Przyczyny ekspansji Rzymu Niedostatek ziemi uprawnej Interesy
Transkrypt
Przyczyny ekspansji Rzymu Niedostatek ziemi uprawnej Interesy
Przyczyny ekspansji Rzymu Niedostatek ziemi uprawnej Główną przyczyną ciągłych podbojów Rzymu w okresie republiki był niedostatek ziemi nadającej się do wykorzystania w rolnictwie. Podbitym zabierano do dwóch trzecich ziemi i tworzono na niej kolonie dla obywateli rzymskich. Podstawową masę społeczeństwa rzymskiego w V-III wieku p.n.e. stanowili wolni chłopi. Tworzyli oni armię rzymską i w zamian za udział w walkach oczekiwali nadziałów ziemi. Italia w okresie republiki była obszarem o dominującym znaczeniu rolnictwa w gospodarce. Uprawiano głównie różne gatunki zboża, w znacznie mniejszym stopniu winorośl i oliwki. Dużą rolę odgrywała hodowla, szczególnie świń i owiec. Jeszcze w III wieku p.n.e. przeważała drobna, chłopska własność ziemi, jednocześnie szybko powiększał się stan posiadania nobilitas, czyli arystokracji, która korzystała w swych majątkach z pracy niewolników, a także uzależnionej ludności wiejskiej. Pieniądze zaczęli Rzymianie wytwarzać dopiero pod koniec IV lub na początku III wieku p.n.e. Początkowo były to aes signatum, czyli kawałki miedzi z emblematami, a następnie ciężkie miedziane monety (ważyły ok. 270 g). Stosowano je w handlu wewnętrznym, natomiast dla potrzeb rozwijającej się wymiany międzynarodowej Rzymianie zaczęli bić monetę srebrną (denara). Interesy ekonomiczne i polityczne Mieszkańcy podbitych terenów mieli obowiązek płacenia daniny na rzecz Rzymu. W okresach kryzysów finansowych w Rzymie zawsze podnoszono wysokość podatków ściąganych z prowincji. Wyprawy dostarczały łupów wojennych, umożliwiały dowódcom wojskowym pomnożenie ich majątku. Sława po odniesionych zwycięstwach stawała się odskocznią do kariery politycznej. Rzymianie często interweniowali zbrojnie w obronie ustroju republikańskiego w innych państwach italskich, zagrożonego przez zwolenników monarchii. Popierali także swoich sojuszników z poprzednich kampanii wojennych w ich zatargach z sąsiadami. Rzym stosował zasadę divide et impera (dziel i rządź) w celu rozbudowy swoich wpływów w Italii. Polegała ona na skłócaniu podbitych ludów, by tym skuteczniej nimi manipulować. Armia rzymska Listy mobilizacyjne, które były podstawą przeprowadzenia poboru do armii rzymskiej, tworzył konsul. Każdy obywatel mógł uczestniczyć w okresie swojego życia w dwunastu kampaniach. Wcielano do wojska osoby w wieku od 17 do 46 lat, warunkiem było posiadanie ziemi i stałego dochodu. Ci, którzy nie spełniali tych wymogów, czyli proletariusze, nie byli brani do wojska. Obywatel miał obowiązek stawić się na wojnę z ekwipunkiem: najbogatsi służyli w konnicy, średnio zamożni w piechocie ciężkozbrojnej, a biedniejsi w piechocie lekkozbrojnej. Legion rzymski liczył 4,5 tys. żołnierzy, z czego 3 tys. stanowiła ciężkozbrojna piechota, było także 1200 lekkozbrojnych i 300 jeźdźców. Jednostką taktyczną legionu była kohorta, składająca się z trzech manipułów – każdy legion liczył 10 kohort, czyli 30 manipułów. Każdy manipuł składał się z dwóch centurii. Każdemu legionowi rzymskiemu towarzyszyło zwykle 5 tys. piechoty i 300 jeźdźców z miast-państw sprzymierzonych . Ciężkozbrojni ustawieni byli w trzech liniach, sformowanych według kryterium wieku. W pierwszej linii walczyli młodzi żołnierze (hastati), w drugiej – starsi (principes), a w trzeciej najstarsi (triarii). Uzbrojenie legionisty składało się z pancerza, hełmu, nagolenników, tarczy, miecza, włóczni (hasta) i krótkiego oszczepu (pilum). Walkę rozpoczynali lekkozbrojni, miotając oszczepami i kamieniami, następnie ciężkozbrojni przystępowali do walki wręcz. Rzymski obóz warowny (castrum) był praktycznie nie do zdobycia. Miał kształt prostokąta, był otoczony fosą i wałem ziemnym, posiadał cztery bramy. W armii rzymskiej obowiązywała żelazna dyscyplina, wszelkie przejawy niesubordynacji karane były śmiercią. Na przykład karę śmierci stosowano za złamanie szeregów w czasie bitwy lub zaśnięcie podczas pełnienia warty, a naruszenie dyscypliny przez oddział karano decymacją, to znaczy wykonywaniem kary śmierci poprzez chłostę na co dziesiątym żołnierzu, wybieranym w drodze losowania. Rzym był w stanie zmobilizować ok. 700 tys. żołnierzy (razem z sojusznikami). Oddziałom sojuszniczym z innych państw zawsze przydzielano rzymskich wodzów.