Zagrożenia zawodowe obejmują głównie

Transkrypt

Zagrożenia zdrowia pracowników
zatrudnionych w budownictwie
Barbara Piórkowska, Kierownik Nadzoru Higieny Pracy
Łódź, 29 października 2014 r.
PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA
Realizuje zadania z zakresu zdrowia publicznego, w
szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami
higieny pracy w celu:
 ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem
szkodliwości i uciążliwości środowiskowych
 zapobiegania powstawaniu chorób w tym chorób
zawodowych
Ustawa o PIS z dn. 14 marca 1985 r. (Dz. U. 2011.212.1263 j.t)
ZAGROŻENIE
Zagrożenie – stan środowiska pracy mogący spowodować
wypadek lub chorobę
Zgodnie z PN-N-18001
Zagrożenia zdrowia pracowników zatrudnionych w
budownictwie
1. Budownictwo ogólne
W środowisku pracy pracowników budowlanych występuje
szereg czynników szkodliwych, do których zalicza się:

czynniki chemiczne: substancje chemiczne i ich mieszaniny
w tym czynniki rakotwórcze

czynniki fizyczne: hałas, wibracje, pyły, mikroklimat oraz
promieniowanie nadfioletowe

czynniki psychofizyczne: obciążenia fizyczne i nerwowopsychiczne
budownictwie
zaprawy budowlane
 działanie drażniące na błony śluzowe oczu, dróg oddechowych
oraz alergizujące na skórę również w fazie przygotowania,
działają także poprzez składniki takie jak: wapno, cement,
piasek i ich domieszki.
 stosuje się do łączenia elementów budowlanych. W zależności
od spoiwa wyróżnia się zaprawy wapienne, gipsowe,
cementowe, cementowo-wapienne
i żywiczne,
budownictwie
Cement
Działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę, może
powodować uczulenie w kontakcie ze skórą.
Produkt końcowy przemian klinkieru z dodatkami.
budownictwie
Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i
Rady z dn. 18.12.2006 r. REACH w załączniku XVII podaje się:
 cement i preparaty zawierające cement nie mogą być
stosowane ani wprowadzane do obrotu, jeżeli zawierają w
stanie uwodnionym więcej niż 0,0002 % rozpuszczalnego
chromu VI w stosunku do całkowitej suchej masy cementu.
budownictwie
 materiały izolacyjne (wełna mineralna, wełna (wata)
szklana, styropian, masy izolacyjne np. bitumiczna)
 działają drażniąco na skórę, oczy, drogi oddechowe,
śluzówkę nosa i gardła
 używane na każdej budowie m.in. do zabezpieczenia
fundamentów, stropów, konstrukcji dachów, stanowią
druga specyficzną grupę narażenia nie tylko przy ich
produkcji, ale i na placach budowy.
 Kleje do wełny i innych materiałów izolacyjnych
(budowlanych).
budownictwie
impregnaty
 środki chemiczne służą do nasycenia drewna, materiałów
budowlanych w celu nadania im pewnych cech (np.
niepalności, …)
 impregnaty drewna są przyczyną podrażnień i nieżytów
dróg oddechowych, powodują wysuszenie lub pęknięcia
skóry
budownictwie
produkty biobójcze (biocydy) – produkty konserwujące zawarte
w wyrobach stosowanych w budownictwie (farby i materiały
budowlane)
 pracownicy narażeni są przez drogi oddechowe i skórę
budownictwie
Produkt biobójczy - substancja czynna lub preparat zawierający co
najmniej jedną substancję czynną, w postaciach, w jakich są
dostarczone użytkownikowi, przeznaczony do niszczenia,
odstraszania, unieszkodliwiania, zapobiegania działaniu lub
kontrolowania w jakikolwiek inny sposób organizmów szkodliwych
przez działanie chemiczne lub biologiczne
Substancja czynna - substancja lub mikroorganizm, w tym także
wirusy i grzyby, zwalczające lub wywierające działanie ogólne lub
specyficzne na organizm szkodliwy.
Ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych
(Dz.U. 2002 nr 175 poz. 1433 z późń. zm.)
budownictwie
Produkty do konserwacji:
 Powłok i powierzchni zewnętrznych: 5-chloro 2-metylo-4izotiazolin-on
 drewna: kwas borowy, sole chromu, fluoru, cynku lub
tiazole
 konstrukcji murowanych, materiałów kamieniarskich: sole
amonowe, kwas bromooctowy, 2-fenylofenol
budownictwie
praca na wysokości i obsługa sprzętu budowlanego
 wykonywane w tej grupie zawodów prace spawalnicze,
blacharskie, murarskie stwarzają dodatkowe narażenie
(poza upadkiem z wysokości) na promieniowanie
nadfioletowe, pary kwasów, związki miedzi, ołowiu, chromu,
rozpuszczalniki, dymy spawalnicze itp., hałas, drgania
mechaniczne.
budownictwie
2. Budownictwo wodno - inżynieryjne i instalacji przemysłowych
Obejmujące budowę zapór wodnych, mostów, tuneli, rurociągów itp.
 stwarza dodatkowo zagrożenia wynikające:
 z samej specyfiki robót (zmienny mikroklimat, wilgoć, wibracja,
hałas, zapylenie itp.
 oraz ze stosowania specyficznych metod pracy, jak spawanie w
niewentylowanych tunelach czy zbiornikach (narażające
dodatkowo na zatrucia tlenkami azotu).
budownictwie
2. Budownictwo wodno - inżynieryjne i instalacji przemysłowych
Stosowanie materiałów izolacyjnych, substancji konserwujących,
uszczelniających, farb i lakierów oraz obsługa urządzeń i
maszyn, spotykane w tej gałęzi budownictwa, stwarza
dodatkowe zagrożenie, którego poziom zleży od
wykonywanego obiektu i metod pracy.
budownictwie
3. Zakłady produkcji materiałów budowanych
Zagrożenia zawodowe obejmują głównie:
a. Zapylenie pyłem krzemowym i cementowym, które
przekracza zwykle NDS.
b. Dyskomfort cieplny narażający na przegrzanie (wysoka
temperatura, przy równoczesnej ciężkiej pracy fizycznej).
c. Wysokie poziomy hałasu i drgań mechanicznych
(w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
poziom dźwięku wynosi 91 – 119 dB /A/
budownictwie
3. Zakłady produkcji materiałów budowanych
Zagrożenia zawodowe obejmują głównie:
d. Drażniące i alergizujące działanie na skórę i błony śluzowe
cementu, jego składników i używanych surowców.
e. Możliwość zatruć przewlekłych przez stosowanie substancji i
surowców, takich jak polewy ołowiane, tlenki metali, siarczki
żelaza, emulsje bitumiczne, chlorek wapnia itp.
Patologie zawodowe w budownictwie
Wpływ hałasu na narząd słuchu
W warunkach zagrożenia zawodowego, u pracowników
przemysłu budowlanego może wystąpić zarówno ostry, jak i
przewlekły uraz słuchowy.
Ostry uraz słuchowy jest zazwyczaj wywołany dźwiękiem
impulsowym i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni.
Towarzyszy temu subiektywne odczuwanie oprócz osłabienia
słuchu, szumu i ucisku, także wrażenie wypełnienia ucha.
Wpływ hałasu na narząd słuchu
O wiele częściej dochodzi do powstania urazu przewlekłego.
Uszkodzenie to powstaje, kiedy natężenie hałasu przekracza
wartości dopuszczalne (85 NDN), z uwzględnieniem czasu
ekspozycji.
Pozasłuchowe efekty działania hałasu
Hałas niekorzystnie wpływa na:
 układ krążenia (nadciśnienie tętnicze, tachykardia, choroba
wieńcowa)
 układ nerwowy (zespoły nerwicowe)
 może powodować zaburzenia snu i zaburzenia hormonalne
 układ pokarmowy (sprzyja rozwojowi choroby wrzodowej)
 psychikę
Wytyczne organizacji pracy w hałasie
Zgodnie z przepisami europejskimi dyrektywa 2003/10/WE i
krajowymi, pracodawca

eliminuje u źródła ryzyko zawodowe związane z narażeniem
na hałas albo ogranicza je do możliwie najniższego poziomu,
uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz
postęp naukowo-techniczny.
W przypadku osiągnięcia lub przekroczenia wartości NDN
pracodawca sporządza i wprowadza w życie program działań
organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia
narażenia na hałas.
Program powinien uwzględniać w szczególności:
a. unikanie procesów lub metod pracy powodujących
narażenie na hałas i zastępowanie ich innymi, stwarzającymi
mniejsze narażenie,
b. dobieranie środków pracy o możliwie najmniejszym poziomie
emisji hałasu,
c. ograniczanie narażenia na hałas takimi środkami
technicznymi, jak: obudowy dźwiękoizolacyjne maszyn,
kabiny dźwiękoszczelne dla personelu, tłumiki, ekrany i
materiały dźwiękochłonne
Program powinien uwzględniać w szczególności:
d. projektowanie miejsc pracy i rozmieszczanie stanowisk pracy
w sposób umożliwiający izolację od źródeł hałasu oraz
ograniczających jednoczesne oddziaływanie wielu źródeł
na pracownika,
e. ograniczanie czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób
narażonych na hałas przez właściwą organizację pracy, w
szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub
przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy.
Gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego
wynikającego z narażenia na hałas nie jest możliwe za pomocą
wymienionych środków technicznych lub organizacji pracy,
wówczas pracodawca udostępnia pracownikom środki
ochrony indywidualnej (w przypadku przekroczenia wartości
progów działania) oraz zobowiązuje pracowników do
stosowania środków ochrony indywidualnej słuchu i nadzoruje
prawidłowość ich stosowania (w przypadku osiągnięcia lub
przekroczenia wartości NDN).
Wpływ wibracji na organizm
Uwzględniając różny sposób oddziaływania drgań na
organizm człowieka, zależny od miejsca wnikania
drgań do ciała, można podzielić je na dwa rodzaje:
 o ogólnym działaniu na organizm człowieka, przenikające
do organizmu przez stopy, miednicę, plecy lub boki (drgania
ogólne),
 działające na organizm człowieka przez kończyny górne
(drgania miejscowe).
Źródłami drgań o działaniu ogólnym są np.:
podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych
pomieszczeniach, na których zlokalizowane są stanowiska
pracy.
Oczywiście, pierwotnymi źródłami drgań są w tym przypadku
eksploatowane w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny oraz
urządzenia: stacjonarne, przenośne lub przewoźne, które
wprawiają w drgania podłoże, na którym stoi operator.
Przyczyną drgań podłoża może też być siedziska i podłogi
środków transportu (samochodów, ciągników), maszyn
budowlanych (np. do robót ziemnych, fundamentowania,
zagęszczania gruntów).
Źródłami drgań działających na organizm człowieka
przez kończyny górne są głównie:
 ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym,
hydraulicznym lub elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki
mas formierskich i betonu, wiertarki udarowe, itp.),
 ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub
spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.),
 dźwignie sterujące maszyn i pojazdów, obsługiwane ręcznie,
 źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w
dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania,
gładzenia, polerowania itp.).
Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny
górne powodują głównie zmiany chorobowe w układach:
 krążenia krwi (naczyniowym),
 nerwowym,
 kostno-stawowym.
Drgania o działaniu ogólnym mogą wywoływać, oprócz
uszkodzeń narządów wewnętrznych, wiele innych zaburzeń i
schorzeń w organizmie ludzkim, takich jak:
 zaburzenia narządu równowagi,
 zaburzenia czynności mięśni i ścięgien,
 uszkodzenia stawów,
 pogarszanie się ostrości wzroku,
 zaburzenia w układzie krwionośnym.
Zmiany w układzie kostno-stawowym m.in.
w obrębie kręgosłupa
występują one u pracowników obsługujących różnego rodzaju
narzędzia „udarowe” jak i operatorów sprzętu
zmechanizowanego (koparka), oraz betoniarzy.
Działania profilaktyczne w narażeniu na wibrację
Metody minimalizowania zagrożeń powodowanych
drganiami mechanicznymi można najogólniej podzielić
na techniczne i organizacyjno-administracyjne.
W grupie metod technicznych rozróżnia się:
 minimalizowanie drgań u źródła ich powstawania
(zmniejszanie wibroaktywności źródeł),
 minimalizowanie drgań poprzez automatyzację procesów
technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań.
Metody organizacyjno-administracyjne ograniczania zagrożeń
drganiami mechanicznymi to głównie:
 skracanie czasu narażenia na drgania w ciągu zmiany
roboczej,
 wydzielanie specjalnych pomieszczeń do odpoczynku,
 przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób
szczególnie wrażliwych na działanie drgań,
 szkolenia pracowników w celu uświadomienia im
występujących zagrożeń powodowanych ekspozycją na
drgania i w zakresie możliwie bezpiecznej obsługi maszyn i
narzędzi.
Metody organizacyjno-administracyjne powinny być stosowane
zwłaszcza tam, gdzie brak jest możliwości ograniczenia zagrożeń
metodami technicznymi.
W minimalizowaniu zagrożeń drganiami mechanicznymi
istotną rolę odgrywa profilaktyka medyczna.
 Ma ona na celu przede wszystkim niedopuszczenie do
zatrudniania na stanowiskach operatorów maszyn i narzędzi
drgających osób, których stan czynnościowy organizmu
odbiega od normy, gdyż odchylenia te pod wpływem drgań
mogą ulegać pogłębieniu.
 Osoby już pracujące w warunkach narażenia na drgania
powinny być poddawane badaniom okresowym celem kontroli
ich stanu zdrowia.
Skutki zdrowotne
Zagrożenia zdrowotne w środowisku pracy – pyły
Do procesów technologicznych, które powodują największą
emisję pyłów należą: mielenie, kruszenie, przesiewanie i
transport materiałów sypkich oraz szlifowanie, piaskowanie i
polerowanie wytworzonych elementów.
Rodzaje pyłów
Pyły:
 o działaniu drażniącym (cząstki węgla, żelaza, karborundu,
szkła itp.),
 o działaniu zwłókniającym (ziarna krystalicznych odmian
SiO2: kwarc, krystobalit, trydymit oraz niektóre krzemiany:
azbest, talk, kaolin, pył rud żelaza i z kopalni węglowych),
 o działaniu alergizującym (pyły pochodzenia roślinnego i
niektóre pyły chemiczne: leki, pyły metali),
 o działaniu kancerogennym (pyły o strukturze włóknistej:
azbest, minerały azbestopochodne, sztuczne włókna
mineralne).
Skutki zdrowotne
Skutki zdrowotne wynikające z ekspozycji na pył w głównej
mierze zalezą od rodzaju wdychanego pyłu, jego składu
chemicznego, stężenia w powietrzu, rozdrobnienia cząstek
pyłu, ich rozpuszczalności w wodzie oraz czasu ekspozycji
zawodowej.
Skutki zdrowotne narażenia na pyły: pylica krzemowa,
azbestowa oraz zmiany nowotworowe.
Skutki zdrowotne
Pylica krzemowa jest następstwem wdychania krystalicznej
krzemionki (SiO2). Ryzyko krzemicy jest zależne od skumulowanej
dawki pyłu.
Pylica azbestowa płuc czyli azbestoza, powstaje pod wpływem
wieloletniej ekspozycji na pył zawierający włókna azbestowe.
Następuje zwłóknienie płuc, często również i opłucnej, gdyż
włókienka azbestu działają silnie drażniąco na drodze
chemicznej i mechanicznej.
Nowotwory wywołane działaniem azbestu.
Pylica spawaczy – powstaje pod wpływem ekspozycji na dymy
spawalnicze (spawanie elektryczne).
Zanieczyszczenia środowiska pracy
Oprócz dróg oddechowych na szkodliwe działanie pyłów
narażony w równym stopniu jest również nadrząd wzroku,
zwłaszcza przy nieprzestrzeganiu wymogów używania okularów
pyłoszczelnych.
Bardzo niebezpieczny jest pył szklany, który unosząc się zawsze
powoduje zapalenie spojówek.
Zapalenia te są niezwykle trudne do wyleczenia w związku
z powstawaniem, mikrourazów, wywołanych igiełkami pyłu
i dołączającą się wtórną infekcją.
 Zanieczyszczenie powietrza w budownictwie wiąże się z
pracami pomocniczymi i wykończeniowymi, co powoduje, że
zagrożenie zdrowia dotyczy mniejszej grupy pracowników.
 Natomiast w przemyśle materiałów budowlanych, narażenie
w środowisku pracy jest o wiele większe i z reguły obejmuje
znaczną część załogi.
W szczególności w cementowniach i cegielniach.
Zapobieganie niekorzystnym skutkom narażenia na działanie
pyłów:
 Profilaktyka techniczna (urządzenia odpylające,
hermetyzacja procesów).
 Ochrona dróg oddechowych (maski i półmaski
przeciwpyłowe)
 Profilaktyka medyczna (badania wstępne i okresowe)
Choroby zawodowe
Choroba zawodowa jest to taka choroba, rozpoznana u
pracownika (byłego pracownika), o której można powiedzieć,
ze bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem została
spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia
występujących w środowisku pracy lub w wyniku sposobu
wykonywania pracy.
(Art. 2351 Ustawy z dn. 22 maja 2009r. Kodeks pracy (Dz. U. poz.
825)
Rozpoznanie choroby zawodowej może nastąpić wyłącznie w
odniesieniu do chorób wymienionych w wykazie chorób
zawodowych; jest to drugi formalny, lecz niezbędny warunek do
rozpoznania choroby zawodowej.
Choroby zawodowe
W wyniku narażenia na różne rodzaje substancji chemicznych,
pyłów, hałasu stwierdzono w latach 2010 – 2014 następujące
choroby zawodowe:
 przewlekłe zatrucie ołowiem
 pylicę krzemową płuc
 gorączkę metaliczną
 alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
 pylice spawaczy
 przewlekłe okołostawowe zapalenie barku prawego
PODSUMOWANIE
W trakcie sprawowanego nadzoru bieżącego nad warunkami pracy
pracowników zatrudnionych w budownictwie (prace budowlane
oraz w zakłady wytwarzające materiały i elementy budowlane) w
wyniku podjętych działań przez Państwową Inspekcję Sanitarną,
uległy poprawie warunki zdrowotne środowiska pracy.
 w przypadku czynników szkodliwych dla zdrowia:

zmniejszyła się liczba pracowników zatrudnionych w
warunkach przekroczenia NDS dla pyłów

obserwuje się powolny spadek liczby pracowników
zatrudnionych w przekroczeniach normatywów higienicznych
dla hałasu i drgań mechanicznych.
PODSUMOWANIE
Podejmowane przez pracodawców działania: techniczne, organizacyjnoadministracyjne, wyposażenie pracowników w indywidualne ochrony, a
także profilaktyka medyczna w znacznym stopniu zapobiegają ujemnym
skutkom działania: pyłów, hałasu i drgań mechanicznych.
 w przypadku stwierdzonych chorób zawodowych:

obserwuje się spadek zachorowań na choroby zawodowe w
stosunku do ubiegłych lat. Spowodowane jest to lepszą diagnostyką
chorób i poprawiającymi się warunkami pracy i świadomością
pracowników poprzez informowanie ich o ryzyku zawodowym, które
wiąże się z wykonywaną pracą oraz zasadach ochrony przed
zagrożeniami.
PODSUMOWANIE
Pracodawcy powinni szczególnie zwrócić uwagę na:
 jakość stosowanych środków ochrony
indywidualnej (odzież ochronna, rękawice
ochronne i obuwie) oraz
 higienę osobistą zatrudnionych pracowników
aby zapobiec powstawaniu dermatoz skórnych.
Dziękuję za uwagę

Zagrożenia zawodowe obejmują głównie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Seminarium Gdańsk 1-12-2009

1 Nazwa przedmiotu: MATERIAŁY BUDOWLANE ECTS 2,0

Dowiedz się więcej

02 MBAIC materialy dodatkowe PL

ISUM POLY 35 – karta techniczna

mgr in. arch. Beata Jeleń