Przygotowanie analiz wstępnych. Przygotowanie analiz

Przygotowanie analiz wstępnych. Przygotowanie analiz

PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
prowadzą szkolenia dla podmiotu publicznego, wspomagają prace poprzez działania public relations i
kierują organizacją procesu przygotowawczego85.
UWAGA:
W fazie koncepcji, podmiot publiczny powinien utworzyć zespół ds. PPP, składający się
z przedstawicieli różnych wydziałów departamentów.
W następnych fazach skład zespołu jest dostosowywany do specyfiki konkretnego
projektu lub powoływany jest zespół projektowy.
Podmiot publiczny powinien przygotować swój personel – przeprowadzić szkolenia
z zakresu PPP.
Podmiot publiczny powinien gromadzić dane, dotyczące dotychczasowych realizacji
inwestycji: opóźnienia, przekroczenia budżetów, problemy z realizacją.
Od samego początku – rozpoczęcia rozważań nad ewentualnym zastosowaniem modeli
PPP, podmiot publiczny powinien w sposób jasny i precyzyjny umieć zdefiniować swoje
cele, które chce osiągnąć i potrzeby, które chce zaspokoić.
2.2 Przygotowanie analiz wstępnych
Ustawa o PPP nie wprowadza obowiązku przeprowadzania analiz86. Okazują się one jednak niezbędne
dla realizacji projektu w formule PPP, która zakłada, że obydwie strony osiągną korzyści
ekonomiczne. Analizy pozwalają na87:
prawidłowe określenie celu przedsięwzięcia, realizowanego w PPP;
porównanie efektywności realizacji przedsięwzięcia metodą tradycyjną oraz przy współpracy
z partnerem prywatnym;
przyjęcie wskaźników, umożliwiających kontrolę realizacji założonych celów;
opracowanie modelu biznesowego, który pozwoli partnerowi prywatnemu na osiągnięcie
wymaganej przez niego stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału, a jednocześnie będzie
najkorzystniejszy z punktu widzenia interesu publicznego;
zidentyfikowanie możliwości i ograniczeń potencjalnego partnera prywatnego, co pozwoli na
efektywne przygotowanie ogłoszenia i Opisu potrzeb i wymagań88;
przygotowanie optymalnego wariantu realizacji przedsięwzięcia, który jest podstawą do
konsultacji z potencjalnymi partnerami prywatnymi;
85
Por. J. Delmon, op. cit., s. 27, Por. E. Yescombe, op. cit., s. 115-116, B. Korbus (red.), op. cit., s. 76.
Por. M. Bejm (red.), P. Bogdanowicz, P. Piotrowski, Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym, op. cit., s. 81, 118.
87
Por. tamże, s. 100, B. Korbus (red.), op. cit., s. 77, M. Kulesza, M. Bitner, A. Kozłowska, op. cit., s. 115-125.
88
Opis potrzeb i wymagań został omówiony w rozdziale 3.3.3 Podręcznika.
86
39
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
oszacowanie, jaki powinien być wkład własny Miasta lub płatności w fazie operacyjnej
projektu i/lub na jak długo umowa PPP powinna być zawarta (stanowi to pewien punkt
odniesienia do oceny otrzymanych od zainteresowanych podmiotów ofert).
Analizy można podzielić na wstępne, których wynikiem jest odpowiedź na pytanie, czy
przedsięwzięcie może być realizowane w formule PPP, oraz zasadnicze, które wskazuje optymalny
(i najkorzystniejszy z punktu widzenia interesu publicznego) model realizacji inwestycji.
Analizy wstępne obejmują89:
Analizę potrzeb, badanie otoczenia projektu, analizy rynku;
Wstępne analizy prawno-finansowe;
Wstępne konsultacje rynkowe;
Wstępną analizę interesariuszy;
Ewentualne konsultacje społeczne, o ile nie przeprowadzono ich wcześniej (w zależności od
projektu);
Wstępne analizy wielowariantowe, wstępne określenie podziału ryzyka;
Badania zdolności budżetowej podmiotu publicznego do uczestnictwa w planowanym
przedsięwzięciu;
Zaangażowanie doradcy.
Analizy zasadnicze – to analizy wielowariantowe w zakresie:
Analizy rynku, w tym market testing;
Analizy prawnej;
Analizy finansowej, w tym analizy wskaźnika PPC - Public-Private Comparator - komparator
publiczno-prywatny - porównanie hipotetycznego modelu PPP z modelem tradycyjnym;
Analizy ryzyka;
Analizy wrażliwości;
Celem tego etapu jest opracowanie modelu biznesowego i wybór optymalnej formuły prawnej
i biznesowej realizacji projektu oraz rekomendacja dalszej fazy albo zaniechanie prac, oraz
wskazanie najbardziej efektywnego modelu realizacji.
2.2.1 Analiza potrzeb podmiotu publicznego
Zakres analizy potrzeb związany jest a koncepcją przedsięwzięcia, analizą otoczenia rynkowego oraz
ewentualnymi badaniami marketingowymi (w zależności od specyfiki przedsięwzięcia). Wyniki
analizy potrzeb, które zostaną uszczegółowione na późniejszym etapie analiz, będą stanowiły
podstawę do opracowania Opisu potrzeb i wymagań w postępowaniu na wybór partnera prywatnego.
W ramach analizy potrzeb90 (szacowany czas trwania analiz 2-4 miesiące)91 powinny zostać
wykonane następujące analizy:
89
Należy podkreślić, że nazewnictwo analiz, ich kolejność oraz zakres nie są narzucone i zależą od specyfiki danego
przedsięwzięcia. Autorzy Podręcznika opisują kolejność analiz, najbardziej efektywną z doświadczenia prac
przeprowadzonych przy projektach PPP, por. B. Korbus (red.), op. cit., s. 78-80.
40
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Określenie zakresu i celów przedsięwzięcia ( w tym badania marketingowe wśród
przyszłych użytkowników),
Analiza bezpośredniego otoczenia rynkowego przedsięwzięcia, w tym wstępna analiza
rynku docelowego,
Rekomendacja działań związanych z planem marketingowym,
Wstępna analiza zasadności realizacji przedsięwzięcia i rekomendacja hierarchii
celów podmiotu publicznego związanych z realizacją przedsięwzięcia,
Lokalne uwarunkowania przedsięwzięcia (lokalizacja, zapotrzebowanie, demografia),
Obszar oddziaływania przedsięwzięcia.
Ewentualne badania marketingowe powinny zostać przeprowadzone w celu:
Uzyskania informacji od społeczności lokalnej na temat poparcia planowanej
inwestycji,
Uzyskania informacji na temat wydatków, jakie gotowi są ponieść przyszli
użytkownicy w celu skorzystania z usług, jakie będzie generowało przedsięwzięcie,
Uzyskania informacji, jakiego standardu usług oczekują przyszli użytkownicy.
Celem i głównym wnioskiem, wypływającym z badań, powinna być odpowiedź na pytanie, czy
realizacja projektu jest opłacalna i uzasadniona w świetle preferencji respondentów oraz możliwości
finansowych podmiotu publicznego, co, w przypadku np. obiektu sportowego, w szczególności
oznacza:
Poznanie zainteresowania mieszkańców i turystów budową obiektu sportoworekreacyjnego oraz zainteresowania korzystaniem z jego usług,
Określenie preferowanego profilu obiektu (programu funkcjonalnego),
Określenie akceptowalnego poziomu cen usług,
Zebranie informacji, stanowiących podstawę do oszacowania frekwencji.
Na tym etapie warto również przeprowadzić wstępne badanie rynku inwestorów (szacowany czas
trwania ok. 2 miesięcy)92. Badanie to przeprowadza się w celu uzyskania informacji o preferowanych
przez rynek modelach realizacji danego typu przedsięwzięć. Pomaga to w przeprowadzeniu kolejnych
analiz w zakresie wariantów, które odpowiadają zainteresowaniu potencjalnych partnerów
prywatnych, ale jednocześnie są korzystne dla interesu publicznego.
2.2.2 Wstępne analizy prawno-finansowe (szacowany czas trwania analiz 2-3 miesiące)93
Wstępne analizy powinny określić ramy organizacyjne oraz finansowe oraz zakres planowanego
przedsięwzięcia, w tym usług, które będą świadczone przez partnera prywatnego94. Analizy te mogą
zawierać w szczególności:
90
T. Korczyński, A. Kozłowska, K. Kozłowski, A. Mednis, A. Nowaczek, op. cit., s. 128-129.
Por. Ścieżka dojścia, op. cit.
92
Por. Ścieżka dojścia, op. cit.
93
Por. tamże.
94
Por. B. Korbus (red.), op. cit., s. 79, T. Korczyński, A. Kozłowska, K. Kozłowski, A. Mednis, A. Nowaczek, op. cit.,
s. 129.
91
41
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Opis stanu prawnego nieruchomości bądź innych składników majątkowych, które mają być
przedmiotem wkładu własnego podmiotu publicznego,
Określenie zasad wnoszenia wkładu własnego,
Analiza skutków prawnych oraz warunków przekazania składników majątkowych na początku
i po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia,
Analizę montaży finansowych i możliwości pozyskania środków zewnętrznych na realizacji
inwestycji,
Określenie wymogów proceduralnych i ryzyka prawnego.
Wynikiem analiz powinno być również opracowanie harmonogramu prac nad przygotowaniem
realizacji projektu.
Głównym założeniem przeprowadzenia każdej (również wstępnej) wielowariantowej analizy prawnej
jest porównanie możliwych wariantów realizacji przedsięwzięcia i wybranie wariantu najbardziej
efektywnego w obowiązującym stanie prawnym, ze szczególnym uwzględnieniem interesu
publicznego.
Mówiąc o wielowariantowości, mamy na myśli warianty realizacji inwestycji (metodą tradycyjną,
poprzez PPP, koncesję, spółkę prawa handlowego i inne), ale również warianty w ramach PPP
(ze spółką PPP, bez spółki PPP, koncesja)95.
W świetle powyższego, każda wielowariantowa analiza prawna powinna wskazywać akty prawne,
w oparciu o które nastąpi ocena stanu prawnego realizacji przedsięwzięcia, opis stanu prawnego
składników majątkowych oraz zasady ich zwrotu, ze szczególnym uwzględnieniem stanu sprawnego
nieruchomości dostępnych pod inwestycję, stanowiących potencjalny wkład własny podmiotu
publicznego (dodatkowo - identyfikację dostępnych instrumentów finansowych niezbędnych do
pozyskania środków zewnętrznych na realizację przedsięwzięcia, przy uwzględnieniu wpływu
analizowanych źródeł finansowania na budżet jednostek sektora finansów).
Ponadto, kluczowym elementem każdej wielowariantowej analizy prawnej jest wstępna matryca
ryzyk prawnych, zawierająca wszystkie najistotniejsze dla danego przedsięwzięcia ryzyka
z prawidłową ich alokacją pomiędzy podmiot publiczny a partnera prywatnego96.
Należy pamiętać o przeprowadzeniu analizy budżetu pod kątem możliwości absorpcji przez budżet
podmiotu publicznego, zobowiązań, wynikających z zawarcia umowy o PPP 97. Analiza ta została
zaliczona do analiz wstępnych, ze względu na to, że jej wczesne przeprowadzenie pozwoli na
efektywniejsze przygotowanie zasadniczej analizy finansowej albo na wycofanie się przez podmiot
publicznych z dalszych prac przygotowawczych bez ponoszenia dodatkowych kosztów.
Cel przeprowadzania analizy budżetu to:
Zbadanie, jakie są możliwości optymalnego wykorzystania zasobów majątkowych podmiotu
publicznego;
Oszacowanie wpływu realizacji przedsięwzięcia na deficyt budżetu;
Wnioski z analizy powinny doprowadzić do zwiększenia efektywności finansów podmiotu
publicznego z tytułu zaangażowania w przedsięwzięcie.
95
Por. B. Korbus (red.), op. cit., s. 80.
Por. M. Bejm (red.), P. Bogdanowicz, P. Piotrowski, Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym, op. cit., s. 106-114.
97
O zaliczaniu zobowiązań, wynikających z umowy o PPP, na poziomu deficytu publicznego w 2.3.5 Podręcznika.
96
42
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Po zakończeniu analiz wstępnych, podmiot publiczny, w zależności od wyników analiz, może podjąć
decyzję o wyborze doradcy, który będzie współpracował z nim przy realizacji przedsięwzięcia98.
Doradca powinien posiadać doświadczenie w przygotowaniu/realizacji projektów PPP, w tym dla
danej branży, zdolność do wykonania zamówienia oraz powinien przestrzegać Kodeksu Dobrych
Praktyk Doradcy99.
2.3 Przygotowanie analiz zasadniczych
Analizy zasadnicze przygotowywane są podjęciu decyzji przez podmiot publiczny o realizacji
przedsięwzięcia w formule PPP po przeprowadzeniu analiz wstępnych. Decyzja to może jeszcze ulec
zmianie na etapie zarówno analitycznym, jak i w trakcie procedury wyboru. Etap analiz zasadniczych
dzieli się na dwie części: teoretyczną (w ramach której opracowuje się analizy prawne, finansowe,
ryzyka i techniczne) i praktyczną (w ramach której konfrontuje się wyniki analiz z rynkiem podczas
konsultacji rynkowych oraz przeprowadza konieczne, ze względów rynkowych i korzystne dla
interesu publicznego, modyfikacje w analizach).
Należy pamiętać, że analizy zasadnicze powinny być aktualizowane na najważniejszych etapach
przygotowań do zawarcia umowy o PPP, co najmniej, np. po przeprowadzeniu konsultacji rynkowych,
w trakcie negocjacji, przed wyborem oferty najkorzystniejszej w celu monitoringu czy potrzeby,
określone przez podmiot publiczny na wstępnym etapie analiz, są zaspokajane poprzez propozycje
kandydatów podczas negocjacji, a wymagania, wskazane na początku postępowania na wybór partnera
prywatnego (w Opisie potrzeb i wymagań) są zachowane w Opisie warunków. Kolejne etapy
postępowania przygotowawczego oraz procedury wyboru partnera prywatnego powinny stanowić
kontynuację wcześniejszych założeń. Jeśli założenia zostały zmienione, powinno mieć to swoje
uzasadnienie100. Jest to szczególnie istotne z uwagi na długotrwałość etapu przeprowadzania analiz
właściwych, która trwa od 1 roku do niekiedy ponad 2 lat101.
2.3.1 Analiza prawna (szacowany czas trwania analiz 2 miesiące)102
Analiza prawna służy określeniu dopuszczalności określonych rozwiązań prawnych w kontekście
analizy finansowo-ekonomicznej103 i powinna szczegółowo określać m.in.104:
Podstawy prawne wykonalności wariantu (główne założenia),
Prawa i obowiązki partnerów współpracy,
Procedurę wyboru inwestora prywatnego,
98
Por. J. Delmon, op. cit., s. 25, B. Korbus (red.), op. cit., s. 78.
Za: Ścieżka dojścia, op. cit., por. tak samo B. Korbus (red.), bez podania źródła, op. cit., s.78. Kodeks Dobrych Praktyk
Doradcy, opracowany przez Centrum PPP, dostępny jest na stronie www.centrum-ppp.pl.
100
Por. T. Korczyński, A. Kozłowska, K. Kozłowski, A. Mednis, A. Nowaczek, op. cit., s. 130-131.
101
Por. Ścieżka dojścia, op. cit.
102
Por. tamże.
103
Należy zwrócić uwagę, że mimo przyjęcia określonej kolejności, analizy te powinny być przygotowywane równocześnie.
W praktyce analiza prawna jest opracowywana nieco później, ponieważ przesądza o dopuszczalności rozwiązań biznesowych
(wynikających z analizy finansowo-ekonomicznej), por. M. Moszoro, op. cit., s. 210-211, E. Yescombe, s. 92, B. Korbus
(red.), op. cit., s. 80.
104
Por. M. Bejm (red.), P. Bogdanowicz, P. Piotrowski, Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym, op. cit., s. 118-119,
B. Korbus (red.), op. cit., s. 80.
99
43
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Wyszczególnienie istotnych postanowień umowy,
Określenie zasad wnoszenia wkładu własnego,
Określenie zasad wynagrodzenia partnera prywatnego/koncesjonariusza,
Analizę skutków prawnych oraz warunków przekazania składników majątkowych na początku
i po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia,
Warunki ryzyka prawnego,
Harmonogram realizacji.
Analiza prawna, przeprowadzona dla rekomendowanego wariantu realizacji przedsięwzięcia,
w odróżnieniu od analiz wielowariantowych, ma na celu zaprezentowanie rozwiązań prawnych,
związane z realizacją przedsięwzięcia w konkretnym, wybranym wariancie organizacyjno – prawnym.
Powinna szczegółowo określać podział obowiązków i praw pomiędzy partnerów współpracy ze
szczególnym uwzględnieniem zakresu i specyfiki przedsięwzięcia. Dodatkowo, analiza winna jasno
wskazywać tryb wyboru partnera prywatnego/koncesjonariusza z podaniem poszczególnych kroków
procedury, harmonogramu jej przeprowadzenia oraz istotnych postanowień umowy, do której
zastosowanie będą miały przepisy Ustawy o PPP oraz w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie
przepisy ustawy, na podstawie której nastąpi wybór partnera prywatnego.
Mając przy tym na uwadze fakt, że większość istotnych elementów współpracy, takich jak np. zasady
wniesienia wkładu własnego, sposób zapłaty wynagrodzenia partnerowi prywatnemu, czy podział
ryzyka, zostaną sprecyzowane dopiero na późniejszym etapie postępowania, w analizie prawnej
powinno się wskazać wyłącznie rekomendowane rozwiązania w przedmiotowym zakresie, najbardziej
korzystne z punktu widzenia podmiotu publicznego, które zostaną przedstawione w Opisie potrzeb
i wymagań lub w ogłoszeniu.
2.3.2 Analiza finansowa (szacowany czas trwania analiz 2-3 miesiące)105
Nawet zasadnicze analizy finansowe są wielowariantowe, ze względu na uzasadnienie wyboru
optymalnej formuły poprzez porównanie z innymi. Analizy finansowe są wykonywane „z punktu
widzenia partnera prywatnego”106, tzn. jedynie przy uwzględnieniu interesu partnera prywatnego
możliwy jest sukces przedsięwzięcia, ale nie oznacza to działania przeciwko korzyściom dla interesu
publicznego (efekt synergii).
Analizy muszą uwzględniać interes inwestora/partnera prywatnego – sukcesem wieńczącym proces
przygotowań jest zawarcie umowy z partnerem zgodnie z zasadą „win-win”, co oznacza odejście od
dogmatu „najniższej ceny” jako głównego kryterium oferty najkorzystniejszej dla podmiotu
publicznego. Przedsięwzięcie musi mieścić się w warunkach finansowania banków i innych instytucji
finansowych (bankability)107 – co jest podstawą do przeprowadzenia konsultacji rynkowych.
Przykładowa struktura analiz finansowych dla przedsięwzięcia PPP może zawierać m.in.
następujące elementy:
Nakłady inwestycyjne na realizację przedsięwzięcia – (szacunki oraz warianty),
Źródła finansowania projektu (alternatywne rozwiązania),
105
Por. Ścieżka dojścia, op. cit.
Por. T. Korczyński, A. Kozłowska, K. Kozłowski, A. Mednis, A. Nowaczek, op. cit., s. 131-133.
107
Por. M. Bejm (red.), P. Bogdanowicz, P. Piotrowski, Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym, op. cit., s. 107,
J. Delmon, op. cit., s. 121-122.
106
44
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Program sprzedaży. Kalkulacja przychodów,
Prognoza kosztów eksploatacyjnych,
Rachunek zysków i strat (opcjonalnie bilans),
Rachunek przepływów pieniężnych, z podziałem na przepływy poszczególnych partnerów,
Analiza wskaźników efektywności inwestycji (NPV, IRR).
W analizach finansowych należy uwzględnić akceptowalną wewnętrzną stopę zwrotu
z przedsięwzięcia dla inwestora/partnera prywatnego (IRR przedsięwzięcia - minimalna oczekiwana
stopa zwrotu). Oczekiwana stopa zwrotu zależy od specyfiki przedsięwzięcia, ryzyka branży, ryzyka
kraju i często ma charakter subiektywny (każdy inwestor może oczekiwać innej stopy).
Można wykorzystać następujące metody szacowania oczekiwanej stopy zwrotu partnera prywatnego
(=> koszt kapitału własnego, stopa dyskontowa):
Porównawcza (benchmarking),
Model wyceny aktywów kapitałowych (CAPM, capital asset pricing model)108.
Analizy należy przeprowadzać zestawiając korzyści dla inwestora/partnera prywatnego z korzyściami
dla interesu publicznego
Do porównania efektywności (efekty / koszty) projektu tradycyjnego i PPP służą wypracowane
w teorii i stosowane w praktyce narzędzia, m.in. komparatory.
Możemy wyróżnić trzy typy komparatorów:
Public Private Scan (PPS)
Public Private Comparator (PPC)
Public Sector Comparator (PSC)
Pierwsze dwa komparatory wykorzystywane są na etapie przeglądu i przygotowania przedsięwzięcia,
natomiast trzeci - w trakcie prowadzonego postępowania. Ich szczegółowość i dokładność jest zależna
od etapu realizacji projektu, w którym się pojawiają.
Podstawowym zadaniem komparatora PPS jest sprawdzenie, czy dana inwestycja może zostać
potencjalnie zrealizowana w formule PPP. Wynikiem przeprowadzenia takiego skanu jest decyzja
o przyjętej strategii kontraktowej. Jest to równoznaczne z podjęciem decyzji o kierunku rozwoju,
jasnym postawieniem celów, metodą realizacji i określeniem zapotrzebowania na wiedzę i konieczną
ekspertyzę.
Celem komparatora PPC jest zbadanie opłacalności przedsięwzięcia realizowanego w formule
partnerstwa publiczno-prywatnego (model hipotetyczny) w porównaniu z opłacalnością realizacji
metodą tradycyjną. Niezbędne jest porównanie jakościowe i ilościowe obu modeli.
108
Por. E. Yescombe, op. cit., s. 148-157, Por. J. Delmon, op. cit., s. 59.
45
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
Komparator PSC pozwala ocenić rzeczywistą opłacalność inwestycji, na podstawie ofert złożonych
w postępowaniu przetargowym i porównaniu ich z opłacalnością realizacji przedsięwzięcia wyłącznie
przez podmiot publiczny. Pozwala to na ostateczne stwierdzenie czy model PPP jest bardziej
opłacalny niż metoda tradycyjna109.
Zakres PSC obejmuje m.in.110:
zdefiniowanie projektu referencyjnego, czyli najbardziej prawdopodobnej i najefektywniejszej
formy realizacji w ramach sektora publicznego, która mogłaby być zastosowana w celu
spełnienia wszystkich punktów specyfikacji założeń i celów przedsięwzięcia;
kalkulację niezmodyfikowanego (inaczej: podstawowego, surowego) PSC poprzez wykonanie
prognozy przepływów pieniężnych dla projektu według metodologii DCF (zdyskontowanych
przepływów pieniężnych), na podstawie założeń projektu referencyjnego;
korektę związaną z tzw. neutralnością konkurencyjną - identyfikację wszelkich zalet i wad,
mających wpływ na pozycje kosztowe, jak i przychodowe przedsięwzięcia, odnoszących się
do przedsiębiorstwa publicznego z uwagi na samą publiczną formę jego własności, ich
kwantyfikację, określenie salda oraz kalkulacja wartości bieżącej przepływów pieniężnych
uwzględniającej korektę;
kalkulację ryzyka transferowanego, czyli szacunkową wartość tych rodzajów ryzyka
(widzianych z perspektywy publicznej), które zostaną przeniesione na stronę prywatną oraz
kalkulację wartości bieżącej przepływów pieniężnych, związanych z ryzykiem
transferowanym;
kalkulację ryzyka zatrzymanego, czyli szacunkową wartość tych rodzajów ryzyka (lub ich
elementów), których nie można przenieść na stronę prywatną oraz kalkulację wartości
bieżącej przepływów pieniężnych związanych z ryzykiem zatrzymanym;
kalkulacja całkowitego PSC poprzez zsumowanie wartości bieżących przepływów
pieniężnych dla niezmodyfikowanego PSC, neutralności konkurencyjnej, ryzyka
transferowanego oraz ryzyka zatrzymanego.
PSC = niezmodyfikowany PSC + neutralność konkurencyjna + ryzyko transferowane + ryzyko
zatrzymane
Metodologia DCF w analizie finansowej
Analizę finansową przeprowadza się w oparciu o metodologię zdyskontowanych przepływów
środków pieniężnych. (ang. Discounted Cash Flow , dalej DCF). Zgodnie z definicją Komisji
Europejskiej, określoną w Metodologii CBA, metodologia DCF charakteryzuje się następującymi
cechami111:
109
Por. „Partnerstwo Publiczno-Prywatne jako metoda realizacji zadań publicznych”, Ministerstwo Gospodarki i Pracy
Departament Polityki Regionalnej, Warszawa 2005, s. 9
110
Por. Partnerships Victoria Public Sector Comparator Technical Note, Guidance Material, June 2001, Department of
Treasury and Finance, State of Victoria, Australia wraz z uzupełnieniem z 2003 r.,
111
Por. także E. Yescombe, op. cit. s. 89-90.
46
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
obejmuje skonsolidowaną analizę finansową, z punktu widzenia równocześnie właściciela
infrastruktury, jak i podmiotu gospodarczego (operatora infrastruktury), w przypadku, gdy są
oni odrębnymi podmiotami,
bierze co do zasady wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę pieniężną
wypłacaną lub otrzymywaną przez dany projekt (wyjątek: definicja nakładów inwestycyjnych
na realizację projektu uwzględniająca wkład niepieniężny).
uwzględnia przepływy środków pieniężnych w tym roku, w którym zostały dokonane i ujęte w
danym okresie odniesienia (wyjątek stanowią nakłady inwestycyjne na realizację projektu
poniesione przed pierwszym rokiem okresu odniesienia - powinny one zostać uwzględnione
w pierwszym roku odniesienia w wartościach niezdyskontowanych),
uwzględnia wartość rezydualną, w przypadku, gdy okres ekonomicznej użyteczności środków
trwałych projektu przekracza przyjęty okres odniesienia,
uwzględnia wartość pieniądza w czasie przy sumowaniu przepływów finansowych z różnych
lat.
Analiza wrażliwości
Analiza wrażliwości pokazuje, jakim zmianom uległyby wskaźniki opłacalności przedsięwzięcia,
gdyby doszło do odchylenia od przyjętego poziomu poszczególnych parametrów (zmiennych
krytycznych).
Analiza wrażliwości pozwala ustalić, jak zmiany pewnych czynników (o określoną procentowo
wartość) wpływają na trwałość finansową inwestycji. Polega na przeprowadzeniu prób, jak zmiana
jednego czynnika (przy niezmienionych pozostałych) wpływa na parametry opisujące rentowność
przedsięwzięcia.
5 kroków analizy wrażliwości to:
1) identyfikacja oraz kategoryzacja zmiennych,
2) eliminacja zmiennych w pełni zależnych,
3) analiza oddziaływania poszczególnych czynników, umożliwiająca wyselekcjonowanie
tych, które charakteryzują się małą elastycznością (analiza elastyczności);
4) wybór zmiennych decydujących (krytycznych),
Zgodnie z metodologią CBA (cost benefits analysis) za krytyczne uznaje się te zmienne,
w przypadku których zmiana ich wartości o +/- 1% w stosunku do scenariusza
podstawowego, wywołuje zmianę wartości bazowej IRR o +/- 1 punkt procentowy oraz
NPV o +/- 5%.
5) symulacja wpływu zmiany zmiennych krytycznych (np. o +/- 20%, +/-10%) na wartości
wskaźników rentowności.
Do najczęściej wykonywanych testów wrażliwości wykorzystuje się następujące zmienne:
wysokość nakładów inwestycyjnych,
uzyskane warunki finansowania (np. koszt zaciągniętego kredytu),
47
PPP - Krok po kroku
Dobre praktyki samorządowe
cenę jednostkową usługi, liczbę sprzedanych usług / poziom prognozowanych przychodów112,
koszt jednostkowy, zużycie / poziom prognozowanych kosztów zmiennych113,
stopę inflacji.
2.3.3 Analiza ekonomiczna (szacowany czas trwania analiz 2-3 miesiące)114
Analiza ekonomiczna ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu we wzrost ekonomicznego
dobrobytu regionu lub kraju. Dokonuje się jej z punktu widzenia interesów ogółu ludności (miasta,
regionu lub kraju), w przeciwieństwie do analizy finansowej, która przyjmuje jedynie punkt widzenia
podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w realizację przedsięwzięcia.
Przepływy finansowe korygowane są o efekty fiskalne, tj. podatek dochodowy oraz efekty zewnętrzne,
tj. ekonomiczne koszty i korzyści społeczeństwa wynikające z realizacji projektu. Dzięki temu,
przedsięwzięcie, choć często nieopłacalne do realizacji pod względem czysto finansowym (jak
w analizowanym przypadku), jest korzystne ze społecznego i ekonomicznego punktu widzenia.
Jeżeli na poziomie finansowym i oceny ryzyka nie można jednoznacznie wykazać korzystności PPP
względem modelu tradycyjnego, analiza ekonomiczna może okazać się decydująca dla podjęcia
decyzji o realizacji inwestycji w PPP115.
Struktura analizy ekonomicznej
Identyfikacja kosztów, zagrożeń i korzyści społeczno-ekonomicznych przedsięwzięcia,
Kwantyfikacja kosztów i korzyści społeczno-ekonomicznych,
Obliczenie wskaźników efektywności społeczno-ekonomicznej przedsięwzięcia (ENPV, ERR,
B/C).
Value for Money (VfM) – jako kryterium oceny korzystności realizacji projektu w PPP
Każdorazowo podmiot publiczny powinien wykazać, że wybrana przez niego formuła realizacji
inwestycji daje najwyższą jakość w stosunku do ceny świadczonej usługi.
Głównym celem PPP jest zapewnienie wartość dodanej (ang. „Value for Money”) dla sektora
publicznego, która jest tworzona na każdym etapie realizacji projektu116.
Wartość dodaną można określić:
ilościowo w wartościach pieniężnych;
oraz
jakościowo – dokonuje się opisu korzyści niemierzalnych.
112
W zależności od charakterystyki projektu, w praktyce analizę wrażliwości przeprowadza się ze względu na szczegółowe
zmienne, specyficzne dla danego projektu, jeżeli okażą się dla niego krytyczne (np. cena energii elektrycznej, cena
ogrzewania, cena za świadczenie poszczególnych usług, frekwencja, wynagrodzenia osobowe itp.).
113
Por. przypis powyżej.
114
Por. Ścieżka dojścia, op. cit.
115
Metodologia – źródło: Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej: Przewodnik do ANALIZY
KOSZTÓW I KORZYŚCI projektów inwestycyjnych, Fundusze strukturalne, Fundusz Spójności oraz Instrument
Przedakcesyjny. Raport końcowy przedłożony przez TRT Trasporti e Territorio oraz CSIL Centre for Industrial Studies
16.6.2008 r.
116
Por. J. Dilmon, op. cit., s. 13-15, E. Yescombe, op. cit., s. 110, M. Bejm (red.), P. Bogdanowicz, P. Piotrowski, Ustawa
o partnerstwie publiczno-prywatnym, op. cit., s. 99-101,B. Korbus (red.), op. cit., s. 80.
48