"Badania geologiczne" 07.07.2016

Transkrypt

Zleceniodawca:
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
23 – 400 Biłgoraj, ul. Łąkowa 13
Wykonawca:
Przedsiębiorstwo Geologiczne „POLGEOL” S.A.
ZAKŁAD W LUBLINIE
ul. Budowlana 26, 20 – 469 Lublin
Tel.: 081 744 18 08: Fax: 081 744 32 09
DOKUMENTACJA HYDROGEOLOGICZNA
określająca warunki hydrogeologiczne
w rejonie przeznaczonym pod budowę kwatery składowiska
odpadów w Korczowie o powierzchni 1,5 ha
Lokalizacja: Korczów, powiat biłgorajski, województwo lubelskie
Opracowała
Dyrektor
mgr Małgorzata Kopacz
mgr inż. Jan Wilgat
upr. nr V - 1209
Lublin, kwiecień 2014 r.
2
SPIS TREŚCI
1. Wstęp........................................................................................................................................... 3
2. Krótka charakterystyka obiektu i projektowanej inwestycji ....................................................... 3
3. Założenia projektowe .................................................................................................................. 6
4. Wykonane roboty terenowe i badania laboratoryjne ................................................................... 7
4.1. Wykonane roboty terenowe.................................................................................................................... 7
4.2. Wykonane badania laboratoryjne ......................................................................................................... 8
5. Charakterystyka obszaru badań ................................................................................................... 9
5.1 Położenie, morfologia i hydrografia ..................................................................................... 9
5.2 Budowa geologiczna........................................................................................................... 10
5.3 Obszary prawnie chronione ................................................................................................ 14
5.4 Warunki hydrogeologiczne................................................................................................. 15
5.5 Obliczenia hydrogeologiczne ............................................................................................. 19
5.5.1 Otwór nr 13 – zwierciadło swobodne ......................................................................... 19
5.5.2 Otwór nr 14 – zwierciadło napięte .............................................................................. 20
5.5.3 Otwór nr 15 ................................................................................................................. 21
5.5.4 Otwór nr 16 – zwierciadło napięte .............................................................................. 22
5.5.5 Otwór nr 17 ................................................................................................................. 23
5.5.6 Szacunkowa ocena zdolności oczyszczających skał w obrębie strefy aeracji ............ 24
5.5.7 Obliczenia czasu pionowego przesączania przez strefę aeracji .................................. 26
5.5.8 Orientacyjną prędkość przepływu wód podziemnych ................................................ 27
5.6 Bilans hydrologiczny ilości wód wchodzących i wychodzących ze składowiska w trakcie
jego eksploatacji ................................................................................................................ 28
5.7 Jakość wód podziemnych ................................................................................................... 33
6. Ocena lokalizacji składowiska i jego wpływu na wody podziemne ......................................... 39
7. Wnioski ..................................................................................................................................... 40
8. Wykorzystane publikacje, materiały archiwalne i akty prawne ................................................ 42
SPIS ZAŁĄCZNIKÓW TEKSTOWYCH
1. Kopia decyzji zatwierdzającej projekt robot geologicznych
2. Sprawozdanie z badań fizykochemicznych próbek wody
3. Wykresy uziarnienia gruntu z otworów geologiczno – inżynierskich nr 2, 10, 12 i hydrogeologicznych
nr 13 i 17
4. Sprawozdanie z badań pojemności sorpcyjnej gruntów izolujących
5. Dane IMGW ze stacji opadowej we Frampolu
6. Oświadczenie w sprawie prawa do informacji geologicznej
SPIS ZAŁĄCZNIKÓW GRAFICZNYCH
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Mapa przeglądowa w skali 1:50 000
Mapa dokumentacyjna w skali 1:1 000
Mapa zagospodarowania terenu w skali 1:5 000
Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000
Mapa hydrogeologiczna Polski GUPW w skali 1:50 000
Mapa hydrogeologiczna Polski PPW WH w skali 1:50 000
Przekroje geologiczne I - XI
Profile geologiczno techniczne badawczych otworów hydrogeologicznych
Karty otworów geotechnicznych
3
1. Wstęp
Dokumentację opracowano na zlecenie Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej
w Biłgoraju przy ul. Łąkowej 21 w celu rozpoznania warunków hydrogeologicznych na terenie
składowiska odpadów komunalnych w Korczowie. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
w ramach rozbudowy składowiska planuje instalację nowej kwatery składowiskowej
o powierzchni 1,5 ha i budowę sortowni i kompostowni.
W dokumentacji przedstawiono wyniki prac i badań hydrogeologicznych przewidzianych
w Projekcie robot geologicznych…(15). Projekt został zatwierdzony 4.03.2014 r. przez Urząd
Marszałkowski w Lublinie – decyzja nr FZ.7430.3.2014.EHK – zał. tekstowy 1.
W opracowaniu dokumentacji hydrogeologicznej wykorzystano również wyniki wierceń
i badań geologiczno – inżynierskich wykonanych pod sortownię i kompostownie według
zatwierdzonego projektu robot geologiczno - inżynierskich (Decyzja Urzędu Marszałkowskiego
w Lublinie z dnia 4.03.2014 r. nr FZ.7440.1.2014.EHK).
Dokumentację opracowano zgodnie z wymogami § 12 Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i geologicznoinżynierskiej (Dz. U. Nr 291, poz. 1714) (34).
2. Krótka charakterystyka obiektu i projektowanej inwestycji
Składowisko odpadów komunalnych dla m. Biłgoraja zlokalizowane jest około 3 km na SE
od miasta w miejscowości Korczów. Dojazd do składowiska odbywa się ul. Motorową i drogą
gminną prowadzącą do miejscowości Smólsko Małe. Projektowana kwatera składowiskowa ma
powierzchnię 1,5 ha i znajduje się w południowej części działki o nr ewidencyjnym 1458/3.
Bezpośrednie otoczenie obiektu od strony północnej i wschodniej stanowi las Krasne
i Chorosne. Od strony zachodniej i południowej znajdują się dolinka bezimiennego cieku
zarośnięta krzakami, grunty rolne i rów odwadniający składowisko znajdujący się poza
ogrodzeniem obiektu. Najbliższe zabudowania miejscowości Korczów zlokalizowane są
w odległości ok. 1 km na W od składowiska.
Kwatera składowiska zaprojektowana została na terenie zajętym pod II i III etap
rozbudowy składowiska wykorzystywany dotychczas na laguny osadowe. Teren projektowanej
kwatery około 2 lata temu został wyrównany, a zagłębienia wypełnione piaskiem. Teren nie był
zagęszczany maszynami lecz w jego obrębie zachodziło naturalne osiadanie. Według mapy do
celów projektowych w skali 1:1 000, rzędne terenu w obrębie projektowanego terenu wahają się
od 207,66 do 208,9 m n.p.m.
4
Projektowana kwatera zlokalizowana zostanie w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch
istniejącej kwater. W celu maksymalnego wykorzystania dostępnej na rozpatrywanym terenie
kubatury złoża odpadów zakłada się, że w ramach eksploatacji projektowanej kwatery powstanie
złoże odpadów tworzące jedną bryłę z obecnie powstającym złożem odpadów w obrębie
istniejących kwater. Pojemność kwatery wyniesie ok. 170 000 m3 co wystarczy na 15 lat. Odpady
składowane będą częściowo w obwałowaniu, a dalej nadpoziomowo do rzędnej ok. 221,0 m n.p.m.
Nachylenie skarpy wewnętrznej będzie wynosić 1:3, natomiast skarpy zewnętrznej 1:2.
Dno kwatery będzie ukształtowane ze spadkami w kierunku zbieracza odcieków.
Infiltrację odcieków do gruntu i wód podziemnych zabezpieczać będzie wielostopniowy
system uszczelnienia. Pierwszą barierę stanowić będzie wyłożona na dnie i skarpach planowanej
kwatery 0,5 m warstwa mineralna o współczynniku filtracji k ≤ 1x10-9 m/s. Drugim
zabezpieczeniem będzie położona na warstwie mineralnej folia PEHD o gr. 2,0 mm gładka
w dnie oraz fakturowana na skarpach, zakotwiczona na grobli.
Zabezpieczenie folii stanowić będzie geowłóknina ochronna, na której zostanie rozłożona
warstwa drenażowa o grubości – 0,5 m. Zaprojektowany system drenaży składać się będzie ze
zbieracza i podłączonych do niego sączków. Sączki wykonane będą z rur dwuściennych
perforowanych na całym obwodzie i połączone ze zbieraczem za pomocą trójników. Końcowe
odcinki drenażu wyprowadzone będą na skarpy wewnętrzne kwatery do poziomu korony
obwałowań i zakończone kominkami rewizyjnymi. Kominki te będą wykorzystywane (w razie
potrzeb) do ciśnieniowego czyszczenia drenażu. Zbieracz odcieków zostanie zakończony
studzienką rewizyjną.
Sączki i zbieracz ułożone będą w 0,5 m obsypce filtracyjnej ze żwiru o granulacji 16 - 32 mm.
Odcieki z rurociągów drenarskich włączone do zbieracza skierowane zostaną dalej do
projektowanej kanalizacji sanitarnej. Odgazowania planowanej kwatery składowiska planuje się
wykonać za pomocą studni odgazowujących. Studzienki odgazowujące w miarę przybywania
odpadów będą sukcesywnie podnoszone.
Sortownia i kompostownia stanowić będą instalację do mechaniczno-biologicznego
przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.
Wydajność instalacji mechanicznego przetwarzania odpadów dostosowana będzie do
przetworzenia min. 24 000 Mg/rok odpadów komunalnych zmieszanych przy pracy w systemie
jednozmianowym (1 zmiana po 8 godzin na dobę).
Wydajność instalacji do biologicznego przetwarzania odpadów w procesie biostabilizacji
ma wynosić 12 000 Mg/rok. Na instalację do biologicznego przetwarzania odpadów
biodegradowalnych kierowana będzie frakcja zawierająca odpady ulegające biodegradacji, która
5
została wydzielona we wcześniejszych procesach mechanicznego przetwarzania zmieszanych
odpadów komunalnych (frakcja 0-80 mm).
Hala sortowni będzie miała powierzchnię ok. 2160 m2. Odpady komunalne zmieszane
dowożone będą (po uprzednim zważeniu) do strefy załadunku znajdującej się w hali sortowni.
Pierwszym etapem postępowania z odpadami będzie wyodrębnienie z ich masy odpadów
wielkogabarytowych oraz niebezpiecznych. Odpady te przetransportowane zostaną do boksów
magazynowych. Po wydzieleniu odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych strumień
odpadów zmieszanych trafi do kabiny wstępnej segregacji, gdzie zostaną wydzielone: odpady
tarasujące, drewno, szkło, duża folia, duża tektura i gruz.
W dalszej kolejności pozostały strumień odpadów zostanie rozdzielony na frakcje przez
sito 2-frakcyjne: podsitową <80 mm i nadsitową >80 mm.
Frakcja >80 mm trafi do kabiny segregacji manualnej, gdzie wydzielone zostaną tworzywa
sztuczne, tektura, papier oraz komponenty RDF, które następnie trafią na prasę belującą.
Pozostałość, czyli balast zostanie skierowany na kwaterę składowania odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne.
Wydzielone odpady w części mechanicznej (papier, tworzywa sztuczne, wielomateriałowe,
metale nieżelazne, RDF) zostaną skierowane poprzez przenośnik kanałowy i wznoszący na prasę
belującą w celu przygotowania odpadów do odbioru.
Wydzielona w hali sortowni frakcja podsitowa <80 mm skierowana zostanie do
dwustopniowego procesu stabilizacji tlenowej, tj. pierwszego w bioreaktorach/boksach oraz
drugiego
dojrzewania
na
placu
w
pryzmach.
Stabilizacja
zachodzić
będzie
w bioreaktorach/boksach z mechanicznym napowietrzaniem i odprowadzeniem powietrza
poprocesowego oraz zraszaniem materiału.
Załadunek i rozładunek bioreaktorów/boksów oraz formowanie pryzm na placu
następować będzie przy pomocy ładowarki.
Odcieki z odwadniania bioreaktorów/boksów stabilizacji tlenowej oraz z placu
dojrzewania kierowane
będą do kanalizacji
sanitarnej
przeznaczonej
dla
odcieków
składowiskowych.
Materiał po stabilizacji tlenowej w bioreaktorach/boksach poddawany będzie drugiemu
stopniowi stabilizacji tlenowej na otwartym placu. Stabilizacja prowadzona będzie w formie
pryzm na otwartym placu. Pryzmy będą przerzucane w celu spulchnienia, napowietrzenia
i ewentualnie nawilżania.
Oczyszczanie powietrza poprocesowego z bioreaktorów/boksów będzie odbywało się na
biofiltrze.
6
W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie bilansowe zagospodarowania terenu.
Zestawienie bilansowe zagospodarowania terenu
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Opis
Hala sortowni - ob. nr 5
Budynek administracyjno-socjalny – ob. nr 6
Bioreaktory/boksy – ob. nr 1
Biofiltr – ob. nr 3
Wentylatorownia – ob. nr 2
Plac dojrzewania – ob. nr 4
Kwatera składowania odpadów – ob. nr 7
Wielkość
ok. 2160 m2
ok. 144 m2
ok. 767 m2
min. 190 m2
ok. 88,5 m2
ok. 1 760 m2
ok. 1,5 ha
Lokalizację projektowanych obiektów przedstawia zał. graf. 2.
3. Założenia projektowe
Projekt robot geologicznych... (15) przewidywał następujące prace:
inwentaryzację wszystkich cieków powierzchniowych i wód penetrujących obszar
planowanego składowiska odpadów i jego otoczenia i naniesienie ich na mapę w skali 1 : 5 000
(prace należy wykonać w najmniej korzystnych warunkach hydrologicznych — w okresie
wysokich stanów wód – luty/marzec),
wykonanie bilansu hydrogeologicznego wód wchodzących i wychodzących ze
składowiska odpadów w trakcie jego eksploatacji, obejmującego następujące elementy:
a) średnią roczną wieloletnią wielkość opadów na podstawie danych z najbliżej położonej
stacji opadowej,
b) roczną wielkość najwyższego opadu z okresu ostatnich 30 lat, na podstawie danych
z najbliżej położonej stacji opadowej,
c) przypuszczalną ilość wody zawartej w przewidzianych do składowania odpadach,
d) przypuszczalną ilość wody, jaka może być wchłonięta przez składowane odpady,
e) parowanie terenowe,
rozpoznanie budowy geologicznej terenu planowanego składowiska odpadów i jego
otoczenia na podstawie wykonania pięciu otworów badawczych (w tym ze względu na wielkość
projektowanej kwatery > 1 ha 2 otworów rdzeniowanych),
pobranie próbek do analizy uziarnienia oraz laboratoryjnego oznaczenia współczynnika
filtracji k z gruntów niespoistych,
przeprowadzenie obserwacji hydrogeologicznych oraz wykonanie polowych pomiarów
współczynnika filtracji k w każdym otworze badawczym – metodą zalewania,
ustalenie pojemności sorpcyjnej gruntów izolujących znajdujących się w podłożu niecki
składowiskowej.
7
Z otworów rdzeniowanych podczas pompowania oczyszczającego projektowano pobranie
próbek wody do badań laboratoryjnych z przypowierzchniowego i międzyglinowego poziomu
wodonośnego oraz wykonanie dla nich skróconej analizy fizykochemicznej, w której oznaczone
będą następujące wskaźniki:
1. Mętność (NTU)
2. Barwa (Pt) mg/l
3. Zapach
-
4. Odczyn (pH)
-
5. Twardość og. (CaCO3) mg/l
6. Zasadowość (mmol/l)
7. Żelazo ogólne (Fe) mg/l
8. Mangan (Mn) mg /l
9. Chlorki (Cl) mg/l
10. Jon amonowy (NH4) mg/l
11. Azotany (NO3) mg/l
12. Azotyny (NO2) mg/l
13. Siarczany (SO4) mg/l
14. Utlenialność (02) mg/l
15. Przewodność elektr. (PEW) mS/cm
16. Wapń (Ca)
17. Magnez (Mg) mg/l
18. Wodorowęglany (HCO3) mg/l
oraz zakres typowy dla składowiska odpadów znajdującego się w fazie eksploatacji wynikający
z rozporządzenia sprawie składowisk odpadów: miedzi (Cu), cynku (Zn), ołowiu (Pb), kadmu
(Cd),
chromu
(Cr+6),
rtęci
(Hg),
ogólnego
węgla
organicznego
(OWO)
i sumy
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).
4. Wykonane roboty terenowe i badania laboratoryjne
4.1. Wykonane roboty terenowe
W celu określenia warunków hydrogeologicznych w rejonie projektowanych obiektów
składowiskowych,
w
ramach
prac
terenowych
wykonano
5
otworów
badawczych
hydrogeologicznych w tym: 3 o głębokości 11,0 m i 2 rdzeniowane o głębokości 15,0 m.
Bezpośrednio po każdym wydobyciu świdra z otworu, określano makroskopowo rodzaj
gruntu. Otwór hydrogeologiczny 13 i 17 podczas wiercenia rdzeniowano. Z uzyskanego rdzenia
8
pobrano: 3 próby utworów sypkich do badań granulometrycznych w celu określenia współczynnika
filtracji oraz 4 próby gruntów spoistych z warstw izolujących na określenie pojemności sorpcyjnej.
W przypadku nawiercenia wody, w obrębie warstwy wodonośnej montowano filtr tymczasowy,
szczelinowy, wykonany z rury perforowanej PCV o średnicy
90 mm i wielkości szczeliny 0,5 mm.
Przestrzeń między rurą roboczą a filtrem wypełniano obsypką o granulacji 0,71 – 1,25 mm, po czym
podciągano rury osłonowe odsłaniając warstwę wodonośną. Po ustabilizowaniu się zwierciadła wody
metodą zalewania określano wydajność, depresję i współczynnik filtracji badanej warstwy
wodonośnej. Przy małych miąższościach lub sączeniach poprzestawano na stabilizacji zwierciadła
wody.
Z
przewiercanych
warstw
wodonośnych:
przypowierzchniowej
i międzyglinowej,
w otworach rdzeniowanych 13 i 17 pobrano 3 próbki wody do badań laboratoryjnych na
określenie składu fizykochemicznego w zakresie określonym projektem.
Po opróbowaniu i przeprowadzeniu badań otwory zlikwidowano poprzez wypełnienie urobkiem.
W miejscu wiercenia pozostawiono palik w celu określenia położenia i rzędnej terenu otworów.
Kartowanie hydrogeologiczne przeprowadzone w dniu 28.03.2014 r. objęło wykonanie
inwentaryzacji cieków powierzchniowych w rejonie składowiska, określenie prędkości
przepływu w cieku, obserwację obecności lub braku wód penetrujących obszar składowiska
oraz wykonanie pomiaru lustra wody w piezometrach P-1 – P-6 zlokalizowanych na terenie
składowiska. Wyniki pomiarów zawiera poniższa tabela. Wykorzystano je do narysowania
orientacyjnej mapy hydroizohips PPW, wytyczenia kierunków przepływu wód podziemnych
i spadków hydraulicznych w obrębie składowiska. Wyniki kartowania przedstawione są
w podrozdziale 5.1.
Wyniki pomiarów zwierciadła wody w piezometrach
Piezometr
Rzędna terenu
(m n.p.m.)
P-1
P-2
P-3
P-4
P-5
P-6
208,36
206,45
208,29
206,59
206,45
207,25
Głębokość do wody
Rzędna zwierciadła
(m p.p.t.)
wody (m n.p.m.)
28.03. – 2.04.2014 r.
1,25
207,11
3,01
203,44
1,3
206,99
1,9
204,69
2,7
203,70
1,8
205,45
Orientacyjną mapę położenia zwierciadła wody pierwszego poziomu wodonośnego
w rejonie projektowanej kwatery składowiskowej przestawiono na zał. graf. 2.
4.2. Wykonane badania laboratoryjne
Dla pobranych podczas wiercenia otworów hydrogeologicznych nr 13 i 17 trzech prób
piasków
wykonano
badania
granulometryczne
z
określeniem
krzywych
uziarnienia
9
i współczynników filtracji. Do dokumentacji wykorzystano również badania granulometryczne
wykonane dla otworów geologiczno – inżynierskich nr 2, 10 i 12.
Krzywe uziarnieni oraz dane dotyczące badanego gruntu z w/w/ otworów zawiera
zał. tekst. 3.
Dla 4 próbek gruntów izolujących pobranych z otworów hydrogeologicznych nr 13 i 17
określono pojemność sorpcyjną. Wyniki badania przedstawia zał. tekst. 4.
Skład fizykochemiczny 3 pobranych z otworów rdzeniowanych 13 i 17 próbek wody
przedstawiono w zał. tekst. 2.
W dokumentacji wykorzystano również profile geologiczne i pomiary zwierciadła wody
wykonane dla opracowywanej przez PG POLGEOL S.A. Zakład w Łodzi dokumentacji
geologiczno-inżynierskiej pod sortownię i kompostownię zlokalizowane w sąsiedztwie
projektowanej kwatery składowiskowej. Dane dotyczące 12 otworów geologiczno –
inżynierskich przedstawia zał. graf. 9.
5. Charakterystyka obszaru badań
5.1 Położenie, morfologia i hydrografia
Położenie i morfologia
Składowisko odpadów komunalnych dla m. Biłgoraja zlokalizowane jest około 3 km na SE
od miasta w miejscowości Korczów. Dojazd do składowiska odbywa się ul. Motorową i drogą
gminną prowadzącą do miejscowości Smólsko Małe. Projektowana kwatera składowiskowa ma
powierzchnię 1,5 ha i znajduje się w południowej części działki o nr ewidencyjnym 1458/3.
Według bazy danych Corine od strony NE, E i SE składowiska rozciągają się lasy iglaste.
Składowisko położone jest w obszarze zaliczonym do złożonych systemów upraw i działek
(zał. graf. 3).
Podczas przeprowadzonej wizji terenu oraz na podstawie mapy topograficznej w skali
1:10 000 stwierdzono, że bezpośrednie otoczenie obiektu od strony północnej i wschodniej
stanowi las Krasne i Chorosne. Od strony zachodniej i południowej znajdują się dolinka
bezimiennego cieku, łąki i grunty rolne w sąsiedztwie składowiska porośnięte samosiejkami oraz
rów opaskowy odwadniający składowisko znajdujący się poza ogrodzeniem obiektu. Najbliższe
zabudowania miejscowości Korczów zlokalizowane są w odległości ok. 1 km na W od
składowiska.
Wg podziału fizyczno geograficznego Polski Jerzego Kondrackiego, teren składowiska
znajduje się w centralnej części Równiny Biłgorajskiej stanowiącej część Kotliny
Sandomierskiej.
Rejon
składowiska
położony
jest
w
obrębie
ostańcowych
form
10
wysoczyznowych
zlodowacenia
południowopolskiego
(14).
Kwatera
składowiska
zaprojektowana została na terenie zajętym pod II i III etap rozbudowy składowiska
wykorzystywany w latach ubiegłych na laguny osadowe. Teren projektowanej kwatery około 2
lata temu został wyrównany, a zagłębienia wypełnione piaskiem. Teren nie był zagęszczany
maszynami lecz w jego obrębie zachodziło naturalne osiadanie. Według mapy do celów
projektowych w skali 1:1 000, rzędne terenu w obrębie projektowanego terenu wahają się od
207,66 do 208,9 m n.p.m. deniwelacje terenu sięgają 1,2 m (zał. graf. 2).
Hydrografia
Składowisko odpadów znajduje się w lewobrzeżnej zlewni Czarnej Łady. Teren
bezpośrednio odwadnia ciek spod Korczowa. Według przeprowadzonego w marcu 2014 r.
kartowania hydrogeologicznego przepływa on zabagnioną doliną, po stronie południowozachodniej składowiska w odległości od 15 do 95 m od ogrodzenia. W sąsiedztwie
południowego – zachodniego rogu ogrodzenia znajduje się jego początek. Jest to niewielkie
podmokle zagłębienie. Ciek nie posiada połączenia z rowem opaskowym składowiska jak
sugerują mapy topograficzne. W górnym biegu ma szerokość około 20 cm i głębokość od 15 do
25 cm. W części środkowej od 30 do 50 cm i głębokość ok. 50 cm. Ze względu na uregulowanie
przebiegu, ma charakter rowu melioracyjnego, a nie cieku naturalnego. Podczas wizji w rejonie
składowiska prowadził niewielką ilość wody, a przepływ był całkowicie niewidoczny. Otoczenie
cieku stanowiła podmokła niekoszona łąka. W dalszym biegu ciek prowadzi większe ilości wody
zebrane z otaczających terenów wyżej położonych po stronie północnej oraz z doliny rzecznej. Z
powodu bogato zarośniętego dna i brzegów oraz niewielkiego pochylenia terenu prędkość
przepływu jest niewielka. Pomierzony przepływ w odległości ok. 1 km od przepustu w m.
Okrągłe wynosił 0,2 m/s. Innych cieków wodnych oraz wód mogących penetrować obszar
składowiska nie zlokalizowano.
Lokalizację projektowanej inwestycji, w odniesieniu do okolicznych miejscowości, dróg
i cieków wodnych, przedstawiono na mapie topograficznej w skali 1 : 5 000 (zał. graf. 3).
Szczegółowe zagospodarowanie obiektu przedstawia mapa do celów projektowych
w skali 1:1 000 (zał. graf. 2).
5.2 Budowa geologiczna
Budowa geologiczna terenu składowiska rozpoznana została w znacznym stopniu w latach
2000-2005 poprzez wykonanie 6 otworów piezometrycznych o głębokości od 3,0 do 8,0 m (5),
5 otworów geotechnicznych o głębokości 5,0 m (45) i studni wierconej o głębokości 34,0 m (36).
Otwory piezometryczne i geotechniczne wykonano w utworach czwartorzędowych.
11
W studni wierconej wykonanej na terenie składowiska pod utworami czwartorzędowymi
stwierdzono występowanie utworów neogeńskch. Miąższość czwartorzędu wynosiła 33,0 m.
Utwory
czwartorzędowe
występujące
w
piezometrach,
archiwalnych
otworach
geotechnicznych i w studni wierconej reprezentowane są w części stropowej przez glebę
i nasypy piaszczysto-ziemne o miąższości od 0,2 do 1,0 m.
W piezometrach i archiwalnych otworach geotechnicznych poniżej nasypów zalegają
piaski drobnoziarniste o miąższości od 0,4-1,1 m oraz glina pylasta i piaszczysta do głębokości
końcowej 8,0 m.
W utworach czwartorzędowych studni wierconej, w przedziale głębokości 8,0-33,0 m
występują: piasek gliniasty od 8,0 do 9,0 m i od 14,0 do 20,0 m, glina od 9,0 do 14,0 m, ił od 20
do 27,0 m i piasek ilasty od 27,0 do 33,0 m. W spągu piasku ilastego rozpoczynają się
neogeńskie iły krakowieckie.
Otwory badawcze hydrogeologiczne wykonane dla potrzeb opracowania niniejszej
dokumentacji wykonało Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL S.A, Zakład w Łodzi
w dniach 28.03. - 2.04.2014 r. Prace wiertnicze prowadzono metodą obrotową, urządzeniem
H20SG w rurach roboczych
6 5/8” (168 mm) do głębokości odpowiednio 11,0 i 15,0 m. Wiercenia
prowadzone były pod nadzorem uprawnionych geologów z PG POLGEOL S.A Zakład w Lublinie
i w Łodzi.
Podczas wykonywania wierceń w otworach uzyskano następujące profile litologiczne:
Otwór hydrogeologiczny rdzeniowany nr 13
0 - 0,5 nasyp
0,5 – 1,2 piasek średnioziarnisty, szary wilgotny/mokry,
1,2 – 1,7 glina zwięzła ze żwirem z przewarstwieniami gliny piaszczystej zwięzłej, brązowo-jasnoszara,
1,7 – 2,2 glina piaszczysta, zwięzła, jasnobrązowa,
2,2 – 2,6 glina pylasta, zwięzła, jasnoszara z przewarstwieniem piasku pylastego w spągu
2,6 – 3,8 glina pylasta, z przewarstwieniami pyłu, plastyczna, szarobrązowa,
3,8 – 4,5 glina pylasta, jasnoszara,
4,5 – 5,2 glina piaszczysta zwięzła, brązowoszara,
5,2 – 5,6 glina piaszczysta z przewarstwieniami piasku średniego ze żwirem brązowa, wilgotna, plastyczna,
5,6 – 7,6 glina piaszczysta na granicy gliny piaszczystej zwięzłej, szarobrązowa, miękkoplastyczna,
7,6 – 8,4 glina piaszczysta na granicy gliny piaszczystej zwięzłej, beżowo szara twardoplastyczna, ze żwirem
węglanowym,
8,4 – 9,0 glina pylasta, z przewarstwieniami pyłu, szarobrązowa,
9,0 – 9,8 glina pylasta, brązowoszara,
12
9,8 – 11,4 pył brązowoszary,
11,4 – 12,0 pył piaszczysty, brązowy,
12,0 – 12,8 pył szarobrązowy,
12,8 – 15,0 glina pylasta przewarstwiona gliną pylastą zwięzłą, szara,
Otwór hydrogeologiczny nr 14
0 – 0,7 nasyp piaszczysty,
0,7 – 1,6 glina pylasta, brązowa,
1,6 – 2,0 piasek gliniasty z przewarstwieniami piaski drobnego i gliny piaszczystej,
2,0 – 2,4 glina piaszczysta ze żwirem, szarobrązowa,
2,4 – 2,7 piasek drobnoziarnisty, brązowy,
2,7 – 4,0 glina piaszczysta ze żwirem, szarobrązowa,
4,0 – 5,2 glina piaszczysta ze żwirem, jasnoszara,
5,2 – 7,6 glina piaszczysta, jasnoszara,
7,6 – 9,2 glina pylasta z wkładkami pyłu, jasnoszara,
9,2 – 11,0 glina pylasta, jasnobrązowa,
0 – 0,6 nasyp piaszczysto-ziemny, czarny
0,6 – 1,2 glina piaszczysta z przewarstwieniami gliny piaszczystej, zwięzłej szarobrązowa,
1,2 - 2,2 piasek średnioziarnisty, zagliniony i zapylony, szary
2,2 – 2,5 glina piaszczysta
2,5 – 6,8 piasek drobnoziarnisty, zagliniony, z przewarstwieniami piasku gliniastego
6,8 – 7,4 glina piaszczysta brązowa, wilgotna,
7,4 – 8,1 glina piaszczysta na granicy gliny piaszczystej zwięzłej, beżowo szara twardoplastyczna, ze
żwirem węglanowym,
8,1 – 11,0 glina pylasta, brązowoszara z przewarstwieniami pyłu,
0 – 1,1 nasyp piaszczysto - ziemny, czarny,
1,1 – 1,5 piasek gliniasty przewarstwiony piaskiem średnim, jasnoszary,
1,5 – 2,1 glina jasnoszara, twardoplastyczna, małowilgotna,
2,1 – 2,6 glina pylasta z przewarstwieniem piasku pylastego (5 cm) na głębokości 2,5 m małowilgotna
2,6 – 4,1 glina pylasta z przewarstwieniami pyłu, jasnobrązowa,
4,1 - 4,7 glina pylasta, jasnoszara,
4,7 – 5,1 glina piaszczysta ze żwirem wilgotna na granicy mokrej,
13
5,1 – 5,7 glina piaszczysta na granicy piasku gliniastego, jasnobrązowa,
5,7 – 6,8 glina piaszczysta, szarobrązowa,
6,8 – 7,5 glina piaszczysta, jasnoszara,
7,5 – 9,2 glina brązowoszara z wkładkami pyłów,
9,2 – 9,7 glina pylasta na granicy pyłu, brązowoszara,
9,7 – 11,0 pył jasnobrązowy,
Otwór hydrogeologiczny rdzeniowany nr 17
0 – 0,4 nasyp piaszczysty, czarny,
0,4 – 1,45 piasek drobnoziarnisty, zapylony, jasnoszaro brązowy,
1,45 – 2,0 glina piaszczysta zwięzłą szarobrązowa,
2,0 – 2,8 glina pylasta, zwięzłą szarobrązowa,
2,8 – 3,5 piasek drobnoziarnisty zagliniony, z przewarstwieniami pyłu, szarobrązowy,
3,5 – 4,0 glina z przewarstwieniami gliny piaszczystej, jasnoszara,
4,0 – 6,3 glina piaszczysta zwięzła, beżowoszara, miękkoplastyczna, z przewarstwieniami gliny
pylastej, zwięzłej,
6,3 – 8,0 glina piaszczysta na granicy gliny piaszczystej zwięzłej, beżowo szara ze żwirem
węglanowym,
8,0 – 9,8 glina piaszczysta na granicy gliny piaszczystej zwięzłej, beżowo szara twardoplastyczna,
ze żwirem węglanowym,
9,8 – 10,5 glina, glina pylasta, pyl, pyl piaszczysty brązowoszary,
10,5 – 12,7 piasek średnioziarnisty brązowy,
12,7 – 13,5 pył szary
13,5 – 14,2 glina miękkoplastyczna, szara, miejscami laminowana, zastoiskowa
14,2 – 15,0 glina pylasta z przewarstwieniami pyłu, szara,
Z przedstawionych profili geologicznych otworów badawczych hydrogeologicznych
wynika, że w podłożu projektowanej niecki składowiskowej dominują utwory słabo
przepuszczalne wykształcone w postaci glin piaszczystych i pylastych oraz pyłów. Utwory
piaszczyste
wykształcone
są
w
postaci
piasku
drobnoziarnistego
i
gliniastego,
z przewarstwieniami pyłów, rzadziej w postaci piasku średnioziarnistego. Występują głównie w
części stropowej profili litologicznych, pod nasypami piaszczysto – ziemnymi, których
miąższości wahają się od 0,4 do 1,1 m. Miąższość warstw piaszczystych występujących w części
stropowej jest nieduża i wynosi od 0,3 do 1,05 m.
14
Największe
miąższości
utworów
piaszczystych
stwierdzono
w
otworze
hydrogeologicznym nr 15. Wystąpiły one na głębokości od 1,2 do 2,2 m i od 2,5 do 6,8 m
w postaci piasków drobnoziarnistych zaglinionych i zapylonych.
W otworze nr 17 o głębokości 15,0 m, piaski średnioziarniste wystąpiły na głębokości
10,5-12,7 m.
Budowę
geologiczną
na
podstawie
wykonanych
otworów
hydrogeologicznych
i geologiczno-inżynierskich przedstawiają przekroje geologiczne I – XI (zał. graf 7).
Profile geologiczno – techniczne badawczych otworów hydrogeologicznych (nr 13 – 17)
przedstawia zał. graf. 8.
Na przełomie marca i kwietnia 2014 r. Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL S.A.
Zakład w Łodzi w celu określenia parametrów geotechnicznych gruntów w części składowiska
przeznaczonej pod sortownię i kompostownię, która sąsiaduje od zachodu z projektowaną
kwaterą składowiskową, wykonało 12 otworów geologiczno – inżyniarskich o głębokości 6,0 m.
W części stropowej wykonanych otworów, do głębokości 3,2 m najczęściej występowały
piaski drobnoziarniste z domieszką pisków średnioziarnistych i nasypy ziemne. Poniżej do
głębokości końcowej 6,0 m przeważały utwory słabo przepuszczalne wykształcone w postaci
gliny piaszczystej lub pylastej, a lokalnie w postaci pyłów i pyłów piaszczystych. Większe
miąższości utworów piaszczystych zanotowano jedynie w otworach nr 12 (do gł. 5,5 m) i nr 10
(od gł. 1,9 do 2,7 m i od 3,2 do 5,4 m). Dane dotyczące uzyskanych profili litologicznych
i głębokości nawierconych warstw wodonośnych przedstawiają karty otworów geotechnicznych
(zał. graf. 9).
Na podstawie odwierconych otworów badawczych hydrogeologicznych i geologicznoinżynierskich można wnioskować, że utwory piaszczyste występują najczęściej w części
stropowej profili geologicznych. Znajdują się bezpośrednio pod nasypami piaszczystymi lub
w postaci przewarstwień o niewielkich miąższościach występujących w glinach i pyłach.
Większe miąższości utworów piaszczystych występują w części południowej i południowowschodniej projektowanej kwatery składowiskowej oraz w obszarze przeznaczonym pod
sortownię i kompostownię.
5.3 Obszary prawnie chronione
Według ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627,
z późn. zm.) (41) teren projektowanej inwestycji znajduje się poza obszarami objętymi
jakąkolwiek formą ochrony. Najbliższy obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) PLB060008
15
„Puszcza Solska” należący do sieci NATURA 2000, położony jest w odległości 350 m na NE od
składowiska (po drugiej stronie drogi gminnej prowadzącej do miejscowości Smólsko Małe.
Główny zbiornik wód podziemnych „Dolina Kopalna Biłgoraj” (GZWP nr 428)
podlegający ochronie ze względu na zasobność i jakość wód podziemnych występujących
w utworach czwartorzędowych kopalnej doliny rozciąga się na N i NE od obiektu, w odległości
około 750 m. Zasięg obszarów prawnie chronionych przedstawiono na zał. graf. 1 (13).
W rejonie składowiska brak jest ujęć wykorzystujących wody na cele pitne. Woda ze
studni wierconej znajdującej się na terenie składowiska używana jest do celów technologicznych
oraz mycia obiektów i urządzeń.
5.4 Warunki hydrogeologiczne
Według planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (26) składowisko
odpadów w Korczowie położone jest w regionie wodnym Górnej Wisły, w obrębie jednolitej
części wód podziemnych (JCWPd) o Nr 127 (zał. graf. 1).
Według regionalizacji hydrogeologicznej dokumentowany obiekt położony jest w regionie
przedkarpackim (XIII) makroregionu południowego (d) (23).
Według Mapy hydrogeologicznej Polski wykonanej dla głównego użytkowego poziomu
wodonośnego (GUPW) w skali 1 : 50 000, ark. Biłgoraj (zał. graf. 5) w rejonie projektowanej
inwestycji, brak jest głównego użytkowego poziomu wodonośnego (16).
Na Mapie hydrogeologicznej Polski obrazującej występowanie i hydrodynamikę
pierwszego poziomu wodonośnego (PPW - WH) przeważająca część obszaru składowiska
znajduje się w jednostce hydrogeologicznej nr 14 pż,pd[gl]/wm/zwwP/Q (17). Jest to teren
morfologicznie zaliczony do wysoczyzny morenowej. Wody podziemne występują w piaskach
różnoziarnistych, żwirach i
piaskach drobnoziarnistych znajdujących się
w postaci
przewarstwień lub soczewek w glinach zwałowych. Charakteryzują się zróżnicowanymi
warunkami występowania. Głębokość ich występowania nie przekracza 5 m.
Wschodnia część składowiska zaliczona została do jednostki równinnej o symbolu
10 p/r/zsP/Q. PPW występuje tu w piaskach różnoziarnistych na głębokości od 2-5 m. Położenie
składowiska na tle jednostek hydrogeologicznych PPW przedstawiono na załączniku graf. 6.
Na składowisku w Korczowie w odwierconej w 2005 r. studni stwierdzono występowanie
wód podziemnych w piaskach gliniastych na głębokości 5,8 m i 14,0 oraz w piaskach ilastych na
głębokości 27,0 m. Pierwsza nawiercona warstwa wodonośna miała charakter swobodny, dwie
pozostałe charakter napięty. Wszystkie trzy warstwy stabilizowały się na głębokości 5,8 m.
Ta sama głębokość stabilizacji nawierconych warstw wodonośnych może sugerować
16
występowanie lokalnej lub regionalnej więzi hydraulicznej między nawierconymi poziomami.
Do eksploatacji ujęto najniższą warstwę wodonośną występującą w warstwie piasku ilastego
o miąższości 6,0 m. Podczas pompowania pomiarowego uzyskano wydajność maksymalną
Q = 3,6 m3/h przy depresji S = 3,6 m i wydatku jednostkowym 1,0 m3/h*1m*S. Współczynnik
filtracji k wyniósł 0,000049 m/s (4,23 m/d) (36).
W otworach piezometrycznych P-1 – P-6 stwierdzono występowanie wód podziemnych
o zwierciadle swobodnym na głębokości od 0,9 do 1,6 m. Wystąpiły one w piaskach
średnioziarnistych i glinach pylastych z wkładkami piasków.
Wodę o zwierciadle napiętym nawiercono w piezometach P-1 i P-2 na głębokości 4,5 m
w glinach piaszczystych. Zwierciadło tego poziomu w obu otworach ustabilizowało się na
głębokości około 1,8 m. Warstwą napinająca była glina pylasta.
Ze względu na przeznaczenie otworów piezometrycznych dla nawierconych warstw
wodonośnych nie określano parametrów hydrogeologicznych (5).
W otworach geotechnicznych wykonanych do głębokości 5,0 m, w zależności od
położenia morfologicznego nawiercono swobodne zwierciadło na głębokości od 0,4 do 1,2 m.
Utworem wodonośnym były piaski średnio i drobnoziarniste. Określony wzorem amerykańskim
współczynnik filtracji dla piasków średnioziarnistych wynosił k = 0,0000696m/s (6,02 m/d), dla
piasków drobnoziarnistych k = 0,0000457m/s (3,95 m/d) (45).
Wykonanymi w dniach 28.03. – 02.04. 2014 r. otworami badawczymi potwierdzono
obecność na terenie składowiska zróżnicowanych warunków występowania wód podziemnych
pierwszego poziomu wodonośnego.
Jak już pisano w rozdziale dotyczącym budowy geologicznej wody podziemne gromadzą
się w piaskach drobnoziarnistych, piaskach gliniastych i pylastych, rzadziej średnioziarnistych.
Wykształcenie litologiczne jest niekorzystne ze względu na dodatek frakcji gliniastej i pylastej.
Miąższości utworów wodonośnych są zróżnicowane. Wahają się od 0,05 m (otwór nr 16) do
4,3 m (otwór nr 15). Pierwsza od powierzchni warstwa wodonośna ma charakter swobodny
występuje w piaskach i nasypach ziemno - piaszczystych na głębokości od 0,67
(207,32 m n.p.m. - otwór nr 13) do 1,46 m (206,54 m n.p.m. – otwór nr 15).
Głębiej położone międzyglinowe warstwy wodonośne II i III w otworach nr 14, 15 i 17
mają charakter napięty. Nawiercono je w otworze nr 14 na głębokości 2,4 m, w otworze nr 15 na
głębokości 2,5 m, a w otworze nr 17 na głębokości 2,8 m i 10,5 m. Zwierciadła ich
ustabilizowały się odpowiednio w otworze nr 14 na głębokości 1,1 m (207,19 m n.p.m.),
17
w otworze nr 15 na głębokości 0,97 m (207,3 m n.p.m.), a w otworze nr 17 na głębokości 1,8 m
(206,85 m n.p.m.) i 3,38 m (205,27 m n.p.m.).
W otworze nr 13, w obrębie glin pylastych i piaszczystych na głębokości 2,6 m, 5,5 m
i 11,4 m występowały sączenia.
Pierwszą swobodną warstwę wodonośną nawiercono w otworze nr 17 na głębokości
0,96 m oraz w piezometrze P-3 na głębokości 0,9 m jako sączenie z wyraźnym dopływem wód
z przewarstwień piaszczystych występujących w glinie pylastej na głębokości 1,58 m.
W otworze nr na 16 nie stwierdzono pierwszej swobodnej warstwy wodonośnej.
Na podstawie przeprowadzonych badań i obserwacji można stwierdzić, że na terenie
składowiska odpadów w poszczególnych otworach występuje znaczne zróżnicowanie głębokości
występowania i stabilizacji warstw wodonośnych. Jednak dzięki nieciągłościom warstw zarówno
piaszczystych jak i słabo przepuszczalnych, a także obecności w utworach piaszczystych frakcji
gliniastej i pylastej, a w glinach przewarstwień piaszczystych istnieje możliwość występowania
łączności nawierconych warstw wodonośnych i miejsc sączeń wód podziemnych pierwszego
poziomu wodonośnego. Hydroizohipsy na zał. graf. 2 przedstawiają orientacyjny obraz
powierzchni piezometrycznej wód pierwszego poziomu wodonośnego występującego w rejonie
projektowanej kwatery składowiskowej, sporządzony wg stanu zwierciadła wody na
marzec/kwiecień 2014 r.
Z przebiegu hydroizohips wynika, że na terenie projektowanej niecki znajduje się lokalny
dział wodny, z którego wody podziemne rozpływają się generalnie w kierunku zachodnim
i wschodnim. Składowisko położone jest w pobliżu działu wodnego VI rzędu co przedstawiono
na zał. graf. 1.
Spadki hydrauliczne wahają się w granicach 0,005 do 0,01. Mniejsze są w kierunku
zachodnim około 0,005, większe w kierunku wschodnim około 0,01.
Warstwa wodonośna występująca w omawianych utworach ze względu na mało korzystne
wykształcenie litologiczne, niewielkie miąższości, nieciągłość występowania charakteryzuje się
niekorzystnymi parametrami hydrogeologicznymi. W niezawodnionych utworach piaszczystych
znajdujących się w stropie glin, w okresach wiosennych lub po intensywnych opadach w mogą
gromadzić się wody, tworzące okresowe poziomy wód zawieszonych.
W archiwalnych otworach geotechnicznych wykonanych do głębokości 5,0 m, określony
wzorem amerykańskim współczynnik filtracji dla piasków średnioziarnistych wynosił
k = 0,0000696 m/s (6,02 m/d), dla piasków drobnoziarnistych k = 0,0000457 m/s (3,95 m/d) (45).
18
Dla zalewanych warstw wodonośnych w otworach hydrogeologicznych uzyskano
parametry hydrogeologiczne zamieszczone w poniższej tabeli. Obliczenia cytowanych w tabeli
współczynników filtracji przedstawione są w rozdziale 5.5.
Parametry hydrogeologiczne uzyskane w wyniku zalewania otworów badawczych
Nr
otworu
13
14
15
15
16
17
17
Litologia warstwy
wodonośnej
Zw. nawierc./
Zw. ustalone
(m p.p.t.)
Wydajność
Q
(m3/h)
(m3/d)
Depresja
S (m)
Otwory hydrogeologiczne
28.03. – 02.04. 2014 r.
0,022
0,67
0,53
0,034
1,1
0,82
Piasek
średnioziarnisty
Piasek
drobnoziarnisty
Piasek
średnioziarnisty,
zagliniony
i zapylony
Piasek
drobnoziarnisty z
przewarstwieniami
gliniastego
Glina pylasta z
przewarstwieniami
piasku
Piasek
drobnoziarnisty,
zapylony
Piasek
drobnoziarnisty
zagliniony
z przewarstwieniam
i pyłu
0,67
0,67
2,4
1,10
Piasek
średnioziarnisty
Piasek
średnioziarnisty
(Piasek pylasty)
Piasek
średnioziarnisty
(Piasek pylasty)
1,4
1,4
-
-
-
-
0,88
0,88
-
Wydatek
jednostkowy
q
(m3/h/1mS)
0,033
0,031
Współczynnik
filtracji
z zalewania
k (m/s)
(m/d)
Współczynnik
filtracji
z przesiewu
k10 (m/s)
(m/d)
0,0000030
0,26
0,0000239
2,06
0,0000391
3,38
-
1,46
1,46
0,014
0,34
1,46
0,010
0,00000053
0,05
-
2,5
0,97
0,026
0,62
0,97
0,027
0,0000038
0,33
-
2,5
1,02
0,085
2,04
1,02
0,083
0,0004910
42,4
-
0,96
0,96
0,022
0,53
0,96
0,023
0,0000020
0,17
0,0000225
1,941
2,8
1,8
0,045
1,08
1,80
0,025
0,0000080
0,69
0,0000142
1,223
-
-
0,0000391
3,380
-
-
-
0,0000180
1,559
-
-
-
0,0000180
1,559
Otwory geologiczno - inżynierskie
2
10
12
Z przedstawionej tabeli wynika, że badane warstwy wodonośne charakteryzują się bardzo
małymi wydajnościami Q wynoszącymi od 0,014 m3/h do 0,085 m3/h i współczynnikami filtracji
k od 5*10-7 do 4,9*10-4 m/s. Najczęściej współczynnik filtracji osiąga wartości mieszczące się
w przedziale od 2*10-6 do 8*10-6 m/s. Większe wydajności i nieznacznie wyższe wartości
współczynników filtracji uzyskiwano z warstw wodonośnych o napiętym zwierciadle. Wydatek
jednostkowy waha się od 0,01 do 0,083 m3/1mS.
Współczynniki filtracji określone z przesiewu utworów pobranych z warstw wodonośnych
otworów hydrogeologicznych nr 13 i 17 oraz geologiczno-inżynierskich nr 2, 10 i 12 są wyższe
od uzyskanych w badaniach polowych o co najmniej jeden rząd wielkości. Mieszczą się
w przedziale od k10 = 1,4*10-5 do k10 = 3,9*10-5 (zał. tekst. 3).
19
Rozprzestrzenienie utworów wodonośnych, ich miąższości, wykształcenie litologiczne
oraz osiągane niewielkie wydajności, małe współczynniki filtracji i wydatki jednostkowe
potwierdzają zróżnicowane warunki występowania wód podziemnych w obrębie składowiska
odpadów w Korczowie.
5.5 Obliczenia hydrogeologiczne
Parametry hydrogeologiczne warstw wodonośnych znajdujących się w podłożu
projektowanej niecki składowiskowej określano na podstawie wyników zalewania otworów
badawczych hydrogeologicznych. Woda wlewana do otworu wytwarzała nadciśnienie w wyniku
czego następowało przenikanie jej przez filtr do warstwy wodonośnej. Ilość wlanej wody na
jednostkę czasu jest odpowiednikiem wydatku, a różnica między głębokością statycznego
i podniesionego zwierciadła odpowiednikiem depresji. Otrzymane wydatki i depresje
wykorzystano do obliczenia współczynników filtracji. Poniżej przedstawiono wyniki obliczeń
współczynników filtracji dla poszczególnych warstw i otworów hydrogeologicznych.
5.5.1 Otwór nr 13 – zwierciadło swobodne
Obliczenia dokonano metodą kolejnych przybliżeń wg wzoru Dupuit’a
(Poradnik hydrogeologa str. 177 wzór nr 176) (40)
gdzie:
Q – wydajność – 0,022 m3/h
S – depresja w czasie zalewania – 0,67 m
h – wysokość słupa wody (wysokość zalanego słupa wody) nad podstawą warstwy wodonośnej – 1,2 m
H – wysokość słupa wody nad podstawą warstwy wodonośnej – 0,53 m
r – promień otworu wraz z obsypką – 0,084 m
R – promień leja depresji obliczony wg wzoru Kusakina
dla k = 8 m/d = 0,000092 m/sek (Poradnik hydrogeologa str. 143 tabela 42)
20
Współczynnik filtracji – 0,0000030 m/s
5.5.2 Otwór nr 14 – zwierciadło napięte
gdzie:
m – miąższość warstwy wodonośnej – 0,3 m
R – promień leja depresji obliczony wg wzoru Sichardta
21
5.5.3 Otwór nr 15
a. I warstwa wodonośna – zwierciadło swobodne
gdzie:
H – wysokość słupa wody nad podstawą warstwy wodonośnej – 0,74
b. II warstwa wodonośna – zwierciadło napięte – studnia niezupełna
Obliczenia dokonano metodą kolejnych przybliżeń wg wzoru Giryńskiego
22
gdzie:
l – długość części czynnej filtra – 0,8 m
5.5.4 Otwór nr 16 – zwierciadło napięte
gdzie:
23
5.5.5 Otwór nr 17
a. I warstwa wodonośna – zwierciadło swobodne
gdzie:
H – wysokość słupa wody nad podstawą warstwy wodonośnej – 0,49
b. II warstwa wodonośna – zwierciadło napięte – studnia zupełna
24
gdzie:
l – długość części czynnej filtra – 0,8 m
5.5.6 Szacunkowa ocena zdolności oczyszczających skał w obrębie strefy aeracji
Zanieczyszczenia migrujące w głąb wraz z wodą opadową ulegają stopniowej sorpcji
przez szkielet gruntowy w obrębie strefy aeracji czyli ponad zwierciadłem wody podziemnej.
Sumaryczna zdolność skały do eliminacji zanieczyszczeń na całej drodze przepływu
zanieczyszczonych wód Mx = Md (przepływ pionowy)+Mr (przepływ poziomy). Wg Rehse
oczyszczanie wody jest pełne gdy Mx = 1. Z zależności tych Mr = 1-Md.
Szacunkową ocenę zdolności oczyszczających skał i gleb na drodze pionowego
przepływu policzono wzorem (22):
Md = h1I1+h2I2+h3I3+...,
gdzie:
Md – zdolność oczyszczająca na trasie pionowego przepływu przez strefę aeracji,
25
h1, h2, h3 - miąższość różnych przewarstwień skał napotykanych w nadkładzie,
I1, I2, I3 – indeksy odpowiadające poszczególnym warstwom nadkładu.
W poniższej tabeli przedstawiono szacunkową zdolność oczyszczającą skał i gleb dla
nawierconych warstw w hydrogeologicznych otworach badawczych.
Szacunkową zdolność oczyszczającą skał i gleb
Rodzaj skały
h (m)
I
Md
0,5
0,35
Otwór nr 14 (warstwa II)
0,7
0,9
0,4
0,4
0,5
0,4
0,25
0,4
0,35
0,36
0,08
0,12
0,91
Otwór nr 15 (warstwa I)
0,6
0,6
0,26
0,5
0,3
0,17
0,35
0,18
0,44
0,52
0,3
0,3
0,09
0,09
0,61
1,1
0,5
1,0
0,5
0,2
0,4
0,55
0,10
0,40
1,05
0,4
0,56
0,5
0,17
0,20
0,10
0,30
0,55
0,8
0,3
0,4
0,17
0,32
0,49
0,79
Otwór nr 17 (warstwa III)
6,3
2,3
0,3
0,4
1,89
0,92
2,81
3,60
Nasyp piaszczysty, piaski
średnioziarniste
Nasyp piaszczysty
Glina pylasta
Piasek gliniasty
Glina piaszczysta
Suma Md
Nasyp piaszczysto-ziemny
Glina piaszczysta
Piasek drobnoziarnisty
Suma Md
Glina piaszczysta
Md
Suma Md I+II
Nasyp piaszczysto-ziemny
Piasek gliniasty
Glina pylasta
Suma Md
Nasyp piaszczysty
Piasek drobnoziarnisty
Suma Md
Glina piaszczysta
Glina pylasta
Suma Md
Suma Md I+II
Glina piaszczysta
Glina pylasta
Suma Md
Suma Md I+II+III
0,7
Przedstawione w tabeli wartości Md <1 oznaczają, że w obrębie strefy aeracji warstw
wodonośnych I i II nie następuje całkowita eliminacja zanieczyszczeń generowanych na
powierzchni terenu i przemieszczających się z wodą opadową do zwierciadła wody podziemnej,
a proces ich samooczyszczania zachodził będzie także dalej w warstwie wodonośnej.
26
Zasięg przepływu poziomego (L) w warstwie wodonośnej, niezbędny do zakończenia
procesu eliminacji zanieczyszczenia z wód równy jest Mr/Ia. Dla Mr wahającego się od 0,39 do
0,7 i przyjętym dla utworów wodonośnych - piasków drobnoziarnistych Id = 0,17, L wynosi
odpowiednio od 2,3 do 4,1 m.
Przeprowadzone analizy fizykochemiczne tych wód podziemnych potwierdzają obecność
zanieczyszczeń typowych dla powierzchni terenu i związanych z działalnością składowiska.
5.5.7 Obliczenia czasu pionowego przesączania przez strefę aeracji
Dla warstw I i II w których stwierdzono obecność zanieczyszczeń zrezygnowano
z obliczania czasu ich pionowego przesączania przez strefę aeracji
Obliczenia czasu pionowego przesączania przez strefę aeracji wykonano dla stwierdzonej
w otworze hydrogeologicznym nr 17 III warstwy wodonośnej nawierconej na głębokości 10,5 m.
Wykonano je wg algorytmu przedstawionego w wytycznych metodycznych do sporządzania
Mapy hydrogeologicznej
Polski
– pierwszy poziom
wodonośny
–
wrażliwość na
zanieczyszczenie i jakość wód.
Czas wymiany polowej pojemności wodnej (MRT) gleb i skał strefy aeracji przez
infiltrujące wody opadowe utożsamiany jest z czasem przebywania w tej strefie zanieczyszczeń
rozpuszczonych w wodzie i migrujących z powierzchni terenu do pierwszego poziomu
wodonośnego.
MRT = MRTs + MRT1 + MRT2
gdzie: MRTs – czas wymiany polowej pojemności wodnej profilu glebowego (lata)
MRTs =
MRT1
(1000 *1,5 * w og )
,
R
- czas wymiany polowej pojemności wodnej utworów przepuszczalnych strefy
aeracji (lata)
MRT1 =
1000 * ((m A - 1,5) * (1 - Sp ) * w op )
,
R
MRT2 - czas wymiany polowej pojemności wodnej utworów słabo i półprzepuszczalnych
w profilu strefy aeracji (lata)
MRT2 =
1000 * ((m A - 1,5) * Sp * w oi )
R
gdzie:
w og - współczynnik polowej pojemności wodnej profilu glebowego (-),
R – infiltracja efektywna (mm/rok],
mA - miąższość strefy aeracji (m],
,
27
Sp – procentowy udział warstw izolujących w profilu strefy aeracji (-),
wop - współczynnik polowej pojemności wodnej utworów przepuszczalnych w strefie aeracji (-),
woi - współczynnik polowej pojemności wodnej utworów izolujących w strefie aeracji (-).
Parametry przyjęte do obliczeń i zmodyfikowane adekwatnie do uzyskanego wierceniami
profilu geologicznego zestawiono w tabeli 4 (46).
Zestawienie parametrów do obliczeń MRT
Otwór nr 17
0,17
150 mm/rok
10,5 m
0,8
0,2
0,3
wog
R
mA
Sp
wop
woi
Przyjmując powyższe parametry uzyskano wyniki zestawione w poniższej tabeli
Czas pionowego przesączania przez strefę aeracji (MRT)
Otwór nr 17
1,7
2,4
14,4
18,5
MRTs
MRT1
MRT2
Suma
Uzyskany wynik dla III warstwy wodonośnej występującej w rejonie otworu nr 17 - 18,5
roku wskazuje, że zanieczyszczeń z powierzchni terenu po upływie tego czasu dotrą do
zwierciadła wody podziemnej i razem z nią będą przemieszczać się zgodnie ze spadkiem
hydraulicznym.
5.5.8 Orientacyjną prędkość przepływu wód podziemnych
Dla nawierconych warstw wodonośnych obliczono orientacyjną prędkość przepływu wód
podziemnych wg wzoru (22):
V=
k *i
,
ne
gdzie:
V - prędkość rzeczywista przepływu wody (m/d) ,
k – średni współczynnik filtracji z otworów nr 13, 14, 15 i 17) (m/d) – 0,5,
i – spadek hydrauliczny zwierciadła wód podziemnych (-) – 0,01,
ne - współczynnik porowatości efektywnej wodonośca (-) – 0,40.
Obliczona prędkość przepływu dla najczęściej występujących warunków przepływu
wynosi 0,01 m/d tj. 4,6 m/rok. Według klasyfikacji Kleczkowskiego z 1991 r. dla średniej
rzeczywistej prędkości przepływu wynoszącej <10 m/rok charakter ruchu przepływającej wody
uznawana jest za bardzo wolny (38).
28
Czas dopływu zanieczyszczonych wód do cieku spod Korczowa obliczono wzorem (22):
t=
l
,
v
gdzie:
t – czas dopływu do cieku spod Korczowa,
l – droga na linii prądu ( 50 m),
V – lokalna wartość prędkości przepływu (4,6 m/rok),
Przy przyjętych założeniach czas przepływu w przypowierzchniowej warstwie wodonośnej
zanieczyszczeń w kierunku cieku spod Korczowa wynosi około 10,8 roku.
Na podstawie wykonanych obliczeń można stwierdzić, że zanieczyszczenia znajdujące się
w wodach podziemnych na terenie składowiska będą ulegać oczyszczeniu w granicach obiektu
lub w zasięgu kilku metrów od jego granic. W skutek składowania odpadów na uszczelnionym
podłożu z zastosowaniem drenażu odcieków i odpływem ich do kanalizacji, możliwość dalszego
zanieczyszczania warstwy wodonośnej będzie mała. Istniejące zanieczyszczenia spowodowane
wieloletnim składowaniem odpadów i osadów pościelowych na nieuszczelnionym podłożu
ulegać będą redukcji wskutek powolnej samoczynnej biodegradacji.
5.6 Bilans hydrologiczny ilości wód wchodzących i wychodzących ze składowiska w trakcie
jego eksploatacji
Prace dotyczące obliczania bilansów wodnych składowisk są jak dotąd nieliczne,
a prezentowane w nich wyniki rozbieżne (4, 20, 28, 38).
Bilans wód na terenie składowiska odpadów ma na celu określenie rozdziału wód w jego
obrębie, z podziałem na wody powierzchniowe, wody opadowe i roztopowe, wody podziemne
oraz wody odciekowe.
Udział wód powierzchniowych i podziemnych w bilansie wodnym składowiska odpadów
w Korczowie przy zakładanym sposobie składowania odpadów na uszczelnionym podłożu i
w obwałowaniu, nie będzie miał znaczenia. Decydującą rolę na ilość powstających odcieków
będą miały opady atmosferyczne.
Wody odciekowe w obrębie składowiska odpadów powstają w dwojaki sposób.
Po pierwsze w procesie bezpośredniej infiltracji wód opadowych w bryłę zdeponowanych
odpadów. Po drugie jako tzw. hydrolizat w procesie przemian biochemicznych rozpuszczalnych
związków substancji odpadowej, najczęściej o charakterze organicznym. W obrębie
projektowanej kwatery odpady organiczne będą oddzielane i kompostowane.
29
Ilość i skład odcieków, ponadto prędkość ich przemieszczania w obrębie zdeponowanych
odpadów są znacznie zróżnicowane. Zależą głównie od wieku składowiska, stopnia zagęszczenia
i rozdrobnienia odpadów oraz zastosowanych technik deponowania.
W projektowanej kwaterze składowiskowej w Korczowie składowany będzie balast –
odpad pozostający po segregacji przywiezionych odpadów w projektowanej sortowni
i kompostowni.
Wody opadowe podlegają również procesowi parowania. Jest ono ściśle uzależnione jest
od pory roku oraz od wilgotności powietrza. Pewna część wód opadowych spływa także po
powierzchni obwałowań formujących kwaterę deponowania oraz po powierzchni terenu wokół
składowiska (głównie na etapie składowania odpadów powyżej obwałowań). Pozostała część
opadów atmosferycznych wnika w bryłę składowiska utworzoną ze zdeponowanych odpadów.
Określenie ilościowe odcieków ze składowiska odpadów komunalnych jest równie istotne,
jak i trudne do przeprowadzenia. Jest istotne dla określenia racjonalnej gospodarki wodnościekowej w obrębie każdego składowiska odpadów w tym również badania ich jakości (20).
Ważnym elementem bilansu wodnego składowiska jest zdolność sorpcyjna wilgoci
zdeponowanych odpadów. Świeże odpady mają stosunkowo duży stopień uwodnienia sięgający
w momencie deponowania około 40–50 %, są jednak w stanie wchłonąć jeszcze pewne ilości
wody aż do osiągnięcia stanu pełnego nasycenia (20). Pojemność wodna masy odpadów zależna
jest głównie od zawartości procentowej frakcji organicznej w całej masie odpadów oraz od
rozdrobnienia i zagęszczenia odpadów. Decyduje też o prędkości infiltracji wód odciekowych
w podłoże składowiska. Na postawie oceny ilościowej odcieków dobiera się parametry
systemów przejmujących odcieki lub gabaryty przetrzymujących je zbiorników. Na składowisku
w Korczowie w składowanym balaście nie powinny znajdować się duże ilości odpadów
organicznych, a nadmiar odcieków ma być bezpośrednio, kanalizacją odprowadzany do
oczyszczalni. W okresach suchych, odciekami można również zraszać powierzchnię odpadów,
zapobiegając ich przesuszeniu i zapewniając odpowiednią ilość wody do procesów rozkładu.
Na potrzeby praktyki obliczeniowej, zwłaszcza w projektach systemów odwodnienia,
korzysta się z obserwacji i doświadczeń na obiektach istniejących. Podane powyżej zależności
upraszcza się często do postaci podanej w poniższym wzorze:
Qp = H - Q - P; mm/m2 (4, 20, 38)
gdzie:
Qp – ilość odcieków; mm/m2
H – wielkość opadu średniorocznego w 30-leciu 1983 – 2012 – 675,7 mm wg stacji IMGW we
Frampolu; mm/m2,
30
H1 – wielkość opadu suma maksymalna roczna w 2010 r. 846,8 mm wg stacji IMGW we
Frampolu; mm/m2,
Q – odpływ powierzchniowy z jednostki powierzchni składowiska – przy eksploatacji
w obwałowaniu przyjęto wartość 0; mm/m2
P – wielkość parowania, przyjmowana jako wartość procentowa opadu atmosferycznego
przeliczona na jednostkę powierzchni składowiska i wyrażona w mm/rok/m2 (dla
składowiska otwartego parowanie przyjęte w wysokości 20 % - przeliczone wynosi około
135 mm/rok/m2, dla składowiska zamkniętego 70% - przeliczone wynosi około
473 mm/rok/m2.
P1 – wielkość parowania, przyjmowana jako wartość procentowa opadu atmosferycznego
przeliczona na jednostkę powierzchni składowiska i wyrażona w mm/rok/m2 (dla
składowiska zamkniętego 70% - przeliczone wynosi około 473 mm/rok/m2.
I. Obliczenia dla opadu średniego z 30-lecia:
- dla składowisk odkrytych (czynnych):
Qp = 675,7 – 0 - 135 = 540,7 (mm/m2) = ok. 8 111 m3/rok (dla H i P)
- dla składowisk przykrytych (nieczynnych):
Qp = 675,7 – 0 - 473 = 202,7 (mm/m2) = ok. 3041 m3/rok (dla H i P1)
II. Obliczenia dla sumy opadu rocznego maksymalnego:
- dla składowisk odkrytych (czynnych):
Qp = 846,8 – 0 - 135 = 711,8 (mm/m2) = ok. 10 677 m3/rok (dla H1 i P)
- dla składowisk przykrytych (nieczynnych):
Qp = 846,8 – 0 - 473 = 373,8 (mm/m2) = ok. 5 607 m3/rok (dla H1 i P1)
Do obliczeń średniorocznej ilości odcieków przyjmuje się często także prostą zależność, że
stanowią one 20-50 % wielkości opadu średniorocznego, przy czym dolne wartości odnoszą się
do składowisk wyposażonych w kompaktory. Obliczona wartość mieści się w przyjętym
przedziale procentowym (28).
Na bazie obserwacji i pomiarów wykonywanych na obiektach istniejących należy zwrócić
uwagę na dużą zależność infiltracji odcieków w głąb złoża odpadów od stopnia zagęszczenia
odpadów.
Przyjmuje się, że dla odpadów silnie zagęszczanych, z użyciem np. kompaktora, średnie
ilości odcieków w stosunku do wysokości średniego rocznego opadu atmosferycznego wynoszą
31
15–25 %, natomiast dla odpadów średnio zagęszczonych z użyciem np. spychacza wynoszą 25–
50 % wysokości opadów (20).
Przyjmując dla składowiska w Korczowie opad średnioroczny z 30-lecia 1983 – 2012
wg stacji IMGW we Frampolu (zał. tekst. 5) w wysokości H = 675,7 mm/rok, objętość odcieków
zgromadzona w ciągu roku na powierzchni ok. 1,2 ha stanowiącej dno kwatery deponowania
odpadów wyniesie:
dla odpadów silnie zagęszczonych Qp = 0,6757*0,25*12000 = 2027 m3/rok (20)
dla odpadów średnio zagęszczonych Qp = 0,6757*0,50*12000 = 4054 m3/rok
W przeliczeniu na jedną dobę ilości odcieków wyniosą odpowiednio: dla odpadów silnie
zagęszczonych 5,5 m3, a dla odpadów średnio zagęszczonych 11,1 m3.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że podane powyżej ilości odcieków dotyczą warunków
średnich w skali całego roku.
Dla opadu maksymalnego, który wystąpił w 2010 r. w wysokości 846,8 mm ilość
odcieków wyniesie:
dla odpadów silnie zagęszczonych Qp = 0,8468*0,25*12000 = 2540 m3/rok (20)
dla odpadów średnio zagęszczonych Qp = 0,8468*0,50*12000 = 5081 m3/rok
Projektowane systemy drenarskie przejmujące odcieki muszą być przygotowane również
na możliwość wystąpienia opadów atmosferycznych o charakterze nawalnym. Jest to
szczególnie istotne w początkowym okresie eksploatacji, w warunkach możliwej swobodnej
infiltracji wód opadowych przez warstwy odpadów o niedużej miąższości i małym zagęszczeniu.
Poniżej obliczono ilości odcieków dopływających do drenażu, dla przeciętnych danych
wyjściowych:
natężenie deszczu nawalnego o czasie trwania td = 10 minut – q10 = 150 dm3/s*ha,
częstotliwość występowania deszczu nawalnego c = 1 rok,
współczynnik powierzchniowego spływu odcieków
= 0,25
powierzchnia dna kwatery deponowania odpadów pokryta systemem drenów A = 1,2 ha,
obliczeniową wielkość opadu nawalnego, przyjęto 0,25,
Qp =
q10 A 0,25 = 0,25 150 1,2 0,25 = 11,25 dm3/s (20)
W kolejnych latach eksploatacji składowiska, z uwagi na rosnące wypełnienie odpadami
kwatery deponowania, ilość odcieków systematycznie maleje, również i ta pochodząca z deszczy
nawalnych.
Ilość odcieków zależy nie tylko od wielkości opadów atmosferycznych w rejonie
lokalizacji składowiska i stopnia zagęszczania odpadów ale także od ich wilgotności własnej,
32
własności retencji oraz sposobu zabezpieczania warstwy górnej odpadów. Należy założyć, że na
powierzchni 1,5 ha nowej kwatery składowania eksploatacja odbywać się będzie
w wydzielonych sektorach, a części wypełnione będą tymczasowo rekultywowane.
W poniższej tabeli przedstawiono przykładowe ilości powstających odcieków dla
składowiska z uszczelnieniem i bez uszczelnienia (28).
Przykładowe ilości powstających odcieków dla składowiska z uszczelnieniem i bez uszczelnienia
Lp.
1
2
3
Opad
(mm/rok)
500
700
1200
Z uszczelnieniem powierzchniowym
ewaporacja
250-350
300-400
400-500
spływ
powierzchniowy
150-250
250-350
500-700
Bez uszczelnienia powierzchniowego
odcieki
ewaporacja
25-50
50-75
75-200
300-400
400-500
500-650
spływ
powierzchniowy
0
0
0
odcieki
100-200
200-300
550-700
Według kryteriów zawartych w powyższej tabeli składowisko w Korczowie przy średniej
rocznej ilości opadu atmosferycznego z 30-lecia 1983 – 2012 wynoszącej 675,7 mm znajduje się
w drugim przedziale wartości. Powstająca ilość odcieków bez uszczelnienia powierzchniowego
wyniesie około 200-300 mm/rok czyli około 200-300 l/ m2 składowiska co przy zakładanej
powierzchni nowej kwatery około 1,5 ha wyniesie od 3 000 do 4 500 m3 odcieków rocznie.
Według badań mnitoringowych można zauważyć, że ilość odcieków w skali roku ulega
wahaniom. Najwięcej powstaje w okresie od listopada do kwietnia, a najmniej od maja do
października. W wykonywanych amerykańskich badaniach modelowych w zależności od pory
roku odcieki stanowiły: latem 20-25 % opadów a, zimą 40-70 %. W badaniach prowadzonych
w Niemczech odcieki latem stanowiły 3%, a zimą 9 % opadów (38). Opóźnienie w pojawieniu
się odcieków w stosunku do występujących opadów może wynosić pół roku lub dłużej od chwili
zdeponowania odpadów na składowisku. Odcieki mogą też pojawić się natychmiast po złożeniu
odpadów na składowisku jeżeli porowatość złoża jest duża.
Z przedstawionych orientacyjnych obliczeń należy wnioskować, że ilość odcieków
powstających w nowej kwaterze składowiskowej wynosić będzie kilka tysięcy na rok.
W zależności od przyjętych założeń wielkości policzonych odcieków składowiskowych są
różne i przy braku doświadczenia trudno ocenić, które są bardziej prawdopodobne.
Metod obliczania bilansu wodnego w obrębie składowisk odpadów jest wiele. Wiele z nich
wykorzystuje bardzo skomplikowane wzory, których zastosowanie na bieżącym koncepcyjnym
etapie projektowania obiektu jest bardzo trudne.
W rozpatrywanych wzorach uwzględnia się między innymi: odpływ sekundowy ze zlewni
obliczeniowej, współczynnik spływu, warstwę przykrywającą i zawartość w niej wody,
zawartość wody w złożu, zawartość kondensatu wodnego w gazach składowiskowych,
zawartość wody w odpadach zdeponowanych, wielkość spływu odcieków do systemu drenażu
33
i wiele innych. Są to parametry, dla których brak w dostępnej literaturze przykładowych obliczeń
dla konkretnych eksploatowanych składowisk.
Na bieżącym etapie opracowania koncepcji rozbudowy składowiska, dysponujemy także
zbyt małą i ogólnikową ilością danych i informacji co do wielkości składowanego rocznie
balastu
pozostającego
w
procesie
sortowania
i
kompostowania.
Dane
dotyczące
zagospodarowania nowej kwatery są też zbyt mało szczegółowe lecz wystarczające do celów
opracowania koncepcji. Ich uszczegółowienie będzie możliwe na podstawie danych zawartych
w niniejszej dokumentacji, określającej warunki hydrogeologiczne w rejonie projektowanej
niecki.
Dokładniejsze
obliczenia
bilansu
wodnego
będzie
można
uzyskać
na
etapie
opracowywania projektu budowlanego, a dalej wykonawczego pod rozbudowę składowiska.
Ważnym elementem obiegu wody w zdeponowanych odpadach będzie podłączenie
obiektu do sieci kanalizacyjnej, która w rejonie składowiska jest dopiero projektowana.
Swobodny odpływ odcieków do kanalizacji zapobiegnie między innymi nadmiernemu
długotrwałemu stagnowaniu wody w odpadach i powstawaniu mało korzystnych beztlenowych
procesów rozkładu.
W aktualnie obowiązujących przepisach podkreśla się wymóg minimalizacji odcieków
w obrębie każdej kwatery deponowania odpadów. Osiągnąć można to przez przykrywanie
warstw deponowanych odpadów (miąższości ok. 2 m) warstwami odpadów nieaktywnych lub
gruntem mineralnym, staranne układanie i formowanie poszczególnych warstw deponowanych
odpadów z równoczesnym ich zagęszczaniem, wykonanie odwodnienia powierzchni warstwy
przykrywającej zdeponowane odpady, uszczelnienie wierzchowiny składowiska po zakończeniu
jego eksploatacji oraz staranny wybór roślin przeznaczonych do posadzenia na wierzchu
powierzchni zrekultywowanej (20).
5.7 Jakość wód podziemnych
W przyrodzie woda nigdy nie występuje w stanie czystym. Zawsze jest w mniejszym lub
większym stopniu zanieczyszczona, co wynika ze znacznej rozpuszczalności w wodzie
substancji stałych, ciekłych i gazowych.
W celu określenia jakości wód podziemnych na terenie składowiska odpadów,
wykorzystano wyniki badań monitoringowych z lat ubiegłych oraz analizy fizykochemiczne wód
podziemnych pobranych z badawczych otworów hydrogeologicznych nr 13 i 17 w dniach
28.03. i 2.04.2014 r.
34
Zakres badanych monitoringiem parametrów jest stosunkowo wąski i ogranicza się do
oznaczania parametrów określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia
2013 r., w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. z 2014 r. poz. 523) (35). Administratorzy
składowiska nie decydują się na rozszerzenie zakresu analizy z przyczyn finansowych (wysokie
koszty badań).
Dla wód pobranych z hydrogeologicznych otworów badawczych wykonano skróconą
analizę fizykochemiczną obejmującą między innymi oznaczenie wskaźników typowy dla
składowisk odpadów w fazie eksploatacji określonych w w/w rozporządzeniu.
W 2000 r. na terenie składowiska odpadów wykonano 6 otworów kontrolnoobserwacyjnych (piezometrów) jako stałych punktów do obserwacji zmian położenia i jakości
wód podziemnych. Z wykonywanych analiz wynikało, że badane wody od względem fizykochemicznym wykazują przekroczenia zawartości wskaźników organoleptycznych: mętności,
barwy i zapachu. Według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r.
dotyczącego kryteriów i sposobu oceny wód podziemnych (29) w 2000 r. stan chemiczny
badanych wód był dobry. Stężenia przebadanych wskaźników jakości mieściły się w przedziale
klas I-III.
W latach – 2001-2009 monitoring na składowisku prowadzony był przez PG POLGEOL
S.A. Zakład w Lublinie. W latach 2010 i 2011 przez firmę SGS EKO Projekt Sp. z o.o.
z Pszczyny (12, 39), a w 2012 r. przez Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. w Kielcach (1).
Zakres i częstotliwość badań monitoringowych przyjęta jest dla składowiska w fazie eksploatacji (35).
Z wykonanych badań wynikało, że w składzie fizyko-chemicznym wód występują
okresowe zmiany zawartości wszystkich badanych wskaźników. Przekroczenia dopuszczalnych
zawartości wg w/w rozporządzenia dotyczyły najczęściej zawartości ogólnego węgla
organicznego (OWO), przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) i odczynu wody pH.
Stężenia wymienionych wskaźników wahały się w granicach klas IV i V. W 2012 r. zawartość
OWO w piezometrze P-6 osiągnęła wartość 173 mg/l, a PEW 11 060 mS/cm. W podwyższonych
ilościach wystąpił również kadm (0,017-0,023 mg/l) i ołów (0,137-0,154 mg/l).
Hydrogeologiczne otwory badawcze zlokalizowano na terenie projektowanej nowej
kwatery składowskowej. Jest to teren wykorzystywany w latach ubiegłych pod laguny osadowe.
Wodę do badań laboratoryjnych pobrano z nawierconych poziomów wodonośnych
w otworach rdzeniowanych nr 13 (jedna próbka wody – I warstwa wodonośna) i 17 (dwie próbki
wody I i II warstwa wodonośna).
35
Analizy wykonało Laboratorium Badawcze PG POLGEOL S.A. w Warszawie posiadające
akredytację PCA nr AB463.
Klasyfikację jakości wód podziemnych pobranych z otworów nr 13 i 17 przeprowadzono
na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów
i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896) (29). Wartości graniczne
elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych przyjęto wg załącznika do
rozporządzenia. Stan badanych wód porównywano do wartości granicznej klasy III, dla której
stan chemiczny wód uznawany jest jako dobry (czcionka czarna). Stan chemiczny wód dla klas
IV i V uznawany jest jako słaby(pole czerwone). Niebieską czcionką zaznaczono wskaźniki
objęte badaniami monitoringowymi.
Zestawienie wyników badań fizykochemicznych przestawiono w poniższej tabeli.
Zestawienie wyników badań fizykochemicznych
Oznaczenie
Barwa (Pt)
Odczyn
Twardość ogólna (CaCO3)
Twardość wapniowa
Zasadowość ogólna
Żelazo ogólne (Fe)
Mangan (Mn)
Wapń (Ca)
Magnez (Mg)
Chlorki (Cl)
Jon amonowy (NH4)
Azotyny (NO2) H
Azotany (NO3)H
Wodorowęglany (HCO3)
Mętność
Zapach
Siarczany (SO4)
Przewodność elektr. wł. (PEW)
Utlenialność (O2)
Ogólny węgiel organiczny (OWO)
Sucha pozostałość
Dwutlenek węgla agresywny (CO2)
Tlen rozpuszczony (O2)
Indeks nasycenia
Miedź (Cu)
Cynk (Zn)
Ołów (Pb) H
Kadm (Cd)H
Chrom (Cr+6)H
Rtęć (Hg)H
Suma WWA H
Jedn.
mg/l
pH
mg/l
mg/l
mmol/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
NTU
mg/l
μS/cm
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
ng/l
Wartości
dopuszczalne
klasa III*
6,5 - 9,5
5
1
200
100
250
1,5
0,5
50
500
250
2 500
10
<0,5
0,2
1
0,1
0,005
0,05
0,001
300
Otwór 13
Warstwa I
Otwór 17
Warstwa I
Otwór 17
Warstwa II
28.03.2014 r.
02.04.2014 r.
02.04.2014 r.
15
5,9
220
3,04
0,72
6,74 (IV)
3,26 (V)
65,5
15,5
252 (IV)
1,3
0,167
4,9
43,9
74
bez zapachu
174
490
15
18,8 (IV)
345
49,5
6,19 (IV)
70
6,5
1 150
11,8
11,12 (V)
12,68 (V)
364 (V)
60,1
201
22,9 (V)
0,050
6,1
720 (IV)
43
roślinny
665 (V)
2 910 (IV)
38
72,7 (V)
(-2,4)
0,0031
0,066
5
5,1 (IV)
2 000
0,90
12,4 (V)
22,21 (V)
597 (V)
123 (IV)
1 585 (V)
6,09 (V)
0,069
14,1
54,9
3,6
roślinny
334 (IV)
5 550 (V)
13
104,0 (V)
0,0139
1,286 (IV)
<0,01
0,009
<0,03
<0,0005
<5
0,0061
0,079
<0,01
<0,001
<0,03
<0,0005
<5
-
<0,01
<0,001
<0,03
<0,0005
<5
* Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych
(Dz. U. Nr 143, poz. 896) (29).
Uwaga: - czcionka niebieska – wskaźniki objęte badaniami monitoringowymi (Dz. U. z 2013 r. poz. 523) (35)
- kolor czerwony (IV lub V) – przekroczenie wartości dopuszczalnej klasy III (klasa wody)
36
Opróbowany otwór nr 13 położony jest w sąsiedztwie eksploatowanej części
składowiska, natomiast otwór nr 17 w obszarze zlikwidowanych lagun osadowych.
Woda z I przypowierzchniowej warstwy wodonośnej ze względu na dopływ wód
opadowych charakteryzuje się nico lepsza jakością niż woda podziemna z warstwy II
podglinowej. Na słabą jakość wód podziemnych otworu nr 17 wpłynęły infiltrujące w głąb
odcieki ze gromadzonych na lagunach półpłynnych osadów pościekowych. Likwidacja lagun
wyeliminowała dopływ zanieczyszczeń do warstwy wodonośnej, nie spowodowała usunięcia
zanieczyszczenia, gdyż samooczyszczenie wód jest procesem długotrwałym.
W chwili obecnej woda z pobranych warstw wodonośnych charakteryzuje się wysoką
barwą i dużą mętnością. Najczęściej ma zapach roślinny. Posiada odczyn słabo kwaśny od 5,1 do
6,9. Twardość wody jest znaczna od 220 mg CaCO3/l (otwór nr 13) do 2 000 mg CaCO3/l
(otwór nr 17). Bardzo wysoka przewodność elektryczna właściwa, wskazująca sumę substancji
rozpuszczonych w otworze nr 17 - w I i II warstwie wodonośnej, wskazują związek
z antropogenicznym zanieczyszczeniem.
Zawartość chlorków jest wysoka i wynosi od 201 do 1 585 mg Cl/l. Jon chlorkowy
należy do najaktywniejszych i najszybciej migrujących jonów w wodzi podziemnej.
Podwyższone ilości chlorków charakterystyczne są między innymi dla ścieków komunalnych
i odcieków składowisk odpadów komunalnych (8, 21).
Mangan i żelazo są pierwiastkami pospolicie występującymi w środowisku. Zawartość ich
w badanych wodach jest bardzo wysoka i wynosi odpowiednio od 3,26 do 22,21 mg Mn/l i od
6,71 do 12,4 mg Fe/l). Na terenie składowiska wysokie stężenie manganu i żelaza może mieć
przyczyny naturalne, ale także może być spowodowane zanieczyszczeniem antropogenicznym
spowodowanym wieloletnią eksploatacją składowiska. Istnieje silna zależność zawartości
manganu i żelaza od pH wody. Środowiska kwaśne, kompleksowe związki manganu i żelaza
z substancją organiczną oraz odcieki składowisk odpadów komunalnych mogą zawierać wysokie
stężenia manganu (od 0,3 do 250 mg/l) i żelaza (do 2 500 mg Fe/l).
Głównym źródłem siarczanów występujących w wodach podziemnych są minerały
zawierające siarkę. Siarka to pierwiastek biofilny występujący w materii organicznej. Nie
zanieczyszczone wody gruntowe zawierają zazwyczaj nieznaczne ilości siarczanów. Ich wzrost
wiąże się najczęściej z antropopresją. W badanych wodach stwierdzono zawartość siarczanów
od 174 (otwór nr 13) do 665 mg SO4/l (otwór nr 17). W otoczeniu składowisk odpadów
komunalnych obserwowane stężenia siarczanów wynosiły od 340 do 3 000 mg SO4/l).
Utlenialność to wskaźnik jakości określający umownie zawartość w wodzie substancji
organicznej utleniającej się nadmanganianem potasu i wyrażony ilością tlenu O2/l. Substancja
37
organiczna występująca w wodach podziemnych zbudowana jest z wielu pierwiastków, tzw.
pierwiastków biofilnych, z których największe znaczenie mają: tlen, węgiel, wodór, azot, wapń,
fosfor, potas, krzem, siarka, magnez, chlor, sód i żelazo. Substancja organiczna ulegając
rozkładowi
wzbogaca
wody podziemne
właśnie
w
pierwiastki
biofilne.
W
słabo
zmineralizowanych wodach znajduje się niewielka ilość substancji organicznej. Są to najczęściej
mikroorganizmy, produkty ich działalności życiowej, produkty rozpadu organizmów
obumarłych czy też związki humusowe powstające w procesach glebowych. W badanych
próbkach stwierdzono wysoką utlenialność mieszczącą się w granicach od 13 do 38 mgO2/l.
Zawartość ogólnego węgla organicznego jest również miarą ilości substancji organicznej
w wodzie. W badanych wodach stwierdzono wysoką zawartość ogólnego węgla organicznego
wynoszącą od 18,8 mg/l (otwór nr 13) do 104,0 mg/l (otwór nr 17), przy wartości dopuszczalnej
w wodzie III klasy 10,0 mg/l.
Wysoka utlenialność i duża ilości ogólnego węgla organicznego wskazują na dużą
zawartość substancji organicznej w badanych wodach.
Zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie wynosi 6,19 mg/l.
Dwutlenek węgla to podstawowa forma obiegu w przyrodzie biofilnego pierwiastka węgla.
W wodzie podziemnej może on pochodzić m. in. z rozkładu materii organicznej i złożonych
procesów biochemicznych zachodzących w warstwie glebowej. W w/w/ rozporządzeniu nie
podaje się dopuszczalnej zawartości CO2 w wodzie. Wody naturalne zawierają zazwyczaj
niewielkie jego ilości - do 4 mg/l. zawartość CO2 w otworze nr 13 wynosi 49,5 mg CO2/l
i wskazuje na jego agresywny charakter nadający wodzie własności korozyjne i możliwość
rozpuszczania metali ciężkich.
W wodach podziemnych azot występuje w różnych formach podlegających przemianom
zachodzącym głównie pod wpływem procesów biochemicznych. Organiczny azot pochodzący
z rozpadu złożonych form białkowych pod pływem tlenu atmosferycznego lub innych utleniaczy
wskutek procesów biodegradacyjnych ulega mineralizacji. Przechodzi więc stopniowo w coraz
prostsze formy organiczne, a w końcu osiąga formy mineralne: jon amonowy (NH4), azotyny
(NO2) i azotany (NO3). Mineralne formy azotu pod wpływem mikroorganizmów podlegają
dalszym przemianom. Przemiany te zachodzą powoli. W środowisku wodnym występują
wszystkie formy mineralne azotu oraz azot organiczny.
Jon amonowy (NH4) - jego głównym źródłem jest rozkład substancji organicznej
zachodzący w warunkach beztlenowych. Związki amonowe charakteryzują się dobrą
rozpuszczalnością w wodzie, ale migracja tego jonu jest wyraźnie ograniczona. Jony te
podlegają bowiem intensywnej sorpcji m.in. przez minerały ilaste. Według rozporządzenia
38
Ministra Środowiska dopuszczalna zawartość jonu amonowego w wodzie klasy III nie powinna
przekraczać 1,5 mgNH4/l. W badanej wodzie zawartość jonu amonowego wynosiła odpowiednio
w otworze nr 13 - 1,3 mg NH4/l, w otworze nr 17 – 22,9 mgNH4/l (I warstwa wodonośna)
i 6,09 mgNH4/l (II podglinowa warstwa wodonośna).
Azotyny (NO2) – występują w wodach podziemnych w niewielkich ilościach ze względu
nietrwałość tej formy jony. W płytkich wodach zanieczyszczonych antropogenicznie
ekstremalnie wysokie stężenia osiągają wartości rzędu 0,2 – 2,0 mg NO2/l. W badanych wodach
z otworów nr 13 i 17 zawartość azotynów waha się od 0,05 do 0,167 mg NO2/l.
Azotany (NO3) - występują w wodzie podziemnej powszechnie, zwłaszcza w strefie
warunków utleniających, jako końcowa faza biodegradacji substancji organicznej. Azotany są
dominującą formą występowania azotu w wodach podziemnych. Charakteryzują się one
intensywną migracją wodną i w bardzo ograniczonym stopniu poddają się adsorpcji, czyli
przeciwnie niż jon amonowy. Według cytowanego rozporządzenia dopuszczalna zawartość
azotanów w wodzie klasy III wynosi 50 mgNO3/l. Na terenie składowiska zawartość azotanów
wynosiła 4,9 – 6,1 mgNO3/l (I warstwa wodonośna) do 14,0 mgNO3/l (II warstwa wodonośna).
Podsumowanie
Przy
występującej
okresowej
zmienności
zawartości
badanych
wskaźników,
wykonywanym monitoringiem nie określono jednoznacznie tendencji zmian jakości wód
podziemnych wokół składowiska.
Podwyższone i przekraczające dopuszczalne stężenia zawartości poszczególnych
wskaźników są ewidentnie spowodowane działalnością składowiska, a w rejonie projektowanej
kwatery obecnością lagun osadowych.
Z przedstawionego w tabeli zestawienia analiz wynika, że wody występujące w rejonie
projektowanej kwatery składowiska są silnie zanieczyszczone.
Według kryteriów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. zaliczane są
do klasy IV i V tj. do wód niezadawalającej i złej jakości, w których wartości elementów
fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka.
Obecność w podłożu utworów słabo przepuszczalnych glin, pyłów i iłów ogranicza
migrację zanieczyszczeń w kierunku pionowym i poziomym, a oddziaływanie obiektu generalnie
ogranicza się do obszaru objętego składowiskiem.
39
6. Ocena lokalizacji składowiska i jego wpływu na wody podziemne
Aktem prawnym określającym w jakich miejscach mogą być zlokalizowane składowiska
odpadów jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie
składowisk odpadów (Dz. U. z 2013 r., poz. 523) (35).
Pod względem lokalizacyjnym spełnia wymogi § 2 w/w/ rozporządzenia.
W podłożu brak jest jednak naturalnej bariery geologicznej spełniającej wymogi § 4.2 co
do miąższości i wartości współczynnika filtracji oraz § 4.4 dotyczącego najwyższego położenia
piezometrycznego
poziomu
wodonośnego
wynoszącego
co
najmniej
1
m
poniżej
projektowanego wykopu dna składowiska.
Dla gruntów słabo przepuszczalnych (glin piaszczystych i pylastych), stanowiących
warstwy izolujące dla I i II warstwy wodonośnej w otworach hydrogeologicznych nr 13 i 17
określono pojemność sorpcyjną.
Mianem sorpcji określa się zjawisko złożone z dwóch równocześnie przebiegających
procesów: adsorpcji związanej z powierzchnią graniczną faz oraz absorpcji polegającej na
przenikaniu substancji do wnętrza fazy w procesie dyfuzji. Główną rolę w procesach sorpcji
odgrywają koloidy mineralne, natomiast mniejszą organiczne. Mineralne składniki o wymiarach
<0,002 mm (ił koloidalny) oraz próchnica i cząstki organiczno mineralne tworzą kompleks
sorpcyjny.
Pojemność sorpcyjna określa sumę jonów zaadsorbowanych zarówno na powierzchni
osadów, jak i w kompleksie sorpcyjnym (37).
Badania pojemności sorpcyjnej dla pobranych prób gruntów wykonano metodą sorpcji
błękitu metylenowego wg PN-88/B-04481. Metoda ta w sposób ogólny określa, które grunty są
dobrymi sorbentami i grunty, które charakteryzują się niską sorpcją. Dla badanych gruntów
pojemność sorpcyjna jest niska i wynosi od 0,0542 do 0,0915 g/100g (zał. tekst. 4).
Potwierdzeniem niskiej pojemności sorpcyjnej warstw izolujących jest stwierdzone badaniami
laboratoryjnymi zanieczyszczenie występujące w wodach I i II warstwy wodonośnej.
Eksploatację składowiska rozpoczęto w 1988 r. Odpady składowano w kwaterze
o powierzchni 12 ha na nieuszczelnionym podłożu. Przez wiele lat składowano osad pościekowy
na lagunach osadowych na nieuszczelnionym podłożu. W skutek takiej eksploatacji składowiska
doszło do zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych płytko położonych warstw wodonośnych.
Świadczą o tym wykonane badania laboratoryjne.
Obecnie eksploatowana kwatera posiada uszczelnione folią dno i drenaż odcieków.
Projektowana kwatera zlokalizowana będzie w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch
istniejącej kwater. Infiltrację odcieków do gruntu i płytko występujących wód podziemnych
40
zabezpieczać będzie wielostopniowy system uszczelnienia w postaci 0,5 m warstwy mineralnej
o współczynniku filtracji k ≤ 1x10-9 m/s i folii PEHD o gr. 2,0 mm zabezpieczonej geowłókniną,
na której zostanie rozłożona warstwa drenażowa o grubości – 0,5 m.
Wykonane zabezpieczenia, likwidacja lagun osadowych w znacznym stopniu ograniczą
dopływ zanieczyszczeń do płytko występujących warstw wodonośnych. Obecność w podłożu
obiektu utworów słabo przepuszczalnych w postaci glin i pyłów, a także dodatek frakcji pylastej
i gliniastej w piaskach zmniejszy także prędkość ich migracji w głąb i poza obręb składowiska.
7. Wnioski
Według kryteriów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. wody
badanych warstw wodonośnych I i II zaliczane są do klasy IV i V tj. do wód niezadawalającej
i złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący
wpływ działalności człowieka.
Według w/w/ rozporządzenia stan chemiczny wód zaliczonych do IV i V klasy określany jest
jako słaby.
Podwyższone i przekraczające dopuszczalne dla klasy III w/w rozporządzenia stężenia
zawartości: żelaza (6,74 - 12,4 mg Fe/l), manganu (3,26 - 22,21 mg Mn/l), wapnia
(364-597 mg Ca/l), chlorków (252-1585 mg Cl/l), jonu amonowego (6,09 - 22,9 mg NH4/l),
siarczanów (334 - 665 mg SO4/l), przewodności elektrolitycznej właściwej (2 910 – 5 550 mg/l)
i ogólnego węgla organicznego (18,8 - 104,0 mg/l) są ewidentnie spowodowane działalnością
składowiska, a w rejonie projektowanej kwatery obecnością lagun osadowych (otwór nr 17).
Obecność w podłożu utworów słabo przepuszczalnych glin, pyłów i iłów ogranicza migrację
zanieczyszczeń w kierunku pionowym i poziomym, a oddziaływanie obiektu generalnie
ogranicza się do obszaru objętego składowiskiem.
W rejonie składowiska brak jest ujęć wykorzystujących wody na cele pitne. Woda ze studni
wiercona znajdującej się na terenie składowiska używana jest do celów technologicznych oraz
mycia obiektów i urządzeń.
Z przedstawionych profili geologicznych otworów badawczych hydrogeologicznych wynika,
że w podłożu projektowanej niecki składowiskowej dominują utwory słabo przepuszczalne
wykształcone w postaci glin piaszczystych i pylastych oraz pyłów. Utwory piaszczyste
wykształcone są w postaci piasku drobnoziarnistego i gliniastego, z przewarstwieniami pyłów
oraz piasku średnioziarnistego. Znajdują się bezpośrednio pod nasypami piaszczystymi lub
w postaci przewarstwień o niewielkich miąższościach występujących w glinach i pyłach.
41
Miąższości utworów wodonośnych są zróżnicowane. Wahają się od 0,05 m (otwór nr 16) do
4,3 m (otwór nr 15). Pierwsza od powierzchni warstwa wodonośna ma charakter swobodny
występuje w piaskach znajdujących się pod nasypami, na głębokości od 0,67
(207,32 m n.p.m. - otwór nr 13) do 1,46 m (206,54 m n.p.m. – otwór nr 15).
Głębiej położone międzyglinowe warstwy wodonośne II i III w otworach nr 14, 15 i 17 mają
charakter napięty. Nawiercono je w otworze nr 14 na głębokości 2,4 m, w otworze nr 15 na
głębokości 2,5 m, a w otworze nr 17 na głębokości 2,8 m i 10,5 m. Zwierciadła ich
ustabilizowały się odpowiedni w otworze nr 14 na głębokości 1,1 m (207,19 m n.p.m.),
w otworze nr 15 na głębokości 0,97 m (207,3 m n.p.m.), a w otworze nr 17 na głębokości
1,8 m (206,85 m n.p.m.) i 3,38 m (205,27 m n.p.m.).
Na podstawie przeprowadzonych badań i obserwacji można stwierdzić, że na terenie
składowiska odpadów w poszczególnych otworach występuje znaczne zróżnicowanie
głębokości występowania i stabilizacji warstw wodonośnych.
Z przebiegu hydroizohips wynika, że na terenie projektowanej niecki znajduje się lokalny dział
wodny, z którego wody podziemne rozpływają się generalnie w kierunku zachodnim i wschodnim.
Spadki hydrauliczne waha się w granicach 0,005 do 0,01. Mniejsze są w kierunku zachodnim
około 0,005, większe w kierunku wschodnim około 0,01.
Warstwy wodonośne występujące w omawianych utworach mają mało korzystne
wykształcenie litologiczne, niewielkie miąższości, nieciągłość występowania. Charakteryzują
się niekorzystnymi parametrami hydrogeologicznymi.
Wydatek Q I i II warstwy wodonośnej waha się od 0,014 m3/h do 0,085 m3/h. Współczynniki
filtracji k wynoszą od 5*10-7 do 4,9*10-4 m/s. Najczęściej osiągają wartości mieszczące się
w przedziale od 2*10-6 do 8*10-6 m/s.
Większe wydajności i nieznacznie wyższe wartości współczynników filtracji uzyskiwano
z warstw wodonośnych o napiętym zwierciadle. Wydatek jednostkowy wahał się od 0,01 do
0,083 m3/1mS.
Współczynniki filtracji określone z przesiewu utworów pobranych z warstw wodonośnych
otworów hydrogeologicznych nr 13 i 17 oraz geologiczno-inżynierskich nr 2, 10 i 12 są
wyższe od uzyskanych w badaniach polowych o co najmniej jeden rząd wielkości. Mieszczą
się w przedziale od k10 = 1,4*10-5 do k10 = 3,9*10-5
Istniejące warunki hydrogeologiczne są korzystne dla lokalizacji i eksploatacji składowiska.
42
W projektowanej kwaterze składowiskowej w Korczowie składowany będzie balast – odpad
pozostający
po
segregacji
przywiezionych
odpadów
w
projektowanej
sortowni
i kompostowni.
W składowanym balaście nie powinny znajdować się duże ilości odpadów organicznych,
a ewentualny nadmiar odcieków ma być odprowadzany bezpośrednio kanalizacją do oczyszczalni.
Określenie ilościowe odcieków ze składowiska odpadów komunalnych na etapie koncepcji
rozbudowy składowiska jest trudne do przeprowadzenia.
Orientacyjna wielkość odcieku powstająca rocznie w projektowanej kwaterze składowiskowej
jest zróżnicowana. W zależności od przyjętych założeń i metody obliczeń dla opadu
średniorocznego z 30-lecia waha się od 2027 do 8 111 m3, a dla sumy rocznego opadu
maksymalnego który wystąpił w 2010 r. wynosi od 2 540 do 10 677 m3.
Pojemność sorbcyjna warstw izolujących znajdujących się w podłożu projektowanej kwatery
jest mała ze względu na niewielki udział w składzie granulometrycznym frakcji ilastej.
Niniejszą dokumentacje należy przedłożyć w 4 egz. w Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie,
celem zatwierdzenia.
8. Wykorzystane publikacje, materiały archiwalne i akty prawne
1.
Bąk E., Doroz K., 2013 r. – Sprawozdanie z monitoringu składowiska odpadów
komunalnych w Biłgoraju za 2012 r. Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o., Kielce.
2.
Belcarz - Rolewska L., 1998 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000,
ark. Tereszpol (893). PIG, Warszawa.
3.
Brzezińska M., 1959 r. –Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000,
ark. Biłgoraj (892). PIG, Warszawa.
4.
Długosz J., 2012 r. – Charakterystyka składu oraz ilości odcieków ze składowisk odpadów
komunalnych – praca przeglądowa. Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony
Środowiska
5.
Dziewa K., 2000 r. – Dokumentacja warunków hydrogeologicznych oraz sprawozdanie
z wykonania otworów kontrolno-pomiarowych sieci monitoringu dla składowiska odpadów
komunalnych dla miasta Biłgoraj w miejscowości Korczów. PG POLGEOL S.A., Zakład
w Lublinie.
6.
Gągulski T., Gorczyca G., 2011 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski PPW-WH w skali
1 : 50 000, ark. Aleksandrow (926). PIG, Warszawa.
7.
Gągulski T., Kondel G., 2011 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski PPW-WH w skali
1 : 50 000, ark. Tarnogrod (925). PIG, Warszawa.
8.
Gospodarek J., (red.) 1995 r. - Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników
zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. PIOŚ Warszawa.
9.
Janik A., Gorczyński A., 2002 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000,
ark. Aleksandrów (926). PIG, Warszawa.
43
10. Janik A., Kopacz M., 2008 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski PPW-WH w skali 1:50 000,
ark. Tereszpol (893). PIG, Warszawa.
11. Janik A., Pietruszka W., 2000 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000,
ark. Tarnogród (925). PIG, Warszawa.
12. Januszek K., Zając A., 20012 r. – Monitoring składowiska odpadów w Korczowie za
2011 r., gmina Biłgoraj. EKO Projekt, Pszczyna.
13. Kleczkowski A., 1990 r. - Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych
(GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Instytut Hydrogeologii i Geologii
Inżynierskiej AGH, Kraków.
14. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa 2001 r.
15. Kopacz M., 2014 r. - Projekt robót geologicznych dla określenia warunków
hydrogeologicznych w rejonie przeznaczonym pod budowę kwatery składowiska odpadów
w Korczowie o powierzchni 1,5 ha. PG POLGEOL S.A. Zakład w Lublinie.
16. Kozina S., 2002 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Biłgoraj (892).
PIG, Warszawa.
17. Kruk L., Biedroński G., 2011 r. - Mapa hydrogeologiczna Polski PPW-WH w skali
1:50 000, ark. Biłgoraj (892). PIG, Warszawa.
18. Kurkowski S., Popielski W., 1993 r. - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali
1:50 000, ark. Tarnogród (925). PIG, Warszawa.
19. Kwapisz B.,1998 R. - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark.
Aleksandrów (926). PIG, Warszawa.
20. Machajski J., Olearczyk D., 2008 r. – Bilans wodny w obrębie składowiska odpadów
komunalnych. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 2008/ 07.
21. Macioszczyk A., 1987 r. – Hydrogeochemia. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa.
22. Macioszczyk T., Rodzoch A., Frączek E., 1993 r. – Projektowanie stref ochronnych źródeł
i ujęć wód podziemnych. MOŚZNiL Warszawa.
23. Paczyński B., 1995 r. – Atlas hydrogeologiczny Polski. PIG, Warszawa.
24. Pazdro Z. 1983 r. Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa.
25. Piwowarski T., Rzempowska A., 2014 r. – Dokumentacja geologiczno – inżynierska dla
składowiska odpadów w Korczowie. PG POLGEOL S.A. Zakład w Łodzi.
26. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (M.P. z 2011r. Nr 49, poz. 549).
27. Popielski W., 1996 r. - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark.
Tereszpol (893). PIG, Warszawa.
28. Poradnik metodyczny w zakresie PRTR dla składowisk odpadów komunalnych. NFOŚiGW,
Warszawa 2010 r.
29. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 poz. 896).
30. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 maja 2007 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny
otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 106, poz. 726).
44
31. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz
specjalistycznego
zabezpieczenia
przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami
wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961).
32. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2004 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu
oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych
wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 24, poz. 213).
33. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie gromadzenia i
udostępniania informacji geologicznej (Dz. U. Nr 282 poz. 1657).
34. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji
hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz. U. Nr 291, poz. 1714).
35. Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk
odpadów (Dz. U. z 2013 r. poz. 523).
36. Smuszkiewicz A. M., 2005 r. – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby
eksploatacyjne ujęcia wód podziemnych przy składowisku odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne dla miasta Biłgoraj w miejscowości Korczów. Eko-Geo Prac. Geol.
i Ochr. Środ., Lublin.
37. Szczepańska T., Walna B., 1983 r - Typy środowiska sedymentacji współczesnych osadów
Bałtyku Południowego na podstawie własności sorpcyjnych. Kwartalnik Geologiczny. t. 27.
Nr l. str. 189 – 306.
38. Szyszkowski P., (red.) 2000 r. - Poradnik Metody badania i rozpoznawania wpływu na
środowisko gruntowo-wodne składowisk odpadów stałych. Ministerstwo Środowiska.
39. Tomanek I., Zając A., 20011 r. – Monitoring składowiska odpadów w Korczowie za 2010 r.,
gmina Biłgoraj. EKO Projekt, Pszczyna.
40. Turek S., 1971 r. Poradnik Hydrogeologa. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa.
41. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627, z późn. zm.)
42. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 145).
43. Ustawa z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U.
z 2014 r. poz. 47).
44. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2011 r. Nr 163,
poz. 981).
45. Woźna E., 2000 r. – Opinia geotechniczna dotycząca rozpoznania warunków gruntowowodnych dla projektowanej rozbudowy wysypiska odpadów w miejscowości Korczów
k/Biłgoraja, woj. lubelskie.
46. Wskazania metodyczne do opracowania warstw informacyjnych bazy danych GIS MhP
1:50 000 „pierwszy poziom wodonośny – wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód”.
PIG, Warszawa 2008 r.

"Badania geologiczne" 07.07.2016

Transkrypt

Podobne dokumenty

IGRZYSKA GMIN Etap I – Test wiedzy ekologicznej

Cofnąć czas, czyli rekultywacja składowisk odpadów

regulamin składowiska

Zapobieganie samozapłonom na składowiskach odpadów

Składowisko odpadów komunalnych Barycz w

DZIENNIK USTAW