plik pdf 2MB - Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Transkrypt

SPIS TREŚCI
4
6
7
8
11
13
16
19
27
29
31
34
38
40
43
45
46
48
49
50
Nowa imienna karta członkowska MSB w formie karty kredytowej
New personal IAA membership card in a form of credit card
Amber Personality of The Year 2015……………………
The new management board…………………………….
Honorary Membership to Ryszard Szadziewski………….
20 years of the International Amber Association…………
The IAA’s giant step…………………………………….
The First Year of the IAA Gallery……………………….
A year of the IAA Amber Laboratory…………………..
Amber experts and amber classifications………………..
A brief study on Gdańsk-based amber and goldsmith craft
Conference in Beijing 2015 China Gems & Jewelery.…..
Treasures hidden in amber slivers……………………….
Digital Map of Old Amber Mines in the Pomorskie region.
The Author about her ATLAS…………………………..
Amber-mining in Ukraine………………………………..
Burmite. Can it compete with succinite?..........................
Price for Raw Amber……………………………………
Recommended Companies………………………………
IAA Amber Experts……………………………………..
IAA member list…………………………………………
Membership declaration………………………………….
4
6
7
8
11
13
16
19
27
29
31
34
38
40
43
45
46
48
49
50
PRZYGOTOWANIE I SKŁAD / EDITORS
Agnieszka Klikowicz - [email protected]
Helena Makrenek - [email protected]
Michał Kosior - [email protected]
TŁUMACZENIE / TRANSLATION
Dorota Górak-Łuba
OKŁADKA / COVER
Obiekty z wystawy / Objects from the exhibition:
20 Twórców na 20 lecie MSB (od lewej / from the left)
Sławomir Fijałkowski - S&A, Marcin Wesołowski - NAC Amber,
Dorota Kos, Mariusz Gliwiński - Ambermoda, Heidemarie Herb
BURSZTYNISKO nr 38
ISSN 1644-0927 Druk: Normex
WYDAWCA / PUBLISHER
Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników
The International Amber Association
ul. Warzywnicza 1, 80-838 Gdańsk, Poland
Tel.+48 58 58 000 22, [email protected]
Archiwum poprzednich numerów:
Archival numbers:
www.amber.org.pl/bursztynisko
Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników jest członkiem
The International Amber Association is a member of
International Colored Gemstone Association (ICA)
International Amber Association
BURSZTYNISKO Nr 38
Bursztynnik Roku 2015…………………………………..
Nowy Zarząd MSB………………………………………
Honorowe Członkostwo dla Ryszarda Szadziewskiego…..
20 lat Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników.
Milowy krok MSB………………………………………..
Pierwszy rok działalności Galerii MSB…………………..
Pierwszy rok działalności Laboratorium MSB……………
Rzeczoznawcy i klasyfikacja bursztynu………………….
O bursztynnictwie i złotnictwie gdańskim słów kilka …….
Konferencja w Pekinie 2015 China Gems & Jewelery…..
Skarby ukryte w okruchach bursztynu……………..…….
Cyfrowa mapa dawnych kopalni bursztynu w woj. pom. ..
Autorka o ATLASIE…………………………………….
Wydobycie bursztynu na Ukrainie……………………….
Birmit. Czy może konkurować z sukcynitem?..................
Ceny surowca……………………………………………
Firmy rekomendowane…………………………………..
Rzeczoznawcy MSB……………………………………..
Lista członków MSB…………………………………….
Deklaracja członkowska…………………………………
TABLE OF CONTENTS
5
BURSZTYNISKO Nr 38
6
BURSZTYNNIK ROKU 2015
Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka
AMBER PERSONALITY OF THE YEAR 2015
Gabriela i Wiesław Gierłowscy
Tytuł Bursztynnika Roku przyznawany jest za wybitne
osiągnięcia w dziedzinach: twórczości artystycznej, badaniach
naukowych i popularyzacji wiedzy o bursztynie, postępu
technicznego, efektywności ekonomicznej, pracy społecznej
w środowisku bursztynników, kolekcjonerstwa okazów przyrodniczych i zabytków bursztynowych. Przyznaje go Kapituła
w skład której wchodzą laureaci wszystkich poprzednich edycji
tego, najbardziej cenionego przez bursztynników wyróżnienia.
W tym roku przyszło wybierać aż spośród
siedmiu kandydatów o wyjątkowych kwalifikacjach i zasługach w pracy społecznej:
Paweł Adamowicz, Janusz Fudala, Giedrius
Guntorius, Heidemarie Herb, Agnieszka
Klikowicz, Barbara Kosmowska-Ceranowicz,
Ewa Wagner-Wysiecka (kolejność alfabetyczna). A jednak aż 2/3 uczestników Kapituły
oddało swój głos na dr hab. inż. Ewę Wagner-Wysiecką.
Ewa Wagner-Wysiecka jest pracownikiem
naukowym Katedry Chemii i Technologii
Materiałów Funkcjonalnych (wcześniej Katedry Technologii Chemicznej) Wydziału Chemicznego
Politechniki Gdańskiej. Wyjątkowy talent i pracowitość oraz
szeroki wachlarz zainteresowań pozwoliły jej w bardzo młodym wieku uzyskać imponujący dorobek badawczy. Pięć lat
po magisterium obroniła doktorat, a w roku 2013 habilitowała
się jako dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka.
Kiedy 10 lat temu między Politechniką Gdańską a Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników zostało
zawarte porozumienie w wyniku którego, za pośrednictwem
Stowarzyszenia można było zbadać bursztyn w sposób naukowy,
rzeczywistym realizatorem tego porozumienia była Ewa Wagner-Wysiecka. Miało to skutek nie tylko praktyczny, w postaci
najbardziej wiarygodnych świadectw badania bursztynu, lecz także dalekosiężny. Poprzez wprowadzenie tematu żywic kopalnych
do stałej sfery jej naukowych badań, tu na miejscu w Gdańsku,
mieście bursztynowej tradycji i związanego z tym doświadczenia
powstaje miejsce naukowego, wiarygodnego badania bursztynu.
Podjęcie od 2004 r. uczestnictwa w Laboratorium
Bursztynu na Międzynarodowych Targach AMBERIF
i AMBERMART zapewniło Ewie Wagner-Wysieckiej szeroki dostęp do wyrobów z zastosowaniem bursztynu, innych
żywic kopalnych i materiałów syntetycznych, używanych
jako namiastki bursztynu na całym świecie. Zaś umiejętność
posługiwania się metodami instrumentalnymi i najnowszymi
przyrządami badawczymi umożliwiły wprowadzenie nowego
standardu identyfikacji bursztynu i jego falsyfikatów, o wiele
doskonalszego od metod wcześniejszych.
The title of the Amber Personality of the Year is awarded
for outstanding achievements: in art, research and popularising knowledge about amber, in technological progress,
economic efficiency, volunteer work for the amber community, collecting natural specimens and historical amber
artefacts. It is presented by the Award Committee, which
includes the winners of all the previous editions of this
award that enjoys the highest esteem among amber professionals.
This year, the selection had to be made
from among as many as seven nominees
with remarkable qualifications and merits
in voluntary work (in alphabetical order):
Paweł Adamowicz, Janusz Fudala, Giedrius Guntorius, Heidemarie Herb, Agnieszka
Klikowicz, Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Ewa Wagner-Wysiecka. And yet as
many as 2/3 of the Award Committee voted
for Ph.D., D.Sc. Ewa Wagner-Wysiecka.
Ewa Wagner-Wysiecka is a researcher and lecturer at the Gdańsk University of
Technology, Department of Chemistry and Technology of
Functional Materials (previously Department of Chemical
Technology). Her remarkable talent, industriousness and a
wide range of interests led to impressive scholarly achievements at a very young age. Five years after her master’s
degree, she obtained her doctor’s degree and in 2013 she
habilitated as Ph.D., D.Sc.Ewa Wagner-Wysiecka.
When 10 years ago an agreement was established
between the Gdańsk University of Technology and the
International Amber Association (IAA), which allowed
amber to be researched scientifically through the IAA,
Ewa Wagner-Wysiecka was the actual implementer of this
agreement. The effect was not only practical, leading to the
most reliable amber test certificates, but also far reaching.
By introducing the subject of fossil resins to the permanent
sphere of her academic research, here in Gdańsk, a city of
amber tradition and the related know-how, a centre for reliable scientific research on amber has been established.
Since 2004, Ewa Wagner-Wysiecka’s participation in the
Amber Laboratory at the AMBERIF and AMBERMART
International Fairs has ensured her extensive access to
products containing amber, other fossil resins and synthetic
materials used as amber surrogates all over the world. Her
skill in using instrumental methods and state-of-the-art test
instruments have allowed her to introduce a new standard
for identifying amber and its fakes, much more improved
than the earlier methods.
This standard is the basis for the certification system
implemented by our International Amber Association in 2015.
Therefore, it was a special reason to connect the title of the
Amber Personality of the Year with that date and award it to a
person who spearheaded it, Dr Ewa Wagner-Wysiecka.
Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka jest aktywnym członkiem
Stowarzyszenia, rzeczoznawcą w zakresie surowca bursztynowego, półfabrykatów i wyrobów gotowych. Jako chemik, a także
jako rzeczoznawca Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników publicznie zajmowała stanowisko wobec najbardziej
aktualnych problemów branży. Swoją wiedzą wspomaga całe grono rzeczoznawców Stowarzyszenia co skutkuje ich permanentnym
doskonaleniem w najnowszych metodach identyfikacji bursztynu
bałtyckiego, wykrywaniu jego imitacji i falsyfikatów, a tym samym
wzrostem rangi, znaczenia i autorytetu naszej organizacji.
Ph.D., D.Sc. Ewa Wagner-Wysiecka is an active member
of the IAA, an expert on raw amber, semifinished and finished products. As a chemist and an expert of the International
Amber Association, she has been taking a public stand on the
industry’s most current problems. She supports a whole range
of the IAA’s experts with her knowledge, so that they continuously perfect their skill in the latest Baltic amber identification
methods and detecting its imitations and fakes; at the same
time, she contributes to the increased standing, significance
and recognition of our organisation.
W 2013 roku dr Ewa Wagner-Wysiecka należała do komitetu naukowego Seminarium Amberif 2013 oraz prowadziła
panel dyskusyjny. Zaś w roku 2015, wraz z prof. dr hab.
Barbarą Kosmowską-Ceranowicz, pełniła funkcję kierownika
naukowego XXII Seminarium Amberif 2015. Od tegoż roku
odpowiedzialna jest za organizację tej konferencji, redakcję
merytoryczną zgłoszonych komunikatów oraz prowadzenie
sesji.
Popularyzacja wiedzy o bursztynie
1. IX Bałtycki Festiwal Nauki PG – wykład popularnonaukowy
pt.: „40(?) milionów lat – co wiemy o bursztynie bałtyckim”.
2. XII Bałtycki Festiwal Nauki PG – wykład popularnonaukowy pt.: „Nie jednej żywicy bursztyn na imię”.
3. Publikacja artykułu pt.: „Sukcynit – substancja niezwykła”
Pismo PG 7 (2013) p. 33-35.
4. Uczestnictwo w Europejskiej Nocy Muzeów (16.05.2015) w
ramach współpracy z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników.
5. Wykład pt.: „The chemistry of Baltic amber” wygłoszony
26.11.2014 w Uniwersytecie Federalnym Pernambuco, Recife
w Brazylii.
6. Wykład pt.: „Baltic amber = succinite. Briefly but succinctly”
29.07.2015 w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Bursztynników.
In 2013, Dr Ewa Wagner-Wysiecka was a member of the
Amberif 2013 Seminar Scientific Committee and chaired
a discussion panel. In 2015, together with Prof. dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, she was the Scientific Director
of the 22nd Amberif Seminar. Since that year, she has been
in charge of organising this conference, editing the submitted
contributions and chairing the session.
Wyróżnienia:
- dyplom za zasługi w promowaniu bursztynu od Prezydenta Miasta Gdańsk – Pana Pawła Adamowicza w 2011.
- medal Prezydenta miasta Gdańsk – za wieloletnią pracę związaną z badaniem właściwości fizycznych i chemicznych bursztynu oraz
innych żywic kopalnych i współczesnych imitacji bursztynu (2014).
Other awards:
- Mayor of Gdańsk’s Diploma of Merit for promoting Baltic amber, from Mayor Paweł Adamowicz, 2011.
- Mayor of Gdańsk’s Medal for long-standing research on
the physical and chemical properties of amber, other fossil
resins and present-day amber imitations, 2014.
W czasie pobytu w listopadzie/grudniu 2015 roku w Chinach
prowadziła warsztaty w Instytucie NGTC. Warsztaty te dotyczyły metod identyfikacji naturalnego i modyfikowanego bursztynu
bałtyckiego z zastosowaniem metod spektroskopowych.
During her November/December 2015 stay in China,
she ran workshops at the National Gemstone Testing Centre
(NGTC). The workshops covered the spectroscopy-based
identification methods for natural and treated Baltic amber.
Biorąc pod uwagę przedstawiony powyżej dorobek, osiągnięcia i znaczący udział w społecznej pracy na rzecz naszego
Stowarzyszenia dr Ewy Wagner-Wysieckiej Kapituła z pełnym
przekonaniem przyznała Jej zaszczytny tytułu „Bursztynnika
Roku 2015”.
Taking into account dr Ewa Wagner-Wysiecka’s achievements and significant participation in voluntary work to the
benefit of the IAA, presented above, the Award Committee
presented her with the honourable title of Amber Personality
of the Year 2015 with full conviction.
Spreading the word about amber
1. 9th Gdańsk University of Technology Baltic Science
Festival - popular science lecture: 40(?) million years-what do
we know about Baltic amber.
2. 12th Gdańsk University of Technology Baltic Science
Festival - popular science lecture: Many a resin is known as
amber.
3. Published article: Sukcynit - substancja niezwykła” GUT
Newsletter 7 (2013), 33-35.
4. Participation in the European Museum Night (16 May
2015) in collaboration with the International Amber Association.
5. Lecture on The chemistry of Baltic amber delivered 26
Nov 2014 at the Pernambuco Federal University, Recife, Brazil.
6. Lecture on Baltic amber = succinite. Briefly but succinctly, 29 Jul 2015 at the International Amber Association.
BURSZTYNISKO Nr 38
Ten standard jest podstawą systemu certyfikacji wdrożonego przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników
w roku 2015. Był to więc szczególny powód, aby tytuł Bursztynnika Roku związać z tą datą i przyznać go osobie, która miała
w nim pierwszorzędny udział, dr Ewie Wagner-Wysieckiej.
7
BURSZTYNISKO Nr 38
8
Zestawienie ważniejszych pozycji w bibliografii / Major bibliographical items:
1. Publikacje oraz streszczenia referatów opublikowane w całości:
1. B. Kosmowska-Ceranowicz, E. Wagner-Wysiecka, S. Całka, „Diagnostyczne pasma IRS po modyfikacji bursztynu”, Prace Muzeum Ziemi, 50, 57-65
(2012)
2. E. Wagner-Wysiecka, E. Ragazzi, “The Comparison of the Chemical Composition of Goitschite and Saxonian Succinite” w “Eigenschaften des Bersteins
und anderer fossilier Harze aus aller Welt”, Proceedings of the Conference at
the Scientific Centre of the Polish Academy of Sciences in Vienna, 21st-22nd
June 2010, p. 65- 78, Eds. B. Kosmowska-Ceranowicz, N. Vávra, Vienna 2011
3. E. Wagner-Wysiecka „Amber imitations through the eyes of a chemist”
w “Amber and its imitations”, s. 29-34, Kaliningrad 2013
2. Referaty na międzynarodowych i krajowych konferencjach:
1. E. Wagner-Wysiecka, „The preliminary Studies on Comparison of the Chemical Composition of Goitschite and Saxonian Succinite”, Polsko-austriacka
konferencja organizowana przez Stację Naukową PAN w Wiedniu „Eigenschaften des Bersteins und anderer fossilier Harze aus aller Welt”, 21-22.06.2010.
2. E. Wagner-Wysiecka, „Goitszyt zasługuje na nazwę... Rzecz o nomenklaturze mineralogicznej żywic naturalnych”, XIX Seminarium „Badania inkluzji
i innych właściwości bursztynu - najnowsze wyniki”, Gdańsk - Warszawa,
24.03.2012, Amberif 2012.
3. E. Wagner-Wysiecka, „Metody instrumentalne w badaniach bursztynu (sukcynitu) i innych żywic kopalnych”, Międzynarodowe Sympozjum Badaczy
Bursztynu: Bursztyn. Złoża- Kolekcje- Rynek, Gdańsk, 22-23.03 2013.
4. E. Wagner-Wysiecka, „Amber imitations through the eyes of a chemist”,
The International Scientific and Practical Conference, Kaliningrad, 27.06
2013 (publikacja monografii o tym samym tytule w materiałach pokonferencyjnych).
5. E. Wagner-Wysiecka, M. Kosior, N. Łukasik, L. Wicikowski, „Identification
of natural and enhanced/treated ambers using the spectroscopic techniques”,
Gems & Jewelry Academic Conference, Pekin, Chiny, 30.11.2015.
6. R. Wimmer, G. Krumbiegel , B. Kosmowska-Ceranowicz, E. Wagner-wysiecka, „Nowe odkrycia żywic kopalnych w zagłębiu węgla brunatnego
w środkowych Niemczech”, XXII Seminarium Amberif „Sukcynit i wybrane
żywice kopalne Europy: lokalizacja, właściwości, archeologia” p. 9-13.
7. E. Wagner-Wysiecka, L. Wicikowski, Sukcynit bałtycki vs. sukcynit saksoński w badaniach XRF oraz dalekiej podczerwieni, XXII Seminarium
Amberif „Sukcynit i wybrane żywice kopalne Europy: lokalizacja, właściwości, archeologia” p. 14-15.
8. B. Kosmowska-Ceranowicz, E. Wagner-Wysiecka, „Modified Baltic amber
identified in transmission and reflection IR spectra”, Międzynarodowe Sympozjum Badaczy Bursztynu: Bursztyn. Złoża- Kolekcje- Rynek, Gdańsk,
22-23.03 2013, prezentacja w formie plakatu.
3. www.amber.com.pl
E. Wagner-Wysiecka, „Falsyfikaty zostaną wykryte”
http://www.amber.com.pl/wiadomosci/wywiady/item/927-falsyfikatyzostana-wykryte-%E2%80%93-rozmowa-z-ewa-wagner-wysiecka
E. Wagner-Wysiecka, „Naturalny, prasowany czy modyfikowany?”
http://www.amber.com.pl/wiadomosci/opinie/item/1809-ewa-wagnerwysiecka-naturalny-prasowany-czy-modyfikowany?
E. Wagner-Wysiecka, „Norma panaceum?”
http://www.amber.com.pl/wiadomosci/opinie/item/2310-ewa-wagner-wysiecka-norma-panaceum?
Nowy zarząd / The new management board
Nowy zarząd, komisja rewizyjna oraz sąd koleżeński wybrany podczas walnego zebrania członków MSB w dniu 28 maja 2015
The new management board, auditing committee and peer court elected during the general assembly of the members of the IAA
28.05.2015
Zarząd, Management Board:
Komisja Rewizyjna, Auditing Committee:
Prezes, President - Anna Sobecka
Wiceprezesi, Deputy Presidents:
Mariusz Gliwiński
Michał Kosior
Przewodniczący, Chairman - Norbert Nagel
Gierłowska Gabriela
Kalandyk Wojciech
Basiukiewicz Krzysztof
Gutowska Izabela
Rachoń Ewa
Skarbnik, Treasurer - Ryszard Uliński
Zastępca Skarbnika, Deputy Treasurer - Jarosław Niedzielski
Sekretarz, Secretary Of The Board - Marcin Buzalski
Członkowie Zarządu, Members Of The Board:
Mariusz Drapikowski
Maria Fijałkowska
Janusz Fudała
Jacek Szwedo
Marcin Wesołowski
Lech Zdrojewski
Sąd Koleżeński, Peer Court:
Aleksander Gliwiński
Dorota Cenecka
Ryszard Węsierski
Jacek Szwedo
Walne Zebranie Członków MSB w dniu 28 maja 2015
przyznało Honorowe Członkostwo Prof. Dr hab. Ryszardowi Szadziewskiemu. Profesor badania nad inkluzjami
w bursztynie rozpoczął w latach 80. ubiegłego
wieku. Członek założyciel Sekcji Owadów
Kopalnych Polskiego Towarzystwa Entomologicznego powołanej w kwietniu 1985 roku.
W 1988 ukazała się monografia habilitacyjna
poświęcona kopalnym muchówkom – kuczmanom, z bursztynu bałtyckiego „Biting midges
(Diptera, Ceratopogonidae) from Baltic amber”.
W latach 1998–2008 i od roku 2011 Kierownik
Pracowni Muzeum Inkluzji w Bursztynie (od
maja 2015 Pracowni Entomologii Ewolucyjnej
i Muzeum Inkluzji w Bursztynie), w Katerze
Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Przez ponad 30 lat pracy nad inkluzjami kuczmanów opisał
179 taksonów kopalnych (1 plemię, 14 rodzajów i 164 gatunki
nowe dla nauki) w większości z bursztynu bałtyckiego. Nazwę
Gdańska lub Morza Bałtyckiego upamiętnił w dwóch nazwach
rodzajowych1 Gedanohelea i Gedanoborus oraz w 11 nazwach
gatunkowych2. Mimo, że „gdańskie” nazwy są nazwami drobnych muchówek, na stałe pozostaną w literaturze naukowej
i nawet za 100 i więcej lat kolejnym naukowcom przypomną o
silnym związku Gdańska z bursztynem.
On May 28th 2015 the General Assembly of IAA members awarded its Honorary Membership to Professor Ryszard
Szadziewski. Professor begun research on
inclusions in eighties of 20th cen-tury. He is
Founding Member of the Fossil Insects Section
at the Polish Entomological Society established
in April 1985. In the year 1988, his habilitation
monograph devoted to fossil flies appeared “Biting midges (Diptera, Ceratopogonidae) from
Baltic amber”. Between years 1988-2008 and
since 2011 to present he is Head of the Museum of Amber Inclusions (since May 20155
Laboratory of Evolutionary Entomology and
Museum of Amber Inclusions) at the Department of Invertebrate Zoology and Parasitology,
University of Gdańsk.
During his over 30 years work on biting-midges inclusions, he described 179 extinct taxa (1 tribe, 14
genera and 164 species new to knowledge), mostly from the Baltic
amber. The name of City of Gdańsk or the Baltic Sea he commemorated in two generic names1 - Gedanohelea and Gedanoborus
and in 11 specific epithets2. Although the “Gedanian” names were
given to small flies, they are left permanently in scientific literature, and even after hundreds of years, the following students and
scientists will be reminded about strong rela-tionships of Gdańsk
with amber.
Profesor dr hab. Ryszard Szadziewski jest autorem ponad
50 prac o tematyce bursztynowej, zarówno artykułów naukowych, rozdziałów w książkach jak i popularno-naukowych oraz
publicystycznych. Od początku był przychylny idei Gdańskich
Bursztynników utworzenia w Gdańsku kolekcji bursztynów,
widząc jak cenne okazy są kupowane i wywożone przez kolek-cjonerów z innych krajów. Mając ich wsparcie w 1998 roku przekonał
Radę Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu
Gdańskiego do utworzenia w Katedrze Zoologii Bezkręgowców
Muzeum Inkluzji w Bursztynie. Prowadząc badania zgromadził
prywatną, naukową kolekcję 133 inkluzji (w tym dwa, najcenniejsze w kolekcjach typy deskrypcyjne), którą przekazał tworzącemu
się uniwersyteckiemu Muzeum. Profesor dr hab. Ryszard Szadziewski był promotorem 5 prac magisterskich oraz pracy
doktorskiej poświęconych inkluzjom w bursztynie. Od roku 2008
nieprzerwanie przewodniczy Światowej Radzie Bursztynu. W
latach 2004–2008 pełnił funkcję Przewodniczącego Sekcji Owadów Kopalnych, (od 2005 Sekcji Paleoentomologicznej), Polskiego
Towarzystwa Entomologicznego. Mimo naukowego charakteru
swych badań nad kuczmanami, włączał się również w działalność
popularyzatorską – od początku uczestniczył w działaniach Galerii
Paleoentomologicznej przygotowywanej podczas targów Amberif.
Professor Ryszard Szadziewski authored over 50 papers dealing
with amber, strict scientific publications, chapters in books, as well
as in popular-science papers and publicist writings. Since the beginning he was in favour to establish the Museum of Amber in the city,
seeing the support of Gdańsk amber workers and observing how
the unique and precious specimens were sold and exported abroad.
With their support, in the year 1998, he convinced the Scientific
Council of the Faculty of Biology, Geography and Oceanology at
the University of Gdańsk, to erect Museum of Amber Inclusions
in the Department of Invertebrate Zoology. During his research, he
gathered the collection of 133 specimens (including two the most
precious and important for science descriptive types), which was
donated by him the newly erected University’s Museum. Professor Ryszard Szadziewski supervised 5 M.Sc. theses and one Ph.D.
thesis focused on inclusions in amber. He is President of the World
Amber Council, continuously, since the year 2008. During the years
2004–2008, he was President of the Fossil Insects Section (since
2005 Palaeoentomological Section) of the Polish Entomological
Society. Despite of his highly scientific character of his research
on biting midges, he was include also in popularisation activities
– since its beginnings he was involved in activities of the Palaeoentomological Gallery during the AMBERIF.
1. †Gedanohelea Szadziewski, 1988, †Gedanoborus Szadziewski et Gilka, 2007
2. †Brachypogon (Brachypogon) balticus Szadziewski, 1988, †Brachypogon (Brachypogon) gedanicus Szadziewski, 1988, †Ceratopogon gedanicus Szadziewski, 1988, †Culicoides balticus Szadziewski, 1988, †Culicoides gedanensis Szadziewski, 1988, †Culicoides subgedanensis Szadziewski, 1993, †Culiseta
gedanica Szadziewski et Giłka, 2011, †Dasyhelea gedanica Szadziewski, 1988, †Eohelea gedanica Szadziewski, 1988, †Forcipomyia gedanicola Szadziewski, 1988, †Forcipomyia subgedanicola Szadziewski, 1993, †Gedanoborus kerneggeri Szadziewski et Giłka, 2007, †Gedanohelea loewi Szadziewski, 1988,
†Gedanohelea succinea Szadziewski, 1988, †Gedanohelea wirthi Szadziewski, 1988, †Meunierohelea gedanicola Szadziewski, 1988, †Monohelea baltica
Szadziewski, 1988.
BURSZTYNISKO Nr 38
Honorowe Członkostwo dla Ryszarda Szadziewskiego
Honorary Membership to Ryszard Szadziewski
9
BURSZTYNISKO Nr 38
10
20 lat Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników
20 years of the International Amber Association
Wiesław Gierłowski, Michał Kosior
Stowarzyszenie Bursztynników w Polsce, później
przemianowane na Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników powstało w Gdańsku w 1996 roku. Jego założenie
poprzedził okres niebywałego, rozwoju tej dziedziny gospodarki na Pomorzu. W ciągu pierwszych pięciu lat po roku 1989,
w regionie gdańskim powstało około 1 500 nowych wytwórni
wyrobów bursztynowych, a przyrost zatrudnienia w nich przekroczył 7 000 osób.
The Amber Association in Poland, later renamed the International Amber Association, was established in Gdańsk in
1996. Its establishment was preceded by a period of unheardof, rapid development of the amber industry in Poland’s region
of Pomerania. During the first five years after the change in
Poland’s economic system, ca. 1,500 new production companies were established in the Gdańsk region, with the increase in
employment exceeding 7,000 people.
Ten gwałtowny rozwój był możliwy wskutek wygłodzenia
światowego rynku wyrobów bursztynowych przez całe 50 lat
powojennych. Podstawowe źródła surowca pozostawały w tym
czasie we władaniu Związku Radzieckiego, a system reglamentacji tego państwa dopuszczał do wywozu jedynie znikomej
części urobku kopalń. Schyłek i upadek ZSRR spowodował
niezdolność do utrzymania reglamentacji. Bliska odległość
kopalń w Obwodzie Kaliningradzkim spowodowała łatwość
w jaki ich urobek trafiał do gdańskich pracowni. W tym czasie
również osiągnięto maksimum oficjalnego wydobycia bursztynu sięgające 800 ton w 1996 roku i kolejnych dziesiątek ton
pochodzących z nieoficjalnych odkrywek i biedaszybów. Obfitość bursztynu na polskim rynku umacniał również dopływ
z nielegalnego wypłukiwania bursztynu na Ukrainie.
Such rapid development was possible because the global market had been deprived of amber products for the entire
50-year period after World War II. The primary sources of raw
amber over that period were owned by the Soviet Union, while
its system of rationing allowed the export of only a negligible
part of the mines’ output. The decline and fall of the Soviet
regime practically made it impossible to keep a tight rein on
rationing. The proximity of the Kaliningrad Region’s mines
made it easy for their output to reach Gdańsk-based jewellery
workshops and studios. At the time, the official amber output
reached its all-time maximum, with 800 tons in 1996 and further
dozens of tons from unofficial open cast mines and poor-man’s
shafts. The abundance of the raw amber in the Polish market was
also enhanced by an influx of amber illegally flushed in Ukraine.
Tak korzystne okoliczności pozwoliły na stworzenie na
Wybrzeżu Gdańskim około 10 000 miejsc pracy w przetwórstwie, handlu i usługach związanych z branżą bursztynniczą
i jubilerską, lecz ani przedsiębiorcy, ani pracownicy nie zdołali
stworzyć organizacji zawodowej, reprezentującej ich interesy.
Izba Rzemieślnicza nie reaktywowała cechu bursztynników, mającego w Gdańsku 400-letnią tradycję. Do 1996 roku
ani artyści-plastycy dość licznie zajmujący się bursztynem
nie utworzyli wyspecjalizowanej sekcji, ani przedsiębiorcy
nie próbowali utworzyć izby gospodarczej czy klastra. Nie
istniała współpraca gospodarki z dziedzinami nauki wyspecjalizowanymi w bursztynie, jego przetwórstwie i twórczości
artystycznej.
Such favourable circumstances made it possible to create
about 10,000 jobs in the Gdańsk area in processing, trade and
amber- and jewellery-related services, but neither the entrepreneurs nor their employees managed to create a trade organisation
to represent their interests.
The Gdańsk Chamber of Crafts did not reactivate the amber
guild, which had had a 400-year long tradition in Gdańsk.
Until 1996, neither the artists, who worked in amber in quite
substantial numbers, had established a specialised section,
nor businesspeople from the amber industry had attempted to
establish a commercial chamber or a business cluster. The collaboration between business and the fields of science specialising
in amber, its processing and artistic activity was non-existent.
Impulsem do współpracy osób zainteresowanych tematyką bursztynową stały się Międzynarodowe Targi Bursztynu
organizowane od roku 1993 przez spółkę Międzynarodowe
Targi Gdańskie. Od początku do udziału w targach zachęcano nie tylko producentów i kupców, lecz także ludzi nauki
i sztuki oraz kolekcjonerów. Wpłynęło to na określenie celów
powstającego stowarzyszenia i skład osobowy komitetu
założycielskiego. Założyciele powstającego stowarzyszenia
reprezentowali wszystkie specjalności związane z gospodarowaniem i nauką o bursztynie. Byli wśród nich właściciele firm
wydobywczych, przetwórczych i handlowych oraz znakomici
badacze bursztynu od geologii i biologii aż po historię sztuki.
Doświadczeni rzemieślnicy i artyści ze znaczącym dorobkiem
i rangą w swoim środowisku.
An impulse for people interested in amber to associate was
given by the International Amber Fair organised since 1993 by
the MTG SA Gdańsk International Fair Company. From the
beginning, not only manufacturers and buyers were encouraged
to participate but also the people of science and art, as well as
collectors. This influenced the goals of the association which
was being established and the line-up of its founding committee. The founding members of the new association represented
all the specialities connected with the business and science of
amber. Among them, there were owners of mining, processing and wholesale/retail companies, celebrated amber scholars
whose specialities ranged from geology and biology to art history, along with experienced artists and artisans with a significant
oeuvre and standing in their community.
The Founding Meeting was held on 27 February 1996, with
27 people present. Written by Wiesław Gierłowski, the Articles of
Association were passed unanimously. From the very beginning,
they provided for the Association operating outside of Poland and
for the right to accept members who lived abroad. In accordance
with the Articles of Association, the first general election meeting was called for 10 June 1996 and the following persons were
elected for the Main Board: Wiesław Gierłowski (President of the
Board), Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Lucjan Myrta,
Wojciech Kalandyk (Vice-Presidents), Ewa Rachoń (Secretary),
Norbert Nagel (Deputy Secretary), Jacek Leśniak (Treasurer),
Marek Felski (Deputy Treasurer), Giedymin Jabłoński, Tadeusz
Befinger (Members of the Board). The first General Meeting also
passed the programme of the Association’s operation, with its
guidelines remaining valid until today.
Już w kilka dni od rejestracji odbyła się konferencja prasowa, na której przekazano cele nowo powstałego Stowarzyszenia
oraz główne problemy branży. Zainteresowanie mediów było
znaczące, co poskutkowało seriami artykułów prasowych i programów telewizyjnych. Od początku Stowarzyszenie mocny
nacisk położyło na seminaria dotyczące bursztynu, wydobycia,
historii branży, organizowane we współpracy lub dla urzędów,
samorządów czy specjalizowanych instytucji. W pierwszym
roku działalności Stowarzyszenie zatwierdziło znak firmowy
projektu Giedymina Jabłońskiego z łacińską nazwą Stowarzyszenia i wizerunkiem Heliad płaczących bursztynowymi
łzami, wydało pierwszy numer biuletynu Bursztynisko, ustaliło zasady certyfikacji firm bursztynowych. Pod koniec 1996
wynajęło i wyposażyło w sprzęt biurowy i komputerowy lokal
w Centrum Targowym przy ul. Beniowskiego 5. Biuro Stowarzyszenia mieściło się w tym miejscu aż do sprzedaży terenów
targowych przez MTG SA we wrześniu 2014. Jeszcze w roku
1996 lista członków liczyła 63 osób, 1997 zamknęła się liczbą
75, a od 2014 przekracza 300 osób z 30 krajów świata (39 %
Already several days after the Association was registered,
there was a press conference about its objectives and the
industry’s main problems. The interest from the media was
remarkable, which resulted in a series of press features and TV
programmes. Right from the start, the Association placed a
strong emphasis on seminars about amber, mining, the history
of the industry, organised in partnership with or for governmental agencies, local government or specialised institutions. In its
first year, the Association approved its trade mark, designed by
Giedymi Jabłoński with the Latin name of the Association and
the image of the Heliades crying with amber tears, published
the first issue of the Bursztynisko newsletter and developed
recommendation principles for amber companies. Towards the
end of 1996, the Association hired premises at the Trade Fair
Centre, Beniowskiego 5, Gdańsk, and furnished it with office
and computer equipment. The Association’s office was located
there until the trade fair area was sold by MTG SA in September 2014. Already in 1996, the list of the Association’s members
included 63 people, 1997 concluded with 75 and since 2014 it
BURSZTYNISKO Nr 38
Zebranie Założycielskie odbyło się 27 lutego 1996 roku.
Przybyło na nie 27 osób. Statut autorstwa Wiesława Gierłowskiego został uchwalony jednomyślnie. Od początku
przewidywał on możność działania Stowarzyszenia poza granicami Polski i prawo przyjmowania członków zamieszkałych
zagranicą. Pierwsze walne zebranie wyborcze zostało zgodnie
ze statutem zwołane na dzień 10 czerwca 1996, a do Zarządu
Głównego wybrano następujące osoby: Wiesław Gierłowski
(Prezes Zarządu), prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz,
Lucjan Myrta, Wojciech Kalandyk (Wiceprezesi), Ewa Rachoń
(Sekretarz), Norbert Nagel (Z-ca Sekretarza), Jacek Leśniak
(Skarbnik), Marek Felski (Z-ca Skabnika), Giedymin Jabłoński, Tadeusz Befinger (Członkowie Zarządu). Pierwsze walne
zebranie uchwaliło też program działania Stowarzyszenia,
którego wytyczne pozostają ważne do dziś.
11
BURSZTYNISKO Nr 38
12
członków jest spoza Polski). Szybko Stowarzyszenie stało się
silnym głosem branży bursztynniczej najpierw Polski, a później również innych krajów gdzie produkowane i sprzedawane
są wyroby z bursztynu.
has exceeded 300 people from 30 countries (39% of members
are from outside Poland). Soon the Association became a strong
voice of the amber industry, first of Poland and later also of other countries where amber products are manufactured and sold.
Od 1997 roku przez kolejne lata Stowarzyszenie wielokrotnie organizowało grupowe stoiska producentów biżuterii
bursztynowej na targach zagranicznych poczynając od JCK
Las Vegas w roku 1997, przez targi w Orlando (Floryda), Osaka, Tokio, Paryż, Pekin. Pozwoliło to poszczególnym firmom
na pojawienie się na wielu rynkach świata.
Since 1997, over the subsequent years, the Association
organised joint exhibitions stands on multiple occasions for the
manufacturers of amber jewellery at trade shows abroad, beginning with: JCK Las Vegas in 1997, through the shows in Orlando
(Florida), Osaka, Tokyo, Paris and Beijing. This allowed individual companies to gain a presence in many of the world’s markets.
Początek roku 1998 to zatrudnienie na stałe osoby do prowadzenia biura MSB oraz Zebranie założycielskie Krajowej
Izby Gospodarczej Bursztynu (Zarząd Stowarzyszenia był
organem założycielskim Izby, a pierwsze władze wybrane
wyłączenie spośród jego członków).
At the beginning of 1998, a dedicated person was employed
to run the Association’s Office and the founding meeting of
the KIGB National Chamber of Amber Commerce was held
(the Board of the Association was the founding body of the
Chamber and the first authorities were elected exclusively from
among the Board’s members).
Z biegiem lat działalność Stowarzyszenia stawała się
coraz bardziej międzynarodowa, a wśród jego członków coraz
więcej pojawiało się osób zza granicy. Stąd w 2002 roku Walne Zebranie Stowarzyszenia Bursztynników uchwaliło nowy
statut. Stowarzyszenie nosi od tego dnia nazwę Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników (International Amber
Association), za tym poszła także aktualizacja znaku Stowarzyszenia.
As the years went by, the activity of the Association became
more and more international and more and more people from
abroad joined its ranks. This is why in 2002 the General
Meeting of the Amber Association passed its new Articles of
Association. Since then, the Association has borne the name
of the International Amber Association, which also brought an
update in the Association’s logo.
Od pierwszych lat działalności Stowarzyszenia jego
członkowie pracując w grupie eksperckiej złożonej z geologów, chemików, gemmologów, znawców bursztynu
i praktyków stworzyli klasyfikację kamieni jubilerskich
z bursztynu bałtyckiego, imitacji, surowca i półfabrykatów.
Jest to niekwestionowany dorobek, na który z uznaniem
patrzą zagraniczne laboratoria oraz osoby zajmujące się badaniami i handlem bursztynem. Realizacja tego celu nie byłaby
możliwa gdyby nie współpraca z uczelniami. Uniwersytet
Śląski (dr hab. Aniela Matuszewska), Politechnika Gdańska
(dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka) oraz Uniwersytet Gdański (zespół prof. dr hab. Szadziewskiego) i Muzeum Ziemi
PAN (prof. dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz). Stało
się to podwaliną do systematycznego opisu i przyszłego funkcjonowania Laboratorium Bursztynu.
Since the Association’s early years, its members have
worked in an expert group made up of geologists, chemists,
gemmologists, amber experts and practitioners, to create
a classification of Baltic amber gemstones, imitations, raw
amber and semi-finished products. This is an indisputable achievement recognised by foreign laboratories, amber
researchers, wholesalers and retailers alike. This aim would
not be achieved without the collaboration with universities.
The University of Silesia (Dr hab. Aniela Matuszewska), the
Gdańsk University of Technology (Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka), the University of Gdańsk (Prof. Szadziewski’s
team) and the PAS Museum of the Earth (Prof. dr hab. Barbara
Kosmowska-Ceranowicz). This became the ground work for
a systematic description of amber and the future operation of
the Amber Laboratory.
W ciągu 20 lat istnienia Stowarzyszeniu prezesowali:
Wiesław Gierłowski, Wojciech Kalandyk, Mariusz Gliwiński, Mariusz Drapikowski oraz aktualna prezes dr Anna
Sobecka. Zaś w Zarządach w sumie zasiadało kilkadziesiąt
osób z różnych obszarów branży bursztynniczej. Przez ten
czas Stowarzyszenie stało się realizatorem lub inspiratorem znaczącej ilości wydarzeń związanych z bursztynem
w Polsce, oraz na świecie. Stowarzyszenie i jego członkowie byli inicjatorami i uczestnikami wielu krajowych
i zagranicznych wystaw, sympozjów i konferencji, inicjatyw
promocyjnych i wydawniczych, brali udział w targach. Jego
członkowie byli kreatorami mody na bursztynową biżuterię
oraz przedmioty zdobione bursztynem, które w roku 2016
osiągają iście „jubilerskie” ceny.
During the Association’s 20 years, its presidents included: Wiesław Gierłowski, Wojciech Kalandyk, Mariusz
Gliwiński, Mariusz Drapikowski and the current president
Dr Anna Sobecka, with several dozen members in all, from
various sectors of the amber industry, sitting on the Association’s Board. Over that time, the Association has become an
organiser and inspirer of a significant number of amber-related events in Poland and worldwide. The Association and
its members have initiated and participated in many international and national exhibitions, symposia, conferences,
promotion and publishing initiatives and participated in
trade shows. Its members have created a fashion for amber
jewellery and items decorated with amber, which in 2016 are
reaching truly high-end prices.
Helena Makrenek
Rok 2015 był okresem dużych zmian dla Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. MSB znacząco rozszerzyło
swoją działalność. Zainicjowana przez Marię Fijałkowską myśl
założenia niezależnej galerii prezentującej dorobek członków Stowarzyszenia oraz akcentowana od wielu lat potrzeba
utworzenia wyspecjalizowanego laboratorium bursztynu były
przyczynkiem do zmiany siedziby Stowarzyszenia na dużo
większą i dostępną dla każdego.
The year 2015 was a period of much change for the International Amber Association. The IAA significantly expanded
its activities. The idea to establish an independent gallery to
present the achievements of the IAA members, initiated by
Maria Fijałkowska, and the long-emphasised need to establish a specialised amber laboratory were the reason to move
the IAA head office to a much larger venue, available to
everybody.
Rozszerzenie działalności biura MSB wymagało zatrudnienia kolejnego pracownika odpowiedzialnego za część
ogólnodostępną. MSB wcześniej skupione na działalności
wewnątrz branży oraz organizację wydarzeń zewnętrznych, od
marca 2015 roku jest otwarte dla każdej osoby zainteresowanej tematyką bursztynową.
The increase in the office’s activities required that an
additional employee be hired, to be in charge of the general
access facilities. Previously focused on operating within the
industry and organising external events, since March 2015
the IAA has welcomed anyone who is interested in amber-related matters.
Biuro MSB od 1996 roku, czyli od powstania Stowarzyszenia mieściło się na dawnym terenie Międzynarodowych
Targów Gdańskich, w Oliwie. Po latach starań o lokal miejski,
w marcu 2015 roku MSB stało się najemcą pustej przestrzeni w
Gdańsku Głównym przy ulicy Warzywniczej 1 (dawna nazwa
Petersiliengasse – ulica Pietruszkowa). Niegdyś mieściła się tu
cukiernia zwana przez lokalnych mieszkańców „Karaluchem”,
dziś karachulchy i inne insekty wracają tu w postaci inkluzji
w bursztynie. Pomieszczenia położone w przyziemiu kwartału
kamienic, które jako jedne z nielicznych przetrwały II Wojnę Światową wymagały gruntownego remontu i adaptacji.
Słaby stan lokalu wynajętego nam przez miasto opisać mogą
osoby, które widziały miejsce przed wejściem ekipy remontowej. Krzywe ściany, pochyła podłoga, rachityczne drzwi
wejściowe, pęknięte okno, labirynty rur, tajemnicze zamurowane drzwi, sufity na różnych poziomach to tylko nieliczne
wyzwania, z którymi musieliśmy się zmierzyć. Tak duże przedsięwzięcie wymagało ogromnego nakładu pracy i pieniędzy.
Potrzebowaliśmy nie tylko przeprowadzić remont wszystkich
pomieszczeń, ale także kompleksowo je wyposażyć. Przychody z działalności Stowarzyszenia nie były w stanie pokryć
nawet części inwestycji. Potrzebne było wezwanie członków
MSB o wsparcie prac – rzeczowe i finansowe.
Since 1996, when the IAA was established, its head office
had been located on the old premises of the MTG SA Gdańsk
International Fair Co. in Gdańsk Oliwa. After years of efforts
to be provided with municipal premises, in March 2015 the
IAA leased a vacant space in Gdańsk, Warzywnicza 1 (formerly Petersiliengasse - Parsley Street). It used to house a
cake shop, which the locals nicknamed The Cockroach;
today, cockroaches and other insects are making a comeback
as amber inclusions. Situated on the ground floor of a townhouse quarter which was one of the few to survive World
War II, the rooms required comprehensive remodelling and
adaptation. The poor condition of the premises leased to us
by the city can be described by those who had seen the place
before the construction crew went in. Crooked walls, slanting
floor, rickety entrance door, a cracked window, a labyrinth
of pipes, a mysterious bricked-up door, ceilings at various
heights were just some of the challenges which we had to
face. Such a large project required an enormous outlay of
man hours and money. We had to not just remodel the rooms
but also provide all the furnishings. The revenue from the
IAA’s activities was not enough to cover even part of the
expenses. It became necessary to appeal to the IAA members
for material and financial support.
Nie sposób wymienić z nazwiska wszystkie osoby zaangażowane w to ogromne dla Stowarzyszenia przedsięwzięcie.
Osobiście chcę gorąco podziękować Marii Fiałkowskiej za
zaangażowanie podczas organizacji każdej kolejnej ekspozycji. Maria swoją obecnością, podpowiedziami i ciepłym
słowem dodawała odwagi i otwierała „już otwarte drzwi” dzieląc się własnym doświadczeniem.
It would be impossible to name all the people involved
in this huge project of our Association. Personally, I would
like to thank Maria Fijałkowska with all my heart for her
involvement in organising each and every exhibit. With her
presence, suggestions and words of encouragement, Maria
gave us courage and opened and “the open door that was
already open” by sharing her own experience.
Oznakowanie siedziby MSB na zewnątrz zawdzięczamy
Lechowi Zdrojewskiemu i Fundacji Oko-lice Kultury. Wystawy
w Galerii mają państwo możliwość oglądać w gablotach podarowanych przez Aleksandra Gliwińskiego i Arkadiusza Zimmermanna.
The signage on the outside of the IAA office came courtesy of Lech Zdrojewski and the Oko-lice Kultury Foundation.
The exhibitions at the Gallery can be viewed in display cases
donated by Aleksander Gliwiński and Arkadiusz Zimmerman.
BURSZTYNISKO Nr 38
Milowy krok MSB
The IAA’s giant step
13
BURSZTYNISKO Nr 38
14
Oświetlenie kierunkowe w galerii przekazał i własnoręcznie zamontował Mariusz Gliwiński. Energii do pracy dostarcza nam ekspres
do kawy ufundowany przez Wojciecha Kalandyka. Obiekty przechowywane w Laboratorium są bezpieczne w sejfie, nie od dziś
dbającego o majątek Stowarzyszenia Tadeusza Befingera. Szczegóły tajemnic skrywanych przez bursztyn oglądane są przez
mikroskopy podarowane przez Janusza Fudalę, Romana Formellę
oraz Krzysztofa Jacobsona. Wszystkie działania graficzne stały się
dużo sprawniejsze i tańsze dzięki użyczonej przez Marka Gutowskiego profesjonalnej, kolorowej drukarce. Drzwi wewnętrzne od
Adama Kaleńskiego, krzesła do laboratorium i drobne elementy
wyposażenia od Marii Fijałkowskiej.
The Gallery’s directional lighting was provided and hand-installed by Mariusz Gliwiński. Our energy to work is fuelled
by a coffee maker funded by Wojciech Kalandyk. The Laboratory storage items are secure in a safe deposit provided by
Tadeusz Befinger, who has been securing the IAA’s property
for a long time now. The details of the secrets concealed by
amber are inspected under the microscopes donated by Janusz
Fudala, Roman Formella and Krzysztof Jacobson. Any visual
projects became much easier and cheaper due to a professional
colour printer given by Marek Gutowski. The internal doors
were provided by Adam Kaleński, the laboratory chairs and
small furnishings by Maria Fijałkowska.
Lista wszystkich osób które miały wkład w remont
i urządzanie siedziby na Warzywniczej zamieszczona poni
żej. Dziś widzimy efekty wspólnej pracy. Siedziba przy ulicy
Warzywniczej stała się miejscem spotkań zarówno członków
Stowarzyszenia, jak osób spoza branży. Obok biura Stowarzyszenia powstało niezależne, w pełni wyposażone Laboratorium
Bursztynu oraz Galeria. Dzięki obszernej przestrzeni ogólnodostępnego pomieszczenia, gdzie prezentowane są wystawy
czasowe, prowadzimy sprzedaż książek i innych materiałów
o bursztynie. Dzielimy się wiedzą o bursztynie. Gościmy grupy zorganizowane, przeprowadzamy wykłady.
A list of all those who have contributed to the remodelling
and furnishing of the IAA’s Warzywnicza Head Office is presented below. Today, we can see the results of our joint effort.
The Head Office became a meeting place for both the Association’s members and people from outside the industry. Next to
the IAA office, an independent, fully equipped Amber Laboratory has been established along with a Gallery. The spacious
general-access room, where temporary exhibits are presented,
provides a space to sell books and other amber-related materials. We share our knowledge about amber. We host organised
groups and deliver lectures.
W przestrzeni Galerii odbywają się prezentacje dla grup
zorganizowanych. Mieliśmy przyjemność gościć m.in. grupę
studentów z Chin, czy przedstawicieli konsulatu chińskiego
oraz tureckich instytucji odpowiedzialnych za promocję gagatu
z rejonu miasta Oltu. Do tej pory w Galerii MSB odbyły się
3 wystawy sztuki bursztynniczej. Oprócz tych zorganizowanych,
w pomieszczeniu Galerii prezentowane były plansze edukacyjne
z podstawowymi informacjami o bursztynie i innych żywicach,
ekspozycja kosmetyków z bursztynem obecnych na polskim
rynku. Ekspozycja falsyfikatów i imitacji bursztynu, cieszyła się
szczególną popularnością podczas Europejskiej Nocy Muzeów.
Niewątpliwie przyczyniła się do tego obecność Ewy Wagner-Wysieckiej oraz Natalii Łukasik, które z pasją opowiadały
o eksponowanych obiektach i ich chemicznych właściwościach.
The Gallery space features presentations for organised
groups. We had the pleasure to host, among others, a group of
students from China, representatives of the Chinese consulate
and Turkish institutions in charge of promoting Oltu jet. So far,
the IAA Gallery has showcased three amber art exhibitions.
Next to the exhibits per se, the Gallery space presented educational boards with the basic information about amber and
other resins, and a display of the amber cosmetics available
in the Polish market. An exhibit of amber fakes and imitations
enjoyed special popularity during European Museum Night.
Certainly, a contributing factor here was the presence of Ewa
Wagner-Wysiecka and Natalia Łukasik, who talked passionately about the displayed items and their chemical properties.
Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy włączyli się
w remont i wyposażenie nowej siedziby MSB. Zapraszamy do
biura, Laboratorium bursztynu i Galerii MSB.
So thank you very much to all those who have participated
in the remodelling and equipping of the IAA Head Office. You
are welcome to visit our Office, the Amber Laboratory and the
IAA Gallery.
Lista osób które znacząco wsparły powstanie nowej siedziby
MSB. Kolejność alfabetyczna.
The list of people who significantly supported the creation
of a new IAA headquarters. Alphabetical order.
Tadeusz Befinger
Marcin Buzalski
Dorota Cenecka
Nancy Chui
Mariusz Drapikowski Maria Fijałkowska
Roman Formella
John Fudala
Danuta Gliwińska
Michał Kosior
Joanna Kreja
Marcin Kubielski Małgorzata Kucharska
Krzysztof Lalik
Yanan Li
Helena Makrenek
Jarosław Niedzielski Józef Soszyński
Mariusz Gliwiński
Adrianna Glock
Marek Gutowski
Krzysztof Jacobson
Wojciech Kalandyk
Adam Kaleński
Agnieszka Klikowicz
Krzysztof Kordelewski
Ryszard Uliński
Ewa Wagner-Wysiecka
Marcin Wesołowski Ryszard Węsierski
Lech Zdrojewski
Arkadiusz Zimmermann.
Anna Sobecka
Dokładnie rok temu, po trwającym kilka miesięcy remoncie przystosowującym wynajętą przez Miasto
Gdańsk przestrzeni przyziemia kamienicy na ul. Warzywniczej 1, nastąpiło otwarcie nowej siedziby MSB – biura,
laboratorium i galerii.
Exactly one year ago, after several months of remodelling to adapt the space rented from the City of Gdańsk on the
ground floor of a town house at 1 Warzywnicza Street, the
new Head Office of the International Amber Association was
opened, with offices, a laboratory and a gallery.
The first exhibition at the IAA Gallery showcased the
diverse artistic directions of the Association’s members.
Established back in 2014, the Gallery Council invited all
the artists and companies who are members of the IAA to
collaborate. We assumed that everyone had the right to be
showcased through what they considered the most interesting in their work. The Council did not impose any subject or
character; it only oversaw the quality of execution by selecting, from among the submitted works, the ones which were
the most representative of the various branches of our members’ (artistic and manufacturing) activity. Organising this
first exhibition after the Association’s 19 years in existence
proved to be quite a challenge for the office staff and myself
as the curator. The new head office, new tasks and the wish
for this launch to continue in subsequent events have mobilised us to work harder.
Andrzej Szadkowski Podwójna, 2014
Pierwsza wystawa w Galerii MSB miała być prezentacją ukazująca różnorodność kierunków działania członków
Stowarzyszenia. Powołana jeszcze w 2014 roku Rada Galerii zaprosiła do współpracy wszystkich artystów i firmy
należące do MSB. Założyliśmy, że każdy ma prawo do zaprezentować się za pomocą takich prac, które uważa w swojej
działalności za najciekawsze. Rada nie narzucała tematu czy
charakteru prac; czuwała jedynie nad jakością wykonania,
dokonując wyboru spośród nadesłanych prac, najbardziej
reprezentatywnych dla różnych gałęzi działalności (artystycznej i produkcyjnej) naszych członków. Organizacja tej
pierwszej po 19 latach istnienia Stowarzyszenia wystawy,
okazała się nie lada wyzwaniem dla pracowników biura i dla
mnie samej jako jej kuratorki. Nowa siedziba, nowe zadania
i chęć by ta inauguracja miała swoją kontynuację w kolejnych
wydarzeniach zmobilizowały nas do intensyfikacji działań.
Otwarcie wystawy, zostało zaplanowane na jeden z wieczorów w trakcie trwania targów Amberif 2015 i odbyło się
26 marca. Zebranych gości powitali Przedstawiciele Zarządu
MSB, jako pierwszy głos zabrał prezes – Mariusz Drapikowski.
Wystawa prezentowała prace bardzo różne, od dzieł członków założycieli takich jak Mariusz Gliwiński (Ambermoda),
Giedymin Jabłoński, Narcyz Kalski i wyroby największych
The opening of the exhibition was planned for an evening
during Amberif 2015 and was held on 26 March. The guests
were greeted by the members of the IAA Board, with the
President, Mariusz Drapikowski, the first to take the floor.
The exhibition presented very diverse works, from
pieces by the founding members, including Mariusz Gliwiński (Ambermoda), Giedymin Jabłoński, Narcyz Kalski
and works from the largest companies including Wojciech
Kalandyk’s Art 7 or Adam Pstrągowski’s S&A, through
pieces by individuals who strongly support the IAA, such
as Dorota Kos, Maria Fijałkowska (Moja Forma), Prof. Sławomir Fijałkowski, Prof. Andrzej Szadkowski and Marcin
Wesołowski (NAC Amber), to pieces by Paulina Binek, Marta Bogusz and Eugeniusz Gowkielewicz, Dorota Cenecka
(Gin Atelier), Aleksander Gliwiński, Barbara Gronuś-Dutko, Eugeniusz Kreja (Amber Apple), Jacek Ostrowski,
Andrzej Pacak, Eryk Popkiewicz, Robert Rogała (Amber
Mix), Piotr Wajcht (Anna Najder’s Nord Amber Gallery),
Marta Włodarska (Amberwood) and Ditta Zimmerman.
The exhibition also included pieces from our members from
abroad, Heidemarie Herb and Cherry Hu (Yinpo), who submitted sculptures made of Mexican amber. The interest in
the exhibition and the turnout during its preview surprised
the organisers themselves. The excellent atmosphere made
us talk in the gallery, office and laboratory, and even in
Warzywnicza Street, until late at night.
BURSZTYNISKO Nr 38
Pierwszy rok działalności Galerii MSB
The First Year of the IAA Gallery
15
BURSZTYNISKO Nr 38
16
firm, takich jak Art 7 Wojciecha Kalandyka czy S&A Adama Pstrągowskiego, przez prace osób wspierających mocno
MSB, jak Dorota Kos, Maria Fijałkowska (Moja Forma), prof.
Sławomir Fijałkowski, prof. Andrzej Szadkowski i Marcin
Wesołowski (NAC Amber), po dzieła takich twórców jak:
Paulina Binek, Marta Bogusz i Eugeniusz Gowkielewicz,
Dorota Cenecka (Gin Atelier), Aleksander Gliwiński, Barbara Gronuś-Dutko, Eugeniusz Kreja (Amber Apple), Jacek
Ostrowski, Andrzej Pacak, Eryk Popkiewicz, Robert Rogała
(Amber Mix), Piotr Wajcht (Galeria Nord Amber Anny Najder), Marta Włodarska (Amberwood) i Ditta Zimmerman.
Na wystawie znalazły się też prace naszych członków działających za granicą: Heidemarie Herb i Cherry Hu (Yinpo),
która nadesłała rzeźby wykonane z bursztynu meksykańskiego. Zainteresowanie wystawą i frekwencja na wernisażu
zaskoczyła samych organizatorów. Doskonała atmosfera sprawiła, że rozmawialiśmy w galerii, biurze i laboratorium,
a nawet na ulicy Warzywniczej, do późnego wieczora.
Ta pierwsza wystawa prac członków Stowarzyszenia,
cieszyła się sporym zainteresowaniem publiczności i mimo
początkowych planów ekspozycji tylko przez trzy miesiące,
w przeważającym składzie prezentowana była aż do targów
Ambermart 2015. Na finisaż MSB wydało katalog Bursztyn
i forma / Amber and Form, który zawiera opisy i fotografie
wszystkich eksponowanych prac i stanowi mam nadzieję
cenną dokumentację i atrakcyjną prezentację tych wyjątkowych prac, które prezentowaliśmy na wystawie. Z promocją
tej książki powiązany był też wernisaż kolejnej ekspozycji
w galerii MSB.
Otwarta 28 sierpnia wystawa Amber. Around the World
przygotowana przez Janusza Fudalę i Annę Sado przy
współpracy ze Stowarzyszeniem Twórców Form Złotniczych
to wyjątkowa prezentacja dzieł współczesnych artystów,
w większości zaznajomionych z bursztynem bałtyckim, którzy jednak tym razem tworzywem swych dzieł uczynili
także inne żywice kopalne: bursztyn dominikański i bursztyn
z Sumatry.
Wielka uroda prac: Jacka Byczewskiego, Danki Czapnik,
Sławomira Fijałkowskiego, Pawła Kaczyńskiego, Wojciecha
Kalandyka i Macieja Rozenberga (Art 7), Andrzeja Kupniewskiego, Sławy Tchórzewskiej i Marcina Tymińskiego mogła być
już wprawdzie podziwiana w Gdańsku pół roku wcześniej. Niemniej eksponowana była wówczas krótko i w dwóch miejscach:
w Muzeum Bursztynu i w hali Amberexpo. Potrzeba ponownej prezentacji i zebrania tych wyjątkowych dzieł razem
zaowocowała trzymiesięczną ekspozycją w naszej galerii.
Dzięki temu szersza publiczność mogła docenić jej walory
i nauczyć się wstępnie rozróżniać bryły bursztynu bałtyckiego od okazów innych żywic kopalnych, które towarzyszyły
ekspozycji.
4 grudnia odbył się ostatni w 2015 roku wernisaż
w Galerii MSB. Otwarto wystawę Amber Chamber przygo-
This first exhibition of pieces from the IAA members
enjoyed considerable interest from the public and, despite
initially being planned for only a three-month display, in
its majority was presented until Ambermart 2015. The final
view was accompanied by an IAA-published Amber and
Form companion catalogue, which includes descriptions
and photographs of all the exhibited pieces and is, I hope,
a valuable document and an attractive presentation of the
remarkable works which were presented at the exhibition.
The launch of this book went together with a preview of the
next exhibit at the IAA Gallery.
Opened on 28 August, the Amber. Around the World
exhibition designed by Janusz Fudala and Anna Sado,
in collaboration with the STFZ Goldsmithing Artists’
Association, is a remarkable presentation of pieces from
contemporary artists, mostly familiar with Baltic amber,
who this time also included other fossil resins, Dominican
amber and Sumatran amber, as the material for their work.
Paweł Kaczyński Ring 2015
The beautiful pieces by Jacek Byczewski, Danka Czapnik,
Sławomir Fijałkowski, Paweł Kaczyński, Wojciech Kalandyk and Maciej Rozenberg (Art 7), Andrzej Kupniewski,
Sława Tchórzewska and Marcin Tymiński had already been
displayed in Gdańsk half a year earlier but only for a short
time and in two places: at the Amber Museum and at an
AmberExpo hall. The need to present them again and bring
these remarkable pieces together led to a three-month display in our gallery. This is how a broader public was able to
appreciate their value and learn how to provisionally tell the
difference between pieces of Baltic amber and specimens of
other fossil resins which accompanied the exhibits.
On 4 December, the last preview of 2015 was held at
the IAA Gallery. The Amber Chamber exhibition opened,
designed by IAA member Heidemarie Herb. Continued
Poza prezentacją krótko omówionych powyżej wystaw
w Galerii MSB prezentowane są także przykłady imitacji
bursztynu z rosnącej kolekcji gromadzonej dzięki członkom
MSB, a także naturalne okazy sukcynitu. Ze strony biura
MSB za galerię na co dzień odpowiada Helena Makrenek,
a wspomaga ją Agnieszka Klikowicz. Dzięki funkcjonowaniu
galerii w jednym miejscu z laboratorium bursztynu i biurem
MSB krąg odbiorców wystaw rośnie, a interesanci mogą śledzić najnowsze tendencje.
Jesienią ogłosiliśmy wśród członków MSB konkurs na
nazwę naszej galerii. Ze względu na brak zgodności Rada
wstrzymała się z podjęciem decyzji. Najbardziej przekonujące
wydawały się propozycje: Galeria Elektron oraz Galeria Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, w skrócie
Galeria MSB. Być może rozmowy w trakcie targów Amberif
2016 okażą się rozstrzygające w tej kwestii.
Pierwszy rok działalności Galerii Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników na ul. Warzywniczej obfitował
w wiele ważnych i myślę pouczających dla nas wszystkich
wydarzeń. Mam nadzieję, że kolejne lata i kolejne przygotowywane ekspozycje i katalogi sprawią, że Galeria MSB
wpisze się na stałe w kulturalny pejzaż Gdańska, a więc
będzie odwiedzana nie tylko przez członków Stowarzyszenia
i jego przyjaciół, ale pozyska nową publiczność, będzie otwarta
i atrakcyjna zarówno dla mieszkańców, jak i turystów.
Chcemy bowiem by dzięki kolejnym, organizowanym na
ul. Warzywniczej wystawom nowa siedziba MSB stała się
ważnym centrum popularyzacji bursztynu, a biżuteria z tym
niezwykłym kamieniem jubilerskim kojarzyła się z wysoką
jakością, oryginalnością i dobrym wzornictwem. Naszym
celem jest też by w galerii MSB dobrze i mile widziani czuli
się nie tylko członkowie naszego Stowarzyszenia, ale także
wszyscy zainteresowani tą wyjątkową, skamieniałą żywicą.
W bieżącym roku, roku dwudziestolecia MSB najważniejszym zadaniem Rady i samej galerii było i jest przygotowanie
wystawy jubileuszowej, do której zobaczenia zachęcam
z tego miejsca Wszystkich Państwa bardzo serdecznie.
until the end of January, the exhibit presented pieces by
artists from Austria, the Netherlands and Germany who,
persuaded by the curator, sometimes for the first time in
their life experienced the remarkable material that is Baltic amber. Some artists whose works were presented at the
exhibition had already been in contact with this material
and with Gdańsk. The local public is very familiar with the
work of Heidemarie Herb but also of Beate Klockmann and
Philip Sajet or Gisbert Stach and Petra Zimmermann. The
other artists, Elisabeth Defner, Christiane Förster, Herman
Hermsen, Helfried Kodré and Piotr Skibic, proved just as
sensitive to the beauty of amber and made pieces which
were extraordinarily inspiring and rich in meaning.
Besides presenting the briefly discussed exhibitions, the
IAA Gallery also showcases examples of amber fakes from
the ever-growing collection accumulated owing to IAA
members, as well as natural succinite specimens. At the
IAA office, Helena Makrenek is in charge of the Gallery
on a daily basis, supported by Agnieszka Klikowicz. As
the Gallery operates at the same venue as the Amber Laboratory and the IAA office, the number of exhibition visitors
is growing, while clients can follow the latest trends.
In the autumn of 2015, we announced a competition
among the IAA members to name our gallery. As there was
no consensus, the Council has withheld its decision. The
most convincing proposals seemed to be: Elektron Gallery
and the International Amber Association’s Gallery, the
IAA Gallery for short. Perhaps a discussion at Amberif
2016 may prove decisive in this matter.
The first year of the International Amber Association’s Gallery in Warzywnicza Street was filled with many
important events which I believe were educational for all
of us. I hope that the coming years, the coming exhibits
and the companion catalogues will make the IAA Gallery
a permanent feature of the Gdańsk cultural landscape so
that it will not only be visited by the IAA members and
friends but also gain a new public, that it will be open and
attractive to both the locals and tourists.
We want the new exhibitions organised in Warzywnicza
Street to make the new IAA Head Office an important centre for spreading the word about amber and the jewellery
with this remarkable gemstone to be associated with high
quality, originality and good design. Our goal is also for
the IAA Gallery to be a friendly and welcoming environment not just for the members of our Association but also
for those interested in this extraordinary fossil resin.
This year, the year of the 20th anniversary of the IAA,
the Council’s and the Gallery’s most important task has
been to design an anniversary exhibition and I warmly
invite you all to see it.
BURSZTYNISKO Nr 38
towaną przez członkinię MSB – Heidemarie Herb. Trwająca
do końca stycznia ekspozycja to prezentacja prac artystów
austriackich, holenderskich i niemieckich, którzy za namową kuratorki, niekiedy po raz pierwszy w życiu, zetknęli się
z wyjątkowym materiałem jakim jest bursztyn bałtycki.
Część z artystów, których prace prezentowane są na wystawie
mieli już styczność z tym tworzywem, a także z Gdańskiem.
Miejscowej publiczności znana jest dobrze twórczość Heidemarie Herb, ale także prace Beate Klockmann i Philipa Sajeta
czy Gisberta Stacha i Petry Zimmermann. Pozostali twórcy:
Elisabeth Defner, Christiane Förster, Herman Hermsen, Helfried Kodré i Piotr Skibic okazali się z równie wrażliwi na
walory bursztynu i wykonali prace niezwykle inspirujące
i bogate w znaczenia.
17
BURSZTYNISKO Nr 38
18
Pierwszy rok działalności Laboratorium MSB
A year of the IAA Amber Laboratory
Agnieszka Klikowicz
Gedanit, bursztyn z Fushun, z Sumatry, bursztyn dominikański czy meksykański, to tylko niektóre inne żywice poza
bursztynem bałtyckim zidentyfikowane w ciągu ostatniego
roku w Laboratorium Bursztynu MSB. Zdarzyła się niespotykanej wielkości (m=506 g) bryła czarnego pseudostantienitu
– żywicy towarzyszącej bursztynowi m.in. w złożach ukraińskich.
Gedanite, amber from Fushun or Sumatra, Dominican
or Mexican amber are only some of the resins which, next to
Baltic amber, have been identified during the past year at the
IAA Amber Laboratory. There was, for example, an unusually large (m=506 g) piece of black pseudostantienite, amber’s
accessory resin which can be found, among others, in Ukrainian deposits.
In 2015, the International Amber Association opened its
new Head Office in Gdańsk, Warzywnicza 1. Leased from
the city of Gdańsk, the premises made it possible to also
open the IAA Gallery and Laboratory. The need to establish an Amber Laboratory had been discussed since the
beginning of the IAA. The jewellery market also demanded that an efficient product certification system be designed
and implemented. The IAA Amber Lab completes its tests
within 1-2 working days, which has led to increased interest
and therefore an increased number of the products tested.
Bryła pseudostantienitu (506 g)
Lump of Pseudostantienite (506 g)
Most of the items submitted for testing are jewellery products, with a large portion consisting of raw or prefabricated
natural pieces, cabochons, balls etc. Tests were also performed
on historical artefacts, sculptures, rosaries, teething neclaces
and pipes.
W roku 2015 Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników otworzyło nową siedzibę w Gdańsku, przy ulicy
Warzywniczej 1. Lokal wynajęty od miasta pozwolił otworzyć
oprócz biura MSB Galerię oraz Laboratorium. O potrzebie
stworzenia Laboratorium Bursztynu mówiono od początku powstania Stowarzyszenia. Rynek jubilerski domagał się
również opracowania i wprowadzenia sprawnego systemu
certyfikacji wyrobów. Badania realizowane w Laboratorium
Bursztynu MSB w czasie 1-2 dni roboczych spowodowały
wzrost zainteresowania analizami, a to z kolei wzrost liczby
testowanych produktów.
Większość zlecanych do badań obiektów to biżuteria.
Dużą część stanowią surowe, bądź przygotowane do dalszej
produkcji bryły, kaboszony, kulki itp. Analizom poddane były
również przedmioty historyczne, rzeźby, różańce, gryzaczki
dla dzieci, fajki.
Klientami laboratorium są przede wszystkim producenci,
którzy chcą udokumentować autentyczność swoich produktów
i sprzedać je w lepszych cenach. Rośnie liczba handlowców
chcących weryfikować swoich dostawców, bądź certyfikować rzeczy w swoich sklepach. Do Laboratorium Bursztynu
MSB zgłaszają się ponadto instytucje - muzea, galerie czy…
biuro ekspertyz kryminalistycznych. Laboratorium Bursztynu MSB jest ogólnodostępne, otwarte dla każdego, kto chce
dowiedzieć się czegoś na temat bursztynu, który posiada od
Bryła żywicy epoksydowej (675 g) badana w Laboratorium Bursztynu MSB
Lump made of epoxy resin (675 g) tested in IAA Amber Laboratory
The Laboratory’s customers mainly include manufacturers who want to authenticate their products and sell them at
better prices. There is an increasing number of retailers who
want to verify their suppliers or certify the products in their
stores. The IAA Amber Laboratory is also approached by
institutions: museums, galleries and - a forensic investigation authority. The IAA Amber Laboratory is available to the
general public, to anyone who wants to find out something
Zdecydowana większość testowanych przedmiotów to
produkty z bursztynu bałtyckiego naturalnego, rzadziej
modyfikowanego w autoklawach. Kamienie np. w naszyjnikach i bransoletach są coraz częściej dobierane kolorystycznie,
nie palone na odpowiedni kolor. Pozbawione są pęknięć czy
wewnętrznych przebarwień i wtrąceń. Jest to wpływ rynku
chińskiego, który kładzie wyraźny nacisk na bursztyn naturalny, coraz lepszej jakości. Bursztyn, choć wielu twierdzi, że
to przeczy jego urodzie i naturze, traktowany jest jak tradycyjne kamienie jubilerskie.
Do badania zlecane są również różnej jakości wyroby
z bursztynu prasowanego. Są to głównie kolory mleczne, choć
zdarzają się koniakowe czy palone na wiśnię. Pojawiają się
produkty malowane lakierami dla poprawienia poleru oraz
z wypełnieniami naturalnych ubytków w bursztynie żywicami
syntetycznymi niewidocznymi w świetle widzialnym, jednak
przy użyciu światła UV błyskawicznie wykrywane.
about the amber that they have had for years or just purchased.
Every Tuesday, the experts evaluate the authenticity of amber
products free of charge.
The vast majority of the items tested include products
made of natural Baltic amber, more rarely amber treated in
autoclaves. Stones in, for example, necklaces and bracelets are
more and more often carefully selected to match in colour,
rather than being autoclaved for this purpose. They have no
cracks or internal discolouration and impurities. This is the
influence of the Chinese market, which places a clear emphasis on natural amber of better and better quality. Although
many claim that this contradicts its beauty and nature, amber
is regarded as traditional gemstones.
Pressed amber products of diverse quality are also submitted for testing. Their colours are mainly milky, although
cognac and cherry can also be found. Some products are varnished to improve their shine, some have the amber’s natural
cavities filled with synthetic resins that cannot be seen in visible light but are immediately detected using UV light.
Otrzymujemy do badania wyroby, czy to przechowywane w rodzinie przez lata czy zakupione w okazyjnej cenie.
W trakcie analizy okazują się być starymi, nierzadko przedwojennymi produktami z żywic syntetycznych (żywice
fenolowe – nowolak czy rezolan). Pośród współczesnych
żywic syntetycznych przeważają poliestry i żywice epoksydowe. Wprawne oko od razu widzi różnicę, którą łatwo można
potwierdzić analizą w podczerwieni. Zdarzały się świetnie
podrobione kulki, kaboszony oraz „bryły surowca”, które
przynosili doświadczeni handlowcy, chcący upewnić się czy
to na pewno bursztyn.
Laboratorium Bursztynu MSB oferuje również identyfikację inkluzji. Okazy badane i oznaczane są przez
paleontologów, ekspertów MSB z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Zakup niezbędnego wyposażenia laboratorium dał
możliwość znacznie szybszej i wydajniejszej analizy
dostarczanych przedmiotów, które przez lata badane były
za pośrednictwem biura MSB na Politechnice Gdańskiej,
w Katedrze Chemii i Technologii Materiałów Funkcjonalnych Wydziału Chemicznego. Laboratorium Bursztynu MSB
wyposażone jest w spektrofotometr FT-IR z przystawką
ATR do bezinwazyjnego badania wyrobów, w mikroskopy,
światło UV, polaryskop itp. Dostarczane obiekty badane są
szybką, nieniszczącą i niewymagającą specjalnego przygotowania próbek metodą spektroskopii w podczerwieni (IR).
Metoda ta pozwala na zbadanie nawet bardzo małej ilości
materiału. To dzięki badaniu na spektrofotometrze otrzymujemy widma IR analizowanych próbek. Kształt widma,
obecność charakterystycznych pasm, pozwala zidentyfikować materiał oraz potwierdzić lub wykluczyć modyfikacje.
Analiza obiektów w powiększeniu, czy w świetle UV pozwala zidentyfikować modyfikacje oraz rekonstrukcje jakim
Spektrofotometr FTIR w Laboratorium Bursztynu MSB
FTIR Spectrophotometer in IAA Amber Laboratory
The test subjects we receive may have been a family
heirloom for years or been purchased at a bargain price.
During the analysis, they prove to be old, sometimes preWWII products made of synthetic resins (phenol resins
- novolacs or resoles). Polyesters and epoxy resins predominate among the present-day synthetic resins. The trained
eye will immediately see the difference which can be easily
confirmed by an IR test. We have seen skilfully faked balls,
cabochons or “natural amber pieces” brought by experienced buyers who wanted to make sure that it was really
amber.
The IAA Amber Laboratory also provides inclusion identification services. The specimens are tested and described by
palaeontologists, IAA experts from the University of Gdańsk,
Faculty of Biology.
BURSZTYNISKO Nr 38
lat lub który właśnie zakupił. W każdy wtorek rzeczoznawcy
bezpłatnie oceniają autentyczność wyrobów z bursztynem.
19
BURSZTYNISKO Nr 38
20
zostały poddane. Grzanie, zabielanie, barwienie, prasowanie, wypełnianie czy pokrywanie są rozpoznawane przez
rzeczoznawców.
Laboratorium Bursztynu MSB przyjmuje przedmioty do
badania w siedzibie przy ul. Warzywniczej 1 w Gdańsku.
Obiekty mogą być dostarczane osobiście, coraz więcej próbek jest przysyłanych pocztą z Polski jak i zagranicy (Niemcy,
Litwa, Ukraina, Rumunia, USA, Chiny, Malezja, Australia,
Japonia). Dzięki współpracy z rządowym, chińskim laboratorium NGTC (National Gemstone Testing Centre) wymieniane
są również próbki i krzywe pozyskane bezpośrednio w Chinach.
Certyfikat w formie plastikowej karty.
Certificate in a form of credit card
Oferujemy dwa rodzaje dokumentów wydawanych dla
konkretnych obiektów. Kartę plastikową formatu karty kredytowej z podstawowymi informacjami o obiekcie (unikalny
numer, zdjęcie, masa, kolor, przezroczystość) oraz opinią
rzeczoznawcy wraz z informacją o modyfikacjach i rekonstrukcjach w języku angielskim. Karta zawiera kod QR do
weryfikacji autentyczności dokumentu na stronie internetowej
stowarzyszenia. Polecana jest jako certyfikat wzmacniający
autentyczność produktu np. do dalszej sprzedaży. Drugim
dokumentem jest świadectwo badania, rozszerzone o widmo
IR próbki i nazwę zleceniodawcy. Wydawane jest dla wszystkich falsyfikatów i produktów niestandardowych - wydawany
jest w języku polskim lub angielskim.
The purchase of the necessary laboratory equipment has
made it possible to analyse the submitted items much more
quickly and efficiently; before, for years they were tested
through the IAA office at the Gdańsk University of Technology, Faculty of Chemistry, Department of Chemistry
and Technology of Functional Materials. The IAA Amber
Laboratory is equipped with a FTIR spectrophotometer
with an ATR accessory for non-invasive tests, microscopes,
UV light, a polariscope etc. The submitted items are tested by means of IR spectroscopy: a quick, non-destructive
method which does not require any special sample preparation. This method makes it possible to test even a very
small material quantity. A spectrophotometric test gives us
the IR spectra of the analysed samples. The shape of the
spectrum, the presence of characteristic bands allows us
to identify the material and to confirm or rule out whether
it has been treated (modified). Analysing the items under
a microscope or in UV light makes it possible to identify any treatment or reconstruction they were subjected to.
Heating, whitening, dyeing, pressing, filling in or coating
are detected by the experts.
The IAA Amber Laboratory accepts items for testing at
its Warzywnicza 1 Street Head Office, Gdańsk. The items
may be delivered in person but more and more samples are
sent by post from both Poland and abroad (Germany, Lithuania, Ukraine, Romania, the USA, China, Malaysia, Australia,
Japan). Our collaboration with the governmental Chinese
National Gemstone Testing Centre (NGTC) also allows an
exchange of samples and spectra produced directly in China.
We offer two types of documents, issued for specific items.
A plastic credit-card sized card with the main information
about the item (unique number, photograph, mass, colour,
transparency) and an expert’s conclusion, including the information about any treatment or reconstruction in English. The
card contains a QR code to allow verifying the document on
the IAA website. It is recommended as a certificate to support
product authentication, for example for further sales. The other document is a test certificate which additionally contains
the IR spectrum of the sample and the name of the submitting
entity. It is issued for all fakes and non-standard products - in
Polish or English.
Wielkie podziękowania należy złożyć członkom MSB, którzy wsparli utworzenie Laboratorium Bursztynu MSB. Bez ich
wkładu finansowego, powierzonego wyposażenia, ale również
ich doświadczenia i dorobku naukowego nie byłoby możliwe
uruchomienie sprawnie działającego miejsca analiz bursztynu.
We wish to sincerely thank the members of the IAA who
have supported establishing the IAA Amber Laboratory.
Without their financial support or the equipment provided,
but also their experience and achievements, it would not have
been possible to launch an efficient amber testing facility.
Dziękujemy również wszystkim tym, którzy przekazują
próbki do weryfikacji i analiz. W Laboratorium MSB tworzy
się bogata kolekcja próbek bursztynu bałtyckiego oraz innych
żywic, falsyfikatów i imitacji. Laboratorium MSB posiada
obecnie najobszerniejszą komercyjną bibliotekę widm IR produktów z rynku.
We would also like to thank all those who submit their
samples for authentication and testing. The IAA Laboratory is
building an extensive sample collection of Baltic amber, other resins, fakes and imitations. The IAA Lab has currently
the largest commercial library of the IR spectra of marketed
products.
Gabriela Gierłowska1
Upłynęło dwadzieścia lat od czasu, kiedy to w 1996
roku, grupa ludzi którzy związali swoje życie w jakiś sposób z bursztynem, zainicjowała powstanie Stowarzyszenia
Bursztynników. To poszukiwacze i wydobywcy bursztynu, właściciele i pracownicy zakładów wytwórczych,
rzemieślnicy, artyści i mistrzowie rękodzieła artystycznego, handlowcy, kolekcjonerzy, naukowcy, badacze z uznanym dorobkiem
w geologii, paleontologii, archeologii, technice, historii sztuki
i muzealnictwie. Łączył ich entuzjazm i chęć wspólnego działania, dla zwiększenia znaczenia bursztynu oraz bezpiecznego
i trwałego nim obrotu, a także wzajemne do siebie zaufanie.
Nawiązali w ten sposób do pięknej i odległej tradycji zawodowego zrzeszenia się, do tradycji powstałego w Gdańsku
w 1477 roku Gdańskiego Cechu Bursztynników
Twenty years have passed since 1996, when a group of
people who tied their lives to amber in one way or another initiated the Amber Association. They included amber
prospectors and miners, owners and workers of production
facilities, artisans, artists and masters of handicraft, people of
commerce, collectors, scientists, researchers with recognised
experience in geology, palaeontology, archaeology, technology, the history of art and museum science. They shared an
enthusiasm and willingness to work together to raise the profile of amber and to ensure its safe and uninterrupted trade,
as well as mutual trust. In this way, they reached back to the
beautiful and distant tradition of professional associations,
to the tradition of the Gdańsk Amber Guild established in
Gdańsk in 1477.
Pierwszy Zarząd Stowarzyszenia na którego czele stanął
Wiesław Gierłowski do realizacji swoich celów szeroko angażował członków. Powołał liczne komisje problemowe, między
innymi naukowo-informacyjną, znaku towarowego, surowcową, kwalifikacyjną rzeczoznawców i inne. We wstępie
do pierwszego numeru utworzonego czasopisma organizacji –
Bursztyniska - informował o priorytetach do których to zaliczał
między innymi „ustalenie jednolitej, powszechnie używanej
klasyfikacji surowca, półfabrykatów i wyrobów z bursztynu
bałtyckiego (sukcynitu) oraz […] sprawne wykrywanie prób
wprowadzania na rynek falsyfikatów i namiastek”(Gierłowski
W.,Kosmowska-Ceranowicz B., Jabłoński G., 1999)
The First Board of the Association, chaired by Wiesław
Gierłowski, largely involved its members in implementing its objectives. It established many thematic committees,
including a science and information committee, a trade mark
committee, raw amber committee, an expert qualification
committee and others. In The Introduction to the first issue
of Bursztynisko, the Association’s newly established magazine, Mr Gierłowski described the Association’s priorities
among which he included “to determine a uniform and widely used classification of raw amber, semi-finished products
and products made of Baltic amber (succinite) and ...efficiently discover any attempts to market fakes and surrogates
(Gierłowski W., Kosmowska-Ceranowicz B., Jabłoński G.,
1999)
Pierwsza Komisja Rzeczoznawców składała się z trzech
osób, ludzi nie tylko doskonale przygotowanych zawodowo,
ale i cieszących się autorytetem w swoich środowiskach. Na
pierwszym posiedzeniu w dniu 10 listopada 1998 r. jej przewodniczącym został Stanisław Krzysztof Jacobson, zastępowała
go Barbara Kosmowska-Ceranowicz , a sekretarzował Wiesław
Gierłowski . Komisja opracowała zakres czynności i regulamin działania, regulamin nadawania uprawnień rzeczoznawcy
Stowarzyszenia, także zasady klasyfikacji handlowej surowca
bursztynowego, które to szeroko rozpropagowano między innymi we wszystkich czasopismach zawodowych. Kolejno do grona
rzeczoznawców dołączyli członkowie stowarzyszenia spełniający konieczne ku temu wymogi, a byli to: Józef Nierzwicki, Anna
Klucznik, Leszek Krause, Jacek Serafin, Małgorzata Kucharska,
Jacek Leśniak i Gabriela Gierłowska.
W dniach 18-21 listopada 1999 roku odbył się pierwszy kurs doskonalący rzeczoznawców bursztynu i wyrobów
bursztynowych kończący się egzaminem, organizowany
wspólnie z rzeczoznawcami jubilerskimi. Kolejny w dniach
od 1-4.12.1999 roku. Warunkiem przyjęcia na oba kursy było
posiadanie uprawnień rzeczoznawcy jubilerskiego lub rzeczoznawcy bursztynu, dla pozostałych kandydatów wykształcenie
The First Expert Committee consisted of three members
who not only had an excellent professional background but
were also respected in their environment. At the first meeting on 10 November 1998, Stanisław Krzysztof Jacobson
became the Committee’s chairperson, with his deputy Barbara Kosmowska-Ceranowicz and Wiesław Gierłowski as
secretary. The Committee drafted its range of activities and
regulations for its operation, the regulations for awarding
the Association’s expert qualifications as well as the principles for the commercial classification of raw amber, which
became widely publicised, including in the professional magazines. Step by step, the group of experts was joined by the
Association’s members who met the necessary requirements:
Józef Nierzwicki, Anna Klucznik, Leszek Krause, Jacek
Serafin, Małgorzata Kucharska, Jacek Leśniak and Gabriela
Gierłowska.
On 18-21 November 1999, the first professional development course for amber and amber product experts was held,
concluded with an exam, organised in collaboration with jewellery experts. The next one was held on 1-4 December 1999.
In order to be accepted for both courses, one was required
BURSZTYNISKO Nr 38
Rzeczoznawcy i klasyfikacja bursztynu
Amber experts and amber classifications
21
BURSZTYNISKO Nr 38
22
średnie i 5 lat praktyki w dziedzinie znawstwa bursztynu,
bursztynnictwa.
Obok usystematyzowania i uzupełnienia wiedzy teoretycznej z zakresu bursztynu i bursztynnictwa, zasad pracy
rzeczoznawcy, kursanci zapoznali się praktycznie z hydrauliczną metodą wydobycia bursztynu – zaprezentował ją ze swoją
ekipą członek stowarzyszenia Marek Sobieralski. Poznali
obróbkę bursztynu na wszystkich jego etapach, w wytwórni,
wyposażonej w najnowocześniejsze urządzenia do obróbki
bursztynu, członka założyciela stowarzyszenia Jacka Leśniaka oraz zwiedzili wystawę bursztynu w Muzeum Zamkowym
w Malborku. Tam skorzystali z fachowej wiedzy: kustosza
wystawy i działu bursztynu Elżbiety Mierzwińskiej, wysokiej klasy specjalistów - konserwatorów bursztynu Iwony
Król i Jana Wiśniewskiego oraz badacza historii bursztynnictwa gdańskiego od średniowiecza do współczesności
- autora Spisu bursztynników gdańskich od XV-XX wieku
Antoniego Chodyńskiego (1981) i wieloletniego, gościnnego
dyrektora Zespołu Zamkowego Mariusza Mierzwińskiego.
Z upływem czasu zwiększała się liczba rzeczoznawców
i pozwoliła na uzupełnienie składu Komisji Kwalifikacyjnej
Rzeczoznawców do pełnego, zgodnego z regulaminem jej
działania - do 9 osób. Członków Komisji spośród rzeczoznawców mianował Zarząd Stowarzyszenia na trzyletnią kadencję.
Każdego roku upływała ona trzem osobom na miejsce których
Zarząd powoływał trzech nowych. Kolejnymi rzeczoznawcami Stowarzyszenia zostali: Janusz Dudnik, Jacek Ożdżeński,
Radosław Kaźmierczak i Zbigniew Strzelczyk.
Rzeczoznawcy reprezentowali gamę specjalizacji od geologów, archeologów, gemmologów, chemików, biologów,
muzealników, historyków sztuki, ekonomistów, inżynierów
mechaników do rzemieślników. Taki zespół mógł odpowiedzieć na każde pytanie związane z bursztynem. Poprzez bliskie
kontakty z badaczami bursztynu, kursy, seminaria, spotkania
dyskusyjne, rzeczoznawcy permanentnie i wszechstronnie
doskonalili swój warsztat i poszerzali wiedzę. Chciałabym tu
wspomnieć niezwykle twórczą w sposobach badania dr hab.
Anielę Matuszewską. Swoje gruntowne badania bursztynu
oraz innych żywic, jakie prowadziła na Uniwersytecie Śląskim,
chętnie przedstawiała na seminariach dzieląc się najnowszymi
i najbardziej pewnymi metodami wykrywania zmian zachodzących w bursztynie. (Matuszewska 2010)
W 1999 roku realizując przyjęty plan pracy oraz odpowiadając na potrzeby rynku Komisja Kwalifikacyjna, kierując się
ustaloną w tamtym czasie funkcją bursztynu, jako kamienia
jubilerskiego, opracowała Klasyfikację kamieni jubilerskich
z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu). W pracach nad nią
z ogromnym zapałem i zaangażowaniem pracowali wszyscy
rzeczoznawcy. A uchwalona została podobnie do istniejących
klasyfikacji innych szlachetnych kamieni, w oparciu o zasady
obowiązujące CIBJO, zaś różnice uzasadnione były specyfiką
bałtyckiego bursztynu.
to have the qualifications of a jewellery expert or an amber
expert, for other candidates it was required to have a secondary school diploma and 5 years of experience in amber
expertise and amber craft.
Foto 1 – Uczestnicy kursu doskonalącego rzeczoznawców.
Photo 1: Participants of the professional development course for experts
Besides systematising and supplementing their theoretical knowledge of amber and amber craft, and the principles
of an expert’s work, the participants had a practical demonstration of the hydraulic amber mining method, as presented
by Association member Marek Sobieralski and his crew. The
participants learned about amber processing at all its stages,
in a manufacturing plant equipped with state-of-the-art amber
processing equipment, owned by the Association’s founding
member Jacek Leśniak, and they visited an amber exhibition
at the Castle Museum in Malbork. There they benefited from
the professional knowledge of: Elżbieta Mierzwińska, the
curator of the Exhibition and the Amber Department; Iwona Król and Jan Wiśniewski, top-grade amber restoration
specialists; Antoni Chodyński, a researcher of the history of
Gdańsk amber craft from the Middle Ages to the present, the
author of Spis bursztynników gdańskich od XV-XX wieku
[List of 15th to 20th century Gdańsk-based Amber Professionals] (1981); and Mariusz Mierzwiński, the long-standing
visiting director of the Malbork Castle Complex.
As time went by, the number of the experts increased and
made it possible to enlarge the line-up of the Expert Qualification Committee to its full membership compliant with the
regulations - up to 9 people. The members of the Committee
were nominated by the IAA Board for a three-year term from
among the experts. Each year, the term ended for three of
them to be replaced by the Board with three new members.
The next experts of the Association were: Janusz Dudnik,
Jacek Ożdżeński, Radosław Kaźmierczak and Zbigniew
Strzelczyk.
The experts represented a range of specialities, from geologists, archaeologists, gemmologists, chemists, biologists,
museum scientists, art historians, economists, engineers to
artisans. Such a team was able to respond to any amber-relat-
Popularność i ranga bursztynu bałtyckiego wzrastała,
a swój udział w tym zaznaczyli wszyscy członkowie Stowarzyszenia: wytwarzając poszukiwane na rynkach zarówno
krajowych jak i światowych wyroby, unowocześniając sprzedaż - zamieniając sklepy na galerie, popularyzując bursztyn,
czy też prowadząc jego badania. To po bursztyn bałtycki na
targi Amberif i Ambermart coraz liczniej przyjeżdżali kupcy
z całego świata. Więc dla precyzyjnego komunikowania się
w sprawach dotyczących bursztynu (sukcynitu), do prawidłowego opisu wyrobu lub badanego obiektu rzeczoznawcy
pracując na projekcie Wiesława Gierłowskiego opracowali
Klasyfikację surowca i półfabrykatów z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu). Obejmowała ona: określenie pochodzenia
bursztynowego surowca, precyzyjne nazwanie formy, budowy, przezroczystości oraz zanieczyszczenia bursztynowej
bryłki. Dotyczyła również surowca prefabrykowanego oraz
półfabrykatów z bursztynu prasowanego.
Rosnące znaczenie bursztynu nie pozostało niezauważone
na świecie i wpłynęło na podjęcie w wielu krajach prób na
materiałach podobnych do sukcynitu. Pojawiły się inne żywice naturalne z różnych rejonów geograficznych i z różnych
okresów geologicznych, które chciano lansować na podstawie
wielowiekowej tradycji i wyjątkowej roli na rynku bursztynu
bałtyckiego nazywając je także bursztynami. Zaniepokoiło to
rzeczoznawców bowiem powodowało zamieszanie i niepewność klientów w obrocie handlowym sukcynitem. Reakcją
na to było opracowanie przez rzeczoznawców skupionych
w Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców kolejnych unormowań. Po referacie Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz
i szerokiej dyskusji powstała Klasyfikacja żywic kopalnych oraz Klasyfikacja imitacji bursztynu bałtyckiego.
Wszystkie klasyfikacyjne opracowania powstawały w trakcie
licznych spotkań na których zażarcie toczono spory o sens jak
najbardziej precyzyjnych określeń, także tych precyzujących
jakość.
Warto zaznaczyć, że rzeczoznawcy pracując nad
Klasyfikacją, normującą zasady istotne dla bursztynu i obrotu
nim wykorzystywali niemałą wiedzę zawodową, a pracowali
całkowicie społecznie mając na względzie dobro i rangę bursztynu bałtyckiego oraz rozwój Międzynarodowego już w tym
okresie Stowarzyszenia Bursztynników. Wszystkie je: Klasyfikację surowca i półfabrykatów z bursztynu bałtyckiego
(sukcynitu), Klasyfikację żywic kopalnych, Klasyfikację
imitacji bursztynu bałtyckiego oraz dostosowane do aktualnych zmian na rynku Nazewnictwo kamieni jubilerskich
z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu). Zarząd Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników w dniu 10 maja
ed question. Through close contacts with amber researchers,
training courses, seminars, discussion meetings, the experts
permanently and comprehensively perfected their skills and
increased their know-how. I would like to mention here Dr
hab. Aniela Matuszewska, remarkably creative in her methods of testing amber. She gladly presented her in-depth
research on amber and other resins, which she carried out at
the University of Silesia, at seminars to share the latest and
most reliable methods of detecting changes taking place in
amber (Matuszewska 2010).
In 1999, while implementing the adopted work plan, in
response to the needs of the market and following amber’s
function determined at the time as a gemstone, the Qualification Committee developed the Classification of Baltic
amber (succinite) gemstones. All the experts participated
in working on it with great vigour and commitment. It was
structured in a similar way to the existing classifications of
other precious stones, based on CIBJO principles, with any
differences substantiated by the nature of Baltic amber.
Owing to the professional achievements of the experts,
their standing and knowledge of amber, the Association’s
experts have been appointed by courts of law, customs
offices, tax offices, commercial inspectorates, consumer
organizations - in disputes about the quality of crafting,
material science, evaluation of objects of art, natural
forms and inclusions.
The popularity and status of Baltic amber kept
increasing, with all of the Association’s members marking their participation in this process by creating products
sought-after in both the domestic and international markets, by streamlining amber sales - turning shops into
galleries, by popularising amber or by researching it. It
is for Baltic amber that buyers from all over the world
would come in ever greater numbers to the Amberif and
Ambermart international trade shows. So in order to have
precise communication in matters regarding amber (succinite), to have a product or a tested object described
correctly, experts working on Wiesław Gierłowski’s
draft developed the Classification of raw amber and
semi-finished products made of Baltic amber (succinite). It covered: determining the origin of raw amber,
the precise naming of the form, structure, transparency
and impurities of a piece of amber. It also included prefabricated materials and semi-finished products made of
pressed amber.
The growing significance of amber did not go unnoticed worldwide and led to tests on materials similar to
succinite in many countries. Other natural resins appeared
from various geographical areas and from various geological periods, with attempts to promote them based on the
long-standing tradition and the exceptional role played
in the market by Baltic amber, by also naming them
amber. This was a cause for concern to experts because
BURSZTYNISKO Nr 38
Zawodowe osiągnięcia rzeczoznawców, ich autorytet
i znawstwo bursztynu spowodowały, że to z kręgu rzeczoznawców Stowarzyszenia powoływani byli i są biegli, przez
sądy, urzędy celne, izby skarbowe, inspekcje handlowe, konsumenckie organizacje - w razie sporów o jakość obróbki,
materiałoznawstwo, oceny przedmiotów artystycznych, form
naturalnych, inkluzji.
23
BURSZTYNISKO Nr 38
24
2005 roku zatwierdził. Ponadto „zaproponował ich stosowanie
przez członków wszystkich polskich organizacji zrzeszających
bursztynników. Zaś członkowie obecni na kwartalnym zebraniu gdańskiego środowiska bursztynników z uznaniem przyjęli
rezultat prac Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców i postanowili wprowadzić w życie”.
Unormowania porządkujące zakup surowca, obrót
kamieniami i wyrobami z bursztynem oraz stosowanie ich
w dokumentach Stowarzyszenia, w wydawanych folderach i ulotkach, ukazywanie na edukacyjnych planszach
w prowadzonym na targach bursztynu Laboratorium Bursztynu
wywierały pozytywny wpływ na poznawanie istoty bursztynu bałtyckiego i bardziej uporządkowany nim obrót na rynku.
W 2006 roku, w którym to Międzynarodowe Stowarzysze-
Foto 2 Plansze edukacyjno-informacyjne budzą zainteresowanie
Photo 2: Educational and information boards enjoy much interest
nie Bursztynników obchodziło 10-lecie swego istnienia Piotr
Kowalczuk, obecny v-ce prezydent Gdańska, napisał - „Jednym
z filarów działań Stowarzyszenia jest Komisja Rzeczoznawców
która opracowała Klasyfikacje bursztynu bałtyckiego, obejmującą wszystkie fazy procesu produkcyjnego i obrotu handlu
bursztynem oraz prawidłowe nazewnictwo mające służyć
precyzyjnemu informowaniu klientów o rodzaju stosowanych
kamieni bursztynowych” (Kowalczuk 2006)
Mimo uznania Komisja Kwalifikacyjna Rzeczoznawców
postanowiła z dniem 27 listopada 2007 r., wobec braku nowych
wniosków od osób chcących dołączyć do grona rzeczoznawców bursztynu, zakończyć działanie Komisji i ją na jakiś
czas rozwiązać. Zgromadzeni na posiedzeniu rzeczoznawcy
zadeklarowali, dalsze, mniej sformalizowane współdziałanie
z Zarządem Stowarzyszenia, którym w tym okresie kierował
Prezes Mariusz Gliwiński. Zaproponowali także zmianę regulaminu ustanawiania nowych rzeczoznawców w ten sposób,
aby kandydaci – po odbyciu i zaliczeniu szkolenia – byli przyjmowani na ogólnym zebraniu wszystkich rzeczoznawców po
wygłoszeniu przewidzianego regulaminem referatu. Przyjęcia
zaś winny być podejmowane zwykłą większością głosów obecnych na zebraniu.
it created confusion and uncertainty in customers in the
Baltic amber trade. In response, the experts of the Expert
Qualification Committee drafted subsequent regulations.
After a paper by Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz
and a wide discussion, the Classification of fossil resins
and the Classification of Baltic amber imitations were
developed. All the classifications were produced during
many meetings after heated disputes about the meaning of
the most precise terms, including those which described
quality in a precise manner.
It is worth knowing that, while working on a Classification to regulate the principles important for amber and amber
trade, the experts used significant professional know-how
and worked completely for free having in mind the reputation and status of Baltic amber and the development of the
Amber Association, which by that time had already become
International. All these documents: the Classification of raw
amber and semi-finished products made of Baltic amber
(succinite), Classification of fossil resins, Classification
of Baltic amber imitations and the Terminology of Baltic
amber (succinite) gemstones, adapted to the current changes
in the market, were approved by the Board of the International Amber Association on 10 May 2005. Moreover, the Board
“suggested that they be used by the members of all Polish
organisations of amber professionals. And the members present at the quarterly meeting of the Gdańsk amber community
were pleased to adopt the result of the work of the Expert
Qualification Committee and decided to implement it.”
The regulations - which systematised the purchase of raw
amber, the trade in gemstones and products made of amber
and their use in IAA documents, in brochures and leaflets,
presentation on educational boards at the Amber Laboratory organised at amber trade shows - had a positive influence
on knowledge about the nature of Baltic amber and led to
a more structured market place. In 2006, when the International Amber Associated celebrated its 10th Anniversary,
Piotr Kowalczuk, today the Deputy Mayor of Gdańsk, wrote:
“One of the pillars of the Association’s work is the Expert
Committee, which developed the Classifications of Baltic
Amber covering all the stages of the production process and
amber trade and the correct terminology to provide precise
information for customers about the amber gemstones used”
(Kowalczuk 2006).
In spite of the recognition, due to the lack of applications
from people wishing to join the group of amber exerts, the
Expert Qualification Committee decided on 27 November
2007 to finish its operation and dissolve itself for a period
of time. Gathered at the meeting, the experts declared their
further and less formalised collaboration with the IAA Board,
which at that time was headed by President Mariusz Gliwiński. They also suggested changing the regulations for
appointing new experts in the following way: after completing a training course, the candidates were to be appointed at
the general meeting of all the experts after presenting a paper
Na przełomie 2012/2013 roku szeroko omawiana przez
rzeczoznawców i nie tylko, była technologia obróbki bursztynu - tak zwane „kształtowanie” bursztynu. Polegało ono
na uzyskaniu kamienia bursztynowego określonego kształtu, z jednej wcześniej przygotowanej bryłki. Następowało
to poprzez poddanie jej obróbce termicznej i ciśnieniowej
w pożądanej formie. Skutkowało to zmianą właściwości fizycznych, między innymi stopniem przezroczystości i barwy, w ten
sposób traktowanego bursztynu. Ten sposób obróbki bursztynu Zarząd zaaprobował i uznał za celowe uzupełnić o ten
rodzaj traktowania bursztynu obowiązujące w Stowarzyszeniu
Nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego
(sukcynitu).
as described in the regulations. The appointments were to be
voted on by simple majority of those present at the meeting.
At the meeting on 22 February 2010, the IAA Board
chaired by President Mariusz Drapikowski adopted the
new altered Regulations on how to award qualifications
to the International Amber Association’s amber experts
and awarded the amber expert qualifications to new
members. The new IAA experts were: Elżbieta Sontag,
Ewa Wagner-Wysiecka, Ryszard Mazurowski, Mariusz
Drapikowski, Mariusz Gliwiński, Bartłomiej Kentzer,
Ryszard Szadziewski, Ryszard Uliński, Michał Kosior.
The IAA Board also updated the Terminology of amber
gemstones to reflect the changes in amber crafting technology and changes in the market situation.
In late 2012 and early 2013, the so-called “shaping” of
amber was widely discussed by amber experts and others.
The aim of this technology was to obtain an amber stone with
a specified shape out of a pre-prepared piece. This was done
by subjecting it to temperature and pressure in a desired form,
and resulted in a change in the physical properties, including
the degree of transparency and colour of the amber treated
this way. This method of amber processing was approved
of by the Board, which decided it appropriate to update the
Association’s Terminology of Baltic amber (succinite) gemstones with this type of amber modification.
Our classification standards were then fine-tuned by the
IAA Board in August 2014 by including the situation existing
in the amber products market. The change was to include the
quality and technological properties important for customers from the Far East, for better cooperation with the huge
Chinese market. The currently binding Terminology of Baltic amber (succinite) gemstones covers: natural Baltic amber,
treated Baltic amber, reconstructed (pressed) Baltic amber
and bonded Baltic amber.
Foto 3 Wiesław Gierłowski uhonorowany Medalem Św. Wojciecha Dwór Artusa
6.06.2006)
Photo 3: Wiesław Gierłowski honoured with the St Adalbert Medal Arthur’s Court,
Gdańsk, 6 June 2006
Kolejnego uściślenia naszych norm klasyfikacyjnych
Zarząd dokonał w sierpniu 2014 roku uwzględniając aktualne uwarunkowania na rynku obrotu wyrobami z bursztynu.
Zmiana polegała na uwzględnieniu cech jakościowych i technologicznych ważnych dla odbiorców z Dalekiego Wschodu,
dla lepszego współdziałania z ogromnym rynkiem chińskim.
Aktualnie obowiązujące Nazewnictwo Kamieni jubilerskich
z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu) obejmuje: bursztyn bałtycki naturalny, modyfikowany, rekonstruowany (prasowany) oraz
łączony.
The group of outstanding amber experts, recognised not just in Poland but also worldwide, includes
Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Poland’s representative and a founding member in the former Working Group
on Organic Minerals (WGOM) at the International Mineralogical Association (IMA), who developed an atlas of IR
spectra. It is an unprecedented publication, necessary to any
contemporary amber expert (Kosmowska-Ceranowicz 2015).
Similarly, the art historian mgr Wiesław Gierłowski, who is
not only one of the people to have initiated the establishment
of the Association, but also organised and was the first chairman of the World Amber Council established in Gdańsk. He
is a distinguished Gdańsker recognised with the St Adalbert
Medal* for “animating the development of Gdańsk amber
craft and promoting Gdańsk as the World Capital of Amber.”
Both Mr Gierłowski and Prof. Kosmowska-Ceranowicz were
honoured by the IAA with the Amber Personality of the Century statuettes.
BURSZTYNISKO Nr 38
Na posiedzeniu w dniu 22 lutego 2010 roku Zarząd Stowarzyszenia pod przewodnictwem Prezesa Mariusza Drapikowskiego
przyjął nowy, zmieniony Regulamin nadawania uprawnień
rzeczoznawców bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników oraz nadał uprawnienia rzeczoznawcy
bursztynu nowym członkom. Do grona rzeczoznawców MSB
dołączyli: Elżbieta Sontag, Ewa Wagner-Wysiecka, Ryszard
Mazurowski, Mariusz Drapikowski, Mariusz Gliwiński, Bartłomiej Kentzer, Ryszard Szadziewski, Ryszard Uliński, Michał
Kosior. Zarząd dostosował także Nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu do zmian w technologii obróbki bursztynu
oraz zmian aktualnej koniunktury na rynku.
25
BURSZTYNISKO Nr 38
26
Do wybitnych rzeczoznawców – znawców bursztynu,
znanych nie tylko w kraju, ale i na świecie z całą pewnością
można zaliczyć prof. Barbarę Kosmowską-Ceranowicz przedstawiciela Polski i członka założyciela w byłej Badawczej
Grupie Minerałów Organicznych (WGOM) przy Międzynarodowej Asocjacji Mineralogicznej (IMA), która opracowała
atlas widm IR. Jest to pozycja bez precedensu, niezbędna
każdemu współczesnemu rzeczoznawcy bursztynu. (Kosmowska-Ceranowicz 2015) Podobnie historyk sztuki mgr Wiesław
Gierłowski, który nie tylko należy do grona osób które zainicjowały powstanie Stowarzyszenia, ale także zorganizował
i był pierwszym przewodniczącym Światowej Rady Bursztynu powstałej w Gdańsku. Jest zasłużonym Gdańszczaninem
odznaczonym medalem Świętego Wojciecha* za „animację
rozwoju gdańskiego bursztynnictwa i promocję Gdańska jako
światowej stolicy bursztynu”. Oboje uhonorowani zostali przez
MSB statuetkami Bursztynnik Stulecia.
Some experts become Amber Personalities of the Year
- this title is awarded by the Award Committee for outstanding achievements in: artistic output, scientific research and
popularising knowledge about amber, technological progress,
economic efficiency, volunteer work in the amber community, collecting natural specimens and amber artefacts. The title
has been awarded to: Mariusz Drapikowski (1999), Elżbieta
Sontag (2007), Mariusz Gliwiński (2012), Gabriela Gierłowska (2013), Ryszard Uliński (2014), Ewa Wagner-Wysiecka
(2015).
It is worth mentioning such experts as: Anna Klucznik,
an art historian and experienced dealer of contemporary art
including amber artefacts; Jacek Serafin, an inclusions collector known not only in Poland but also worldwide; Ewa
Wagner-Wysiecka, a practical researcher of amber and other
natural resins based on the mid-IR spectra.
Niektórzy z rzeczoznawców to Bursztynnicy Roku - tytuł
ten przyznawany jest przez Kapitułę za wybitne osiągnięcia w dziedzinach: wytwórczości artystycznej, badaniach
naukowych i popularyzacji wiedzy o bursztynie, postępu
technicznego, efektywności ekonomicznej, pracy społecznej w środowisku bursztynników, kolekcjonerstwa okazów
przyrodniczych i zabytków bursztynowych. Tytuł ten otrzymali: Mariusz Drapikowski (1999), Elżbieta Sontag (2007),
Mariusz Gliwiński (2012), Gabriela Gierłowska (2013),
Ryszard Uliński (2014), Ewa Wagner-Wysiecka (2015).
Warto wspomnieć takich rzeczoznawców jak: historyka sztuki i doświadczonego marszanda sztuki współczesnej
w tym artystycznej wytwórczości w bursztynie Annę Klucznik, kolekcjonera inkluzji znanego nie tylko w kraju ale
i na świecie Jacka Serafina, praktycznego badacza bursztynu
i innych naturalnych żywic, na podstawie widma w zakresie
średniej podczerwieni Ewę Wagner-Wysiecką.
Aktualnie istotnych dla bursztynu i rzeczoznawców zagadnień nie ubywa. Omawiane i dyskutowane są w miarę potrzeby,
także w Laboratorium Bursztynu przy okazji targów Amberif
i Ambermart. W gronie rzeczoznawców MSB, ale i specjalistów - znawców bursztynu ze świata, dyskutowane
i konfrontowane są spostrzeżenia i obserwacje związane
z bursztynem, jego identyfikacją i imitacjami. Bardzo istotne są coroczne seminaria Amberifu, spotkania badaczy
bursztynu w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, seminaria
w Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie. To na tych spotkaniach krystalizują i kształtują się poglądy na zmieniające się
potrzeby bursztynu, bursztynników, rzeczoznawstwa bursztynu.
W minionym dwudziestoleciu rzeczoznawcy bursztynu
wspomagali swą wiedzą i doświadczeniem statutowe władze
Stowarzyszenia, wspierali system rekomendacji firm. Zabierali publicznie głos we wszystkich ważnych dla bursztynu
i branży sprawach.
Foto 4 – Na stoisku Laboratorium Bursztynu na targach
Photo 4: The Amber Laboratory trade show stand)
Currently there is no shortage of matters important for
amber and amber experts. They are discussed and considered
as the need arises, including at the Amber Laboratory during
the Amberif and Ambermart International Fairs. Among the
IAA experts, but also specialists - amber buffs from all over
the world - insights and observations on amber, its identification and fakes are discussed and confronted. Key events
include the annual seminars at Amberif, the meetings of
amber researchers at the PAS Museum of the Earth in Warsaw and the seminars at the Amber Museum in Kaliningrad.
It is at these meetings that views on the changing needs of
amber, the amber community and amber experts crystallise
and take shape.
Over the past 20 years, the amber experts have supported the statutory authorities of the Association with their
knowledge and experience and supported the company recommendation system. They spoke publicly on all the matters
important for both amber and the amber industry.
Aktualnie w MSB funkcjonuje 29 rzeczoznawców bursztynu: Marcin Buzalski, Olena Bieliczenko, Jonas Damzen,
Mariusz Drapikowski, John Fudala, Gabriela Gierłowska, Wiesław Gierłowski, Mariusz Gliwiński, Christel
Hoffeins, Stanisław Jacobson, Michał Kazubski, Bartłomiej
Kentzer, Agnieszka Klikowicz, Anna Klucznik, Michał
Kosior, Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Leszek Krause,
Małgorzata Kucharska, Jacek Leśniak, Doug Lundberg,
Jacek Ożdżeński, Vanessa Paterson, Jacek Serafin, Anna
Sobecka, Elżbieta Sontag, Ryszard Szadziewski, Jacek
Szwedo, Ryszard Uliński, Ewa Wagner-Wysiecka, http://
www.amber.org.pl/index.php?cID=180 Kierują się oni maksymą, która widnieje na dyplomie rzeczoznawcy, otrzymuje
i posługuje się nim każdy rzeczoznawca Międzynarodowego
Stowarzyszenia Bursztynników, THEORIAM AC PRACTICAM (uświadamia, że istotna dla rzeczoznawcy jest zarówno
teoria jak i praktyka), oraz INDOCTI DISCANT ET AMENT
MEMINISSE PERITI – Nieuczeni niechaj się uczą,
a wiedzący niechaj chętnie sobie przypominają.
Warto odnotować fakt, że w naszym Stowarzyszeniu,
w możliwościach identyfikacji bursztynu dokonał się ogromny
postęp. Dysponuje ono siedzibą, a w niej zapleczem laboratoryjnym z nowoczesnym sprzętem, który daje nowe możliwości
diagnostyczne. Istniejący zespół urządzeń pozwala na wydawanie orzeczeń precyzyjnie identyfikujących bałtycki bursztyn
w stosunku do innych żywic. Pozwala na określenie cech jakościowych różnych odmian bursztynu, a opracowane normy
klasyfikacyjne na prawidłowy ich opis. Stwarza to rzeczoznawcom możliwość precyzyjnego orzecznictwa, a Stowarzyszenie
korzystnie wyróżnia z grona innych organizacji branżowych.
Today, when the Association is already “coming of age,”
celebrating the 20 years since its establishment in 1996, it
is worth emphasising and appreciating the dedicated volunteer work of the amber experts and how unquestionably
important the regulations and classifications which they
have developed are for the amber product market. These
regulations and classifications were influenced by not only
the consecutive IAA Boards but also by the meetings of
IAA members who annually tabled their motions. For the
purpose of this article, I mention the activities and research
by the experts but it is also the activities and volunteer
work of all the IAA members that have brought about the
increasingly more widespread perception of amber as a
remarkable Polish commodity. And the way the experts
worked gave structure to the most important elementary knowledge about amber. Today, the media distinguish
between natural amber and treated amber in some way.
Previously, no one talked about it, there was no awareness
of it. And amber, from an underappreciated coarse stone
connected to folk beliefs, a talisman, a magic amulet,
became a stone that is sought after and treasured, jewellery in which the artistic endeavours of the makers and
contemporary design connect with the best traditions of
the jewellery craft - art for people, everyday and festive
jewellery is created (Antecka 2009).
Currently, there are 29 IAA amber experts: Marcin
Buzalski, Olena Belichenko, Jonas Damzen, Mariusz
Drapikowski, John Fudala, Gabriela Gierłowska, Wiesław
Gierłowski, Mariusz Gliwiński, Christel Hoffeins,
Stanisław Jacobson, Michał Kazubski, Bartłomiej Kentzer,
Agnieszka Klikowicz, Anna Klucznik, Michał Kosior, Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Leszek Krause,
Małgorzata Kucharska, Jacek Leśniak, Doug Lundberg,
Jacek Ożdżeński, Vanessa Paterson, Jacek Serafin, Anna
Sobecka, Elżbieta Sontag, Ryszard Szadziewski, Jacek
Szwedo, Ryszard Uliński, Ewa Wagner-Wysiecka. http://
www.amber.org.pl/index.php?cID=180 They follow the
adage which is printed on an expert’s diploma, received
and used by every IAA expert, THEORIAM AC PRACTICAM (making it known that both theory and practice
are important for an expert) and INDOCTI DISCANT ET
AMENT MEMINISSE PERITI - Let the unlearned learn,
and the learned take pleasure in refreshing their memories.
It is worth noting that huge progress has been made at the
IAA in terms of amber identification. The IAA’s office includes
a laboratory and state-of-the-art equipment which provides
new diagnostic capabilities. The existing set of devices allows
us to issue appraisals which precisely identify Baltic amber in
relation to other resins. It allows us to determine the qualitative
features of different varieties of amber, while the classification standards allow us to describe them correctly. This gives
the experts the means to issue precise appraisals, while the
Association stands out favourably from among other trade
organisations.
BURSZTYNISKO Nr 38
Dzisiaj, kiedy Stowarzyszenie jest już „pełnoletnie”, świętuje XX-lecie powstania w 1996 roku, warto zaakcentować
i docenić ofiarną, społeczną pracę rzeczoznawców bursztynu
i niepodważalne znaczenie dla rynku wyrobów bursztynowych
opracowanych przez nich unormowań i klasyfikacji. Na które to wpływ wywierały nie tylko kolejne Zarządy MSB, ale
i Zgromadzenia Członków formułujące na corocznych swoich
posiedzeniach swoje postulaty. Na potrzeby tego tekstu wspominam o działaniach i opracowaniach rzeczoznawców, ale to także
działalność, społeczna praca wszystkich członków MSB odcisnęła
swoje piętno na coraz powszechniejszym postrzeganiu bursztynu,
jako wyjątkowego rodzimego dobra. Zaś sposób postępowania
rzeczoznawców porządkował najbardziej istotną, elementarną
wiedzę o nim. Obecnie media rozróżniają bursztyn naturalny
od modyfikowanego w jakikolwiek sposób. Kiedyś nikt
o tym nie mówił, nie istniała tego świadomość.
A bursztyn z kamienia niedocenianego, przaśnego związanego z ludowymi wierzeniami, talizmanu, magicznego
amuletu stał się kamieniem poszukiwanym i cenionym, biżuterią gdzie poszukiwania artystyczne twórców, nowoczesne
wzornictwo łączy się z najlepszymi tradycjami rzemiosła złotniczego – powstaje sztuka dla ludzi, ozdoby dnia powszedniego
i odświętności. (Antecka 2009)
27
BURSZTYNISKO Nr 38
28
Z folderu MSB – 2015 - W istniejącym w MSB – Gdańsk,
Warzywnicza 1, Laboratorium Bursztynu […] bada się
i analizuje nieinwazyjną metodą dostarczane próbki, wykorzystując Spektrometr FT-IR Nicolet iS10 z przystawką ATR,
który pozwala na rozróżnienie różnych rodzajów bursztynu,
żywic kopalnych oraz żywic syntetycznych.
From a 2015 IAA brochure: At the IAA Amber Laboratory in Gdańsk, Warzywnicza 1, . . . the submitted samples are
non-invasively tested and analysed using an FT-IR Nicolet
iS10 spectrometer with an ATR accessory, which allows us
to differentiate between different kinds of amber, fossil resins
and synthetic resins.
Chciałabym, abyśmy mogli osiągać zadowolenie z członkowstwa w naszym Międzynarodowym Stowarzyszeniu
Bursztynników, dlatego warto, aby każdy z członków, działając
w zakresie swoich zainteresowań, wzmacniał Jego znaczenie
i autorytet, twórczą, sumienną i rzetelną pracą na rzecz bałtyckiego bursztynu.
I would like us to be satisfied with our
membership
in
the
International
Amber
Association, which is why it is worthwhile for all the members, working within the scope of their interest, to increase the
Association’s significance and recognition through creative,
conscientious and reliable work to the benefit of Baltic amber.
1 Gabriela Gierłowska - sekretarz Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców od 25.08.2001 do samorozwiązania się
Komisji 27.11.2007
* Medal Św. Wojciecha to honorowe odznaczenie Rady
Miasta Gdańska, nadawane za wybitne osiągnięcia i zasługi
przekraczające granice regionu. Po honorowym obywatelstwie
miasta jest najwyższym wyróżnieniem w Gdańsku. Ustanowiony został w 1996 , a po raz pierwszy nadano go w 1997.
Jest przyznawany przez dziesięcioosobową kapitułę powoływaną przez Radę na 4-letnią kadencję. https://pl.wikipedia.
org/wiki/Medal_%C5%9Bw._Wojciecha
1 Gabriela Gierłowska - secretary of the Expert Qualification Committee from 25 August 2001 until the
self-dissolution of the Committee on 27 November 2007.
* The St Adalbert Medal is an honorary distinction awarded
by the Gdańsk City Council for outstanding achievements
and services extending beyond regional boundaries. After
the Honorary Citizenship of Gdańsk, it is the highest Gdańsk
accolade. Established in 1996, awarded for the first time in
1997, it is awarded by a 10-person committee appointed by the
Council for a 4-year term. https://pl.wikipedia.org/wiki/Medal_%C5%9Bw._Wojciecha
Bibliografia / Major bibliographical items:
Bibliografia cytowana / Literature quoted:
Antecka J. 2009: Czytanie z pierścionków [w:] Złotnicze opowieści
- Kosmowska-Ceranowicz Barbara, Gontarska Wanda, 2009: Międzynarodowe Centrum Targowe – Pracownia Sztuk Plastycznych
– Warszawa.
Chodyński A.R., Spis bursztynników gdańskich od XV – XX wieku,
„Rocznik Gdański”, t. XLI 1981, s.193-214.
Gierłowski W. Kosmowska-Ceranowicz B. Jabłoński G. (Zespół
programowy) 1996: Od Redakcji „Bursztynisko” wspólne dzieło
członków naszego stowarzyszenia. Bursztynisko nr 1. Grudzień 1996
Gdańsk.
Jacobson S.K., Kosmowska-Ceranowicz B. Gierłowski W. (Komisja
Kwalifikacyjna Rzeczoznawców) 1999: Rzeczoznawcy Stowarzyszenia. Bursztynisko nr 6. Maj 1999 Gdańsk.
Kosmowska-Ceranowicz B., 2015: Infrared spectra atlas of fossil
resins, subfossil resins, and selected imitations of amber / Atlas widm
w podczerwieni żywic kopalnych, subfosylnych i niektórych imitacji bursztynu. S.5-210. W: ATLAS Infrared Spectra of the World’s
Resins / Holotype Characteristics. Widma IR żywic świata / Charakterystyka ich holotypów S. 1-280. Wyd. PAN Muzeum Ziemi w
Warszawie
Kowalczuk P. 2006: 10 bursztynowych lat. [w:] Bursztynisko nr
25/2006.
Matuszewska A. 2010: Bursztyn (sukcynit) i inne żywice kopalne,
subfosylne i współczesne. Uniwersytet Śląski - Oficyna wydawnicza
Wacław Walasek.
Bibliografia wykorzystana / Literature used:
Gierłowski W. 1999: Kursy dla rzeczoznawców – Tematy. Bursztynisko nr 7. Październik 1999 Gdańsk.
Gierłowska G. 2001: Kamienie jubilerskie z bursztynu – Klasyfikacja
[w:] Zegarki&Biżuteria – miesięcznik branży zegarmistrzowsko-jubilerskiej, marzec 3/2001 (49), s. 12-13.
Gierłowska G. 2002: Ład w nazewnictwie kamieni jubilerskich z
bursztynu [w:] Polski Jubiler Nr 1(15) 2002, s. 32-35. Warszawa.
Gierłowski W. i G. 2004: Klasyfikacja Kamieni Jubilerskich z bursztynu [w:] Bursztynisko nr 21/2004 August, s.11-13. Gdańsk.
Gierłowska G. 2005: Klasyfikacja sukcynitu. Klasyfikacja bursztynu
bałtyckiego, jego imitacji i innych żywic kopalnych. [w:] zegarki &
biżuteria, lipiec/sierpień 7-8/2005(96) s. 14-19. Warszawa.
Zarząd MSB (Prezes –Mariusz Drapikowski, V-ce prezesi Ewa Rachoń, Mariusz Gliwiński, 2010: Regulamin nadawania uprawnień
rzeczoznawcy MSB, Zmiany w nazewnictwie kamieni jubilerskich z
bursztynu, Aktualna lista rzeczoznawców bursztynu MSB. [w:] Bursztynisko nr 32/2010 Marzec, s. 5-7. Gdańsk.
Gierłowska G. 2010: Uwagi o normowaniu bursztynu. Lapidarnie o
bałtyckim bursztynie [w:] Rynek Jubilerski.pl Nr 1(11) wiosna 2010.
s. 12 – 20. ISSN 1897-6433.
Kosmowska-Ceranowicz Barbara, Gontarska Wanda. 2012: Bursztyn nie tylko nad Bałtykiem. Międzynarodowe Centrum Targowe
– organizator targów biżuterii i zegarków Złoto Srebro Czas. Warszawa.
Klikowicz A. 2014: Podsumowanie spotkania rzeczoznawców MSB,
Odbyło się ono w dniach 21-22.11.2014 r. w JANTARZE w Domu
Bursztynowym (email correspondence of 25.11.2014).
Michał F. Woźniak1
Rozkwit bursztynnictwa gdańskiego przypada na wczesną
nowożytność, na stulecia od XVI do XVIII, na czasy renesansu, manieryzmu i zwłaszcza baroku. Można się spierać
o zakres wytwórczości wcześniejszej, średniowiecznej, niewiele jednak można o niej powiedzieć w świetle zachowanych
źródeł, zwłaszcza tych materialnych, tj. samych wyrobów
z bursztynu. Ten świetny okres nowożytny można jeszcze
zawęzić do wieku XVII i pierwszej połowy XVIII. Gdybyśmy
chcieli wyznaczyć kulminację, to przypadałaby ona na drugą
połowę XVII i początek XVIII stulecia. Być może zaczęła się
wcześniej, przed wojnami szwedzkimi, o czym przekonują
pisemne relacje, jednak zniszczenie wielu dzieł z tego wcześniejszego okresu pochodzących nakazuje powściągliwość
w ferowaniu sądów.
The heyday of Gdańsk-based amber craft fell on the Early
Modern Era, 16th to 18th century, the time of the Renaissance,
Mannerism and especially Baroque. The range of earlier, Mediaeval manufacture, can be subject to debate but not
much can be said about it in the light of the extant sources,
especially the material ones, i.e. amber products themselves.
This remarkable Early Modern Era can be further narrowed
down to the 17th and the first half of the 18th century. If we
were to designate its peak, it would fall on the second half of
the 17th and the early 18th century. Perhaps it began earlier,
before Poland’s wars with Sweden, as convincingly presented in written accounts, but the destruction of many artefacts
from that earlier period compels one to be cautious in passing
judgements.
Nie ma potrzeby dowodzenia, że ten okres rozkwitu sztuki bursztynniczej w Gdańsku przypada
na okres jego gospodarczej i kulturalnej prosperity,
przerwanej wojnami szwedzkimi, zakończonej wraz z pogrążaniem się I Rzeczypospolitej w rozkładzie i wreszcie
niebycie. Krzyżowanie dróg handlowych, szeroki rynek zbytu, wyrafinowani i zamożni odbiorcy, przepływ idei, ożywiona
wymiana towarowa, dostęp do surowca, mobilność fachowców, wysoko kwalifikowane kadry rzemieślnicze, dbałość
o materialne podstawy uprawiania sztuk wszelakich – wszystkie te czynniki stanowiły wystarczająco solidną podstawę dla
wysublimowanej wytwórczości.
There is no need to prove that the heyday of amber art and
craft in Gdańsk happened in the period of the city’s economic
and cultural prosperity, interrupted by the Swedish-Polish Wars
and concluded with the Polish-Lithuanian Commonwealth’s
decline and fall into oblivion. The commercial crossroads, an
extensive marketplace, sophisticated and wealthy customers,
the flow of ideas, lively commercial exchange, raw amber
availability, professional mobility, highly skilled craftspeople
and a financial basis for various arts - all these factors created a
sufficiently robust foundation for refined manufacture.
Lavabo, ob. Olsztyn, kuria metropolitalna, fot. Wacław Górski
Lavabo, currently Olsztyn, Metropolitan Curia, photo: Wacław Górski
Ten sama epoka wczesnej nowożytności jest też kojarzona
z niebywałym rozwojem złotnictwa w naszym bałtyckim
emporium handlowo-rzemieślniczym. Gdańsk był jednym
z najważniejszych ośrodków tej sztuki w basenie Morza Bałtyckiego, oraz w samej Rzeczypospolitej. W ciągu pierwszej
połowy XVII wieku, już za Zygmunta III, względnie jego syna
The same Early Modern Era is also associated with an
unheard-of development of the gold- and silversmith craft
in our Baltic Sea-based commercial and artisan emporium.
Gdańsk was one of the key centres of this art in the Baltic Sea
Region and in Poland itself. In the first half of the 17th century, already during the reign of Sigismund III, perhaps his son
Władysław IV, Gdańsk outstripped Kraków, which was still
dominant but already relinquishing the attributes of its political standing; Gdańsk maintained this leading position for more
than a century, to be outdistanced by Warsaw only in the last
third of the 18th century, during the reign of Stanisław August
Poniatowski. These three metropolitan areas situated along
the Vistula consecutively took over precedence in making all
kinds of luxury items, although only Prussia’s Königsberg was
able compete with Gdańsk in any way in terms of the amber
craft. Neither can one fail to notice that the Vistula was the
main thoroughfare for commercial connections and for a number of centuries contributed to the affluence of the port city of
Gdańsk, while the river’s catchment area created a huge economic hinterland, marketplace and a sphere of influence.
There is not much incontrovertible evidence of any collaboration between the Gdańsk amber artists and gold-silversmiths.
The situation was different in the nearby Königsberg, which
produced a whole range of receptacles with amber bodies set in
silver, usually gilded goblets, tankards, cups and cake stands.
Receptacles made of the brittle translucent material set in a
BURSZTYNISKO Nr 38
O bursztynnictwie i złotnictwie gdańskim słów kilka
A brief study on Gdańsk-based amber and goldsmith craft
29
BURSZTYNISKO Nr 38
30
Władysława IV, wyprzedził Kraków, jeszcze dominujący, ale już
oddający atrybuty swego znaczenia politycznego, i tę przodującą
pozycję Gdańsk utrzymał przez ponad stulecie, zdystansowany przez Warszawę dopiero w ostatniej tercji XVIII wieku, za
rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Te trzy metropolie położone na osi Wisły, kolejno przejmowały pierwszeństwo
w wytwarzaniu różnorakich artykułów luksusowych, choć
w zakresie bursztynnictwa jedyną w regionie konkurencję dla
Gdańska stanowił pruski Królewiec. Nie sposób też nie zauważyć, że Wisła stanowiła dla powiązań handlowych główną
arterię komunikacyjną i przyczyniała się przez szereg stuleci
do dobrobytu miasta portowego nad Motławą, a jej dorzecze
tworzyło ogromne zaplecze gospodarcze, rynek zbytu i obszar
oddziaływania.
Nie mamy zbyt wielu, a przy tym jednoznacznych dowodów współpracy gdańskich bursztynników i złotników.
Odmiennie rysuje się sytuacja w pobliskim Królewcu, skąd
pochodzi szereg naczyń o bursztynowych korpusach oprawnych
w srebro, z reguły złocone puchary, kufle, czary, patery. Naczynia wykonane z kruchego, przeświecającego materiału ujęte
w twarde metalowe ramy z dekoracją grawerowaną
i
cyzelowaną,
korespondującą
z
wyrzeźbioną i szlifowaną w bursztynie. Odpowiadało to
ówczesnej modzie łączenia elementów naturalnych, jedynie
poddanych obróbce rzeźbiarskiej z częściami metalowymi,
z surowca całkowicie przetworzonego; połączenie natury
i sztuki. Można snuć frapujące analogie pomiędzy dziełami gdańskich bursztynników i rzeźbiarzy, widoczne
w pokrewieństwie kształtu lichtarzyków, stylistycznej zgodności dekoracji rzeźbiarskiej – figuralnej
i ornamentalnej, w używaniu podobnych wzorów. Ci
sami byli wymagający odbiorcy owych dzieł, taka
sama była kultura czasu i miejsca w której wyrośli,
i którą współtworzyli.
Długo można wyliczać nazwiska i dokonania wybitnych gdańskich złotników, których dzieła rozsiane są po
wielu skarbcach kościelnych, kolekcjach prywatnych
i muzeach publicznych świata. Na zakończenie tego krótkiego szkicu wskażę jedynie na dwie mistrzowskie kreacje,
ilustrujące kilka poruszonych przeze mnie zagadnień. Są to
wytwory jednego złotnika, Jana Godfryda (Johanna Gottfrieda) Schlaubitza (syna Natana, też mistrza tego kunsztu),
którego aktywność zamyka się w latach 1733 – 1771. Początkowe dzieła utrzymane są jeszcze w stylistyce regencyjnej,
jednak wcześnie już złotnik ten mistrzowsko opanował tajniki rokokowego kształtowania formy i stanowiącej z nią
jedność dekoracji o niezwykle wyrafinowanym charakterze;
zdominował też swą osobowością gdańską wytwórczość złotniczą drugiej tercji XVIII wieku, stanowiąc ostatni mocny
akord tej sztuki w mieście. Te dwa dzieła to kielich mszalny
i lavabo, czyli dzban z misą do liturgicznej ablucji. Lavabo –
a, dodajmy, wcześniej były w użyciu także podobne komplety do
ceremonialnej ablucji podczas uczt – jest dziełem typologicznie
biorąc z pogranicza utensyliów sakralnych i świeckich. Wykonane zostało ze srebra częściowo złoconego w 1752 roku na
hard metal frame, with engraved and chased ornaments corresponding to those sculpted and cut in amber. This reflected
the-then fashion for combining natural elements which had
only been sculpted with metal parts made of a material that was
completely processed; a combination of nature and art.
One can draw intriguing analogies between the works by
the Gdańsk amber craftsmen and sculptors, visible in the similar shapes of candle holders, in the stylistic similarity of the
sculpted decoration - figural and ornamental, in using similar
designs. The demanding customers for these pieces were the
same, the culture of the time and place in which they grew up
and which they co-created was the same.
Kielich, ob. Ottobeuren, zb. Prywatne, fot. Eva Töpfer
Chalice, currently Ottobeuren, private collection, photo: Eva Töpfer
One could give a long list of the names and achievements
of outstanding Gdańsk gold- and silversmiths whose works are
scattered across many church treasuries, private collections
and public museums worldwide. To conclude this brief study,
let me indicate only two masterful creations which illustrate
several of the issues that I have raised. These are items by one
gold- and silversmith, Johann Gottfried Schlaubitz (son of
Natan, also a master of this craft), who was active from 1733
to 1771. Originally, his work still followed the Regency style
but early on he mastered the secrets of the Rococo-style form
and the highly-refined ornamentation that was at one with it;
with his personality, he also dominated Gdańsk-based silversmith production of the 2nd third of the 18th century, as this
art’s last strong note in this city. These two pieces are a chalice and a lavabo, or a jug and bowl used in liturgical ablution.
The lavabo - and let us add that similar sets had previously
been used in ceremonial ablutions during feasts - typologically
rests on the borderline between the sacred and lay utensils. It
was made in 1752 of partially gilded silver, commissioned by
the Prince-Bishop of Warmia Adam Grabowski, an outstanding
patron of the arts who extended particular care over Schlaubitz.
Here Schlaubitz displayed his virtuoso command of the rocaille
ornament by including commemorative medals minted by the
bishop to celebrate an anniversary of his ingress to the Frombork Cathedral. The chalice, unfortunately, does not have any
markings to determine its attribution and original use, so it is
only attributed, although convincingly, to our master, because
analysis shows it to have been produced mid-century. It is
made of gold, which is quite rare and proves the high standing of its donor; however - and this places the artefact among
the foremost examples of Gdańsk art - plates of dark-cherry
amber have been set in its metal structure. The piece is elegant
in its form and sublime in its colours. We can only hope that the
recently discovered chalice is not the last such remarkable find
in Gdańsk-based goldsmith and amber craft.
Dr hab. Michał F. Woźniak, Muzeum Okręgowe im Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Instytut Zabytkoznawstwa
i Konserwatorstwa Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu
e-mail: [email protected]
1
Konferencja w Pekinie / Conference in Beijing
2015 China Gems & Jewelery Academic Conference
Ewa Wagner-Wysiecka1,2
30 listopada 2015 odbyła się w Pekinie (ChRL) konferencja „2015 China Gems&Jewelery Academic Conference”.
Organizatorami seminarium były: National Gems&Jewelry
Technology Administrative Centre (NGTC), Gems&Jewelry
Trade Association of China, National Gems&Jewelry Management Center Beijing Institute. W organizację spotkania
zaangażowane były także ośrodki naukowe: Chiński Uniwersytet Nauk o Ziemi, Uniwersytet Pekiński - Akademia Nauk
o Ziemi i Kosmosie, Uniwersytet Sun Yat-sen - Instytut Nauk
o Ziemi i Inżynierii Geologicznej, Uniwersytet Tongji - Akademia Oceanu i Nauk o Ziemi.
On 30 November 30 2015, the 2015 China Gems &
Jewelry Academic Conference was held in Beijing, China.
The seminar was organized by the National Gems & Jewelry Technology Administrative Centre (NGTC), the Gems
& Jewelry Trade Association of China and the National
Gems & Jewelry Management Center Beijing Institute. The
research centers involved in organizing the conference also
included: the China University of Geosciences (Beijing and
Wuhan), the Sun Yat-sen Institute of Earth Sciences and
Geological Engineering, and the Tongji University School
of Ocean and Earth Science.
W spotkaniu uczestniczyło ponad 500 osób, gromadząc
w jednym miejscu zarówno naukowców i praktyków m.in.
z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Chin,
Tajlandii, Tajwanu, ale także z Polski.
The meeting gathered over 500 attendees, both scientists
and practitioners, including from the UK, the US, Switzerland, China, Thailand, Taiwan, and also from Poland.
W ciągu całego dnia obrad (prowadzonego równolegle
w dwóch blokach) przedstawione zostały najbardziej aktualne
aspekty branży jubilerskiej dotyczące występowania, badania
i obróbki kamieni oraz metali szlachetnych. Poruszono również
tematykę związaną z projektowaniem biżuterii oraz bieżące
problemy związane z rynkiem kamieni jubilerskich. Między
innymi dr David Fisher z Wielkiej Brytanii mówił o ostatnich
osiągnięciach w wykrywaniu syntetycznych diamentów HPHT
oraz CVD. Dr Daniel Nyfeler (The Gübelin Gem Lab, Szwajacaria) poruszył bardzo ciekawy temat spektrometrii mas
z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej z mikropróbkowaniem laserowym (LA ICP-MS) do badania pochodzenia oraz
Throughout the whole day of the lectures (conducted
simultaneously in two blocks), the most topical aspects of
the jewelry industry concerning the occurrence, research
and processing of gemstones and precious metals were
presented. Themes related to the design of jewelry and
the current issues connected with the gemstone market
were also raised. Among the many subjects, Dr David
Fisher (UK) presented the recent developments in detecting HPHT and CVD synthetics. Dr Daniel Nyfeler (The
Gübelin Gem Lab, Switzerland) presented a very interesting lecture demonstrating the use of the laser ablation
technique combined with mass spectrometry with inductively coupled plasma (LA ICP-MS) in the studies on the
BURSZTYNISKO Nr 38
zlecenie księcia biskupa warmińskiego Adama Grabowskiego, wybitnego mecenasa, szczególną opieką otaczającego
właśnie Schlaubitza, który popisał się tutaj wirtuozerskim
opanowaniem ornamentu rokajowego, włączając w dekorację
medale okolicznościowe wybite przez hierarchę na rocznicę
jego ingresu do katedry we Fromborku. Kielich pozbawiony jest, niestety, oznaczeń pozwalających na atrybucję i na
pierwotne przeznaczenie, a więc dzieło tylko przypisywane,
aczkolwiek przekonująco naszemu mistrzowi, wykonane
z uwagi na analizę formy w połowie stulecia. Wykonane zostało
ze złota, co jest raczej rzadkością i świadczy o wysokiej randze fundatora, natomiast – i to rozwiązanie stawia ten zabytek
w rzędzie najpierwszych dzieł sztuki gdańskiej – wmontowane zostały w jego metalową strukturę płytki
z ciemnowiśniowego bursztynu. Całość o eleganckiej formie
i wysmakowanej kolorystyce. Pozwala mieć tylko nadzieję,
że ujawniony niedawno kielich nie jest ostatnim tak wyjątkowym znaleziskiem z zakresu złotnictwa i bursztynnictwa
gdańskiego.
31
BURSZTYNISKO Nr 38
32
wieku kamieni szlachetnych. Dr Pornsawat Wathanaku z Tajlandii mówiła o modyfikacji termicznej rubinów, a Christopher
Smith (USA) o metodach modyfikacji przezroczystości szmaragdów. Na zakończenie obrad wykład wygłosił dr Taijin Lu
(NGTC, Chiny) mówiąc o nowych technikach badania kamieni
szlachetnych. To tylko niektóre przykłady - wybrane subiektywnie - bardzo ciekawych prezentacji, a ostatecznie efektem
konferencji jest opublikowanie 102 streszczeń (rozszerzone abstrakty) w dodatku konferencyjnym „Gemology&Technology”
do czasopisma „China Gems” (ISSN 1004-3721). Niestety tylko
niewielka część artykułów dostępna jest w języku angielskim.
W trakcie sympozjum nie zabrakło miejsca na bursztyn,
chociaż relatywnie niewiele miejsca zostało poświecone tej
tematyce: w sumie trzy doniesienia. W tym dwa artykuły zespołów NGTC: Li Haibo, Gong Hui, Lu Taijin i in.: „Identyfikacja
wypełnień wyrobów bursztynowych” oraz Gong Hui, Guo
Xing, Li Haibo i in. „Identyfikacja nowego typu imitacji inkluzji w bursztynie”.
origin and age of precious stones. Dr Pornsawat Wathanaku
(Thailand) gave a lecture on the thermal treatment of rubies
of different origin, and Christopher Smith (USA) discussed
the methods to enhance the clarity of emeralds. The closing lecture, on a new gemstone investigation method, was
delivered by Dr Taijin Lu (NGTC, China). These are just
some examples - chosen by me subjectively - of very interesting presentations; the final effect of the conference is
a publication of conference proceedings with 102 extended
abstracts, titled “Gemology&Technology,” a supplement to
the China Gems journal (ISSN 1004-3721). Unfortunately,
few of the articles are in English.
Jedyny wykład w trakcie konferencji traktujący o bursztynie, ale również jedyny polski akcent to: „Identyfikacja
naturalnego i modyfikowanego bursztynu z zastosowaniem
metod spektroskopowych”, który wygłosiłam na zaproszenie
NGTC. Przedstawiłam ostatnie wyniki badań związane z badaniem naturalnego i modyfikowanego bursztynu bałtyckiego oraz
oceną możliwości zastosowania innych niż szeroko obecnie stosowana spektroskopia w zakresie średniej podczerwieni, technik
spektroskopowych: spektroskopii w dalekiej podczerwieni oraz
spektroskopii Ramana. Prace, zainicjowane przez mnie, prowadzone były w zespole: dr inż. Leszek Wicikowski (Wydział
Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki
Gdańskiej), mgr inż. Natalia Łukasik (Wydział Chemiczny
Politechniki Gdańskiej), Michał Kosior (Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników). Mamy nadzieję, że wyniki tych
prac wkrótce opublikujemy i będą one dzięki temu dostępne dla
szerszego grona odbiorców.
The symposium did not lack amber-related topics,
although relatively little room was dedicated to this subject: a total of three reports. These include two reports
from NGTC scientific teams: Li Haibo, Gong Hui, Lu
Taijin and co-workers: “Identification Characteristics of
Filled Ambers” and Gong Hui, Guo Xing, Li Haibo and
co-workers: “Identification of a New Type of Imitation
Insect Amber.” The only lecture to address the subject of
amber, and also the only Polish feature during the conference, was: “Identification of natural and modified ambers
using spectroscopic methods,” which I delivered at the
NGTC’s invitation. During the conference, I presented
the latest results connected with the studies on natural
and modified Baltic amber and the possibility of using
other spectroscopic techniques than the currently widely
used mid-infrared spectroscopy: far-infrared and Raman
spectroscopy. Initiated by me, the research was conducted by a team including Dr Leszek Wicikowski (Gdańsk
University of Technology, Faculty of Applied Physics and
Mathematics), mgr Natalia Łukasik (Gdańsk University of
Technology, Faculty of Chemistry), Michał Kosior (International Amber Association). We hope that the results of
this work will be published soon and thus be available to
a wider group of readers.
Zagadnienia poruszane podczas konferencji i sposób ich
przedstawienia, stanowią kolejny dowód na to, że w obecnym
świecie żadna z branż nie może istnieć całkowicie samodzielnie. Tylko szerokie i interdyscyplinarne spojrzenie, wymagające
zaangażowania społeczności o różnych specjalnościach, na
dane zagadnienie może gwarantować racjonalność i wiarygodność stawianych tez i hipotez. Dotyczy to również bursztynu,
materiału o niezwykłej urodzie i unikalnych właściwościach,
ale też szczególnie niepokornego i trudnego, dla którego pomimo wielu lat (setek! biorąc pod uwagę prace prowadzone od
Starożytności) prowadzonych badań wiele zagadnień wciąż
czeka na jednoznaczne rozwiązanie. Ale czy właśnie to nie stanowi, dla nas wszystkich związanych z bursztynem, motywacji
do podejmowania nowych wyzwań?
The problems discussed during the conference, and
the manner of their presentation, again gave further evidence that in the world today none of the branches can
exist completely alone. Only a broad and interdisciplinary view, requiring the involvement different specialties,
on a particular matter may guarantee the rationality and
reliability of the posed theses and hypotheses. This also
applies to amber, a material of great beauty and unique
characteristics, but also particularly defiant and difficult,
about which, despite many years of research (hundreds!
taking into account the studies carried out since antiquity),
numerous questions are still waiting for clear answers. But
isn’t that what motivates all of us associated with amber to
take on new challenges?
dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka
1 Politechnika Gdańska, Wydział Chemiczny, Katedra Chemii i Technologii
Materiałów Funkcjonalnych, ul. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, Polska
2 Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników, ul. Warzywnicza 1, 80838 Gdańsk, Polska
Ewa Wagner-Wysiecka, Ph.D., D.Sc.
1 Gdańsk University of Technology, Faculty of Chemistry, Department of
Chemistry and technology of Functional Materials, Narutowicza 11/12,
80-233 Gdańsk, Poland
2 International Amber Associacion,. Warzywnicza 1, 80-838 Gdańsk, Poland
Błażej Bojarski1, Jacek Szwedo2
Do badań paleontologicznych najczęściej wykorzystywane
są względnie duże i przeźroczyste bryłki bursztynu, w których
znajdują się doskonale zachowane organizmy. Taki stan zachowania okazu (inkluzji), nie sprawia badaczowi większych
kłopotów z opisem jego cech i porównaniem z cechami form
pokrewnych, kopalnych i współczesnych. Przekonanie, że im
większa bryłka, tym jej wartość rynkowa, ale – jeśli zawiera inkluzje – i wartość naukowa, jest proporcjonalnie wyższa,
jest powszechne w branży bursztynniczej. Trudno z tym poglądem polemizować – większa objętość bryłki, o ile pominie
się jej genezę, zwiększa prawdopodobieństwo odnalezienia
wewnątrz inkluzji organicznych. Nie dziwi zatem fakt, że
w naukowych kolekcjach znajdziemy głównie inkluzje pochodzące
z bryłek, które przed szlifowaniem,
cięciem i polerowaniem, przygotowaniem do badań czy zamknięciem
w postaci preparatów mikroskopowych, były większe od okruchów
tzw. „sieczki” znajdowanej często na
plaży.
Palaeontology research usually makes use of relatively
large and transparent pieces of amber which contain perfectly
preserved organisms. Such a condition of specimen (inclusion)
preservation does not cause the researcher much trouble when
describing its features and comparing it to related, fossil and
present-day forms. There is a widespread conviction in the
amber industry that the larger the piece the proportionately
higher its market value but - if it contains inclusions - also its
scientific value. It is difficult to argue with this view - a larger
size of an amber piece, regardless of its origin, increases the
probability of finding organic inclusions inside it. Therefore, it
is not surprising that inclusions in scientific collections mainly
come from pieces which,
before grinding, cutting
and polishing, preparation for research or being
closed up as microscope
preparations, were larger than the tiny pieces of
the so-called “chaff” often
found on the beach.
But is it only in largAle czy tylko w większych
er pieces that one can
bryłkach można odnaleźć inklufind inclusions? Can
zje? Czy drobne okruchy mogą
small crumbs also conrównież zawierać inkluzje? Czy Ryc. 1. Udział inkluzji w badanym materiale.
tain inclusions? Can such
takie inkluzje mogą być interesu- Fig. 1. Quantity of inclusions in the studied material.
inclusions be of interest to
jące dla paleontologów? Bryłki
palaeontologists? Pieces
bursztynu bałtyckiego znajdowane
na
plaży
są
klasyfikowane
jako
odłupki of Baltic amber found on beaches are classified as amber splini otoczaki bursztynowe (KOSMOWSKA-CERANOWICZ ters and cobbles (KOSMOWSKA-CERANOWICZ 2012).
2012). Stanowią one zerodowane i pokruszone fragmenty więk- They are eroded and crushed fragments of larger amber pieces
szych bryłek, które wypłukiwane i przenoszone przez prądy which, having been washed out and carried by sea currents and
morskie oraz falowanie, są ostatecznie deponowane na brzegu waves, are eventually deposited on the sea shore, most usually
morskim, najczęściej w tzw. wale kidziny. Wał kidziny powsta- in so-called floatsam bank (or wash margin; pl. kidzina, ger.
je na skutek akumulacyjnej działalności fal i prądów morskich, Spülsaum). A floatsam bank is formed due to the accumulative
osadzających transportowany przez nie materiał na plaży (HER- activity of sea waves and currents, which deposit the mateBICH 2004). Składa się on głównie z szczątków organicznych, rial they transport on a beach (HERBICH 2004). It consists
głównie roślinnych, ale i zwierzęcych, w tym także bursztynu mainly of organic remains, usually plant remnants, but also
(LESER 2005), z udziałem obiektów pochodzenia antropoge- animal ones, and includes amber (LESER 2005) along with
nicznego, w większości wszelkiego rodzaju plastików i innych human-made objects, mainly all kinds of plastics and other
tworzyw sztucznych. Bryłki bursztynu znajdywane w kidzinie synthetic materials. The pieces of amber found in the floatsam
były wielokrotnie przenoszone i redeponowane. Były one trans- had been carried and redeposited many times. They had been
portowane przez rzeki i prądy morskie zanim jeszcze zaległy transported by rivers and sea currents even before they settled
w eoceńskich złożach, z których były wymywane i przemieszczane in the Eocene deposits from which they were washed out and
w związku z historią geologiczną regionu basenu Morza Bałtyc- relocated due to the geological history of the Baltic Sea basin,
kiego, zwłaszcza w plejstocenie (WEITSCHAT & WICHARD especially in the Pleistocene (WEITSCHAT & WICHARD
2010) and also later relocated from Holocene deposits.
2010), jak i później przemieszczane ze złóż holoceńskich.
Prezentowane poniżej rezultaty otrzymane zostały w efekcie badań nad drobną frakcją bursztynu (masa poniżej 0,1 g),
znajdowaną na morskim brzegu Mierzei Wiślanej, a celem
The results presented below come from the research on
a fine fraction of amber (mass below 0.1 g) found on the sea
shore of the Vistula Spit, Poland. The purpose of the research
BURSZTYNISKO Nr 38
Skarby ukryte w okruchach bursztynu, czyli paleontologia na plaży
Treasures hidden in amber slivers, or palaeontology on the beach
33
BURSZTYNISKO Nr 38
34
tych badań było określenie zawartości inkluzji oraz ocena
wartości naukowej takiego materiału. Drobne, pokruszone
fragmenty bursztynu zbierane były na plażach Mierzei Wiślanej, głównie w Mikoszewie, przy ujściu Wisły, ale również
w miejscowościach: Jantar Leśniczówka, Stegna, Krynica Morska oraz Piaski w latach 2011-2014. Materiał identyfikowalny
okiem nieuzbrojonym zbierany był ręcznie, z powierzchniowej warstwy plaży oraz z kidziny. Po oszlifowaniu materiału,
o ile bryłka na to pozwalała, w celu usunięcia warstwy zwietrzałej zostały one trzykrotnie przejrzane pod mikroskopem
stereoskopowym w poszukiwaniu wszelkiego rodzaju inkluzji. Zebrane okazy zdeponowane zostały w Muzeum Inkluzji
w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego oraz w Stacji Badawczej Uniwersytetu Gdańskiego w Górkach Wschodnich.
was to determine the inclusion content and to evaluate the
scientific value of such material. Fine, crushed fragments of
amber were collected on the Vistula Spit beaches, mainly in
Mikoszewo, near the mouth of the Vistula, but also in the
towns of Jantar Leśniczówka, Stegna, Krynica Morska and
Piaski from 2011 to 2014. The material identifiable with the
naked eye was collected by hand from the surface layer of the
beach and the floatsam. After removing the weathered layer by
grinding, if the amber pieces allowed it, they were reviewed
three times under a stereoscopic microscope in search for any
kind of inclusions. The collected specimens were deposited at
the Museum of Amber Inclusions, University of Gdańsk (MAI
UG) and at the University of Gdańsk’s Research Station at
Górki Wschodnie.
Przebadanych zostało 1826 zebranych bursztynowych
odłupków i otoczaków, o łącznej masie po wstępnym oszlifowaniu blisko 106 g (średnia masa bryłki – 0,06 g), z których
jeden okazał się być żywicą współczesną (w bryłce znajdował się zatopiony fragment tworzywa sztucznego). Materiał
obejmował 1389 bryłek pozbawionych widocznych inkluzji,
a wśród nich 140 stanowiły różne nieprzezroczyste odmiany
mleczne. Zidentyfikowano 436 bryłek zawierających wrostki (23,9% całego materiału). Wśród nich odnaleziono 127
inkluzji wyłącznie nieorganicznych (126 inkluzji pęcherzyków powietrza oraz jedna bryłka z wtrąceniem pirytu),
oraz dwa odciski, które stanowią oddzielną grupę (Ryc. 1).
Po analizie inkluzji organicznych, stwierdzono, że wrostki
pochodzenia organicznego stanowiły 70,4%. Wśród nich
wyróżnione zostały następujące: zooinkluzje, fitoinkluzje,
inkluzje zawierające materię organiczną w postaci detrytusu
oraz inkluzje strzępków grzybni. Wrostki abiotyczne zebrano w dwóch grupach: pęcherzyki powietrza oraz wtrącenia
mineralne (pirytu), często występowały one jako syninkluzje (KOTEJA 1986) z materią organiczną.
The 1826 collected amber splinters and cobbles were
studied, with a total mass after preliminary grinding of almost
106 g (the average mass of a piece was 0.06 g) out of which
one proved to be present-day resin (a synthetic material fragment was embedded in the piece). The material included
1389 pieces without any visible inclusions and among those
140 were different kinds of non-transparent milky varieties.
436 pieces with inclusions were identified (23.9% of all the
material). Among them 127 exclusively inorganic inclusions
were found (126 inclusions of air bubbles and one piece with
a pyrite inclusion) and two impressions which constitute
a separate group (Fig. 1). After analysing the organic inclusions, it was found that the inclusions of organic origin
constituted 70.4%. Among them the following were distinguished: zooinclusions (animal inclusions), phytoinclusions
(plant inclusions), inclusions containing organic matter in
the form of detritus and inclusions of fungal hypha. Abiotic inclusions were collected in two groups: air bubbles and
mineral (pyrite) inclusions, often found as syninclusions
(KOTEJA 1986) with organic matter.
Poszczególne grupy wrostków wraz z najbardziej interesującymi i wyróżniającymi się okazami zostały opisane poniżej.
Each group of inclusions, with the most interesting and outstanding specimens, has been described below.
Zooinkluzje – ich stan zachowania był stosunkowo dobry,
biorąc pod uwagę wielkość bryłek. W 8 bryłkach zachowały się całe bezkręgowce, głownie małe muchówki (Diptera)
oraz błonkówki (Hymenoptera) (Ryc. 2A), roztocza (Acari) (Ryc. 2B) i jedna mrówka (Formicidae) (Ryc. 2C), które
włączone zostały do zbiorów naukowych Muzeum Inkluzji
w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego. Niektóre ze szczątkowych okazów wciąż nadawały się do oznaczenia, jak np.
szczątki pająka (Araneae), którego inkluzja znajduje się
w najmniejszej bryłce w swojej grupie (Ryc. 2D).
Zooinclusions – their condition was relatively good, given
the size of the pieces. In eight pieces of amber, whole invertebrates were preserved, mainly small dipterans (Diptera) and
hymenopterans (Hymenoptera) (Fig. 2A), mites (Acari) (Fig.
2B) and one ant (Formicidae) (Fig. 2C), which became part of
the scientific collection of the Museum of Amber Inclusions,
University of Gdańsk. Some of the residual specimens were
still suitable for identification, such as for example the remnants of a spider (Araneae); its inclusion can be found in the
smallest piece of its group (Fig. 2D).
Fitoinkluzje – w tej grupie dominowały tzw. włoski gwiaździste, zawierało je aż 59 bryłek. Pozostałe wrostki to fragmenty
liści i łodyg, mogące nadawać się do analizy paleobotanicznej,
zwinięty liść lub jego fragment, który został wstępnie oznaczony jako mszak (Bryophyta), inkluzja nasiona ze skrzydełkiem
(Ryc. 2E) oraz co najmniej jedna bryłka zawierająca pyłek
roślinny lub spory.
Phytoinclusions – so-called stellate hairs predominated in
this group, with as many as 59 pieces containing them. The
other inclusions are fragments of leaves and twigs which could
be suitable for palaeobotanic analysis, a rolled-up leaf or its
fragment which was preliminarily designated as a bryophyte
(Bryophyta), an inclusion of a seed with a winglet (Fig. 2E)
and at least one piece containing plant pollen or spores.
BURSZTYNISKO Nr 38
35
Ryc. 2. Fotografie wybranych inkluzji i okazów. A – błonkówka pasożytnicza (Hymenoptera) włączona do zbiorów naukowych Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego [MAI UG]; B – dobrze zachowany roztocz (Acari); C – mrówka (Hymenoptera: Formicidae) wśród detrytusu i pęcherzyków gazu; D – szczątki pająka (Araneae); E – uszkodzone
nasiono zachowane wraz ze skrzydełkiem; F – spiralne strzępki grzybni; G – prawdopodobny odcisk fragmentu tkanki roślinnej na powierzchni okruchu, H – kuliste odlewy na
powierzchni okruchu.
Fig. 2. Photos of selected inclusions and specimens. A – parasitic wasp (Hymenoptera) included in the scientific collection of the Museum of Amber Inclusions, University of Gdańsk
[MAI UG]; B – well-preserved mite (Acari); C – ant (Hymenoptera: Formicidae) among the detritus and gas bubbles; D – remnants of spider (Araneae); E – damaged seed preserved with winglet; F – spiral hypha of fungus; G – probable impression of plant tissue on the surface of a crumb; H – spherical moulds on the surface of a crumb.
Detrytus – czyli drobne fragmenty szeroko pojętej materii
organicznej zawarte są w 207 bryłkach (47,5% całego materiału). W tych okruchach można wyróżnić podgrupy, obrazując
zróżnicowanie tego materiału, od inkluzji pojedynczych szczątków, do bryłek gęsto wypełnionych fragmentami detrytusu.
Detritus – or, broadly speaking, fine fragments of organic
matter were found in 207 pieces (47.5% of all the material).
In these crumbs one can distinguish subgroups to illustrate the
diversity of this material, from inclusions of individual remnants to pieces densely filled in with detritus fragments.
Strzępki grzybni – grupa inkluzji, która wydaje się być
całkiem powszechna w bursztynie bałtyckim (TAYLOR
et al. 2015). Wciąż trudno jest ustalić genezę tych struktur
(Ryc. 2F). Mogą to być strzępki zatopione w eoceńskiej
żywicznej pułapce, porastające uwięzione w żywicy owady,
przerastające zastygającą żywicę czy ostatecznie zupełnie
współczesne grzyby penetrujące mikrospękania bursztynu.
Fungal hyphae – a group of inclusions that seems to be
quite common in Baltic amber (TAYLOR et al. 2015). It
is still difficult to determine the origin of these structures
(Fig. 2F). These can be filaments embedded in the Eocene resin trap, growing on the insects which got trapped in the resin,
growing through the hardening resin or finally the entirely
present-day fungi which penetrated the amber’s microcracks.
Pęcherzyki gazu – grupa wydzielona dla potrzeb analizy statystycznej, w trakcie badań ujawniła obecność struktur
mogących być pyłkiem roślinnym lub sporami, z czego roślinne pochodzenie udało się potwierdzić dla jednej bryłki.
Gas bubbles – a group designated for the purpose of statistical analysis; during the research, it revealed the presence
of structures which can be plant pollen or spores, out of which
plant origin was successfully confirmed for one piece.
Wytrącenia mineralne – w zbadanym materiale były to
wrostki pirytu wewnątrz pęcherzyków powstałych w zastygającej żywicy.
Mineral inclusions – in the analysed material, these were
inclusions of pyrite inside of bubbles created in the resin as it
was hardening.
Odciski – czyli ślady po inkluzjach pozostałe jako odciski czy odlewy na powierzchni bryłki. W tej grupie znalazły
się dwie tajemnicze bryłki, jedna będąca zapewne odciskiem
unerwienia liścia (Ryc. 2G) oraz druga, którą stanowią kuliste
formy, mogące być odlewami wcześniej powstałych pęcherzyków, które zostały ponownie zalane żywicą (Ryc. 2H).
Impressions – or traces left behind by inclusions, remaining as impressions or moulds on the surface of the piece. This
group contains two mysterious pieces, one of them probably an
impression of a leaf’s venation (Fig. 2G) and the second one
composed of spherical forms, which can be moulds of previously formed bubbles which got re-embedded in the resin (Fig. 2H).
Przeprowadzone badania wykazały, że niemal 1/4 okruchów zebranych na plaży zawiera w sobie jakiś wrostek. Nie
są to inkluzje okazałe, jeżeli chodzi o ich wielkość, ale mogące
być bardzo intrygujące i warte dalszych, dokładnych badań.
Najczęściej są to nagromadzenia drobnych fragmentów roślin
lub po prostu pęcherzyki gazu, zatem trudno jednoznacznie
The research showed that almost ¼ of the crumbs collected
on the beach contained some kind of inclusion. These inclusions are not impressive in terms of size but they can be very
intriguing and are worth further detailed research. Most often
they are accumulations of fine fragments of plants or simply
gas bubbles so it is difficult to answer univocally the ques-
BURSZTYNISKO Nr 38
36
odpowiedzieć na zadane we wstępie pytania o użyteczność
odłupków i otoczaków bursztynu bałtyckiego w badaniach
paleontologicznych. Materiał taki jest z jednej strony względnie łatwo dostępny, jednak bardzo mały wielkościowo.
Czaso- i pracochłonna preparatyka wymaga dokładności ze
strony badacza, co ogranicza jednak możliwość przeoczenia małych wrostków. Zooinkluzje często nie są zachowane
w wystarczająco dobrze dla dokładnej identyfikacji okazów,
a wrostki „dużych” bezkręgowców mają małe szanse, aby
się zachować w stanie nienaruszonym. Wszystkie te wymogi
i niedogodności może kompensować dostępność materiału,
który można pozyskać w dużych ilościach, przy względnie
niskich nakładach finansowych. Ostatecznie tak małe okruchy
relatywnie łatwo spreparować w formie preparatów mikroskopowych, co zwiększa możliwości dokładniejszego zbadania
ich zawartości. Przytoczone wady i zalety takiego materiału
wydają się równoważyć bilans korzyści i kosztów. Może warto więc pochylić się nad bryłkami zbieranymi często bardziej
w celach „rekreacyjnych” niż naukowych? Małe też może być
cenne.
tion posed in the introduction about the usability of splinters
and cobbles of Baltic amber in paleontological research. On
the one hand, such material is relatively easily available but
very small size-wise. The time- and labour-intensive specimen
preparation requires precision from the researchers, which
however limits the possibility of overlooking small inclusions.
Zooinlusions are often not preserved well enough for exact
identification of the specimen and the inclusions of “large”
invertebrates have a small chance to be preserved in an intact
condition. All these requirements and inconveniences can be
compensated by the availability of the material which can be
found in large quantities at relatively low financial outlays. At
least such small crumbs can be relatively easily prepared as
microscopic preparations, which increases the possibility of
studying their contents in greater detail. The quoted pros and
cons of such material seem to balance the benefits and costs.
So maybe it is worthwhile to look into the pieces collected
often more for “recreational” purposes than scientific ones?
Small can be valuable too.
PIŚMIENNICTWO/ REFERENCES:
HERBICH J. (2004) Kidzina na brzegu morskim. In: HERBICH J. (ed.), Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 1. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, pp. 65–68.
KOSMOWSKA-CERANOWICZ B. (2012) Bursztyn w Polsce i na świecie. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 269 pp.
KOTEJA J. (1986) Inkluzje wspólne [Syninclusions]. Sekcja Owadów Kopalnych PTE, Biuletyn 1986 – 4, 4–5.
LESER H. (ed.) (2005) Diercke-Wörterbuch Allgemeine Geographie. 13th ed. Deutsche Taschenbuch Verlag, Munich, 1119 pp.
TAYLOR T.N., KRINGS M. & TAYLOR E.L. (2015) Fossil fungi. Elsevier - Academic Press, Amsterdam, 382 pp.
WEITSCHAT W. & WICHARD W. (2010) Baltic amber. In: PENNEY D. (ed.), Biodiversity of fossils in amber from the major World deposits. Siri Scientific
Press, Manchester, pp. 80–115. Błażej Bojarski1, Jacek Szwedo2
1,2 University of Gdańsk, Department of Invertebrate Zoology and Parasitology, Museum of Amber Inclusions and Laboratory of Evolutionary Entomology, 59, Wita Stwosza Street, PL80-308 Gdańsk, Poland; e-mail: [email protected]; [email protected]
Cyfrowa mapa dawnych kopalni bursztynu w woj. pomorskim
Digital Map of Old Amber Mines in the Pomorskie Voivodship (Region)
Anna Małka1
Niezwykle interesującą i istotną publikacją w zakresie studiów historyczno-geologicznych nad eksploatacją bursztynu
w Polsce jest praca zbiorowa napisana pod kierunkiem prof.
dr hab. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz „Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce”. Opracowanie, wykonane
w postaci katalogu zawiera szczegółowe informacje o dawnych miejscach wydobycia sukcynitu. Materiałami źródłowymi
były polsko i niemieckojęzyczne dawne publikacje, archiwalia
i dokumentacje geologiczne. Integralnymi elementami tej
publikacji jest piętnaście map znalezisk i dawnych kopalni bursztynu. Mapy wykonano w podziale na województwa, przeważnie
w skali 1: 1 000 000, a niekiedy w większych skalach dla zwizualizowania rejonów szczególnie zasobnych w bursztyn. Pierwsze
wydanie katalogu ukazało się w roku 1982, kolejne w 2002, przy
czym obecnie nakład książki został już dawno wyczerpany.
A joint work edited by Prof. dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz titled Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu
w Polsce [Amber Finds and Old Amber Mines in Poland]
is a remarkably interesting and important publication about
the historical and geographical studies on amber mining in
Poland. Organised as a catalogue, the study contains detailed
information about old succinite mining localities. Source
materials include old Polish- and German-language publications, archival materials and geological documentation. The
book contains 15 maps of amber finds and old amber mines
as its integral part. The maps represent Poland’s regions
(voivodships), mostly at a 1:1,000,000 scale and sometimes
at larger scales to visualise the regions particularly abundant
in amber. The first edition of the catalogue was published in
Historyczne kopalnie bursztynu rzadko kiedy dobrze się
zachowują i są czytelne na powierzchni ziemi ze względu na
intensywną antropopresję, a w szczególności niwelację i zabudowę terenu. Najlepiej zachowane wyrobiska po eksploatacji
bursztynu występują na obszarach zalesionych, cennych pod
względem przyrodniczym i krajobrazowym. Współcześnie
miejsca te stanowią zabytki przyrody nieożywionej i wizualizują w terenie historię poszukiwań i eksploatacji złóż bursztynu
z osadów czwartorzędowych. Ze względu na unikatowy
charakter, walory naukowe, dydaktyczne i jednocześnie estetyczne, krajobrazy poeksploatacyjne złóż bursztynu powinny
być koniecznie objęte ochroną oraz promowane jako wartościowe produkty geoturystyczne. Przeprowadzona przez autorkę
kwerenda dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych map topograficznych umożliwiła uszczegółowienie lokalizacji dawnych
miejsc eksploatacji bursztynu. W kolejnym etapie zostały one
zweryfikowane w terenie.
Rozmieszczenie zinwentaryzowanych dawnych kopalni
bursztynu w woj. pomorskim opracowano w oparciu o technologię GIS. W tym celu sporządzono mapę numeryczną,
w której poszczególne lokalizacje przestrzenne przedstawiono
z wykorzystaniem wektorowego modelu danych. W końcowym
efekcie powstała baza danych przestrzennych dawnych kopalni
bursztynu. Taki sposób prezentacji zebranych danych umożliwia
ich gromadzenie, porządkowanie, łatwe i szybkie przetwarzanie
i analizę danych (np. wizualizację, wyszukiwanie, selekcję, generalizację i agregację), zarządzanie oraz prostą integrację z innymi
źródłami. Baza danych przestrzennych i będąca jej wizualizacją
„Cyfrowa mapa dawnych kopalni bursztynu w woj. pomorskim”
zostały opracowane za pomocą oprogramowania ArcGIS v.10.2,
w układzie PL–1992. Elementarnym źródłem informacji dla
bazy danych przestrzennych jest katalog „Znaleziska i dawne
kopanie bursztynu w Polsce” (Kosmowska-Ceranowicz 2002).
Będąca kluczową częścią tego opracowania mapa analogowa
została uaktualniona, poprawiona i przetworzona w technologii
GIS. Docelowa mapa stanowi kompilację 40 materiałów źródłowych. W wykonaniu cyfrowej inwentaryzacji dawnych kopalni
bursztynu wykorzystano literaturę polsko- i niemieckojęzyczną
z okresu XVI–XXI w., archiwalne materiały kartograficzne znajdujące się w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN, w Narodowym
Archiwum Geologicznym PIG–PIB w Warszawie, w zbiorach
Muzeum Ziemi PAN Warszawie, w Bibliotece Państwowej
1982, the subsequent ones in 2002; at present, the book is
sold out.
The Pomeranian Region (Pomorskie Voivodship) features significant amber resources and is the most eagerly
prospected for raw amber. It has amber accumulations in
Quaternary sediments, redeposited from Palaeogene deposits. They were intensively mined in historical times in
multiple open cast mines and sometimes in primitive underground mining shafts. The catalogue on Amber Finds and
Old Amber Mines in Poland lists a total of 45 amber mines
located in Pomerania. From 2010 to 2015, the author of
this article inventoried old amber mines in the Pomorskie
Voivodship and carried out field exploration of old amber
mining relics.
Historical amber mines are rarely well preserved and
are visible on the surface of the earth due to intense human
impact on the environment, especially land levelling and
land development. The best preserved pits left after amber
mining can be found in forested areas, which are valuable
for natural and landscape reasons. Today, these places are
monuments of inanimate nature and visualise the history of
the prospecting for and mining of amber deposits from Quaternary sediments. Due to their unique character and their
scientific, educational and visual qualities, the post-amber-mining landscapes should necessarily be protected and
promoted as valuable geotourism products. A query of 19th
and 20th century topographic maps carried out by this author
made it possible to pinpoint the locations of old amber mining facilities. Next, they were verified in the field.
The distribution of the inventoried old amber mines in
the Pomorskie Voivodship was charted based on GIS technology. For this purpose, a numerical map was produced in
which each spatial location was presented using a vector data
model. As a result, a database was produced with the spatial
data of old amber mines. Such a method of data presentation
makes it possible to collect, systematise, process and analyse data easily and quickly (for example visualise, search,
select, generalise and aggregate), manage it and integrate it
easily with other sources. The database of spatial data and its
visualisation - the Digital Map of Old Amber Mines in the
Pomorskie Voivodship - were produced with ArcGIS v.10.2,
PL-1992 software. The elemental source of information for
the spatial database is the catalogue on Amber Finds and Old
Amber Mines in Poland (Kosmowska-Ceranowicz 2002). As
a key part of this study, the analogue map was updated, corrected and GIS-processed. The target map is a compilation of
40 source materials. In producing the digital inventory of old
amber mines, Polish- and German-language literature from
the 16th to 21st century was used, along with cartographic
materials from the collection of the PAS Gdańsk Library, the
Polish Geological Institute - National Research Institute’s
National Geological Archive, Warsaw, the collection of PAS
Museum of Earth in Warsaw, the National Library in Berlin
and the Humboldt University of Berlin, Institute of Geogra-
BURSZTYNISKO Nr 38
Regionem cechującym się znacznymi zasobami bursztynu
i najchętniej przeszukiwanym pod kątem surowca bursztynowego jest województwo pomorskie. Występują tam nagromadzenia
bursztynu w osadach czwartorzędowych, redeponowane ze złóż
paleogeńskich. Były one intensywnie eksploatowane w czasach
historycznych w licznych kopalniach odkrywkowych i niekiedy w prymitywnych kopalniach podziemnych. Na obszarze
województwa pomorskiego w katalogu „Znaleziska i dawne
kopalnie bursztynu w Polsce” zlokalizowano ogółem 45 kopalni
bursztynu. Autorka tego artykułu w latach 2010–2015 dokonała
inwentaryzacji dawnych kopalni bursztynu w woj. pomorskim
oraz przeprowadziła w terenie rozpoznanie dawnych reliktów
górnictwa bursztynowego.
37
BURSZTYNISKO Nr 38
38
w Berlinie oraz na Wydziale Kartografii Instytutu Geografii
Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie. W pracy wykorzystano
również bogate zasoby należące do domeny publicznej z repozytoriów i bibliotek cyfrowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Przeprowadzona przez autorkę kwerenda literatury polsko- i niemieckojęzycznej oraz historycznych
materiałów kartograficznych wskazuje na lokalizacje dawnych
kopalni bursztynu do tej pory nieznane. W aktualizacji mapy
wykorzystano niebadane, nieuwzględnione wcześniej archiwalne publikacje pruskich przyrodników i geologów (m.in.
Hassa, Menge, Döppinga), w których wymieniono miejsca
występowania bursztynu. W trakcie opracowania mapy cyfro-
wej zweryfikowano także znane już wcześniej źródła danych.
Ograniczeniem wszystkich tych opracowań jest brak możliwości
precyzyjnego umiejscowienia kopalni. Szczegółowa identyfikacja przestrzenna dawnych kopalni bursztynu jest bardzo trudna,
a zwykle niemożliwa przy zastosowaniu niekartograficznych,
źródeł informacji o terenie. Z wymienionego powodu autorka
artykułu sięgnęła do źródeł kartograficznych z XIX i początków
XX w., przede wszystkim materiałów w postaci rękopiśmiennej
mapy Prus Schröttera–Engelhardta w skali 1:50 000 opracowanej
w latach 1796 – 1802, rękopiśmiennej pruskiej mapy topograficznej z pierwszej połowy XIX w. – tzw. Urmesstischblätter
w skali 1:25 000 i wykonanej w tej samej skali i cięciu arkuszowym
phy, Faculty of Cartography. The study also used extensive
public domain resources from repositories and digital libraries, both Polish and international.
Carried out by this author, a query of Polish- and
German-language literature and historical cartographic
materials indicates the locations of old amber mines which
have not been known to date. In the update of the map, not
yet researched and previously not utilised archival publications by Prussian natural scientist and geologists (including
Hass, Menge, Döpping) were used, in which amber localities
were listed. When producing the digital map, also previous
Ryc. 1. Cyfrowa mapa dawnych kopalni bursztynu w woj. pomorskim
(źródło: opracowanie własne, luty 2016).
Fig. 1. Digital Map of Old Amber Mines in the Pomorskie Voivodship
(source: in-house study, February 2016).
data sources have been verified. The impossibility to locate
the mines with precision is a limitation for all these studies.
The spatial identification of old amber mines is very difficult
and usually impossible while using non-cartographic sources of information about an area. For this reason, the author
of this article reached for cartographic sources from the 19th
and early 20th century, mainly a hand-drawn 1:50,000 map
of Prussia by Schrötter–Engelhardt from 1796-1802, a hand-
W wyniku przeprowadzonej kwerendy udokumentowano
lokalizację w sumie 31 nieznanych wcześniej dawnych wyrobisk bursztynu. Wraz ze stanowiskami już znanymi, zostały one
przedstawione na „Cyfrowej mapie dawnych kopalni bursztynu
w woj. pomorskim” (ryc. 1). Dodatkowo badanie archiwalnych,
pruskich map topograficznych w skali 1: 25 000 umożliwiło
dokładną lokalizację 35 dawnych kopalni bursztynu, natomiast
dziewiętnastowieczne mapy geologiczne w skali 1: 100 000
wizualizują lokalizację 9 kopalni. Opracowana baza danych
przestrzennych dawnych kopalni bursztynu zawiera informacje
o lokalizacji przestrzennej i atrybuty opisowe dawnych kopalni
bursztynu. W tabeli atrybutów znajdują się podstawowe dane
o miejscu eksploatacji bursztynu, nazwa miejscowości współczesna i jej odpowiednik z okresu zaboru pruskiego w języku
niemieckim oraz współrzędne prostokątne płaskie w układzie
PL–1992. Dodatkowo w tabeli zawarto informacje o źródłach
pochodzenia (autor, rok), oryginalnej skali (w przypadku lokalizacji sczytanych z map) i wzmianki dotyczące m.in. sposobu
eksploatacji i ilości wydobytego surowca. Utworzona w systemie GIS baza danych przestrzennych może bez problemu
zostać poszerzona o dodatkowe informacje oraz dane graficzne
tj. zdjęcia, ilustracje etc. Bazę danych Systemu Informacji Geograficznej można zwizualizować w postaci mapy na podkładach
w dowolnej skali i różnorodnej treści, m.in. na mapach przeglądowych, topograficznych, różnych mapach tematycznych
(np. geologicznych), cyfrowym modelu wysokościowym
i zdjęciach satelitarnych. Umożliwia to stworzenie atrakcyjnych
wizualizacji rozmieszczenia dawnych kopalni bursztynu, które
mogą być wykorzystane w folderach popularno-naukowych,
tablicach geoturystycznych i na mapach geoturystycznych.
W przyszłości prezentowana mapa może być wykorzystana
także w badaniach naukowych np. do geoinformacyjnego modelowania rozwoju wydobycia czwartorzędowych złóż bursztynu.
Przeprowadzone przez autorkę artykułu badania powinny
zostać uwzględnione w ponownej reedycji książki „Znaleziska
i dawne kopalnie bursztynu Polsce”.
drawn 1:25,000 Prussian topographic map from the first half
of the 19th century called the Urmesstischblätter, an in-folio
topographic map at the same scale known as the Messtischblätter, as well as a 1:100,000 geological map of the
Prussian Province (Geologische Karte der Provinz Preußen)
and a 1:25,000 geological and agronomic map (Geologische Karte von Preußen und benachbarten Bundesstaaten).
These maps have not been previously used to identify old
amber mines, probably because researchers did not realize
that such information had been included in old topographic
and geological maps. An accidental find of an old mine on
a 19th century map inspired the author of this article to carry
out a systematic search (Małka 2012).
As a result of the query, the location of a total of 31
previously unknown former mine pits has been documented. Together with the already known sites, they have been
presented on the Digital Map of Old Amber Mines in the
Pomorskie Voivodship (Fig. 1). Additionally, research on
the archival topographic Prussian maps made it possible
to locate, with precision, 35 old amber mines, while 19th
century 1:100,000 geological maps visualise the location
of 9 mines. The produced database of spatial data on old
amber mines contains information about the location and
descriptive attributes of old amber mines. The attribute table
includes basic data about the amber mining location, the
present-day name of the place with its counterpart from the
period of the Prussian Partition in German and the PL-1992
planimetric rectangular coordinates. Additionally, the table
contains information about the sources of origin (author,
year), the original scale (in the case of locations taken from
maps) and mentions of, for example, the mining method and
the quantity of the material produced. A GIS-generated database of the spatial data can be easily expanded by adding
extra information and graphical data i.e. photographs, illustrations etc. The Geographic Information System database
can be visualized on background maps in any scale and with
diverse content, including general, topographic maps, various thematic maps (for example geological maps), a digital
altitude model and satellite images. This makes it possible
to produce attractive visualisations of the locations of old
amber mines, which can be used in popular science booklets,
geotourism information boards and geotourism maps. In the
future, the map can also be used for scientific research, for
example in geo-information modelling of how the mining of
Quaternary amber deposits developed.
The research carried by the author of this article should
be included in the next re-edition of the book on Amber
Finds and Old Amber Mines in Poland.
LITERATURA / LITERATURE:
KOSMOWSKA-CERANOWICZ B. (red), 2002 – Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Biblioteka Kurpiowska im. Stacha Konwy. Łomża.
1 Anna Małka, Państwowy Instytut Geologiczny - PIB. The Polish
Geological Institute, e-mail: [email protected]
MAŁKA A., 2012 – Eksploatacja surowca bursztynowego z nagromadzeń
czwartorzędowych w okolicach Gdańska w XIX i na początku XX wieku,
Prace Muzeum Ziemi, 50: 46–55, Warszawa.
BURSZTYNISKO Nr 38
mapy topograficznej Messtischblätter oraz arkuszy mapy geologicznej Prowincji Prusy w skali 1:100 000 („Geologische Karte
der Provinz Preußen”) oraz arkuszy mapy geologiczno-agronomicznej w skali 1:25 000 („Geologische Karte von Preußen
und benachbarten Bundesstaaten”). Mapy te wcześniej nie były
wykorzystywane w identyfikacji dawnych kopalni bursztynu,
najprawdopodobniej wynika to z faktu, że nie zdawano sobie
sprawy z uwzględniania typu informacji na dawnych mapach
topograficznych i geologicznych. Przypadkowe „znalezisko”
dawnej kopalni na XIX-wiecznej mapie geologicznej, zainspirowało więc autorkę artykułu do systematycznych poszukiwań
w tym zakresie (Małka 2012).
39
BURSZTYNISKO Nr 38
40
Autorka o ATLASIE
The Author about her ATLAS
Barbara Kosmowska-Ceranowicz1
Kosmowska-Ceranowicz B. 2015: Atlas.Infrared spectra of fossil, subfossil resins and selected imitations of amber ; Atlas widm w podczerwieni żywic kopalnych, subfosylnych i niektórych imitacji bursztynu 1- 210. W: ATLAS Infrared spectra the World’s resins / Holotype
characteristics; Widma IR żywic świata / Charakterystyka ich holotypów. Wyd. PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
Vávra N., 2015 Mineral names used for fossil resins, subfossil resins and similar materials; Nazwy mineralogiczne żywic kopalnych, subfosylnych i żywicopodobnych substancji, 215-280. W: ATLAS Infrared spectra the World’s resins / Holotype characteristics; Widma IR żywic świata /
Charakterystyka ich holotypów. Ed. PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
Kiedy zadzwoniono z MSB, że trzeba napisać do Bursztyniska na temat ATLASU od razu przyszło mi na myśl,
że ten długo zbierany materiał, poza wszystkim, powinien inspirować do dalszych przemyśleń, jak odkrywać
Tajemnice bursztynu. ChociażAtlas to monografia, która ma pomóc
w pracy rzeczoznawcom, badaczom i nauczyć tych, którzy nie
będąc chemikami, jednak są chętni wzbogacać wiedzę o żywicach kopalnych – nie ma w niej przysłowiowej „kropki nad i”.
Nie ma też jednoznacznej recepty na odczytywanie widma IR.
Uważna jednak lektura tekstów i przyswojenie sobie schematu
kolejności zapisu, który zawarty jest w pięciu częściach podzielonych na grupy widm, może stać się ułatwieniem w badaniach
i identyfikacji żywic.
Widma badanych żywic zostały przedstawione w następującej
kolejności:
I. Żywic kopalnych o nazwach mineralogicznych
II. Żywic kopalnych określanych nazwą geograficzną
III. Żywic subfosylnych (kopali), “młodego bursztynu” i żywic
współczesnych
IV. Bursztynu modyfikowanego
V. Imitacji bursztynu z kolekcji Muzeum Ziemi
Do tych części Czytelnik może łatwo trafić po kolorach widocznych na górnym obrzeżu książki.
A jeśli
przeczyta „Informacje o zapisie w ATLASIE” na stronach 21
i 22 jasnożółtej kartki, zrozumie zarówno zastosowane skróty, akronimy, jak i ujednolicony skrótowy zapis pod widmami.
Mam nadzieję, że bursztynnicy [w Polsce] wiedzą już bardzo
dobrze, że metoda spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni,
a dosłownie widma IR wykonane techniką transmisyjną[!] jest
podstawową metodą, która może rozstrzygać spory wynikające
z błędnych oznaczeń zarówno surowca jak i wyrobu.
Kiedy zaczęłam zbierać okazy żywic ze świata i jednocześnie literaturę dotyczącą dostępnych metod ich badań,
miałam nadzieję, że znajdę pomoc u chemików w ostatecznej identyfikacji. Chemia naturalnych żywic to dla badacza
– nie chemika - najwyższy poziom wtajemniczenia. 30 lat temu
w Polsce zajmowano się co najwyżej podstawowymi właściwościami i to przede wszystkim bursztynu bałtyckiego.
Światełko w tunelu pojawiło się dzięki chemikom gdańskim, którzy
w osobie Małgorzaty Kucharskiej nawiązali kontakt w celu skorzystania z materiałów badawczych zgromadzonych w Dziale
Bursztynu MZ. W rewanżu jedna z prac o charakterze przeglądowym na temat stanu wiedzy o metodach badan w bursztynie,
When I received a call from the IAA that a Bursztynisko
article needs to be written about the ATLAS, it immediately
occurred to me that this material, collected over such a long
period of time, on top of everything else should inspire further consideration on how to discover the Secrets of Amber.
Although the Atlas is a monograph which is to help experts and
researchers in their work and teach those who are not chemists but are still willing to increase their knowledge about fossil
resins - it does not have all the answers. Neither does it have
a simple recipe on how to read IR spectra. But if read thoroughly, while assimilating the sequence of the designation scheme
contained in the five parts divided into groups of spectra, it can
facilitate both the research on and identification of resins.
The resin spectra are presented in the following sequence:
I. Fossil resins with mineralogical names
II. Fossil resins with geographical names
III. Subfossil resins (copals), “young amber” and present-day
resins
IV. Modified amber
V. Amber imitations from the Museum of the Earth
These parts are easy to find by looking at the colours visible
on the upper edge of the book. And if you read the “Recording
information in the ATLAS” in pages 21 and 22 of the pale-yellow
leaf, you will be able to understand the abbreviations, acronyms
and the unified abbreviated designations under the spectra.
I hope that amber professionals [in Poland] already know very
well that IR absorption spectroscopy, and literally IR transmission
spectra [!], is the essential method which can settle disputes resulting
from wrong designations of both raw amber and finished products.
When I began to collect specimens of the world’s fossil resins and simultaneously the literature on the available research
methods I hoped that chemist would help me with their final
identification. To a researcher - who is not a chemist - the chem-
Po zapoznaniu się z liczebnością rodzajów żywic kopalnych występujących na świecie lektura ATLASU przybliża nas
również do zapoznania się z ich rozprzestrzenieniem. Kiedyś
wiedzieliśmy, że rumenit to żywica występująca i eksploatowana w Rumunii. Dziś wiemy, że występuje również w Turcji,
Myjamie (Górna Birma), na Sachalinie, a pewne podobieństwo
widm wykazują żywice występujące na innych terenach. Najczęściej terenach górskich. A glessyt tak licznie występujący
w Indonezji i Malezji, ale też w Europie wśród żywic towarzyszących sukcynitowi, pojawił się nawet w naszych zbiorach
z Cold Lake w Ameryce Północnej.
Od ponad półwiecza rozpowszechnione jest pojęcie ramienia
bałtyckiego na widmie sukcynitu wykonanego techniką transmisyjną. I to ramie uważa się za wystarczający „finger print” przy
identyfikacji bursztynu bałtyckiego, ukraińskiego i saksońskiego,
choć i inne liczby falowe (w cm-1) spełniają podobną rolę. Ostatnio preferowane są widma uzyskiwane techniką absorpcyjną
[coraz nowocześniejsz spektrometry], na których rozpoznawalne
dla wielu ramie bałtyckie jest zdecydowanie mniej jednoznaczne.
Został zrobiony wielki krok, w zakresie stosowania nowych
instrumentów do badań. Ale czasem synchrotronowa tomografia rentgenowska, a nawet mikrotomografy komputerowe nowej
generacji, które są coraz bardziej precyzyjne i dostępne nie mogą
eliminować badań podstawowych, do których należy metoda
spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni, której wyniki przedstawia ATLAS.
Na temat opracowania dr Norberta Vávry – profesora Uniwersytetu Wiedeńskiego, współpracującego ze mną
od lat, wieloletniego prezesa Grupy Roboczej do Badań
Minerałów organicznych przy Międzynarodowej Asocjacji
Mineralogicznej, a w Polsce przez kilka lat członka Światowej
Rady Bursztynu – pozwolę sobie przytoczyć fragment recenzji
z 4 strony okładki ATLASU autorstwa „Ass. Prof. Dr K. Rauschera”. „Jego słownik holotypów o charakterze encyklopedycznym
jest niezwykle cennym uzupełnieniem Atlasu. Alfabetyczne
zestawienie nazw wszelkich typów żywic kopalnych świata
dotąd nie ukazało się jeszcze w żadnym z mineralogicznych
opracowań, mimo że ich mineralogiczne nazwy rozproszone
w literaturze, nadawane przez znalazców lub badaczy, znane są
już od pierwszej połowy XIX wieku.
Można mieć nadzieję, że słownik ten pomoże
Międzynarodowej
Asocjacji
Mineralogicznej
w podjęciu oczekiwanej decyzji utworzenia mineralogii
organicznej, podobnie jak to dużo wcześniej zrobili chemicy, o czym Norbert Vávra pisał już też niejednokrotnie.”
1 Prof. dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz - Muzeum
Ziemi PAN
istry of natural resins is the highest level of expertise. Thirty
years ago, only the basic properties, and mainly of Baltic amber
at that, were addressed in Poland. A light in the tunnel appeared
thanks to Gdańsk-based chemists who, through Małgorzata
Kucharska, established a connection in order to use the research
materials collected at the Museum of the Earth’s Amber Department. In return, an overview publication on the state of the
knowledge about amber research methods, which I commissioned, was printed in the Proceedings of the Museum of the
Earth (Kucharska, Kwiatkowski 1978).*
Having reviewed a multitude of fossil resin kinds found
worldwide, the ATLAS also brings us closer to learning about
their distribution. Once we only knew that romanite was a resin
found and mined in Romania. Today we know that it is also found
in Turkey, Myanmar (Upper Burma) and Sakhalin, with some
spectral similarity displayed by resins found in other regions,
usually in mountainous areas. And glessite, so commonly found
in Indonesia and Malaysia, but also in Europe among succinite’s
accessory resins, even turned up in our collection from Cold
Lake, North America.
The notion of the Baltic shoulder in the IR-transmission
spectrum of succinite has been prevalent for more than half
a century. And this shoulder is considered a sufficient fingerprint
for identifying Baltic, Ukrainian and Saxon amber, although
other wave numbers (in cm-1) played a similar role. IR-absorption spectra have been preferred recently (owing to the better
and better spectrometers) on which the Baltic shoulder, recognisable to many, is significantly less clear-cut.
A huge step has been made towards using new instruments of research. But synchrotron X-ray tomography or
even the latest generation computer microtomography which
are ever more precise and available cannot eliminate the
primary research methods, which also include IR absorption spectroscopy, with its results presented by the ATLAS.
As regards the contribution by Dr Norbert Vávra - professor
at the University of Vienna, the long-standing president of the
International Mineralogical Association’s Working Group on
Organic Minerals (IMA WGOM) who has worked with me for
many years, and in Poland a member of the World Amber Council for several years - allow me to quote part of the review from
the ATLAS’ back cover by Assistant Prof. Dr K. Rauscher.
“With its encyclopaedic nature, Norbert Vávra’s lexicon of
holotypes is an extremely valuable complement to the Atlas. An
alphabetical list with the names of all the types of the world’s
fossil resins has not been published before in any mineralogical
study, although the resins’ mineralogical names, given by their
finders or researchers and scattered across the literature, have
been known already since the first half of the 19th century.
One may hope that this lexicon will help the International
Mineralogical Association to make the much-awaited decision
to institute organic mineralogy, like chemists did much earlier,
which Norbert Vávra has written about on multiple occasions.”
BURSZTYNISKO Nr 38
wydrukowana została w Pracach Muzeum Ziemi (Kucharska,
Kwiatkowski 1978) na moje zamówienie*.
41
BURSZTYNISKO Nr 38
42
Wydobycie bursztynu na Ukrainie
Amber-mining in Ukraine
Olena Belichenko1
Pierwsze doniesienia na temat znalezisk bursztynu na Ukrainie opublikował w 1736 r. polski badacz A. Rzączyński, który
opisał wystąpienia tego kamienia w okręgu rówieńskim prowincji wołyńskiej. Pierwsze systematyczne badania nasycenia
gleby bursztynem w tym rejonie przeprowadził w latach 1890-1910
P. A. Tutkowski, opisując swoje wyniki w monografiach
Amber
of
Volyn
Province
[Bursztyn
w Gubernii Wołyńskiej] (1911) oraz Ukrainian Amber [Bursztyn
ukraiński] (1918).
Główne zasoby bursztynu na Ukrainie związane są z subprowincją bałtycko-dnieprzańską. Wystąpienia
i złoża bursztynu znane są z obwodów rówieńskiego, wołyńskiego,
żytomierskiego i kijowskiego. Jako część subprowincji bałtycko-dnieprzańskiej wyróżnia się tu tzw. Prypeckie Zagłębie Bursztynowe,
w którego skład wchodzą cztery strefy: maniewicko-zarecznieńska,
włodzimierzecko-dąbrowicka, klesowsko-perżańska i barasko-ługińska. Strefa włodzimierzecko-dąbrowicka jest najbardziej
obiecująca pod względem nowych złóż bursztynu, z nagromadzeniami m.in. w Dubowce, Włodzimierzcu, Wyrce i Zołotoje. Tutaj
złoże bursztynu Wilne zostało już rozpoznane, złoże Włodzimierzec-Wschód jest obecnie zagospodarowywane, a złoże Zołote
zostało poddane wstępnym ocenom. Strefa klesowsko-perżańska
jest obiecujący pod względem odkryć nowych złóż bursztynu.
Na terenie tym zlokalizowane jest znane już złoże klesowskie.
Strefa klesowsko-perżańska podzielony jest na dwa przestrzennie
oddzielone od siebie obszary: Klesowsk i Perżańsk. Wystąpienia w
obszarze perżańskim są słabiej rozpoznane. Obiecująca jest również
strefa barasko-ługińska.
Na rok 2015 na Ukrainie eksploatowane były cztery złoża: Klesowskoje, Wilne, Włodzimierzec-Wschód oraz Zołote. Wszystkie
one są zlokalizowane obwodzie rówieńskim. Według Państwowej
Służby Geologicznej i Zasobów Mineralnych Ukrainy, zasobność
rozpoznanych i chronionych złóż bursztynu to 126 ton. Pozostałe złoża, ok. 950 ton, należą do kategorii perspektywicznych
i wymagają prac rozpoznawczych w celu potwierdzenia, oszacowania i przeniesienia tych zasobów do rezerw przemysłowych. Złoże
Klesowsk odkryto w 1987 roku. Jego rezerwy bilansowe wynoszą
103,8 ton. Wydobycie bursztynu z tego złoża rozpoczęto w 1993
roku. W latach 2009-2012 nie prowadzono tu wydobycia bursztynu
na skalę przemysłową. W roku 2013, państwowe przedsiębiorstwo
Bursztyn Ukrainy wznowiło działalność na złożu klesowskim.
W okresie rozpoznawczym spółka ta wydobyła około 31 ton bursztynu.
W latach 1988-1990, w wyniku prac rozpoznawczych
i poszukiwawczych oraz działań ewaluacyjnych, odkryto w rejonie Dąbrowicy złoże Wilne. W latach 1992-1999 przeprowadzono
wstępne rozpoznanie tego złoża, którego rezerwa bilansowa to 12,3
tony. Na złożu tym nie uruchomiono wydobycia na skalę przemysłową.
Złoże Włodzimierzec-Wschód zlokalizowane jest w rejonie
włodzimierzeckim. Zostało ono rozpoznane w 2008 r. przez spółkę
z ograniczoną odpowiedzialnością Centrum Słoneczne Rzemiosło.
First reports on the findings of amber in Ukraine were
published by the Polish scientist A. Rzhochinsky in 1736, who
has described the manifestations of this stone in Rivne county of Volyn province. First systematic investigation of the soil
saturation with amber in this region was carried out in 18901910 by P. A. Tutkovsky, the results of which he has outlined
in his monographs „Amber of Volyn province” (1911) and
„Ukrainian Amber” (1918).
Ryc. 1. Wydobycie bursztynu ze złoża Włodzimierzec-Wschód
Figure 1. Amber-mining at „Vladimirets-East” deposit
Main reserves of amber in Ukraine relate to Baltic - Dnieper
subprovince. Manifestations and deposits of amber are known
in the territory of Rivne, Volyn, Zhytomyr, and Kyiv regions.
Pripyat amber basin is standing out as part of Baltic - Dnieper
subprovince, consisting of four minerogenic areas: Manevitsk-Zarechnensk, Vladimirets-Dubrovytsy, Klesovsk-Perzhansk,
and Barash-Luhinsk. Vladimirets-Dubrovytsy area is the most
promising territory for new deposits of amber discovering with
its patches Dubovka, Vladimirets, Vyrka, Zolotoe and others.
Here „Vilne” deposit of amber is already explored, „Vladimirets-East’’ deposit is developing now, and ‚’Zolote’’ deposit is
preliminarily estimated. Klesovsk-Perzhansk area is promising
for new amber deposits discovering. Already known Klesovsk
deposit is located on its territory. Klesovsk-Perzhansk area is
divided into two spatially isolated districts: Klesovsk and Perzhansk. Manifestations of Perzhansk district are less explored.
Barash-Luhinsk area is also promising.
As of 2015 year in Ukraine, there were four deposits explored: „Klesovskoe”, „Vilne”, „Vladimirets-East’’and ’Zolote’.
They all are located in Rivne region. The volume of explored
and protected amber deposits is 126 tons, according to State
Service of Geology and Mineral Resources of Ukraine.
The remaining deposits of about 950 tons belong to the
prospective category and require exploration works to confirm, estimate and transfer these resources to the industrial
reserves.
Klesovsk amber deposit was discovered in 1987. Its balance reserves are of 103.8 tons. Amber-mining in this deposit
began in 1993. From 2009 to 2012 there was no industrial
production of amber. In 2013, SE „Amber of Ukraine” resumed to Klesovsk deposit. During the period of exploration, the
company has produced about 31 tons of amber.
In 1988-1990, as a result, of exploration and prospecting
and evaluation operations, „Vilne” deposit was discovered in
Dubrovytsy district. In 1992-1999, a preliminary exploration
of the deposit was made. The balance reserves comprised 12.3
tons. Industrial production was not held in this deposit.
„Vladimirets-East’’ deposit is located in Vladimirets
district. It was explored in 2008 by LLC „Centr „Solnechnoe
Remeslo”. Balance reserves comprise 42565.0 kg. Industrial
deposit development was started in 2013. In total about 3.7
tons of amber produced.
In 2013-2014, there was a preliminary geological and economical estimation for amber deposit „Zolote” in the Dubrovytsy
district of Rivne region. The plot was classified as commercially significant with pre-explored and estimated reserves of raw
amber C2 category in the amount of 74,432.8 kg.
Developed deposits of amber are classified as placers
with a very uneven dissemination of mineral resources, both
in the area and in section, a result of which is belonging to the
third group of complexity according to the „Classification of
deposit reserves and expected resources of solid minerals.”
The content of amber ranges from 3 g/m3 to 78 kg/m3 of the
productive stratum, averaging in Klesovsk deposit of about
20 g/m3 and 27 g/m3 for „Vladimirets-East” deposit. Due
to the shallow amber bedding and low overburden capacity,
the mining is of open (career) type. The overburden capacity
from 2.5 to 7.0 m is transferred to a waste space of working career. Productive stratum solid (capacity from 1.5 to
6.0 m) is transferred to a modular type mobile processing
installation. At the process plant, productive stratum sediments flushing is performed. After beneficiation, the waste
is stored in sludge ponds or waste sections, at the expense
of what, the disturbed lands technical reclamation is made at
the same time.
The amber, produced in Ukrainian deposits, has an increased (more than 10%) concentration of fractions 10-40, 5-10,
2-5 and up to 2 grams.
Almost simultaneously with the beginning of the industrial production of amber in the region, local population
amber production have started. And if at the beginning of the
90s these were isolated cases in the areas of subsurface raw
material bedding, the last decade amber-mining has taken
a mass character with the use of technical means, powerful
motor pumps and even excavators.
The growing scale of illegal unsystematic extraction of
amber is evidenced by the audit of illegal amber-mining
districts (Klesovsk, Dubrovitsy and Vladimirets amber-bearing districts of Rivne region) conducted in 2008-2009.
Through the field operations performed there were revealed
460 illegal extraction areas with dimensions between 0.01
hectares to 59.0 hectares, and the total area of 372.2 hectares.
It should be noted that in the result of such illegal activities
of the local population, an incomplete amber extraction from
BURSZTYNISKO Nr 38
Rezerwy bilansowe obejmują 42.565,0 kg. Zagospodarowanie złoża na skalę przemysłową rozpoczęto w 2013 r. Łącznie wydobyto
ok. 3,7 ton bursztynu.
W latach 2013-2014 przeprowadzono wstępne rozpoznanie
geologiczne i ocenę szacunkową złoża bursztynu Zołote w rejonie
dąbrowickim obwodu rówieńskiego. Działkę zaklasyfikowano jako
znaczącą z komercyjnego punktu widzenia z wstępnie rozpoznanymi i szacowanymi rezerwami surowca bursztynowego kategorii C2
w ilości 74.432,8 kg.
Zagospodarowane złoża bursztynu klasyfikowane są jako
nagromadzenia o bardzo nierównym rozkładzie zasobów mineralnych, zarówno pod względem powierzchni jak i przekroju,
skutkiem czego należą do III grupy złożoności zgodnie z „Klasyfikacją rezerw złóż i przewidywanych zasobów minerałów
stałych”. Zawartość bursztynu waha się od 3 g/m3 do 78 kg/
m3 warstwy produkcyjnej, przy czym średnia wartość dla złoża Klesowsk to ok. 20 g/m3, a dla złoża Włodzimierzec-Wschód
27 g/m3. W wyniku płytkiego zalegania bursztynu oraz niskiej
miąższości nadkładu, wydobycie odbywa się metodą odkrywkową.
Nadkład od 2,5 do 7,0 m przenoszony jest na przestrzeń odpadową obszaru roboczego odkrywki. Urobek z warstwy produkcyjnej
(od 1,5 do 6,0 m) przenoszony jest do przenośnej instalacji przetwórczej typu modułowego. W zakładzie przetwórczym wypłukuje
się osady z warstwy produkcyjnej. Po wykorzystaniu, odpady przechowywane są w zbiornikach osadu lub w sekcjach odpadowych,
czego kosztem jednocześnie odbywa się techniczna rekultywacja
naruszonego terenu. Bursztyn wydobywany ze złóż ukraińskich ma
zwiększoną (ponad 10%) koncentrację frakcji 10-40, 5-10, 2-5 oraz
do 2 gramów.
Niemal równocześnie z początkami wydobycia bursztynu na
skalę przemysłową w regionie tym rozpoczęło się wydobycie bursztynu przez miejscową ludność. O ile na początku lat 90. XX w. były
to odizolowane przypadki występujące na obszarach podpowierzchniowego występowania surowca, to w minionym dziesięcioleciu
wydobycie bursztynu przybrało charakter masowy z wykorzystaniem środków technicznych, pomp napędzanych silnikiem, a nawet
koparek.
Rosnąca skala nielegalnego i nieusystematyzowanego wydobycia bursztynu udokumentowana została przez przeprowadzony
w latach 2008-2009 audyt rejonów nielegalnego wydobycia bursztynu (bursztynonośne obszary obwodu rówieńskiego: Klesowsk,
Dąbrowica i Włodzimierzec). Przeprowadzone w terenie działania ujawniły 460 nielegalnych obszarów wydobywczych
o wymiarach od 0,01 ha do 59,0 ha i łącznej powierzchni 379,2 ha.
Należy odnotować, że w wyniku nielegalnej działalności ludności
miejscowej, realizowane wydobycie bursztynu jest niepełne. Zgodnie z danymi pochodzącymi z prac audytowych stwierdzono, że
rezerwy bursztynu pozostałe na zbadanych stanowiskach wynoszą
15,6-27,4% względem stanu naturalnego.
W latach 2014-2015 nastąpił ostry wzrost nielegalnego wydobycia bursztynu. Obszar nieusankcjonowanych działań wydobywczych
rozszerzył się, obejmując nie tylko obwód rówieński, ale także poszczególne części obwodów żytomierskiego i wołyńskiego.
Należy
odnotować,
że
w
rejonie
Żytomierza i Wołynia, w przeciwieństwie do Równego, złoża
bursztynu nie zostały rozpoznane. Bursztyn występuje w obwodzie
żytomierskim w rejonach olewskim, emilczyńskim, korosteńskim,
43
BURSZTYNISKO Nr 38
owruckim, nogińskim, radomyślskim. Złoża perspektywiczne występują głównie na obszarach w pobliżu wioski Perga (rejon olewski)
i wioski Barasz (rejon emilczyński). W minionych latach obiecujące stanowiska odkryto w rejonie owruckim: wystąpienia
w Sirnicku, stanowiska w Tomaszogrodzie i Kozulinie. W obwodzie
wołyńskim większość wystąpień bursztynu (nielegalne stanowiska
wydobywcze) zlokalizowanych jest w rejonie maniewickim.
44
Ryc. 2. Stanowiska nielegalnego wydobycia bursztynu w rejonie olewskim, obwód żytomierski.
Figure 2. Illegal amber extraction sites in Olevsk district of Zhytomyr
region. [www.youtube.com/watch?v=MzIjK1SDBUU]
Zgodnie z szacunkami ekspertów, niekontrolowany przez państwo rynek obrotu bursztynem na Ukrainie może osiągać 300 mln
dolarów amerykańskich rocznie, podczas gdy ilość nielegalnie
wydobywanego bursztynu jest 10-15 razy większa niż wydobycie
legalne.
W 2015 r. problem nielegalnego wydobycia bursztynu dotarł
do poziomu władz państwowych. W maju 2015 r. prezydent Ukrainy Petro Poroszenko zażądał szybszego przyjęcia ustawy, która
powinna zapewnić ochronę środowiska oraz interesów państwa
w procesie wydobycia bursztynu. Należy zauważyć, że
w kwietniu 2015 r. w pierwszym czytaniu przyjęta została przez Najwyższą Radę Ukrainy Ustawa o wydobyciu
i sprzedaży bursztynu. Ustawa ta oferuje kompleksowe
podejście do powyższych problemów, oferując rozwiązanie
problemu nielegalnego zatrudniania górników przez zachęcanie ich do zrzeszania się w społeczności górnicze.
Zakładano, że po uwzględnieniu wszystkich komentarzy
i propozycji, ustawa będzie omawiana na jesiennej sesji Najwyższej Rady. I chociaż w październiku Komitet Profilowy
Najwyższej Rady na swoim spotkaniu poparł projekt ustawy
w postaci przygotowanej na drugie czytanie, większość ekspertów uważa, że nie zostanie on przyjęty, ponieważ ustawa
ta obejmuje regulacje, których nie da się wdrożyć w ramach
terminów i metod ustawowych. Tym niemniej, do końca 2015
r. Najwyższa Rada nie dokonała oceny proponowanej ustawy.
O ile wszyscy interesariusze jasno rozumieją, że wprowadzenie
wydobycia bursztynu na małą skalę (rzemieślniczego) przyczyniłoby się do efektywnych uregulowań państwowych w zakresie
wykorzystania terenu, zapobiegłoby nielegalnemu wydobyciu
i handlowi, pozwoliłoby na stworzenie nowych miejsc pracy,
uzyskałoby dodatkowy dochód dla państwa i budżetów lokalnych, sytuacja nadal pozostaje nierozstrzygnięta.
the depths is performed. According to the audit works data, it
was found that the remaining reserves of amber in the explored sites is 15.6-27.4% against the natural.
In 2014-2015, there was a sharp increase in illegal extraction of amber. The area of unauthorized mining activities has
expanded, involving not only Rivne region but also separate
parts of Zhytomyr and Volyn regions.
It should be noted that in Zhytomyr and Volyn regions,
unlike Rivne, the deposits of amber are not explored. There
are the manifestations amber in Olevsk, Emilchinsk, Korosten, Ovruch, Noginsk, Radomyshl districts of Zhytomyr
region. The prospective deposits are primarily the areas near
the village of Perga (Olevsk district) and near the village of
Barash (Emilchinsk district). In recent years, the promising
sites were found in Ovruch district: Sirnick manifestation,
Tomashhorod and Kozulin sites. In Volyn region, the majority
of amber manifestations (illegal production sites) are located
in the Manevich district.
According to the experts’ estimates, a turnover of not controlled by the state market of amber in Ukraine may reach
300 million. US dollars per year, while the volume of illegally extracted amber is 10-15 times higher than the legal
production.
In 2015, the problem of illegal extraction of amber
reached the level of the country’s leadership. In May 2015,
the President of Ukraine Petr Poroshenko has demanded the
faster adoption of the bill, which should ensure the protection of the environment and the interests of the State in the
process of amber production. It should be noted that, in April
2015, the Law of Ukraine „On the production and sales of
amber” was adopted in the first reading by the Verkhovna
Rada of Ukraine. This law offers a comprehensive approach
to addressing the above problems by offering to solve the
problem of illegal miners employment by encouraging them
to unite into the mining communities. It was assumed that
after taking into account all the comments and proposals,
the bill would be considered at the autumn session of the
Verkhovna Rada. And although, in October, the Verkhovna
Rada Profile Committee at its meeting have endorsed the
project of the Law, as prepared for the second reading, the
majority of experts believe that it will not be accepted, since
the law includes the rules not implementable within statutory
deadlines and methods. However, until the end of 2015, the
Verkhovna Rada has not reviewed the proposed bill. While
all stakeholders clearly understand that the introduction of
artisanal amber-mining would contribute the effective State
regulation of subsoil use, prevent the illegal production and
marketing, allow creating new jobs, get additional income
to the State and local budgets, the situation remains unresolved.
1 Olena Belichenko Ph.D., Amber Expert of IAA,
State Gemmological Centre of Ukraine; Degtyarivska str. 38-44,
04119 Kyiv, Ukraine e-mail: [email protected]
Michał Kazubski1
Od wielu lat obserwujemy, że podaż bursztynu bałtyckiego
We have been observing for many years that the supply of
nie nadąża za popytem. Dlatego na świecie coraz większego Baltic amber cannot match the demand. This is why other fosznaczenia nabierają inne żywice kopalne, wśród nich birmit. sil resins, including burmite, are gaining increasingly greater
Naturalne wydaje się być, więc pytanie, czy może on konkuro- importance worldwide. Therefore, it seems natural to ask whewać z sukcynitem.
ther it can compete with succinite.
Historia
Birmit, pochodzący z północnej Birmy i krajów sąsiednich,
The History
jako tworzywo artystyczne wydobywany był już od czasów
Burmite comes from northern Myanmar (formerly Burma)
chińskiej dynastii Han (ok. 200 lat p.n.e.). Chińczycy nazywali and the neighbouring countries; it has been mined, as an artistic
go hu-pe i wierzyli, że zawiera w sobie duszę tygrysa. Uważany material, since the time of the Chinese Han dynasty (ca. 200
był za symbol odwagi i męstwa. Przez wieki Chińczycy mieli years BCE). The Chinese called it hu-pe and believed it to contamonopol na handel bursztynem birmańskim, był on nazywany in the soul of a tiger. It was considered a symbol of courage and
valour. Over the centuries, the Chinese had a trade monopoly
wręcz „chińskim bursztynem”.
W 1613 Portugalski jezuita Alvarez Semedo, jako pierw- on Burmese amber, it was even referred to as “Chinese amber.”
In 1613, the Portuguese Jesuit Alvarez Semedo was the first
szy Europejczyk pisze o birmańskich kopalniach bursztynu,
European to write about the Burmese
jednak w latach późniejszych próżno
amber mines but in the later years thejest szukać dalszych doniesień na ten
re were no further accounts about them.
temat. Sytuacja znacząco zmienia się
The situation changed significantly after
po wojnach brytyjsko-birmańskich
the Anglo-Burmese Wars (1826-1885)
(1826-1885) i wcieleniu Birmy do
and Burma’s incorporation into British
Indii Brytyjskich, dzięki czemu w EuroIndia, which is how an interest in the
pie rodzi się zainteresowanie nowym
new kind of fossil resin arose in Eurorodzajem żywicy kopalnej. Brytyjski
pe. In 1835, Britain’s Captain Hannay
kapitan Hannay, jako pierwszy w 1835
was the first to obtain a permit from the
r. uzyskuje zgodę miejscowych władz
local authorities to visit amber mines in
i odwiedza kopalnie bursztynu na tereBurma and a year later he described his
nie Birmy, a rok później opisuje swoje
experiences. But the knowledge about
doświadczenia. Jednak rozkwit wiedzy
Burmese amber began to flourish owing
o birmańskim bursztynie zawdzięczato the German researcher Fritz Noetling.
my niemieckiemu badaczowi Fritzowi
Noetlingowi. To on w 1892 r. opisuje
It was he that described in 1892 how it
sposób jego wydobycia za pomocą drewwas mined by means of wooden hoes
nianych motyk i bambusowych koszy
and bamboo baskets and gave samples
oraz przekazuje próbki pochodzące
from the town of Maingkwan to the
z miejscowości Maingkwan gdańskieGdańsk-based pharmacist Otto Helm.
mu aptekarzowi, Otto Helmowi. Na
Based on his research, Helm found this
podstawie swoich badań Helm stwieramber to be different from others that he
dza, że bursztyn ten różni się od innych
was familiar with and was the first to call
mu znanych i jako pierwszy nazywa go
it burmite (1894). Noetling also brought
birmitem (1894). Za pośrednictwem
burmite products to Europe (for example
Noetlinga do Europy docierają również
earplugs, beads, religious figurines).
wykonane z niego wyroby (np. zatyczki
A heated discussion about the age of
do uszu, koraliki, figurki związane z wieburmite began in the early 20th century.
rzeniami).
Based on insect studies, in 1917 T.D.T.
Na początku XX wieku rozgorzała
Mapa lokalizacji, o których mowa w tekście
Cockerell (see Poinar at al. 2008) was
gorąca dyskusja na temat wieku birmitu.
Map of locations referred to the text
the first to suggest that it was a CretaNa podstawie badań owadów T.D.T. Cocceous resin although other researchers
kerell w 1917 (za Poinar i in. 2008), jako pierwszy sugeruje, że claimed the Tertiary age of the burmite-bearing rock. Due to
jest to żywica kredowa, choć inni badacze pozostają przy trzecio- the domestic unrest, burmite mines were closed down in 1936.
rzędowym wieku skał birmitonośnych. Ze względu na sytuację This situation had continued for more than 60 years until 1999,
wewnętrzną w 1936 roku kopalnie birmitu zostały zamknięte. when due to the gradual political change the amber mines were
BURSZTYNISKO Nr 38
Birmit. Czy może konkurować z sukcynitem?
Burmite. Can it compete with succinite?
45
BURSZTYNISKO Nr 38
46
Stan ten utrzymywał się ponad 60 lat aż do 1999 roku, kiedy
dzięki stopniowym zmianom politycznym kopalnie bursztynu
zostały ponownie otwarte. Początkowo dostęp do nich miały
wyłącznie firmy amerykańskie i kanadyjskie, ale po zniesieniu
sankcji gospodarczych stały się również dostępne dla międzynarodowych badaczy bursztynu oraz komercyjnego wydobycia.
W efekcie XXI wiek przynosi rozkwit badań nad birmitem
i znaczący wzrost jego wydobycia. Do najciekawszych odkryć
z tego okresu należą te dokonane przez Lamberta i Wu (za Poinar
i in. 2008), którzy w 2002 roku oznaczają drzewo macierzyste birmitu, jako araukarię, a Tappert i inn. (2013) jako botaniczne źródło
wpisuje Cupressaceae (za Vávra 2015) oraz badania Cruickshank
i Ko (2003) potwierdzające tezę Crockerell’a o jego kredowym
reopened. Initially, they were available only to US and Canadian
companies but after the economic sanctions were lifted they also
became accessible to international amber researchers and for
commercial mining.
As a result, the 21st century has brought flourishing research
on burmite and a considerable increase in its production. The most
interesting discoveries from this period include those made by
Lambert and Wu (see Poinar et al. 2008), who designated burmite’s parent tree as the araucaria in 2002, while Tappert at al. (2013)
described Cupressaceae as its botanical source (see Vávra 2015)
and Cruickshank and Ko’s research (2003) confirmed Crockerell’s
thesis about its Cretaceous origin. Intensified research on Burmese
amber is yielding surprising discoveries, for example the finding
pochodzeniu. Intensywne badania nad bursztynem birmańskim,
przynoszą zaskakujące odkrycia, jak chociażby odnalezienie najstarszej skamieniałości trawy, czy licznych inkluzji zwierzęcych.
Badania metodą spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni wykazały, że birmit (IRS 517 ) daje widmo rumenitu (IRS
612). A rumenit poza Rumunią i Birmą znajdowany jest
między innymi także w Turcji i na Sachalinie (Kosmowska-Ceranowicz 2015).
of the oldest grass fossil or multiple animal inclusions.
IR absorption spectroscopy tests have demonstrated that
burmite (IRS 517) yields the spectrum of romanite (IRS 612).
Outside of Romania and Burma, romanite can also be found
for example in Turkey and Sakhalin (Kosmowska-Ceranowicz
2015).
Wydobycie
Wydobycie birmitu kojarzone jest przede wszystk im
z doliną Hukawang w prowincji Kachin. Do najbardziej
znanych kopalni z tego rejonu należą: największa kopalnia
z czasów kolonialnych Maingkwan oraz Tanai i Noije Bum.
Kolejną ze znanych kopalni jest Inzutzut, położona 90 km
na wschód w kierunku granicy z Chinami. W ubiegłym roku
pojawiły się jednak doniesienia o nowym miejscu wydobycia - Hti Lin, w prowincji Magway. Międzynarodowy
zespół naukowców z Arunas’em Kleismantas’em (2015)
z uniwersytetu w Wilnie donosi, że około 100 górników
(głównie rolników) wydobywa bursztyn z 20-30 szybów, na
powierzchni około 10 km2. Dokonane przez niego badania
widm IR wskazują jednoznacznie, że próbki pochodzące z kopalni w prowincji Magway odpowiadają próbkom
z dotychczas znanych kopalni z prowincji Kachin. Daje to
nadzieję, że na terenie dzisiejszego Mjanma (Birma) znajdują się kolejne, jeszcze nieodkryte złoża birmitu.
Uroda birmitu
Birmit należy do żywic, które wraz osadami, w których
się znalazły, zostały zmienione w procesach wypiętrzania się
łańcuchów górskich pod wpływem zwiększonego ciśnienia
Mining
Burmite mining is associated mainly with the Hukawang
Valley, Kachin Province. The region’s best-known mines
include: Maingkwan, the largest mine from the colonial times,
as well as Tanai and Noije Bum. Another well-known mine is
Inzutzut located 90 km east towards the border with China.
Last year, however, a new mining location was reported: Hti
Lin, Magway Province. An international team of scientists with
Arunas Kleismantas (2015) from Vilnius University reports that
about 100 miners (mainly farmers) produce amber from 20-30
shafts across an area of ca. 10 km². His studies of IR spectra
show unequivocally that samples from the Magway Province
mine correspond to the samples from the Kachin Province mines
known to date. This gives us hope that present-day Myanmar
(Burma) has more as-yet undiscovered burmite deposits.
The beauty of burmite
Burmite is a resin which, together with the sediments in
which it ended up, had been altered in the mountain range uplift
processes under the influence of increased pressure and temperature. That is why, despite being harder than succinite, in general
it is highly cracked internally. This is where the reason for using
pressed burmite in China may have come from (Kosmowska-Ceranowicz 2012). Natural burmite figurines, just as pressed
burmite beads, have similar features to succinite: they are easily
BURSZTYNISKO Nr 38
i temperatury. I dlatego, chociaż birmit jest twardszy od sukcynitu, z reguły jest mocno spękany wewnętrznie. W tym można
upatrywać powodu stosowania w Chinach prasowanego birmitu (Kosmowska-Ceranowicz 2012). Figurki z naturalnego
birmitu, podobnie jak paciorki z prasowanego, mają cechy
zbliżone do sukcynitu: dają się łatwo obrabiać i są trwałe.
Proces wietrzenia, na powierzchniach szlifowanych odmian
żółtych objawia się początkowo jedynie zmianą barwy, która
pod wpływem powietrza, światła i zmian wilgotności ciemnieje aż do barwy czerwonej i odcieni brunatnych.
47
Podsumowanie.
Jeśli porównamy twardość birmitu (2,5-3) do twardości
sukcynitu (2-3), co realnie wpływa na stopień trudności jego
obróbki, bogatą gamę naturalnie występujących barw birmitu
(od żółtej, prawie przezroczystej aż po głęboką czerwień) oraz
relatywnie niższą, przynajmniej jak na razie cenę, konkurencja wydaje się być pewna. Należy pamiętać również, że birmit
jest silnie kulturowo i historycznie zakorzeniony na chińskim
rynku i już dziś pośrednio zaspakaja rynki wschodnie.
Literatura / Literature:
Cruickshank R.D., Ko Ko, 2003. Geology of an amber locality in the Hukawng Valley, Northern Myanmar, Journal of Asian Earth Sciences 21, pp.
441-455.
Helm, O. (1894): Mittheilungen über Bernstein. XVI. Ueber Birmit, ein
in Oberbirma vorkommendes fossiles Harz. – Schr. Naturf. Ges. Danzig, N:F:
8 (3-4): 63 – 66.
Kosmowska-Ceranowicz B. 2012: Bursztyn w Polsce i na świecie. WUW
Kosmowska-Ceranowicz B. 2015:Atlas.Infrared spectra of fossil, subfossil resins and selected imitations of amber ; Atlas widm w podczerwieni
żywic kopalnych, subfosylnych i niektórych imitacji bursztynu 1- 210. W:
ATLAS Infrared spectra the World’s resins / Holotype characteristics; Widma
IR żywic świata / Charakterystyka ich holotypów. Wyd. PAN Muzeum Ziemi
w Warszawie
Noetling, F. (1893): On the occurrence of Burmite, a new fossil resin from
Upper Burma. – Records of the Geological Survey of India, 26: 31 – 40.
Poinar JR. G., Buckley R., Brown A.E. 2008: The Secrets of Burmese
amber. Maps digest 20: 21-29
Sun T., Kleismantas A., Nyunt T., Minrui Z., Krishnaswamy M., Hui Ying
L. 2015: Burmese amber from Hti Lin. 34th International Gemmological Conference IGC August 2015 Vilnius, Lithuania
Tappert, R., McKellar, R.C., Wolfe, A.P., Tappert, M.C., Ortega-Blanco, J.
& Muehlenbachs, K. 2013: Stable carbon isotopes of C3 plant resins and ambers record changes in atmospheric oxygen since the Triassic. – Geochimica et
Cosmochimica Acta, 121: 240 – 262.
Birmit z Hukawang Valley ze zbiorów Muzeum Ziemi w Warszawie- fot. M.
Kazubski
Burmite from Hukawang Valley from the collection of PAS Museum of the
Earth in Warsaw
workable and durable. On polished surfaces of the yellow varieties, the weathering process first shows only through a change in
colour which, affected by the air, light and changes in humidity,
darkens to become red and shades of brown.
Summary
If we compare the hardness of burmite (2,5-3) with the hardness of succinite (2-3), which noticeably influences the degree of
its workability, a wide range of naturally occurring burmite colours (from yellow, almost transparent to deep red) and the relatively
lower price, at least for the time being, competition with succinite seems to be a given. We also need to remember that burmite
has strong cultural and historical roots in the Chinese market and
even today indirectly meets the demands of the Eastern markets.
Vávra N., 2015 Mineral names used for fossil resins, subfossil resins and similar materials; Nazwy mineralogiczne żywic kopalnych,
subfosylnych i żywicopodobnych substancji, 215-280. W: ATLAS Infrared
spectra the World’s resins / Holotype characteristics; Widma IR żywic świata / Charakterystyka ich holotypów. Ed. PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
1 Michał Kazubski - Muzeum Ziemii PAN w Warszawie.
Rzeczoznawca MSB
Ceny surowca bursztynu bałtyckiego/ Price for Raw Baltic Amber
Notowania średnie cen surowca bursztynowego w sprzedaży hurtowej w Polsce (bez podatku vat) 10 marzec 2016
Average prices of raw amber (production quality) in wholesale in Poland - 10th March 2016
1 EUR = 4.31 PLN 1 USD = 3,93 PLN
Bursztyn polski / Polish amber
2-5g
5-10g 10-20g 20-50 g 50-100g
100-200g
200-300g
430 Euro
880 Euro
1580 Euro
2900 Euro
3700 Euro
4420 Euro
5350 Euro
Bursztyn ukraiński / Ukrainian amber
2-5g 570 USD
5-10g 1300 USD
10-20g 2300 USD
20-50g
3800 USD
50-100g 5800 USD
100-200g 6500 USD
200-300 g
7500 USD
BURSZTYNISKO Nr 38
48
Firmy rekomendowane
1
19.01.2017
3
19.05.2016
5
01.01.2017
6
15.11.2016
32
01.01.2017
34
28.07.2016
41
01.10.2016
46
09.01.2017
51
13.11.2016
52
20.01.2017
57
15.01.2017
64
19.05.2016
69
19.05.2016
79
29.10.2016
82
27.07.2016
83
16.08.2016
90
20.07.2016
100
19.10.2016
108
29.10.2016
112
01.03.2017
113
04.09.2016
116
09.01.2017
119
01.07.2016
125
14.04.2016
126
01.07.2016
127
22.12.2016
129
01.02.2017
130
10.08.2016
Silver & Amber
www.silveramber.pl
Art 7
www.art7.com.pl
Venus
www.vns.com.pl
Balt
www.balt.com.pl
Ambermoda
www.ambermoda.com
Natalex
www.natalex.fr
Goldmajor Ltd.
www.goldmajor.com
Amber Planet EBJ
amberplanet.com.pl
Amber Hall Jewellery
www.amberhall.com
Yidkambar
Enzo
www.enzo.com.pl
Pracownia Artystyczna Edmar
www.edmaramber.com
Andzia's Amber Jewelry&Beads
www.amberjewelry.com
BC Bursztynowe Centrum
www.bc.com.pl
Zimmermann
www.zimmermann.com.pl
Amber Art Gutowski
www.amber.art.pl
AG
www.aleksandergliwinski.pl
ABC GOLD Pracownia Złotnicza
www.abcgold.pl
MTM Silver Studio
www.mtmsilverstudio.com
NAC Amber
www.nac.pl
Moja Forma
www.mojaforma.com
Amber Apple
www.amberapple.pl
T&J Amber
Silver Line
Upominki Królewskiego Miasta
Krakowa
Henryka (Amber&Silver Jewellery)
www.henryka.co.uk
Lalikdesign
A2 Studio Biżuterii s.c.
www.a2amber.eu
Adam Pstrągowski
Poland
Wojciech Kalandyk
Poland
Jacek Leśniak
Poland
Adam i Leszek Dulińscy
Poland
Mariusz Gliwiński
Poland
Stanisław Stepień
France
Robert Rontaler
United Kingdom
Andrzej Wiszniewski
Poland
Sylwia Libicka
United Kingdom
Zdzisława Czerniak
Spain
Józef Soszyński
Poland
Jolanta & Edward Marzec
Poland
Andzia Chmil
USA
Piotr Wedekind
Poland
Arkadiusz Zimmermann
Poland
Marek Gutowski
Poland
Poland
Wojciech Chojnacki
Poland
Maciej Szulimowicz
Poland
Marcin Wesołowski
Poland
Maria Fijałkowska
Poland
Joanna Kreja-Wójcikiewicz
Poland
Teresa Leśniak
Czech Republic
Gustaw Pendrakowski
Poland
Barbara Łodzińska
Poland
Anna & Trace Emmett
United Kingdom
Krzysztof Lalik
Poland
Ryszard Węsierski
Poland
48 58 664 60 00
[email protected]
48 58 300 05 55
[email protected]
48 58 305 02 40
[email protected]
48 58 767 77 00
[email protected]
48 58 550 18 60
[email protected]
33 3 61 08 50 60
[email protected]
44 20 8579 0588
[email protected]
48 85 6634415
[email protected]
441 929 422 300
[email protected]
34 619 220 246
[email protected]
48 58 767 75 50
[email protected]
48 55 272 20 62
[email protected]
18775866599
[email protected]
48 58 308 0768
[email protected]
48501062802
[email protected]
48 58 554 57 25
[email protected]
48 58 550 48 36
[email protected]
48 58 531 38 31
[email protected]
48 58 558 38 98
[email protected]
48 58 520 80 00
[email protected]
48 58 305 62 06
[email protected]
48 58 341 99 85
[email protected]
[email protected]
48 22 826 63 55
[email protected]
48 12 421 56 10
[email protected]
441 432 266 538
[email protected]
[email protected]
48 693 911 942
[email protected]
131
05.10.2016
136
15.03.2017
138
13.11.2016
139
13.11.2016
140
13.11.2016
141
17.12.2016
142
23.02.2017
144
09.04.2016
146
10.06.2016
147
01.10.2016
148
20.11.2016
149
27.11.2016
151
27.11.2016
152
27.11.2016
154
06.10.2016
155
06.10.2016
157
06.10.2016
159
18.11.2016
161
11.12.2016
163
25.04.2016
164
08.05.2016
165
14.07.2016
166
08.10.2016
167
2.12.2016
168
02.12.2016
169
15.01.2017
170
15.01.2017
172
15.02.2017
Alicia Kelly, NancyChui
Hong Kong
Bogdan Frydrychowicz
Poland
Cherry Hu
Hangzhou Yinpo Artcrafts
www.cnyinpo.com
China
Ewa Biernacka-Frohlich
Galeria Siedem
www.galeriasiedem.eu
Poland
Marcin Kubielski
Tears of Time
www.tearsoftime.eu
Poland
Arunas Stumbra
Xsta Amber
www.amber-xsta.com
Lithuania
Carol Horsfall
Celestial Creations
Australia
Johann Astner
Astner Bernsteinschmuck
Austria
Allen Khairi
Golden Crown Jewelry
Czech Republic
Adrianna Glock
Amber Ghata
www.amberghata.com
Poland
Laima Skukauskiene
amberlaima
www.amberlaima.lt
Lithuania
Young Seon Choi
Amber Korea
South Korea
Andrius Benetis
Amberhome Lt
www.amberhome.biz
Lithuania
Emma Maria Kuster
Bernstein Museum
www.bernsteinmuseum.com
Germany
Dorota Cenecka
Gin Atelier
www.ginatelier.com
Poland
Linxiang Huang
YXES Jewelry
www.yxesamber.com
Poland
Sheng Li
Wink Jewelry
www.wink-jewelry.com
China
Tomasz Michalski
Silvam-ex s.j.
www.silvam.pl
Poland
Szymon Arendarski
Arsen Amber
www.arsenamber.pl
Poland
Zhenya Wei
Amber Palace
Finland
Shanghai Shangluxe Jewellery
Yan Lu
Co.,Ltd China
Jan Zbigniew Mosalski
Oskar Amber
United Kingdom
Tomasz Kargul
Studio TT GeoAmber
Poland
Sun Qiang
Fushen Amber
Poland
Yanan Li
First Stone
Finland
Kunming Saiba Hupo Maoyi Youxian Gon Sebastian Tajl
Si
China
Shao Yong Hua
HUAOU AMBER
China
Tengfei Xu
Phoenix International
Poland
Amberozia
www.amberozia.com
AG Atelier
85 226 686 196
[email protected]
48 58 551 66 85
[email protected]
8 657 181 389 787
48 609 686 743
[email protected]
48 42 2397931
[email protected]
370 685 318 47
[email protected]
61402852907
[email protected]
31412316
[email protected]
420 224 210 736
[email protected]
48 518 029 987
[email protected]
37 065 049 010
[email protected]
821 043 550 503
[email protected]
370 606 11 204
[email protected]
498 531 981 034
[email protected]
48 506 049 377
[email protected]
48 53 58 77928
[email protected]
8 613 602 629 694
[email protected]
48 58 341 5470
[email protected]
48 786 866 056
[email protected]
358 505 362 186
[email protected]
8 613 816 395 610
[email protected]
1614084532
48 796 99 37 77
[email protected]
48 883 001 672
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
BURSZTYNISKO Nr 38
Firmy rekomendowane
49
BURSZTYNISKO Nr 38
50
Rzeczoznawcy MSB / IAA Amber Experts
a. Rzeczoznawca surowca bursztynowego / Expert on raw amber
b. Rzeczoznawca bursztynowych okazów przyrodniczych / Expert on natural amber specimens
c. Rzeczoznawca półfabrykatów i wyrobów bursztynowych / Expert on semi-finished and finished amber products
d. Rzeczoznawca zabytków i dzieł sztuki z bursztynu / Expert on amber heritage items and art piecese
e. Rzeczoznawca inkluzji w bursztynie / Expert on amber inclusions
Belichenko Olena
a, c
Kyiv, UKR
[email protected]
Buzalski Marcin
a,c
Gdańsk, PL
[email protected]
Damzen Jonas
Drapikowski Mariusz
Fudala John
e
a, c
Gierłowski Wiesław
+370 69957677
Gdańsk, PL
[email protected]
Illinois, USA
[email protected]
Gdańsk, PL
[email protected]
a, b, c, d Gdańsk, PL
[email protected]
+48 607548158
+48 501502789
b
Wilno, LT
a, b, c
+48 606653365
Gliwiński Mariusz
a, c
Sopot, PL
[email protected]
Hoffeins Christel
b, e
Hamburg, DE
[email protected]
Jacobson Stanisław
a, c
Gdańsk, PL
[email protected]
Kazubski Michał
a, b
Warszawa, PL
[email protected]
a, b, e
Gdańsk, PL
[email protected]
Klucznik Anna
a, c
Gdańsk, PL
Klikowicz Agnieszka
a, c
Gdańsk, PL
[email protected]
Kosior Michał
a, c
Gdańsk, PL
[email protected]
+48 609090935
[email protected]
+48 602259043
Kentzer Bartłomiej
prof. dr hab. Kosmowska-Ceranowicz Barbara
a, b, c
Warszawa, PL
Krause Leszek
a, c
Gdynia, PL
dr Kucharska Małgorzata
a, c
Sopot, PL
Leśniak Jacek
a, c
Gdańsk, PL
Lundberg Doug
b
Ożdżeński Jacek
Paterson Vanessa
Serafin Jacek
Colorado, USA
[email protected]
a, c
Katowice, PL
[email protected]
a, c
Lincolnshire, GB
[email protected]
a, b, e
+48 58 3010553
+48 692476260
Warszawa, PL
dr Sobecka Anna
d
Gdańsk, PL
[email protected]
dr Sontag Elżbieta
b, e
Gdańsk, PL
[email protected]
prof. dr hab. Szadziewski Ryszard
b, e
Gdańsk, PL
dr hab. Szwedo Jacek
b, e
Gdańsk, PL
[email protected]
Uliński Ryszard
a, c
Gdańsk, PL
[email protected]
dr hab. inż. Wagner-Wysiecka Ewa
a, c
Gdańsk, PL
[email protected]
+48 601629615
Al-Fanahi Hamad
Alghannam Khalifa
Arendarski Szymon
Astner Johann
Babic Olga
Bartz Maciej
Baser Tayfun
Basiukiewicz Krzysztof
Bayer Stefan
Befinger Tadeusz
Belichenko Olena
Benetis Andrius
Bielak Jacek
Biernacka-Frohlich Ewa
Binek Paulina
Bogdan Karina
Bongart Marek
Bound Joseph
Bryksy Jan
Burczik-Kruczkowska Danuta
Burkowska Daria
Buzalski Marcin
Callet Jean Bernard
Całka Stanisław
Caridad Jorelis
Caridad Jorge
Cenecka Dorota
Chen Jianxin
Chmil Andzia
Chodyński Antoni
Choi Young Seon
Chojnacki Wojciech
Christophersen Vigo
Chui Nancy
Cichowski Paweł
Cieszewska Barbara
Ciołkowska-Gryko Hanna
Ciołkowski Bogdan
Clark Neil
Cubells Trinidad Fortea
Czapnik Danuta
Czerniak Zdzisława
Ćwikła Joanna
Damzen Jonas
Dawidowski Mateusz
Dejcz Grzegorz
Dejcz Marian
Derdzikowska Mirosława
Dittrich Hermann K.
Dobkowski Tadeusz
Doumin Nicholai
Drapikowski Mariusz
Drozdowski Andrzej
Drutu Claudia Ana-Maria
Dubiel Maryla
Duliński Adam
Duliński Leszek
Dumin Ludwik
Dziegielewski Beata
Dziekońska Kinga
Eliza Lauglin
Emmett Trace Douglas
Fijałkowska Maria
Fijałkowski Antoni
Fijałkowski Sławomir
Formella Roman
Frydrychowicz Bogdan
Fudała Janusz
Gajewska Anna
Gao Fan
Gao Yanfeng
Gąsiorek Filip
Gierłowski Wiesław
Gliwinski Aleksander
Gliwińska Danuta
Gliwiński Mariusz
Glock Adrianna
Golińczak Jacek
Gowkielewicz Eugeniusz
Greco Marco
Gronuś- Dutko Barbara
Grzenkowski Dariusz
Gulbierz Dorota
Gullich Harry
Guntorius Giedrius
Guoqing Ji
Gutowska Izabela
Gutowski Marek
Hałuszczuk Mikołaj
He Xing Mu
Herb Heidemarie
Herlik-Herlikiewicz Leszek
Hernas Katarzyna
Hoffeins Christel
Hong Ma
Hongyan Shen
Hoppen Dariusz
Horsfall Carol
Hu Cherry
Hua Shao Young
Huang Linxiang
Huang Su Wen
Hunkar Aslihan
Hunnybun Michelle
Huoyan Yan
Jabłoński Giedymin
Jacobson Stanisław
Jansen Beata
Jaskow Andrzej
Jaskow Philip
Jianqin Sun
Jung Andrzej
Juszczak Marek
Kalandyk Wojciech
Kaleński Adam
Kalski Narcyz
Karpovič Igor
Kargul Tomasz
Kazubski Michał
Kelar Bogumiła
Kelar Marian
Keler Wiesława
Kelly Alicia
Kentzer Bartłomiej
Kexin Jin
IAA member list
Kęszycki Michał Wiesław
Khachatrian Armenak
Khairi Allen
Kimitoshi Ninomiya
Kleina Mieczysław
Klepacki Bogusław
Klikowicz-Kosior Agnieszka
Klucznik Anna
Kohut-Jeż Emilia
Kołodziejski Tomasz
Kordelewski Krzysztof
Kornowska Karolina
Kos Dorota
Kosior Michał
Kosmowska-Ceranowicz Barbara
Kostiachowa Zoja
Kostiak Mark
Kotowicz- Buczyńska Joanna
Kotwicka Anna
Kowalczyk Bartosz
Kramarska Regina
Krause Leszek
Kreja Joanna
Krumbiegel Brigitte
Kubielski Marcin
Kucharska Małgorzata
Kuciaba Daniel
Kupniewski Andrzej
Kuster Emma Maria
Kuś Przemysław
Kwiatkowska Katarzyna
Kwiatkowski Dariusz
Kwiatkowski Maksymilian
Lachowski Piotr
Lai Carmen
Lalik Krzysztof
Lasoń Sylwia
Latif Hazem
Laurent-Christophory Michelle
Leonowicz Wojciech
Leśniak Jacek
Leśniak Teresa
Libicka Sylwia
Lin Ruji
Ling Yun Wu
Liu Jun
Liu Liang
Liu Wei
Lo Alice
Lundberg Doug
Łodzińska Barbara
Łodziński Jakub
Łysoń Paweł
Makrenek Helena
Malicki Jerzy
Malon Andrzej
Małka Anna
Marzec Edward
Marzec Jolanta
Masiarz Rafał
Matusiak Kazimierz
Matuszewska Aniela
Mazurowski Ryszard
Mc Laughlin Sean
Michalski Tomasz
Miller Janina
Mionskowski Sławomir
Mizgiris Kazimieras
Mosalski Jan Zbigniew
Motiwala Fakhruddin
Myrta Lucjan
Nagel Norbert
Najder Anna
Niebrzydowski Marcin
Niedzielski Jarosław
Nowińska Katarzyna
Olejok Eugeniusz
Orzeszke Mateusz
Ostrowski Jacek
Otoka Dorota
Ożdżeński Filip
Ożdżeński Jacek
Ożdżeński Maciej
Pacak Andrzej
Paulauskiene Julija
Paterson Vanessa
Pawlak Sebastian
Pawłowski Marek
Pendrakowski Gustaw
Pietrzyk Elżbieta
Plota-Sawicki Stefan
Podskarbi Magdalena
Podżorski Jan
Popkiewicz Eryk
Popkiewicz Harald
Prentki Sebastian
Przytocka Bożena
Pstrągowski Adam
Rachoń Ewa
Ragazzi Eugenio
Rappsilber Ivo
Reichel-Krawczyk Ewa
Robertson Sharon
Rogała Robert
Rontaler Robert
Rudloff Knut
Rurański Piotr
Safarzyński Sławomir
Salwierz Eugeniusz
Schröder Henning
Serafin Jacek
Serafin Małgorzata Barbara
Sheng Li
Siezieniewski Mariusz
Siezieniewski Piotr
Simonsen Rolf
Skukauskiene Laima
Skulisz Krzysztof
Sobecka Anna
Sontag Elżbieta
Sorensen Pia Fons
Soszyński Józef
Stankiewicz Krzysztof
Stępień Krzysztof
Stępień Marcin
Stępień Stanisław
Stępień Stephanie
Stopyra Józef
Stumbra Arunas
Sun Quiang
Sundberg Henrik
Szadkowski Andrzej
Szadziewski Ryszard
Szulimowicz Maciej
Szwedo Jacek
Szymandera Julita
Szymański Piotr
Szymańska Izabela
Szyszko Kazimierz
Szyszko Ewa
Tajl Sebastian
Talal Boarki
Taylor Barbara
Tengfei Xu
Thamer A Y Alhouqal
Trofimov Anton
Tymiński Marcin
Uliński Ryszard
Urbutis Vidmantas
Wagner-Wysiecka Ewa
Wajcht Piotr
Wang Jing
Wąsowska Małgorzata
Wedekind Piotr
Wei Liu
Wei Ni
Wesołowski Marcin
Weyers Stefanus
Węsierski Ryszard
Wilkowski Marcin
Williamson Dorothy
Wimmer Marina
Wimmer Roland
Wiszniewski Andrzej
Witczak Bożena
Włodarska Marta
Woźniak Michał
Wu Da Fang
Yan Lu
Yanan Li
Yang Xi
Yang Xiang Yao
Zakrzewska Jolanta
Zarański Dariusz
Zawadzka Maria
Zawadzki Janusz
Zdrojewski Lech
Zeidler Mirosław
Zelley Howard
Zhang Lie
Zhenya Wei
Zhixuan Qi
Zimmermann Arkadiusz
Zobel Michael
Żalimas Rolandas
BURSZTYNISKO Nr 38
Lista członków MSB
51
BURSZTYNISKO Nr 38
Membership declaration
I, the undersigned , declare joining of the International Amber Association and oblige myself
to follow statutory rules and legally valid decisions of the Association Management, regular
payment of membership fees, and declare an active part in the activities of the Association.
...................................................., place and date..............................................
52
Signature of the candidate
Personal data:
names and surname............................................................................................................................................................................
residence address (street, town, country, postal code) ......................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................
phone.............................................................................................email:...........................................................................................
date and place of birth ………………………………........................................................................................................................
education.......................................................................................profession ....................................................................................
Since when have you been involved in work with amber ….............................................................................................................
What subject would you like to deal with as an IAA member ..........................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
Range and kind of economical activity carried out on own account (optional):
...........................................................................................................................................................................................................
www. …..................................................Place of work (persons not running own company): .......................................................
Introducing members (2 required):
...........................................................................................................................................................................................................
..
name and surname name and surname
Accepted (date) …............ ……………………….. annual member fee 120/60(Polish Zloty), 120PLN entrance fee.
Signatures of Management................................................................................................................................................................

plik pdf 2MB - Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Transkrypt

Podobne dokumenty

PP52 zmiana formatu.indd

Bursztynowe przemiany A mber M etamorphoses

POSIEDZENIE ŚWIATOWEJ RADY BURSZTYNU, 22–23 MAJA

V. POSIEDZENIE ŚWIATOWEJ RADY BURSZTYNU

Wypadek - Pojezierze

Nr 13 Listopad 2013 - Szkoła Podstawowa nr 1