Europa Zachodnia w XIV-XV wieku

Europa Zachodnia w XIV-XV wieku
1. Ugruntowanie potęgi Francji


XIII w. królowie francuscy odbierają Anglii lenna
(głównie Normandię i Andegawenię)
Francja jest namber łan w Europie (Niemcy namber tu)

XIII/XIV Filip IV Piękny; powiększa terytorium (m.in. O
Burgundię), uzależnia część Lotaryngii, zajmuje Flandrię
(mimo porażki w bitwie pod Courtrai w 1302r.)

By mieć pieniądze na wojny Filip nałożył podatki na
duchowieństwo – konflikt z papieżem Bonifacym VIII;
zwycięstwo Filipa
Gallikanizm we Francji - duże uprawnienia króla
wobec kościoła we Francji

2. Wojna stuletnia
a) Geneza konfliktu Anglii z Francją





1314 r. śmierć Filipa i kryzys wewnętrzny we
Francji;
po śmierci syna Filipa, Karola IV zakończyła się
dynastia Kapetyngów
Od 1328 r. rządzą Walezjusze (od Filipa VI)
Anglicy chcą wykorzystać zamieszanie; popierają
Flandrię przeciw Francji
Francja zaś popiera Szkocję przeciw Anglii
b) Wojna stuletnia (która tak naprawdę
trwała 116 lat) 1337-1453



1337 r. król Anglii, Edward III, wymusił
posłuszeństwa królowi francuskiemu z lenn, które
były we Francji
Za karę konfiskata księstw Gujenny i Gaskonii
Za to Edward III zażądał, by uznać go królem
Francji (matka Edwarda III to córka Filipa
Pięknego)
Etap I 1337-1349




Anglia zdobywa Flandrię, która uznaje Edwarda III za
króla
1340 r. Anglia bije Francję na morzu pod Sluis;
Anglia rzuca na Francję posiłki (wojsko, nie jedzenie)
1346 r. bitwa pod Crecy; Francja ma więcej
wojowników, ale dostaje baty; duże straty; Anglia
zysykuje port w Calais
Dżuma i przerwa od 1348 (w tzw. międzyczasie
Francja zdobywa Flandrię)
Etap II 1356-1360
Angielska ofensywa z terenów Gujenny; na czele
książę Walii Edward
 1356 r. bitwa pod Maupertuis; mniej Anglików, ale
wygrywają i do niewoli biorą króla Francji Jana
Dobrego
 Francja w chaosie, bunty chłopskie (żakerii) i w ogóle źle
 1360 r. pokój w Bretigny
1. Za cenę suwerenności lenn we Francji król
Edward zrzeka się praw do korony Francji

Etap III 1365-1375
Karol V (Francja) chce odzyskać stracone ziemię;
reformuje armię, zaczął stosować wojnę podjazdową
 Stopniowe odzyskiwanie ziem
 Pokój 1375 w Brugii
1. Anglia ma tylko część Gujenny z Bordeaux i port w
Calais

Przerwa w walkach, bo:
Anglia; walki wewnętrzne; władza dla Henryka IV z dyn.
Lancasterów
Francja; walki wewnętrzne między burgundczykami (od ks.
Burgungii) a armaniakami (od hrabiego de Armagniaca)

Etap IV 1415-1453





Atak Henryka V na Francję
1415 r. bitwa pod Azincourt; wygrana Angoli
Stopniowe zajmowanie terenów Francji
Układy sukcesyjne; syn Henryka V będzie mógł w
przyszłości przejąć władzę
Pominięto Karola VII (syna chorego umysłowo króla Francji
Karola VI)
Francja podzielona:
1. Północna część z Paryżem pod panowaniem Anglii
2.
Południowa pod zarządem Karola
3.
Tereny Burgundii dążące do samodzielności

Joanna d’Arc

Od 1422 Francja ma dwóch władców:
kilkumiesięczny bobasek Henryk VI i syn Karola Karol
VII


1429 r. Joanna d’Arc pokonała Anglików
oblegających Orlean
To zmienia obraz wojny; inicjatywa Karola VII
1429 r. Karol koronuje się na króla i do 1453
odzyskuje tereny Francji
Anglia ma li tylko port w Calais

Joannę w nagrodę … spalono na stosie


3. Wojna „Dwóch Róż” w Anglii1455-1485


Walka o tron rodów Lancasterów (róża czerwona)
oraz Yorków (róża biała)
w 1485 r. królem wybrano Henryka VII Tudora
(spadkobiercę obu rodów)
4. Monarchia burgundzka





Burgundczycy stanęli po stronie Anglii;
Gdy Francja wygrywała poparli Karola VII w zamian za
niezależność ziem
Ale po wojnie Francja chce wchłonąć te tereny;
To powoduje układ Karola Śmiałego z Habsburgami
Kiedy książę ginie w 1477 r. w bitwie pod Nancy Francuzi
chcą zająć teren Burgundii i wybucha spór z Habsburgami
1493 pokój francusko-habsburski w Senlis
1. Francja zajmuje Burgundię i Pikardię
2. Habsburgowie pozostawiają sobie Niderlandy,
Luksemburg i Franch-Comte

5. Cesarstwo w XIII wieku




Śmierć Fryderyka II w 1250 r. i początek rozbicia tzw.
„wielkie bezkrólewie”
Koniec w momencie wyboru Rudolfa Habsburga w
1273r.
Stała rywalizacja o tron między rodami Habsburgów
(księstwo Austrii), Luksemburgów (kr. Czech i Węgier) i
Wittelsbachów (ks. Bawarii)
Po śmierci Albrechta Habsburga w 1308 r. królem Henryk VII
Luksemburski; silny i skuteczny władca (koronował się na
cesarza w 1312), kochany tatuś (załatwił synkowi koronę w
Czechach po wygaśnięciu Przemyślidów (Jan Luksemburski)





Po śmierci Henryk VII w 1314r. podwójna elekcja;
Ludwika Bawarskiego z dyn. Wittelsbachów oraz
Fryderyka z rodu Habsburgów
Początkowo sukcesy Ludwika, koronował się na
cesarza (bez zgody papieża), zdetronizował Jana XXII
i wybrał antypapieża Mikołaja V; od tej pory (a
dokładniej od zjazdu w Rhense w 1338 r.) tylko
elektorzy Rzeszy decydują kto będzie cesarzem
W 1346 r. walki ciąg dalszy; detronizacja Ludwika i
wybór Karola IV
1356 przyjęto na sejmie Rzeszy Złotą bullę
Tekst s. 489
Złota bulla
1.
2.
Kolegium 7 elektorów;
3 arcybiskupów nadreńskich (Kolonii, Trewiru i
Moguncji)
4 władców świeckich (król Czech, władcy
Palatynatu, księcia Saksonii oraz margrabiego
Brandenburgii)
O wyborze decydowała większość głosów


Synowie Karola IV rządzili w też w Czechach i na
Węgrzech
Ostatni wielki władca dyn. Luksemburskiej rządził do
1437 r.; Zygmunt Luksemburski
6. Wojny szwajcarskie
Kantony szwajcarskie muszą od XIII wieku ulegać
urokowi (tzn. naciskom) Habsnurgów
 1291 utworzyli Związek Wieczysty, z czasem zamieniony
na Konfederację Szwajcarską
 1315 r. Habsburgowie atakują; klęska pod Morgarten
 Do Związku z czasem przyłączają się inne tereny (kosztem
Habsburgów); znów wojna
 Chłopi i miejska piechota bije rycerstwo habsburskie
 Ostatecznie 1499 r. cesarz Maksymilian I zawarł pokój
w Bazylei
1. Uznanie niezależności 13 kantonów Konf.
Szwajcarskiej

7. Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim






W VIII w. rozbita armia wizygocka pod wodzą Pelagiusza
rozpoczęła rekonkwistę
Rekonkwista – walka chrześcijan z Maurami
zamieszkującymi Płw. Iberyjski
718 r. Pelagiusz królem Królestwa Asturii
Odzyskanie północy po wygranej bitwie pod
Covandogą
913 r. Kr. Asturii przekształciło się w Królstwo
Leónu
W międzyczasie powstaje też Królestwo Nawarry;
utworzone przez Basków






1031 r. rozpad Kalifatu Kordobańskiego
1139 r. powstaje Królestwo Portugalii
Od XII w. duża rola Królestwa Kastylii oraz
Królestwa Aragonii (które powstały z podziału lub
połączenia czegoś tam co jest oczywiście nad wyraz ważne);
W XII w. papież także wzywa do rekonkwisty; zdobyto
m.in. Saragossę i Lizbonę
W XIII w. papież Innocenty III ogłasza krucjatę;
Francuzi biją Maurów w 1212 roku pod Las Navas
de Tolosa
Maurom została już tylko Grenada (do 1492r.)