Dlaczego konieczna jest profilaktyka w chorobie raka piersi?

Dlaczego konieczna jest profilaktyka
w chorobie raka piersi?
Rozmowa z Dariuszem Gercem, fizjoterapeutą, absolwentem Wydziału
Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie,
od kilu lat opiekuje się kobietami po raku piersi.
Czym się Pan zajmuje w pracy z Amazonkami?
Panie zgłaszają się do mnie głównie z obrzękiem limfatycznym
ręki po stronie operowanej, który jest następstwem usunięcia
części lub wszystkich węzłów chłonnych w dole pachowym.
Takie postępowanie jest standardowe w leczeniu raka piersi.
Skarżą się na bóle kręgosłupa, stawów, bóle głowy. W tych
przypadkach stosuje drenaż limfatyczny, który ma na celu pobudzić
do pracy pozostałe węzły chłonne oraz naczynia limfatyczne.
Co to jest obrzęk limfatyczny?
W wyniku usunięcia węzłów chłonnych może dojść do
zastoju chłonki w różnych częściach kończyny górnej po stronie
operowanej. Może wystąpić wiele lat po operacji. Jest schorzeniem
przewlekłym. Może być jednak skutecznie leczony. Profilaktyka
poprawia sprawność, zmniejsza dolegliwości i dyskomfort w
kończynie po stronie operowanej. Dla kobiet duże znaczenie
ma też fakt, że można zmniejszyć obwód ręki, co ma walory
estetyczne. Zwiększone ryzyko wystąpienia obrzęku limfatycznego
jest u kobiet po radioterapii. Prawdopodobieństwo wystąpienia
obrzęku wynosi statystycznie;
44,4% u kobiet po radykalnej mastektomii z radioterapią, a
tylko 6,7% po zabiegu oszczędzającym bez radioterapii.
Poza tym jego wystąpienie związane jest z wiekiem
pacjentki (poniżej 55 roku życia – 14 %, powyżej – 22%).
Wynika to z tego, że organizmy osób młodszych oraz osób
starszych o ogólnym dobrym stanie zdrowia maję lepsze, sprawniej
działające mechanizmy kompensacyjne. Dlatego zalecam wszystkim
dbanie o dobrą kondycję całego organizmu, poprzez działanie
na różnych płaszczyznach, a więc dbanie o sprawność fizyczną,
psychiczną i odpowiednie odżywianie.
Do czego potrzebny jest układ limfatyczny?
Usuwanie i przetwarzanie produktów metabolicznych
komórek, eliminowanie z organizmu obumarłych i zmutowanych
komórek, usuwanie substancji szkodliwych dla organizmu
(bakterii, wirusów, grzybów, pasożytów, komórek nowotworowych
tp), wytwarzanie przeciwciał, produkowanie i magazynowanie
limfocytów tj. komórek obronnych organizmu.
Jakie są najczęstsze powikłania u osób po leczeniu
raka piersi?
Poza obrzękiem limfatycznym mogą wystąpić następujące
powikłania: bóle kręgosłupa, głównie w odcinku szyjnym i piersiowym, bóle stawu barkowego, ograniczenie zakresu ruchu w
całej obręczy barkowej, zakażenia skóry, stany zapalne (róża),
obniżona samoocena, zły nastrój, stany depresyjne.
Czy można sobie z tym poradzić i jak?
Na pewno można. Aby nie wystąpił obrzęk limfatyczny zaleca
się ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia ogólnokondycyjne, drenaż
limfatyczny, automasaż. Należy dokładnie pielęgnować skórę
(do pielęgnacji używać środków o neutralnym dla skóry PH),
nie nosić obcisłej bielizny, utrzymywać prawidłową masę ciała,
unikać intensywnego opalania się, nie korzystać z sauny i solarium,
nie obciążać nadmiernie kończyny po stronie operowanej, nie
spać na boku po stronie operowanej, chronić rękę przed urazami,
zadrapaniami, ukąszeniami owadów, nie dawać ręki strony
operowanej do pobierania krwi i zastrzyków, nie uciskać, nie
dawać do mierzenia ciśnienia tętniczego ręki strony operowanej,
układać rękę na podwyższeniu.
12
Kwartalnik Pacjenta
Gdy wystąpi stan zapalny,
zaczerwienienie kończyny strony
operowanej, podwyższona temperatura należy niezwłocznie
udać się do lekarza.
Gdy wystąpi obrzęk należy
przede wszystkim jak najszybciej
zgłosić się do lekarza i udać się na specjalistyczną rehabilitację.
Obecnie są sposoby skutecznego niwelowania obrzęku poprzez
drenaż limfatyczny, aquawibron, plastrowanie, bandażowanie,
odzież kompresyjną.
Gdy wystąpi ograniczenie ruchowe w obręczy barkowej bardzo
dobre efekty daje terapia manualna i ćwiczenia rozciągające.
Przy bólach kręgosłupa można stosować bezpieczne i skuteczne techniki stosowane przez terapeutę. Pracę w takim przypadku możemy podzielić na dwie fazy;
1) faza wychodzenia z bólu
2) powrót do równowagi mięśniowej (rozciąganie mięśni
przykurczonych, wzmacnianie mięśni osłabionych)
Po zakończeniu pracy w tych dwóch fazach, prowadzę edukację pacjenta, która ma na celu utrwalenie efektów leczenia.
Zalecam dalsze ćwiczenia we własnym zakresie.
Nie jesteśmy bezradni gdy wskutek choroby
wystąpią ograniczenia fizyczne. Możemy skutecznie
ograniczać i usuwać ból, możemy wrócić do pełnej
sprawności. Zaobserwowałem, że paradoksalnie
pacjenci, którzy byli usprawniani po chorobie i
aktywnie zaangażowali się w proces powrotu do
zdrowia, są bardziej sprawni fizycznie, są bardziej
świadomi swojego ciała i swoich potrzeb.
Dziękuję za rozmowę
Rozmawiała Grażyna Jelenkiewicz
Przewodnicząca Koła Amazonek na Targówku „Feniks”
Słowniczek:
Amazonki – ruch, którego celem jest dostarczanie kobietom chorym
na raka piersi emocjonalnego i praktycznego wsparcia, ułatwienia im
podejmowania osobistych decyzji i znalezienia motywacji powrotu do
zdrowia oraz uzyskania możliwie najlepszej jakości życia.
automasaż – techniki masażu które wykonujemy samodzielnie u
siebie, w tym przypadku osoba będąca po operacji raka piersi
aquawibron – masaż wibracyjny
drenaż limfatyczny – stosowanie technik przepychających – tłoczących, powoduje usprawnienie przepływu limfy w układzie. Drenaż
limfatyczny wpływa na usprawnienie przepływu chłonki, likwidację
obrzęków.
mechanizmy kompensacyjne – mechanizmy korygujące upośledzenia.
odzież kompresyjna – ma za zadanie przyśpieszyć znacznie
regenerację
terapia manualna – zajmuje się ręcznym badaniem i leczeniem
zaburzeń czynności różnych struktur układu ruchu (stawów, więzadeł,
mięśni), a w szczególności kręgosłupa.