Z dziejów myśli filozoficznej cześć II

Z dziejów myśli filozoficznej cześć II

Z dziejów myśli filozoficznej cześć I
(wybór tekstów z filozofii starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej)
Wstęp
Rozdział I. STAROŻYTNA MYŚL FILOZOFICZNA
Demokryt z Abdery
Platon
Arystoteles
Epikur z Samos
Marek Aureliusz
(opr. Józef Starańczak)
Rozdział II. ONTOLOGIA A IDEA BOGA W FILOZOFII STAROŻYTNEJ
Parmenides z Elei
Gorgiasz z Leontinoj
Platon
Arystoteles
Kleantes z Assos
Gnostycy
Plotyn
(opr. Piotr Kozioł)
Rozdział III. FILOZOFIA I TEOLOGIA ŚREDNIOWIECZA
Św. Augustyn
Pierre Abelard
Anzelm z Aosty
Św. Tomasz z Akwinu
Mistrz Eckhart
(opr. Piotr Kozioł)
Rozdział IV. HUMANIZM FILOZOFII ODRODZENIA
Francesco Petrarka
Erazm z Rotterdamu
Giordano Bruno
Niccolo Machiavelli
Michel de Montaigne
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział V. NARODZINY FILOZOFII NOWOŻYTNEJ
Francis Bacon
Rene Descartes
(opr. Zbigniew Hull)
Rozdział VI. SYSTEMY FILOZOFICZNE XVII WIEKU
Benedykt de Spinoza
Blaise Pascal
Thomas Hobbes
Gotfried W. Leibniz
(opr. Zbigniew Hull)
Rozdział VII. UTOPIE SPOŁECZNE
Tomasz More
Tomasz Campanella
Claude-Henri de Saint-Simon
Charles Fourier
Robert Owen
(opr. Bogumił Kuzemko)
Rozdział VIII. FILOZOFIA ANGIELSKIEGO OŚWIECENIA
John Locke
George Berkeley
David Hume
Adam Smith
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział IX. FILOZOFIA FRANCUSKIEGO OŚWIECENIA
Wolter (Francois-Marie Arouet Voltaire)
Julien Offray de La Mettrie
Jan Jakub Rousseau
Paul Thiry Holbach
Denis Diderot
(opr. Adam Bastek)
Rozdział X. FILOZOFIA OŚWIECENIA NIEMIECKIEGO
Christian Wolff
Johann Gotffried Herder
(opr. Antoni Soloma)
Rozdział Xl. Z HISTORII KLASYCZNEJ FILOZOFII NIEMIECKIEJ
Immanuel Kant
Johann Gottlieb Fichte
Georg F. W. Hegel
Friedrich W. J. Schelling
Ludwik Feuerbach
(opr. Antoni Sołoma)
WSTĘP
Obecne, trzecie już wydanie pierwszej części wyboru tekstów „Z dziejów myśli filozoficznej",
różni się od wydań poprzednich. Doświadczenia zdobyte w trakcie zajęć pozwoliły na wprowadzenie
pewnych uzupełnień i zmian w doborze materiału, częściowo zmienił się także zespół autorski.
W tym kształcie skrypt tworzą fragmenty dzieł, których znaczenie dla kultury intelektualnej
jest bezdyskusyjne. Ich autorzy to najwięksi przedstawiciele filozofii europejskiej, tworzący w
przedziale czasowym bez mała dwóch i pół tysiąca lat. Spotkanie z poglądami tych myślicieli oraz
sposobem i metodą ich prezentowania proponujemy studiującym wszelkie nauki filozoficzne i społeczne, chociaż głównym zamysłem było przygotowanie wypisów na potrzeby przedmiotu
akademickiego, jakim jest historia filozofii realizowana w uczelniach rolniczych i technicznych.
W niniejszym opracowaniu Czytelnik znajdzie teksty kilkudziesięciu filozofów, ujęte i
prezentowane głównie w porządku chronologicznym, a w dwóch przypadkach - zebrane w grupy
tematyczne i ułożone w rozdziały. Rozdziały zostały opatrzone zwięzłym wstępem o istocie,
filozoficznym obliczu danej epoki oraz notami biograficznymi autorów. Same teksty są pozbawione
opracowań interpretacyjnych i komentarzy, by nie narzucać sposobu ich rozumienia. Odczytanie ich
znaczeń ma stać się efektem wspólnej pracy osób uczestniczących w zajęciach.
Udostępniona Czytelnikowi I Część wypisów z historii filozofii, przygotowana przez zespół
pracowników Studium Nauk Humanistycznych ART, stanowi element większej całości. Składają się na
nią trzy oddzielne tomy pod wspólnym tytułem „Z dziejów myśli filozoficznej. Wybór tekstów".
Wyrażamy nadzieję, że wszystkie części wypisów będą dobrze służyć dydaktyce przedmiotów
filozoficzno-społecznych i wpłyną, choćby w skromnym zakresie, na rozwój i kształt kultury duchowej.
Zbigniew Hull, Witold Tulibacki
Z dziejów myśli filozoficznej cześć II
(wybór tekstów z filozofii współczesnej)
Wstęp
Rozdział I. POZYTYWIZM
August Comte
Ludwig Wittgenstein
Moritz Schlick
Rudolf Carnap
Hans Hahn
Otto Neurath
Hans Reichenbach
Karl Raimund Popper
(opr. Józef Starańczak)
Rozdział II. FILOZOFIA ŻYCIA
Fryderyk Wilhelm Nietzsche
Wilhelm Dilthey
Henryk Bergson
Jose Ortega y Gasset
(opr. Mieczysław Jagłowski)
Rozdział III. MARKSIZM
Karol Marks
Fryderyk Engels
Antonio Labriola
Karol Kautsky
Jerzy Plechanow
Włodzimierz Iljicz Lenin
Abram M. Deborin
Józef W. Stalin
Antonio Gramsci
Gyórgy Szegredi Lukacs
Mao Tse-Tung
Adam Schaff
(opr. Józef Starańczak, Witold Tulibacki)
Rozdział IV. EGZYSTENCJALIZM
Sóren Kierkegaard
Karl Jaspers
Gabriel Marcel
Martin Heidegger
Jean-Paul Sartre
Albert Camus
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział V. FENOMENOLOGIA
Edmund Husserl
Max Scheler
Roman Ingarden
(opr. Antoni Sołoma)
Rozdział VI. PSYCHOANALIZA
Zygmunt Freud
Alfred Adler
Carl Gustav Jung
Erich Fromm
Karen Horney
(opr. Bogumił Kuzemko)
Rozdział VII. FILOZOFIA KATOLICKA
Jacąues Maritain
Etienne Gilson
Emmanuel Mounier
Pierre Teilhard de Chardin
Jan Paweł II
(opr. Zbigniew Hull)
Rozdział VIII. STRUKTURALIZM
Michel Foucault
Luis Althusser
Claude Lćvi-Strauss
(opr. Bożena Diaby)
Rozdział IX. INNE KIERUNKI FILOZOFII XIX I XX WIEKU
UTYLITARYZM
Jeremiasz Bentham
John Stuart Mili
(opr. Witold Tulibacki)
PRAGMATYZM
Charles Sanders Peirce
William James
(opr. Mieczysław Jagłowski)
HERMENEUTYKA
Paul Ricoeur
Hans-Georg Gadamer
Jurgen Habermas
(opr. Bożena Kruszewska-Kuśmierczyk)
SZKOŁA FRANKFURCKA
Max Horkheimer
Theodor Wiesengrund-Adorno
Herbert Marcuse
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział X. Postmodernizm
Jacques Derrida
Richard Rorty
Zygmunt Bauman
(opr. Bogdan A. Radzicki)
Wybrana literatura uzupełniająca do cz. I i II „Z dziejów myśli filozoficznej"
WSTĘP
Niniejszy wybór tekstów, zatytułowany „Z dziejów myśli filozoficzne". Cz. II, jest kontynuacją
pracy, jaka ukazała się pod tym samym tytułem w 1989 r., a następnie w 1992 i 1998 roku. Była to
część I całości planowanej na trzy tomy*. W oddanej w 1992 r. do rąk Czytelnika części II autorzy
przyjęli takie same zasady doboru materiału cytowanego z dzieł najwybitniejszych filozofów,
tworzących w czasie drugiej połowy dziewiętnastego wieku do lat ostatnich. Zachowano również
podobne zasady kompozycji, kierując się schematem: charakterystyka nurtu filozoficznego, krótkie
biogramy twórców, fragmenty ich dzieł. Różnica między częścią I a częścią II uwidacznia się w tym, że
w cz. I myśl filozoficzna była prezentowana głównie w ujęciu historycznym, a w cz. II przez systemy,
szkoły i kierunki filozoficzne. Obecne, drugie wydanie wyboru tekstów z filozofii współczesnej, zostało
przejrzane i rozszerzone przez dodanie rozdziału o postmodernizmie, a także uzupełniono część
bibliograficzną - zarówno szczegółową (zamieszczaną po każdym rozdziale), jak i ogólną, obejmującą
swym zakresem problematykę cz. I i II.
Warto podkreślić, iż w obydwu częściach wypisów autorzy wyborów nie opatrują tekstów
komentarzem czy ewentualnymi sugestiami interpretacyjnymi. Przytoczone teksty, jeśli pominąć
krótkie wprowadzenie dotyczące istoty kierunków (czy epok - jak w cz. I) oraz notę biograficzną o
cytowanym myślicielu, są pod tym względem niejako „czyste". Prace egzegetyczne i interpretacyjne
będą prowadzone na zajęciach seminaryjnych oraz ćwiczeniowych.
Dokonanie wyboru tekstów nie jest zadaniem wdzięcznym i zawsze można kwestionować
zarówno wybór przytoczonych filozofów, jak i dobór tekstów. W niniejszych wypisach autorzy
poszczególnych rozdziałów oraz redaktorzy całości kierowali się łącznie kilkoma kryteriami i reprezentatywnością i znaczeniem danych filozofów dla prezentowanego kierunku czy nurtu,
typowością tekstu dla myśli danego filozofa, wreszcie jego przystępnością i przydatnością dla
ukazania swoistości myślenia filozoficznego i wydobywania zeń różnych treści w trakcie zajęć
seminaryjnych ze studentami kierunków niehumanistycznych. Każdy wybór tekstów pozostawia
niedosyt i wzbudza na ogół wiele wątpliwości u tego, kto ów wybór proponuje Czytelnikowi. Nie ma
on, oczywiście, ze względu na trudności przytoczenia, odpowiednio dużej liczby tekstów. Ukazanie
różnych koncepcji czy kierunków jest więc z konieczności fragmentaryczne. Są to jednak ograniczenia
nieuniknione, które powodują wszelako taką sytuację, że dokonujący wyboru, przez sam ten akt,
stają się w jakimś zakresie, mimowolnie interpretatorami prezentowanych myśli. Korzystając z
naszych wypisów, warto to mieć na względzie.
Czytelnik zauważy niewątpliwie, że niniejszy wybór tekstów zawiera rozdział „Inne kierunki
filozofii XIX i X X wieku", w którym przedstawiono kilka różnych, co do swej istoty, nurtów
filozoficznych. Pominąć ich nie chcieliśmy z tej racji, że rezonują one wyraźnie we współczesnej nauce
czy obszarach intelektualnych doświadczeń. W programie historii filozofii, który realizujemy w macierzystej Uczelni, nie są one pierwszoplanowe.
Zbigniew Hull, Witold Tulibacki
Z dziejów myśli filozoficznej cześć III
(wybór tekstów z filozofii polskiej)
Wstęp
Rozdział I. FILOZOFIA ŚREDNIOWIECZNA
Witelon
Mateusz z Krakowa
Jakub z Paradyża
Paweł Włodkowic
(opr. Bożena Kruszewska-Kuśmierczyk)
Rozdział II. FILOZOFIA ODRODZENIA
Andrzej Frycz Modrzewski
Stanisław Orzechowski
Mikołaj Kopernik
(opr. Mieczysław Jagłowski)
Rozdział III. BRACIA POLSCY
Faust Socyn
Andrzej Wiszowaty
Grzegorz Paweł z Brzezin
Marcin Czechowic
Szymon Budny
Hieronim Powodowski
(opr. Bogumił Kuzemko)
Rozdział IV. FILOZOFIA OŚWIECENIA
Ks. Stanisław Konarski
Franciszek Salezy Jezierski
Ks. Hugo Kołłątaj
Ks. Stanisław Staszic
Jan Śniadecki
(opr. Antoni Sołoma)
Rozdział V. FILOZOFIA NARODOWA I MESJANIZM ROMANTYCZNY
Karol Libelt
Bronisław F. Trentowski
Józef Kremer
Adam Mickiewicz
Juliusz Słowacki
Zygmunt Krasiński
(opr. Ewa Gładkowska)
Rozdział VI. FILOZOFIA POZYTYWISTYCZNA I NEOKRYTYCZNA
Józef Supiński
Aleksander Świętochowski
Eliza Orzeszkowa
Julian Leopold Ochorowicz
Adam Mahrburg
(opr. Bożena Kruszewska-Kuśmierczyk)
Rozdział VII. FILOZOFIA PRZEŁOMU XIX/XX w.
Stanisław Przybyszewski
Stanisław Brzozowski
Józef Edward Abramowski
(opr. Bożena Kruszewska-Kuśmierczyk)
Rozdział VIII. FILOZOFIA KATOLICKA W XX w
Marian Zdziechowski
Jacek Woroniecki
Kazimierz Kłósak
Mieczysław Albert Krąpiec
Józef Maria Bocheński
Włodzimierz Sedlak
(opr. Zbigniew Hull)
Rozdział IX. SZKOŁA LWOWSKO-WARSZAWSKA
Kazimierz Twardowski
Władysław Tatarkiewicz
Tadeusz Kotarbiński
Kazimierz Ajdukiewicz
Tadeusz Czeżowski
Stanisław Ossowski
Maria Ossowska
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział X. MYŚL MARKSISTOWSKA
Ludwik Krzywicki
Kazimierz Kelles-Krauz
Jan Legowicz
Adam Schaff
Marek Fritzhand
Tadeusz Maria Jaroszewski
(opr. Witold Tulibacki)
Rozdział XI. FENOMENOLOGIA
Roman Ingarden
Karol Wojtyła
Józef Tischner
(opr. Bogdan A. Radzicki)
Rozdział XII. POZA SZKOŁAMI
Władysław Biegański
Czesław Znamierowski
Florian Witold Znaniecki
Henryk Elzenberg
Bolesław Józef Gawęcki
Leszek Kołakowski
(opr. Józef Starańczak)
WSTĘP
Przekazujemy Czytelnikom Wybór tekstów z filozofii polskiej. Stanowi on dopełnienie dwóch
poprzednio wydanych tomów Z dziejów myśli filozoficznej, z których Cz. I. obejmowała teksty z
historii filozofii starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej do I połowy XIX wieku; Cz. II. - teksty
filozofów wieków XIX i XX.
Na podstawie ww. wyborów tekstów były prowadzone zajęcia seminaryjne z historii filozofii.
W toku ich realizacji pojawiła się, sygnalizowana przez studentów, potrzeba rozszerzenia oferty
nauczanych przedmiotów również o zagadnienia z zakresu polskiej myśli filozoficznej.
Wychodząc naprzeciw tej potrzebie, świadczącej o wysokim poziomie intelektualnym
młodzieży akademickiej, podjęto w Zespole Filozofii AET prace nad przygotowaniem zbioru tekstów z
filozofii polskiej, podstawowego materiału dydaktycznego do nowego przedmiotu „historia filozofii
polskiej". W przedstawionym materiale - podanym w układzie: wprowadzenie, biogramy, teksty uwzględniono (w zasadzie w układzie chronologicznym) ponad sześćdziesięciu myślicieli
reprezentujących różne epoki, tendencje i szkoły, zaprezentowano charakterystyczne teksty
najbardziej wpływowych i znaczących przedstawicieli polskiej myśli filozoficznej.
Ograniczenia związane z objętością tomu oraz wymogi dydaktyczne zmusiły autorów do
pominięcia wielu myślicieli. Autorzy żywią jednak nadzieję, że niniejszy wybór zainteresuje Czytelnika
i sprosta wymogom dydaktyki.
Zbigniew Hull, Witold Tulibacki