Nowa ustawa o F-gazach - Janusz Kozakiewicz

Nowa ustawa o F-gazach - Janusz Kozakiewicz

Obowiązki firm serwisowych AGD
wynikające z Ustawy o SZWO i F-gazach z
15 maja 2015 oraz Rozporządzeń
(WE)1005/2009 i (UE)517/2014
JANUSZ KOZAKIEWICZ
Instytut Chemii Przemysłowej, Warszawa
Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu
(BOWOiK)
Kongres Serwisów AGD
Mszczonów, 17 września 2015 r.
Substancje zubożające warstwę ozonową (SZWO) i
fluorowane gazy cieplarniane (F-gazy) jako czynniki
chłodnicze
• SZWO wykorzystywane jako czynniki chłodnicze
(obrót SZWO i napełnianie/dopełnianie urządzeń
SZWO  zakazane !):
– substancje CFC (zwłaszcza CFC-12) i mieszaniny zawierające
CFC  obecnie niewielkie ilości tylko w niektórych
urządzeniach
– substancje HCFC (zwłaszcza R-22) i mieszaniny zawierające
HCFC  duże ilości w urządzeniach
• F-gazy wykorzystywane jako czynniki chłodnicze:
– substancje HFC (zwłaszcza R-134a) i mieszaniny zawierające
HFC (np. R-410A)  powszechnie wykorzystywane
– mieszaniny zawierające PFC  w Polsce raczej nie
wykorzystywane
Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące SZWO i F-gazów które są
istotne dla firm serwisowych działających w sektorze AGD
• Rozporządzenie (WE)1005/2009  SZWO
• Rozporządzenie (UE)517/2014 (zastąpiło Rozporządzenie (WE)842/2006)
 F-gazy
+ rozporządzenia wykonawcze Komisji Europejskiej wydane do Rozporządzenia
(WE)842/2006 : 303/2008 (certyfikaty), 1497 (oznakowanie) i 1516/2007
(kontrola wycieków) dopóki nie zostaną zmienione
• Ustawa o SZWO i F-gazach z 15 maja 2015 (w odniesieniu do SZWO
zastąpiła Ustawę o SZWO z 2004 r., w odniesieniu do F-gazów – stanowi
uzupełnienie Rozporządzenia (WE)842/2006
+ rozporządzenia wykonawcze MŚ i MG do tej Ustawy (w przygotowaniu)
Rozporządzenia UE i KE obowiązują bezpośrednio wszystkie podmioty w
państwach członkowskich  należy stosować się zarówno do przepisów tych
rozporządzeń, jak i do przepisów Ustawy
Ustawa o SZWO i F-gazach będzie wkrótce nowelizowana, aby była
dostosowana do Rozporządzenia (UE)517/2014
W jakim stopniu te przepisy wspólnotowe i krajowe odnoszące się do
SZWO (tzw. „substancji kontrolowanych” – s.k.) i F-gazów dotyczą
firm serwisowych AGD?
•
Jaką rolę spełniają firmy serwisowe w rozumieniu tych przepisów?
– Są przede wszystkim „stosującymi” s.k. i F-gazy  definicja stosowania zawarta w
Rozporządzeniu 1005/2009 (s.k.) i Rozporządzeniu 517/2014 (F-gazy)  ale stosowanie
s.k. do napełniania urządzeń jest już zakazane
– Jeśli sprzedają/przekazują nieodpłatnie s.k. innym firmom, są „wprowadzającymi do
obrotu” s.k.  ale wprowadzanie do obrotu s.k. jest już zakazane, można je jedynie
odzyskać i przekazać do zniszczenia lub (tylko HCFC) wyeksportować poza UE
– Jeśli sprowadzają F-gazy spoza UE lub po raz pierwszy na terytorium UE
sprzedają/przekazują nieodpłatnie F-gazy innym firmom, są „wprowadzającymi do
obrotu” F-gazy
Z tej roli firm serwisowych wynikają ich obowiązki
Ważna uwaga: Użytkownicy urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i
pomp ciepła zawierających s.k. lub F-gazy nie są „stosującymi”, chyba że
sami dokonują serwisowania z wykorzystaniem tych substancji
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające z Ustawy o
SZWO i F-gazach z 15 maja 2015 r. (I)
•
Obowiązek posiadania certyfikatu przez :
– Personel firmy dokonujący instalacji, konserwacji lub serwisowania i kontroli
szczelności urządzeń zawierających s.k. lub F-gazy lub odzysku tych substancji lub
gazów z urządzeń (art. 20)
– Firmę – jeśli prowadzi działalność polegającą na instalacji, konserwacji lub
serwisowaniu urządzeń (art. 29)
•
Obowiązek ten wchodzi w życie 3 miesiące od dnia ogłoszenia (art. 72), czyli w
dniu 26 września 2015, ale dotychczas nie zostały opublikowane odpowiednie
rozporządzenia wykonawcze Ministra Gospodarki
•
Wymagania dla uzyskania certyfikatu dla personelu (art. 21 ust. 1)
– Skończone 18 lat, brak skazania za przestępstwo przeciwko środowisku
– Zdanie egzaminu teoretycznego i praktycznego w jednostce oceniającej personel
•
Wymagania dla uzyskania certyfikatu dla przedsiębiorców (art. 30 ust. 2)
– Posiadanie i stosowanie procedur prowadzenia działalności oraz systemu
dokumentowania przez certyfikowany personel wykonywanych czynności
– Posiadanie minimalnego wyposażenia odpowiedniego do prowadzonej działalności
– Brak skazania za przestępstwo przeciwko środowisku
•
Kategorie certyfikatów dla personelu – uzależnione od rodzaju wykonywanej
czynności i wielkości napełnienia urządzenia s.k. lub F-gazem (Rozp. 303/2008)
Kategorie certyfikatów dla personelu - chłodnictwo i
klimatyzacja (wg. Rozporządzenia Komisji nr. 303/2008)
Rodzaj
urządzenia
Urządzenia o
napełnieniu Fgazem <3kg
(lub <6kg jeśli
urządzenie jest
hermetycznie
zamknięte
Urządzenia o
napełnieniu Fgazem = 3kg
(lub = 6kg jeśli
urządzenie jest
hermetycznie
zamknięte) lub
większym
Działanie wymagające
certyfikowanego personelu
Kat
I
Kat
II
Odzysk
V
V
Instalacja (instalowanie),
konserwacja lub serwisowanie
V
V
Kontrola szczelności bez
otwierania obiegu
V
V
Kontrola szczelności (z otwarciem
obiegu)
V
Odzysk
V
Instalacja (instalowanie),
konserwacja lub serwisowanie
V
Kat Kat
III IV
V
V
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające z Ustawy o
SZWO i F-gazach z 15 maja 2015 r. (II)
•
Certyfikat dla personelu jest ważny bezterminowo, ale może być cofnięty przez
jednostkę certyfikującą  jeśli posiadacz popełni przestępstwo przeciwko
środowisku (art. 22 ust. 3)
•
Certyfikat dla przedsiębiorców jest ważny bezterminowo i może być zawieszony
lub cofnięty przez jednostkę certyfikującą  w przypadku stwierdzenia w wyniku
kontroli niespełnienia warunków przyznania certyfikatu (art. 30)
•
Za wydanie certyfikatu są pobierane opłaty (art. 24 i art. 34)
UWAGA:
•
Świadectwa kwalifikacji wydane na podstawie Ustawy o SZWO z 2004 r. mogą
zastępować certyfikat, ale tylko w odniesieniu do czynności wykonywanych z s.k.
(art. 62)
•
Firma musi posiadać certyfikat nie tylko w przypadku prowadzenia działalności
polegającej na instalacji, konserwacji lub serwisowaniu urządzeń, ale też w
przypadku przyjmowania dostaw s.k. lub F-gazów (w praktyce tylko F-gazów) w
celu wykonywania tych czynności (art. 10 ust. 1)
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające z Ustawy o
SZWO i F-gazach z 15 maja 2015 r. (III)
• Obowiązek przekazywana sprawozdań do wyspecjalizowanej jednostki
(IChP) w przypadku gdy firma stosowała s.k lub F-gazy (w praktyce tylko
F-gazy, bo stosowanie s.k. jest zakazane), dokonywała ich odzysku,
recyklingu, regeneracji lub zniszczenia lub przywoziła/wywoziła s.k. lub Fgazy lub urządzenia je zawierające (art. 39 ust. 2 i 3)
– Termin przekazywania sprawozdań on-line za dany rok – 28 luty następnego
roku
– Pierwsze sprawozdanie – za 2015 rok  wcześniej konieczna rejestracja online
– Format – rozporządzenie Ministra Środowiska (w przygotowaniu)
• Jakie dane trzeba będzie przekazywać w sprawozdaniach?
– Ilości poszczególnych s.k. lub F-gazów : zastosowanych, odzyskanych,
poddanych recyklingowi, regeneracji lub zniszczeniu, przywiezionych lub
wywiezionych w ciągu roku, w tym zawartych w wyprodukowanych,
przywiezionych lub wywiezionych w ciągu roku urządzeniach
• Z określeniem rodzaju zastosowania i rodzaju urządzenia
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające z Ustawy o
SZWO i F-gazach z 15 maja 2015 r. (IV)
•
Zakaz przekazywania s.k. lub F-gazów osobom fizycznym na ich własne potrzeby
– poza przekazywaniem w ramach usługi instalacji, konserwacji lub serwisowania
urządzenia udokumentowanej fakturą VAT lub rachunkiem lub (jeśli usługa
wykonana nieodpłatnie) – oświadczeniem klienta na piśmie (art. 10 ust. 4 i 5)
•
Obowiązek okresowego sprawdzania pod względem wycieków urządzeń
zawierających 3 kg lub więcej s.k. lub F-gazów  jeśli w ogóle dotyczy sprzętu
AGD ??
– Szczegóły  w art. 23 Rozporządzenia 1005/2009 (limit 3 kg s.k. i art. 4 Rozporządzenia
517/2014 (limit 5 ton CO2 eq F-gazów) oraz w rozporządzeniu KE nr. 1516/2007)
Ilość kg CO2 eq = ilość kg metrycznych x GWP substancji lub mieszaniny
5 ton (5000 kg) CO2 eq R-410A = 2,4 kg metrycznych, bo 2,4 x 2088 = 5000
•
Obowiązek etykietowania w języku polskim pojemników i urządzeń
zawierających s.k. lub F-gazy wprowadzanych na terytorium Polski i załączania
instrukcji użytkowania w języku polskim  w przygotowaniu rozporządzenie
Ministra Gospodarki dotyczące etykietowania w odniesieniu do s.k.
- Etykietowanie w odniesieniu do F-gazów  Rozporządzenie Komisji 1497/2008
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające
bezpośrednio z Rozporządzenia 1005/2009
• Nakaz podjęcia wszelkich możliwych kroków w celu zminimalizowania
lub zapobieżenia wyciekom i emisji s.k. (art. 23) oraz nakaz odzysku s.k. z
urządzeń je zawierających lub przed ich usunięciem (złomowaniem) (art.
22)
• Zakaz stosowania i wprowadzania do obrotu s.k. oraz zawierających je
mieszanin (również substancji i mieszanin pochodzących z odzysku) – z
wyjątkami nie dotyczącymi już sektora chłodnictwa i klimatyzacji (art. 5)
– W praktyce oznacza to zakaz dopełniania i napełniania urządzeń CFC-12 i
HCFC-22 (i mieszaninami je zawierającymi) i zakaz obrotu tymi substancjami
lub mieszaninami
– Czynniki te stanowią odpady niebezpieczne i po odzyskaniu należy je
przekazać do zniszczenia bezpośrednio do firmy w Polsce lub w UE, która je
niszczy (w Polsce: SARPI, Dąbrowa Górnicza) lub do Fundacji Prozon, która
posiada uprawnienia do gromadzenia takich odpadów przekaże je dalej do
zniszczenia
– HCFC można też wyeksportować poza UE do kraju, gdzie można je jeszcze
stosować – konieczna licencja KE
– Urządzenia wykorzystujące CFC, HCFC (lub mieszaniny je zawierające)
mogą nadal być użytkowane – ale bez dopełniania tymi substancjami
Obowiązki firm serwisowych AGD wynikające
bezpośrednio z Rozporządzenia 517/2014
• Zakaz celowego uwalniania F-gazów do atmosfery oraz nakaz
podejmowania środków ostrożności zapobiegających wyciekom tych
gazów (art. 3)
• Zakaz sprzedaży nie-hermetycznie zamkniętych urządzeń napełnionych Fgazem użytkownikowi końcowemu jeśli nie przedstawi dowodu, że
instalowanie urządzenia będzie dokonywane przez certyfikowaną osobę
fizyczna lub firmę (art. 11 ust. 5)
• Zakazy wprowadzania do obrotu (art. 11 ust. 1 i Zał. III) :
– Chłodziarek i zamrażarek domowych zawierających HFC – 2015
– Klimatyzatorów pokojowych zawierających HFC o GWP 150 lub większym – 2020
– Klimatyzatorów typu „split” zawierających F-gazy o GWP 750 lub większym w ilości
mniejszej niż 3kg lub od nich uzależnionych - 2025
Inne obowiązki wynikające z przepisów UE w sprawie
SZWO i F-gazów
(jeśli dotyczą firm serwisowych AGD??)
•
Przywóz/wywóz s.k. oraz urządzeń zawierających lub uzależnionych od
s.k. spoza/poza UE  licencja KE – Rozporządzenie 1005/2009
•
Przywóz substancji HFC spoza UE luzem i (od 1.01.2017) również w
urządzeniach  kontyngent – Rozporządzenie 517/2014
•
Przywóz/wywóz s.k. spoza/poza UE  raportowanie do KE –
Rozporządzenie 1005/2009
•
Przywóz/wywóz F-gazów spoza/poza UE luzem w ilości 1 tony metrycznej
lub 100 ton CO2 eq lub większej i w urządzeniach w ilości 500 ton CO2 eq
lub większej  raportowanie do KE – Rozporządzenie 517/2014
Na co zwrócić szczególną uwagę w przepisach dotyczących
substancji kontrolowanych (s.k.) i F-gazów? (I)
• S.k. i F-gazy są objęte przepisami również gdy znajdują się w
mieszaninach z innymi s. k. lub F-gazami lub z innymi substancjami
• Kiedy przepis odnosi się do s. k. lub F-gazów, to dotyczy to TYLKO
substancji znajdujących się w pojemnikach do przechowywania lub
transportu, a nie dotyczy to substancji znajdujących się w produktach
lub urządzeniach, chyba że jest to specjalnie zaznaczone
• Istotne definicje:
– Wprowadzanie do obrotu (definicja inna w przypadku s.k. i inna w
przypadku F-gazów
– Operator (w praktyce : użytkownik lub właściciel urządzenia)
– Stosowanie
– Instalacja (instalowanie)
– Konserwacja lub serwisowanie
– Urządzenie hermetycznie zamknięte
Na co zwrócić szczególną uwagę w przepisach dotyczących
substancji kontrolowanych (s.k.) i F-gazów? (II)
• Kontrola przestrzegania przepisów Ustawy i przepisów UE
– Inspekcja Ochrony Środowiska – poza przywozem/wywozem i
sprawdzaniem czy są przestrzegane wymagania dotyczące posiadania
certyfikatu dla przedsiębiorców (art. 45)
– Jednostka certyfikująca (przypuszczalnie UDT) – sprawdzanie czy są
przestrzegane wymagania dotyczące posiadania certyfikatu dla
przedsiębiorców (art. 32 ust. 1)
– Organy celne – przywóz/wywóz s.k. i F-gazów oraz urządzeń je
zawierających lub od nich uzależnionych (art. 46)
• Kary za nieprzestrzeganie przepisów Ustawy i przepisów UE
– Administracyjne kary pieniężne - 600 zł do 30 000 zł (art. 50)
– Kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 (art.
52)
• Produkcja, przywóz/wywóz, stosowanie i wprowadzanie do obrotu SZWO lub
produktów i urządzeń zawierających s.k. lub od nich uzależnionych wbrew
zakazom z Rozporządzenia 1005/2009  przestępstwo przeciwko środowisku !!
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !