docŚrodki przymusu bezpośredniego
download 
Reklamacja Transkrypt
Środki przymusu bezpośredniego
Materiały dydaktyczne 24 Środki przymusu bezpośredniego Tablice poglądowe KATOWICE 2014 st. asp. Aleksandra Kukuła, asp. Krzysztof Głowacki Zakład Wyszkolenia Specjalnego Środki przymusu bezpośredniego Tablice poglądowe Na podstawie ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z 24 maja 2013 roku Katowice 2014 Redakcja: podinsp. Robert Perek Redakcja techniczna i korekta: Paweł Mięsiak © Szkoła Policji w Katowicach, Katowice 2014. Pewne prawa zastrzeżone. Niniejsza publikacja w całości stanowi materiał dydaktyczny Szkoły Policji w Katowicach. Publikacja dostępna jest na licencji: Creative Commons – Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC-BY-NC-ND) 3.0. Polska. Postanowienia licencji są dostępne pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/legalcode Spis treści Wstęp............................................................................................................................... 6 Pojęcia.............................................................................................................................. 7 Tablica 1. Podstawy prawne użycia lub wykorzystania śpb............................................14 Tablica 2. Zasady użycia lub wykorzystania śpb..............................................................15 Tablica 3. Zakazy podmiotowe dotyczące użycia śpb.....................................................16 Tablica 4. Klasyfikacja śpb...............................................................................................17 Tablica 5. Przypadki użycia lub wykorzystania śpb.........................................................18 Tablica 6. Wykorzystanie śpb wobec zwierzęcia.............................................................19 Tablica 7. Prewencyjne użycie śpb..................................................................................19 Tablica 8. Czynności policjanta przed użyciem śpb.........................................................20 Tablica 9. Podjęcie decyzji o użyciu lub wykorzystaniu śpb............................................21 Tablica 10. Czynności policjanta po użyciu śpb...............................................................22 Tablica 11. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu śpb.................................23 Tablica 12. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu śpb.................................24 Tablica 13. Przypadki użycia lub wykorzystania siły fizycznej.........................................25 Tablica 14. Przypadki użycia kajdanek służbowych.........................................................26 Tablica 15. Zasady obowiązujące w używaniu kajdanek.................................................27 Tablica 16. Przypadki użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego.......28 Tablica 17. Zasady obowiązujące w używaniu kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego.......................................................................................28 Tablica 18. Przypadki użycia kasku zabezpieczającego...................................................29 Tablica 19. Przypadki użycia i wykorzystania siatki obezwładniającej............................29 Tablica 20. Przypadki użycia i wykorzystania pałki służbowej.........................................30 Tablica 21. Zasady użycia i wykorzystania pałki służbowej.............................................31 Tablica 22. Przypadki użycia lub wykorzystania wodnych środków obezwładniających.........................................................................32 Tablica 23. Zasady użycia i wykorzystania wodnych środków obezwładniających..........32 Tablica 24. Przypadki użycia psa służbowego.................................................................33 Tablica 25. Zasady użycia psa służbowego......................................................................34 Tablica 26. Przypadki użycia konia służbowego..............................................................35 Tablica 27. Zasady użycia konia służbowego..................................................................35 Tablica 28. Przypadki użycia lub wykorzystania pocisków niepenetracyjnych................36 Tablica 29. Zasady użycia i wykorzystania pocisków niepenetracyjnych........................37 Tablica 30. Przypadki użycia lub wykorzystania chemicznych środków obezwładniających.......................................................................................38 Tablica 31. Zasady użycia i wykorzystania chemicznych środków obezwładniających...39 Tablica 32. Przypadki użycia lub wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej............................40 Tablica 33. Zasady użycia i wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej...........................................................41 Tablica 34. Przypadki wykorzystania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchomienia pojazdów mechanicznych...........42 Tablica 35. Zasady wykorzystania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchomienia pojazdów mechanicznych...........43 Tablica 36. Przypadki wykorzystania pojazdu służbowego.............................................45 Tablica 37. Zasady wykorzystania pojazdu służbowego..................................................45 Tablica 38. Przypadki wykorzystania środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów wybuchowych...............................................................................................46 Tablica 39. Zasady wykorzystania środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów wybuchowych...........47 Tablica 40. Przypadki użycia środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających.......................................................................................48 Tablica 41. Zasady użycia środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających.......................................................................................49 Tablica 42. Dokumentowanie użycia lub wykorzystania śpb..........................................50 Tablica 43. Dokumentowanie skutkowego użycia lub wykorzystania śpb......................51 Tablica 44. Dokumentowanie bezskutkowego użycia lub wykorzystania śpb.................52 Tablica 45. Przypadki użycia i środki przymusu bezpośredniego, które mogą być użyte wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka..................53 Tablica 46. Czynności policjanta przed i po użyciu śpb wobec nieletniego.....................54 Tablica 47. Przypadki użycia siły fizycznej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................................................................55 Tablica 48. Przypadki użycia kajdanek służbowych wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................................................................56 Tablica 49. Przypadki użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka..................57 Tablica 50. Zasady obowiązujące w używaniu kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego.......................................................................................57 Tablica 51. Przypadki użycia kasku zabezpieczającego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka................................................58 Tablica 52. Przypadki użycia pałki służbowej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................................................................59 Tablica 53. Zasady użycia i wykorzystania pałki służbowej.............................................60 Tablica 54. Przypadki użycia chemicznych środków obezwładniających wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................61 Tablica 55. Zasady użycia i wykorzystania chemicznych środków obezwładniających...62 Tablica 56. Przypadki użycia przedmiotów służących do obezwładnia nia osób za pomocą energii elektrycznej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................................................................63 Tablica 57. Zasady użycia i wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej...........................................................64 Tablica 58. Dokumentowanie użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka.............................65 Tablica 59. Udzielenie zgody na użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdziały zwarte Policji 66 Tablica 60. Użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdział zwarty Policji.....................67 Tablica 61. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty....................................................68 Tablica 62. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty....................................................69 Tablica 63. Dokumentowanie skutkowego użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty....................................................70 Literatura........................................................................................................................ 71 Wstęp Oddajemy w Państwa ręce pomoc dydaktyczną, dotyczącą zagadnień związanych z użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego opracowaną na podstawie ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z 24 maja 2013 r. Problematyka związana z tymi zagadnieniami jest niezwykle istotna w codziennej służbie policjanta, ponieważ bezpośrednio dotyczy ingerowania w zakres swobód obywatelskich i praw człowieka. Wiedza niezbędna do prawidłowego stosowania środków przymusu bezpośredniego jest bardzo obszerna, a przecież sytuacje w ja- kich policjant w praktyce używa lub wykorzystuje środki przymusu bezpośredniego, wiążą się ze stresem i koniecznością podejmowania decyzji w bardzo krótkim czasie. Działanie w takich warunkach wymaga perfekcyjnej znajomości przypadków oraz zasad użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego. W przeciwnym razie, policjant może narazić się na odpowiedzialność dyscyplinarną czy też karną. Ustawodawca zaadresował ten akt prawny do kilkunastu podmiotów. Niniejszy skrypt przedstawia przepisy ujęte w formie tabelarycznej, co ma na celu ułatwienie dotarcia do treści dotyczących wyłącznie zakresu działania Policji. Technika wizualizacji w formie tabel ma służyć lepszemu zapamiętywaniu i budowania systemów skojarzeń i jednocześnie stanowić pomoc dydaktyczną nie tylko na etapie przyswajania wiedzy z tego zakresu, ale również w trakcie późniejszej służby. Jako autorzy mamy nadzieję, że oddana w Państwa ręce pomoc dydaktyczna ułatwi opanowanie skomplikowanej, a jednocześnie niezbędnej w służbie policjanta wiedzy nie tylko w trakcie szkolenia, ale również będzie stanowić kompendium wiedzy, do którego będziecie Państwo sięgać podczas wykonywania zadań w swoich jednostkach. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 7 Pojęcia Ustawa posługuje się pojęciami, których definicje wskazano w art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) broni palnej – należy przez to rozumieć broń palną bojową, o której mowa w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576)1; 2) doprowadzeniu – należy przez to rozumieć czynności podejmowane w celu przemieszczenia: a)osoby zatrzymanej, ujętej lub przymusowo doprowadzanej do właściwych organów lub instytucji w trybie i w przypadkach określonych w przepisach odrębnych, b)cudzoziemca pobranego ze strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia, c)cudzoziemca do granicy Rzeczypospolitej Polskiej albo od tej granicy do portu lotniczego albo morskiego państwa, do którego zostaje wydalony, lub państwa, w którym następuje przekazanie tego cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na podstawie decyzji właściwego organu, d)cudzoziemca, któremu odmówiono wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy z wnioskiem o zapewnienie doprowadzenia tego cudzoziemca wystąpił przewoźnik; 3) konwoju – należy przez to rozumieć przemieszczanie osób lub mienia, w tym: a)osób pobranych z zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, młodzieżowego ośrodka wychowawczego lub policyjnej izby dziecka, b)osób skazanych lub tymczasowo aresztowanych przekazywanych na podstawie 1 8 umów międzynarodowych, Ustawa z dnia 21 maja 1999 roku o broni i amunicji w art. 7. ust.1 wskazuje: W rozumieniu ustawy bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego. Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach c)wartości pieniężnych lub innych przedmiotów wartościowych, d)broni, amunicji, materiałów lub środków niebezpiecznych, w tym materiałów wybuchowych, chemicznych lub radioaktywnych, e)uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego, f) środków odurzających lub substancji psychotropowych, g)dokumentów lub materiałów zawierających informacje niejawne, oraz zespół czynności realizowanych w związku z tym przemieszczaniem przez uprawnionego do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej; 4) obezwładnieniu – należy przez to rozumieć pozbawienie swobody ruchów lub spowodowanie odwracalnej, krótkotrwałej dysfunkcji kończyn lub zmysłów w celu wyeliminowania zagrożenia ze strony osoby lub zwierzęcia lub przełamania oporu osoby niepodporządkowującej się poleceniom wydawanym na podstawie prawa; 5) pododdziale zwartym – należy przez to rozumieć zorganizowaną, jednolicie dowodzoną grupę funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej lub żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, wykonującą działania prewencyjne w razie zagrożenia lub zakłócenia bezpieczeństwa albo porządku publicznego; 6) użyciu środka przymusu bezpośredniego – należy przez to rozumieć zastosowanie środka przymusu bezpośredniego wobec osoby; 7) użyciu broni palnej – należy przez to rozumieć oddanie strzału w kierunku osoby z zastosowaniem amunicji penetracyjnej; 8) ważnych obiektach, urządzeniach lub obszarach – należy przez to rozumieć podlegające ochronie: a)obiekty, urządzenia lub obszary: – istotne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, nienaruszalności granicy państwowej, bezpieczeństwa ruchu kolejowego, gospodarki lub kultury narodowej, Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 9 – centralnych organów państwowych, wymiaru sprawiedliwości, kontroli skarbowej, przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych albo organizacji międzynarodowych, – podlegające ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1712, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, b)obiekty ujęte w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, sporządzonym na podstawie art. 5b ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.)2, oraz wchodzące w ich skład i powiązane z nimi systemy; 9) wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego – należy przez to rozumieć zastosowanie środka przymusu bezpośredniego wobec zwierzęcia albo zastosowanie go w celu zatrzymania, zablokowania lub unieruchomienia pojazdu lub pokonania przeszkody; 10)wykorzystaniu broni palnej – należy przez to rozumieć oddanie strzału z za- stosowaniem amunicji penetracyjnej w kierunku zwierzęcia, przedmiotu, lub w innym kierunku niestwarzającym zagrożenia dla osoby. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym w art. 5b ust. 7 w pkt. 1 wskazuje: „Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa: 1) sporządza na podstawie szczegółowych kryteriów, o których mowa w ust. 2 pkt 3, we współpracy z odpowiednimi ministrami odpowiedzialnymi za systemy, jednolity wykaz obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej z podziałem na systemy. W wykazie wyróżnia się także europejską infrastrukturę krytyczną zlokalizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz europejską infrastrukturę krytyczną zlokalizowaną na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej, mogącą mieć istotny wpływ na Rzeczpospolitą Polską. Wykaz ma charakter niejawny; 2 10 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 1. Podstawy prawne użycia lub wykorzystania śpb USTAWA O POLICJI z 6 kwietnia 1990 r. Art. 16. ust. 1. W przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-6 i 814 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, policjanci mogą użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1-13 i 17-20 tej ustawy, lub wykorzystać te środki. Art. 16. ust. 3. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Art. 16a. (6) Wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka, w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-3, 8 i 10-14 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, policjanci mogą użyć środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1, pkt 2 lit. a i b, pkt 3, 4, 6, 7, pkt 12 lit. a i pkt 13 tej ustawy. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 11 Tablica 2. Zasady użycia lub wykorzystania śpb USTAWA z dnia 24 maja 2013 r. O ŚRODKACH PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO I BRONI PALNEJ Policjant może użyć środka przymusu bezpośredniego lub wykorzystać je do celów określonych w niniejszej ustawie wyłącznie w zakresie realizacji zadań ustawowych podmiotu, w którym pełni służbę albo w którym jest zatrudniony. Art. 5. Środków przymusu Od użycia lub wykorzystania bezpośredniego używa się lub środków przymusu wykorzystuje się je w sposób bezpośredniego należy niezbędny do osiągnięcia celów odstąpić, gdy cel ich użycia lub tego użycia lub wykorzystania, wykorzystania został proporcjonalnie do stopnia osiągnięty. Art. 7 ust.2. zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej Środków przymusu dolegliwości. Art. 6 ust.1. bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę. Art. 7 ust.1. z zachowaniem szczególnej ostrożności, uwzględniając ich właściwości, które mogą stanowić zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Art. 7 ust.3. W przypadku gdy uzasadniają to okoliczności zdarzenia, uprawniony może użyć jednocześnie więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego lub wykorzystać jednocześnie więcej niż jeden taki środek, na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Art.8. 12 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 3. Zakazy podmiotowe dotyczące użycia śpb ZAKAZY PODMIOTOWE kobiety o widocznej ciąży osoby, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat osoby o widocznej niepełnosprawności Uwaga! W przypadku gdy zachodzi konieczność odparcia bezpośredniego bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, a użycie siły fizycznej wobec w/w osób jest niewystarczające lub niemożliwe uprawniony może użyć innych środków przymusu bezpośredniego. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 13 Tablica 4. Klasyfikacja śpb ŚRODKI PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO SIŁA FIZYCZNA - techniki transportowe, - zakładane na ręce, - techniki obrony, - zakładane na nogi, - techniki ataku, - zespolone. - techniki obezwładnienia. KAFTAN BEZPIECZEŃSTWA KASK ZABEZPIECZAJĄCY PAŁKA SŁUŻBOWA: - zwykła, - szturmowa, - wielofunkcyjna, - teleskopowa, - obezwładniająca. CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE - ręczne miotacze substancji obezwładniających, - plecakowe miotacze substancji obezwładniających, - granaty łzawiące, - inne urządzenia przeznaczone do miotania środków obezwładniających. ŚRODKI PRZEZNACZONE DO POKONYWANIA ZAMKNIĘĆ BUDOWLANYCH I INNYCH PRZESZKÓD, W TYM MATERIAŁY WYBUCHOWE 14 KAJDANKI PAS OBEZWŁADNIAJĄCY SIATKA OBEZWŁADNIAJĄCA WODNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE PIES SŁUŻBOWY KOŃ SŁUŻBOWY POCISKI NIEPENETRACYJNE KOLCZATKA DROGOWA I INNE PRZESZKODY SŁUŻĄCE DO ZATRZYMYWANIA POJAZDÓW PRZEDMIOTY PRZEZNACZONE DO OBEZWŁADNIANIA OSÓB ZA POMOCĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ POJAZDY SŁUŻBOWE ŚRODKI PIOROTECHNICZNE O WŁAŚCIWOŚCIACH OGŁUSZAJĄCYCH I OLŚNIEWAJĄCYCH Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 5. Przypadki użycia lub wykorzystania śpb PRZYPADKI UŻYCIA LUB WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO 1. Wyegzekwowanie wymaganego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego 9. Zapewnienie bezpieczeństwa poleceniem. konwoju lub doprowadzenia. 2. Odparcie bezpośredniego, 10. Ujęcie osoby, udaremnienia bezprawnego zamachu na życie, jej ucieczki lub pościgu za tą zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom 11. Zatrzymanie osoby, zmierzającym bezpośrednio do udaremnienia jej ucieczki lub zamachu na życie, zdrowie lub pościgu za tą osobą. wolność uprawnionego lub innej osoby. 12. Pokonanie biernego oporu. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu 13. Pokonanie czynnego oporu. porządku lub bezpieczeństwa publicznego. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty, urządzenia. 6. Ochrona porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez policjanta. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 15 Tablica 6. Wykorzystanie śpb wobec zwierzęcia WYKORZYSTANIE ŚPB WOBEC ZWIERZĘCIA Wobec zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu można wykorzystać: Siła fizyczna w postaci technik: Wodne środki obezwładniające - obrony, Pociski niepenetracyjne - ataku, - obezwładnienia. Chemiczne środki Siatka obezwładniająca obezwładniające Pałka służbowa Przedmioty służące do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej Tablica 7. Prewencyjne użycie śpb PREWENCYJNE UŻYCIE ŚPB W celu zapobieżenia ucieczce osoby ujętej, doprowadzanej, zatrzymanej, konwojowanej lub umieszczonej w strzeżonym ośrodku, areszcie w celu wydalenia lub osoby pozbawionej wolności, a także w celu zapobieżenia objawom agresji lub autoagresji możemy użyć: Siły fizycznej w postaci technik Kaftana bezpieczeństwa transportowych Kajdanek: - zakładanych na ręce, - zakładanych na nogi, Pasa obezwładniającego Kasku zabezpieczającego - zespolonych. 16 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 8. Czynności policjanta przed użyciem śpb CZYNNOŚCI PRZED UŻYCIEM ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO Wezwać osobę do zachowania zgodnego z prawem. Uprzedzić osobę o zamiarze użycia środków przymusu bezpośredniego. Uwaga! Czynności przed użyciem środków przymusu bezpośredniego nie stosuje się: W przypadku gdy występuje bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności policjanta lub innej osoby. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe W przypadku gdy zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla dobra chronionego prawem, a środków przymusu bezpośredniego stosuje się prewencyjnie. 17 Tablica 9. Podjęcie decyzji o użyciu lub wykorzystaniu śpb DECYZJĘ O UŻYCIU LUB WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO PODEJMUJĄ: - Komendant Główny Policji, - właściwy komendant wojewódzki (stołeczny) Policji, - albo osoby przez nich upoważnione. 1.Kierownik jednostki organizacyjnej Policji lub osoby przez niego upoważnione, WODNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE - plecakowe miotacze substancji obezwładniających, - granaty łzawiące, - inne urządzenia przeznaczone do miotania środków obezwładniających. a w razie ich nieobecności – dyżurny jednostki. 2. Podczas konwoju, doprowadzenia lub wykonywania innych zadań służbowych przez grupę funkcjonariuszy- dowódca PAS OBEZWŁADNIAJĄCY KAFTAN BEZPIECZEŃSTWA KASK ZABEZPIECZAJĄCY konwoju lub grupy Policjant samodzielnie funkcjonariuszy wykonującej art. 35 ust. 1 ustawy o śpb i broni doprowadzenie lub inne zadania palnej z 24 maja 2013 r. służbowe. Uwaga : 1. Decyzję o użyciu* kolczatki podejmuje dyżurny jednostki Policji właściwej terytorialnie dla miejsca użycia kolczatki lub dyżurny policji ruchu drogowego. 2. W przypadku, gdy użycie kolczatki ma nastąpić w warunkach działań prowadzonych wspólnie przez kilka jednostek Policji, decyzję o użyciu podejmuje kierujący tymi działaniami. 3. W wyjątkowych przypadkach, gdy zwłoka w działaniu może doprowadzić do ucieczki kierującego zatrzymywanym pojazdem, decyzję o użyciu kolczatki podejmuje dowódca patrolu zmotoryzowanego. 4. W przypadku zatrzymywania autobusów przewożących osoby oraz pojazdów przewożących materiały niebezpieczne decyzję o użyciu kolczatki podejmują osoby wymienione w ust. 1 i 2. * Rozkaz Nr 5/95 Komendanta Głównego Policji z dnia 13 czerwca 1995 roku o wprowadzeniu do użytku służbowego instrukcji w sprawie użycia kolczatki drogowej. Ustawa wprowadziła rozróżnienie między użyciem a wykorzystaniem śpb. Zatem prawidłowo należy posługiwać się pojęciem wykorzystanie kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania lub unieruchamiania pojazdów mechanicznych. 18 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 10. Czynności policjanta po użyciu śpb CZYNNOŚCI PO UŻYCIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO część I art. 36 Użycie lub wykorzystanie śpb - zranienie osoby; - lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, Policjant udziela jej niezwłocznie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe. Policjant może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, w przypadku gdy zachodzi jedna z następujących okoliczności: 1) udzielenie tej pomocy może zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby; 2) udzielenie tej pomocy spowodowałoby konieczność zaniechania przez uprawnionego czynności ochronnych wobec osób, ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów lub w ramach konwoju lub doprowadzenia; 3) udzielenie pomocy osobie poszkodowanej zostało zapewnione przez inne osoby lub podmioty zobowiązane do jej udzielenia. 3. W przypadku odstąpienia od udzielenia pierwszej pomocy lub gdy osoba poszkodowana sprzeciwia się udzieleniu tej pomocy uprawniony zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe. 4. Uprawniony nie może odstąpić od zapewnienia udzielenia medycznych czynności ratunkowych kobiecie ciężarnej, wobec której użyto środków przymusu. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 19 Tablica 11. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu śpb CZYNNOŚCI PO UŻYCIU LUB WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO część II art. 37 Użycie lub wykorzystanie śpb - zranienie osoby, - wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, - śmierć osoby, - zranienie albo śmierć zwierzęcia, - zniszczenie mienia. Policjant 1) zabezpiecza miejsce zdarzenia, także przed dostępem osób postronnych; 2) ustala świadków zdarzenia; 3) powiadamia o zdarzeniu właściwego przełożonego lub osobę pełniącą służbę dyżurną. Ww. czynności można nie stosować, w przypadku gdy: a) zagroziłoby to życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby, b) spowodowałoby to konieczność zaniechania przez uprawnionego czynności ochronnych wobec osób, ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów lub w ramach konwoju lub doprowadzenia – do czasu ustania tego zagrożenia lub tej konieczności. 20 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 12. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu śpb CZYNNOŚCI PO UŻYCIU LUB WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO część III art. 39 W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego wystąpiły: objawy uzasadniające konieczność udzielenia osobie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub medycznych czynności ratunkowych wobec osoby nastąpiła śmierć tej osoby wyrządzona została szkoda w mieniu znacznej wartości właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną niezwłocznie zapewnia w razie potrzeby wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe osobom poszkodowanym zapewnia zabezpieczenie śladów i dowodów użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; powiadamia o zdarzeniu, właściwego miejscowo prokuratora; w przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiła śmierć osoby, właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną - niezależnie od w/w obowiązków, niezwłocznie zapewnia także uprawnionemu niezbędną pomoc, w szczególności psychologiczną lub prawną. Uwaga! Niezależnie od w/w obowiązków, przełożony: 1. ustala, czy użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zgodnie z prawem; 2. niezwłoczne powiadamia właściwego przełożonego. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 21 Tablica 13. Przypadki użycia lub wykorzystania siły fizycznej SIŁA FIZYCZNA 1. Wyegzekwowanie wymaganego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu prawem zachowania zgodnie z mienia. wydanym przez uprawnionego poleceniem. 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. 2. Odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, 10. Ujęcie osoby, udaremnienia zdrowie lub wolność policjanta lub jej ucieczki lub pościgu za tą innej osoby. osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 12. Pokonanie biernego oporu. 13. Pokonanie czynnego oporu. publicznego. 14. Przeciwdziałanie czynnościom 5. Przeciwdziałanie zmierzającym do autoagresji. bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty, urządzenia. 6. Ochrona porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez policjanta. Uwaga! Używając lub wykorzystując siłę fizyczną, nie zadaje się uderzeń, chyba że uprawniony działa w celu odparcia zamachu na życie lub zdrowie własne lub innych osób albo na mienie lub przeciwdziała ucieczce. 22 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 14. Przypadki użycia kajdanek służbowych KAJDANKI SŁUŻBOWE 1. Wyegzekwowanie wymaganego 6. Ochrona porządku lub prawem zachowania zgodnie bezpieczeństwa na obszarach lub z wydanym przez uprawnionego w obiektach chronionych przez poleceniem. policjanta. 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu bezprawnego zamachu na życie, mienia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 10. Ujęcie osoby, udaremnienia zamachu na życie, zdrowie lub jej ucieczki lub pościgu za tą wolność uprawnionego lub innej osobą. osoby. 11. Zatrzymanie osoby, 4. Przeciwdziałanie naruszeniu udaremnienia jej ucieczki lub porządku lub bezpieczeństwa pościgu za tą osobą. publicznego. 13. Pokonanie czynnego oporu. 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na 14. Przeciwdziałanie czynnościom ochraniane przez policjanta zmierzającym do autoagresji. obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 23 Tablica 15. Zasady obowiązujące w używaniu kajdanek KAJDANKI SŁUŻBOWE Kajdanek można użyć na Kajdanki zakłada się na ręce polecenie sądu lub prokuratora. trzymane z tyłu. Kajdanki używane są w celu częściowego unieruchomienia kończyn. Kajdanek zakładanych na nogi używa się równocześnie z kajdankami zakładanymi na ręce. Kajdanki zespolone lub kajdanki Kajdanki na ręce trzymane zakładane na nogi używamy z przodu możemy założyć wyłącznie wobec: w przypadku gdy używamy ich prewencyjnie lub gdy w ocenie uprawnionego prawdopodobieństwo podjęcia próby ucieczki, stawiania osób osób czynnego oporu lub wystąpienia agresywnych pozbawionych zachowania mogącego zagrażać wolności życiu, zdrowiu lub mieniu jest nieznaczne. zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych lub innego niebezpiecznego narzędzia lub przestępstwa, o którym mowa w art. 115§20 kk, art. 148 kk, 258 kk 24 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 16. Przypadki użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego KAFTAN BEZPIECZEŃSTWA LUB PAS OBEZWŁADNIAJĄCY 3. Przeciwdziałanie czynnościom 10. Ujęcie osoby, udaremnienia zmierzającym bezpośrednio do jej ucieczki lub pościgu za tą zamachu na życie, zdrowie lub osobą. wolność uprawnionego lub innej 11. Zatrzymanie osoby, osoby. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. porządku lub bezpieczeństwa publicznego. 13. Pokonanie czynnego oporu. 6. Ochrona porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez policjanta. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. Tablica 17. Zasady obowiązujące w używaniu kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego Kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego jednoczęściowego używa się w celu unieruchomienia rąk. Pasa obezwładniającego wieloczęściowego używa się w celu unieruchomienia osoby. Użycie kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego nie może utrudniać oddychania lub tamować obiegu krwi. W przypadku użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego w stosunku do nieletniego lub kobiety o widocznej ciąży, osobie tej należy niezwłocznie zapewnić pomoc medyczną, a dalsze użycie tych środków uzależnia się od opinii osoby udzielającej pomocy. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 25 Tablica 18. Przypadki użycia kasku zabezpieczającego KASK ZABEZPIECZAJĄCY 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. Kasku zabezpieczającego używa się w celu zapobieżeniu samookaleczenia głowy, po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego jednoczęściowego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu. Tablica 19. Przypadki użycia i wykorzystania siatki obezwładniającej SIATKA OBEZWŁADNIAJĄCA 2. Odparcie bezpośredniego, 5. Przeciwdziałanie bezprawnego zamachu na życie, bezpośredniemu zamachowi na zdrowie lub wolność policjanta lub ochraniane przez policjanta innej osoby. obszary, obiekty lub urządzenia. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej zamachu na życie, zdrowie lub ucieczki lub pościgu za tą osobą. wolność uprawnionego lub innej osoby. 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub 4. Przeciwdziałanie naruszeniu pościgu za tą osobą. porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Siatki obezwładniającej używa się w celu unieruchomienia osoby lub wykorzystuje się ją w celu unieruchomienia zwierzęcia. Siatkę obezwładniającą miota się z broni palnej albo innych urządzeń albo zarzuca się ją ręcznie. 26 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 20. Przypadki użycia i wykorzystania pałki służbowej PAŁKA SŁUŻBOWA 1. Wyegzekwowanie wymaganego 6. Ochrona porządku lub prawem zachowania zgodnie bezpieczeństwa na obszarach lub z wydanym przez uprawnionego w obiektach chronionych przez poleceniem. policjanta. 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu bezprawnego zamachu na życie, mienia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 3. Przeciwdziałanie czynnościom 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub 10. Ujęcie osoby, udaremnienia wolność uprawnionego lub innej jej ucieczki lub pościgu za tą osoby. osobą. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego. 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 13. Pokonanie czynnego oporu. ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 27 Tablica 21. Zasady użycia i wykorzystania pałki służbowej PAŁKA SŁUŻBOWA Pałki służbowej używa się do Pałkę służbową wykorzystuje się obezwładnienia osoby przez zadanie w celu obezwładnienia zwierzęcia. bólu fizycznego lub do zablokowania kończyn. PAŁKI SŁUŻBOWEJ NIE STOSUJE SIĘ WOBEC OSÓB: (Z WYJĄTKIEM DŹWIGNI TRASPORTOWYCH) W STOSUNKU DO KTÓRYCH OBEZWŁADNIONYCH UŻYTO: WSKUTEK UŻYCIA: kajdanek przedmiotów przeznaczonych do kaftana bezpieczeństwa obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej PAŁKĄ SŁUŻBOWĄ NIE ZADAJE SIĘ UDERZEŃ I PCHNIĘĆ W głowę. W szyję. W brzuch. Z wyjątkiem konieczności odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia policjanta lub innej osoby. Nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała. 28 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 22. Przypadki użycia lub wykorzystania wodnych środków obezwładniających WODNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE 1. Wyegzekwowanie wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. poleceniem. 2. Odparcie bezpośredniego, 12. Pokonanie biernego oporu. bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 13. Pokonanie czynnego oporu. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Tablica 23. Zasady użycia i wykorzystania wodnych środków obezwładniających WODNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE Używa się w celu krótkotrwałego Wykorzystuje się w celu obezwładnienia osoby. krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia. Wodnych środków obezwładniających można użyć z dodatkiem środka łzawiącego lub barwiącego. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 29 Tablica 24. Przypadki użycia psa służbowego PIES SŁUŻBOWY 2. Odparcie bezpośredniego, 9. Zapewnienie bezpieczeństwa bezprawnego zamachu na życie, konwoju lub doprowadzenia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 6. Ochrona porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub 13. Pokonanie czynnego oporu. w obiektach chronionych przez policjanta. 30 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 25. Zasady użycia psa służbowego PIES SŁUŻBOWY Psa służbowego używa się gdy ma założony kaganiec. Psa służbowego używa się bez kagańca: Gdy użycie służy do wykonywania czynności służbowych wobec osób, Gdy został Gdy użycie służy do w stosunku do których wytresowany odparcia zamachu na użycie broni palnej jest do działania życie lub zdrowie dopuszczalne w przypadkach bez kagańca. policjanta lub innej o których mowa w: art. 45 osoby. pkt 1 lit. a-c, pkt 2 i 3. Art. 45 pkt 3) Art. 45 pkt 2) konieczność Art. 45 pkt 1) konieczność odparcia bezpośredni pościg za przeciwstawienia się bezpośredniego, bezprawnego zamachu osobą, wobec której: osobie: na: a) użycie broni palnej a) niepodporządkowującej a) życie, zdrowie lub wolność było dopuszczalne się wezwaniu do policjanta lub innej osoby albo w przypadkach natychmiastowego konieczność przeciwdziałania określonych w pkt 1 lit. porzucenia broni, czynnościom zmierzającym a–d i pkt 2, materiału wybuchowego bezpośrednio do takiego zamachu, b) istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo, o którym mowa w art. 115 § 20, art. 148, art. 156 § 1, art. 163–165, art. 197, art. 252 i art. lub innego niebezpiecznego b) ważne obiekty, urządzenia lub przedmiotu, którego użycie obszary albo konieczność może zagrozić życiu, przeciwdziałania czynnościom zdrowiu lub wolności zmierzającym bezpośrednio do takiego uprawnionego lub innej zamachu, osoby, c) mienie, który stwarza jednocześnie 280–282 ustawy z dnia b) która usiłuje bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia 6 czerwca 1997 r. – bezprawnie odebrać broń lub wolności policjanta lub innej Kodeks karny; palną policjantowi lub osoby, albo konieczność innej osobie uprawnionej przeciwdziałania czynnościom do jej posiadania. zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 31 Tablica 26. Przypadki użycia konia służbowego KOŃ SŁUŻBOWY 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu bezprawnego zamachu na życie, mienia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 12. Pokonanie biernego oporu. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu 13. Pokonanie czynnego oporu. porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Tablica 27. Zasady użycia konia służbowego KOŃ SŁUŻBOWY Konia służbowego używa się do kontroli przemieszczania się grupy osób wykorzystując jego masę. 32 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 28. Przypadki użycia lub wykorzystania pocisków niepenetracyjnych POCISKI NIEPENETRACYJNE 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu bezprawnego zamachu na życie, mienia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 3. Przeciwdziałanie czynnościom 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub 10. Ujęcie osoby, udaremnienia wolność uprawnionego lub innej jej ucieczki lub pościgu za tą osoby. osobą. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu 11. Zatrzymanie osoby, porządku lub bezpieczeństwa udaremnienia jej ucieczki lub publicznego. pościgu za tą osobą. 5. Przeciwdziałanie 13. Pokonanie czynnego oporu. bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 33 Tablica 29. Zasady użycia i wykorzystania pocisków niepenetracyjnych POCISKI NIEPENETRACYJNE Używa się w celu obezwładnienia Wykorzystuje się w celu osób przez zadanie bólu fizycznego. obezwładnienia zwierzęcia. Nie celuje się w głowę lub szyję. W przypadku zbiorowego zakłócenia porządku publicznego użycie pocisków niepenetracyjnych poprzedza się strzałem ostrzegawczym lub salwą ostrzegawczą w bezpiecznym kierunku. Wyjątkiem są sytuacje, gdy miałoby to nastąpić w pomieszczeniach, obiektach aresztu śledczego, zakładu karnego, strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia. 34 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 30. Przypadki użycia lub wykorzystania chemicznych środków obezwładniających CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE 1. Wyegzekwowanie wymaganego 6. Ochrona porządku lub prawem zachowania zgodnie bezpieczeństwa na obszarach lub z wydanym przez uprawnionego w obiektach chronionych przez poleceniem. policjanta. 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 10. Ujęcie osoby, udaremnienia zamachu na życie, zdrowie lub jej ucieczki lub pościgu za tą wolność uprawnionego lub innej osobą. osoby. 4. Przeciwdziałanie naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego. 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 12. Pokonanie biernego oporu. 13. Pokonanie czynnego oporu. obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 35 Tablica 31. Zasady użycia i wykorzystania chemicznych środków obezwładniających CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE Chemicznych środków obezwładniających używa się lub wykorzystuje się w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji przestrzennej lub obezwładnienia. CHEMICZNYCH ŚRODKÓW OBEZWŁANIAJĄCYCH NIE UŻYWA SIĘ WOBEC OSÓB, W STOSUNKU DO KTÓRYCH UŻYTO: kajdanek przedmiotów przeznaczonych do kaftana bezpieczeństwa obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej 36 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 32. Przypadki użycia lub wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej PRZEDMIOTY SŁUŻĄCE DO OBEZWŁADNIANIA OSÓB ZA POMOCĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ 2. Odparcie bezpośredniego, 8. Przeciwdziałanie niszczeniu bezprawnego zamachu na życie, mienia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 9. Zapewnienie bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. osoby. 11. Zatrzymanie osoby, 5. Przeciwdziałanie udaremnienia jej ucieczki lub bezpośredniemu zamachowi na pościgu za tą osobą. ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 13. Pokonanie czynnego oporu. 37 Tablica 33. Zasady użycia i wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej PRZEDMIOTY SŁUŻĄCE DO OBEZWŁADNIANIA OSÓB ZA POMOCĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ Używa się w celu krótkotrwałego Wykorzystuje się w celu obezwładnienia osoby. krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia. Jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne. Nie celuje się w głowę. Przedmioty służące do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto: kajdanek kaftana bezpieczeństwa pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej 38 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 34. Przypadki wykorzystania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchomienia pojazdów mechanicznych KOLCZATKA DROGOWA I INNE ŚRODKI SŁUŻĄCE DO ZATRZYMYWANIA ORAZ UNIERUCHOMIENIA POJAZDÓW MECHANICZNYCH 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 39 Tablica 35. Zasady wykorzystania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchomienia pojazdów mechanicznych KOLCZATKA DROGOWA I INNE ŚRODKI SŁUŻĄCE DO ZATRZYMYWANIA ORAZ UNIERUCHOMIENIA POJAZDÓW MECHANICZNYCH Wykorzystuje umundurowany policjant Wykorzystanie w celu zatrzymania w celu zatrzymania pojazdu albo pojazdu poprzedza się: unieruchomienia zatrzymanego pojazdu, gdy za-chodzi obawa oddalenia się go z miejsca zatrzymania. pojazdu danym przez umundurowanego policjanta Kolczatki drogowej nie wykorzystuje się w sposób zrozumiały i widoczny w celu zatrzymania pojazdu dla kierującego zatrzymywanym jednośladowego. pojazdem; Do środków tych nie zalicza się kolczatek wstrzymaniem ruchu drogowego drogowych połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem, a także innych przedmiotów umożliwiających zatrzymywanie pojazdów wykorzystywanych na obszarach i w obiektach podlegających ochronie. 40 sygnałem do zatrzymania w obu kierunkach w odległości nie mniejszej niż 100 m; w przypadku blokowania drogi oznakowanym pojazdem służbowym można odstąpić od wstrzymania ruchu drogowego. Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach KOLCZATKA DROGOWA I INNE ŚRODKI SŁUŻĄCE DO ZATRZYMYWANIA ORAZ UNIERUCHOMIENIA POJAZDÓW MECHANICZNYCH Decyzję o wykorzystaniu* kolczatki drogowej podejmują: Dyżurny jednostki Policji, dyżurny ruchu drogowego jednostki Policji właściwej dla miejsca wykorzystania. W przypadku autobusów przewożących pasażerów oraz pojazdów przewożących materiały niebezpieczne Kierujący działaniami w przypadku, gdy użycie ma nastąpić w warunkach działań prowadzonych wspólnie przez kilka jednostek. decyzję o wykorzystaniu kolczatki podejmuje dyżurny jednostki Policji, dyżurny ruchu drogowego jednostki Policji oraz kierujący działaniami. Dowódca patrolu zmotoryzowanego, gdy zwłoka w działaniu może doprowadzić do ucieczki kierującego pojazdem. *Zobacz uwagi do: Tablicy 9 Podjęcie decyzji o użyciu lub wykorzystaniu śpb. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 41 Tablica 36. Przypadki wykorzystania pojazdu służbowego POJAZD SŁUŻBOWY 2. Odparcie bezpośredniego, 9. Zapewnienie bezpieczeństwa bezprawnego zamachu na życie, konwoju lub doprowadzenia. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. Tablica 37. Zasady wykorzystania pojazdu służbowego POJAZD SŁUŻBOWY Pojazd służbowy można wykorzystać jeżeli porusza się jako: Pojazd służbowy wykorzystuje się w celu zatrzymania lub zablokowania innego pojazdu albo pojazd uprzywilejowany pokonania przeszkody. pojazd służbowy jadący w kolumnie pojazdów uprzywilejowanych 42 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 38. Przypadki wykorzystania środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów wybuchowych ŚRODKI PRZEZNACZONE DO POKONYWANIA ZAMKNIĘĆ BUDOWLANYCH I INNYCH PRZESZKÓD, W TYM MATERIAŁY WYBUCHOWE 2. Odparcie bezpośredniego, 6. Ochrona porządku lub bezprawnego zamachu na życie, bezpieczeństwa na obszarach lub zdrowie lub wolność policjanta w obiektach chronionych przez lub innej osoby. policjanta. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. wolność uprawnionego lub innej 11. Zatrzymanie osoby, osoby. udaremnienia jej ucieczki lub 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe pościgu za tą osobą. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. 43 Tablica 39. Zasady wykorzystania środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów wybuchowych ŚRODKI PRZEZNACZONE DO POKONYWANIA ZAMKNIĘĆ BUDOWLANYCH I INNYCH PRZESZKÓD, W TYM MATERIAŁY WYBUCHOWE Środki wykorzystuje się w celu umożliwienia uprawnionym wejścia do pomieszczeń lub innych miejsc, jeżeli: Użycie lub wykorzystanie innych środków przymusu bezpośredniego mogłoby powodować zagrożenie życia lub Wejście policjantów do pomieszczeń lub innych miejsc jest niemożliwe bez wykorzystania tych środków. zdrowia uprawnionego lub innej osoby. 44 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 40. Przypadki użycia środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających ŚRODKI PIROTECHNICZNE O WŁAŚCIWOŚCIACH OGŁUSZAJĄCYCH LUB OLŚNIEWAJĄCYCH 2. Odparcie bezpośredniego, 6. Ochrona porządku lub bezprawnego zamachu na życie, bezpieczeństwa na obszarach lub zdrowie lub wolność policjanta w obiektach chronionych przez lub innej osoby. policjanta. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. wolność uprawnionego lub innej 11. Zatrzymanie osoby, osoby. udaremnienia jej ucieczki lub 5. Przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe pościgu za tą osobą. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. 45 Tablica 41. Zasady użycia środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających ŚRODKI PIROTECHNICZNE O WŁAŚCIWOŚCIACH OGŁUSZAJĄCYCH LUB OLŚNIEWAJĄCYCH Używane są w celu poprawy bezpieczeństwa podczas wykonywania ustawowych zadań przez uprawnionego, w warunkach stwarzających szczególne zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Służą do ograniczania możliwości działania osób zatrzymywanych przez krótkotrwałe zakłócenie ich orientacji przestrzennej lub odwrócenie ich uwagi od działań uprawnionego, gdy istnieje podejrzenie, że osoby te będą stawiać intensywny opór. Do środków pirotechnicznych zalicza się: granaty hukowo-błyskowe, także z zawartością gazu łzawiącego petardy granaty dymne 46 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 42. Dokumentowanie użycia lub wykorzystania śpb DOKUMENTOWANIE UŻYCIA LUB WYKORZYSTANIA ŚPB Dokumentowanie skutkowego Dokumentowanie bezskutkowego użycia lub wykorzystania środków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przymusu bezpośredniego w przypadku w przypadku zranienie osoby zranienie zwierzęcia śmierć osoby śmierć zwierzęcia wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby zniszczenie mienia Policjant może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego, gdy nie nastąpiły skutki, w postaci: zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia. NOTATKA ZAPIS W NOTATNIKU SŁUŻBOWYM Uwaga! W przypadku użycia środka przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w policyjnej izbie dziecka uprawniony każdorazowo przekazuje przełożonemu notatkę, niezależnie od rodzaju i skutku użycia środka przymusu bezpośredniego. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 47 Tablica 43. Dokumentowanie skutkowego użycia lub wykorzystania śpb DOKUMENTOWANIE SKUTKOWEGO UŻYCIA LUB WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO W PRZYPADKU zranienie osoby śmierć osoby wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby zranienie zwierzęcia zniszczenie mienia śmierć zwierzęcia Notatka, którą policjant przekazuje przełożonemu zawiera: 1. Służbowe dane identyfikacyjne policjanta; 2. Określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu; 3*. następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: a) imię i nazwisko, b) serię i numer dokumentu tożsamości, c) datę urodzenia, d) w przypadku osoby osadzonej w zakładzie karnym albo areszcie śledczym dane, o których mowa w lit. a i c, oraz imię ojca; 4. określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 5. informację o przyczynie użycia lub wykorzystania przymusu bezpośredniego; 6. określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia; 7. opis czynności zrealizowanych przed użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego i po użyciu lub wykorzystaniu tych środków; 8. opis skutków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 9. informację o udzieleniu pierwszej pomocy i jej zakresie lub zapewnieniu wezwania kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe; 10. następujące dane ustalonych świadków zdarzenia: a) imię i nazwisko oraz serię i numer dokumentu tożsamości albo b) służbowe dane identyfikacyjne, jeżeli świadkiem zdarzenia był uprawniony; 11. podpis policjanta. *Uwaga! Jeżeli uzyskanie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, było niemożliwe, w notatce podaje się przyczyny ich nieumieszczenia 48 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 44. Dokumentowanie bezskutkowego użycia lub wykorzystania śpb DOKUMENTOWANIE BEZSKUTKOWEGO UŻYCIA LUB WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO NOTATKA ZAWIERA: 1. Służbowe dane identyfikacyjne policjanta; 2. Określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu; 3*. następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: a) imię i nazwisko, b) serię i numer dokumentu tożsamości, c) datę urodzenia, d) w przypadku osoby osadzonej w zakładzie karnym albo areszcie śledczym dane, o których mowa w lit. a i c, oraz imię ojca; 4. określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 5. informację o przyczynie użycia lub wykorzystania przymusu bezpośredniego; 6. określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia; 11. podpis policjanta. *Uwaga! Jeżeli uzyskanie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, było niemożliwe, w notatce podaje się przyczyny ich nieumieszczenia. Uwaga! Policjant może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego, gdy nie nastąpiły skutki, w postaci: zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 49 Tablica 45. Przypadki użycia i środki przymusu bezpośredniego, które mogą być użyte wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka PRZYPADKI UŻYCIA I ŚRODKI PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO, KTÓRE MOGĄ BYĆ UŻYTE WOBEC NIELETNIEGO DOPROWADZONEGO DO POLICYJNEJ IZBY DZIECKA 1. Wyegzekwowanie wymaganego prawem Siła fizyczna. zachowania zgodnie z wydanym przez policjanta poleceniem. 2. Odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność Kajdanki zakładane na ręce. Kajdanki zakładane na nogi. policjanta lub innej osoby. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność Kaftan bezpieczeństwa. Pas obezwładniający. uprawnionego lub innej osoby. Kask zabezpieczający. 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. Chemiczne środki 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej obezwładniające w postaci ucieczki lub pościgu za tą osobą. ręcznych miotaczy substancji 12. Pokonanie biernego oporu. 13. Pokonanie czynnego oporu. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. 50 Pałka służbowa. obezwładniających. Przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 46. Czynności policjanta przed i po użyciu śpb wobec nieletniego CZYNNOŚCI PRZED UŻYCIEM ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO Zobacz: Tablica 8 Czynności policjanta przed użyciem środka przymusu bezpośredniego CZYNNOŚCI PO UŻYCIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO Zobacz: Tablica 10 Czynności policjanta po użyciu środka przymusu bezpośredniego część I Zobacz: Tablica 11 Czynności policjanta po użyciu środka przymusu bezpośredniego część II Zobacz: Tablica 12 Czynności policjanta po użyciu środka przymusu bezpośredniego część III Uwaga! O użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w policyjnej izbie dziecka kierownik izby powiadamia sąd rodzinny sprawujący nadzór nad wykonywaniem czynności, o których mowa w art. 32e-32h ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.), a w przypadku, o którym mowa w art. 32h tej ustawy, powiadamia również sąd rodzinny, na obszarze właściwości którego znajduje się policyjna izba dziecka (art.40). Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 51 Tablica 47. Przypadki użycia siły fizycznej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka SIŁA FIZYCZNA 1. Wyegzekwowanie wymaganego 10. Ujęcie osoby, udaremnienia prawem zachowania zgodnie jej ucieczki lub pościgu za tą z wydanym przez uprawnionego osobą. poleceniem. 11. Zatrzymanie osoby, 2. Odparcie bezpośredniego, udaremnienia jej ucieczki lub bezprawnego zamachu na życie, pościgu za tą osobą. zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby. 12. Pokonanie biernego oporu. 3. Przeciwdziałanie czynnościom 13. Pokonanie czynnego oporu. zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej 14. Przeciwdziałanie czynnościom osoby. zmierzającym do autoagresji. 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. Uwaga! Używając lub wykorzystując siłę fizyczną, nie zadaje się uderzeń, chyba że policjant działa w celu odparcia zamachu na życie lub zdrowie własne lub innych osób albo na mienie lub przeciwdziała ucieczce. 52 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 48. Przypadki użycia kajdanek służbowych wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka KAJDANKI SŁUŻBOWE 1. Wyegzekwowanie wymaganego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu prawem zachowania zgodnie mienia. z wydanym przez uprawnionego 10. Ujęcie osoby, udaremnienia poleceniem. jej ucieczki lub pościgu za tą 2. Odparcie bezpośredniego, osobą. bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub 11. Zatrzymanie osoby, innej osoby. udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 13. Pokonanie czynnego oporu. zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej 14. Przeciwdziałanie czynnościom osoby. zmierzającym do autoagresji. Uwaga! Zgodnie z art. 16a ustawy o Policji wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka, w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-3, 8 i 1014 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, policjanci mogą użyć środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1, pkt 2 lit. a i b, pkt 3, 4, 6, 7, pkt 12 lit. a i pkt 13 tej ustawy. Zatem w w/w sytuacji można użyć kajdanek zakładanych na ręce oraz kajdanek zakładanych na nogi. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 53 Tablica 49. Przypadki użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka KAFTAN BEZPIECZEŃSTWA LUB PAS OBEZWŁADNIAJĄCY 3. Przeciwdziałanie czynnościom 11. Zatrzymanie osoby, zmierzającym bezpośrednio do udaremnienia jej ucieczki lub zamachu na życie, zdrowie lub pościgu za tą osobą. wolność uprawnionego lub innej osoby. 13. Pokonanie czynnego oporu. 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. Tablica 50. Zasady obowiązujące w używaniu kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego Kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego jednoczęściowego używa się w celu unieruchomienia rąk. Pasa obezwładniającego wieloczęściowego używa się w celu unieruchomienia osoby. Użycie kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego nie może utrudniać oddychania lub tamować obiegu krwi. W przypadku użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego w stosunku do nieletniego lub kobiety o widocznej ciąży, osobie tej należy niezwłocznie zapewnić pomoc medyczną, a dalsze użycie tych środków uzależnia się od opinii osoby udzielającej pomocy. 54 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 51. Przypadki użycia kasku zabezpieczającego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka KASK ZABEZPIECZAJĄCY 14. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym do autoagresji. Kasku zabezpieczającego używa się w celu zapobieżeniu samookaleczenia głowy, po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego jednoczęściowego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 55 Tablica 52. Przypadki użycia pałki służbowej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka PAŁKA SŁUŻBOWA 1. Wyegzekwowanie wymaganego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu prawem zachowania zgodnie mienia. z wydanym przez uprawnionego poleceniem. 2. Odparcie bezpośredniego, 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub 11. Zatrzymanie osoby, innej osoby. udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 13. Pokonanie czynnego oporu. zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. 56 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 53. Zasady użycia i wykorzystania pałki służbowej PAŁKA SŁUŻBOWA Pałki służbowej używa się do Pałkę służbową wykorzystuje się obezwładnienia osoby przez zadanie w celu obezwładnienia zwierzęcia. bólu fizycznego lub do zablokowania kończyn. PAŁKI SŁUŻBOWEJ NIE STOSUJE SIĘ WOBEC OSÓB: (Z WYJĄTKIEM DŹWIGNI TRASPORTOWYCH) W STOSUNKU DO KTÓRYCH OBEZWŁADNIONYCH UŻYTO: WSKUTEK UŻYCIA: kajdanek przedmiotów przeznaczonych do kaftana bezpieczeństwa obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej PAŁKĄ SŁUŻBOWĄ NIE ZADAJE SIĘ UDERZEŃ I PCHNIĘĆ W głowę. W szyję. W brzuch. Z wyjątkiem konieczności odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia policjanta lub innej osoby. Nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 57 Tablica 54. Przypadki użycia chemicznych środków obezwładniających wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE 1. Wyegzekwowanie wymaganego 8. Przeciwdziałanie niszczeniu prawem zachowania zgodnie mienia. z wydanym przez uprawnionego poleceniem. 10. Ujęcie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą 2. Odparcie bezpośredniego, osobą. bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub 11. Zatrzymanie osoby, innej osoby. udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do 12. Pokonanie biernego oporu. zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej 13. Pokonanie czynnego oporu. osoby. Uwaga! Zgodnie z art. 16a ustawy o Policji wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka, w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-3, 8 i 10-14 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, policjanci mogą użyć środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1, pkt 2 lit. a i b, pkt 3, 4, 6, 7, pkt 12 lit. a i pkt 13 tej ustawy. Zatem w w/w sytuacji można użyć chemicznych środków obezwładniających w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających 58 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 55. Zasady użycia i wykorzystania chemicznych środków obezwładniających CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE Chemicznych środków obezwładniających używa się lub wykorzystuje się w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji przestrzennej lub obezwładnienia. CHEMICZNYCH ŚRODKÓW OBEZWŁANIAJĄCYCH NIE UŻYWA SIĘ WOBEC OSÓB, W STOSUNKU DO KTÓRYCH UŻYTO: kajdanek przedmiotów przeznaczonych do kaftana bezpieczeństwa obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 59 Tablica 56. Przypadki użycia przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka PRZEDMIOTY SŁUŻĄCE DO OBEZWŁADNIANIA OSÓB ZA POMOCĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ 2. Odparcie bezpośredniego, 10. Ujęcie osoby, udaremnienia bezprawnego zamachu na życie, jej ucieczki lub pościgu za tą zdrowie lub wolność policjanta lub osobą. innej osoby. 3. Przeciwdziałanie czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. 11. Zatrzymanie osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą. 13. Pokonanie czynnego oporu. 8. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia. 60 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 57. Zasady użycia i wykorzystania przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej PRZEDMIOTY SŁUŻĄCE DO OBEZWŁADNIANIA OSÓB ZA POMOCĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ Używa się w celu krótkotrwałego Wykorzystuje się w celu obezwładnienia osoby. krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia. Jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne. Nie celuje się w głowę. Przedmioty służące do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto: kajdanek kaftana bezpieczeństwa pasa obezwładniającego siatki obezwładniającej Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 61 Tablica 58. Dokumentowanie użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego doprowadzonego do policyjnej izby dziecka DOKUMENTOWANIE UŻYCIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO WOBEC NIELETNIEGO DOPROWADZONEGO DO POLICYJNEJ IZBY DZIECKA W przypadku użycia środka przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w policyjnej izbie dziecka uprawniony każdorazowo przekazuje przełożonemu notatkę, niezależnie od rodzaju i skutku użycia środka przymusu bezpośredniego. NOTATKA ZAWIERA: 1. Służbowe dane identyfikacyjne uprawnionego; 2. Określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu; 3*. następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: a) imię i nazwisko, b) serię i numer dokumentu tożsamości, c) datę urodzenia, d) w przypadku osoby osadzonej w zakładzie karnym albo areszcie śledczym dane, o których mowa w lit. a i c, oraz imię ojca; 4. określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 5. informację o przyczynie użycia lub wykorzystania przymusu bezpośredniego; 6. określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia; 7. opis czynności zrealizowanych przed użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego i po użyciu lub wykorzystaniu tych środków; 8. opis skutków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 9. informację o udzieleniu pierwszej pomocy i jej zakresie lub zapewnieniu wezwania kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe; 10. następujące dane ustalonych świadków zdarzenia: a) imię i nazwisko oraz serię i numer dokumentu tożsamości albo b) służbowe dane identyfikacyjne, jeżeli świadkiem zdarzenia był uprawniony; 11. podpis uprawnionego. *Uwaga! Jeżeli uzyskanie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, było niemożliwe, w notatce podaje się przyczyny ich nieumieszczenia 62 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 59. Udzielenie zgody na użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdziały zwarte Policji ZGODY NA UŻYCIE LUB WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO PRZEZ PODODDZIAŁ ZWARTY POLICJI UDZIELAJĄ: osoba upoważniona przez Komendant Główny Policji Komendanta Głównego Policji właściwy komendant osoba upoważniona przez wojewódzki (stołeczny) Policji właściwego komendanta wojewódzkiego (stołecznego) Policji Uwaga! Zgody na użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdział zwarty może udzielić także jego dowódca, gdy zwłoka w użyciu lub wykorzystaniu tych środków groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia policjanta, innej osoby lub mienia lub niebezpieczeństwem zamachu na ważne obiekty, urządzenia lub obszary. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 63 Tablica 60. Użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdział zwarty Policji UŻYCIE LUB WYKORZYSTANIE ŚPB PRZEZ PODODDZIAŁ ZWARTY POLICJI Bezpośrednio przed wydaniem rozkazu użycia śpb przez pododdział zwarty jego dowódca: Wzywa do zachowania zgodnego z prawem, w szczególności do: - porzucenia broni, - porzucenia innego niebezpiecznego przedmiotu, - zaniechania stosowania przemocy. Uprzedza o możliwości użycia śpb w przypadku niepodporządkowania się temu wezwaniu. Użycie lub wykorzystanie śpb przez pododdział zwarty Policji następuje na rozkaz dowódcy tego pododdziału. Zaprzestanie użycia śpb przez pododdział zwarty następuje na rozkaz dowódcy lub niezwłocznie po osiągnięciu zamierzonego celu. Uwaga! W przypadku braku możliwości nawiązania kontaktu z dowódcą lub w sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowi policjanta lub innej osoby policjant wchodzący w skład pododdziału zwartego może użyć śpb lub wykorzystać te środki na zasadach określonych w ustawie. 64 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 61. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty CZYNNOŚCI PO UŻYCIU LUB WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO PRZEZ PODODDZIAŁ ZWARTY część I art.39 W przypadku: - zranienie osoby; - wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby; - śmierć osoby; - zniszczenie mienia; - zranienie albo śmierć zwierzęcia. właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną niezwłocznie: zapewnia w razie potrzeby wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe osobom poszkodowanym; zapewnia zabezpieczenie śladów i dowodów użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; powiadamia o zdarzeniu, właściwego miejscowo prokuratora; w przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiła śmierć osoby, właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną - niezależnie od w/w obowiązków, niezwłocznie zapewnia także uprawnionemu niezbędną pomoc, w szczególności psychologiczną lub prawną. Uwaga! Niezależnie od w/w obowiązków, przełożony: 1. ustala, czy użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zgodnie z prawem; 2. niezwłoczne powiadamia właściwego przełożonego. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 65 Tablica 62. Czynności policjanta po użyciu lub wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty CZYNNOŚCI PO UŻYCIU LUB WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO PRZEZ PODODDZIAŁ ZWARTY część II art.44 O zdarzeniach: zranienie osoby śmierć osoby zniszczenie mienia wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby DOWÓDCA: niezwłocznie powiadamia organ lub osobę, która udzieliła zgody na użycie środków przymusu bezpośredniego, albo osobę pełniącą służbę dyżurną; zapewnia zabezpieczenie śladów i dowodów użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; w przypadku, wydania zgody na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty przez dowódcę, dowódca pododdziału zwartego powiadamia właściwy podmiot: Komendant Główny Policji właściwy miejscowo komendant wojewódzki (Stołeczny) Osoba upoważniona przez Osoba upoważniona przez Komendanta Głównego właściwego miejscowo Policji komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) 66 Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach Tablica 63. Dokumentowanie skutkowego użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty DOKUMENTOWANIE SKUTKOWEGO UŻYCIA LUB WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO W PRZYPADKU art. 56 zranienie osoby wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby śmierć osoby zranienie zwierzęcia zniszczenie mienia śmierć zwierzęcia Notatka, którą policjant przekazuje przełożonemu zawiera: 1. Służbowe dane identyfikacyjne policjant; 2. Określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu; 3*. następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: a) imię i nazwisko, b) serię i numer dokumentu tożsamości, c) datę urodzenia, d) w przypadku osoby osadzonej w zakładzie karnym albo areszcie śledczym dane, o których mowa w lit. a i c, oraz imię ojca; 5. informację o przyczynie użycia lub wykorzystania przymusu bezpośredniego; 6. określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia; 8. opis skutków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; 10. następujące dane ustalonych świadków zdarzenia: a) imię i nazwisko oraz serię i numer dokumentu tożsamości albo b) służbowe dane identyfikacyjne, jeżeli świadkiem zdarzenia był uprawniony; 11. podpis policjanta. Oraz uwzględnia się w niej: informację o organie lub osobie, która udzieliła zgody na użycie tych środków; opis postępowania poprzedzającego użycie lub wykorzystanie tych środków; określenie sposobu realizacji działań podjętych w sytuacji, gdy wszelka zwłoka w użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby, mienia lub niebezpieczeństwem dokonania zamachu na ważne obiekty, urządzenia lub obszary; informację o liczebności pododdziału zwartego. *Uwaga! Jeżeli uzyskanie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, było niemożliwe, w notatce podaje się przyczyny ich nieumieszczenia. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 67 Literatura 1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. 2011 r. Nr 287 Poz. 1687 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U.2013.628 z późn. zm). 3. Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U.04.52.525 z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997.88.553 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.1997.89.555 z późn. zm.). 6. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.2013.482 z późn. zm.). 7. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U.2013.395 z późn. zm.). 8. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.2010.33.178 z późn. zm.). 9. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r.o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U.2013.1166). 10. Rozporządzenie MSWiA z dnia 15 listopada 2000 r. w sprawie uzbrojenia Policji (Dz.U.2001.14.139). 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego (Dz. U. 2013.1037). 12. Wytyczne Nr 2 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2007 r. w spra- wie zasad ewidencjonowania, wypełniania oraz przechowywania notatników służbowych (Dz.Urz.KGP.07.13.104 z późn.zm.). 13. Wytyczne Nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 listopada 2013 r. zmieniające wytyczne w sprawie zasad ewidencjonowania, wypełniania oraz prze- 68 chowywania notatników służbowych (Dz. Urz. KGP 2013.97). Materiały dydaktyczne Szkoły Policji w Katowicach 14. Rozkaz Nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 13 czerwca 1995 r. o wprowadzeniu do użytku służbowego instrukcji w sprawie użycia kolczatki drogowej. 15. Pismo z Biura Prewencji i Ruchu Drogowego KGP z dnia 19 lipca 2013 r., l.dz. EP-935//914/586/13. 16. Charakter i zakres potencjalnych zagrożeń w aspekcie stosowania przez funkcjonariuszy Policji przemocy fizycznej podczas pełnienia służby na podstawie danych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 września 2013 jako załącznik do pisma Biura Spraw Wewnętrznych KGP z dnia 9 stycznia 2014 r., l.dz. Da 180/14. Środki przymusu bezpośredniego. Tablice poglądowe 69 Zakład Wyszkolenia Specjalnego st. asp. Aleksandra Kukuła, asp. Krzysztof Głowacki Szkoła Policji w Katowicach ul. gen. Jankego 276 40-684 Katowice-Piotrowice www.katowice.szkolapolicji.gov.pl
