pobierz

mgr Zofia Wasilewska – Sobolewska
dr Krzysztof Ludwik Sobolewski
ROZGRZEWKA JAKO JEDEN Z PODSTAWOWYCH CZYNNIKÓW
WPŁYWAJĄCYCH NA JAKOŚĆ PRZEBIEGU LEKCJI
WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
Podstawową formą prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego jest
lekcja. To celowo zorganizowana sytuacja dydaktyczna i wychowawcza.
Ramowym schematem tej jednostki jest tok lekcyjny. Dzieli on umownie zajęcia
na trzy części różniące się od siebie zadaniami, realizacja celów i czasem
trwania.
Według S. Sulisza chcąc poprowadzić pojedyńczą jednostkę lekcyjną
należy zwrócić uwagę na kilka jej aspektów: rzeczowy, metodyczny oraz
kontroli pedagogicznej. Patrząc na lekcję od strony rzeczowej zwracamy uwagę
na jej treść ściśle związaną z realizowanym programem. Od strony metodycznej
to przede wszystkim takie zaplanowanie zajęć aby umożliwiło uczniom
osiągnięcie podstawowego poziomu wymagań. I wreszcie kontakt pedagogiczny
to jak podaje S. Sulisz komunikacja, zrozumienie oraz zgodne współdziałanie
pomiędzy nauczycielem a uczniem. Struktura lekcji uzależniona jest od rodzaju
zadań, które mamy realizować w części głównej lekcji odpowiadającej celowi
głównemu czyli tematowi lekcji. Wyróżniamy różne toki lekcyjne np. gier i
zabaw, zespołowych gier sportowych, gimnastyki podstawowej i sportowej,
lekkoatletyki itp.
Tok przykładowej lekcji 45-minutowej wskazuje na orientacyjne czasy
trwania poszczególnych jej części. I tak część wstępna 10-minutowa, część
główna 25-minutowa i część końcowa 25-minutowa. Jest to wariant
podstawowy. Realizacja tego wariantu musi być wg L. Lachowicza
podporządkowana:
1) zasadom nauczania i uczenia się;
2) zasadom doboru treści oraz organizacji kształcenia i wychowania;
3) zasadom fizjologicznym budowy lekcji, czyli wszechstronności,
zmienności pracy mięśniowej i racjonalnego natężenia wysiłku (patrz
krzywa natężenia wg prof. T. Maszczaka).
W tym miejscu możemy za S. Strzyżewskim przypomnieć siedem
głównych elementów, które powinny wystąpić na każdej prawidłowo
przeprowadzonej lekcji bez względu na jej charakter, są to:
• zorganizowanie grupy i sprawdzenie gotowości do zajęć;
• motywacja (czyli: po co, dlaczego, w jakim celu);
• wszechstronna rozgrzewka z działaniem profilaktyczno – korekcyjnym;
• realizacja
głównych
celów
lekcji
(kształcący,
poznawczy,
wychowawczy);
• uspokojenie organizmu;
• czynności porządkowe i podsumowanie lekcji;
• zachęcenie uczniów do wykonywania działań ruchowych jako zdrowego
stylu życia w rodzinie.
Rozwijając za S. Strzyżewskim i L. Lachowiczem w części wstępnej
wyróżniamy trzy zadania:
1) organizacja i zdyscyplinowanie grupy;
2) psychiczne nastawienie uczniów do zadań lekcji;
3) wszechstronne przygotowanie fizyczne.
Wymienione powyżej elementy części wstępnej warunkują jej przebieg i
wykonanie wszystkich zawartych w tej części zadań tak istotnych dla dalszego
przebiegu zajęć. Wszystkie one są ważne jednak wydaje się, że wszechstronne
przygotowanie fizyczne wysuwa się na pierwsze miejsce jako najbardziej
istotne. Tak więc każdy wysiłek fizyczny bez względu na charakter lekcji należy
koniecznie poprzedzić ćwiczeniami rozciągającymi i rozgrzewającymi. A.
Cichosz uwzględniając rozgrzewkę jako ważny element wysiłku fizycznego
uważa ja za stały i nieodzowny rytuał występujący na każdej lekcji. Dlatego tez
każdy nauczyciel wychowania fizycznego powinien stale wzbogacać swoją
wiedze i praktyczne umiejętności w zakresie przeprowadzania właściwych, a
zarazem ciekawych rozgrzewek. Każda rozgrzewka spełnia wiele różnych
funkcji, a mianowicie: pozwala na przygotowanie różnych partii mięśni i
ścięgien do wysiłku poprzez rozciąganie ich zmierzające do powiększenia
zasięgu ruchowego oraz zwiększa wydolność wysiłkową. Służy to również jako
środek zapobiegający powstawaniu kontuzji w dalszych częściach lekcji
związanych z przeciążeniem układu ruchowego. Ćwiczenia w ramach
rozgrzewki
powinny,
jak
podaje
A.
Cichosz
przebiegać
w
tempie
umiarkowanym, spokojnie, z optymalnym zasięgiem ruchów w obrębie aparatu
ruchowego. Rozgrzewka różni się w zależności od pory roku, warunków w
jakich się odbywa, oraz od temperatury otoczenia. W przypadku niskiej
temperatury konieczna jest rozgrzewka nieco dłuższa w spokojniejszym tempie.
Ćwiczenia zastosowane w rozgrzewce zwiększają intensywność przemiany
materii w obrębie mięśni, jak również maja wpływ na układy oddechowy i
krążenia. Bardzo często, a właściwie należałoby powiedzieć jak najczęściej
należy w rozgrzewce wprowadzać różne formy zabawowe ukierunkowane na
część główna lekcji. Na zakończenie chciałbym przytoczyć stwierdzenie Pana
Adama Cichosza z AWF w Katowicach, że „…należy się wystrzegać
gwałtownych ruchów do których mięśnie nie są przyzwyczajone”, w
początkowej fazie zajęć lekcyjnych, co jeżeli nie będziemy tego przestrzegać
może doprowadzić do niepotrzebnych kontuzji.
Literatura:
1. Cichosz A. Rozgrzewka ważny element wysiłku fizycznego [w:] Wychowanie
fizyczne i zdrowotne. Nr 11, grudzień 2013.
2. Lachowicz L. Metodyka wychowania fizycznego. Część I. wyd. Uczelniane
AWF w Gdańsku, Gdańsk 1995.
3. Maszczak T. Edukacja fizyczna w nowej szkole, wyd. AWF 2007.
4. Strzyżewski S. Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej, wyd.
WSiP Warszawa, 1996.
5. Sulisz S. Niekonwencjonalne podstawy metodyczne realizacji procesu
edukacji fizycznej. (Poradnik dla nauczycieli i studentów, którzy wiedzą
czego chcą), wyd. Korepetytor, Płock 2008.