Historyczny rozwój Mszy Świętej - Parafia św. Andrzeja Boboli – w

Historyczny rozwój Mszy Świętej
Pierwszą Mszą Świętą była Ostatnia Wieczerza. Jezus spożył ją
z uczniami przed swoją męką. Słowa ustanowienia Eucharystycznej Ofiary wypowiedziane
przez Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy przekazali nam Ewangeliści i święty Paweł.
Posłużyli się oni sformułowaniami zaczerpniętymi z liturgii, zanim bowiem autorzy
natchnieni umieścili je w swoich księgach, w liturgii eucharystycznej używane były od
kilkudziesięciu lat. Słowa ustanowienia Eucharystycznej Ofiary zdaniem badaczy brzmiały
następująco:
"Jezus wziął chleb, wypowiedział nad nim
dziękczynienie, łamał, dał im i powiedział: To jest Ciało Moje, które za wielu
będzie wydane. To czyńcie na moją pamiątkę. Podobnie także kielich po wieczerzy
podał ze słowami: Ten kielich jest Nowym Testamentem we Krwi Mojej".
Ze słów ustanowienia wynikają istotne elementy Mszy Świętej:
- obrzędy przygotowania darów ofiarnych: "wziął chleb", "podobnie
wziął kielich";
- modlitwa eucharystyczna: "dzięki czynił", "błogosławił"
- obrzędy komunijne: "łamał i podawał uczniom".
Do tych obrzędów Mszy Św. ustanowionych przez Chrystusa Kościół z
czasem dodawał oprawę modlitewno - obrzędową zaczerpniętą z uczt żydowskich i
pó¥niejszych zwyczajów. Szata obrzędowa Mszy Św. podlega prawom rozwoju, który
dokonuje się pod okiem odpowiedzialnych czynników Kościoła. Poznanie dziejów Mszy
Św. potrzebne jest do jej głębszego zrozumienia.
W I wieku równorzędnie funkcjonowały dwa nabożeństwa:
nabożeństwo eucharystyczne i nabożeństwo słowa Bożego. Chrześcijanie w każdą
niedzielę gromadzili się po domach na urządzenie uczty, która kończyła się
liturgią eucharystyczną. Na nabożeństwo słowa Bożego chrześcijanie udawali się
początkowo do świątyni jerozolimskiej jednak już w czasach apostolskich chrześcijanie
zmuszeni byli do odłączenia się od zebrań żydowskich. Zaczęli więc organizować
własne nabożeństwa modlitewno - dydaktyczne w prywatnych domach. Na podstawie Dziejów
Apostolskich i listów można ustalić przebieg takiego nabożeństwa. Składało się ono
z:
- czytania ksiąg świętych;
- słuchania homilii, w której wyjaśniano przeczytane teksty święte;
- śpiewu psalmów i hymnów;
- odmawiania wspólnych modlitw;
- pocałunku pokoju, zgody i braterstwa;
- zbiórki na cele charytatywne i społeczne, która kończyła zebranie.
Na początku II wieku nabożeństwa modlitewne i eucharystyczne były
autonomiczne i odprawiano je oddzielnie. Około 112 roku urzędnik cesarski Pliniusz w
liście do cesarz Trajana pisał, że chrześcijanie mają zwyczaj gromadzić się przed
http://www.abobola.aplus.pl - Parafia św. Andrzeja Boboli M. w Białymstoku
Powered by Mambo
Generated: 2 March, 2017, 06:58
świtem i modlić się do Chrystusa jako Boga. Potem rozchodzą się. Wieczorem gromadzą
się ponownie na posiłek przyrządzony ze zwyczajnych potraw. Najstarszym świadectwem
historycznym, w którym obydwa nabożeństwa chrześcijańskie połączone są w jedną
całość jest Apologia Justyna Filozofa i Męczennika napisana około 160 roku. Podaje on
w niej, że Msza Święta:
- rozpoczyna się czytaniem Pisma św. Starego i Nowego Testamentu;
- pó¥niej przewodniczący (biskup, kapłan) wygłasza homilię, w której z naciskiem
zachęca wiernych do wciela-nia w życie tej pięknej nauki usłyszanej w czytaniach;
- po homilii odmawiano modlitwę powszechną;
- na końcu liturgii słowa Bożego udzielano sobie pocałunku pokoju.
Po liturgii słowa Bożego wierni przynosili chleb, wino i wodę.
Biskup zanosił potem do Boga Ojca Modlitwę Eucharystyczną, którą przez swoje:
"Amen" lud potwierdzał i kończył. Zaraz po tej modlitwie następowało
łamanie chleba eucharystycznego i udzielano Komunii Św. pod obiema postaciami.
Nieobecnym diakoni zanosili Komunię św. do domów.
Z relacji św. Justyna wynika, że około połowy II wieku obydwa
oddzielne dotąd nabożeństwa stopiły się w je-den obchód liturgiczny. Z powodu
wielkiej liczby wiernych stoły zredukowano do jednego (ołtarz) a pokój zmienił się w
salę obejmującą gminę chrześcijańską. W wyniku tych zmian powstała uroczystość
eucharystyczna złożona z liturgii słowa i liturgii ofiary. Podobne relacje znajdujemy w
innych opisach starochrześcijańskich na przykład u św. Hipolita w 215 roku.
Analizując kolejne przekazy możemy śledzić zmiany w przebiegu Mszy
Św. Napisana w 380 roku VIII księga Konstytucji Apostolskich mówi, że po homilii
kościół opuszczali katechumeni, opętani, pokutnicy. Nad każdą z tych grup odmawiano
modlitwę litanijną. W IV wieku w Rzymie Msza Św. nabrała cech typowo rzymskich. Był
to wpływ kultury łacińskiej. Ustaliły się formy modlitw mszalnych z Kanonem Rzymskim
na czele. Do obrzędów wprowadzono podwójną procesję: z darami ofiarnymi na wejściu i
na Komunię. Podczas procesji śpiewała schola. Każdą procesję kończyła modlitwa.
Czytania biblijne zredukowano do dwóch: lekcji i Ewangelii. Znikło czytanie ciągłe
ksiąg świeckich a ustalił się cykl czytań dobieranych. W kolejnych wiekach rozwijały
się apologie (modlitwy o charakterze prywatnym). Między XI a XV wiekiem nastąpił
dalszy rozwój apologii i obrzędów dodatkowych. Pojawiły się znaki krzyża,
podniesienie Hostii (1200 rok w Paryżu), dzwonienie małymi dzwonkami, przyklękanie.
Nieczytelne obrzędy z powodu skrótów i przeróbek, niezrozumiały
język oddalały lud od aktywnego udziału we Mszy Św. Kościoły gotyckie miały bardzo
długie prezbiterium na którego końcu był ołtarz. Dlatego lud zwrócił swoją uwagę
na postacie eucharystyczne. Rozwijał się kult Chrystusa w Najświętszym Sakramencie.
Liturgia mszalna zaczęła zatracać swój wspólnotowy charakter. Dopiero sobór
trydencki doprowadził do ujednolicenia obrzędów Mszy Św., zlikwidował rozbieżności,
które istniały w poszczególnych diecezjach, zakonach a nawet parafiach. Obrzędy Mszy
Św. zostały ujęte w rubryki do najdrobniejszych szczegółów. Nad ich zachowaniem
czuwała Kongregacja Obrzędów. W Mszale św. Piusa V w 1570 roku liturgia mszalna
otrzymała formę wzorcową obowiązującą w całym Kościele.
W okresie baroku zaczął się nowy przepych w ceremoniach mszalnych.
Ważną rolę odgrywały elementy muzyczne i podczas mszy urządzano koncerty. Udział
wiernych ograniczał się do rozważania Męki Pańskiej, litanii, godzinek i modlitw
prywatnych. Mszał rzymski św. Piusa V przetrwał cztery wieki. Dopiero Sobór
Watykański II dokonał zmian w obrzędach mszalnych. Troską Soboru było, aby wierni
podczas misterium wiary nie byli milczącymi widzami, lecz aby przez obrzędy i modlitwy
tę Tajemnicę dobrze zrozumieli, w świętej czynności uczestniczyli świadomie,
http://www.abobola.aplus.pl - Parafia św. Andrzeja Boboli M. w Białymstoku
Powered by Mambo
Generated: 2 March, 2017, 06:58
pobożnie i czynnie.
Opracowała Anna Rutkowska
http://www.abobola.aplus.pl - Parafia św. Andrzeja Boboli M. w Białymstoku
Powered by Mambo
Generated: 2 March, 2017, 06:58