórowych i tym samym wiąże 1,46 milionów ton CO₂ rocznie. Drewno, które nie nadaje się do kolejnego przetworzenia, przekształcone zostaje w przyjazną dla środowiska energię elektryczną i cieplną w naszych elektrowniach na biomasę, eliminując kolejne 690.000 ton CO₂ ze środowiska w stosunku do wytwarzania energii z wykorzystaniem gazu ziemnego. Co oznacza zrównoważony rozwój dla produkcji płyt wiórowych? CYKLE ŚRODOWISKOWE Przykład w Hexham (UK) odzwierciedla gospodarkę firmy EGGER dotyczącą zrównoważonych cykli środowiskowych na małą skalę: nasza biologiczna oczyszczalnia wody uzdatnia do 2.100 m3 ścieków dziennie. Dodatkowo tworzy środowisko życia wielu roślin i zwierząt, w tym żab. Jakie działania podejmuje przemysł drzewny, aby przeciwdziałać zmianom klimatycznym? Do produkcji płyt wiórowych odpowiednie jest drewno przemysłowe, tartaczne produkty uboczne oraz starannie dobrane i wstępnie sortowane drewno pochodzące z recyklingu. Drewno, które nie może być zastosowane do produkcji naszych materiałów, wykorzystywane jest w procesie produkcji jako odnawialne źródło energii. Wszystkie procesy w firmie EGGER stanowią część cyklu środowiskowego. Rozpoczyna się on od produkcji drewna w tartaku, a kończy na produkcji materiałów drewnopochodnych, na przykład podłogi laminowanej. Recykling pozwala na ponowne włączenie materiału do cyklu. Drewno, które nie może być wykorzystane do produkcji materiałów, zostaje przetworzone na ciepło i ekologiczną energię elektryczną. Aby połączyć wszystkie procesy za pomocą możliwie najkrótszych tras transportu między fabrykami, pracujemy nad rozwojem zintegrowanych fabryk. Wykorzystanie drewna w materiałach budowlanych lub przetwarzanie go na materiały drewnopochodne wiąże CO₂, natomiast spalanie uwalnia CO₂. EGGER uważa, że optymalną metodą jest kaskadowe wykorzystanie drewna. Wiąże się to z maksymalnym wykorzystaniem drewna podczas produkcji materiałów. Dopiero gdy odpady drzewne nie nadają się do zastosowania przy produkcji płyt, wykorzystywane są do wytworzenia energii. Bierzemy udział w kampaniach takich jak “Wood Action Day” (Dzień Drewna) organizowany przez Europejską Federację Producentów Płyt Drewnopochodnych EPF i akcję “Stop burning our trees” (Stop paleniu drzew) organizowaną przez brytyjski przemysł drzewny. Akcje te mają na celu zwiększenie świadomości polityków i społeczeństwa w zakresie zrównoważonego wykorzystania naszych zasobów. Ochrona zasobów Jakie lasy mogą być źródłem surowca? CERTYFIKOWANE OBSZARY LEŚNE 2011 W HEKTARACH Kraj Całkowita powierzchnia lasów PEFC FSC® Niemcy 11.076.000 7.395.066 544.919 Francja 17.572.000 14.248 Polska 9.337.000 Republika Czeska 2.657.000 1.883.149 Wielka Brytania 2.901.000 1.298.047 Austria 4.006.000 857.398 427 Włochy 10.916.000 742.914 52.102 Węgry 2.029.000 0 310.281 Szwajcaria 1.255.274 206.083 613.262 Rumunia 6.733.000 0 717.056 780.000.000 177.396 Rosja świat 4.970.110 6 .979.377 4.000.734 50.184 245.100.000 1.571.015 30.261.983 162.300.000 Źródła: www.fsc.org, www.pefc.org „Jahrbuch Wald und Holz“, Krajowe Ministerstwo Środowiska, BAFU (2011), komunikat prasowy Eurostat 85/2011, pro Holz (www.zukunftsregion.org) Drewno jest bardzo trwałe i stanowi surowiec odnawialny. Jednak aby je pozyskiwać niezbędna jest zrównoważona gospodarka leśna, co niesie ze sobą przystosowanie wielu aspektów ekonomicznych, ekologicznych i społecznych. Forest Stewardship Council (FSC®) i PEFC (Program Zatwierdzenia Systemów Certyfikacji Leśnej) monitorują i oceniają system zrównoważonych łańcuchów dostaw. EGGER zwykle wybiera drewno z certyfikowanych lasów. Dzięki ścisłemu procesowi kontroli (system zasad należytej staranności), monitorujemy wszystkie zakupy drewna w ramach rozporządzenia UE dotyczącego handlu drewnem (EU Timber Regulation) i innych systemów certyfikacji lasów. Podczas zamawiania surowców zobowiązujemy się, zgodnie z naszymi wytycznymi, nie używać drewna: 1. z nielegalnego pozyskiwania, 2.z regionów, gdzie naruszane są tradycyjne lub podstawowe prawa obywatelskie, 3. z lasów o szczególnej wartości chronionej jeśli nie posiadają odpowiednich certyfikatów, 4.z lasów, które zostaną zamienione na plantacje lub tereny niezalesione, 5. z genetycznie modyfikowanych drzew. Łańcuch dostaw firmy EGGER, w zależności od dostępności drewna, posiada certyfikat PEFC (certyfikat HCA-COC-0183) i certyfikat FSC® (HCA-COC-100017 i HCA-CW-100017). Jak wygląda kontrola dostawców? CERTYFIKACJA LASÓW I POCHODZENIA PRODUKTU PEFC/04-31-0552 Promoting Sustainable Forest Management www.pefc.org Nasze lasy służą wypoczynkowi oraz mają znaczenie kulturowe, społeczne i ekonomiczne. Zarządzanie zgodne z naturą zapewnia ochronę lasów, a przecinka poprawia ich skład. EGGER kontroluje przestrzeganie wytycznych w drodze tak zwanej wstecznej integracji. Oznacza to, że ciągle zwiększamy pozyskanie drewna przez zakup własny i od firm leśnych. Dzięki temu wiemy wszystko o pochodzeniu drewna od czasu, gdy było żywym drzewem w lesie. Do Grupy EGGER należy spółka EGGER Forestry Ltd w Hexham (GB), która zarządza lasami przy zakładzie Gagarin (RU). W 2012 roku spółka EGGER Forest GmbH w Niemczech rozszerzyła swoją działalność o zakup drewna na pniu, a tym samym wykorzystuje regionalne rezerwy drewna. Jednocześnie włączamy naszych dostawców w łańcuch wartości i rozwijamy długoterminowe partnerstwo. Recykling Jakie są możliwości recyklingu materiałów drewnopochodnych? MATERIAŁ POCHODZĄCY Z RECYKLINGU W PRODUKTACH EGGER (ŚREDNIA) Produkty uboczne Materiał pochodzący z recyklingu Drewno przemysłowe Eurospan ® 45 % 30 % 25 % Cienka płyta wiórowa 60 % 0 % 40 % 0 % 0 % 100 % 75 % 0 % 25 % 100 % 0 % 0 % Produkty Eurostrand ® MDF/HDF Cienki MDF 20 Do produkcji materiałów drewnopochodnych wykorzystujemy trzy rodzaje materiałów: produkty uboczne, drewno przemysłowe i materiały pochodzące z recyklingu. Produkty uboczne obejmują odpady tartaczne, takie jak zrębki, trociny i wióry. Materiał odzyskiwany podczas recyklingu to odpady drewna pochodzące ze zużytych wyrobów gotowych, takich jak meble, palety lub opakowania, jak i niektóre (odrzucone) produkty z własnej produkcji, których nie można sprzedać. Drewno przemysłowe to drewno o małej średnicy pochodzące ze zrównoważonej gospodarki leśnej. EGGER gwarantuje, że materiał przygotowywany do recyklingu jest zakupiony z godnych zaufania źródeł. Ponadto, wprowadziliśmy system zwrotu ścinki pozostałej z obróbki płyt od naszych klientów. Odpowiednia obróbka drewna z recyklingu pozwala na ponowne jego wykorzystanie przy produkcji płyt wiórowych. Drewno takie stanowi ok. 30 proc. wykorzystywanego materiału. Firma kupuje świeże drewno przemysłowe do produkcji wiórów do płyt OSB. Fabryki generują duże ilości produktów ubocznych i drewno nadające się do recyklingu. EGGER wykorzystuje je do produkcji materiałów lub używa ich do wytwarzania przyjaznej dla środowiska energii cieplnej i elektrycznej. Czy drewno odpadowe może również być przetworzone na materiały drewnopochodne? Ze względu na impregnację drewna i wykańczanie powłokami płyt drzewnych czy mebli, drewno odpadowe może zawierać metale ciężkie lub organiczny związek chloru PCP (polichlorowane fenole), które są dziś zakazane. Producenci muszą stosować staranne metody sortowania, by zapewnić, że do dalszej produkcji używane będzie jedynie nieskażone drewno recyklingowe. EGGER przetwarza tylko drewno z recyklingu mebli, palet, drewnianych materiałów opakowaniowych, budowlanych i rozbiórkowych, które spełnia wymogi odpowiednich dyrektyw i systemów kontroli. Materiał jest także poddawany oględzinom w naszych fabrykach i drewno zanieczyszczone zostaje oddzielone od tego, które przeznaczono do wykorzystania. EGGER prowadzi również analizy na obecność PCP/lindanu (pestycyd HCH) i ołowiu. Oferujemy dostawcom kompleksową obsługę w zarządzaniu odpadami drzewnymi, w tym pomoc prawną czy organizację transportu. W jaki sposób można w 100% wykorzystać drewno? Zamknięty cykl surowca maksymalizuje wykorzystanie drewna do produkcji materiałów i jako źródła energii. Wszystkie części drzewa – kłoda, gałęzie i kora – mogą być w pełni wykorzystane przez producenta materiałów drewnopochodnych. Tylko korzenie nie są wykorzystywane i pozostają w ziemi. TAK MOCNE JAK LITE DREWNO Firma EGGER inwestuje w technologię ochrony zasobów i do swoich procesów włącza również recykling. Na przykład, płyta EUROLIGHT® składa się z cienkich warstw płyty wiórowej lub płyty MDF oraz rdzenia o strukturze plastra miodu z przetworzonego papieru. EGGER maksymalnie wykorzystuje pontencjał drewna. Wykorzystywanie drewna w materiałach ma znaczenie nadrzędne: tartaczne produkty uboczne, wiatrołomy, drewno z trzebieży i to pochodzące z recyklingu mogą zostać użyte do produkcji materiałów drewnopochodnych, a pył powstający podczas obróbki drewna jest używany zamiast kopalnych źródeł energii do produkcji ciepła i przyjaznej dla środowiska elektryczności. Z naszych zakładów energetycznych dostarczamy ciepło do okolicznych obszarów. A PO ET WI RZE W POMIESZCZEN I AC HZ AM KN LZO to lotne związki organiczne mające wpływ na jakość powietrza w pomieszczeniu zamkniętym. Są to naturalne substancje zawarte w drewnie, które są odpowiedzialne za charakterystyczny zapach. Różne źródła LZO mają wpływ na jakość powietrza w nowoczesnych pomieszczeniach mieszkalnych. Zarówno drewno jak i organicznie związane materiały drewnopochodne są wśród czynników postrzeganych jako te wytwarzające pozytywne emocje.** H WP YC ŁY IĘ T Styl życia W N Czym są LZO? LZO Jakość powietrza w pomieszczeniach zamkniętych Klimat Oprócz lotnych związków organicznych pochodzących z mebli czy zużytych materiałów, jakość powietrza w pomieszczeniu zależy także od sposobu życia i klimatu. * Uniwersytet we Freiburgu i Instytut Badań nad Drewnem WKI, Brunszwik, 2009. ** „Bauen und Leben mit Holz“, Wydawnictwo: Informationsdienst Holz. EGGER zgodnie z najnowszymi standardami przeprowadza regularne testy swoich produktów pod względem obecności lotnych związków organicznych, mimo że związki te nie są niebezpieczne dla zdrowia. Badania wykazują, że nawet wysokie stężenia lotnych związków organicznych w materiałach drewnopochodnych nie mogą uszkodzić tkanki płuc.* Również naturalnie występujące w drewnie aldehydy i kwasy karboksylowe nie są szkodliwe dla zdrowia.** Bezpieczne materiały Jak LZO pochodzące z materiałów drewnopochodnych różnią się od tych znajdujących się w lesie? Drewno i materiały drewnopochodne są zasadniczo podobne w emisji LZO. Ponieważ materiały drewnopochodne powstają przez sprasowanie w wysokiej temperaturze dochodzącej do 200 °C, stężenie aldehydów i kwasów karboksylowych, które uwalniają nielotne lub nieznacznie lotne składniki drewna, może wzrosnąć. Woski, kleje i powłoki, które są następnie stosowane, również mogą być źródłem LZO. EGGER stale zmniejsza stosowanie środków chemicznych. Procesy klejenia i prasowania technicznie dopracowane w ostatnich 20 latach, wymagają dziś znacznie mniejszych ilości kleju. 22 Czy producenci drewnopochodnych materiałów muszą testować swoje produkty pod kątem LZO? Komory testowe o pojemności 1 m3 w Instytucie Fraunhofera WKI. Jakie są efekty uwalniania się LZO z materiałów drewnopochodnych? * Uniwersytet we Freiburgu i Instytut Fraunhofera WKI Brunszwik, 2009 Metody badań i oceny różnią się w zależności od grupy produktów. W niektórych krajach informacje o uwalnianiu się lotnych związków organicznych są obowiązkowe dla podłóg, produktów budowlanych i dekoracyjnych. Odrębne metody mają zastosowanie przy jakościowej i ilościowej ocenie różnych LZO. Jako punkt odniesienia do szacowania możliwych skutków zdrowotnych służy tzw. wartość LCI, określająca najniższe stężenie procentowe. Niektóre produkty EGGER, mimo iż nie podlegają obowiązkowi tego typu testów, są oceniane przez niezależne instytuty. Inwestujemy również w nowoczesne komory testowe, które służą wewnętrznej kontroli, jak i doskonaleniu i optymalizacji produktów. Komory testowe badają poziom lotnych związków organicznych, jak i emisję formaldehydu. Naukowcy zebrali wiarygodne dane potwierdzające, że LZO uwalniające się z materiałów drewnopochodnych, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Nawet przy stężeniach lotnych związków organicznych od 5 do 50 razy wyższych niż powszechnie przyjęte, u badanych nie wykazano zaburzenia czynności płuc, stanów zapalnych, nie odczuwali oni objawów takich jak: podrażnienie oczu i błon śluzowych, bóle głowy, nudności, zawroty głowy, złe samopoczucie.* EGGER tradycyjnie bazuje na drewnie, tworząc przytulne miejsca wypoczynku. W Tyrolu, który jest ojczyzną naszej firmy, architektura drewniana jest częścią stylu życia, a unoszący się zapach żywicy stanowi część naturalnego otoczenia. Zapachy niektórych rodzajów drewna są uważane za orzeźwiające i mające pozytywny wpływ na zdrowie i ogólne samopoczucie. Ile formaldehydu znajduje się w materiałach drewnopochodnych? Formaldehyd występuje w sposób naturalny w drewnie w stężeniu poniżej 0,01 ppm (części milionowej). W klejach używanych przy produkcji materiałów drewnopochodnych, takich jak mocznik, melamina i żywice fenolowe, poziom formaldehydu został obniżony do minimum. Nawet produkcja bezformaldehydowego kleju polimerowego dwufenylometanu dwuizocyjanianu (PMDI) (izocyjanian/PU) wymaga użycia formaldehydu. EGGER działa przeciwko bagatelizowaniu zagrożeń wynikających ze stosowania formaldehydu, poprzez wspieranie i kształtowanie zarówno krajowych i międzynarodowych procesów, które zajmują się tematyką formaldehydu i jakości powietrza w budynkach. Wszystkie produkty EGGER plasują się poniżej limitów europejskiej klasy E1. Niektóre z nich spełniają nawet ostrzejsze wymogi, jak te w USA i Japonii. Formaldehyd pod kontrolą LIMITY DLA PŁYTY SUROWEJ E1 Klasy emisji EPF-S IOS-MAT 0003 CARB 2 F**** Metoda komorowa, zgodnie z europejską normą EN 717 (ppm) Perforator zgodnie z EN 120 (mg HCHO/100 g ATRO (absolutnie suche)*** Perforator zgodnie z EN 120 (mg HCHO/100 g ATRO (absolutnie suche) Amerykański test według normy ASTM 13333 E (ppm)* Wartość porównawcza, badanie w komorze zgodnie z normą EN 717 (ppm)** ASTM 1333 E (ppm) Perforator zgodnie z EN 120 (mg HCHO/100 g ATRO (absolutnie suche)*** Eksykator według JIS A 1460 (mg/L) Płyta wiórowa 0,1 maximum 8 maximum 4 0,09 0,065 0,09 maximum 4 0,3 0,03 – 0,04 Cienkie MDF 0,1 maximum 8 maximum 5 0,13 0,14 0,13 maximum 5 – – MDF 0,1 maximum 8 maximum 5 0,11 0,12 0,11 maximum 5 – – OSB 0,1 maximum 8 – – – 0,09 maximum 4 0,3 – Metody badań * Metoda komorowa: min. 23 m3, testy o różnym stopniu obciążenia, temperatura: 23 ° C, wilgotność względna: 50%, wymiana powietrza: 0.5/godz. ** Europejska metoda komorowa: jednolity stopień załadowania, temperatura: 23 ° C, wilgotność względna: 45%, wymiana powietrza: 1/godz. *** Dla kontroli produkcji w zakładzie Wartość porównawcza, badanie w komorze zgodnie z europejską normą EN 717 (ppm) Czy istnieją materiały drewnopochodne bez formaldehydu? Według szacunków Instytutu Fraunhofera, od 80 do 85 procent wszystkich płyt wiórowych zawiera obecnie kleje z formaldehydem. W przeciągu ostatnich 20 lat producentom udało się znacznie zredukować emisje, a eksperci spodziewają się dalszego ich spadku. Technicznie starsze kleje bez formaldehydu, takie jak polimerowy dwufenylometan dwuizocyjanian (izocyjanian/PU), dostępne w ograniczonych ilościach, wymagają skomplikowanego przetwarzania, by zapewnić bezpieczeństwo pracy, a to prowadzi do ich wyższych cen detalicznych. EGGER produkuje również bezformaldehydowe płyty OSB, które spełniają standard E0. Są to EUROSTRAND® OSB 4 Top. Produktem bezformaldehydowym są też płyty EGGER DHF wykonane przy użyciu polimocznika. Są one przeznaczone do stosowania w miejscach, w których nie można użyć produktów z powłokami hamującymi emisje. Jakie ilości formaldehydu zawarte w materiałach drewnopochodnych są niebezpieczne dla zdrowia? 0,1 ppm zawartości formaldehydu odpowiada uznanej w Europie normie E1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oceniła tę wielkość w oparciu o ocenę ryzyka dla zdrowia użytkownika jako poziom bezpieczny „safe level“. W związku z powyższym i zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy wszystkie produkty zawierające 0,1 ppm formaldehydu są absolutnie bezpieczne. EGGER oferuje produkty poniżej wymaganych limitów dla wszystkich wyżej wymienionych standardów. Przy wartościach poniżej 0,05 ppm emisji, nasze płyty DHF i panele podłogowe spełniają wymagania najstarszego na świecie systemu certyfikacji ekologicznej Niebieskiego Anioła. Melaminowana płyta EURODEKOR® ze stężeniem emisji formaldehydu poniżej 0,03 ppm znajduje się natomiast na szwajcarskiej liście produktów LIGNUM. Jako dostawca dla sieci IKEA, produkujemy również płyty surowe, spełniające standard CARB-2. Kompatybilne powierzchnie Przekrój powlekanych podłóg z technologią Cork+ Melaminowane płyty EURODEKOR® Jakie powierzchnie są dostępne dla materiałów drewnopochodnych? Materiały drewnopochodne są zwykle uszlachetniane powierzchniami z żywicy melaminowej, lakierami i laminatami. W przypadku różnych płyt nośnych dominują powłoki z żywicy melaminowej. Składają się one z jednej lub więcej warstw impregnowanego papieru dekoracyjnego naprasowanego na płytę. Natomiast laminaty tworzy się z kilku warstw papieru impregnowanego żywicami fenolowymi. Dodatkowo powierzchnie niektórych produktów są chronione warstwą overlay. Skład powłok determinuje ich trwałość, wygląd i wrażenia dotykowe. Przekrój laminatu EGGER Melaminowany, dekoracyjny materiał drewnopochodny EURODEKOR® jest jednym z najlepiej sprzedających się produktów firmy EGGER. Podobnie jak w przypadku laminatu powłoki tego produktu są całkowicie nieszkodliwe. Oznacza to, że po procesie produkcyjnym nie zawiera on nadmiaru wolnego formaldehydu, który byłby emitowany do powietrza. 26 Czy powłoki i żywice wydzielają jakieś szkodliwe związki? TECHNOLOGIA CORK + Korek jest surowcem odnawialnym i dlatego szczególnie przyjaznym dla środowiska. Miliony komórek powietrznych w nim zawartych sprawiają, że jest ciepły, miękki i cichy. Zasadniczy wzór drukowany jest techniką druku bezpośredniego (DPR®) na górnej, wysoce zagęszczonej warstwie korka i pokrywany trwale elastycznymi, ekologicznymi lakierami. Podłoga jest wytrzymała i łatwa w utrzymaniu. Skąd pochodzi papier do produkcji laminatów? Powierzchnie z żywicy melaminowej, laminaty i większość innych powierzchni są całkowicie nieszkodliwe. Współczynnik ich emisji jest bardzo niski. Blokują one także emisje z płyty nośnej, dlatego płyty laminowane wykazują znacznie niższe wartości emisji lotnych związków organicznych i formaldehydu niż płyty surowe. Są tu też wyjątki jak na przykład powłoki z dodatkiem barwników azowych, które mogą być szkodliwe dla zdrowia. EGGER ani żaden z jego dostawców papierów dekoracyjnych nie używa powłok z dodatkiem barwników azowych. Przy produkcji papieru, powłok czy bezpośrednim malowaniu surowych płyt wiórowych stosowane są tylko azowe pigmenty. W przeciwieństwie do azowych barwników, są one nierozpuszczalne na barwionej powierzchni. Oznacza to, że płyty nie wchłaniają pigmentów, co czyni je nieszkodliwymi dla zdrowia. Dlatego sprawdzają się przy produkcji farb drukarskich, materiałów syntetycznych, powłok i opakowań do żywności. Do produkcji laminatów, papierów dekoracyjnych nasyconych żywicą melaminową i powłok podłogowych wykorzystuje się duże ilości papieru. Drewno to surowiec naturalny, dlatego trzeba go używać odpowiedzialnie, także przy produkcji papieru. Praktycznie cały papier wykorzystywany przez firmę EGGER jest produkowany z drewna pochodzącego ze zrównoważonej gospodarki leśnej. Większość naszych surowców posiada certyfikaty FSC® lub PEFC. Dodatkowo przy wyborze źródeł dostaw wybieramy najkrótszą drogę transportu. Rolki papieru do produkcji dekorów EGGER. 27 Co to jest EPD? Przejrzystość działań Jaki jest cel deklaracji EPD? * Źródło: PE International 28 EPD to deklaracje środowiskowe produktów. W tym dokumencie producent przedstawia wszystkie ważne dla środowiska informacje, dotyczące danego produktu, w tym jego opis i proces produkcji. Informacje te są następnie weryfikowane i potwierdzane przez niezależny komitet ekspertów. Deklaracje EPD to rzetelne dokumenty mające zastosowanie przy certyfikacji projektów i budów przyjaznych środowisku. EGGER jako pierwszy w Europie producent produktów drewnopochodnych przedstawił deklaracje EPD zweryfikowane przez niezależne instytucje. Dziś deklaracje EPD są dostępne dla większości produktów firmy: płyty MDF i HDF, produkty EUROSPAN® i EURODEKOR®, drewno, DHF, EUROLIGHT®, laminat i OSB, a także panele podłogowe DPL i DPR®. Deklaracja środowiskowa produktu EPD pozwala architektom, konstruktorom i stolarzom określić wpływ, jaki ma na środowisko dany materiał i jego obróbka. Dzięki temu mogą w łatwy sposób porównać alternatywne produkty pod względem ekologicznym, ekonimicznym i społeczno-kulturowym. Deklaracje EPD identyfikują produkty w kontekście ich całego cyklu życia, począwszy od ich projektowania, poprzez produkcję i zastosowanie, aż po utylizację.* EGGER jako pierwszy w Europie producent produktów drewnopochodnych przygotował deklaracje EPD dla swoich produktów, dzięki czemu przyczynił się do rozwoju zrównoważonego budownictwa i mieszkalnictwa. Deklaracje EPD wydawane są przez renomowany instytut i spełniają wszystkie wymogi niezbędne do certyfikacji budów przyjaznych środowisku. Jakie dane zawarte są w deklaracjach EPD? Od 2011 r. europejski standard EN 15804 określa metodykę obliczeń, opracowanie scenariuszy budowy, zastosowanie, utylizację i recykling, a także wskaźniki wymagane do uzyskania środowiskowych deklaracji produktów. Deklaracje EPD oceniają produkt w odniesieniu do jego całościowego cyklu życia. EPD identyfikuje abiotyczne zużycie zasobów dla elementów takich jak minerały i rudy, zużycie energii pierwotnej i wpływ na globalne ocieplenie, jak również jak również tzw. toksyczność dla ludzi i środowiska.* EGGER na bieżąco aktualizuje swoje deklaracje EPD. Oznacza to, że nasze dokumenty są zgodne z nowym Standardem ECO, wydanym na początku roku 2013. Nasze deklaracje EPD zostały sporządzone przez słynny niemiecki Instytut Budownictwa i Ochrony Środowiska IBU. Zostały one upublicznione za pośrednictwem centralnych baz danych oraz na firmowej stronie www.egger.com. * Źródło: PE International 29 Analiza cyklu życia produktu Co jest celem analizy cyklu życia produktu? Analiza cyklu życia produktu określa jego wpływ na środowisko naturalne. W zasadzie stwarza ona model wszystkich faz cyklu życia, od wytworzenia produktu poprzez recykling aż po utylizację. Suma zasobów i emisji („analiza cyklu życia zasobów“) wyznacza wskaźniki niezbędne do kompleksowej oceny wpływu na środowisko. Normy ISO 14040 i ISO 14044 regulują wykonywanie tej oceny. Cykl życia materiałów drewnopochodnych EGGER jest przykładem pozytywnej oceny cyklu życia drewna jako surowca naturalnego. Jednorodzinny dom z drewna może związać do 80 ton CO₂. Ponadto, drewno jest substytutem innych surowców, takich jak aluminium, którego produkcja wymaga sto razy więcej energii, niż pozyskanie drewna przemysłowego. 30 Jakie potencjalne oddziaływanie pokazuje analiza cyklu życia produktu? POTENCJAŁ TWORZENIA EFEKTU CIEPLARNIANEGO W KILOGRAMACH RÓWNOWAŻNIKÓW CO₂ Ścianka drewniana Ścianka metalowa Lita ścianka Budowa i utrzymanie 198 199 445 CO₂ wiązane w drewnie -238 -9 – 250 7 43 -114 -62 – 97 136 488 Emisje Emisje (elektryczność i para wodna lub potencjał recyklingowy) Całkowity potencjał Analiza cyklu życia określa, w jakim stopniu dany produkt przyczynia się do efektu cieplarnianego, zakwaszenia, uszkodzenia warstwy ozonowej i wytwarzania smogu. Potencjalny wpływ produktu na zmiany klimatyczne jest związany z emisją CO₂ i jego równoważników. Potencjał tworzenia efektu cieplarnianego 1 metra bieżącego dla ściany drewnianej odpowiada 97 kg CO₂. Dla porównania: potencjał tworzenia efektu cieplarnianego dla ściany metalowej wynosi 136 kg, a dla litej ściany 488 kg.* Materiały drewnopochodne EGGER stanowią przyjazną dla środowiska alternatywę wielu materiałów. W porównaniu do betonu, cegły, metalu, kluczowe wskaźniki dotyczące wydajności, takie jak zużycie energii pierwotnej i potencjał tworzenia efektu cieplarnianego, są dużo niższe dla drewna. * Źródło (także graficzne): Projekt „ÖkoPot“, UV Hamburg 2008. Jakie znaczenie ma zastosowanie energii w analizie cyklu życia? Analiza cyklu życia produktu przedstawia tzw. poziom zużycia energii pierwotnej podany w megadżulach (MJ). W przeciwieństwie do energii końcowej, jest to energia, która może być używana bez uprzedniej konwersji. Analizy cyklu życia produktu potwierdzają zapotrzebowanie na energię pierwotną z odnawialnych źródeł energii takich jak wiatr i woda, energia słoneczna i spalanie biomasy, a także z nieodnawialnych źródeł energii, takich jak węgiel, gaz ziemny i ropa naftowa. EGGER stawia na odnawialne źródła energii. Przykładowo przy produkcji płyt EUROSTRAND® OSB proporcjonalne pozyskanie energii pierwotnej, pochodzącej z odnawialnych źródeł energii wyprodukowanych w naszych elektrowniach wykorzystujących biomasę, jest trzy razy wyższe niż pozyskanie jej z nieodnawialnych źródeł energii. Dlaczego certyfikacja zrównoważonych metod budowlanych jest ważna? Certyfikat, który dokumentuje zachowanie zrównoważonych metod w zakresie budowy i eksploatacji budynku decyduje o jego wartości. Uzyskanie deklaracji EPD sporządzonych zgodnie z normą EN 15804 i ocena cyklu życia dla budynków są dobrowolne. Jednakże często zdarza się, że wytyczne do przetargów budowlanych zawierają klauzulę o wymogu posiadania deklaracji EPD dla materiałów budowlanych. EGGER podkreśla, że nasze projekty budowlane są również certyfikowane. Do budowy naszego biurowca w Radauti (RO) użyliśmy tylko własnych materiałów drewnopochodnych i otrzymaliśmy za to złoty certyfikat Niemieckiego Stowarzyszenia Budownictwa Zrównoważonego DGNB. EGGER Tech-Center w Unterradlbergu (AT) i nowe Forum w zakładzie w Brilonie (DE), zostały zbudowane przy użyciu tej samej metody. Dodawanie wartości dzięki certyfikacji Jak certyfikowane materiały budowlane przyczyniają się do certyfikacji budynków? PROCES CERTYFIKACJI BUDYNKÓW Istnieje wiele wymogów certyfikacji budynku, włącznie z oceną cyklu życia materiałów budowlanych zastosowanych przy jego budowie. Architekci i projektanci mają dostęp do danych dotyczących całej branży poprzez publiczne bazy danych, takie jak Öko bau.dat i ESUCO (Europejska Baza Danych Budownictwa Zrównoważonego), która jest obecnie tworzona. Innowacyjni producenci mogą tam publikować swoje deklaracje EPD, co pozwala na określenie warunków zrównoważonego budownictwa w sposób bardziej wiarygodny. właściciel programu konkretne EPD przygotowane przez EGGER jako pliki do pobrania z firmy EGGER ogólne dane dotyczące przemysłu centralna baza danych architekci, konstruktorzy, konsultanci itp. certyfikacja budynków EGGER jest liderem pod względem przejrzystości informacji: dostarczamy wszystkie dane wymagane do certyfikacji budynków w różnych systemach certyfikacji. Wiemy, że naukowo uzasadnione oceny cyklu życia stały się dzisiaj standardem. Nasze deklaracje EPD wydane przez Instytut Budownictwa i Ochrony Środowiska IBU są dostępne w publicznych bazach danych, można je również pobrać z naszej strony internetowej. Systemy certyfikacji różnią się w zależności od właściciela programu. Wśród najważniejszych systemów certyfikacji można wymienić: Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (DGNB), amerykański Leadership in Energy and Environmental Design (LEED), brytyjski British Building Research Establishment Environmental Assessment Method (BREEAM) i francuski Haute Qualité Environnementale (HQE). Jakie certyfikaty są dostępne? EGGER zapewnia deklaracje EPD dla wszystkich swoich produktów, w tym informacje dla wszystkich wymaganych katalogów produktów, w zależności od różnych systemów certyfikacji. Politycy wskazują, że jednolite europejskie kryteria oceny oddziaływania na środowisko budynków powinny być ustalone w ciągu najbliższych kilku lat. Wykaz haseł A AGBB Niem. Ausschuss zur gesundheitlichen Bewertung von Bauprodukten (AGBB) – niemiecka komisja zajmująca się oceną wpływu produktów budowlanych na ludzkie zdrowie. Składa się z przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia, Krajowej Agencji Ochrony Środowiska, Niemieckiego Instytutu Budownictwa, Bauministerkonferenz (zebrania ministrów budownictwa), Bundesanstalt für Materialforschung und-Prüfung (Federalnego Instytutu Badań nad Materiałami), Bundesinstitut für Risikobewertung (Federalnego Instytutu Oceny Ryzyka) i Koordinierungsausschuss 03 für Hygiene, Gesundheit und Umweltschutz (Komisji Koordynacyjnej 03 ds. higieny, zdrowia i środowiska), Normenaus Schuss Bauwesen (Komisji Standardów Budownictwa). W 2001 roku zespół ten opracował kryteria oceny wpływu emisji LZO z produktów budowlanych stosowanych we wnętrzach budynków na stan zdrowia. ANALIZA CYKLU ŻYCIA PRodUKtU Analiza cyklu życia produktu jest to systematyczna analiza oddziaływania produktów na środowisko w ciągu całego cyklu życia (od żywego drzewa do wykorzystania termicznego tych odpadów, które nie nadają się już do dalszego wykorzystania w produkcji) lub tylko do pewnego etapu przetwarzania (od żywego drzewa do bramy zakładu). Analiza obejmuje wszystkie oddziaływania produktu na środowisko podczas faz produkcji, użytkowania i usuwania odpadów pozostałych z produktu, jak również związane z nimi procesy, które miały miejsce przed zakupem surowca i po sprzedaży gotowego produktu (np. produkcja surowców, materiałów pomocniczych i materiałów eksploatacyjnych). Wydobycie wszystkich ekologicznie istotnych złóż (np. rudy, ropa naftowa) oraz emisje do środowiska (np. odpady, dwutlenek węgla) są rejestrowane i przeliczane na ich potencjalny wpływ na środowisko. Analiza cyklu życia produktu jest niezbędna do przygotowania deklaracji EPD. AtCM Ang. airborne toxic control measure (ATCM) to środki kontroli toksyn unoszących się w powietrzu. Zobacz CARB-2. 35 B BADANIA W KOMORZE Metoda określania emisji formaldehydu z materiałów drewnopochodnych i ich produktów w określonych warunkach (temperatura, wilgotność, szybkość wymiany powietrza, prędkość powietrza i umeblowanie pomieszczenia). Próbka umieszczona w komorze jest otoczona ze wszystkich stron przez powietrze. Formaldehyd emitowany podczas badania jest absorbowany przez wodę destylowaną, a następnie poddany analizie ilościowej. Procedura tego badania jest regulowana przez normę DIN EN 717-1 w standardzie europejskim, jak również normy ASTM E 1333 i D 6007 amerykańskich standardów pomiarowych. mieszkalnych, szkół, itp. Jest on oparty na tej samej B R E E A M oraz LEED. zasadzie co B aub o o k certyfikacji. CO₂ Dwutlenek węgla ma odczyn kwasowy, jest niepalny, bezbarwny i bezwonny. Jest to chemicznie względnie obojętny gaz wydzielający się podczas spalania substancji organicznych, częściowo odpowiedzialny za efekt cieplarniany w atmosferze. CE Oznaczenie CE potwierdza zgodność produktu z normami i regulacjami obowiązującymi w Europie. W przypadku materiałów drewnopochodnych stosowanych w budownictwie europejskim ma zastosowanie zbieżna norma EN 13986, regulująca najważniejsze właściwości, procedury badawcze je określające i oznakowanie. Proces oceny zgodności produktu został również określony, co ma na celu potwierdzenie, że materiały drewnopochodne spełniają obowiązujące wymogi. Patrz załącznik: Porównanie systemów BIOMASA Mieszanina substancji organicznych pochodzących z organizmów żywych i/lub wytwarzanych przez nich innych związków organicznych. Biomasa często różni się w swym składzie w zależności od ekosystemu, z którego pochodzi. W poszczególnych przypadkach może też różnić się mimo tego samego pochodzenia geograficznego. Nie ma jednej definicji biomasy w ekologii. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje biomasy: biomasa ekologiczna i biomasa energetyczna. Ta ostatnia ograniczona jest wyłącznie do substancji zwierzęcych i roślinnych, które można wykorzystać do wytwarzania energii. BReEAM certyfikacji. C Patrz załącznik: Porównanie systemów C A Ł K O W I T E S T Ę Ż E N I E L OT N Y C H Komisja ZWIĄZKÓW OGRANICZNYCH oceny produktów budowlanych w zakresie ochrony A g B B używa od 2001 roku zunifikowanego środowiska L Z O emitowanych narzędzia oceny zawartości z produktów budowlanych wewnątrz budynku. Definiuje on całkowite stężenie lotnych związków organicznych jako sumę wszystkich substancji, których stężenie jest wyższe niż 5 mg/m3. CARB-2 Ang. California Air Resources Board (CARB) – Kalifornijska Rada ds. Zasobów Powietrza, wydała w 2007 roku zarządzenie mające definiować szkodliwe substancje unoszące się w powietrzu ATCM, w tym wytyczne dla emisji formaldehydu z materiałów drewnopochodnych. Przepisy te są wiążące dla wszystkich producentów, importerów, wytwórców, dystrybutorów i urzędów certyfikacji pracujących z materiałami drewnopochodnymi na rynku kalifornijskim. C A sbee Certyfikat CASBEE został opracowany w 2001 roku przez Japońskie Konsorcjum Budownictwa Zrównoważonego (Japan Sustainable Building Consortium, JSBC). Mierzy efektywność środowiskową budynków dostosowanych do specjalnych wymagań dla nieruchomości w Japonii i Azji. System certyfikacji CASBEE składa się z czterech różnych kryteriów oceny cyklu życia budynku, od projektowania i budowy, poprzez użytkowanie i renowację, aż do rozbiórki. Ten system oceny ma zastosowanie dla różnych rodzajów użytkowania – budynków biurowych, 36 CYKL ŻYCIA MATERIAŁU Zamknięty cykl życia materiału (system zamkniętego obiegu) z jednej strony stara się wykorzystać wszystkie odpady i produkty uboczne w jak najefektywniejszy sposób, a z drugiej strony materiały już raz użyte wykorzystać ponownie dzięki optymalnemu recyklingowi. Zamknięty cykl życia materiałów należy brać pod uwagę już podczas wstępnego etapu planowania produktu, w tym podczas jego projektowania. C Z Y N N I K R A K OT W Ó R C Z Y Opisuje zdolność substancji chemicznych do wywoływania raka lub sprzyjającą powstawaniu raka. D E DGNB Patrz załącznik: Porównanie systemów certyfikacji. E1 Norma EN 13986 reguluje wymagania dotyczące stosowania materiałów drewnopochodnych w branży budowlanej, a także normę emisji klasy E1. W załączniku B do normy określony jest limit emisji formaldehydu klasy E1 – 0,124 mg/m3 powietrza (0,1 ppm) w teście komory zgodnie z normą EN 717-1. E 1 - P lus Europejski Komitet Normalizacyjny CEN/TC 112 dyskutuje obecnie wprowadzenie nowej normy E1-plus z limitem emisji formaldehydu 0,080 mg/m3 powietrza (0,065 ppm) w teście komory zgodnie z normą EN 717-1. E K S Y K A TO R Aparatura badawcza do określania emisji formaldehydu z materiałów drewnopochodnych. Specjalnie spreparowane próbki przechowuje się w eksykatorze przy zachowaniu stałej temperatury. Formaldehyd emitowany przez próbki jest absorbowany przez wodę destylowaną znajdującą się w jednym z elementów aparatury. Po trwających 24 godziny testach, próbki poddawane są analizie ilościowej. Test opisany jest w japońskiej normie JIS 1460. EMAS Ang. Eco-Management and Audit Scheme EMAS – Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu, G GAZ CIEPLARNIANY Promieniowanie energii słonecznej nie jest w pełni odbijane od atmosfery, gdyż znajdują się w niej gazy cieplarniane absorbujące energię i dzięki temu na Ziemi może istnieć życie. Zakłócenie tego naturalnego efektu cieplarnianego jest przyczyną ocieplenia klimatu, co w dużej mierze przypisywane jest działalności człowieka. By redukować emisję głównych gazów cieplarnianych powstałych przez działalność człowieka został ustanowiony Protokół z Kioto – wiążące porozumienie na mocy prawa międzynarodowego. wspólnotowy system zarządzania środowiskowego. Udział wszystkich organizacji sektora prywatnego i publicznego jest dobrowolny. Celem systemu jest ciągłe działanie na rzecz poprawy stanu środowiska poprzez ochronę zasobów i ich efektywne wykorzystanie. Z pomocą EMAS można poprawić sytuację przedsiębiorstw pod względem ekologii i ekonomii, jednocześnie oszczędzając materiały i energię, a przez to redukując koszty. EMISJE ZANIECZYSZCZEŃ Wprowadzanie szkodliwych substancji do środowiska. W szczególności f o rmal d ehy d u E pochodzącego ze środków wiążących stosowanych w produkcji materiałów drewnopochodnych, a także lotnych związków organicznych ( L Z O ), pochodzących z samego drewna (np. terpeny). EPD Deklaracja środowiskowa produktu (EPD) zapewnia miarodajne informacje środowiskowe o cyklu życia produktu lub usługi. Niezależnie zweryfikowane dane dotyczące danego produktu są przedstawione w formie analizy cyklu życia oraz wykazu powstałych produktów. EPD to rodzaj deklaracji typu III zgodny z normą deklaracji ekologicznych zgodnych z normą ISO 14025. Regulacja ta skierowana jest do producentów, dystrybutorów i użytkowników końcowych. Stanowi ona, że deklaracja EPD musi zawierać informacje ilościowe na temat oceny wpływu na środowisko z pominięciem analizy cyklu życia produktu. Standard określa również, że ważna deklaracja EPD ma zostać upubliczniona przez posiadacza certyfikatu. Obecnie tylko kilku producentów posiada deklaracje EPD. H I F**** Klasa emisji formaldehydu ustanowiona przez japońskie Ministerstwo Ziemi, Infrastruktury, Transportu i Turystyki w 2003 r. jako nowe rozporządzenie dotyczące klasyfikacji wyrobów budowlanych według poziomu emisji formaldehydu. Produkty z emisją formaldehydu poniżej 0,005 mg/m2/h lub 0,3 mg/l są zgodne z klasą F **** i nie podlegają żadnym ograniczeniom użytkowania w Japonii. IBU Niem. Institut für Bauen und Umwelt (IBU) – Instytut Budownictwa i Ochrony Środowiska to inicjatywa producentów materiałów budowlanych, którzy postanowili połączyć swoje siły przy promocji zrównoważonego budownictwa. Jako uznany operator programu w Niemczech, IBU przygotowuje i publikuje deklaracje E P D dla sektora budowlanego zgodnie z normą ISO 14025. Instytucja ma na celu informowanie rynku o tym, że zrównoważony rozwój jest istotnym aspektem działalności. Rozwój nowych kompetencji w związku z rozwojem rynku jest ważny dla członków Instytutu. Informacje na ten temat można uzyskać bezpośrednio z ze strony Instytutu (www.bau-umwelt.com). FORMALDEHYD Bezbarwny gaz o ostrym zapachu, może uwalniać się np. podczas hydrolizy żywic mocznikowo-formaldehydowych. Formaldehyd może powodować alergie, jak również podrażnienie skóry, dróg oddechowych i oczu u ludzi. W przypadku długotrwałego narażenia może być rakotwórczy. IOS MAT IKEA Norma środowiskowa firmy IKEA, system certyfikacji mający na celu między innymi monitorowanie laminowanych i niepowlekanych materiałów drewnopochodnych pod względem obecności substancji F o rmal d ehy d , szkodliwych (takich jak PCP i L I N d an ), jak i procesu produkcji. FSC® Ang. Forest Stewardship Council (FSC) – organizacja międzynarodowa założona w 1993 roku. Jest wspomagana przez organizacje ekologiczne takie jak WWF, a także przez właścicieli i zarządców lasów, firmy przetwórstwa drzewnego, związki oraz osoby prywatne zainteresowane odpowiedzialną gospodarką leśną. FSC® jest niezależną organizacją non-profit. Jej celem jest identyfikacja i odznaczenie świadectwem jakości drewna pochodzącego z gospodarki leśnej przyjaznej dla środowiska. Aby to zagwarantować, niezależni eksperci weryfikują co roku zarządzanie lasami posiadającymi certyfikaty FSC®. IWAY Również: The IKEA Way. Kodeks IKEA wykluczający używanie produktów wykonanych przez dzieci i jako efekt pracy przymusowej. Jednocześnie wymaga on zapewnienia bezpiecznych i zdrowych warunków pracy, zgodnie z lokalnymi przepisami i odpowiedzialnego stosowania chemikaliów. E U r o blume Patrz załącznik: Porównanie systemów certyfikacji. F HQE Fr. Haute Qualité Environnementale (HQE) – francuski system optymalizacji jakości ekologicznej budownictwa, po raz pierwszy testowany w 1994 roku, był używany od roku 1997. Certyfikacja HQE obejmuje trzy fazy: zamawianie, projekt i wykonanie. Kontrole są wykonywane na końcu każdej z faz. Koncentrują się one na dwóch aspektach: ekologicznym zarządzaniu projektami budowy i projektowaniu zrównoważonego budownictwa. Aby uzyskać certyfikat HQE należy uzyskać co najmniej 30 z 110 punktów w 14 kategoriach. Kategorie obowiązkowe to niestosowanie szkodliwych substancji, zarządzanie energią oraz efektywne zarządzanie ilością zużywanej wody. W tych kategoriach należy otrzymać minimum 19 z 45 punktów. Spośród pozostałych kategorii konstruktor może wybrać te, które najlepiej odpowiadają profilowi budynku i jego przeznaczeniu. J J A KOŚ Ć P OW I E T R Z A W E W N ĄT R Z Także: jakość powietrza BUDYNKÓW w pomieszczeniu. Już w latach 90-tych instytucje krajowe i międzynarodowe badały kwestie związane z precyzyjną 37 oceną emisji lotnych związków organicznych z materiałów budowlanych w celu poprawy jakości powietrza w pomieszczeniach zamkniętych. K KONTROLA DREWNA Procedury wytwarzania F S C ® , dopuszczają produktów certyfikowanych przez używanie niewielkich ilości drewna z lasów niecertyfikowanych. By wykluczyć możliwość mieszania drewna z nieznanych źródeł z tym przeznaczonym do wytworzenia produktów certyfikowanych przez FSC®, organizacja wymaga świadectw pochodzenia wraz z oceną zagrożeń dla środowiska materiałów nieposiadających certyfikatów FSC®. Jeśli ryzyko jest niskie, drewno może zostać użyte wraz z drewnem certyfikowanym do wytworzenia produktów opatrzonych certyfikatem FSC®. Gdy materiał pochodzi z regionu, w którym ryzyko jest niejasne, wymagane jest przeprowadzenie w lesie skomplikowanych inspekcji. Analiza ryzyka opracowana przez FSC® obowiązuje od 1 sierpnia 2011 roku i musi być stosowana podczas wszystkich etapów produkcji certyfikowanych przez FSC®. K O N T R O L A Ł A Ń C U C H A DO S T A W Certyfikacja łańcucha dostaw produktu potwierdza, że źródło surowców oraz obieg materiałów, od momentu zakupu surowców do momentu sprzedaży produktów końcowych są stale nadzorowane i dokumentowane. Ten proces weryfikacji jest stosowany od dawna przy kontroli produktów wymagających specjalnych procedur przewozu i przechowywania (np. leków). W przemyśle drzewnym procedury branży leśnej oraz ich niezależne badania i certyfikacje zapewniają udokumentowany obieg drewna. Dla konsumenta końcowego oznacza to pewność, że drewno użyte w danym produkcie pochodzi ze zrównoważonej gospodarki leśnej. K A S K A DO W E W Y K O R Z Y S T A N I E Wielokrotne wykorzystanie surowca SUROWCA na różnych etapach produkcji, dążenie do stosowania w sposób najbardziej długotrwały i efektywny, przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia surowca. Surowce lub wyroby z nich wytworzone są używane w systemie gospodarczym tak długo, jak to tylko możliwe. Z zasady optymalne wykorzystanie surowca umożliwia zastosowanie materiałów jeden lub więcej razy, przy zmniejszającej się wartości dodanej, a także końcowe przetworzenie na energię lub kompostowanie surowca. Ze względu na strukturę „hierarchiczną“, surowce odnawialne szczególnie nadają się do wielokrotnego użytku, ponieważ związany w nich dwutlenek węgla pozostaje w obiegu przez długi czas, zanim zostanie uwolniony do środowiska. KRÓTKI CYKL LAMINOWANIA Jest to proces naprasowywania na nośnik papierów dekoracyjnych nasączonych żywicą, w wyniku którego powstają dekoracyjne płyty drewnopochodne. L 38 LCI Ocena A g B B opiera się na tak zwanej wartości LCI (najniższe stężenie). Lista wartości LCI dla różnych substancji znajduje się w załączniku do programu AGBB. Wartości LCI pochodzą od wartości granicznych określonych dla środowiska pracy. LEED Patrz załącznik: Porównanie systemów certyfikacji. L ignum certyfikacji. Zobacz: Porównanie systemów L in d an PCP. LZO Lotne związki organiczne. Zawierające węgiel, lotne związki organiczne można odparować w normalnym ciśnieniu ze względu na ich stosunkowo wysoką prężność par. Według WHO, lotne związki organiczne są klasyfikowane według punktów ich wrzenia w następujący sposób: bardzo lotne związki organiczne (temperatura wrzenia większa niż 0 do 50°C), lotne związki organiczne (o temperaturze wrzenia od 50 do 100 i od 240 do 260°C), częściowo lotne związki organiczne (temperatura wrzenia od 240 do 260 i od 280 do 400°C). M MDF Płyta pilśniowa o średniej gęstości, wyprodukowana z rozwłóknionej tkanki drzewnej przez spilśnienie jej i uformowanie w odpowiedniej temperaturze. Podstawę jej składu stanowią świeże włókna drzewne i środki wiążące. MELAMINOWANA PŁYTA WIÓROWA Melaminowana płyta wiórowa produkowana jest przy użyciu krótkich cykli laminacji, nośnik jest wykonany z materiałów drewnopochodnych, a warstwa wierzchnia to odpowiednio zaimpregnowany papier. M inergie E c o systemów certyfikacji. N O Patrz załącznik: Porównanie N I E B I E S K I A N I O Ł ( D E : B lauer E ngel , Patrz załącznik: Porównanie E N : B lue A ngel systemów certyfikacji. OSB Sprasowane płyty drewnopochodne wykonane z długich, cienkich, kierunkowo układanych elementów mikroforniru. Płyty OSB stosowane są głównie w budownictwie. Ö S T E R R E I C H I S C H E U M W E LT Z E I C H E N Patrz załącznik: Porównanie systemów certyfikacji. P P 1 DO P 7 P Ł Y T Y Klasyfikacja obszaru zastosowania płyt wiórowych według właściwości mechanicznych i wskaźnika odporności na wilgoć. P1: dla wszystkich rodzajów płyt, P2: dla płyt ogólnego stosowania, użytkowanych w warunkach suchych, P3: dla płyt do wyposażenia wnętrz (włączając meble) użytkowanych w warunkach suchych, P4: dla płyt przenoszących obciążenia, użytkowanych w warunkach suchych, P5: dla płyt przenoszących obciążenia, użytkowanych w warunkach wilgotnych, P6: dla płyt o podwyższonej zdolności do przenoszenia obciążeń, użytkowanych w warunkach suchych, P7: dla płyt o podwyższonej zdolności do przenoszenia obciążeń, użytkowanych w warunkach wilgotnych. PŁYTA WIÓROWA Płyta wiórowa jest najważniejszym produktem wśród materiałów drewnopochodnych ze względu na wielkość produkcji. Jest ona zazwyczaj wytwarzana na linii produkcyjnej w sposób ciągły. Wykonana jest z wiórów i substancji wiążących. Zwykle składa się z trzech warstw: stabilnego rdzenia i gładkich warstw zewnętrznych. PAH Ang. Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, związki aromatyczne zawierające skondensowane pierścienie aromatyczne; niektóre z tych substancji są rakotwórcze. Powstają podczas niecałkowitego spalania materiałów organicznych, jednocześnie stanowią również naturalne składniki węgla i ropy naftowej. Podczas destylacji ropy akumulują się w bituminie, który do końca lat 90. był wykorzystywany do impregnacji wyrobów drewnianych takich jak na przykład podkłady kolejowe, aby chronić je przed wpływem czynników atmosferycznych. PŁYTY KOMÓRKOWE Płyta składająca się z rdzenia o strukturze komórkowej i dwóch warstw powierzchniowych. W przemyśle materiałów drewnopochodnych warstwa rdzeniowa składa się zazwyczaj z kartonowego rdzenia o strukturze plastra miodu, podczas gdy warstwy powierzchniowe są wykonane z różnych materiałów na bazie drewna. Płyty komórkowe są bardzo wytrzymałe mimo małej masy dzięki swej strukturze warstwowej. PMDI Polimerowy dwufenylometan dwuizocyjanian, syntetyczny środek wiążący wykorzystywany do wytwarzania bezformaldehydowych materiałów drewnopochodnych O S B ). (np. płyty PAPIER IMPREGNOWANY W przemyśle materiałów drewnopochodnych impregnowane papiery dekoracyjne, jednokolorowe lub białe, nasączane są żywicznymi fenoplastami, aminoplastami lub żywicami mocznikowo-formaldehydowymi, a następnie suszone. Są one następnie używane do melaminowania lub wytwarzania laminatów. P OT E N C J A L N Y W P Ł Y W Podczas przygotowania analizy cyklu życia produktu rejestrowane są wszystkie substancje i przepływy emisji związków szkodliwych dla produkcji i postprodukcji danego produktu. By ustalić wpływ wymienionych wyżej czynników na środowisko, emisje te są szacowane na podstawie ich potencjalnego wpływu na środowisko (np. globalne ocieplenie, potencjał tworzenia ozonu, itp.) Wpływ na środowisko może być tu różny w zależności od wpływu warunków lokalnych, regionalnych i globalnych. P C P / L in d an Pentachlorofenol/heksachlorocykloheksan, najbardziej popularne środki do konserwacji drewna w latach 60-tych do lat 80-tych ubiegłego wieku, używane również jako środki owadobójcze (zwłaszcza Lindan). Osoby narażone na emisje PCP/Lindanu przez dłuższy czas skarżą się na objawy chorobowe, takie jak bóle głowy, nudności, trudności w oddychaniu, zaburzenia snu, zmęczenie, podrażnienie skóry i błon śluzowych, zaburzenia funkcjonowania wątroby i osłabienie systemu odpornościowego. PEFC Ang. Programme for the Endorsement of Forest certification Schemes (PEFC) – Program Zatwierdzenia Systemów Certyfikacji Leśnej (PEFC), międzynarodowy system certyfikacji lasów. Jest to największa na świecie organizacja gwarantująca i nieprzerwanie poprawiająca zrównoważoną gospodarkę leśną, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z normami ekologicznymi, społecznymi i gospodarczymi. Aby zagwarantować uzyskanie certyfikatu nawet najmniejszym gospodarkom leśnym, PEFC zdecydowało, aby system oceny PEFC był oparty na badaniu lokalnych grup roboczych i raportów leśnych. Gospodarka leśna w danym regionie jest badana na podstawie prób przeprowadzanych w regularnych odstępach czasu. Jednocześnie ustalane są nowe cele w dążeniu do ciągłego rozwoju zrównoważonej gospodarki leśnej przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z ekologicznymi i gospodarczymi normami społecznymi. P erf o ra t o r Aparatura stosowana do określenia f o rmal d ehy d u w płytach poziomu drewnopochodnych. Test ten jest regulowany europejską normą EN120. Substancje są zdolne do POCHŁANIANIE CO₂ stałego lub czasowego absorbowania i wiązania dwutlenku węgla. W zasadzie każda biomasa może wiązać CO₂. Lasy są głównymi pochłaniaczami dwutlenku węgla, ponieważ drzewa absorbują duże ilości dwutlenku węgla z powietrza i wiążą go w drewnie. Jednakże największymi magazynami CO₂ są zdecydowanie oceany. R RAL Niem. RAL Deutsches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung eV – RAL Niemiecki Instytut Zapewnienia Jakości i Oznakowania, przeprowadza procedurę N iebieski weryfikacji przy udzielaniu certyfikatów A ni o ł (Blauer Engel). Jednocześnie jest to podmiot odpowiedzialny za przyznawanie certyfikatów ECOLABEL (Euroblume) w Niemczech. Warunki przyznawania certyfikatów Niebieski Anioł dla różnych klas produktów zostały przedstawione w dyrektywie RALUZ. Przyznawanie tych certyfikatów dla materiałów drewnopochodnych oparte jest o zasady ustanowione w dyrektywie RAL-UZ 76 dla płyt drewnopochodnych i RAL-UZ 38 dla produktów drewnopochodnych. REACH Jest to rozporządzenie UE, które weszło w życie w dniu 1 czerwca 2007 roku i dotyczy rejestracji, oceny, zatwierdzania i ograniczania chemikaliów. REACH uproszczał i ujednolicił wcześniej ustanowione przepisy dotyczące stosowania chemikaliów. 39 RECYKLING POKONSUMPCYJNY Ponowne wykorzystanie materiałów, które zostały już raz użyte do wytworzenia produktu i przeszły przez wszystkie fazy jego użytkowania. Podstawowym problemem recyklingu jest posegregowanie materiałów tak, aby mogły one ponownie stanowić materiały podstawowe dla nowych produktów. Niestety recykling prowadzi często do pogorszenia wartości stosowanych materiałów, co skutkuje ograniczeniem możliwości ich ponownego użycia. R E C Y K L I N G P R OD U K T Ó W Produkty PRZEDKONSUMENCKICH przedkonsumenckie to wszystkie materiały i substancje wytwarzane w produkcji dóbr konsumpcyjnych, które nie spełniają wymaganych standardów jakości. Stanowią one odrzuty i nie docierają do konsumenta. Substancje te są często traktowane jak odpady i składowane na wysypiskach śmieci lub wykorzystywane termicznie. W procesie całkowitego recyklingu produktów przedkonsumenckich następuje całkowite zużycie tych materiałów i substancji w dalszej produkcji. ROZPORZĄDZENIE O UTYLIZACJI Niemieckie ZUŻYTEGO DREWNA Rozporządzenie o Utylizacji Zużytego Drewna (Altholzverordnung) reguluje zasady recyklingu oraz utylizacji drewna w Niemczech. Pojęcie odpadów drzewnych odnosi się do drewnianych odpadów przemysłowych i drewna zużytego. Dyrektywa klasyfikuje odpady drzewne na różne kategorie (A I – IV i PCB), przy podejmowaniu decyzji ważne jest to, czy dane drewno należy poddać recyklingowi, czy zutylizować. ROZPORZĄDZENIE UE TIMBER Rozporządzenie UE dotyczące REGULATION handlu drewnem (dokładnie: Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 607/2012 z dnia 6 lipca 2012 r.), regulujące pochodzenie drewna zgodnie z FSC® i PEFC. Rozporządzenie to wymaga od uczestników rynku, którzy wprowadzają do obrotu drewno lub produkty z drewna, rozwijania i stosowania zasad należytej staranności. Celem rozporządzenia jest zapewnienie, zgodnie z różnymi zasadami oceny, żeby drewno lub produkty z drewna nie pochodziły z nielegalnych źródeł pozyskiwania. S SPRZEDAŻ DREWNA NA PNIU Zakup drewna nieściętego i nieobrobionego. Przy czym kupiec bierze na siebie całkowitą organizację procesu od wycinki drewna do jego sprzedaży. SKANDYNAWSKI ZNAK ŁABĘDZIA Patrz załącznik: Porównanie systemów „SWAN“ certyfikacji. ŚLAD WĘGLOWY Ślad węglowy to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych generowanych bezpośrednio lub pośrednio przez dany produkt w trakcie całego cyklu życia. Wszystkie emisje zanieczyszczeń przyczyniających się do efektu cieplarnianego są przeliczone na równoważniki dwutlenku węgla. Obliczenia 40 śladu węglowego po raz pierwszy zdefiniowano na początku 2012 roku w projekcie wstępnym normy ISO 14067. Obliczenia śladu węglowego mogą być również przeprowadzane podczas analizy cyklu życia produktu. Ilość energii potrzebnej SZARA ENERGIA do produkcji, transportu, magazynowania, sprzedaży i utylizacji produktu, jak również do łańcuchów dostarczania surowców. Obejmuje również ilość energii potrzebnej do produkcji urządzeń i infrastruktury wymaganej do wytworzenia produktu. Szara energia stanowi zatem rzeczywiste i całkowite zapotrzebowanie na energię do produkcji dóbr konsumpcyjnych. Z drugiej strony do szarej energii nie należy energia potrzebna do zastosowania produktu. U U F, M F, P F, M U F, M U P F Skróty dla rodzajów kleju najczęściej używanych w przemyśle materiałów drewnopochodnych. Ich główne składniki takie jak mocznik (U), melamina (M) i fenol (P) reagują F O R M A L D E H Y D E M (F) Dodatkowo kleje te są z również wykorzystywane do produkcji impregnowanego papieru dekoracyjnego. W W S P Ó Ł P R OD U K T Współprodukt to produkt uboczny lub wspólny dla kilku produktów. Jest to materiał, który jest wytwarzany podczas pierwszej obróbki drewna wraz z innym (pierwotnym) produktem z tego samego surowca (np. trociny lub zrębki). W sektorze tartacznym mówi się też o tartacznych produktach ubocznych. Z Z R Ó W N O W A Ż O N A G O S P OD A R K A Zrównoważona gospodarka jest odnawialnym procesem, w którym najistotniejszą cechą jest utrzymanie naturalnych wartości oraz zachowanie ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich jego elementów. Termin pochodzi z leśnictwa, gdzie eksploatacja lasów powinna odpowiadać przyrostowi rocznemu. Pojęcie to coraz rzadziej ogranicza się tylko i wyłącznie do materiałów, uwzględniania się też jego aspekty ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. P o d zięk o wania Chcielibyśmy wyrazić nasze podziękowania dla FraunhoferInstitut für Holzforschung Wilhelm-Klauditz-Institut w Braunschweig, jak również dla PE International w Wiedniu za wsparcie, jakie zostało nam udzielone. Fraunhofer-Institut für Holzforschung Wilhelm-Klauditz-Institut WKI Bienroder Weg 54 E 38108 Braunszwik WKI w Braunszwik uczestniczy w bieżących i przyszłych projektach związanych z wykorzystaniem drewna i innych surowców odnawialnych. Projekty te dotyczą produkcji płyt wiórowych i materiałów włóknistych, technologii powierzchniowych metody ochrony drewna oraz badań środowiska i recyklingu. PE CEE Nachhaltigkeitsberatung & Software Vertriebs GmbH Hütteldorferstr. 63-65 Top 8 1150 Wiedeń PE INTERNATIONAL od 1991 roku wspomaga międzynarodowe korporacje w opracowaniu spójności zrównoważonych procesów produkcji i zarządzania. PE INTERNATIONAL jest obecnie liderem na rynku w zakresie doradztwa strategicznego, rozwiązań oprogramowania i kompleksowych usług w zakresie zrównoważonego rozwoju. 41 Porównanie systemów certyfikacji W tym rozdziale prezentujemy wspólne systemy certyfikacji budynków, oznakowania ekologiczne oraz bazy produktów. Więcej informacji na temat certyfikacji znajdą Państwo na naszej stronie internetowej: www.egger.com/broszura-srodowiskowa dGNB „Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen e. V.“ (Niemieckie Stowarzyszenie Budownictwa Zrównoważonego DGNB), system certyfikacji zrównoważonego i ekonomicznie efektywnego budownictwa w Niemczech. Stowarzyszenie zostało założone w 2007 roku przez 16 inicjatorów z różnych dziedzin sektora budownictwa i nieruchomości. System certyfikacji został wydany już rok później i do dnia dzisiejszego certyfikat otrzymało ponad 750 projektów. Przy ocenie brane jest pod uwagę około 50 kryteriów z dziedzin ekologii, ekonomii, technologii, kultury itp. W zależności od spełnienia wymagań DGNB przyznaje różne wyróżnienia: złote, srebre lub brązowe. Źródło i dodatkowe informacje: www.dgnb.de ECo MINERGIE Minergie, szwajcarskie stowarzyszenie certyfikacji budynków, wspierane przez przemysł, rządy kantonów i rząd federalny. Stowarzyszenie określiło różne normy jakości dla budynków: „Minergie“, „Minergie-P“ i „Minergie-A“. Każda z tych norm posiada również odmianę „Eco“, która wskazuje na wykorzystywanie wyłącznie zdrowych i nadających się do późniejszego recyklingu materiałów budowlanych, ponadto wskaźnik szarej energii dla wszystkich użytych materiałów budowlanych łącznie powinien być możliwie najniższy. Warunki budowy dotyczące nowej konstrukcji i/lub modernizacji istniejącej już konstrukcji, muszą być ustanawiane zgodnie z wymogami Minergie Eco. Minergie wydaje osobny spis uwarunkowań dla nowych małych budynków mieszkalnych do 500 m². Źródło i dodatkowe informacje: www.minergie.ch BREEAM Building Research Establishment Environmental Assessment Method to system oceny wpływu budownictwa na środowisko, wprowadzony w 1990 roku przez brytyjską organizację BRE (Building Research Establishment). Do dnia dzisiejszego certyfikat ten otrzymało ponad 200.000 budynków na świecie. Do kryteriów oceny należą: zastosowanie i wzornictwo materiałów, zużycie energii i wody, transport, materiały, ekologia, gospodarka odpadami. BREEAM udostępnia katalogi kryteriów dla różnych typów budynków, począwszy od szkół poprzez budynki biurowe, więzienia do szpitali. Metoda sumuje przyznawane punkty w ocenie ogólnej i określa budynek na jednym z pięciu poziomów od „odpowiedniego“ do „wybitnego“. Źródło i dodatkowe informacje: www.breeam.org 43 LEED Leadership in Energy and Environmental Design (LEED) to amerykański standard, który został stworzony i wprowadzony w życie w 1998 roku przez amerykańską Radę Zrównoważonego Budownictwa (Green Building Council). Obejmuje on szereg norm dla uregulowania trwałego budownictwa, przyjaznego dla środowiska i chroniącego zasoby naturalne. LEED oferuje różne zespoły zasad i przepisów, na przykład dotyczące nowych budynków, jak i renowacji fasad i wnętrz komercyjnych. By spełnić wymogi tego standardu, należy uzyskać określoną liczbę punktów dla każdej z kontrolowanych kategorii. Ich suma decyduje o przyznaniu srebrnego, złotego lub platynowego certyfikatu. LEED ma obecnie swoje oddziały w 135 krajach na całym świecie, z czego około 50% certyfikatów wydawanych jest poza USA. Źródło i dodatkowe informacje: www.usgbc.org/leed Ö s t erreichisches U mwel t zeichen Austriacki Znak Ochrony Środowiska został wprowadzony w 1990 roku z inicjatywy Ministerstwa Ochrony Środowiska i jest przeznaczony dla produktów, firm turystycznych oraz obiektów edukacyjnych. Istnieją odrębne wytyczne kontroli dla każdego działu i rodzaju produktu. W przypadku materiałów drewnopochodnych mają zastosowanie Dyrektywy nr UZ 07 „Drewno i materiały drewnopochodne“ i nr UZ 56 „Pokrycia podłogowe“. Znak powstał, by uświadomić społeczeństwu wpływ produkcji, użytkowania i utylizowania dóbr konsumenckich na środowisko naturalne. Źródło i dodatkowe informacje: www.umweltzeichen.at. NIEBIESKI ANIOŁ Niebieski Anioł (Blauer Engel, Blue Angel) od 1978 roku jest przyznany w Niemczech przyjaznym dla środowiska produktom i usługom przez Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Reaktorów Atomowych (Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsicherheit). Aby uzyskać ten certyfikat, należy spełnić szereg kryteriów, które są opisane w dyrektywie nr RAL-UZ 76 dla płyt drewnopochodnych oraz w dyrektywie nr RAL-UZ 38 dla produktów drewnopochodnych. EGGER zdobył odznaczenie Niebieskiego Anioła dla następujących produktów: panele laminowane EGGER DPL, panele EGGER z kolekcji DPR®, EGGER DHF. Źródło i dodatkowe informacje: www.blauer-engel.de. EUROBLUME („stokrotka“) to wprowadzony w 1992 roku przez Komisję Europejską międzynarodowy znak ekologiczny. W roku 2000 Parlament Europejski i Rada Europejska wydały dyrektywę 1980/2000/ WE. Znak Euroblume jest administrowany przez Komitet oznakowania ekologicznego Unii Europejskiej. Do dziś powstał jedynie katalog kryteriów oceny jakości podłóg (warunki przyznawania oznakowania ekologicznego: 2010/18/WE). Wyroby budowlane i materiały drewnopochodne nie zostały w nim uwzględnione. Źródło i dodatkowe informacje: www.ecolabel.eu. 44 SKANDYNAWSKI ZNAK ŁABĘDZIA „SWAN“ Skandynawski Znak Łabędzia (Nordic Swan) powstał w 1989 roku dzięki inicjatywie Stowarzyszenia Ministrów Krajów Skandynawskich i został uznany przez odpowiednie rządy w Szwecji, Norwegii, Islandii, Danii i Finlandii. Nordic Swan jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych oznakowań ekologicznych i cieszy się dużym uznaniem, zwłaszcza w Skandynawii. Certyfikat ten określa katalogi wymogów dla pokryć podłogowych oraz płyt stosowanych w budownictwie i branży meblarskiej. Źródło i dodatkowe informacje: www.svanen.nu. L ignum Założona w 1931 organizacja „Lignum, Holzwirtschaft Schweiz“ jest organizacją zrzeszającą szwajcarski przemysł drzewny i leśny. Lignum skupia wszystkie kluczowe stowarzyszenia i organizacje łańcuchu eksploatacji drewna, instytucje naukowe i oświatowe, spółki publiczne i przedsiębiorstwa, jak również licznych architektów i inżynierów. Lignum skupia się w swych działaniach głównie na emisji formaldehydu, a także promuje materiały drewnopochodne, których emisje są dużo niższe niż odgórnie narzucone ograniczenia. Organizacja oferuje obszerne informacje na ten temat, w tym listy materiałów drewnopochodnych do zastosowań wewnętrznych. Źródło i dodatkowe informacje: www.lignum.ch. B aub o o k Austriacki Baubook GmbH jest kompleksową informacyjno-komunikacyjną platformą, która powstała z myślą o energooszczędnym, ekologicznim budownictwie i wspiera tworzenie zrównoważonych projektów budowlanych. Baubook ma poparcie „Energieinstitut Vorarlberg“ (Vorarlberg Energy Institute) i IBO GmbH. Producenci mogą promować tu produkty budowlane. W tym celu ujawniają wszystkie dane dotyczące struktury firmy, wpływu na środowisko, jak i charakterystyki poszczególnych grup produktów, wraz z ich szczegółowymi opisami, zdjęciami i dokumentacją techniczną. Po pomyślnych testach jakości, produkty są wymienione w odpowiednich rozdziałach platformy Baubook i eksportowane do programów certyfikacji energetycznej, co upraszcza przetwarzanie danych niezbędnych w budownictwie mieszkaniowym. Źródło i dodatkowe informacje: www.baubook.info 45 Niniejsza broszura została przygotowana na podstawie szczegółowych danych. Dołożono wszelkich starań, aby informacje w niej zawarte były zgodne z prawdą i aktualnym stanem wiedzy w czasie, kiedy broszura została opublikowana. Jednakże broszura i informacje w niej zawarte nie stanowią przedmiotu ani treści jakichkolwiek umów i nie mogą być interpretowane jako gwarancje produktów lub usług ani nie mogą służyć jako potwierdzenie właściwości produktu lub jego zastosowania. W szczególności broszura ta nie może służyć jako instrukcja dla stosowania produktów w niej opisanych. Odpowiedzialność za informacje błędne, nieprawdziwe lub nieaktualne, jest wykluczona. 46 SUSTAINABLE WYdAWCA FRITZ EGGER GmbH & Co. OG Holzwerkstoffe Weiberndorf 20 6380 St. Johann in Tirol Austria T +43 50 600-0 F +43 50 600-10111 [email protected] PRoJECt MANAGEMENt Andreas Herzog-Heim Zarządzanie Środowiskiem i Produktami Kluczowymi PRoJEKt KoNCEPCYJNY, LAYoUt & EdYCJA Raufeld Medien, www.raufeld.de Daniel Krüger, Till Schröder ZdJĘCIA EGGER, Fotolia, Markus Mitterer, Martin Rugner, Raufeld Medien dAtA PUBLIKACJI NotAtKI styczeń 2013 W przypadku pytań bądź komentarzy prosimy o kontakt mailowy pod adresem [email protected] PL-286272_08/2013 Zmiany techniczne i błędy w druku zastrzeżone. www.egger.com/srodowisko